21.7.2007   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

L 190/18

(1)

Na klachten over vermeende staatssteun ten gunste van Bavaria Film GmbH (hierna „BAV” genoemd) heeft de Commissie op 23 juli 2003 de formele onderzoeksprocedure ingeleid. Duitsland maakte op 20 oktober 2003 zijn standpunt bekend. Concurrenten en andere belanghebbenden hebben geen opmerkingen bekendgemaakt. Op 3 mei 2005 heeft de Commissie om aanvullende inlichtingen verzocht, die Duitsland bij schrijven van 1 juli 2005 heeft verstrekt. In aansluiting op een zitting van 12 oktober 2005 heeft Duitsland op 9 november 2006 en 21 november 2006 verdere inlichtingen verstrekt.

(2)

In 1999 werd op het terrein van BAV met de bouw van een volgens de modernste inzichten ingerichte filmstudio (hierna „studio” genoemd) begonnen. Op dit terrein ligt de hoofdvestiging van BAV, de filmstad Geiselgasteig in de deelstaat Beieren. BAV is een privaatrechtelijk filmproductiebedrijf (2).

(3)

De bovengenoemde investering verliep via de voor een bijzonder doel opgerichte onderneming Bayerische Filmhallen GmbH (hierna „BFH” genoemd).

(4)

Het maatschappelijk kapitaal van BFH bedraagt 50 000 EUR, waarin LfA Förderbank Bayern (hierna „LfA” genoemd) een aandeel van 49 %, de particulier Lothar Wedel (3) een fiduciair aandeel van 21 % en BAV een aandeel van 30 % heeft. De nominale waarde van het aandeel van BAV bedraagt dus 15 000 EUR. De aandelen van LfA en BAV zijn vastgesteld op basis van hun respectieve bijdragen aan de oprichting van BFH.

(5)

Behalve haar inbreng verleende LfA nog een subsidie van 3,8 miljoen EUR en een (later in een subsidie om te zetten) tussentijdse financiering van 3,1 miljoen EUR (4). 6,9 miljoen EUR was bestemd voor de financiering van de volledige bouwkosten van de nieuwe studio.

(6)

Behalve haar inbreng van 15 000 EUR leaset BAV het terrein waarop de studio staat voor een periode van 25 jaar kosteloos aan BFH. Na afloop van die periode van 25 jaar moet het nieuwe BFH-gebouw, inclusief uitrusting, kosteloos in handen komen van BAV.

(7)

BAV beheert de productievestiging voor BFH. Overeenkomstig het Geschäftsbesorgungsvertrag werden de ontvangsten uit de verhuur van de studio in de eerste drie jaar van oktober 1999 tot oktober 2002 als volgt verrekend:

(8)

Het Geschäftsbesorgungsvertrag bepaalt dat, na de aanloopfase van drie jaar van BFH, dat wil zeggen aan het begin van het vierde jaar, in oktober 2002, de opbrengsten uit de verhuur van de nieuwe studio, na aftrek van de kosten voor reparatie, onderhoud, verzekering en marketing, op basis van hun respectieve deelneming in BFH over de aandeelhouders worden verdeeld (7).

Tabel 2 toont de feitelijke opbrengsten uit de verhuur van de nieuwe studio van 2002 tot 2005 en de opsplitsing daarvan:

Tabel 2

Opbrengsten en betalingen 2002-2005

(9)

De Commissie was bij het inleiden van de procedure van mening dat, gezien de omstandigheden waarin de verschillende partijen in BFH investeerden, de investering van LfA beschouwd moest worden als steun in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag, en zij uitte derhalve twijfel over de verenigbaarheid van de steun met de gemeenschappelijke markt. Met name twijfelde de Commissie eraan of de deelneming van LfA in BFH verenigbaar was met het beginsel van de particuliere investeerder in een markteconomie, aangezien BAV en LfA niet op dezelfde voorwaarden in BFH investeerden. LfA kreeg in ruil voor een investering van 6,9 miljoen EUR en de verwerving van BFH-aandelen een aandeel van 70 % in het maatschappelijk kapitaal van BFH, terwijl BAV voor 15 000 EUR en het recht om het terrein gedurende 25 jaar te benutten, waarvan de waarde op circa 3 miljoen EUR werd geschat, een aandeel van 30 % verwierf.

(10)

In haar besluit tot inleiding van de procedure voerde de Commissie aan dat LfA een staatsbank is en dat de met staatsmiddelen bekostigde investering mogelijk een met de gemeenschappelijke markt onverenigbare steunmaatregel was met BAV als eindbegunstigde.

(11)

Duitsland was in essentie van oordeel dat er geen sprake was van een steunmaatregel, aangezien het om een investering in infrastructuur gaat die geen voordeel oplevert voor een bepaalde onderneming. Indien toch sprake is van steun, valt deze volgens Duitsland onder de zogeheten culturele uitzonderingsbepaling van artikel 87, lid 3, onder d), van het EG-Verdrag.

(12)

De studio wordt verhuurd voor filmproducties. Volgens de gegevens van Duitsland gelden bij de verhuur van de studio voor alle huurders, dus ook voor BAV en haar dochterondernemingen, dezelfde voorwaarden. Dit is ook in het Geschäftsbesorgungsvertrag vastgelegd, dat het beheer van het complex en de exploitatie van de studio door BAV regelt. BAV geniet volgens Duitsland bijgevolg geen voorkeursbehandeling.

(13)

Duitsland heeft een overzicht ingediend van films die in de studio zijn geproduceerd; daaruit blijkt dat ruim tweederde van deze films door ondernemingen worden geproduceerd die geen banden onderhouden met BAV (8).

(14)

Om te bewijzen dat BAV noch een andere gebruiker van de productievestiging een voorkeursbehandeling genoot, heeft Duitsland in 2005 een prijslijst overgelegd met de huurprijzen van 25 filmstudio's (variërend in grootte van 748 m2 tot 4 225 m2) in onder meer Duitsland, Tsjechië, Slowakije, Bulgarije, het Verenigd Koninkrijk en Italië. De huurprijzen varieerden van 0,27 EUR/m2 (Italië) tot 4,34 EUR/m2 (Verenigd Koninkrijk). In 2005 lag de huurprijs voor de nieuwe BFH-studio van 3 060 m2 op 1,02 EUR/m2. Deze prijs moesten alle gebruikers van de studio, dus ook BAV, betalen.

(15)

Om alle twijfel over eventuele steun uit de weg te ruimen en om het proces transparanter te maken heeft Duitsland na het inleiden van de procedure de volgende verandering (hierna „nieuwe aanpak” genoemd) voorgesteld:

(16)

De oorspronkelijke maatregel die moest worden onderzocht, was de investering van LfA van 6,9 miljoen EUR in de nieuwe studio en haar deelneming in BFH.

(17)

Zoals in het besluit tot inleiding van de procedure is uiteengezet, zou in deze zaak om de volgende redenen sprake kunnen zijn van staatssteun in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag ten gunste van BAV:

(18)

Duitsland heeft alle veranderingen voor de toepassing van de nieuwe aanpak voorbereid, alle mogelijke eerdere en toekomstige steunelementen uit de weg geruimd en zich ertoe verbonden de aanpak toe te passen, zodra de Commissie een besluit heeft genomen.

(19)

LfA koopt voor 15 000 EUR van BAV haar aandeel van 30 % in BFH. Deze prijs was vastgelegd in de oprichtingsakte van BFH en komt overeen met de prijs die Bavaria oorspronkelijk voor haar aandelen had betaald. Voor de verkoop van haar BFH-aandelen geniet BAV geen voordeel dat kan worden aangemerkt als steun. LfA wordt eigenaar van 100 % van de aandelen en ontvangt bijgevolg ook 100 % van de opbrengsten van BFH.

(20)

In de toekomst zal BAV de kosten voor het beheer van de onderneming jaarlijks in rekening brengen bij BFH, waarbij wordt uitgegaan van de effectieve kosten. Volgens de gegevens die Duitsland in november 2006 heeft voorgelegd, bedroegen in 2006 de jaarlijkse kosten 106 405 EUR. De effectieve kosten worden jaarlijks berekend en gefactureerd en door een onafhankelijke deskundige gecontroleerd. Er wordt op toegezien dat BAV alleen voor effectieve prestaties wordt betaald, zodat overcompensatie uitgesloten is. BAV heeft zodoende geen voordeel in de vorm van overdreven compensatiebedragen voor het beheer die gelijk zouden kunnen worden gesteld met steun.

(21)

Tot 2024 betaalt BFH aan BAV een op de markt gebruikelijke pacht voor het terrein. Deze komt overeen met 5 % van de door een onafhankelijke deskundige geschatte waarde van het terrein (10). Dit kan in zoverre worden beschouwd als een op de markt gebruikelijke pacht dat dit BAV de garantie biedt van een redelijke opbrengst voor haar grondbezit. BFH zal de pacht evenwel niet maandelijks voldoen; de betaling van de gebruiksvergoeding vermeerderd met rente wordt uitgesteld (11). Er wordt op toegezien dat BAV alleen voor het gebruik van het terrein wordt betaald, zodat overcompensatie uitgesloten is.

(22)

In 2024, na afloop van de periode van 25 jaar, zal de marktwaarde van de nieuwe studio door een onafhankelijke deskundige worden getaxeerd. BAV kan de nieuwe studio voor die prijs kopen van BFH en deze prijs indien gewenst met de geaccumuleerde pachtvordering en rente verrekenen. Indien de marktwaarde van het terrein in 2024 hoger is dan de ten aanzien van BAV opgelopen vordering, zal BAV het verschil aanzuiveren. Bijgevolg mag worden uitgesloten dat BAV enig voordeel geniet bij de verwerving van de studio (12). Bijgevolg kan worden vastgesteld dat de nieuwe aanpak de garantie biedt dat BAV in de toekomst geen voordeel in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag geniet als gevolg van de exploitatie van de nieuwe studio en eventuele toekomstige staatssteun ten gunste van BAV derhalve uitgesloten is. BAV doet afstand van haar aandeel van 30 % en brengt BFH de effectieve kosten voor het beheer van de nieuwe studio en de huur van het gebouw in rekening. Na een periode van 25 jaar zal BAV bovendien een met de marktomstandigheden overeenstemmende prijs moeten betalen voor de verwerving van de productievestiging. Oorspronkelijk was gepland dat de eigendom van het BFH-gebouw, inclusief uitrusting, na afloop van de periode van 25 jaar kosteloos in handen zou komen van BAV.

(23)

De tabellen 1 en 2 bevatten gegevens over de betalingen die BAV van 1999 tot 2005 heeft ontvangen. Die kunnen worden opgesplitst in twee categorieën: betalingen voor het beheer van de onderneming en betalingen op grond van het overeengekomen aandeel van BAV in de winst. Deze kunnen als volgt worden weergegeven:

Tabel 4

Betalingen aan BAV — Vereffening en winst

(24)

De betalingen die BAV voor het beheer van de productievestiging heeft ontvangen (zie regel C resp. de gedetailleerdere gegevens in de regels D en E van tabel 4), komen deels overeen met de effectieve uitgaven en deels met de in het Geschäftsbesorgungsvertrag vooraf vastgelegde, forfaitaire betalingen. Deze betalingen waren zelfs in de „topjaren” 2000 en 2004, toen de betalingen aan BAV 103 000 EUR beliepen, steeds lager dan de gedetailleerde ramingen, waarin voor 2006 een bedrag van ruim 106 405 EUR was opgenomen (zie tabel 3). Zij hebben BAV geen onbetamelijk voordeel verschaft.

(25)

Het aandeel van BAV in de winst was bedoeld als compensatie voor het kosteloze gebruik van het terrein. Deze betalingen lagen onder de marktprijs voor de verpachting van het terrein, die momenteel 183 500 EUR per jaar bedraagt (zie punt 15).

(26)

Uit tabel 4 volgt dat zelfs wanneer alle ontvangsten van BAV worden opgeteld (beheer en winsten, zie regel I), de som van alle betalingen die BAV in de periode van 1999 tot 2005 heeft ontvangen, onder de geschatte marktwaarde voor het gebruik van het terrein ligt (momenteel 183 500 EUR per jaar). De reden hiervoor is dat oorspronkelijk was gepland dat de eigendom van het nieuwe BFH-gebouw, inclusief uitrusting, na afloop van de periode van 25 jaar kosteloos in handen zou komen van BAV, wat een „bijkomend” voordeel voor BAV zou zijn geweest. De nieuwe aanpak bepaalt echter dat BAV de studio tegen een op de markt gebruikelijke prijs verwerft. Hieruit volgt dat BAV in de periode van 1999 tot 2005 geen voordeel in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag, heeft genoten vanwege deze maatregel.

(27)

Bijgevolg kan worden vastgesteld dat BAV in verband met de exploitatie van de nieuwe studio geen staatssteun heeft ontvangen.

(28)

Behalve dat BAV mogelijk een te groot bedrag is betaald voor het beheer van de studio (zie tabel 4 hierboven), zou het bij het gebruik van de studio een preferentiële behandeling kunnen hebben genoten.

(29)

Volgens de gegevens van Duitsland werden de meeste films geproduceerd door ondernemingen die geen banden hebben met BAV (13). Duitsland heeft bevestigd dat BAV geen privileges geniet wat betreft de toegang tot de studio. Verder konden alle filmproducenten de studio op dezelfde voorwaarden en voor dezelfde prijs gebruiken als BAV en dit is nog steeds het geval. De Commissie heeft de verzekering gekregen dat BAV op exact dezelfde wijze wordt behandeld als de concurrenten en het geen voorkeursbehandeling genoot resp. geniet, en dat BAV wat betreft het gebruik van de studio derhalve geen voordeel in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag, heeft genoten en dat dit ook zo zal blijven.

(30)

Met betrekking tot het beginsel van de particuliere investeerder in een markteconomie, waarnaar in het besluit tot inleiding van de procedure wordt verwezen, moet worden opgemerkt dat daarbij centraal stond dat LfA en BAV niet op gelijke voorwaarden in BFH investeerden en dit als steun ten gunste van BAV werd aangemerkt. De nieuwe aanpak lost dit probleem op door van LfA de enige eigenaar van BFH te maken. Deze aanpak houdt in dat de ontvangsten van BFH, dat alle gebruikers van de studio marktprijzen in rekening brengt, voor 100 % toebehoren aan LfA en uitbetaalde winst volledig ten goede komt van LfA. Ten slotte zal LfA in 2024 voor de verkoop van de studio een marktconforme prijs ontvangen. Om die reden mag er na een eerste onderzoek van worden uitgegaan dat de investering van LfA in BFH in overeenstemming is met het beginsel van de particuliere investeerder in een markteconomie.

(31)

Op grond van de bovenstaande overwegingen stelt de Commissie vast dat de onderzochte maatregel volgens de nieuwe aanpak, BAV geen voordeel verleent en dat er derhalve geen sprake is van staatssteun in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag ten gunste van BAV,