52004DC0823

Brussel, 21.12.2004

COM(2004)823 definitief

MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD

Bijzondere kaderregeling voor bijstand ten behoeve van de traditionele ACS-leveranciers van bananen(Verordening (EG) nr. 856/1999 van de Raad)Tweejaarlijks verslag van de Commissie2004

1. INLEIDING

1.1 In 2003 beliep de wereldproductie van bananen circa 69 miljoen ton. De grootste producent is India, en de belangrijkste exporteurs zijn Ecuador, Costa Rica, de Filipijnen en Colombia.

Bijna alle bananen die in de VS worden ingevoerd, komen uit Latijns-Amerika. Latijns-Amerikaanse bananen hebben eveneens een aandeel van meer dan 60 % in de EU-markt, terwijl de ACS-invoer en de communautaire productie elk een bijna even groot aandeel van de rest van de markt voor hun rekening nemen.

In 2002 werd bijna 95 % van de totale ACS-uitvoer van bananen aan de EU verkocht. In 2003 vertegenwoordigde de bananeninvoer uit Ivoorkust en Kameroen meer dan 60 % van de totale ACS-invoer de EU.

1.2 De bananeninvoer in de Europese Unie is traditioneel gereguleerd door een contingentensysteem met een sterk preferentiële behandeling van bananen uit Afrika, het Caribisch Gebied en de Stille Oceaan (de zogenoemde ACS-landen). De EU-regeling voor de bananeninvoer is in de periode 2002-2004 niet gewijzigd. Na de uitbreiding van de EU op 1 mei 2004 is het volume van de bananeninvoer tijdens de periode 1 mei - 31 december 2004 verhoogd, teneinde aan de vraag naar bananen in de uitgebreide Gemeenschap te kunnen voldoen.

De EU heeft binnen de WTO twee derogaties verkregen om de preferentiële invoerregelingen voor de ACS-landen te dekken. De eerste[1] dekt de tariefpreferentie voor de invoer van bananen uit de ACS-landen die tot 1 januari 2008 bij de Overeenkomst van Cotonou is geregeld. De tweede[2] dekt de reservering van contingent C voor de ACS-landen tot 1 januari 2006.

De EU heeft besloten uiterlijk op 1 januari 2006 een zuiver tarifaire regeling voor de invoer van bananen[3] vast te stellen. De hoogte van dit tarief is nog niet bepaald. Voor de ACS-landen zal onder de nieuwe regeling nog steeds een tariefpreferentie gelden: hun preferentieel voordeel op de markt zal evenwel afhangen van de overeengekomen hoogte van het tarief.

1.3 Teneinde het voor de twaalf traditionele ACS-bananenleveranciers makkelijker te maken zich aan de overgang naar de nieuwe marktvoorwaarden aan te passen, is al in 1999 een bijzondere kaderregeling voor bijstand met een specifieke begrotingslijn gecreëerd. Vijf Afrikaanse en zeven Caribische landen worden als traditionele leveranciers beschouwd en krijgen bijgevolg steun uit die kaderregeling. In het kader van deze regeling wordt technische en financiële steun verleend voor specifieke projecten die door de betrokken landen worden ingediend, uitgaande van een langetermijnstrategie die van tevoren met de Commissie is overeengekomen en door haar is goedgekeurd. De afzonderlijke nationale toewijzingen worden berekend op basis van twee criteria: de concurrentiekloof vergeleken met leveranciers uit derde landen en het belang van de bananenproductie voor de economie van de betrokken ACS-landen. In het algemeen waren de toewijzingen tijdens de eerste uitvoeringsjaren (1999-2001) meer toegespitst op verbetering van de productiviteit dan op diversificatie, terwijl de prioriteit in de periode 2002-2004 ondersteuning van de diversificatiemaatregelen van de betrokken landen was. Op grond van beide verordeningen[4] wordt sinds begin 2004 een verlaging van ten hoogste 15 % op alle nationale toewijzingen toegepast. Overeenkomstig de verordeningen is deze verlaging kleiner voor landen die erin geslaagd zijn hun concurrentiepositie te verbeteren.

2. RECHTSGRONDSLAG

Op 22 april 1999 heeft de Raad Verordening (EG) nr. 856/1999[5] tot instelling van een bijzondere kaderregeling voor bijstand ten behoeve van de traditionele ACS-leveranciers van bananen goedgekeurd. Op 22 juli 1999 heeft de Commissie Verordening nr. 1609/1999[6] tot vaststelling van gedetailleerde bepalingen voor de uitvoering van die regeling goedgekeurd.

In 2002 bedroeg de begrotingslijn 40 miljoen euro. Het besluit van de Commissie tot toewijzing van de (afzonderlijke) bedragen die in 2003 uit hoofde van de bijzondere kaderregeling voor bijstand beschikbaar waren, is op 14 maart 2003 goedgekeurd[7]. Het overeenkomstige besluit van de Commissie voor de begrotingslijn 2004, die in totaal 37,31 miljoen euro vertegenwoordigde, is op 1 april 2004 goedgekeurd[8].

2.1. Doelstellingen

De algemene doelstelling is óf het concurrentievermogen van de traditionele bananenteelt in de ACS-landen te verbeteren óf de diversificatie te ondersteunen wanneer verbetering van het concurrentievermogen niet meer haalbaar is. Samengevat zou deze doelstelling moeten worden bereikt door de financiering van projecten gericht op de volgende doelstellingen:

- verbetering van de productiviteit zonder schade aan het milieu toe te brengen,

- verbetering van de kwaliteit, met inbegrip van fytosanitaire maatregelen,

- aanpassing van productie, distributie en afzet aan de kwaliteitsnormen van de Gemeenschap,

- oprichting van producentenorganisaties die zijn gericht op verbetering van de afzet en op de ontwikkeling van milieuvriendelijke teeltwijzen, met inbegrip van de teelt van fair-trade-bananen,

- ontwikkeling van markt- en of productiestrategieën om te voldoen aan de eisen van de gemeenschappelijke marktordening van de EU voor bananen,

- bananenproducenten bijstaan bij de ontwikkeling van milieuvriendelijke productiewijzen, met inbegrip van de teelt van faire-trade-bananen,

- bijstand op het gebied van opleiding en marktonderzoek en verbetering van de distributie-infrastructuur,

- steun voor diversificatie wanneer het concurrentievermogen van de bananensector niet in stand kan worden gehouden.

2.2. Verslaglegging

Artikel 9 van de verordening van de Raad bepaalt dat “de Commissie op 31 december 2000 en elke twee jaar daarna bij het Europees Parlement en de Raad een verslag indient over de uitvoering van deze verordening. Dit verslag gaat in voorkomend geval vergezeld van voorstellen” . Dit verslag vormt de tenuitvoerlegging van die verplichting voor de jaren 2003 en 2004. Het vorige verslag dat betrekking had op de jaren 2001 en 2002, is op 23.12.2002 verschenen[9].

3. MARKTINFORMATIE

In 2003 bedroeg de wereldproductie van bananen circa 69 miljoen ton (68 miljoen in 2002). De grootste producent is India (23,8 % van de wereldproductie), terwijl de belangrijkste exporteurs Ecuador, Costa Rica, de Filipijnen en Colombia zijn, die in 2002 samen 63 % van de wereldexport van bananen in handen hadden.

De belangrijkste invoermarkten voor bananen zijn de VS (3,9 miljoen ton in 2002) en de EU (3,3 miljoen ton in 2002). Bijna alle in de VS geïmporteerde bananen zijn van Latijns-Amerikaanse oorsprong. De EU-markt is verdeeld over Latijns-Amerikaanse bananen (63 %), ACS-bananen (19 %) en de communautaire productie (18 %).

In 2002 ging bijna 95 % van de totale bananenuitvoer uit de ACS-landen naar de EU. In 2003 vertegenwoordigde de bananeninvoer uit Ivoorkust en Kameroen bijna 63 % van de totale ACS-invoer in de EU (61% in 2002).

De EU vormt een aantrekkelijke markt voor bananenleveranciers gezien de hogere prijzen vergeleken met de VS-markt, het contingentstelsel en de verschillen in invoerrechten en vervoerskosten. In 2003 beliep de gemiddelde prijs van de Latijns-Amerikaanse aanvoer 621 euro per ton en de gemiddelde prijs van de ACS-invoer 616 euro per ton. Er bestaan evenwel sterke prijsverschillen tussen de ACS-leveranciers: in 2003 bedroeg de gemiddelde prijs van bananen uit Belize 501 euro per ton, terwijl de gemiddelde prijs van bananen uit Ivoorkust 676 euro per ton bedroeg.

4. EU-HANDELSREGELING

De handelsregeling van de EU voor bananen is niet gewijzigd sinds het jongste verslag over de bijzondere kaderregeling.

Sinds 1 januari 2002 wordt de invoer van bananen in de Gemeenschap geregeld door tariefcontingenten en invoervergunningen die op basis van het voorbije handelsverkeer worden afgegeven.

De volgende drie tariefcontingenten zijn van toepassing: contingent A van 2.200.000 ton met een tarief van 75 euro per ton (0 euro voor ACS-bananen); contingent B van 453.000 ton met een tarief van 75 euro per ton (0 euro voor ACS-bananen); contingent C van 750.000 ton met een tarief van 0 euro per ton (gereserveerd voor ACS-bananen). De contingenten A en B staan open voor bananen van iedere oorsprong; contingent C is gereserveerd voor ACS-landen.

Op de bananeninvoer buiten deze contingenten wordt een douanerecht van 680 euro per ton geheven. Voor de ACS-landen geldt een tariefpreferentie van 300 euro per ton.

Na de uitbreiding van de EU op 1 mei 2004 zijn de nodige regelingen getroffen voor een afdoende voorziening met bananen in de uitgebreide Gemeenschap. Daartoe is de invoer van bananen voor de periode 1 mei - 31 december 2004 met 300.000 ton verhoogd.

Eveneens in het kader van de uitbreiding van de EU heeft de EU zich in de loop van 2004 bereid verklaard met de desbetreffende WTO-leden te onderhandelen over eventuele handelscompensaties krachtens artikel XXIV.6 van GATT voor de verhoging van invoerrechten voor bananen als gevolg van de toepassing van het douanetarief van de EU met 15 op de nieuwe lidstaten.

Tenslotte, rekening houdend met het feit dat de verordening inzake de gemeenschappelijke marktorganisatie voor bananen, de akkoorden met Ecuador en de Verenigde Staten betreffende bananen en de WTO-derogaties op artikel I van GATT met betrekking tot de ACS-EG-partnerschapsovereenkomst voorzien in de inwerkingtreding van een zuiver tarifaire invoerregeling uiterlijk op 1 januari 2006, heeft de EU de WTO op 15 juli 2004 in kennis gesteld van haar voornemen om de WTO-concessies voor bananen overeenkomstig de procedures van artikel XXVIII van GATT te wijzigen.

Wat de ACS-bananenleveranciers betreft, is de Commissie vastberaden te voldoen aan haar verplichtingen op grond van de Overeenkomst van Cotonou; bijgevolg is zij zinnens bijzondere aandacht te besteden aan de implicaties van de wijziging van haar invoerregeling voor de ACS-bananenproducenten, te zoeken naar passende wegen om op hun specifieke situatie in te spelen, met inbegrip van preferentiële toegang voor ACS-producten, en te trachten voor de ACS-landen een preferentiepeil te handhaven dat overeenstemt met het peil dat door de uitgebreide Gemeenschap met 25 wordt toegekend.

5. FINANCIËLE BESLUITEN

5.1. Begrotingslijn 2003

Alle financieringsvoorstellen die door de 12 begunstigde ACS-landen waren opgesteld, zijn op de vergadering van het EOF-Comité van november 2003 goedgekeurd. Hoewel alle betalingsverplichtingen eind 2003 waren goedgekeurd, konden de overeenkomstige financieringsovereenkomsten pas eind 2004 worden ondertekend, gezien de op grond van artikel 164 van het Financieel Reglement vereiste verificatie (behalve de overeenkomst voor Somalië die eerder werd ondertekend, aangezien het beheer van dat programma gecentraliseerd is). De in oktober/november 2004 verrichte verificatie heeft tot doel na te gaan of aan de criteria voor gedecentraliseerd beheer is voldaan.

Het totale bedrag van de financieringsovereenkomsten 2003 beloopt 40 miljoen euro en is toegewezen als weergegeven in bijlage I.

5.2. Begrotingslijn 2004

De indicatieve bedragen 2004 zijn in april 2004 aan de begunstigde landen bekendgemaakt. Aangezien alle 12 landen financieringsvoorstellen hadden ingediend, was het niet nodig de ongebruikte middelen te herschikken.

Het totale bedrag van de toewijzingen 2004 ligt enigszins lager dan tijdens de voorgaande jaren, overeenkomstig artikel 7 van Verordening (EG) nr. 856/1999 van de Raad:

“Vanaf het jaar 2004[…]wordt een verminderingscoëfficiënt van ten hoogste 15 % toegepast op het bedrag van de bijstand dat aan de betrokken traditionele ACS-leveranciers is toegekend. Indien programma’s als omschreven in artikel 3, lid 2, onder a), [voor het opvoeren van de productiviteit] worden uitgevoerd, dan wordt deze verminderingcoëfficiënt in dezelfde mate verlaagd als de toename van het concurrentievermogen die in het voorafgaande jaar is vastgesteld”.

De 12 financieringsvoorstellen zijn ingediend bij het EOF-Comité van november, dat zijn goedkeuring heeft verleend.

6. TENUITVOERLEGGING

Vergeleken met de periode 1999-2002 blijft het aandeel van de bedragen die in de financieringsovereenkomsten van 2003 en 2004 zijn toegekend om de productiviteit van de bananenplantages op te voeren, nog steeds dalen. De verhouding van diversificatie tot productiviteit binnen de in 2003 en 2004 toegekende bedragen beliep respectievelijk 171 en 178 %, vergeleken met 81 % en 178 % in 2001 en 2002 (zie bijlage VI).

Zoals bepaald in artikel 3 van Verordening (EG) nr. 856/1999 van de Raad “wordt technische en financiële bijstand […] verleend om bij te dragen tot de uitvoering van programma’s die tot doel hebben […] de diversificatie te steunen wanneer de concurrentiepositie van de bananensector niet duurzaam verbeterd kan worden” .

In 16 van de 24 financieringsovereenkomsten zijn middelen voor diversificatieprojecten toegekend.

6.1. Diversificatie

De programma’s ter bevordering van diversificatie zijn in hoofdzaak gericht op de omscholing van bananenproducenten.

- Saint Lucia, Saint Vincent en de Grenadines, Dominica, Granada, Kaapverdië, Somalië en Madagascar zijn van plan het volledige bedrag van hun toewijzingen voor 2003 en 2004 aan te wenden voor landbouwprojecten en institutionele opbouw.

- De toewijzingen 2003 en 2004 voor Jamaica zijn verdeeld over de twee sectoren: verhoging van de productiviteit en diversificatie.

- Zes van de acht landen die met hun toewijzingen 2003/2004 diversificatieprojecten uitvoeren, hebben in hun programma’s ook een specifieke component technische bijstand opgenomen.

6.2. Verhoging van de productiviteit

In vijf van de twaalf landen worden projecten voor het verhogen van de productiviteit van de bananenplantages uitgevoerd. In 2003 en 2004 omvatten deze projecten activiteiten betreffende:

- irrigatie en drainage in Kameroen, Ivoorkust, Jamaica en Suriname;

- heraanleg van plantages in Kameroen, Ivoorkust en Belize;

- verpakking en opslag van oogsten in Kameroen, Ivoorkust en Suriname;

- infrastructuurprojecten en sociale projecten in Kameroen, Ivoorkust en Belize;

- specifieke technische bijstand in Ivoorkust, Belize, Jamaica en Suriname;

- certificering van productie-instrumenten in Ivoorkust teneinde te voldoen aan de kwaliteitsnormen die door de marktvoorwaarden worden opgelegd.

6.3. Betalingen en doorbetalingen

De tabellen in de bijlagen II, III en IV bevatten gegevens over toewijzingen, betalingen en doorbetalingen per bijzondere kaderregeling en per land, respectievelijk per 15.10.2004 en per 31.12.2003.

In 2004 treedt een sterke daling van de betalingen op, vooral als gevolg van de noodzaak om de lopende projecten aan te passen aan de voorschriften van het nieuw Financieel Reglement, dat in 2003 in werking is getreden.

De projectuitvoering via jaarlijkse werkplannen[10] was immers niet langer mogelijk aangezien de verificatie op grond van artikel 164 van de Financieel Reglementen nog niet tot conclusies had geleid.

Zoals blijkt uit bijlage VIII, beloopt het bedrag dat is uitbetaald voor jaarlijkse werkplannen betreffende de projecten die in de periode 1999-2004 zijn uitgevoerd, 62,60 miljoen euro, terwijl de doorbetalingen 35,67 miljoen euro belopen.

Hoewel aanzienlijke vertraging bij de uitvoering van de projecten in 2003 en 2004 is opgetreden, zou de situatie begin 2005 moeten verbeteren, aangezien de verificatie op grond van artikel 164 van de Financieel Reglementen een gedecentraliseerd beheer in de meeste landen mogelijk maakt.

7. CONTROLE

Bij de eerste controlemissie in alle Caribische landen in 2001 waren nog geen activiteiten uitgevoerd maar de desbetreffende projecten zijn intussen met succes opgestart.

DG AGRI heeft in het kader van de gemeenschappelijke marktordening bananen een consultant aangetrokken om een beperkte analyse van de bijzondere kaderregeling uit te voeren. Er is overeengekomen dat de taakomschrijving zal worden uitgebreid tot een gedetailleerde effectenanalyse van de bijzondere kaderregeling in de periode 1999-2004.

De controlemissie zal zich ook toespitsen op de huidige bananenstrategieën en zal nagaan in welke mate die de weerslag ondervinden van het in te voeren enige tarief. Bovendien zullen de programma’s die uit hoofde van de bijzondere kaderregeling worden voorgesteld en uitgevoerd, worden getoetst op hun doeltreffendheid om bij te dragen tot de strategie van de verschillende begunstigde landen.

De missie, die 12 landen zal bezoeken, is eind 2004 gestart en zou tegen medio 2005 een rapport moeten voorleggen.

8. AANBEVELINGEN EN CONCLUSIES

Als gevolg van de verificatie op grond van artikel 164 van het Financieel Reglement zijn er de afgelopen twee jaar aanzienlijke vertragingen bij de uitvoering van de projecten opgetreden. Dit artikel biedt de mogelijkheid tot gedecentraliseerd beheer in de meeste betrokken landen. De situatie inzake tenuitvoerlegging zou dus begin 2005 moeten verbeteren.

Tegelijk met de verlagingscoëfficiënt van 15 % van de verstrekte steun en de geconstateerde evenredige verminderde toename van het concurrentievermogen, zijn tenuitvoerlegging en programmering grotendeels verschoven van steun voor het concurrentievermogen naar steun voor diversificatie. Deze tendens heeft zich in de periode 2002-2004 doorgezet.

In 2002 heeft een evaluatie van de tenuitvoerlegging van Verordening (EG) nr. 856/1999 plaatsgevonden. De aanbevelingen daarvan, bijvoorbeeld meerjarenprogrammering teneinde de administratieve maatregelen terug te schroeven en bijgevolg het administratief proces te vereenvoudigen, bleken niet in overeenstemming te zijn met de eisen van de verordening inzake de bijzondere kaderregeling en het Financieel Reglement. Ook op verzoek van andere donoren zijn verslagen opgesteld[11]. De Commissie onderzoekt thans de conclusies en aanbevelingen daarvan teneinde de tenuitvoerlegging van de bijzondere kaderregeling in de context van het bestaande regelgevingskader verder te vereenvoudigen en te versnellen. WORKING DOCUMENTS

Introduction to the Annexes:

Annexes II (1999), III (2000), IV (2001), V (2002) and VIII (recapitulative) show per country:

- payments (transfer from EC account to double signature account)

- disbursements (final payments of invoices) for annual work programmes

- payments/disbursements for specific commitments.

ANNEX I:BANANA BUDGET LINE 21-03-18 (Ex B7-8710) COUNTRY ALLOCATIONS for 2003 AND 2004

+++++ TABLE +++++

ANNEX II:SFA 1999

Financial situation as at:15/10/2004 for payments 31/12/2003 for disbursements

+++++ TABLE +++++

ANNEX III: SFA 2000

Financial situation as at:15/10/2004 for payments 31/12/2003 for disbursements

+++++ TABLE +++++

ANNEX IV: FA 2001

Financial situation as at:15/10/2004 for payments 31/12/2003 for Disbursements

+++++ TABLE +++++

ANNEX V:SFA 2002

Financial situation as at:15/10/2004 for payments 31/12/2003 for disbursements

+++++ TABLE +++++

ANNEX VI:Overview of activities by type of assistance

[pic]

1) Irrigation and drainage 2) Renewal of plantations (3) Phyto-sanitary treatment (4) Fertiliser (5) Packing (6) Cold storage (7) Agriculture/rural development (8) Roads (9) Social infrastructure (10) Microcredit (11) Social projects (12) Training (13) Institutional support (14) Technical Assistance ANNEX VII:CHART:Global payments on AWP over Global Payments on Specific Commitments

[pic]

ANNEX VIII:CHART:Global payments over Global Disbursements on AWP only

[pic]

+++++ TABLE +++++

[1] WTO-besluit van 14 november 2001: WT/MIN(01)15: « Europese Gemeenschappen – De ACS-EG-partnerschapsovereenkomst ».

[2] WTO-besluit van 14 november 2001: WT/MIN(01)16: « Europese Gemeenschappen – Overgangsregeling voor het autonome tariefcontingent voor de invoer van bananen ».

[3] Verordening (EG) nr. 216/2001 van de Raad.

[4] Artikel 7, lid 2, van Verordening (EG) nr. 856/1999 van de Raad en artikel 5 van Verordening (EG) nr. 1609/1999 van de Commissie.

[5] PB L 108 van 27.4.1999, blz. 2.

[6] PB L 190 van 23.7.1999, blz. 14.

[7] Besluit E/2003/359 - C(2003)766.

[8] Besluit E/2004/644 - C(2004)1142.

[9] COM(2002)763 definitief.

[10] Een jaarlijks werkplan, ook programmaraming genoemd, is een document waarin de vereiste personele en materiële middelen, de begroting en de gedetailleerde technische en administratieve regelingen voor de projectuitvoering over een specifieke periode worden vastgesteld.

[11] Bijvoorbeeld het verslag van NERA Economic Consulting « Addressing the impact of preference erosion in bananas on Caribbean countries », dat in augustus 2004 voor DFID is uitgevoerd.

[12] Approximate amount calculated at the exchange rate of December 2003.

[13] The disbursed amount is higher than the one paid from HQ because of the exchange rates fluctuations.

[14] Approximate amount calculated at the exchange rate of December 2003.

[15] The disbursed amount is higher than the one paid from HQ because of the exchange rates fluctuations.