1990R2676 — NL — 13.08.2005 — 011.001

---

Dit document vormt slechts een documentatiehulpmiddel en verschijnt buiten de verantwoordelijkheid van de instellingen

►B	VERORDENING (EEG) Nr. 2676/90 VAN DE COMMISSIE van 17 september 1990 tot vaststelling van de in de wijnsector toe te passen communautaire analysemethoden (PB L 272, 3.10.1990, p.1)

Gewijzigd bij:

		Publicatieblad
		No	page	date
►M1	VERORDENING (EEG) Nr. 2348/91 VAN DE COMMISSIE van 29 juli 1991	L 214	39	2.8.1991
M3	VERORDENING (EEG) Nr. 2645/92 VAN DE COMMISSIE van 11 september 1992	L 266	10	12.9.1992
M4	VERORDENING (EG) Nr. 60/95 VAN DE COMMISSIE van 16 januari 1995	L 11	19	17.1.1995
►M5	VERORDENING (EG) Nr. 69/96 VAN DE COMMISSIE van 18 januari 1996	L 14	13	19.1.1996
►M6	VERORDENING (EG) Nr. 822/97 VAN DE COMMISSIE van 6 mei 1997	L 117	10	7.5.1997
►M7	VERORDENING (EG) Nr. 761/1999 VAN DE COMMISSIE van 12 april 1999	L 99	4	14.4.1999
►M8	VERORDENING (EG) Nr. 1622/2000 VAN DE COMMISSIE van 24 juli 2000	L 194	1	31.7.2000
►M10	VERORDENING (EG) Nr. 440/2003 VAN DE COMMISSIE van 10 maart 2003	L 66	15	11.3.2003
►M11	VERORDENING (EG) Nr. 128/2004 VAN DE COMMISSIE van 23 januari 2004	L 19	3	27.1.2004
►M12	VERORDENING (EG) Nr. 355/2005 VAN DE COMMISSIE van 28 februari 2005	L 56	3	2.3.2005
►M13	VERORDENING (EG) Nr. 1293/2005 VAN DE COMMISSIE van 5 augustus 2005	L 205	12	6.8.2005

---

▼B

VERORDENING (EEG) Nr. 2676/90 VAN DE COMMISSIE

van 17 september 1990

tot vaststelling van de in de wijnsector toe te passen communautaire analysemethoden

Artikel 1

1.  De in de wijnsector toe te passen gemeenschappelijke analysemethoden die toelaten bij handelstransacties en bij elke controle

zijn die die opgesomd zijn in de bijlage bij deze verordening.

2.  Voor die bestanddelen waarvoor zowel referentiemethoden als gebruikelijke methoden zijn vastgesteld, hebben de resultaten verkregen met de referentiemethoden de overhand.

Artikel 2

Voor de toepassing van deze verordening is:

Een „afzonderlijke uitkomst” is de waarde die wordt verkregen bij eenmalige en volledige toepassing van de genormaliseerde proefmethode op één enkel monster. Wanneer niets anders aangegeven is, bedraagt deze waarschijnlijkheid 95 %.

Artikel 3

1.  Geautomatiseerde analysemethoden zijn toegestaan onder de verantwoordelijkheid van de directeur van het laboratorium op voorwaarde dat de juistheid, de herhaalbaarheid en de reproduceerbaarheid van de resultaten ten minste gelijkwaardig zijn aan die van de resultaten verkregen met de analysemethoden zoals vermeld in de bijlage.

Bij betwistingen kunnen de methoden van de bijlage niet vervangen worden door geautomatiseerde methoden.

▼M12 —————

▼B

Artikel 4

Wanneer voor het oplossen, verdunnen of wassen water is voorgeschreven, betreft het steeds gedestilleerd water of gedemineraliseerd water met ten minste dezelfde zuiverheid. Tenzij anders is vermeld, moeten alle reagentia van pro-analysekwaliteit zijn.

Artikel 5

Verordening (EEG) nr. 1108/82 wordt ingetrokken.

Artikel 1, lid 4, van laatstgenoemde verordening blijft evenwel van toepassing tot en met 31 december 1990.

Artikel 6

Deze verordening treedt in werking op de dag van haar bekendmaking in het Publikatieblad van de Europese Gemeenschappen.

Zij is van toepassing met ingang van 1 oktober 1990.

Deze verordening is verbindend in al haar onderdelen en is rechtstreeks van toepassing in elke Lid-Staat.

---

BIJLAGE

1.   DICHTHEID BIJ 20 °C EN RELATIEVE DICHTHEID 20 °C/20 °C

1.   BEGRIPSBEPALINGEN

De dichtheid is de verhouding van de massa van een bepaald volume wijn of most bij 20 °C tot dit volume. De dichtheid wordt uitgedrukt in gram per milliliter.

Het symbool ervoor is ρ20 °C

De relatieve dichtheid bij 20 °C of de dichtheid 20 °C/20 °C is de in decimale getallen uitgedrukte verhouding van de massa van een bepaald volume wijn of most bij 20 °C tot de massa van hetzelfde volume water bij dezelfde temperatuur.

Het symbool ervoor is

2.   PRINCIPE VAN DE METHODEN

De dichtheid en de relatieve dichtheid bij 20 °C worden bepaald door middel van:

Opmerking:

Voor zeer nauwkeurige bepalingen moet de dichtheid worden gecorrigeerd voor de invloed van zwaveldioxide:

ρ 20 °C = ρ 20 °C − 0,0006 · S

ρ 20 °C

=

de gecorrigeerde dichtheid

ρ 20 °C

=

de waargenomen dichtheid

S

=

totaal zwaveldioxide in g/l.

3.   VOORBEHANDELING VAN HET MONSTER

Als de wijn of most aanzienlijke hoeveelheden kooldioxide bevat, dient het grootste deel hiervan te worden verwijderd door 250 ml wijn in een Erlenmeyer van 1 000 ml om te schudden of onder afzuigen te filtreren over 2 g katoenwatten in een trechter.

4.   REFERENTIEMETHODE

4.1.   Apparatuur

Gebruikelijke laboratoriumuitrusting, onder andere:

4.1.1.

Pyknometer ( 4 ) van pyrex met een inhoud van ongeveer 100 ml voorzien van een ingeslepen thermometer die van 10 °C tot 30 °C is onderverdeeld in 0,1 graad. Deze thermometer dient te worden geijkt (figuur 1). Figuur 1: Pyknometer en tarrafles. Deze pyknometer is voorzien van een zijbuis van 25 mm lengte met een inwendige doorsnede van maximaal 1 mm, waarvan het uiteinde konisch is geslepen. Deze zijbuis kan worden afgesloten met een daarop passend slijpstuk waarvan het uiteinde is uitgetrokken en dichtgesmolten. Dit slijpstuk doet dienst als dilatatieruimte. De slijpstukken moeten uiterst nauwkeurig zijn uitgevoerd.

4.1.2.

Tarrafles, met hetzelfde uitwendige volume (tot op 1 ml nauwkeurig) als de pyknometer en met een massa overeenkomend met de massa van de pyknometer gevuld met een vloeistof met een dichtheid van 1,01 (oplossing à 2 % natriumchloride). Thermisch geïsoleerd vat, nauwkeurig aangepast aan de vorm van de pyknometer.

4.1.3.

Tweearmige balans, met een capaciteit van ten minste 300 g, gevoelig tot op 0,1 mg, of eenarmige balans, met een capaciteit van ten minste 200 g, gevoelig tot op 0,1 mg.

4.2.   IJking van de pyknometer

Voor de ijking van de pyknometer dienen de volgende constanten te worden bepaald:

4.2.1.   Gebruik van een tweearmige balans

Plaats de tarrafles op de linkerschaal van de balans en de schone en droge pyknometer, voorzien van het afsluitslijpstuk, op de rechterschaal. Breng evenwicht tot stand door bij de pyknometer gewichten te plaatsen. Stel dat dit p gram is.

Vul de pyknometer zorgvuldig met gedestilleerd water van kamertemperatuur en plaats de thermometer; maak de pyknometer zorgvuldig droog en plaats deze in het geïsoleerde vat; wacht, onder af en toe omzwenken, tot de temperatuur afgelezen op de thermometer constant is. Vul zo nodig de zijbuis, droog en breng het afsluitslijpstuk aan; lees zorgvuldig de temperatuur t °C af en corrigeer deze eventueel voor de afwijking in de schaal van de thermometer. Weeg de pyknometer gevuld met water. Stel p′ gram is nodig om evenwicht te bereiken.

Berekeningen ( 5 )

De lege massa van de pyknometer:

Lege massa = p + m

m

=

de massa van de in de pyknometer aanwezige lucht

m

=

0,0012 (p − p′).

Volume bij 20 °C:

V20 °C = (p + m − p′) · Ft

Ft

=

factor afhankelijk van de temperatuur t °C, zie tabel I

V20 °C moet tot op 0,001 ml nauwkeurig worden berekend.

Waterwaarde bij 20 °C:

M20 °C = V20 °C · 0,998203

0,998203

=

dichtheid van water bij 20 °C.

4.2.2.   Gebruik van een eenarmige balans

Bepaal:

Berekeningen (5) :

De lege massa van de pyknometer:

Lege massa = P − m

m

=

de massa van de in de pyknometer aanwezige lucht

m

=

0,0012 (P1 − P).

Volume bij 20 °C:

V20 °C = [P1 − (P − m)] · Ft

Ft

=

factor afhankelijk van de temperatuur t °C, zie tabel I.

Het volume bij 20 °C moet tot op 0,001 ml nauwkeurig worden berekend.

Waterwaarde bij 20 °C:

M20 °C = V20 °C · 0,998203

0,998203

=

dichtheid van water bij 20 °C.

4.3.   Meettechniek (5) 

4.3.1.   Gebruik van een tweearmige balans

Gebruik de pyknometer gevuld met het monster (3). Volg hierbij de richtlijnen in punt 4.2.1.

Stel p″ gram is nodig om evenwicht te bereiken bij t °C.

De massa van de vloeistof in de pyknometer = p + m − p″.

Schijnbare dichtheid bij t °C:

Bereken de dichtheid bij 20 °C met behulp van een van de hierna volgende correctietabellen, afhankelijk van de natuur van de onderzochte vloeistof: droge wijn (tabel II), natuurlijke of geconcentreerde most (tabel III) en zoete wijn (tabel IV).

De relatieve dichtheid 20 °C/20 °C wordt berekend door de dichtheid bij 20 °C te delen door 0,998203.

4.3.2.   Gebruik van een eenarmige balans ( 6 )

Weeg de tarrafles, zij T1 de massa.

Bereken dT = T1 − To.

Massa van de lege pyknometer op het moment van de bepaling = P − m + dT.

Weeg de pyknometer gevuld met het monster (3); volg hierbij de richtlijnen in punt 4.2.1; zij P2 de massa bij t °C.

Massa van de vloeistof in de pyknometer bij t °C is nu = P2 − (P − m + dT).

Schijnbare dichtheid bij t °C:

Bereken de dichtheid bij 20 °C van de onderzochte vloeistof: droge wijn, natuurlijke of geconcentreerde most of zoete wijn, zoals aangegeven in punt 4.3.1.

De relatieve dichtheid 20 °C/20 °C wordt berekend door de dichtheid bij 20 °C te delen door 0,998203.

4.3.3.

Herhaalbaarheid Voor de dichtheid van droge en zachte wijn: r = 0,00010. Voor de dichtheid van zoete wijn: r = 0,00018.

4.3.4.

Reproduceerbaarheid Voor de dichtheid van droge en zachte wijn: R = 0,00037. Voor de dichtheid van zoete wijn: R = 0,00045.

▼M8 —————

▼B

6.   VOORBEELD VAN DE BEREKENING VAN DE DICHTHEID BIJ 20 °C EN DE RELATIEVE DICHTHEID 20 °C/20 °C (REFERENTIEMETHODE)

6.1.   Pyknometrie met de tweearmige balans

6.1.1.   Bepaling van de pyknometerconstanten

1.	Weging van de pyknometerconstanten: Tarra = pyknometer + p p = 104,9454 g.

2.	Weging van de pyknometer gevuld met water van t °C: Tarra = pyknometer + water + ρ′ ρ′ = 1,2396 g voor t = 20,5°C.

3.	Berekening van de massa lucht in de pyknometer: m = 0,0012 (p − p′) m = 0,0012 (104,9454 − 1,2396) m = 0,1244 g.

4.	Pyknometerconstanten: Massa van de lege pyknometer: p + m: p + m = 104,9454 + 0,1244 p + m = 105,0698 g. Volume bij 20 °C = (p + m − p′) · Ft °C F20,50 °C = 1,001900 V20 °C = (105,0698 − 1,2396) · 1,001900 V20 °C = 104,0275 ml. Waterwaarde bij 20 °C = V20 °C · 0,998203 M20 °C = 103,8405 g.

6.1.2.   Bepaling van de dichtheid bij 20 °C en de relatieve dichtheid 20 °C/20 °C van een droge wijn:

p″ = 1,2622 bij 17,80 °C

ρ17,80 °C = 0,99788.

Met tabel II kan ρ20 °C worden berekend uitgaande van ρt °C met behulp van de formule:

Voor t = 17,80 °C en voor een alcoholgehalte van 11 % vol ° is c = 0,54

ρ20 °C = 0,99734 g/ml

6.2.   Pyknometrie met de eenarmige balans

6.2.1.   Bepaling van de pyknometerconstanten

1.	Weging van de schone en droge pyknometer: P = 67,7913 g.

2.	Weging van de pyknometer gevuld met water van t °C: P1 = 169,2715 bij 21,65 °C.

3.	Berekening van de massa lucht in de pyknometer: m = 0,0012 (P1 − P) m = 0,0012 × 101,4802 m = 0,1218 g.

4.

Pyknometerconstanten: Massa van de lege pyknometer: P − m P − m = 67,7913 − 0,1218 P − m = 67,6695 g Volume bij 20 °C = [P1 − (P − m)] Ft °C F21,65 °C = 1,002140 V20 °C = (169,2715 − 67,6695) · 1,002140 V20 °C = 101,8194 ml Waterwaarde bij 20 °C = V20 °C · 0,998203 M20 °C = 101,6364 g Massa van de tarrafles: To To = 171,9160 g.

6.2.2.   Bepaling van de dichtheid bij 20 °C en de relatieve dichtheid 20 °C/20 °C van een droge wijn:

T1 = 171,9178 g

dT = 171,9178 − 171,9160 = 0,0018 g

P − m + dT = 67,6695 + 0,0018 = 67,6713 g

P2 = 169,2799 bij 18 °C

ρ18 °C = 0,99793 g/ml.

Met tabel II kan ρ 20 °C worden berekend uitgaande van ρ t °C met behulp van de formule:

Voor t = 18 °C en een alcoholgehalte van 11 % vol, is c = 0,49

ρ20 °C = 0,99744 g/ml

TABEL I

Tabel van de factor F

waarmee de massa van het water in de pyknometer van pyrex bij t °C moet worden vermenigvuldigd om het volume van de pyknometer bij 20 °C te berekenen

TABEL II

Tabel van de correctie c die moet worden toegepast om de dichtheid van droge wijn en van alcoholvrij gemaakte droge wijn, bepaald in een pyknometer van pyrex bij t °C, te herleiden naar 20 °C

Opmerking: Deze tabel kan worden gebruikt om de relatieve dichtheid bij t °C te herleiden naar 20 °C.

TABEL III

Tabel van de correctie c die moet worden toegepast om de dichtheid van most en geconcentreerde most, bepaald in een pyknometer van pyrex bij t °C, te herleiden naar 20 °C

Opmerking: Deze tabel kan ook gebruikt worden om de relatieve dichtheid bij t °C te herleiden naar 20 °C.

TABEL IV

Tabel van de correctie c die moet worden toegepast om de dichtheid van wijn met een alcoholgehalte van 13 % vol en meer, met restsuikers, bepaald in een pyknometer van pyrex bij t °C, te herleiden naar 20 °C

TABEL V

Tabel van de correctie c die moet worden toegepast om de dichtheid van droge wijn en van alcoholvrij gemaakte wijn, bepaald met behulp van een areometer of van een pyknometer van gewoon glas bij t °C, te herleiden naar 20 °C

Opmerking: Deze table kan worden gebruikt om de relatieve dichtheid bij t °C te herleiden naar 20 °C.

TABEL VI

Tabel van de correctie c die moet worden teogepast om de dichtheid van most en geconcentreerde most, bepaald met behulp van een areometer of van een pyknometer van gewoon glas bij t °C, te herleiden naar 20 °C

Opmerking: Deze table kan worden gebruikt om de relatieve dichtheid bij t °C te herleiden naar 20 °C.

TABEL VII

Tabel van de correctie c die moet worden toegepast om de dichtheid van wijn met een alcoholgehalte van 13 % vol en meer, met restsuikers, bepaald met behulp van een areometer of van een pyknometer van gewoon glas bij t °C, te herleiden naar 20 °C

2.   REFRACTOMETRISCHE BEPALING VAN HET SUIKERGEHALTE VAN MOST, GECONCENTREERDE MOST EN GERECTIFICEERDE GECONCENTREERDE MOST

1.   PRINCIPE VAN DE METHODE

De brekingsindex bij 20 °C wordt gemeten met behulp van een refractometer, welke afleesbaar is in absolute eenheden of in massapercenten saccharose. Uit een tabel wordt het met de brekingsindex overeenkomende suikergehalte afgelezen, uitgedrukt in g/l of in g/kg van most, geconcentreerde most en gerectificeerde geconcentreerde most.

2.   APPARATUUR

2.1.   Refractometer van het Abbé-type

De te gebruiken refractometer moet een schaalindeling hebben met:

De refractometer moet zijn voorzien van een thermometer met ten minste een afleesbereik gaande van + 15 °C tot + 25 °C en van een thermostaatbad waardoor metingen kunnen worden verricht bij temperaturen tussen + 15 °C en + 25 °C.

De bedieningsvoorschriften van de refractometer dienen strikt te worden nageleefd, met name die betreffende de ijking en de lichtbron.

3.   VOORBEHANDELING VAN HET MONSTER

3.1.   Most en geconcentreerde most

Filtreer indien nodig de most eerst over een in vieren gevouwen droge rondfilter. Laat de eerste milliliter van het filtraat weglopen en neem de rest voor de bepaling.

3.2.   Gerectificeerde geconcentreerde most

Gebruik, afhankelijk van de concentratie, de gerectificeerde geconcentreerde most als dusdanig of de verdunning, verkregen door nauwkeurig 200 g gerectificeerde geconcentreerde most met water aan te lengen tot 500 g.

4.   WERKWIJZE

Breng het monster op een temperatuur van ongeveer 20 °C. Breng een klein deel van het monster op de onderste prisma van de refractometer. Zorg ervoor dat het monster, bij het tegen elkaar aanklemmen van de prisma's, het glasoppervlak uniform bedekt, en voer de meting uit conform de bedieningsvoorschriften van het gebruikte apparaat.

Lees het massapercentage saccharose af, tot op 0,1 % nauwkeurig, of noteer de brekingsindex tot op vier decimalen.

Voer ten minste twee bepalingen uit op hetzelfde voorbehandelde monster. Noteer de temperatuur t °C.

5.   BEREKENINGEN

5.1.   Temperatuurcorrectie

5.1.1.

Toestellen met een afleesschaal in massapercenten saccharose Gebruik tabel I om te corrigeren voor de temperatuur.

5.1.2.

Toestellen met een afleesschaal in brekingsindexeenheden Zoek in tabel II, kolom 1, bij de bij t °C gemeten brekingsindex het hiermee overeenkomende massapercentage saccharose bij t °C. Deze waarde wordt gecorrigeerd en uitgedrukt bij 20 °C met behulp van tabel I.

5.2.   Suikergehalte van most en geconcentreerde most

Zoek in tabel II bij het bij 20 °C berekende massapercentage saccharose het hiermee overeenkomende suikergehalte in g/l en in g/kg. Het suikergehalte wordt opgegeven met één decimaal.

5.3.   Suikergehalte van gerectificeerde geconcentreerde most

Zoek in tabel III bij het bij 20 °C berekende massapercentage saccharose het hiermee overeenkomende suikergehalte in g/l en in g/kg. Het suikergehalte uitgedrukt als invertsuiker wordt opgegeven met één decimaal.

Als de bepaling is uitgevoerd met een verdunning van de gerectificeerde geconcentreerde most dan moet het resultaat vermenigvuldigd worden met de verdunningsfactor.

5.4.   Brekingsindex van most, geconcentreerde most en gerectificeerde geconcentreerde most

Zoek in tabel II bij het bij 20 °C berekende massapercentage saccharose de hiermee overeenkomende brekingsindex bij 20 °C. De brekingsindexeenheden worden opgegeven met vijf decimalen.

TABEL I

Temperatuurcorrectie voor het geval dat het massapercentage saccharose is bepaald bij een temperatuur die afwijkt van 20 °C

De temperatuur mag ten opzichte van 20 °C niet meer dan 5 °C naar boven of naar beneden afwijken.

TABEL II

Overzicht van het suikergehalte ( 7 ) van most en geconcentreerde most in g/l en in g/kg, bepaald met behulp van een refractometer met een schaalverdeling of in massapercenten saccharose bij 20 °C of in brekingsindexeenheden bij 20 °C. De dichtheid bij 20 °C is eveneens vermeld

TABEL III

Overzicht van het suikergehalte ( 8 ) van gerectificeerde geconcentreerde most in g/l en in g/kg, bepaald met behulp van een refractometer met een schaalverdeling of in massapercenten saccharose bij 20 °C of in brekingsindexeenheden bij 20 °C. De dichtheid bij 20 °C is eveneens vermeld

3.   ALCOHOLVOLUMEGEHALTE

1.   BEGRIPSBEPALING

Het alcoholvolumegehalte is het aantal liters ethanol aanwezig in 100 l wijn, beide volumes gemeten bij een temperatuur van 20 °C. Het symbool hiervoor is „% vol”.

Opmerking:

De ethanolhomologen en de esters van ethanol en van zijn homologen worden meegerekend, aangezien zij ook overdestilleren.

2.   PRINCIPE VAN DE METHODEN

2.1.	Destillatie van met een calciumhydroxidesuspensie alkalisch gemaakte wijn. Bepaling van het alcoholgehalte in het destillaat.

▼M12

2.2.	Referentiemethoden: — Bepaling van het alcoholgehalte van het destillaat door pyknometrie — Bepaling van het alcoholgehalte van wijn met behulp van een hydrostatische balans — Bepaling van het alcoholgehalte van wijn door elektronische densimetrie met behulp van een oscillerende U-buis.

▼B

2.3.

Gebruikelijke methoden 2.3.1. Bepaling van het alcoholgehalte van het destillaat met de areometer ▼M11 ————— ▼B 2.3.3. Bepaling van het alcoholgehalte van het destillaat met de refractometer Opmerking: Om het alcoholgehalte uitgaande van de dichtheid van het destillaat te kunnen berekenen dient gebruik te worden gemaakt van de tabellen I, II en III, zoals vermeld in bijlage II bij dit hoofdstuk. Deze tabellen zijn berekend uit de internationale alcoholtabellen, gepubliceerd in 1972 door de „Organisation internationale de métrologie légale” (OIML) in haar aanbeveling nr. 22 en overgenomen door de OIV (Algemene Vergadering van 1974). In tabel I (bijlage II) is de algemene vergelijking vermeld die het verband aangeeft tussen het alcoholvolumegehalte en de dichtheid van alcohol-water mengsels bij verschillende temperaturen.

3.   DESTILLATIE

3.1.   Apparatuur

3.1.1.

Destillatieopstelling, bestaande uit: — een kolf van 1 l met genormaliseerd slijpstuk; — een rectificeerkolom van ongeveer 20 cm lengte of elke andere voorziening bedoeld om wegspatten te voorkomen; — een warmtebron; verbranding van te extraheren bestanddelen moet worden voorkomen door gebruik te maken van een geschikte voorziening; — een koeler, eindigend in een dunne buis die het destillaat naar de bodem van de opvangkolf (maatkolf van 200 ml) leidt welke enkele milliliters water bevat.

3.1.2.

Stoomdestillatieopstelling, bestaande uit: 1. een stoomgenerator, 2. een monsterhouder, 3. een rectificeerkolom, 4. een koeler. Elke destillatieopstelling of elke andere opstelling om stoom te genereren kan worden gebruikt mits aan de volgende voorwaarden wordt voldaan. Destilleer vijf maal achter elkaar een alcohol-water mengsel met een alcoholgehalte van 10 % vol; het vijfde destillaat moet ten minste een alcoholgehalte hebben van 9,9 % vol, dat wil zeggen dat bij iedere destillatie niet meer dan 0,02 % vol ethanol verloren mag gaan.

3.2.   Reagentia

3.2.1.

Calciumhydroxidesuspensie 2 M Giet voorzichtig 1 l warm water (60-70 °C) op 120 gram ongebluste kalk, CaO.

3.3.   Voorbehandeling van het monster

Uit jonge en mousserende wijn wordt eerst het meeste kooldioxide verwijderd door 250-300 ml wijn om te schudden in een kolf van 500 ml.

3.4.   Werkwijze

Vul een maatkolf van 200 ml met wijn. Noteer de temperatuur van de wijn.

Breng de wijn over in de destillatiekolf of in de monsterhouder van de stoomdestillatieopstelling. Spoel de maatkolf vier maal met telkens 5 ml water en breng dit over in de destillatiekolf of de monsterhouder. Voeg 10 ml calciumhydroxidesuspensie (3.2.1) toe en ook wat kooksteentjes (bij voorbeeld puimsteen) bij gebruik van de destillatieopstelling.

Vang het destillaat op in dezelfde maatkolf van 200 ml die is gebruikt voor het afmeten van de wijn.

Indien een destillatieopstelling wordt gebruikt, moet ongeveer driekwart van het oorspronkelijke volume worden overgedestilleerd.

Indien een stoomdestillatieopstelling wordt gebruikt, moet 198-199 ml worden opgevangen.

Vul met gedestilleerd water aan tot 200 ml bij een temperatuur die niet meer dan 2 °C mag afwijken van de begintemperatuur.

Meng voorzichtig door een zwenkende beweging.

Opmerking:

Bij ammoniumrijke wijnen kan het destillaat opnieuw worden gedestilleerd onder bovenstaande omstandigheden waarbij de calciumhydroxidesuspensie wordt vervangen door 1 ml zwavelzuur 10 % (v/v).

▼M12

4.   REFERENTIEMETHODEN

4–A.   Bepaling van het alcoholgehalte van het destillaat door pyknometrie

▼B

4.1.   Apparatuur

4.1.1.

Pyknometer geijkt volgens de richtlijnen van het hoofdstuk 1. „Dichtheid”

4.2.   Werkwijze

Ga te werk zoals beschreven in de punten 4.3.1 en 4.3.2 van hoofdstuk 1. „Dichtheid” en bepaal de schijnbare dichtheid bij t °C van het destillaat (3.4); zij ρt °C deze dichtheid.

4.3.   Weergave van de resultaten

4.3.1.   Rekenwijze

Bepaal het alcoholgehalte bij 20 °C met behulp van tabel I. Zoek daartoe in de tabel die regel op die behoort bij de op gehele getallen naar beneden afgeronde temperatuur t °C, deze zij T °C en kies dan op die regel die dichtheid uit die net groter is dan de experimenteel gevonden waarde ρ t. Gebruik het interpolatiegetal direct onder deze dichtheid om de dichtheid ρ bij T °C te berekenen.

Zoek dan op de lijn van deze temperatuur T de dichtheid ρ′ die net groter is dan ρ en bereken het verschil tussen deze twee dichtheden. Het verschil wordt gedeeld door het interpolatiegetal aan de rechterkant van de dichtheid ρ′. Het quotiënt geeft het decimale deel van het alcoholgehalte, terwijl het aantal hele graden wordt aangegeven in de kop van de kolom waarin de dichtheid ρ′ staat.

Een voorbeeld van de berekening van het alcoholgehalte is opgenomen in bijlage I van dit hoofdstuk.

Deze temperatuurscorrectie is in een rekenprogramma verwerkt en kan eventueel automatisch worden uitgevoerd.

4.3.2.   Herhaalbaarheid (r)

r = 0,10 % vol.

4.3.3.   Reproduceerbaarheid (R)

R = 0,19 % vol.

▼M12

4–B.   Bepaling van het alcoholgehalte van wijn met behulp van een hydrostatische balans

▼M11

1.   MEETMETHODE

1.1.   Inleiding

Het alcoholvolumegehalte van wijn moet worden gemeten voordat deze in de handel wordt gebracht, met name met het oog op de inachtneming van de etiketteringsvoorschriften.

Het alcoholvolumegehalte is gelijk aan het aantal liters ethanol in 100 liter wijn, waarbij beide volumes worden gemeten bij een temperatuur van 20° C. Het symbool hiervoor is „ % vol.”.

1.2.   Doel en toepassingsgebied

De beschreven meetmethode is densimetrie met behulp van een hydrostatische balans.

Gelet op de vigerende regelgeving wordt de bepalingstemperatuur vastgesteld op 20° C.

1.3.   Principe en definities

Het principe van deze methode houdt in dat de wijn eerst wordt gedestilleerd. De destillatiemethode wordt in dit hoofdstuk beschreven. Door deze destillatie kunnen de niet-vluchtige stoffen worden verwijderd. Homologen van ethanol alsmede ethanol en homologen van ethanol in esters worden in het alcoholgehalte meegerekend, aangezien deze in het destillaat terechtkomen.

In tweede instantie wordt de dichtheid van het verkregen destillaat bepaald. De dichtheid van een vloeistof bij een bepaalde temperatuur is gelijk aan het quotiënt van de massa en het volume van die vloeistof: ρ2 = m/V, voor wijn uitgedrukt in g/ml.

Het alcoholgehalte van wijn kan worden gemeten door densimetrie met behulp van een hydrostatische balans, uitgaande van de wet van Archimedes die inhoudt dat een in een vloeistof ondergedompeld lichaam een verticale opwaartse kracht ondervindt die gelijk is aan het gewicht van de verplaatste vloeistof.

1.4.   Reagentia

Gebruik bij de analyse, tenzij anders wordt vermeld, uitsluitend reagentia waarvan bekend is dat ze chemisch zuiver zijn en water van minimaal klasse 3, zoals gedefinieerd in ISO 3696:1987.

1.4.1.   Reinigingsvloeistof voor de vlotter: natriumhydroxide-oplossing, 30 % (g/v)

Weeg 30 g natriumhydroxide af en vul dit met 96 % (v/v) ethanol aan tot 100 ml.

1.5.   Apparatuur en materialen

Gebruikelijke laboratoriumapparatuur en met name:

1.5.1.

Eénschalige hydrostatische balans met een gevoeligheid van 1 mg.

1.5.2.

Vlotter met een volume van minimaal 20 ml, speciaal aan de balans aangepast en opgehangen aan een draad met een doorsnede van maximaal 0,1 mm.

1.5.3.

Maatcilinder met maatstreep. De vlotter moet volledig passen in het gedeelte van de cilinder onder de maatstreep; het oppervlak van de vloeistof mag alleen worden doorbroken door de draad waaraan de vlotter hangt. De inwendige doorsnede van de maatcilinder moet minimaal 6 mm groter zijn dan die van de vlotter.

1.5.4.

Thermometer (of temperatuurvoeler) met een schaalverdeling in graden en tienden van graden van 10 tot 40° C, gekalibreerd tot op 0,05° C.

1.5.5.

Gewichten, geijkt door een erkende ijkinstantie.

1.6.   Werkwijze

De vlotter en de maatcilinder moeten vóór elke meting worden gereinigd met gedestilleerd water, worden gedroogd met zacht laboratoriumpapier dat geen vezels afgeeft en worden gespoeld met de oplossing waarvan de dichtheid moet worden bepaald. Teneinde het verlies van alcohol door verdamping te beperken moeten de metingen worden uitgevoerd zodra het apparaat is gestabiliseerd.

1.6.1.   Kalibratie van de balans

Hoewel een balans meestal een intern kalibratiesysteem heeft, moet de hydrostatische balans kunnen worden gekalibreerd met gewichten die door een officiële ijkinstantie zijn gecontroleerd.

1.6.2.   Kalibratie van de vlotter

1.6.2.1.

Vul de maatcilinder tot de maatstreep met dubbel gedestilleerd water (of water met een gelijkwaardige zuiverheid, zoals gemicrofiltreerd water met een geleidingsvermogen van 18,2 MΩ/cm) bij een temperatuur tussen 15 en 25° C, maar bij voorkeur bij 20° C.

1.6.2.2.

Dompel de vlotter en de thermometer in de vloeistof, roer en lees de dichtheid van de vloeistof op het apparaat af en corrigeer deze indien nodig, zodat het resultaat gelijk is aan de dichtheid van water bij de meettemperatuur.

1.6.3.   Controle met behulp van een alcohol/watermengsel

1.6.3.1.

Vul de maatcilinder tot de maatstreep met een alcohol/watermengsel met bekende samenstelling bij een temperatuur tussen 15 en 25° C, maar bij voorkeur bij 20° C.

1.6.3.2.

Dompel de vlotter en de thermometer in de vloeistof, roer en lees de dichtheid van de vloeistof (of het alcoholgehalte als het apparaat die mogelijkheid biedt) op het apparaat af. Het zo bepaalde alcoholgehalte moet gelijk zijn aan het reeds eerder bepaalde alcoholgehalte.

Opmerking: Deze oplossing met een bekend alcoholgehalte kan ook in plaats van dubbel gedestilleerd water bij de kalibratie van de vlotter worden gebruikt.

1.6.4.   Meting van de dichtheid van een destillaat (of het alcoholgehalte daarvan als het apparaat die mogelijkheid biedt)

1.6.4.1.

Vul de maatcilinder tot de maatstreep met het te analyseren monster.

1.6.4.2.

Dompel de vlotter en de thermometer in de vloeistof, roer en lees de dichtheid van de vloeistof (of het alcoholgehalte daarvan als het apparaat die mogelijkheid biedt) op het apparaat af. Noteer de temperatuur als de dichtheid bij t° C (ρt) wordt gemeten.

1.6.4.3.

Herleid ρt met behulp van de tabel voor de dichtheid ρt van alcohol/watermengsels (tabel II van bijlage II van dit hoofdstuk).

1.6.5.   Reiniging van de vlotter en de maatcilinder

1.6.5.1.

Dompel de vlotter in de maatcilinder met de reinigingsoplossing voor de vlotter.

1.6.5.2.

Laat het geheel een uur staan en draai de vlotter nu en dan rond.

1.6.5.3.

Spoel overvloedig met kraanwater en vervolgens met gedestilleerd water.

1.6.5.4.

Droog met zacht laboratoriumpapier dat geen vezels afgeeft.

Volg deze procedure wanneer de vlotter voor het eerst wordt gebruikt en vervolgens geregeld wanneer dit nodig is.

1.6.6.   Resultaat

Bereken het effectieve alcoholgehalte uit de dichtheid (ρ20) met behulp van de tabel met de waarde van het alcoholvolumegehalte (in % vol.) bij 20° C als functie van de dichtheid van alcohol/watermengsels bij 20° C. Dit is de internationale tabel die door de Internationale Organisatie voor wettelijke metrologie in aanbeveling nr. 22 van deze organisatie is vastgesteld.

2.   VERGELIJKING VAN DE METINGEN MET BEHULP VAN DE HYDROSTATISCHE BALANS MET DE METINGEN MET BEHULP VAN ELEKTRONISCHE DENSIMETRIE

Uitgaande van monsters met een alcoholgehalte tussen 4 % vol. en 18 % vol. zijn de herhaalbaarheid en de reproduceerbaarheid na een interlaboratorium-onderzoek gemeten. Hierbij zijn de metingen van het alcoholgehalte van verschillende monsters met behulp van de hydrostatische balans en behulp van elektronische densimetrie en de waarden voor de herhaalbaarheid en de reproduceerbaarheid bij een uitgebreid meerjarig vergelijkend onderzoek met elkaar vergeleken.

2.1.   Monsters

Wijn met een uiteenlopende dichtheid en een uiteenlopend alcoholgehalte, maandelijks op industriële schaal bereid, genomen uit een voorraad flessen die onder normale omstandigheden zijn bewaard en op anonieme wijze aan de laboratoria zijn geleverd.

2.2.   Laboratoria

Laboratoria die deelnemen aan de maandelijks door de Unione Italiana Vini (Verona, Italië) georganiseerde proeven overeenkomstig ISO 5725 (UNI 9225) en het door de AOAC, de ISO en de IUPAC opgestelde „International Protocol of Proficiency test for chemical analysis laboratories” en volgens de richtsnoeren ISO 43 en ILAC G13. Door genoemde organisatie wordt een jaarlijks verslag aan alle deelnemers verstrekt.

2.3.   Apparatuur

2.3.1.

Een elektronische hydrostatische balans (die een dichtheid met een precisie van vijf decimalen oplevert), eventueel voorzien van apparatuur voor gegevensbehandeling.

2.3.2.

Een elektronische densimeter, eventueel voorzien van een automatische monsternemer.

2.4.   Analyses

Overeenkomstig de regels voor de validering van de analysemethoden wordt elk monster twee keer na elkaar geanalyseerd om het alcoholgehalte te bepalen.

2.5.   Resultaten

Tabel 1 bevat de resultaten van de metingen die door de laboratoria met een hydrostatische balans zijn uitgevoerd.

Tabel 2 bevat de resultaten van de metingen die door de laboratoria met een elektronische densimeter zijn uitgevoerd.

2.6.   Evaluatie van de resultaten

2.6.1.

De resultaten zijn onderzocht om de individuele systematische fout (p < 0,025) te bepalen, waarbij achtereenvolgens de Cochran-toets en de Grubbs-toets zijn gebruikt, volgens de procedures die worden beschreven in het internationaal erkende „Protocol for the Design, Conduct and Interpretation of Method-Performance Studies”.

2.6.2.

Herhaalbaarheid (r) en reproduceerbaarheid (R) De in het protocol gespecificeerde berekening van de herhaalbaarheid (r) en de reproduceerbaarheid (R) is uitgevoerd bij de resultaten die na de verwijdering van uitbijters overbleven. Bij de evaluatie van een nieuwe methode bestaat er vaak geen gevalideerde referentiemethode of wettelijk vastgestelde methode om de criteria voor de precisie mee te vergelijken, zodat voor de vergelijking van de precisie-gegevens bij interlaboratorium-onderzoeken vaak „geraamde” precisieniveaus worden gebruikt. Deze „geraamde” niveaus worden berekend met de formule van Horwitz. Vergelijking van de resultaten van de proeven met de geraamde niveaus geeft een indicatie of de methode voor de gemeten concentratie van de geanalyseerde stof een afdoende precisie heeft. De geraamde waarde van Horwitz wordt berekend met de formule van Horwitz: RSDR = 2(1-0,5 logC) waarin C = gemeten concentratie van de geanalyseerde stof, uitgedrukt als decimaal (b.v. 1 g/100 g = 0,01). De Horrat-waarde geeft een vergelijking van de feitelijk bepaalde precisie met de volgens de formule van Horwitz berekende precisie voor de methode bij meting van de geanalyseerde stof in die specifieke concentratie. Deze wordt als volgt berekend: HoR = RSDR(gemeten)/RSDR(Horwitz)

2.6.3.

Interlaboratorium-precisie Een Horrat-waarde van 1 geeft normaal gesproken aan dat de interlaboratorium-precisie voldoende is, terwijl een waarde van meer dan 2 normaal gesproken aangeeft dat de precisie onvoldoende is, hetgeen inhoudt dat de precisie voor analyse-doeleinden te variabel is of dat de bepaalde variatie groter is dan voor de gebruikte methode was geraamd. Ook Hor wordt berekend en deze wordt gebruikt om de intralaboratorium-precisie te bepalen, waarbij de volgende benadering wordt gebruikt: RSDr (Horwitz) = 0,66 RSDR (Horwitz) (waarbij wordt uitgegaan van de benadering: r = 0,66 R) In tabel 3 worden de verschillen vermeld tussen de metingen van de laboratoria die de elektronische densimeter gebruiken en van degene die de hydrostatische balans gebruiken. Afgezien van monster 2000/3, dat een zeer laag alcoholgehalte heeft en waarvoor beide technieken een slechte reproduceerbaarheid opleveren, wordt voor de overige monsters een goede overeenstemming waargenomen.

2.6.4.

Betrouwbaarheidsparameters In tabel 4 wordt het algehele gemiddelde van de betrouwbaarheidsparameters vermeld, berekend over alle maandelijkse proeven die tussen januari 1999 en mei 2001 zijn uitgevoerd. Met name: Herhaalbaarheid (r) = 0,074 ( % vol.) voor de hydrostatische balans en 0,061 ( % vol.) voor de elektronische densimeter. Reproduceerbaarheid (R) = 0,229 ( % vol.) voor de hydrostatische balans en 0,174 ( % vol.) voor de elektronische densimeter.

2.7.   Conclusie

Uit de resultaten van de bepaling van het alcoholgehalte van een groot assortiment wijnen blijkt dat de met de hydrostatische balans uitgevoerde metingen in overeenstemming zijn met de metingen die met de elektronische densimeter met een oscillerende U-buis zijn uitgevoerd en dat de waarden van de valideringsparameters voor beide methoden vergelijkbaar zijn.

▼M12

4–C.   Bepaling van het alcoholvolumegehalte van wijn door elektronische densimetrie met behulp van een oscillerende U-buis

1.   Meetmethode

1.1.   Inleiding

Voordat wijn in de handel wordt gebracht, moet het alcoholvolumegehalte ervan worden gemeten, vooral met het oog op naleving van de etiketteringsvoorschriften.

Het begrip „alcoholvolumegehalte” is omschreven in paragraaf 1 van dit hoofdstuk.

1.2.   Toepassingsgebied

De beschreven meetmethode is elektronische densimetrie met gebruikmaking van een oscillerende U-buis.

Op grond van de geldende bepalingen dient de proeftemperatuur 20 °C te bedragen.

1.3.   Algemene beginselen en begripsomschrijvingen

Eerst wordt de wijn in zijn geheel overgedestilleerd. De destillatiemethode is beschreven in paragraaf 3 van dit hoofdstuk. Door deze destillatie worden de niet-vluchtige stoffen verwijderd. Ethanolhomologen en in esters gebonden ethanol en ethanolhomologen bepalen mede het alcoholgehalte doordat zij worden overgedestilleerd.

Vervolgens wordt de dichtheid van het verkregen destillaat gemeten. De dichtheid van een vloeistof bij een gegeven temperatuur is gelijk aan het quotiënt van de massa en het volume van die vloeistof:

ρ = m/V, voor wijn uitgedrukt in g/ml.

Voor een alcohol-watermengsel zoals een destillaat kan, wanneer de temperatuur ervan bekend is, in tabellen worden opgezocht welk alcoholgehalte bij een bepaalde dichtheid hoort. Dat alcoholgehalte is het alcoholgehalte van de wijn (die immers in zijn geheel is overgedestilleerd).

Bij de hier beschreven methode wordt de dichtheid van het destillaat gemeten door elektronische densimetrie met behulp van een oscillerende U-buis. Het gaat erom de trillingsperiode te meten van een langs elektromagnetische weg in trilling gebrachte buis die het monster bevat. Uit de trillingsperiode wordt dan de dichtheid berekend aan de hand van de volgende formule:

(1)

ρ

=

dichtheid van het monster

T

=

geïnduceerde trillingsperiode

M

=

massa van de lege buis

C

=

veerconstante

V

=

volume van het in trilling gebrachte monster.

De vorm van deze wiskundige vergelijking is ρ = A T2 – B (2); er bestaat dus een lineair verband tussen de dichtheid en de periode in het kwadraat. De constanten A en B zijn specifiek voor elke oscillator en worden geschat door de periode te meten van fluïda met bekende dichtheid.

1.4.   Reagentia en producten

1.4.1   Referentiefluïda

Twee referentiefluïda worden gebruikt om de densimeter in te stellen. De te meten dichtheden van destillaten moeten tussen de dichtheden van de referentiefluïda liggen. Een verschil in dichtheid van meer dan 0,01000 g/ml tussen de referentiefluïda wordt aanbevolen. De dichtheid van de referentiefluïda moet bekend zijn met een onzekerheid van minder dan +/- 0,00005 g/ml bij een temperatuur van 20,00 +/- 0,05 °C.

Voor de meting van het alcoholvolumegehalte van wijn met een elektronische densimeter zijn de referentiefluïda:

1.4.2   Producten voor reiniging en droging

1.5.   Apparatuur

1.5.1   Elektronische densimeter met oscillerende U-buis

De elektronische densimeter omvat de volgende onderdelen:

De densimeter staat volkomen stabiel en trillingvrij opgesteld.

1.5.2   Controle van de temperatuur in de meetkamer

De meetbuis bevindt zich in een kamer met thermostatische temperatuurregeling. De temperatuurstabiliteit moet beter zijn dan +/- 0,02 °C.

De temperatuur in de meetkamer moet worden gecontroleerd indien dit bij de betrokken densimeter mogelijk is. De resultaten van de bepalingen worden immers sterk beïnvloed door die temperatuur. De dichtheid van een alcohol-watermengsel met een alcoholvolumegehalte van 10 % vol bedraagt 0,98471 g/ml bij 20 °C en 0,98447 g/ml bij 21 °C, wat een verschil is van 0,00024 g/ml.

De proeftemperatuur dient 20 °C te bedragen. De temperatuur in de meetkamer wordt gemeten met behulp van een op basis van de nationale standaarden geijkte thermometer met een resolutie van minder dan 0,01 °C. Deze thermometer moet een temperatuurmeting met een onzekerheid van minder dan +/- 0,07 °C garanderen.

1.5.3   Kalibratie van het apparaat

Het apparaat moet worden gekalibreerd vóór het eerste gebruik ervan en vervolgens om de zes maanden of in het geval dat het resultaat van de verificatie onbevredigend is. Twee referentiefluïda dienen te worden gebruikt om de constanten A en B te berekenen (cf. vergelijking (2)). Voor de praktische uitvoering van de kalibratie wordt verwezen naar de gebruiksaanwijzing van het apparaat. In beginsel wordt deze kalibratie verricht met droge lucht (er moet rekening worden gehouden met de luchtdruk) en met zeer zuiver water (dubbel gedestilleerd en/of gemicrofiltreerd water met zeer hoge weerstand > 18 MΩ).

1.5.4   Verificatie van de kalibratie

Om de kalibratie te verifiëren wordt de dichtheid van referentiefluïda gemeten.

Elke dag vindt een verificatie plaats door de dichtheid van lucht te meten. Een verschil van meer dan 0,00008 g/ml tussen de theoretische dichtheid en de waargenomen dichtheid kan erop duiden dat de buis vuil is. Deze moet dan worden gereinigd. Na de reiniging wordt een nieuwe verificatie verricht door de dichtheid van lucht te meten. Is het resultaat van deze verificatie niet overtuigend, dan moet het apparaat worden bijgesteld.

Ter verificatie wordt ook de dichtheid van water gemeten. Is het verschil tussen de theoretische dichtheid en de waargenomen dichtheid groter dan 0,00008 g/ml, dan wordt het apparaat bijgesteld.

Indien de temperatuur in de meetkamer moeilijk te verifiëren is, kan voor die verificatie een rechtstreekse meting worden verricht van de dichtheid van een alcohol-watermengsel waarvan het alcoholvolumegehalte vergelijkbaar is met dat van de te analyseren destillaten.

1.5.5   Controle

Wanneer het verschil tussen de theoretische dichtheid van een referentiemengsel (bekend met een onzekerheid van +/- 0,00005 g/ml) en de meting groter is dan 0,00008 g/ml, moet de temperatuur in de meetkamer worden geverifieerd.

1.6.   Bemonstering en voorbehandeling van de monsters

(cf. paragraaf 3 „Destillatie” van dit hoofdstuk)

1.7.   Werkwijze

Na verkrijging van het destillaat wordt de dichtheid of het alcoholvolumegehalte ervan gemeten door densimetrie.

Degene die de meting verricht, vergewist zich van de stabiliteit van de temperatuur in de meetkamer van de densimeter. Het destillaat in de meetkamer mag geen luchtbelletjes bevatten en moet homogeen zijn. Is het apparaat voorzien van verlichting om te kunnen nagaan of er geen luchtbelletjes zijn, dan moet deze weer snel worden gedoofd omdat de warmte van de lamp de meettemperatuur beïnvloedt.

Indien het apparaat alleen de periode aangeeft, wordt de dichtheid berekend aan de hand van de constanten A en B (cf. punt 1.3). Indien het apparaat niet rechtstreeks het alcoholvolumegehalte aangeeft, wordt uit de tabellen afgelezen met welk alcoholvolumegehalte de bekende dichtheid overeenkomt.

1.8.   Weergave van de resultaten

Het alcoholvolumegehalte van de wijn is het voor het destillaat verkregen alcoholvolumegehalte. Het wordt uitgedrukt in „% vol”.

Als in de meetkamer niet de voorgeschreven temperatuur heerst, moet het meetresultaat worden gecorrigeerd om het alcoholvolumegehalte bij 20 °C te verkrijgen. Het resultaat wordt uitgedrukt in een getal met twee cijfers achter de komma.

1.9.   Opmerkingen

Het in de meetkamer ingebrachte volume moet groot genoeg zijn om een eventuele vertekening door het vorige monster te voorkomen. Ten minste twee bepalingen moeten worden verricht. Indien de resultaten daarvan niet binnen de herhaalbaarheidsgrens vallen, is een derde bepaling noodzakelijk. Doorgaans zijn in dit geval de resultaten van de laatste twee bepalingen homogeen en dan wordt de eerste waarde buiten beschouwing gelaten.

1.10.   Betrouwbaarheid

Voor monsters met een alcoholvolumegehalte tussen 4 en 18 % vol.:

2.   Interlaboratoriumonderzoek. Betrouwbaarheid en nauwkeurigheid na toevoeging van ethanol

De in punt 1.10 vermelde prestatiekenmerken van de methode zijn afkomstig van een interlaboratoriumonderzoek dat elf laboratoria aan de hand van zes monsters hebben verricht volgens de op internationaal niveau vastgestelde procedures.

De bij dit onderzoek uitgevoerde herhaalbaarheids- en reproduceerbaarheidsberekeningen zijn met alle verdere bijzonderheden beschreven in het hoofdstuk „TITRE ALCOOMETRIQUE VOLUMIQUE” (punt 4.B.2) van het „Recueil International des Méthodes d’Analyses” (uitgave 2004) van de „Organisation Internationale de la Vigne et du Vin” (Internationale Wijnorganisatie).

▼M8 —————

▼B

6.   VOORBEELD VAN EEN BEREKENING VAN HET ALCOHOLGEHALTE VAN WIJN

6.1.   Pyknometrie met de tweearmige balans

6.1.1.

De pyknometerconstanten zijn bepaald en berekend zoals aangegeven in punt 6.1.1 van hoofdstuk 1. „Dichtheid en relatieve dichtheid”. Getallenvoorbeeld.

6.1.2.

Weging van de met destillaat gevulde pyknometer Tarra = pyknometer + destillaat bij t °C + p″ Stel t °C = 18,90 °C   t °C gecorrigeerd = 18,70 °C   p″ = 2,8074 g p + m − p″ = massa van het destillaat bij t °C 105,0698 − 2,8074 = 102,2624 g Schijnbare dichtheid bij t °C:

6.1.3.

Berekening van het alcoholgehalte Zie de tabel van de schijnbare dichtheden van alcohol-water mengsels bij verschillende temperaturen, zoals boven is aangegeven Op de regel van 18 °C in de tabel van de schijnbare dichtheden is de dichtheid die net groter is dan de waargenomen dichtheid van 0,983076: 0,98398, in de kolom 11 % De dichtheid bij 18 °C is dus: (98 307,6 + 0,7 × 22) · 10−5 = 0,98323 0,98398 − 0,98323 = 0,00075 Het decimale gedeelte van het alcoholgehalte is 75/114 = 0,65 Het alcoholgehalte is 11,65 % vol.

6.2.   Pyknometrie met de eenarmige balans

6.2.1.

De pyknometerconstanten zijn bepaald en berekend zoals aangegeven in punt 6.2.1 van hoofdstuk 1. „Dichtheid en relatieve dichtheid”.

6.2.2.

Weging van de met destillaat gevulde pyknometer Massa van de tarrafles op het ogenblik van de bepaling: T1 = 171,9178 g Massa van de pyknometer gevuld met destillaat bij 20,50 °C: P2 = 167,8438 g Variatie in de luchtdruk: dT = 171,9178 − 171,9160 = + 0,0018 g Massa van het destillaat bij 20,50 °C: Lt = 167,8438 − (67,6695 + 0,0018) = 100,1725 g Schijnbare dichtheid van het destillaat:

6.2.3.

Berekening van het alcoholgehalte Zie de tabel van de schijnbare dichtheden van alcohol-water mengsels bij verschillende temperaturen, zoals boven is aangegeven Op de regel van 20 °C in de tabel van de schijnbare dichtheden is de dichtheid die net groter is dan de waargenomen dichtheid van 0,983825: 0,98471, in de kolom 10 %. De dichtheid bij 20 °C is dus: (98 382,5 + 0,50 × 24) · 10−5 = 0,983945 g/ml 0,98471 − 0,983945 = 0,000765 Het decimale gedeelte van het alcoholgehalte is 76,5/119 = 0,64 Het alcoholgehalte is 10,64 % vol.

FORMULE WAARMEE DE ALCOHOLTABELLEN KUNNEN WORDEN BEREKEND UIT ETHYLALCOHOL-WATER MENGSELS

De dichtheid t °C, uitgedrukt in kilogram per kubieke meter (kg/m3), van een ethylalcohol-water mengsel bij een temperatuur t, uitgedrukt in graden Celsius, wordt door de volgende formule gegeven, waarbij:

De formule geldt voor temperaturen van − 20 °C tot + 40 °C.

Coëfficiënten in de formule

TABEL I

Internationaal alcoholgehalte bij 20 °C

Tabel van de schijnbare dichtheid van alcohol-water mengsels bij gebruik van een pyknometer in pyrex

Dichtheid bij t °C, gecorrigeerd voor de opwaartse druk van de lucht

TABEL II

INTERNATIONAAL ALCOHOLGEHALTE BIJ 20 °C

Tabel van de correctie die moet worden toegepast om het schijnbare alcoholgehalte, bepaald met behulp van een alcoholmeter in gewoon glas bij t °C, te herleiden naar 20 °C

+ als t < 20 °C

− als t > 20 °C

TABEL III

INTERNATIONAAL ALCOHOLGEHALTE BIJ 20 °C

Tabel van de schijnbare dichtheid van alcohol-water mengsels bij gebruik van apparatuur in gewoon glas

Dichtheid bij t °C, gecorrigeerd voor de opwaartse druk van de lucht

TABEL IV

Correlatietabel tussen de brekingsindexen bij 20 °C en de alcoholgehalten bij 20 °C van zuivere alcohol-water mengsels en destillaten

4.   TOTAAL DROOG EXTRACT

Totaal droge stof

1.

Begripsbepalingen Het „totaal droog extract” of de „totaal droge stof” is de totale massa aan stoffen die onder bepaalde fysische omstandigheden niet vervluchtigen. Deze fysische omstandigheden moeten van dien aard zijn dat de stoffen waaruit het extract bestaat zo min mogelijk verandering ondergaan. Het „niet reducerend extract” is het droog extract verminderd met het totaal aan suikers. Het „gereduceerd extract” is het totaal droog extract verminderd met het suikergehalte, voor zover dat hoger is dan 1 g/l, met het kaliumsulfaatgehalte, voor zover dit hoger is dan 1 g/l, met het gehalte aan mannitol, voor zover aanwezig, en met alle eventueel aan de wijn toegevoegde chemische stoffen. De „extractrest” is het niet reducerend extract verminderd met het in wijnsteenzuur uitgedrukte gehalte aan gebonden zuur. Het extract wordt uitgedrukt in gram per liter en moet tot op 0,5 g nauwkeurig worden bepaald.

2.

PRINCIPE VAN DE METHODE Enige methode: densimetrie. Het totaal droog extract wordt indirect berekend, voor most uit de relatieve dichtheid en voor wijn uit de relatieve dichtheid van de alcoholvrij gemaakte wijn. Dit droog extract komt overeen met de hoeveelheid saccharose die, opgelost in 1 l water, een oplossing geeft met dezelfde relatieve dichtheid als de most of de alcoholvrije wijn. Deze hoeveelheid wordt afgelezen in tabel I.

3.

WERKWIJZE De relatieve dichtheid van de alcoholvrij gemaakte wijn (dr) wordt berekend met de formule: dr = dv − da + 1,000 waarin dv = de relatieve dichtheid van de wijn bij 20 °C (gecorrigeerd voor het gehalte aan vluchtige zuren) ( 10 ) da = de relatieve dichtheid bij 20 °C van een alcohol-water mengsel met hetzelfde alcoholgehalte als de wijn. De waarde van dr kan ook worden berekend door uit te gaan van de dichtheden bij 20 °C van de wijn, ρv, en van het alcohol-water mengsel met hetzelfde alcoholgehalte als de wijn, ρa, en wel volgens de formule: dr = 1,0018 (ρv − ρa) + 1,000 waarin de coëfficiënt 1,0018 praktisch gelijk gesteld kan worden aan 1 wanneer ρv kleiner is dan 1,05, hetgeen meestal het geval is.

4.	WEERGAVE VAN DE RESULTATENMet behulp van tabel I wordt het totaal droog extract berekend uitgaande van de relatieve dichtheid van alcoholvrij gemaakte wijn of uit de relatieve dichtheid van most. Het totaal droog extract wordt opgegeven in gram per liter met één decimaal.

Dichtheid met 2 decimalen 3e decimaal van de dichtheid 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9   Gram extract per liter 1,00 0 2,6 5,1 7,7 10,3 12,9 15,4 18,0 20,6 23,2 1,01 25,8 28,4 31,0 33,6 36,2 38,8 41,3 43,9 46,5 49,1 1,02 51,7 54,3 56,9 59,5 62,1 64,7 67,3 69,9 72,5 75,1 1,03 77,7 80,3 82,9 85,5 88,1 90,7 93,3 95,9 98,5 101,1 1,04 103,7 106,3 109,0 111,6 114,2 116,8 119,4 122,0 124,6 127,2 1,05 129,8 132,4 135,0 137,6 140,3 142,9 145,5 148,1 150,7 153,3 1,06 155,9 158,6 161,2 163,8 166,4 169,0 171,6 174,3 176,9 179,5 1,07 182,1 184,8 187,4 190,0 192,6 195,2 197,8 200,5 203,1 205,8 1,08 208,4 211,0 213,6 216,2 218,9 221,5 224,1 226,8 229,4 232,0 1,09 234,7 237,3 239,9 242,5 245,2 247,8 250,4 253,1 255,7 258,4 1,10 261,0 263,6 266,3 268,9 271,5 274,2 276,8 279,5 282,1 284,8 1,11 287,4 290,0 292,7 295,3 298,0 300,6 303,3 305,9 308,6 311,2 1,12 313,9 316,5 319,2 321,8 324,5 327,1 329,8 332,4 335,1 337,8 1,13 340,4 343,0 345,7 348,3 351,0 353,7 356,3 359,0 361,6 364,3 1,14 366,9 369,6 372,3 375,0 377,6 380,3 382,9 385,6 388,3 390,9 1,15 393,6 396,2 398,9 401,6 404,3 406,9 409,6 412,3 415,0 417,6 1,16 420,3 423,0 425,7 428,3 431,0 433,7 436,4 439,0 441,7 444,4 1,17 447,1 449,8 452,4 455,2 457,8 460,5 463,2 465,9 468,6 471,3 1,18 473,9 476,6 479,3 482,0 484,7 487,4 490,1 492,8 495,5 498,2 1,19 500,9 503,5 506,2 508,9 511,6 514,3 517,0 519,7 522,4 525,1 1,20 527,8 — — — — — — — — — Invoegingstabel 4e decimaal van de dichtheid Gram extract per liter 4e decimaal van de dichtheid Gram extract per liter 4e decimaal van de dichtheid Gram extract per liter 1 0,3 4 1,0 7 1,8 2 0,5 5 1,3 8 2,1 3 0,8 6 1,6 9 2,3

5.   REDUCERENDE SUIKERS

1.   BEGRIPSBEPALING

Onder „reducerende suikers” wordt verstaan het totaal aan suikers met keton- of aldehydegroepen die worden bepaald door hun reducerende werking op een basische kopersulfaatoplossing.

2.   PRINCIPE VAN DE METHODEN

2.1.   Klaring

2.1.1.

Referentiemethode: de geneutraliseerde en alcoholvrij gemaakte wijn wordt over een anionenwisselaarskolom (acetaatvorm) geleid waarbij de anionen worden uitgewisseld voor acetaationen, vervolgens vindt klaring plaats met neutraal loodacetaat.

2.1.2.

Gebruikelijke methoden: de wijn wordt behandeld met een van de volgende reagentia: 2.1.2.1. Neutraal loodacetaat 2.1.2.2. Zinkhexacyanoferraat (II)

2.2.   Bepaling

2.2.1.

Enige methode: na de geklaarde wijn of most te hebben laten reageren met een bekende hoeveelheid basische kopersulfaatoplossing wordt de overmaat koper jodometrisch bepaald.

3.   KLARING

De vloeistof waarin de suikers worden bepaald moet een suikergehalte hebben tussen 0,5 en 5 g/l.

Een droge wijn hoeft tijdens de klaring niet te worden verdund; een zoete wijn wordt bij de klaring zover verdund dat het gehalte aan suikers tussen de in de onderstaande tabel aangegeven grenzen komt te liggen.

3.1.   Referentiemethode

3.1.1.   Reagentia

3.1.1.1.

Zoutzuuroplossing (HCl), 1 M

3.1.1.2.

Natriumhydroxideoplossing (NaOH), 1 M

3.1.1.3.

Azijnzuuroplossing (CH3COOH), 4 M

3.1.1.4.

Natriumhydroxideoplossing (NaOH), 2 M

3.1.1.5.

Anionenwisselaarshars (type Dowex 3 (20-50 mesh) of gelijkwaardig) Bereiding van de anionenwisselaarskolom. Breng onder in een buret voorzien van een kraan een propje glaswol aan en 15 ml anionenwisselaarshars (3.1.1.5). Alvorens de hars in gebruik te nemen moet dit twee keer volledig worden geregenereerd door een wisselende behandeling met zoutzuuroplossing (3.1.1.1) en natriumhydroxideoplossing (3.1.1.2). Breng de hars, na spoelen met 50 ml gedestilleerd water, over in een bekerglas, voeg hier 50 ml azijnzuuroplossing (3.1.1.3) aan toe en schud gedurende vijf minuten. Vul de buret opnieuw en laat 100 ml azijnzuuroplossing (3.1.1.3) doorlopen. (Aanbevolen wordt een voorraad hars te bewaren in fles gevuld met deze 4 M azijnzuuroplossing.) Was de kolom met gedestilleerd water totdat het waswater neutraal is. Regenerering van de hars. Laat 150 ml natriumhydroxideoplossing (3.1.1.4) doorlopen om de zuren en het grootste deel van de aan de hars gehechte kleurstoffen te verwijderen. Spoel met 100 ml water en daarna met 100 ml azijnzuuroplossing (3.1.1.3). Was de kolom met gedestilleerd water totdat het waswater neutraal is.

3.1.1.6.

Neutraal-loodacetaatoplossing (ongeveer verzadigd) Neutraal loodacetaat, Pb(CH3COO)2, 3H2O: 250 g Heet water toevoegen en aanlengen tot: 500 ml. Los op door schudden.

3.1.1.7.

Calciumcarbonaat, CaCO3

3.1.2.   Werkwijze

3.1.2.1.   Droge wijn

Breng 50 ml wijn in een bekerglas met een doorsnede van 10-12 cm, waaraan 0,5 (n − 0,5) ml natriumhydroxideoplossing (3.1.1.2) is toegevoegd (n = het voor de bepaling van totaal zuur in 10 ml wijn benodigde volume 0,1 M natriumhydroxideoplossing). Damp in op een kokend-waterbad onder begeleiding van een warme luchtstroom tot het volume is teruggebracht tot ongeveer 20 ml.

Laat deze vloeistof met een snelheid van 3 ml per twee minuten door de kolom gevuld met anionenwisselaar in acetaatvorm (3.1.1.5) lopen. Vang de uitstromende vloeistof op in een maatkolf van 100 ml. Spoel het bekerglas en de kolom zes keer met 10 ml gedestilleerd water. Voeg onder schudden 2,5 ml verzadigde loodacetaatoplossing (3.1.1.6) en 0,5 g calciumcarbonaat (3.1.1.7) toe; schud enkele malen goed en wacht ten minste 15 minuten; vul aan met water tot de maatstreep en filtreer.

1 ml van dit filtraat komt overeen met 0,5 ml wijn.

3.1.2.2.   Most, mistella, zoete wijn en zachte wijn

Bij wijze van voorbeeld kunnen volgende verdunningen worden gemaakt:

1)    Most en mistella

Verdun 10 ml van de te analyseren vloeistof tot 100 ml, neem hiervan een monster van 10 ml.

2)	Zoete wijn, al dan niet versterkt, waarvan de dichtheid ligt tussen 1,005 en 1,038 g/ml Verdun 20 ml van de te analyseren vloeistof tot 100 ml, neem hiervan een monster van 20 ml.

3)

Zachte wijn, waarvan de dichtheid ligt tussen 0,997 en 1,005 g/ml Neem een monster van 20 ml niet verdunde wijn. Laat het hierboven aangegeven monster al dan niet verdunde wijn of most met een snelheid van 3 ml per twee minuten door de kolom gevuld met anionenwisselaar in acetaatvorm lopen. Vang de uitstromende vloeistof op in een maatkolf van 100 ml, spoel de kolom na met water totdat ongeveer 90 ml vloeistof is verkregen. Voeg 0,5 g calciumcarbonaat (3.1.1.7) en 1 ml verzadigde loodacetaatoplossing (3.1.1.6) toe; schud af en toe gedurende een periode van ten minste 15 minuten; vul aan met water tot de maatstreep en filtreer. Bij gebruik van de hierboven aangegeven hoeveelheden most, mistella, zoete wijn en zachte wijn: 1) komt 1 ml filtraat overeen met 0,01 ml most of mistella; 2) komt 1 ml filtraat overeen met 0,04 ml zoete wijn; 3) komt 1 ml filtraat overeen met 0,20 ml zachte wijn.

▼M8 —————

▼B

4.   BEPALING VAN HET SUIKERGEHALTE

4.1.   Reagentia

4.1.1.

Basische kopersulfaatoplossing Kopersulfaat p.a., CuSO4, 5H2O: 25 g Citroenzuur, C6H8O7, H2O: 50 g Natriumcarbonaat, Na2CO3, 10H2O: 388 g Gedestilleerd water tot: 1 000 ml. Los het kopersulfaat op in 100 ml water, het citroenzuur in 300 ml water en het natriumcarbonaat in 300 à 400 ml heet water. Meng de citroenzuuroplossing met de natriumcarbonaatoplossing. Voeg vervolgens de kopersulfaatoplossing toe en vul aan tot 1 l.

4.1.2.

Kaliumjodideoplossing 30 % (m/m) Kaliumjodide, KI: 30 g Gedestilleerd water tot: 100 ml. Bewaar deze oplossing in een bruingekleurde fles.

4.1.3.

Zwavelzuuroplossing 25 % (m/m) Zwavelzuur, H2SO4, ρ20 = 1,84 g/ml: 25 g Gedestilleerd water tot: 100 ml. Giet het zuur in water, laat afkoelen en vul aan tot 100 ml.

4.1.4.

Zetmeeloplossing 5 g/l Meng 5 g oplosbaar zetmeel met ongeveer 500 ml water. Breng al roerend aan de kook en laat tien minuten doorkoken; voeg 200 g natriumchloride (NaCl) toe. Vul na afkoelen aan tot 1 l.

4.1.5.

Natriumthiosulfaatoplossing, Na2S2O3, 0,1 M

4.1.6.

Invertsuikeroplossing, 5 g/l Deze oplossing wordt gebruikt om de bepalingsmethode te controleren. Breng in een maatkolf van 200 ml: Saccharose p.a., C12H22O11: 4,75 g Gedestilleerd water, ongeveer: 100 ml Zoutzuur p.a., HCl, ρ 20 = 1,16 − 1,19 g/ml: 5 ml. Dompel de maatkolf in een waterbad van 60 °C gedurende een tijd die voldoende is om de vloeistof een temperatuur van 50 °C te laten bereiken, handhaaf deze temperatuur nog 15 minuten. Neem de kolf uit het bord en laat hem gedurende 30 minuten afkoelen; koel verder af door de kolf te dompelen in een koud-waterbad. Breng de inhoud van de kolf over in een maatkolf van 1 l. Vul aan tot 1 l. Deze oplossing is gedurende één maand houdbaar. Neutraliseer bij gebruik de overmaat aan zuur van het genomen monster met natriumhydroxideoplossing (de oplossing is ongeveer 0,06 M zuur).

4.2.   Werkwijze

Pipetteer in een Erlenmeyer met slijpstuk van 300 ml: 25 ml basische kopersulfaatoplossing (4.1.1), 15 ml water en 10 ml filtraat (3.1.2 of 3.2.1.2 of 3.2.2.2). Deze hoeveelheid filtraat mag niet meer dan 60 mg invertsuiker bevatten.

Voeg enkele puimsteenkorrels toe. Bevestig een terugvloeikoeler en breng binnen twee minuten aan de kook. Laat precies tien minuten koken.

Koel direct af onder koud stromend water. Voeg na volledige afkoeling 10 ml kaliumjodideoplossing (4.1.2), 25 ml zwavelzuur (4.1.3) en 2 ml zetmeeloplossing (4.1.4) toe.

Titreer met de natriumthiosulfaatoplossing (4.1.4). Het verbruikte aantal milliliters zij n.

Voer tevens een blanco-bepaling uit, waarbij de 10 ml filtraat wordt vervangen door 10 ml gedestilleerd water. Het verbruikte aantal milliliters zij n′.

4.3.   Weergave van de resultaten

4.3.1.   Berekening

De hoeveelheid suiker, uitgedrukt als invertsuiker, die in het monster aanwezig is, wordt afgelezen in onderstaande tabel als functie van het verbruikte aantal milliliters natriumthiosulfaatoplossing (n′ − n).

Druk het gehalte aan invertsuiker in de wijn uit in g/l met één decimaal en houdt hierbij rekening met de vóór en tijdens de klaring toegepaste verdunningen.

4.3.2.   Herhaalbaarheid

r

=

0,015 xi.

xi

=

gehalte aan invertsuiker in g/l.

4.3.3.   Reproduceerbaarheid

R

=

0,058 xi.

xi

=

gehalte aan invertsuiker in g/l.

6.   SACCHAROSE

1.   PRINCIPE VAN DE METHODEN

I.	Kwalitatief onderzoek met behulp van dunne-laagchromatografie Saccharose wordt gescheiden van de andere suikers op een dunne-laagplaat met cellulose en gedecteerd door behandeling met het ureum-zoutzuur-reagens en ontwikkeling in een droogstoof bij 105 °C.

II.

Kwantitatieve bepaling met behulp van hoge-druk-vloeistofchromatografie Saccharose wordt gescheiden op een alkylamine-silicum kolom en refractometrisch bepaald, met behulp van een externe standaardoplossing die onder dezelfde omstandigheden wordt onderzocht. Opmerking: De authenticiteit van most of wijn kan worden bepaald met behulp van deuteriumkernspinresonantie, zoals beschreven in hoofdstuk 8, „Aantonen van verrijking en aanlenging van most, geconcentreerde most, gerectificeerde geconcentreerde most en wijn met behulp van deuteriumkernspinresonantie”. Voor het bepalen van suiker kan ook gebruik worden gemaakt van de gaschromatografische methode beschreven in hoofdstuk 12. „Speciale analysemethoden voor gerectificeerde geconcentreerde most”, oder f).

2.   KWALITATIEF ONDERZOEK MET BEHULP VAN DUNNE-LAAGCHROMATOGRAFIE

2.1.   Apparatuur

2.1.1.

Platen voor dunne-laagchromatografie voorzien van een laag cellulose

2.1.2.

Ontwikkeltank

2.1.3.

Micrometerspuit of micropipet

2.1.4.

Droogstoof, regelbaar op 105 ± 2 °C

2.2.   Reagentia

2.2.1.

Actieve kool

2.2.2.

Loopvloeistof: methyleenchloride, azijnzuur (ρ20 = 1,05 g/ml), ethanol, methanol en gedestilleerd water (50: 29: 9: 6: 10).

2.2.3.

Ontwikkelaar Ureum: 5 g Zoutzuuroplossing, 2 M: 20 ml Ethanol: 100 ml.

2.2.4.

Standaardoplossing Glucose: 35 g Fructose: 35 g Saccharose: 0,5 g Gedestilleerd water tot: 1 000 ml.

2.3.   Werkwijze

2.3.1.   Voorbehandeling van het monster

Wanneer most of wijn sterk is gekleurd dient ontkleuring plaats te vinden door behandeling met actieve kool (2.2.1).

Bij gerectificeerde geconcentreerde most dient de oplossing te worden gebruikt met een suikergehalte van 25 % (m/m) (25 ° Brix), bereid zoals aangegeven in punt 4.1.2 in hoofdstuk 20 „Bepaling van de pH”. Deze dient nog verder te worden verdund door 25 ml in een maatkolf met gedestilleerd water aan te vullen tot 100 ml.

2.3.2.   Chromatografie

Breng aan op 2,5 cm van de onderkant van de dunne-laagplaat:

Plaats de dunne-laagplaat in de ontwikkeltank verzadigd met de gasfase van de loopvloeistof en laat de loopvloeistof opstijgen tot op 1 cm van de bovenkant. De plaat uitnemen en drogen onder een stroom van warme lucht. Herhaal de migratie twee maal en droog telkens. Besproei gelijkmatig de plaat met 15 ml ontwikkelaar en droog haar gedurende vijf minuten in de droogstoof op 105 °C.

2.4.   Resultaten

Saccharose en fructose vormen donkerblauwe vlekken; glucose geeft een minder intense groenachtige vlek.

3.   KWANTITATIEVE BEPALING MET BEHULP VAN HOGE-DRUKVLOEISTOF-CHROMATOGRAFIE

De chromatografische voorwaarden zijn slechts aangegeven ter informatie.

3.1.   Apparatuur

3.1.1.

Hoge-drukvloeistofchromatograaf De hoge-drukvloeistofchromatograaf is voorzien van: 1) een injectielus van 10 µl; 2) een differentiële of een interferrometrische refractometer, als detector; 3) een alkylamine-silicumkolom (25 cm lengte en 4 mm inwendige doormeter); 4) een voorkolom gevuld met dezelfde fase; 5) een voorziening voor het isoleren of thermostateren (30 °C) van het geheel voorkolom-kolom; 6) een schrijver, eventueel een integrator; 7) snelheid van de mobiele fase: 1 ml/min.

3.1.2.

Membraanfilters (0,45 µm) en toebehoren

3.2.   Reagentia

3.2.1.

Dubbel gedestilleerd water

3.2.2.

Acetonitril van HPLC-kwaliteit (CH3CN)

3.2.3.

Mobiele fase: acetonitril-water (80 — 20, V/V), gefiltreerd, over een membraanfilter (0,45 µm). De mobiele fase moet vóór het gebruik worden ontgast.

3.2.4.

Standaardoplossing: waterige saccharoseoplossing van 1,2 g/l. Deze moet over een membraanfilter (0,45 µm) worden gefiltreerd.

3.3.   Werkwijze

3.3.1.   Voorbehandeling van het monster

3.3.2.   Chromatografie

Injecteer in de vloeistofchromatograaf achtereenvolgens 10 µl referentieoplossing en 10 µl volgens 3.3.1 voorbehandeld monster. Herhaal deze injecties in dezelfde volgorde.

Registreer het chromatogram.

De retentietijd van saccharose is ongeveer tien minuten.

3.4.   Berekening

Gebruik voor de gehaltebepaling het gemiddelde van de twee pieken, zowel voor de referentieoplossing als voor het monster.

3.4.1.   Wijn en most

Bereken het saccharosegehalte in g/l.

3.4.2.   Gerectificeerde geconcentreerde most

Het gehalte aan saccharose van de tot 40 % (m/v) verdunde most zij C g/l.

Het gehalte aan saccharose in gram per kilogram van de gerectificeerde geconcentreerde most is dan:

2,5 · C.

3.5.   Weergave van de resultaten

Het saccharosegehalte van wijn, most en gerectificeerde geconcentreerde most wordt opgegeven in gram per liter (voor wijn en most) en in gram per kilogram met één decimaal (voor gerectificeerde geconcentreerde most).

7.   GLUCOSE EN FRUCTOSE

1.   DEFINITIE

Glucose en fructose kunnen langs enzymatische weg afzonderlijk worden bepaald waardoor de verhouding glucose/fructose kan worden berekend.

2.   PRINCIPE

Glucose en fructose worden tijdens een enzymatische reactie die wordt gekatalyseerd door hexokinase (HK) met adenosine-trifosfaat (ATP) gefosforyleerd tot glucose-6-fosfaat (G6P) en fructose-6-fosfaat (F6P):

glucose + ATP G6P + ADP

fructose + ATP F6P + ADP

Het glucose-6-fosfaat wordt met nicotinezuuramide-adenine-dinucleotide-fosfaat (NADP) in aanwezigheid van het enzym glucose-6-fosfaatdehydrogenase (G6PDH) geoxideerd tot gluconaat-6-fosfaat. De hoeveelheid gereduceerd nicotinezuuramide-adenine-dinucleotide-fosfaat (NADPH) die hierbij ontstaat is een maat voor de hoeveelheid glucose-6-fosfaat en dus voor glucose:

G6P + NADP+ gluconaat-6-fosfaat + NADPH + H+

De bepaling van het gereduceerde nicotinezuuramide-adenine-dinucleotide-fosfaat vindt plaats door meting van de absorptie bij 340 nm.

Wanneer deze reactie is beëindigd wordt het fructose-6-fosfaat door fosfoglucose-isomerase (PGI) omgezet in glucose-6-fosfaat:

F6P G6P

Dit glucose-6-fosfaat reageert opnieuw met nicotinezuuramide-adenine-dinucleotide-fosfaat waardoor weer gluconaat-6-fosfaat en gereduceerd nicotinezuuramide-adenine-dinucleotide-fosfaat wordt gevormd; dit wordt weer bepaald.

3.   APPARATUUR

3.1.

Spectrofotometer waarmee bij 340 nm, het absorbantiemaximum van NADPH, kan worden gemeten Als het om absolute metingen gaat (geen vergelijkende metingen, maar bij voorbeeld het vaststellen van de absorptiviteit van NADPH), dienen de golflengteschaal en de absorbanties van het apparaat te worden geijkt. Indien een dergelijke spectrofotometer niet beschikbaar is, kan een spectrofotometer met een discontinu spectrum worden gebruikt, waarmee metingen kunnen worden verricht bij 334 nm of 365 nm.

3.2.	Glaskuvetten met een optische weglengte van 1 cm, of wegwerpkuvetten

3.3.	Enzymatische pipetten van 0,02, 0,05, 0,1 en 0,2 ml

4.   REAGENTIA

4.1.

Oplossing 1: buffer (tri-ethanolamine 0,3 M; pH = 7,6; 4 · 10−3 M Mg2+) Los 11,2 g tri-ethanolaminechloorhydraat, (C2H5)3N · HCl, en 0,2 g MgSO4 · 7 H2O op in 150 ml dubbel gedestilleerd water, voeg ongeveer 4 ml 5 M natriumhydroxide-oplossing (NaOH) toe om een pH van 7,6 te verkrijgen en vul aan tot 200 ml. Deze bufferoplossing is vier weken houdbaar bij + 4 °C.

4.2.	Oplossing 2: nicotinezuuramide-adenine-dinucleotide-fosfaat-oplossing (ongeveer 11,5 · 10−3 M) Los 50 mg van het dinatriumzout van nicotinezuuramide-adenine-dinucleotide-fosfaat op in 5 ml dubbel gedestilleerd water. Deze oplossing is vier weken houdbaar bij + 4 °C.

4.3.	Oplossing 3: adenosine-5′-trifosfaat-oplossing (ongeveer 81 · 10−3 M) Los 250 mg van het dinatriumzout van adenosine-5′-trifosfaat en 250 mg natriumwaterstofcarbonaat NaHCO3 op in 5 ml dubbel gedestilleerd water. Deze oplossing is vier weken houdbaar bij + 4 °C.

4.4.	Oplossing 4: hexokinase-glucose-6-fosfaatdehydrogenase-suspensie Meng 0,5 ml hexokinase (2 mg eiwit per ml of 280 U/ml) en 0,5 ml glucose-6-fosfaatdehydrogenase (1 mg eiwit per milliliter). Deze suspensie is één jaar houdbaar bij + 4 °C.

4.5.	Oplossing 5: fosforglucose-isomerase-suspensie (2 mg eiwit per ml of 700 U/ml) Deze suspensie wordt onverdund gebruikt. De suspensie is één jaar houdbaar bij + 4 °C. Opmerking: Alle vorige reagentia worden in de handel in kitvorm aangeboden.

5.   WERKWIJZE

5.1.   Voorbehandeling van het monster

Maak, afhankelijk van de geschatte hoeveelheden glucose + fructose per liter, de volgende verdunningen:

5.2.   Bepaling

Regel de spectrofotometer (3.1) in op metingen bij 340 nm. Meet tegen lucht (geen kuvet in de lichtweg) of tegen water bij een temperatuur van 20 à 25 °C.

Pipetteer in twee kuvetten (3.2) met een optische weglengte van 1 cm:

Meng en meet de absorbantie na ongeveer drie minuten (A1). Vervolg de reactie door toe te voegen:

Meng en wacht 15 minuten; meet de absorbantie (A2) en ga na twee minuten na of de reactie is beëindigd.

Voeg onmiddellijk toe:

Meng en meet na ongeveer tien minuten; ga na twee minuten na of de reactie is beëindigd (A3).

Bepaal de absorbantieverschillen:

zowel voor de blanco als voor de meetoplossing.

Leid hieruit het extinctieverschil af voor de blanco (Δ AB) en voor de meetoplossing (Δ AM) en bereken:

voor het glucose: Δ AG = Δ AM − Δ AB

voor het fructose: Δ AF = Δ AM − Δ AB.

Opmerking:

De enzymactiviteit kan per afgeleverde partij wisselen. Het bovenstaande is slechts als indicatie te gebruiken. Aanbevolen wordt deze activiteit per afgeleverde partij te bepalen.

5.3.   Weergave van de resultaten

5.3.1.   Berekening

De algemeen geldende formule voor de berekening van concentraties is de volgende:

V

=

totaalvolume van de test (ml)

v

=

volume van het in de kuvet gebrachte monster (ml)

M

=

moleculaire massa van de te bepalen stof

d

=

optische weglengte van de kuvet, in cm

ε

=

absorptiecoëfficiënt van NADPH; bij 340 nm: ε = 6,3 (mmol−1 · l · cm−1)

V

=

2,92 ml voor de bepaling van glucose

V

=

2,94 ml voor de bepaling van fructose

v

=

0,20 ml

M

=

180

d

=

1.

Na vereenvoudiging wordt verkregen:

voor glucose: C (in g/l) = 0,417 · Δ AG

voor fructose: C (in g/l) = 0,420 · Δ AF.

Indien het monster vooraf is verdund dient het resultaat te worden vermenigvuldigd met de factor F.

Opmerking:

Indien de metingen zijn verricht bij 334 nm of bij 365 nm luidt de vereenvoudigde formule:

5.3.2.   Herhaalbaarheid (r)

r = 0,056 xi.

5.3.3.   Reproduceerbaarheid (R)

R

=

0,12 + 0,076 xi.

xi

=

het gehalte aan glucose of fructose in g/l.

8.   AANTONEN VAN VERRIJKING VAN MOST, GECONCENTREERDE MOST, GERECTIFICEERDE GECONCENTREERDE MOST EN WIJN MET BEHULP VAN DEUTERIUMKERNSPINRESONANTIE (NMR)

1.   BEGRIPSBEPALINGEN

De deuteriumatomen, die in de suikers en het water van druivenmost aanwezig zijn, zullen na fermentatie in de wijn zijn verdeeld over de moleculen I, II, III en IV:

Toevoeging van vreemde suikers (chaptalisering) vóór fermentatie van de most zal invloed hebben op de verdeling van het deuterium.

In vergelijking met de waarden van de parameters voor een natuurlijke referentiewijn uit dezelfde streek zal verrijking met vreemde suikers tot uiting komen in de volgende veranderingen:

(D/H)I

:

is de isotopenverhouding in molecule I.

(D/H)II

:

is de isotopenverhouding in molecule II.

:

is de isotopenverhouding in de watermoleculen van de wijn.

R = 2(D/H)II/(D/H)I, dit geeft de relatieve verdeling aan van deuterium in de moleculen I en II; R wordt rechtstreeks gemeten uitgaande van de intensiteiten (h) van de signalen en derhalve is R = 3hII/hI.

(D/H)I geeft vooral uitsluitsel in welke plantensoort de suiker is gesynthetiseerd en in mindere mate op welke plaats deze is geoogst (aard van het bij de fotosynthese gebruikte water).

(D/H)II geeft aanwijzingen over de klimatologische omstandigheden op de plaats waar de druiven zijn geproduceerd (aard van het regenwater en de weerkundige omstandigheden) en in mindere mate over de suikerconcentratie in de oorspronkelijke most.

geeft aanwijzingen over de klimatologische omstandigheden op de plaats van produktie en over de suikerconcentratie in de oorspronkelijke most.

2.   PRINCIPE

De bepaling van de hierboven gedefinieerde parameters [R, (D/H)I en (D/H)II] vindt plaats door deuterium-NMR uit te voeren op ethanol, verkregen uit wijn of uit onder vastgelegde omstandigheden verkregen fermentatieprodukten van most, geconcentreerde most of gerectificeerde geconcentreerde most; ter aanvulling kan eventueel de isotopenverhouding in het uit de wijn geïsoleerde water worden bepaald,

en de isotopenverhouding 13C/12C van de ethanol.

▼M1 —————

▼B

3.   VOORBEHANDELING VAN HET MONSTER

3.1.   Afscheiding van ethanol en water uit wijn

Opmerking:

Elk systeem voor de extractie van ethanol kan in aanmerking komen op voorwaarde dat het toelaat tussen 98 en 98,5 % van de totale alcohol van de wijn te recupereren in de vorm van een destillaat dat 92 tot 93 % (m/m) of 95 % (v/v) alcohol bevat.

3.1.1.   Apparatuur en reagentia

3.1.2.   Werkwijze

3.1.2.1.

Bepaal het alcoholgehalte van de wijn met een nauwkeurigheid van ten minste 0,05 % vol, dit gehalte zij tw.

3.1.2.2.

Afscheiding van ethanol Breng het homogeen monster van 500 ml wijn met een alcoholgehalte van tw in de kolf van de destillatieopstelling (3.1.1) welke een constante refluxverhouding heeft van ongeveer 0,9. Sluit een vooraf getarreerde Erlenmeyer met slijpstuk van 125 ml (3.1.1) aan op de destillatieopstelling om het destillaat op te vangen. Vang ongeveer 40 à 60 ml op van de vloeistof die kookt tussen 78,0 en 78,2 °C. Wanneer de temperatuur boven 78,5 °C stijgt moet het opvangen gedurende vijf minuten worden gestaakt. Wanneer de temperatuur weer is gedaald tot 78 °C wordt het destillaat opnieuw opgevangen totdat de temperatuur weer stijgt tot 78,5 °C; deze werkwijze wordt herhaald tot de temperatuur na stopzetting van het opvangen, bij het functioneren van de opstelling als gesloten circuit, niet meer daalt. De destillatie neemt ongeveer vijf uur in beslag. Met deze werkwijze wordt 98 tot 98,5 % afgescheiden van de totale alcohol van de wijn en een destillaat verkregen met een gehalte tussen 92 en 93 % (m/m) (95 % v/v), een gehalte waar de omstandigheden van de NMR, zoals beschreven in punt 4, op zijn ingesteld. De opgevangen alcohol wordt gewogen. Een homogeen monster van 60 ml van het destillatieresidu wordt bewaard in een flesje van 60 ml en doet dienst als watermonster van de wijn. De isotopenverhouding hiervan kan eventueel worden bepaald. Een homogeen wijnmonster van 300 ml is voldoende indien een spectrometer beschikbaar is voorzien van een cel van 10 mm (zie punt 4).

3.1.2.3.

Bepaling van het alcoholgehalte van de afgescheiden alcohol Via de methode van Karl Fischer wordt het watergehalte bepaald in een hoeveelheid alcohol van ongeveer 0,5 ml, waarvan de massa p nauwkeurig is vastgesteld. De hoeveelheid water zij p′ g. Figuur 1 — Opstelling voor de afscheiding van ethanol Het massagehalte aan ethanol is dan:

3.2.   Fermentatie van most, geconcentreerde most en gerectificeerde geconcentreerde most

3.2.1.   Apparatuur en reagentia

Indien de isotopenverhouding van het water van de most bekend is, kan de gist vooraf worden gereactiveerd door hem gedurende vijf minuten in een kleine hoeveelheid niet gedistilleerd lauw water te brengen, zodat de isotopenverhouding ongeveer gelijk is aan die in het water van de most: 1 g ofwel 1010 cellen in 50 ml voor de enting van 1 l most. Wanneer de isotoptenverhouding niet bekend is, verdient het de voorkeur de gist rechtstreeks te enten.

Fermentatievat met een inhoud van 1,5 l, dat luchtdicht kan worden afgesloten en waarin de alcoholdampen kunnen condenseren, want verlies van alcohol tijdens de fermentatie kan niet worden getolereerd. De omzettingsgraad van fermenteerbare suikers in ethanol moet boven 98 % liggen.

3.2.2.   Werkwijze

3.2.2.1.   Most

3.2.2.2.   Geconcentreerde most

Breng een volume V (ml) geconcentreerde most met een bekend gehalte aan suikers, ongeveer 170 g, in het fermentatievat. Vul het volume aan tot 1 l met (1 000 − V) ml water met dezelfde isotopenverhouding als het water voor de natuurlijke referentiemost. Gistcellen toevoegen zoals beschreven in punt 3.2.1. Voeg 3 g Bacto Yeast Nitrogen Base without amino acids DIFCO toe. Homogeniseer en volg de eerder beschreven werkwijze.

3.2.2.3.   Gerectificeerde geconcentreerde most

Volg de in punt 3.2.2.2 beschreven werkzijze, waarbij het volume tot 1 l wordt aangevuld met (1 000 − V) ml water met dezelfde isotopenverhouding als het water van de natuurlijke referentiemost waarin 3 g wijnsteenzuur is opgelost.

Bewaar 50 ml most of ontzwavelde most of geconcentreerde most of gerectificeerde geconcentreerde most om eventueel hieruit het water te isoleren en daarin de isotopenverhouding

te bepalen.

Het water kan zeer eenvoudig uit de most worden geïsoleerd door een azeotropische destillatie uit te voeren met tolueen.

3.3.   Voorbehandeling van het alcoholmonster voor NMR-bepaling

3.3.1.   Reagentia

N, N-tetramethylureum (TMU); gebruik een referentiemonster TMU waarvan de isotopenverhouding D/H bekend en gecontroleerd is. Dit monster kan worden verkregen bij:

3.3.2.   Werkwijze

3.4.   Voorbehandeling van het watermonster ten behoeve van de eventuele bepaling van de isotopenverhouding

3.4.1.   Reagentia

N, N-tetramethylureum (TMU): zie punt 3.3.1.

3.4.2.   Werkwijze

Breng in een getarreerd flesje 3 ml volgens punt 3.1.2 of 3.2 verkregen water; weeg dit tot op 0,1 mg nauwkeurig, m′E; voeg 4 ml interne standaard (TMU) toe en weeg opnieuw tot op 0,1 mg nauwkeurig, m′st. Meng door schudden.

Opmerking:

Indien het laboratorium beschikt over een massaspectrometer met isotoopverhoudingen kan deze meting op dit apparaat worden uitgevoerd om de NMR-spectrometer te ontlasten, omdat het bij elke serie wijnmonsters noodzakelijk is de verhouding TIV (5.2) te ijken.

4.   METING VAN HET DEUTERIUM-NMR-SPECTRUM VAN ALCOHOL EN WATER

Bepaling van de isotopenparameters

4.1.   Apparatuur

4.2.   Instelling en controle van de spectrometer

4.2.1.   Instelling

Stel de homogeniteit en de gevoeligheid op de gebruikelijke manier in volgens de gebruiksvoorschriften van de fabrikant.

4.2.2.   Controle op de juistheid van de instelling

Gebruik referentiealcoholen, aangeduid met de letters C, V en B. Hierin staat C voor rietsuikeralcohol, V voor wijnalcohol en B voor bietsuikeralcohol. Deze bezitten een verschillend isotoopgehalte, dat echter nauwkeurig is geijkt. De referentiealcoholen worden geleverd door het BCR vermeld in punt 3.3.1.

Bepaal volgens de in punt 4.3 beschreven werkwijze de isotoopwaarden van deze alcoholen en noteer deze waarden als Cmes, Vmes en Bmes (5.3).

Vergelijk deze waarden met de bekende corresponderende referentiewaarden, aangegeven als Cst, Vst en Bst (5.3).

Figuur 2a

2H-NMR-spectrum van ethanol uit wijn met interne standaard

(TMU: N,N-tetramethylureum)

Figuur 2b

2H-spectrum van ethanol, opgenomen onder dezelfde omstandigheden als figuur 2a, echter zonder de exponentiële vermenigvuldiging (LB = 0)

De standaardafwijking van het gemiddelde van tien herhaalde metingen van elk spectrum moet lager zijn dan 0,01 bij de verhouding R en lager dan 0,3 ppm bij (D/H)I en (D/H)II.

De verkregen gemiddelde waarden voor de verschillende isotopenparameters [R, (D/H)I en (D/H)II] moeten liggen binnen de corresponderende standaardafwijking, die voor de parameters van de drie referentiealcoholen is gegeven door het BCR. Indien hieraan niet wordt voldaan moet de instelling nogmaals worden uitgevoerd.

4.3.   Meetomstandigheden van de NMR-spectra

Breng het volgens punt 3.3 bereide alcoholmonster (of het volgens punt 3.4 bereide watermonster) in een buisje van 15 mm of van 10 mm en breng dit in de cel.

De meetomstandigheden van de NMR-spectra zijn de volgende:

Voer voor elk spectrum een aantal (NS) bepalingen uit dat voldoende is om de signaalruis verhouding, zoals beschreven in punt 4.1, te verkrijgen en herhaal deze serie van NS bepalingen NE = tienmaal. De waarden van NS zijn afhankelijk van het type spectrometer en de gebruikte cellen (zie punt 4). Zie het volgende keuzeoverzicht.

5.   WEERGAVE VAN DE RESULTATEN

5.1.   Ethanol

Bepaal voor elk van de tien spectra (zie het NMR-spectrum van ethanol, figuur 2a):

hierbij is:

5.2.   Water

Wanneer de isotopenverhouding van het water, uitgaande van het water/TMU mengsel via NMR is bepaald, gebruikt men de volgende formule:

hierbij is:

5.3.

Bereken voor elk van de isotopenparameters het gemiddelde van de tien bepalingen de standaardafwijking. Het is mogelijk programmatuur (bij voorbeeld SNIF-NMR) te installeren op de rekeneenheid van de spectrometer waarmee deze berekeningen on-line kunnen worden uitgevoerd. Opmerking: Indien, na instelling van de spectrofotometer, de gemiddelde waarden die zijn verkregen voor de isotopenkarakteristieken van de referentiealcoholen (4.2.2) niet vallen binnen de standaardafwijking van de bekende referentiewaarden, kan de volgende correctie worden toegepast om het ware gehalte van een willekeurig monster te vinden. Interpolatie dient plaats te vinden waarbij de waarden van de referentiealcoholen dienen te worden betrokken die de waarden van het onbekende monster het dichtst benaderen. Wanneer de gemeten waarde is en de gecorrigeerde waarde, dan wordt de formule: = + α [ − ]hierbij is Voorbeeld: Referentiemonster, verstrekt en geijkt door het Communautair Referentie Bureau (BCR): = 102,0 ppm = 91,95 ppm Referentiemonster, gemeten in het laboratorium: = 102,8 ppm = 93,0 ppm Verdacht monster, niet gecorrigeerd: = 100,2 ppm.Dit resulteert in α = 1,0255 en = 99,3 ppm.

6.   INTERPRETATIE VAN DE RESULTATEN

Vergelijk de voor de verhouding R in de verdachte wijn verkregen waarde RX met de verkregen waarde voor de controlemonsters. Als het verschil tussen RX en de voor de controlemonsters verkregen gemiddelde waarde RT groter is dan tweemaal de standaardafwijking van RT dan is er verdenking van vervalsing.

6.1.   Verrijking met bietsuiker of rietsuiker of glucose verkregen uit maïs

6.1.1.   Wijn

RX> RT: vermoedelijk toevoeging van bietsuiker.

RX< RT: vermoedelijk toevoeging van rietsuiker of maïssuiker.

Controleer of

en

verhoogd zijn.Bekijk

. Er is vermoeden van:

6.1.2.   Most, geconcentreerde most en gerectificeerde geconcentreerde most

De waarden van de isotoopparameters van de volgens punt 3.1 afgescheiden ethanol van het gefermenteerde produkt (3.2) van most, geconcentreerde most en gerectificeerde geconcentreerde most worden bepaald volgens de aanwijzingen gegeven in punt 6.1.1 in vergelijking met de alcohol onttrokken aan het fermentatieprodukt van de natuurlijke mosten.

De verrijking, E % vol, wordt uitgedrukt als het volume alcohol, toegevoegd aan het gefermenteerde produkt. Wanneer de eventueel uitgevoerde verdunning vóór de fermentatie (geconcentreerde most en gerectificeerde geconcentreerde most) bekend is, dan is, rekening houdend met het feit dat 16,83 g suiker 1 % vol alcohol geeft, de gewichtshoeveelheid suiker, toegevoegd per liter most, geconcentreerde most of gerectificeerde geconcentreerde most, te berekenen.

6.2.   Verrijking met een mengsel van bietsuiker en rietsuiker of glucose verkregen uit maïs

De isotopenverhoudingen (D/H)I en R vertonen minder afwijkingen dan in het geval van verrijking met slechts één type suiker.

(D/H)II neemt toe evenals

De bevestiging van deze toevoegingen kan geschieden voor de verhouding 13C/12C van ethanol te bepalen met behulp van de massaspectrometer; in dit geval is dit verhoudingsgetal verhoogd.

9.   AS

1.   BEGRIPSBEPALING

De as wordt gedefinieerd als het geheel van de verassingsprodukten van het verdampingsresidu van wijn, op een zodanige wijze uitgevoerd dat alle kationen (behalve ammonium) in de vorm van carbonaten en andere minerale zouten worden verkregen.

2.   PRINCIPE

Verassing van de droge stof van wijn bij een temperatur van 500-550 °C tot volledige verbranding van de koolstof.

3.   APPARATUUR

3.1.	Kokend-waterbad

3.2.	Balans, gevoelig tot op 0,1 mg

3.3.	Kookplaat of infraroodverdamper

3.4.	Elektrische oven met temperatuurregeling

3.5.	Exsiccator

3.6.	Platinaschaal met een platte bodem, met een diameter van 70 mm en een hoogte van 25 mm

4.   WERKWIJZE

Breng 20 ml wijn in de van tevoren gewogen platina schaal (Po g). Laat de wijn op het kokend-waterbad verdampen, verwarm het residu op de kookplaat bij 200 °C of onder de infraroodverdamper tot verkoling optreedt. Plaats de schaal, als er geen dampen meer vrijkomen, in de elektrische oven bij 525 °C ± 25 °C. Verwijder de schaal na 15 minuten verkoling uit de oven, voeg 5 ml gedistilleerd water toe, welke vervolgens op het waterbad of onder de infraroodverdamper wordt verdampt en verhit opnieuw gedurende een tiental minuten bij 525 °C.

Als de verbranding van de koolstofdeeltjes nog niet volledig is, herhaal dan het wassen van de koolstofdeeltjes, de verdamping van het water en de verassing.

Aan wijn met een hoog suikergehalte kunnen aan het extract, voor de eerste verassing, enkele druppels zuivere plantaardige olie worden toegevoegd om overschuimen te voorkomen.

Weeg de schaal, na afkoelen in de exsiccator. Het gewicht zij P1 g.

De gewichtsmassa van de as, overeenkomend met de in bewerking genomen hoeveelheid monster (20 ml), is: p = (P1 − Po) g.

5.   WEERGAVE VAN DE RESULTATEN

5.1.   Berekening

Het gehalte P van de as, uitgedrukt in gram per liter, is dus P = 50 · p. Geef het resultaat tot op twee decimalen.

10.   ALKALITEIT VAN DE AS

1.   BEGRIPSBEPALING

Onder de alkaliteit van de as wordt verstaan het totaal van de kationen, uitgezonderd ammonium, gebonden aan de organische zuren van wijn.

2.   PRINCIPE VAN DE METHODE

Terugtitratie in aanwezigheid van methyloranje na oplossen van de as, onder verwarming, in een bekende overmaat zuur.

3.   REAGENTIA EN HULPMIDDELEN

3.1.	Zwavelzuuroplossing 0,05 M (H2SO4)

3.2.	Natriumhydroxideoplossing 0,1 M (NaOH)

3.3.	Methyloranjeoplossing, 0,1 % in gedestilleerd water

3.4.	Kokend-waterbad

4.   WERKWIJZE

Voeg aan de platina schaal (3.1), die de as van 20 ml wijn bevat, 10 ml zwavelzuuroplossing (3.1) toe. Plaats deze gedurende ongeveer 15 minuten op het kokend-waterbad, ondertussen het residu met een glasstaaf losmakend om het oplossen te vergemakkelijken. Voeg vervolgens twee druppels methyloranjeoplossing (3.3) toe en titreer de overmaat zwavelzuur met natriumhydroxideoplossing (3.2) tot kleuromslag van de indicator naar geel.

5.   WEERGAVE VAN DE RESULTATEN

Berekening

De alkaliteit van de as, uitgedrukt in milli-equivalenten per liter tot op één decimaal, is:

A = 5 (10 − n)

n

=

het aantal milliliters natriumhydroxideoplossing 0,1 M.

11.   CHLORIDEN

1.   PRINCIPE VAN DE METHODE

Chloriden worden rechtstreeks in de wijn bepaald door potentiometrie met een Ag/AgCl-elektrode.

2.   APPARATUUR

2.1.	pH/millivoltmeter met een schaalverdeling van ten minste 2 mV

2.2.	Magneetroerder

2.3.	Ag/AgCl-elektrode met een verzadigde kaliumnitraatoplossing als elektrolyt

2.4.	Microburet met een verdeling van 0,01 ml

2.5.	Chronometer

3.   REAGENTIA

3.1.	IJkoplossing met chloride: 2,1027 g kaliumchloride, KCl (maximaal 0,005 °Br), voor gebruik enige dagen in een exsiccator gedroogd, wordt opgelost in gedestilleerd water en aangevuld tot 1 l: 1 ml van deze oplossing bevat 1 mg Cl−.

3.2.	Gestelde zilvernitraatoplossing: 4,7912 g zilvernitraat, AgNO3, pro analyse, wordt opgelost en aangevuld tot 1 l in een alcoholische oplossing van 10 % (v/v): 1 ml van deze oplossing komt overeen met 1 mg Cl−.

3.3.	Salpeterzuur van ten minste 65 % (ρ20 = 1,40 g/ml)

4.   WERKWIJZE

4.1.

5,0 ml van de ijkoplossing met chloride wordt in een bekerglas van 150 ml op een magneetroerder gedaan, met gedestilleerd water tot ongeveer 100 ml verdund en met 1,0 ml salpeterzuur van ten minste 65 % aangezuurd. Plaats de elektrode in de oplossing en titreer door met de microburet de gestelde zilvernitraatoplossing toe te voegen onder matig roeren. Voeg eerst viermaal 1,00 ml toe en lees de corresponderende millivoltwaarde af. Voeg vervolgens de volgende 2 ml toe in fracties van 0,20 ml. Voeg ten slotte weer hoeveelheden van 1 ml toe tot in totaal 10 ml is toegevoegd. Wacht na iedere toevoeging ongeveer 30 seconden alvorens de bijbehorende millivoltwaarde af te lezen. Breng de verkregen waarden over op millimeterpapier als functie van het bijbehorende aantal toegevoegde milliliters titratieoplossing en bepaal de potentiaal van het equivalentiepunt uit het buigpunt van de verkregen curve.

4.2.

5 ml van de ijkoplossing met chloride wordt in een bekerglas van 150 ml gebracht met 95 ml gedestilleerd water en 1 ml salpeterzuur van ten minste 65 %. Plaats de elektrode erin en titreer onder roeren tot de potentiaal van het equivalentiepunt is bereikt. Deze bepaling wordt herhaald tot er een goede overeenstemming tussen de resultaten is bereikt. Deze controle moet worden uitgevoerd vóór elke serie bepalingen van chloride in de monsters.

4.3.	50 ml te onderzoeken wijn wordt in een bekerglas van 150 ml gedaan. Voeg 50 ml gedestilleerd water en 1 ml salpeterzuur van ten minste 65 % toe en titreer volgens de in punt 4.2 aangegeven werkwijze.

5.   WEERGAVE VAN DE RESULTATEN

5.1.   Berekeningen

Als n het aantal milliliters van de gestelde zilvernitraatoplossing voorstelt, dan is het gehalte aan chloride van de onderzochte vloeistof:

5.2.   Herhaalbaarheid (r)

r

=

1,2 mg Cl per liter

r

=

0,03 meq/l.

r

=

2,0 mg NaCl per liter.

5.3.   Reproduceerbaarheid (R)

R

=

4,1 mg Cl per liter.

R

=

0,12 meq/l.

R

=

6,8 mg NaCl per liter.

6.

Opmerking: Zeer nauwkeurige bepaling. Uitgegaan wordt van de volledige titratiecurve, verkregen bij de toevoeging van de ijkoplossing met zilvernitraat aan de onderzochte vloeistof. a) Breng 50 ml te onderzoeken wijn in een bekerglas van 150 ml. Voeg 50 ml gedestilleerd water en 1 ml salpeterzuur van ten minste 65 % toe. Titreer met de oplossing van zilvernitraat door telkens 0,5 ml toe te voegen en de daarmee overeenkomende potentiaal in millivolts af te lezen. Leid uit deze eerste titratie af hoeveel zilvernitraatoplossing bij benadering nodig is. b) Begin weer met de bepaling onder dezelfde omstandigheden. Voeg eerst de titratievloeistof toe met hoeveelheden van 0,5 ml tot het toegevoegde volume 1,5 tot 2 ml lager is dan het onder a) bepaalde volume. Ga nu verder met het toevoegen van 0,2 ml; ga met toevoegen van telkens 0,2 ml door tot ongeveer even ver boven het equivalentiepunt, en daarna weer met 0,5 ml. Het eindpunt van de bepaling en het exact verbruikte volume zilvernitraatoplossing wordt bepaald: — hetzij door het equivalentiepunt van de verkregen curve te bepalen, — hetzij uit de berekening: —  — waarin: —   V = volume gestelde oplossing dat op het equivalentiepunt is toegevoegd V′ = volume gestelde oplossing dat vóór de grootste potentiaalsprong is toegevoegd Δ Vi = constante volume van de toevoegingen van de titratievloeistof, dat wil zeggen 0,2 ml ΔΔ E1 = tweede potentiaalverschil vóór de grootste potentiaalvariatie ΔΔ E2 = tweede potentiaalverschil na de grootste potentiaalvariatie. Voorbeeld: Toegevoegd volume gestelde AgNO3-oplossing Potentiaal E in mV Verschil ΔE Tweede verschil ΔE 0 204         4   0,2 208   0     4   0,4 212   2     6   0,6 218   0     6   0,8 224   0     6   1,0 230   2     8   1,2 238   4     12   1,4 250   10     22   1,6 272   22     44   1,8 316   10     34   2,0 350   8     26   2,2 376   6     20   2,4 396     In dit voorbeeld ligt het eindpunt van de titratie tussen 1,6 en 1,8 ml: in dit interval ligt namelijk de grootste potentiaalsprong (Δ E = 44 mV). Het volume gestelde zilvernitraatoplossing dat is verbruikt ter bepaling van chloriden in het monster is:

12.   SULFATEN

1.   PRINCIPE VAN DE METHODEN

1.1.   Referentiemethode

Precipitatie van bariumsulfaat, gevolgd door weging. Het onder dezelfde omstandigheden neergeslagen bariumfosfaat wordt verwijderd door het precipitaat met zoutzuur te wassen.

In het geval van mosten en wijnen met veel zwaveldioxide dient vooraf sulfiet te worden verwijderd door koken buiten toetreding van lucht.

1.2.   Snelle testmethode

Indeling van wijnen in verscheidene categorieën door een zogenaamde grenswaardemethode, die berust op precipitatie van bariumsulfaat met behulp van een gestelde bariumoplossing.

2.   REFERENTIEMETHODE

2.1.   Reagentia

2.1.1.

2 M zoutzuuroplossing

2.1.2.

Bariumchlorideoplossing met 200 g BaCl2 · 2H2O per liter

2.2.   Werkwijze

2.2.1.   Algemene gevallen

Breng 40 ml te onderzoeken monster in een centrifugebuis van 50 ml; voeg 2 ml 2 M zoutzuur en 2 ml van de bariumchlorideoplossing met 200 g/l toe; roer met een glasstaaf; spoel de staaf met wat gedestilleerd water af en laat de buis vijf minuten rusten. Centrifugeer vijf minuten en schenk vervolgens voorzichtig de bovenstaande vloeistof af.

Was dan het neergeslagen bariumsulfaat op de volgende wijze: voeg 10 ml 2 M zoutzuur toe, breng het neerslag in suspensie en centrifugeer vijf minuten. Scheid voorzichtig de bovenstaande vloeistof af. Herhaal het wassen van het neerslag op dezelfde wijze tweemaal met telkens 15 ml gedestilleerd water.

Breng het neerslag onder spoelen met gedestilleerd water kwantitatief over in een getarreerde platinaschaal en plaats deze op een waterbad van 100 °C tot het neerslag is drooggedampt. Het gedroogde neerslag wordt enkele malen kort boven een vlam gecalcineerd tot een wit residu is verkregen. Laat het in een exsiccator afkoelen en weeg het.

De massa in milligrammen van het verkregen bariumsulfaat is m.

2.2.2.   Bijzonder geval: mosten met sulfiet en wijn met een hoog gehalte aan zwaveldioxide

Verwijder vooraf het zwaveldioxide.

Breng in een konische kolf van 500 ml, voorzien van een opzettrechter met kraan en van een afvoerbuis, 25 ml water en 1 ml onverdund zoutzuur (ρ20 = 1,15 — 1,18 g/ml). Laat deze oplossing koken om de lucht te verwijderen en voeg via de opzettrechter met kraan 100 ml wijn toe onder doorkoken. Ga met koken door tot het volume van de vloeistof in de konische kolf tot ongeveer 75 ml is afgenomen en breng deze na afkoelen kwantitatief over in een maatkolf van 100 ml. Vul tot de merkstreep aan met water. Bepaal de hoeveelheid sulfaat in een testhoeveelheid van 40 ml hieruit op de in punt 2.2.1 aangegeven wijze.

2.3.   Weergave van de resultaten

2.3.1.   Berekeningen

Het gehalte aan sulfaten, uitgedrukt in milligrammen kaliumsulfaat K2SO4 per liter is:

18,67 × m.

Het gehalte aan sulfaten in most of wijn wordt zonder decimaal uitgedrukt in milligrammen kaliumsulfaat per liter.

2.3.2.   Herhaalbaarheid

Tot 1 000 mg/l: r = 27 mg/l.

Ongeveer 1 500 mg/l: r = 41 mg/l.

2.3.3.   Reproduceerbaarheid

Tot 1 000 mg/l: R = 51 mg/l.

Ongeveer 1 500 mg/l: R = 81 mg/l.

▼M8 —————

▼B

13.   TOTAAL ZUUR

1.   BEGRIPSBEPALING

Het totaal zuur van wijn is de som van de titreerbare zuren bekomen door titratie van wijn met een genormaliseerde loogoplossing tot aan pH 7. Bij het totaal zuur is kooldioxide niet inbegrepen.

2.   PRINCIPE VAN DE METHODE

Potentiometrische titratie of titratie in aanwezigheid van broomthymolblauw als indicator door vergelijking met een kleurmonster.

3.   REAGENTIA

3.1.	Bufferoplossing pH 7,0 Kaliumdiwaterstoffosfaat, KH2PO4, 107,3 g Natriumhydroxideoplossing, NaOH, 1 M 500 ml Water tot 1 000 ml. Men kan ook geijkte bufferoplossingen uit de handel gebruiken.

3.2.	Natriumhydroxideoplossing, NaOH, 0,1 M

3.3.	Broomthymolblauwoplossing, 4 g/l Broomthymolblauw, C27H28Br2O5S … 4 g Neutrale alcohol, 96 % vol … 200 ml Voeg, na oplossen, toe:   Water, kooldioxidevrij … 200 ml Natriumhydroxideoplossing 1 M tot blauwgroen kleuring (pH 7) … 7,5 ml Water tot … 1 000 ml.

4.   APPARATUUR

4.1.	Waterstraalpomp

4.2.	Afzuigkolf van 500 ml

4.3.

Potentiometer, afleesbaar in pH-eenheden, en elektroden De glaselektrode moet in gedestilleerd water worden bewaard. De calomelverzadigde kaliumchloride-elektrode moet worden bewaard in een verzadigde kaliumchlorideoplossing. Een gecombineerde elektrode wordt het meest gebruikt, bewaar deze in gedestilleerd water.

4.4.	Bekerglazen met een inhoud van 50 ml voor wijn en 100 ml voor gerectificeerde geconcentreerde most

5.   WERKWIJZE

5.1.   Voorbehandeling van het monster

5.1.1.   Wijn

Verwijdering van kooldioxide. Breng ongeveer 50 ml wijn in een afzuigkolf, sluit deze aan op de waterstraalpomp en zuig onder voortdurend schudden gedurende één à twee minuten vacuüm.

5.1.2.   Gerectificeerde geconcentreerde most

Breng een nauwkeurig afgewogen hoeveelheid van 200 g gerectificeerde geconcentreerde most in een maatkolf van 500 ml. Vul aan tot de maatstreep met water en homogeniseer.

5.2.   Potentiometrische titratie

5.2.1.   IJking van de pH-meter

De ijking van de pH-meter gebeurt bij 20 °C volgens de aanwijzingen van het gebruikte toestel met behulp van de bufferoplossing pH = 7,00 bij 20 °C.

5.2.2.   Meting

Breng in een bekerglas (4.4) een hoeveelheid volgens punt 5.1 voorbehandeld monster, voor wijn is dit 10 ml en voor gerectificeerde geconcentreerde most is dit 50 ml. Voeg ongeveer 10 ml gedestilleerd water toe en titreer met de buret zoveel natriumhydroxideoplossing (3.2) tot de pH de waarde 7 aangeeft bij 20 °C. De toevoeging van de loogoplossing moet langzaam geschieden onder voortdurend schudden. Het verbruik aan milliliters natriumhydroxideoplossing 0,1 M zij n.

5.3.   Titratie met indicator (broomthymolblauw)

5.3.1.   Voorafgaande bereiding van het kleurmonster

Breng 25 ml uitgekookt gedestilleerd water in een bekerglas (4.4), voeg hieraan toe 1 ml broomthymolblauwoplossing (3.3) en een hoeveelheid volgens punt 5.1 voorbehandeld monster, voor wijn is dit 10 ml en voor gerectificeerde geconcentreerde most is dit 50 ml. Titreer met natriumhydroxideoplossing (3.2) tot een blauw-groene kleur wordt verkregen. Voeg 5 ml bufferoplossing pH 7 (3.1) toe.

5.3.2.   Bepaling

Breng 30 ml uitgekookt gedestilleerd water in een bekerglas (4.4), voeg hieraan toe 1 ml broomthymolblauwoplossing (3.3) en een hoeveelheid volgens punt 5.1 voorbehandeld monster, voor wijn is dit 10 ml en voor gerectificeerde geconcentreerde most is dit 50 ml. Titreer met natriumhydroxideoplossing (3.2) tot een blauw-groene kleur wordt verkregen die identiek is aan de kleur van het kleurmonster (5.3.1). Het verbruik aan milliliters natriumhydroxideoplossing 0,1 M zij n.

6.   WEERGAVE VAN DE RESULTATEN

6.1.   Berekening

6.1.1.   Wijn

Het totaal zuur, uitgedrukt in milli-equivalenten per liter, is:

A = 10 · n.

Het resultaat wordt met één decimaal weergegeven.

Het totaal zuur, uitgedrukt in grammen wijnsteenzuur per liter, is:

A′ = 0,075 · A.

Het resultaat wordt met één decimaal weergegeven.

6.1.2.   Gerectificeerde geconcentreerde most

6.2.   Herhaalbaarheid (r) voor de titratie met indicator (5.3)

r

=

0,9 me/l

r

=

0,07 g wijnsteenzuur/l

voor witte wijn, rosé wijn en rode wijn.

6.3.   Reproduceerbaarheid (R) voor de titratie met indicator (5.3)

Voor witte wijn en rosé wijn:

R

=

3,6 me/l

R

=

0,3 g wijnsteenzuur/l.

Voor rode wijn:

R

=

5,1 me/l

R

=

0,4 g wijnsteenzuur/l.

14.   VLUCHTIGE ZUREN

1.   BEGRIPSBEPALING

De vluchtige zuren zijn het in de wijn aanwezige azijnzuur en zijn homologen, zowel vrij als gebonden.

2.   PRINCIPE VAN DE METHODE

Titratie van de via stoomdestillatie afgescheiden vluchtige zuren uit wijn.

De wijn wordt vooraf van koolstofdioxide bevrijd.

Het gehalte aan vluchtige zuren moet worden gecorrigeerd voor het vrije en gebonden zwaveligzuur dat onder deze omstandigheden mee overdestilleert.

Ook voor het eventueel toegevoegde sorbinezuur moet worden gecorrigeerd.

Opmerking:

Salicylzuur, dat in sommige landen wordt toegepast om wijn voor de analyse te stabiliseren, destilleert gedeeltelijk over. Het is noodzakelijk dit te bepalen en het zuurgehalte hiervoor te corrigeren. De bepalingsmethode hiervan is in punt 7 van dit hoofdstuk weergegeven.

3.   REAGENTIA

3.1.	Wijnsteenzuurkristallen, C4H6O6

3.2.	Natriumhydroxideoplossing, NaOH, 0,1 M

3.3.	Fenolftaleïneoplossing, 1 % in neutrale alcohol 96 % vol

3.4.	Zoutzuuroplossing (ρ20 = 1,18 — 1,19 g/ml), verdund 1/4 (v/v)

3.5.	Jodiumoplossing, I2, 0,005 M

3.6.	Kaliumjodidekristallen, KI

3.7.	Zetmeeloplossing 5 g/l Meng 5 g zetmeel met ongeveer 500 ml water. Breng al roerend aan de kook en laat tien minuten doorkoken. Voeg 200 g natriumchloride, NaCl, toe. Vul na afkoelen aan tot 1 l.

3.8.	Verzadigde natriumboraatoplossing, Na2B4O7 · 10H2O, ongeveer 55 g/l bij 20 °C

4.   APPARATUUR

4.1.

Stoomdestillatie-opstelling, bestaande uit: 1. stoomgenerator; de te produceren stoom moet koolstofdioxidevrij zijn, 2. monsterhouder, 3. rectificeerkolom, 4. koeler. De opstelling moet voldoen aan de volgende drie voorwaarden: a) Breng 20 ml uitgekookt water in de monsterhouder. Destilleer 250 ml over en voeg hieraan 0,1 ml natriumhydroxideoplossing (3.2) toe en 2 druppels fenolftaleïneoplossing (3.3); de roze kleur moet ten minste tien seconden blijven bestaan (controle op het koolstofdioxidevrij zijn van de stoom). b) Breng 20 ml 0,1 M azijnzuuroplossing in de monsterhouder. Destilleer 250 ml over. Titreer met natriumhydroxideoplossing (3.2). Het verbruik moet ten minste 19,9 ml zijn (overgekomen azijnzuur ≥ 99,5 %). c) Breng 20 ml 1 M melkzuuroplossing in de monsterhouder. Destilleer 250 ml over en titreer met natriumhydroxideoplossing (3.2). Het verbruik mag maximaal 1,0 ml zijn (gedestilleerd melkzuur ≤ 0,5 %). Elke opstelling of elke techniek die aan deze voorwaarden voldoet wordt internationaal erkend.

4.2.	Waterstraalpomp

4.3.	Afzuigkolf

5.   WERKWIJZE

5.1.	Voorbehandeling van het monster: verwijdering van kooldioxide. Breng ongeveer 50 ml wijn in een afzuigkolf, sluit deze aan op de waterstraalpomp en zuig onder voortdurend schudden gedurende één à twee minuten vacuüm.

5.2.	Stoomdestillatie Breng 20 ml volgens punt 5.1 kooldioxidevrij gemaakte wijn in de monsterhouder. Voeg ongeveer 0,5 g wijnsteenzuur (3.1) toe. Vang ten minste 250 ml destillaat op.

5.3.

Titratie Titreer met 0,1 M natriumhydroxideoplossing (3.2) in aanwezigheid van twee druppels fenolftaleïneoplossing (3.3). Het verbruik aan loog zij n ml. Voeg hierna toe vier druppels verdund zoutzuur (3.4), 2 ml zetmeeloplossing (3.7) en enkele kaliumjodidekristallen (3.6). Titreer het vrije zwaveldioxide met 0,005 M jodiumoplossing (3.5). Het verbruik aan jodium zij n′ ml. Voeg vervolgens zoveel verzadigde natriumboraatoplossing (3.8) toe tot de roze kleur weer optreedt. Titreer het gebonden zwaveldioxide met 0,005 M jodiumoplossing (3.5). Het verbruik aan jodium zij n″ ml.

6.   WEERGAVE VAN DE RESULTATEN

6.1.   Berekening

Het gehalte aan vluchtige zuren, uitgedrukt in milli-equivalenten per liter met één decimaal, is:

A = 5 · (n − 0,1 · n′ − 0,05 · n″).

Het gehalte aan vluchtige zuren in gram azijnzuur per liter met twee decimalen, is:

0,300 · (n − 0,1 · n′ − 0,05 · n″).

6.2.   Herhaalbaarheid (r)

r

=

0,7 me/l.

r

=

0,04 g azijnzuur/l.

6.3.   Reproduceerbaarheid (R)

R

=

1,3 me/l.

R

=

0,08 g azijnzuur/l.

6.4.   Wijn met toegevoegd sorbinezuur

Het gehalte aan vluchtige zuren moet worden gecorrigeerd voor het sorbinezuur dat voor 96 % overkomt bij het destilleren van 250 ml. Elke 100 mg sorbinezuur komt overeen met 0,89 milli-equivalenten of 0,053 g azijnzuur. De bepaling van sorbinezuur in milligram per liter wordt elders beschreven.

7.   BEPALING VAN HET MET HET DESTILLAAT OVERGEKOMEN SALICYLZUUR

7.1.   Principe

Na de bepaling van het vluchtige zuur en de hierop aangebrachte correctie voor het zwaveldioxide, wordt de aanwezigheid van salicylzuur aangetoond door de violette kleur die na aanzuring verschijnt bij toevoeging van een ijzer(III)zout.

De bepaling van het met het destillaat overgekomen salicylzuur vindt plaats in een opnieuw uitgevoerde destillatie met een volume dat gelijk is aan het volume waarin het vluchtige zuur is bepaald. In dit destillaat wordt salicylzuur colorimetrisch bepaald door middel van een vergelijkende bepaling. Het gevonden gehalte moet in mindering worden gebracht op het zuurgehalte van het destillaat ter bepaling van het vluchtige zuur.

7.2.   Reagentia

7.2.1.

Zoutzuur p. a., HCl (ρ20 = 1,18 — 1,19 g/ml)

7.2.2.

Natriumthiosulfaat, Na2S2O3 · 5H2O, 0,1 M

7.2.3.

IJzer(III)ammoniumsulfaat, Fe2(SO4)3 · (NH4)2SO4 · 24H2O, 10 % (m/v)

7.2.4.

Natriumsalicylaatoplossing 0,01 M Oplossing die 1,60 g/l natriumsalicylaat, NaC7H5O3, bevat.

7.3.   Werkwijze

7.3.1.   Aantonen van salicylzuur in het destillaat ter bepaling van de vluchtige zuren

Voeg, onmiddellijk na de bepaling van de vluchtige zuren en de hierop aangebrachte correctie voor het vrije en gebonden zwaveldioxide, aan deze oplossing in een Erlenmeyer toe 0,5 ml zoutzuur (7.2.1), 3 ml natriumthiosulfaatoplossing (7.2.2) en 1 ml ijzer(III)ammoniumsulfaatoplossing (7.2.3).

Salicylzuur wordt aangetoond als een violette kleur verschijnt.

7.3.2.   Bepaling van salicylzuur

Geef met behulp van een streep de hoogte van het vloeistofniveau aan op de Erlenmeyer die in punt 7.3.1 is gebruikt. Ledig en reinig deze Erlenmeyer.

Onderwerp een nieuw monster van 20 ml wijn aan de stoomdestillatie en vang het destillaat op in de hierboven bedoelde Erlenmeyer totdat de aangebrachte maatstreep is bereikt. Voeg toe 0,3 ml zoutzuur (7.2.1) en 1 ml ijzer(III)ammoniumsulfaat (7.2.3). De inhoud van de Erlenmeyer zal violet verkleuren.

Breng in een identieke Erlenmeyer zoveel gedestilleerd water dat het vloeistofniveau even hoog staat als in de Erlenmeyer met destillaat. Voeg 0,3 ml zoutzuur (7.2.1) toe en 1 ml ijzer(III)ammoniumsulfaat (7.2.3). Voeg met behulp van een buret natriumsalicylaatoplossing 0,01 M (7.2.4) toe tot een violette kleur verschijnt met dezelfde intensiteit als die in de Erlenmeyer met het destillaat van de wijn.

Het verbruik aan natriumsalicylaat zij n‴ ml.

7.4.   Op het gehalte aan vluchtige zuren aan te brengen correctie

Verminder het volume natriumhydroxide, n, gebruikt voor de bepaling van het zuurgehalte van het destillaat, met 0,1 · n‴, alvorens het gehalte aan vluchtige zuren te berekenen.

15.   GEBONDEN ZUREN

1.   PRINCIPE

Het gehalte aan gebonden zuren wordt berekend uit het verschil tussen het totaal zuur en de vluchtige zuren.

2.   WEERGAVE VAN DE RESULTATEN

Het gehalte aan gebonden zuren wordt uitgedrukt in:

16.   WIJNSTEENZUUR

1.   PRINCIPE VAN DE METHODEN

1.1.   Referentiemethode

Wijnsteenzuur, neergeslagen als calciumracemaat, wordt gravimetrisch bepaald. Deze bepaling kan ter vergelijking worden aangevuld met een volumetrische bepaling. De omstandigheden waaronder de precipitatie plaatsvindt, zoals de pH, het totaal in bewerking genomen monstervolume, de concentratie van de precipitatie-ionen, zijn zodanig dat het calciumracemaat volledig neerslaat terwijl het calcium-D(−)-tartraat in oplossing blijft.

Indien aan de wijn metawijnsteenzuur is toegevoegd, hetgeen de neerslagvorming van het calciumracemaat onvolledig doet zijn, moet dit van tevoren worden gehydrolyseerd.

1.2.   Gebruikelijke methode

Wijnsteenzuur, geïsoleerd met behulp van een kolom gevuld met anionenwisselaar, wordt colorimetrisch bepaald in het eluaat via de rode kleur die wordt gevormd met vanadiumzuur. Het eluaat bevat ook melkzuur en appelzuur die de bepaling niet storen.

2.   REFERENTIEMETHODE

2.1.   Gravimetrische methode

2.1.1.   Reagentia

2.1.1.1.

Calciumacetaatoplossing met 10 g calcium per liter Calciumcarbonaat, Ca CO3 … 25 g Azijnzuur, CH3COOH (ρ20 = 1,05 g/ml) … 40 ml Water tot … 1 000 ml.

2.1.1.2.

Gekristalliseerd calciumracemaat, C4H4O6Ca · 4H2O Breng in een bekerglas van 400 ml 20 ml wijnsteenzuuroplossing van 5 g/l, 20 ml ammoniumtartraat van 6,126 g/l en 6 ml calciumacetaatoplossing van 10 g/l (2.1.1.1). Laat dit mengsel twee uur staan. Filtreer het neerslag af over een filterkroes G4, was het neerslag drie keer met ongeveer 30 ml gedestilleerd water. Droog het neerslag tot constant gewicht in een droogstoof bij 70° C. Met de in bewerking genomen hoeveelheden reagentia wordt ongeveer 340 mg gekristalliseerd calciumracemaat verkregen. Bewaar dit in een gesloten fles.

2.1.1.3.

Precipitatieoplossing, pH 4,75 —  D(−)-wijnsteenzuur … 122 mg —  Ammoniumhydroxide (ρ20 = 0,97 g/ml) verdund tot 25 % (v/v) … 0,3 ml —  Calciumacetaatoplossing met 10 g calcium per liter (2.1.1.1) … 8,8 ml —  Water tot … 1 000 ml. Los het D(−)-wijnsteenzuur op in water, voeg het ammoniumhydroxide toe en breng het volume op ongeveer 900 ml. Voeg dan 8,8 ml calciumacetaatoplossing toe (2.1.1.1). Breng na menging de pH op 4,75 met behulp van azijnzuur. Leng aan tot 1 l. Daar het calciumracemaat enigszins oplosbaar is in deze oplossing verdient het aanbeveling 5 mg calciumracemaat toe te voegen. Roer gedurende twaalf uur en filtreer.

2.1.2.   Werkwijze

2.1.2.1.   Wijn zonder toevoeging van metawijnsteenzuur

Breng in een bekerglas van 600 ml 500 ml precipitatieoplossing (2.1.1.3) en 10 ml wijn. Meng onder wrijven met het uiteinde van een glasstaaf langs de wand van het bekerglas. Laat het neerslag zich gedurende twaalf uur (overnacht) vormen.

Filtreer over een tevoren gewogen filterkroes G4, die geplaatst is op een vacuüm afzuigkolf. Houd het neerslag zo lang mogelijk in het bekerglas. Was het bekerglas na met het filtraat en breng het neerslag kwantitatief over in een filterkroes.

Droog in de droogstoof bij 70 °C tot constant gewicht en weeg. De hoeveelheid calciumracemaat, C4H4O6Ca · 4H2O, zij p gram.

2.1.2.2.   Wijn met toegevoegd metawijnsteenzuur

Indien aan wijn metawijnsteenzuur is toegevoegd of wanneer deze toevoeging wordt vermoed, dient dit zuur op de volgende wijze te worden gehydrolyseerd.

Breng in een Erlenmeyer van 50 ml 10 ml wijn en 0,4 ml azijnzuur p.a., CH3COOH (ρ20 = 1,05 g/ml). Sluit de Erlenmeyer af met een kurk voorzien van een overloop en laat de inhoud gedurende 30 minuten koken. Breng de inhoud van de Erlenmeyer na afkoeling over in een bekerglas; was de Erlenmeyer twee keer na met 5 ml water en vervolg de bepaling zoals hierboven is aangegeven.

Bij de uitvoering van de bepaling wordt het metawijnsteenzuur als wijnsteenzuur bepaald.

2.1.3.   Weergave van de resultaten

Eén molecuul calciumracemaat komt overeen met 0,5 molecule L (+)-wijnsteenzuur in de wijn.

De hoeveelheid wijnsteenzuur per liter wijn, uitgedrukt in milli-equivalenten, is: 384,5 · p.

Het resultaat wordt opgegeven met één decimaal.

De hoeveelheid wijnsteenzuur per liter wijn, uitgedrukt in gram wijnsteenzuur, is: 28,84 · p.

Het resultaat wordt opgegeven met één decimaal.

De hoeveelheid wijnsteenzuur per liter wijn, uitgedrukt in gram kaliumwaterstoftartraat, is: 36,15 · p.

Het resultaat wordt opgegeven met één decimaal.

2.2.   Vergelijkende volumetrische bepaling

2.2.1.   Reagentia

2.2.1.1.

Zoutzuuroplossing, HCl (ρ20 = 1,18 — 1,19 g/ml), 1/5 verdund (v/v)

2.2.1.2.

EDTA-oplossing 0,05 M EDTA (dinatriumzout van ethyleendiamino-tetra-azijnzuur met twee moleculen kristalwater, C10H14N2O8NA2 · 2H2O) … 18,61 g Gedestilleerd water tot … 1 000 ml.

2.2.1.3.

Natriumhydroxideoplossing 40 % (m/v): Natriumhydroxide, NaOH … 40 g Gedestilleerd water tot … 100 ml

2.2.1.4.

Calconcarbonzuurindicator (1 % m/m): Calconcarbonzuur (2-hydroxy-4-sulfo-1-naftylazo-naftaleen-3-carbonzuur, C21H14N2O7S · 3H2) … 1 g Natriumsulfaat watervrij, Na2SO4 … 100 g.

2.2.2.   Werkwijze

Plaats de filterkroes, na weging van het aanwezige calciumracemaat, weer op de afzuigkolf en los het neerslag op in 10 ml verdund zoutzuur (2.2.1.1). Was de filterkroes na met 50 ml gedestilleerd water.

Voeg aan de oplossing 5 ml natriumhydroxideoplossing (2.2.1.3) en ongeveer 30 mg indicator (2.2.1.4) toe. Titreer met 0,05 M EDTA-oplossing (2.2.1.2). Zij n het verbruikte aantal milliliters.

2.2.3.   Weergave van de resultaten

De hoeveelheid wijnsteenzuur per liter wijn, uitgedrukt in milli-equivalenten, is: 5 · n.

Het resultaat wordt opgegeven met één decimaal.

De hoeveelheid wijnsteenzuur per liter wijn, uitgedrukt in gram wijnsteenzuur, is: 0,375 · n.

Het resultaat wordt opgegeven met één decimaal.

De hoeveelheid wijnsteenzuur per liter wijn, uitgedrukt in gram kaliumwaterstoftartraat, is: 0,470 · n.

Het resultaat wordt opgegeven met één decimaal.

▼M8 —————

▼B

17.   CITROENZUUR

1.   PRINCIPE VAN DE METHODE

Citroenzuur wordt tijdens een door citraatlyase (CL) gekatalyseerde reactie omgezet in oxaalacetaat en acetaat:

citraat oxaalacetaat + acetaat.

Het oxaalacetaat en zijn decarboxyleringsprodukt pyruvaat worden met gereduceerd nicotinezuuramide-adenine-dinucleotide (NADH) in aanwezigheid van malaatdehydrogenase (MDH) en lactaatdehydrogenase (LDH) gereduceerd tot L-malaat en L-lactaat:

oxaalacetaat + NADH + H+ L-malaat + NAD+

pyruvaat + NADH + H+ L-lactaat + NAD+.

De hoeveelheid bij deze reacties tot NAD+ geoxideerd NADH is evenredig aan het aanwezige citraat. De bepaling van het geoxideerde NADH vindt plaats door de afname in de extinctie te meten bij een golflengte van 340 nm.

2.   REAGENTIA

2.1.

Buffer pH 7,8 (glycylglycine 0, 51 M; op pH 7,8 gebracht; Zn2+: 0,6 · 10− 3 M) Los 7,13 g glycylglycine op in ongeveer 70 ml dubbel gedestilleerd water. Breng de pH op 7,8 door ongeveer 13 ml natriumhydroxideoplossing 5 M toe te voegen; voeg 10 ml zinkchlorideoplossing (80 mg zinkchloride in 100 ml dubbel gedestilleerd water) en vul aan tot 100 ml met dubbel gedestilleerd water. Deze oplossing is ten minste vier weken houdbaar bij + 4 °C.

2.2.	Gereduceerd nicotinezuuramide-adenine-dinucleotide-oplossing (NADH), ongeveer 6 · 10− 3 M Los 30 mg NADH-Na2 en 60 mg NaHCO3 op in 6 ml dubbel gedestilleerd water. Deze oplossing is ten minste vier weken houdbaar bij + 4 °C.

2.3.	Malaatdehydrogenase/lactaatdehydrogenase-oplossing (MDH/LDH; 0,5 mg MDH/ml en 2,5 mg LDH/ml) Meng 0,1 ml MDH (5 mg MDH/ml), 0,4 ml ammoniumsulfaatoplossing (3,2 M) en 0,5 ml LDH (5 mg LDH/ml). Deze oplossing is ten minste één jaar houdbaar bij + 4 °C.

2.4.	Citraatlyaseoplossing (CL) (5 mg eiwit/ml) Los 168 mg lyofilisaat op in 1 ml ijskoud water. Deze oplossing is ten minste één week houdbaar bij 4 °C en ten minste vier weken in bevroren vorm. Het verdient aanbeveling de enzymactiviteit te controleren alvorens een meting uit te voeren.

2.5.	Polyvinylpolypyrrolidon (PVPP) Opmerking: Alle vorige reagentia worden in de handel in kitvorm aangeboden.

3.   APPARATUUR

3.1.

Spectrofotometer waarmee bij 340 nm het extinctiemaximum NADH kan worden gemeten Indien een dergelijke spectrofotometer niet beschikbaar is, kan een spectrofotometer met discontinu spectrum worden gebruikt waarmee metingen kunnen worden verricht bij 334 nm of 365 nm. Als het om absolute metingen gaat (geen vergelijkende metingen, maar bij voorbeeld het vaststellen van de extinctiecoëfficiënt van NADH) dienen de golflengteschaal en de extincties van het apparaat te worden geijkt.

3.2.	Glascuvetten met een optische weglengte van 1 cm of wegwerpcuvetten

3.3.	Micropipetten waarmee volumes van 0,02 tot 2 ml kunnen worden afgemeten

4.   VOORBEHANDELING VAN HET MONSTER

De bepaling van citroenzuur geschiedt in het algemeen direct in de wijn zonder voorafgaande ontkleuring en zonder verdunning, mits het citroenzuurgehalte lager is dan 400 mg/l. Bij hogere gehalten moet de wijn zodanig worden verdund dat het citraatgehalte tussen 20 en 400 mg/l komt te liggen (hoeveelheid citraat in de in bewerking genomen hoeveelheid monster tussen 5 en 80 µg).

Voor rode wijn die rijk is aan fenolische bestanddelen wordt aanbevolen deze eerst te behandelen met PVPP (polyvinylpolypyrrolidon).

Maak een suspensie van ongeveer 0,2 g PVPP in water. Laat 15 minuten bezinken. Filtreer over een vouwfilter.

Voeg aan 10 ml wijn in een Erlenmeyer van 50 ml met behulp van een spatel het vochtige PVPP toe. Schud gedurende twee à drie minuten en filtreer.

5.   WERKWIJZE

Regel de spectrofotometer in op metingen bij een golflengte van 340 nm, de extincties worden gemeten in cuvetten van 1 cm; de nulwaarde wordt ingesteld door een meting uit te voeren tegen lucht (geen cuvet in de lichtweg). Pipetteer in twee cuvetten met een optische weglengte van 1 cm:

Meng en meet de extinctie na ongeveer vijf minuten (E1).

Voeg toe:

Meng; wacht het einde van de reactie af (ongeveer vijf minuten) en meet de extinctie (E2).

Bepaal de extinctieverschillen van de blanco en de meetoplossing (E1 − E2).

Leid hieruit het extinctieverschil af voor de bepaling:

ΔE = ΔEM − ΔEB.

Opmerking:

De enzymactiviteit kan per afgeleverde partij wisselen. Het bovenstaande is slechts als indicatie aan te merken. Aanbevolen wordt deze activiteit per afgeleverde partij te bepalen.

6.   WEERGAVE VAN DE RESULTATEN

Het gehalte aan citroenzuur wordt opgegeven in milligram per liter zonder decimalen.

6.1.   Berekening

Het gehalte in milligram per liter wordt berekend met de algemene formule:

V

=

totaal cuvetvolume, in ml (is 3,14 ml)

v

=

volume van het in bewerking genomen monster, in ml (is 0,2 ml)

M

=

moleculaire massa van de te bepalen stof (watervrij citroenzuur = 192,1)

d

=

optische weglengte van de cuvet, in cm (is 1 cm)

ε

=

extinctiecoëfficiënt van NADH; bij 340 nm: ε = 6,3 (mmol− 1 · l · cm− 1).

Dus:

C = 479 · ΔE

Indien bij de voorbehandeling van het monster een verdunning is uitgevoerd, moet het resultaat met de verdunningsfactor worden vermenigvuldigd.

Opmerking:

Meting bij 334 nm: C = 488 · ΔE (ε = 6,2 mmol− 1 · l · cm− 1).

Meting bij 365 nm: C = 887 · ΔE (ε = 3,4 mmol− 1 · l · cm− 1).

6.2.   Herhaalbaarheid (r)

Citroenzuurgehalte lager dan 400 mg/l: r = 14 mg/l.

Citroenzuurgehalte hoger dan 400 mg/l: r = 28 mg/l.

6.3.   Reproduceerbaarheid (R)

Citroenzuurgehalte lager dan 400 mg/l: R = 39 mg/l.

Citroenzuurgehalte hoger dan 400 mg/l: R = 65 mg/l.

18.   MELKZUUR

1.   PRINCIPE VAN DE METHODEN

1.1.   Referentiemethode

Totaal melkzuur (L-lactaat en D-lactaat) wordt met nicotinezuuramide-adenine-dinucleotide (NAD) in een door L-lactaatdehydrogenase (L-LDH) en D-lactaatdehydrogenase (D-LDH) gekatalyseerde reactie geoxideerd tot pyruvaat.

Het evenwicht van deze reactie ligt aan de lactaat-kant. Door pyruvaat te verwijderen wordt het evenwicht van de reactie richting pyruvaat verschoven.

Pyruvaat wordt met L-glutamaat in een door glutamaat-pyruvaat-transaminase (GPT) gekatalyseerde reactie omgezet in L-alanine.

Het gevormde NADH, dat wordt bepaald door de extinctietoename te meten bij een golflengte van 340 nm, is evenredig aan de oorspronkelijk aanwezige hoeveelheid lactaat.

Opmerking:

L-lactaat kan afzonderlijk worden bepaald via de reacties (1) en (3).

D-lactaat kan afzonderlijk worden bepaald via de reacties (2) en (3).

1.2.   Gebruikelijke methode

Het via een anionenwisselaarkolom afgescheiden melkzuur wordt tot ethanal geoxideerd en colorimetrisch bepaald via de reactie natriumnitroprusside en piperidine.

2.   REFERENTIEMETHODE

2.1.   Reagentia

2.1.1.

Bufferoplossing pH 10 (glycylglycine 0,6 M; L-glutamaat 0,1 M) Los 4,75 g glycylglycine en 0,88 g L-glutaminezuur op in ongeveer 50 ml dubbel gedestilleerd water; breng de pH op 10 met enkele milliliters natriumhydroxideoplossing 10 M en vul aan tot 60 ml met dubbel gedestilleerd water. De oplossing is ten minste twaalf weken houdbaar bij + 4 °C.

2.1.2.

Nicotinezuuramide-adenine-dinucleotide-oplossing (NAD), ongeveer 40 · 10− 3 M Los 900 mg NAD op in 30 ml dubbel gedestilleerd water. De oplossing is ten minste vier weken houdbaar bij + 4 °C.

2.1.3.

Suspensie van glutamaat-pyruvaat-transaminase (GPT) van 20 mg/ml De suspensie is ten minste één jaar houdbaar bij + 4 °C.

2.1.4.

Suspensie L-lactaatdehydrogenase (L-LDH) van 5 mg/ml De suspensie is ten minste één jaar houdbaar bij + 4 °C.

2.1.5.

Suspensie D-lactaatdehydrogenase (D-LDH) van 5 mg/ml De suspensie is ten minste één jaar houdbaar bij + 4 °C. Het verdient aanbeveling de enzymactiviteit te controleren alvorens een meting uit te voeren. Opmerking: Alle vorige reagentia worden in de handel in kitvorm aangeboden.

2.2.   Apparatuur

2.2.1.

Spectrofotometer waarmee bij 340 nm het extinctiemaximum van NADH kan worden gemeten Indien een dergelijke spectrofotometer niet beschikbaar is, kan een spectrofotometer en discontinu spectrum worden gebruikt waarmee metingen kunnen worden verricht bij 334 nm of 365 nm. Als het om absolute metingen gaat (geen vergelijkende metingen, maar bij voorbeeld het vaststellen van de extinctiecoëfficiënt van NADH), dienen de golflengteschaal en de extincties van het apparaat te worden geijkt.

2.2.2.

Glascuvetten met een optische weglengte van 1 cm of wegwerpcuvetten

2.2.3.

Micropipetten waarmee volumes van 0,02 tot 2 ml kunnen worden afgemeten

2.3.   Voorbehandeling van het monster

Vermijd die delen van het glaswerk met de vingers aan te raken die in contact komen met de reagentia omdat dit een oorzaak kan vormen voor een verhoogd L-melkzuurgehalte hetgeen het resultaat nadelig beïnvloed.

De bepaling van melkzuur geschiedt in het algemeen direct in de wijn zonder voorafgaande ontkleuring en zonder verdunning, mits het melkzuurgehalte lager is dan 100 mg/l. Bij hogere gehalten dient als volgt te worden verdund:

2.4.   Werkwijze

2.4.1.   Bepaling van totaal melkzuur

De bufferoplossing moet voor de bepaling op 20-25 °C worden gebracht.

Regel de spectrofotometer af voor metingen bij een golflengte van 340 nm, de extincties worden gemeten in cuvetten van 1 cm optische weglengte; de nulwaarde wordt ingesteld door een meting uit te voeren ten opzichte van lucht (geen cuvet in de lichtweg) of ten opzichte van water.

Pipetteer in twee cuvetten met een optische weglengte van 1 cm:

Meng met een roerder van glas of van afgeplat synthetisch materiaal; meet na ongeveer vijf minuten de extincties van de blanco en de meetoplossing (E1).

Homogeniseer, wacht het einde van de reactie af (ongeveer 30 minuten) en meet de extincties van de blanco en de meetoplossing (E2).

Bepaal de extinctieverschillen van de blanco en de meetoplossing (E2 − E1).

Leid hieruit het extinctieverschil af voor de bepaling:

Δ E = Δ EM − Δ EB.

2.4.2.   Bepaling van L-melkzuur en van D-melkzuur

De bepaling van L-melkzuur en van D-melkzuur kan afzonderlijk worden verricht door bovenstaande werkwijze voor het totaal melkzuur toe te passen, waarbij na de meting van E1 als volgt te werk wordt gegaan.

Voeg 0,02 ml van de suspensie in punt 2.1.4 toe. Homogeniseer, wacht het einde van de reactie af (ongeveer 20 minuten) en meet de extincties van de blanco en de meetoplossing (E2).

Voeg 0,05 ml van de suspensie in punt 2.1.5 toe, homogeniseer, wacht het einde van de reactie af (ongeveer 30 minuten) en meet de extincties van de blanco en de meetoplossing (E3).

Bepaal de extinctieverschillen (E2 − E1) voor het L-melkzuur en (E3 − E2) voor het D-melkzuur, zowel voor de blanco als voor de meetoplossing.

Leid hieruit het extinctieverschil af voor de bepaling:

Δ E = Δ EM − Δ EB.

Opmerking:

De enzymactiviteit kan per afgeleverde partij wisselen. Het bovenstaande is slechts als indicatie aan te merken. Aanbevolen wordt deze activiteit per afgeleverde partij te bepalen. Indien alleen L-melkzuur wordt bepaald kan de incubatietijd na de toevoeging van het L-lactaatdehydrogenase worden teruggebracht tot tien minuten.

2.5.   Weergave van de resultaten

Het melkzuurgehalte wordt opgegeven in gram per liter met één decimaal.

2.5.1.   Berekening

Het gehalte in gram per liter wordt berekend met de algemene formule:

V

=

totaal cuvetvolume, in ml (V = 2,24 ml voor L-melkzuur en V = 2,29 ml voor D-melkzuur en totaal melkzuur)

v

=

volume van het in bewerking genomen monster, in ml (is 0,2 ml)

MM

=

moleculaire massa van de te bepalen stof (is 90,08)

d

=

optische weglengte van de cuvet, in cm (is 1 cm)

ε

=

extinctiecoëfficiënt van NADH; bij 340 nm: ε = 6,3 (mmol− 1 · l · cm− 1).

2.5.1.1.   Totaal melkzuur

C = 0,164 · Δ E

Indien bij de voorbehandeling van het monster een verdunning is uitgevoerd, moet het resultaat met de verdunningsfactor worden vermenigvuldigd.

Meting bij 334 nm: C = 0,167 · Δ E (ε = 6,2 mmol− 1 · l · cm− 1).

Meting bij 365 nm: C = 0,303 · Δ E (ε = 3,4 mmol− 1 · l · cm− 1).

2.5.1.2.   L-melkzuur

C = 0,160 · Δ E

Indien bij de voorbehandeling van het monster een verdunning is uitgevoerd, moet het resultaat met de verdunningsfactor worden vermenigvuldigd.

Meting bij 334 nm: C = 0,163 · Δ E (ε = 6,2 mmol− 1 · l · cm− 1).

Meting bij 365 nm: C = 0,297 · Δ E (ε = 3,4 mmol− 1 · l · cm− 1).

2.5.2   Herhaalbaarheid (r)

r

=

0,02 + 0,07 · xi g/l.

xi

=

melkzuurgehalte van het monster in g/l.

2.5.3.   Reproduceerbaarheid (R)

R

=

0,05 + 0,125 · xi g/l.

xi

=

melkzuurgehalte van het monster in g/l.

▼M8 —————

▼B

19.   L-APPELZUUR

1.   PRINCIPE VAN DE METHODE

L-appelzuur wordt tijdens een door L-malaatdehydrogenase (L-MDH) gekatalyseerde reactie door nicotinezuuramide-adenine-dinucleotide (NAD) geoxideerd tot oxaalacetaat.

Het evenwicht van deze reactie ligt aan de malaat-kant. Door oxaalacetaat te verwijderen wordt het evenwicht van de reactie richting oxaalacetaat verschoven. Oxaalacetaat wordt tijdens een door glutamaat-oxaalacetaat-transaminase (GOT) gekatalyseerde reactie omgezet in L-aspartaat.

Het gevormde NADH, dat wordt bepaald door de extinctietoename te meten bij een golflengte van 340 nm, is evenredig aan de oorspronkelijk aanwezige hoeveelheid L-malaat.

2.   REAGENTIA

2.1.

Bufferoplossing pH 10 (glycylglycine 0,60 M, L-glutamaat 0,1 M) Los 4,75 g glycylglycine en 0,88 g L-glutaminezuur op in ongeveer 50 ml dubbel gedestilleerd water; breng de pH op 10 met ongeveer 4,6 ml natriumhydroxideoplossing 10 M en vul aan tot 60 ml met dubbel gedestilleerd water. De oplossing is ten minste twaalf weken houdbaar bij 4 °C.

2.2.	Nicotinezuuramide-adenine-dinucleotideoplossing (NAD), ongeveer 47 · 10− 3 M Los 420 mg NAD op in 12 ml dubbel gedestilleerd water. De oplossing is ten minste vier weken houdbaar bij 4 °C.

2.3.	Suspensie van glutamaat-oxaalacetaat-transaminase (GOT) van 2 mg/ml De suspensie is ten minste één jaar houdbaar bij + 4 °C.

2.4.	L-malaatdehydrogenaseoplossing (L-MDH) van 5 mg/ml De oplossing is ten minste één jaar houdbaar bij + 4 °C. Opmerking: Alle vorige reagentia worden in de handel in kitvorm aangeboden.

3.   APPARATUUR

3.1.

Spectrofotometer waarmee bij 340 nm, het extinctiemaximum van NADH, kan worden gemeten Indien een dergelijke spectrofotometer niet beschikbaar is, kan een spectrofotometer met discontinu spectrum worden gebruikt waarmee metingen kunnen worden verricht bij 334 nm of 365 nm. Als het om absolute metingen gaat (geen vergelijkende metingen, maar bij voorbeeld het vaststellen van de extinctiecoëfficiënt van NADH) dienen de golflengteschaal en de extincties van het apparaat te worden geijkt.

3.2.	Glascuvetten met een optische weglengte van 1 cm of wegwerpcuvetten

3.3.	Micropipetten waarmee volumes van 0,01 tot 2 ml kunnen worden afgemeten

4.   VOORBEHANDELING VAN HET MONSTER

De bepaling van L-malaat geschiedt in het algemeen direct in de wijn zonder voorafgaande ontkleuring en zonder verdunning, mits het L-appelzuurgehalte lager is dan 350 mg/l (meting bij 365 nm). Bij hogere gehalten moet de wijn met dubbel gedestilleerd water zodanig worden verdund dat het L-malaatgehalte tussen 30 en 350 mg/l, komt te liggen (hoeveelheid L-malaat in de in bewerking genomen hoeveelheid monster tussen 3 en 35 µg).

Indien het L-malaatgehalte lager is dan 30 mg/l kan de hoeveelheid monsteroplossing in de cuvet worden verhoogd tot 1 ml. In dat geval moet de hoeveelheid water zodanig worden verminderd dat het totale volume in de cuvet gelijk blijft.

5.   WERKWIJZE

Regel de spectrofotometer in op metingen bij een golflengte van 340 nm: de extincties worden gemeten in cuvetten van 1 cm optische weglengte; de nulwaarde wordt ingesteld door een meting uit te voeren tegen lucht (geen cuvet in de lichtweg) of tegen water.

Pipetteer in twee cuvetten met een optische weglengte van 1 cm:

Meng en meet na ongeveer drie minuten de extinctie (E1).

Voeg toe:

Meng en wacht op het einde van de reactie (ongeveer vijf à tien minuten; meet de extinctie (E2).

Bepaal de extinctieverschillen (E2 − E1) van de blanco en de meetoplossing.

Leid hieruit het extinctieverschil af voor de bepaling:

Δ E = Δ EM − Δ EB.

Opmerking:

De enzymactiviteit kan per afgeleverde partij wisselen. Het bovenstaande is slechts als indicatie aan te merken. Aanbevolen wordt deze activiteit per afgeleverde partij te bepalen.

6.   WEERGAVE VAN DE RESULTATEN

Het L-appelzuurgehalte wordt opgegeven in gram per liter (g/l) met één decimaal.

6.1.   Berekening

Het gehalte in gram per liter wordt berekend met de algemene formule:

V

=

totaal cuvetvolume, in ml (is 2,22 ml)

v

=

volume van het in bewerking genomen monster, in ml (is 0,1 ml)

MM

=

moleculaire massa van de te bepalen stof (L-appelzuur = 134,09)

d

=

optische weglengte van de cuvet, in cm (is 1 cm)

ε

=

extinctiecoëfficiënt van NADH; bij 340 nm: ε = 6,3 (mmol− 1 · l · cm− 1).

Voor L-malaat wordt dit:

C = 0,473 · Δ E g/l.

Indien bij de voorbehandeling van het monster een verdunning is uitgevoerd, moet het resultaat met de verdunningsfactor worden vermenigvuldigd.

Opmerking:

Meting bij 334 nm: C = 0,482 · Δ E.

Meting bij 365 nm: C = 0,876 · Δ E.

6.2.   Herhaalbaarheid (r)

r

=

0,03 + 0,034 · xi

xi

=

het appelzuurgehalte van het monster in g/l.

6.3.   Reproduceerbaarheid (R)

R

=

0,05 + 0,071 · xi

xi

=

het appelzuurgehalte van het monster in g/l.

▼M7

20.   D-APPELZUUR

(Bepaling met enzymatische methode)

1.   PRINCIPE

In aanwezigheid van D-malaatdehydrogenase (D-MDH), wordt D-appelzuur (D-malaat) door nicotinezuuramide-adenine-dinucleotide (NAD) geoxideerd tot oxaalacetaat. Het gevormde oxaalacetaat wordt omgezet in pyruvaat en koolstofdioxide.

D-malaat + NAD+ pyruvaat + CO2 + NADH + H+.

Het gevormde NADH, dat wordt bepaald door de extinctietoename te meten bij golflengte 334, 340 of 365 nm, is evenredig aan de oorspronkelijk aanwezige hoeveelheid D-malaat.

2.   REAGENTIA

De reagentia die ongeveer 30 bepalingen mogelijk maken, zijn in de handel te verkrijgen in een koffertje met:

Voorbehandeling van de oplossingen

Stabiliteit van de oplossingen

De inhoud van flesje 1 is ten minste één jaar houdbaar bij + 4 °C; oplossing 2 is ongeveer drie weken houdbaar bij + 4 °C en twee maanden bij − 20 °C; oplossing 3 is vijf dagen houdbaar bij + 4 °C.

3.   APPARATUUR

4.   VOORBEHANDELING VAN HET MONSTER

De bepaling van D-malaat gebeurt doorgaans rechtstreeks in de wijn zonder voorafgaande ontkleuring.

Aangezien de hoeveelheid D-malaat in de cuvet tussen 2 μg en 50 μg moet zijn, moet de wijn op zodanige wijze worden verdund dat het malaatgehalte tussen 0,02 en 0,5 g/l of 0,02 en 0,3 g/l komt te liggen (naar gelang van de gebruikte apparatuur).

Verdunningstabel

5.   WERKWIJZE

De spectrofotometer wordt afgesteld op de golflengte 340 nm; de extinctiemetingen worden uitgevoerd in de cuvetten met een optische weglengte van 1 cm, de nulwaarde wordt ingesteld tegen lucht (geen cuvet in de lichtweg) of tegen water.

Breng in de cuvetten met een optische weglengte van 1 cm:

Meng. Wacht ongeveer zes minuten en meet dan de extinctie van de blanco-oplossing en van de meetoplossing (A1).

Voeg toe:

Meng. Wacht tot het einde van de reactie (ongeveer 20 minuten) en meet de extinctie van de blanco-oplossing en van de meetoplossing (A2).

Bepaal het extinctieverschil (A2 − A1) voor de blanco-oplossing (ΔAT) en voor de meetoplossing (ΔAE). Breng het extinctieverschil voor de blanco-oplossing in mindering op het extinctieverschil voor de meetoplossing:

.

Opmerking: De enzymactiviteit kan verschillen naar gelang van de partij. De hierboven vermelde tijd is slechts indicatief. Aanbevolen wordt de enzymactiviteit (en dus de benodigde tijd) voor elke partij afzonderlijk te bepalen.

D-appelzuur reageert snel. Door een bijkomende werking van het enzym wordt ook L-wijnsteenzuur omgezet, zij het veel langzamer. Er doet zich bijgevolg een geringe storende reactie voor die door extrapolatie kan worden gecorrigeerd (zie aanhangsel A).

6.   WEERGAVE VAN DE RESULTATEN

De concentratie in milligram per liter wordt berekend met de algemene formule:

waarin

V

=

totaal cuvetvolume in ml (hier 2,95 ml)

v

=

volume van het in bewerking genomen monster in ml (hier 0,1 ml)

MM

=

molecuulmassa van de te bepalen stof (hier D-appelzuur = 134,09)

d

=

optische weglengte van de cuvet in cm (hier 1 cm)

ε

=

extinctiecoëfficiënt van NADH: bij 340 nm = 6,3 (1 mmol−1 cm−1) bij 365 nm = 3,4 (1 mmol−1 cm−1) bij 334 nm = 6,18 (1 mmol−1 cm−1).

Indien bij de voorbehandeling van het monster een verdunning is uitgevoerd, moet het resultaat met de verdunningsfactor worden vermenigvuldigd.

De concentratie D-appelzuur wordt aangegeven in milligram per liter (mg/l), zonder decimaal.

7.   BETROUWBAARHEID

De details van de interlaboratoriumproef naar de betrouwbaarheid van de methode zijn samengevat in aanhangsel B. Het is mogelijk dat de uit de interlaboratoriumproef afgeleide waarden niet van toepassing zijn op andere dan de in aanhangsel B vermelde gamma's analytconcentraties en matrices.

7.1.   Herhaalbaarheid

Het absolute verschil tussen twee afzonderlijke resultaten die zijn verkregen op identiek testmateriaal, door één persoon die dezelfde apparatuur heeft gebruikt, met een zo kort mogelijke tussentijd, mag de herhaalbaarheidswaarde r niet in meer dan 5 % van de gevallen overschrijden.

De waarde is:

r

=

11 mg/l.

7.2.   Reproduceerbaarheid

Het absolute verschil tussen twee afzonderlijke resultaten die zijn verkregen op identiek testmateriaal in twee laboratoria mag de reproduceerbaarheidswaarde R niet in meer dan 5 % van de gevallen overschrijden.

De waarde is:

R

=

20 mg/l.

▼M10

8.   BEPALING VAN D-APPELZUUR (D(+)-APPELZUUR) IN WIJNEN (LAGE GEHALTEN)

8.1.   Toepassingsgebied

De beschreven methode wordt toegepast voor de bepaling, langs enzymatische weg, van D-appelzuur van wijnen met een gehalte van minder dan 50 mg/l.

8.2.   Principe

Het principe van de methode wordt in punt 1 beschreven. De vorming van NADH, gemeten aan de toename van de absorbantie op de golflengte van 340 nm, is evenredig met de aanwezige hoeveelheid D-appelzuur, nadat een hoeveelheid D-appelzuur die gelijkwaardig is aan 50 mg/l, is ingebracht in de meetcuvet.

8.3.   Reagentia

Naast de in punt 2 genoemde reagentia, D-appelzuuroplossing à 0,199 g/l.

8.4.   Apparatuur

De apparatuur wordt in punt 3 genoemd.

8.5.   Voorbehandeling van het monster

De voorbehandeling van het monster wordt in punt 4 beschreven.

8.6.   Werkwijze

De werkwijze wordt in punt 5 beschreven, maar met het inbrengen in de meetcuvet van een hoeveelheid D-appelzuur die gelijkwaardig is aan 50 mg/l (inbreng van 0,025 ml appelzuuroplossing à 0,199 g/l, ter vervanging van het gelijkwaardige volume water); de waarden worden met 50 mg/l verminderd.

8.7.   Interne validering

In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de interne validering van de methode voor bepaling van het appelzuur na voorafgaande toevoeging van 50 mg van deze isomeer per liter.

▼M7

Aanhangsel A

Wat te doen in geval van storende reacties

Storende reacties zijn meestal het gevolg van secundaire reacties van het enzym, de aanwezigheid van andere enzymen in de matrix van het monster of de wisselwerking tussen één of verschillende elementen van de matrix en een CO-factor van de enzymreactie.

Bij de normale reactie bereikt de extinctie na een bepaalde tijd een constante waarde, doorgaans na 10 à 20 minuten, afhankelijk van de snelheid van de specifieke enzymreactie. Wanneer er echter secundaire reacties optreden, bereikt de extinctie geen constante waarde, maar neemt ze gelijkmatig toe met de tijd. Dat proces wordt een „storende reactie” genoemd.

Indien een dergelijk probleem optreedt, wordt, nadat de standaardoplossing haar definitieve extinctie heeft kunnen bereiken, de extinctie van de oplossing met regelmatige tussenpozen (2 tot 5 minuten) gemeten. Wanneer de extinctie gelijkmatig toeneemt, worden vijf tot zes metingen uitgevoerd en wordt vervolgens een grafische of rekenkundige extrapolatie gemaakt om de extinctie te verkrijgen die de oplossing zou hebben op het ogenblik dat het laatste enzym is toegevoegd (T0). Het geëxtrapoleerde extinctieverschil op dat ogenblik (Af − Ai) wordt gebruikt bij de berekening van het substraatgehalte.

Figuur 1: Storende reactie

Aanhangsel B

▼B

21.   TOTAAL APPELZUUR

1.   PRINCIPE VAN DE METHODE

Het appelzuur, dat geïsoleerd is met behulp van een anionenwisselaar, wordt colorimetrisch bepaald in het eluaat dank zij de geelkleuring die ontstaat door de reactie van appelzuur met zwavelzuur (96 %) en chromotroopzuur. De stoffen die zich in het eluaat bevinden, storen echter deze reactie. Deze stoffen reageren echter, in tegenstelling tot appelzuur, ook met zwavelzuur van 86 % en chromotroopzuur. Om deze storing te elimineren is het daarom voldoende om van de extinctie die is verkregen na reactie met chromotroopzuur en zwavelzuur van 96 %, de extinctie die is verkregen na reactie met chromotroopzuur en zwavelzuur van 86 %, af te trekken.

2.   APPARATUUR

2.1.	Glazen buis met een lengte van ongeveer 250 mm en een inwendige diameter van 35 mm, voorzien van een kraan

2.2.	Glazen buis met een lengte van ongeveer 300 mm en een inwendige diameter van 10-11 mm, voorzien van een kraan

2.3.	Waterbad van 100 °C

2.4.	Spectrofotometer, waarmee extinctiemetingen bij een golflengte van 420 nm kunnen worden uitgevoerd, en cuvetten met een optische weglengte van 10 mm

3.   REAGENTIA

3.1.	Sterk basische anionenwisselaar (bij voorbeeld Merck III)

3.2.	Natriumhydroxide 5 % (m/v)

3.3.	Azijnzuur 30 % (m/v)

3.4.	Azijnzuur 0,5 % (m/v)

3.5.	Natriumsulfaatoplossing (Na2SO4) 10 % (m/v)

3.6.	Zwavelzuur 95-97 % (m/m)

3.7.	Zwavelzuur 86 % (m/m)

3.8.	Chromotroopzuuroplossing 5 % (m/v) Bereid deze oplossing pas vlak vóór elke bepaling door 500 mg natriumchromotropaat, C10H6O8S2Na2 · 2H2O, op te lossen in 10 ml gedestilleerd water.

3.9.	Appelzuuroplossing, 0,5 g/l Los 250 mg DL-appelzuur, C4H6O5, op in 500 ml natriumsulfaatoplossing 10 % (m/v) (3.5).

4.   WERKWIJZE

4.1.   Bereiding van de ionenwisselaar

Plaats in een glazen buis van 35 × 250 mm boven de kraan een prop glaswol die bevochtigd is met gedestilleerd water. Giet in de buis van de ionenwisselaar, die in water in suspensie is gebracht, zodat boven het oppervlak van de ionenwisselaar zich een vrije ruimte van 50 mm bevindt. Vul de buis met de natriumhydroxideoplossing 5 % nadat de ionenwisselaar is gespoeld met 1 000 ml gedestilleerd water, en laat de vloeistof tot 2-3 mm boven het oppervlak van de ionenwisselaar aflopen. Herhaal deze handeling nog tweemaal en laat de ionenwisselaar één uur in contact staan met de vloeistof. Spoel de kolom met 1 000 ml gedestilleerd water. Vul de kolom vervolgens met de azijnzuuroplossing 30 %, laat de vloeistof tot 2-3 mm boven het oppervlak van de ionenwisselaar aflopen, herhaal deze handeling nog tweemaal en laat de ionenwisselaar gedurende ten minste 24 uur in contact staan met de vloeistof voordat de kolom gebruikt wordt. Bewaar vervolgens de ionenwisselaar in de azijnzuuroplossing 30 % voor latere bepalingen.

4.2.   Bereiding van de ionenwisselaarkolom

Plaats een prop glaswol in de glazen buis van 11 × 300 mm boven de kraan. Giet in de buis de ionenwisselaar die is bereid zoals is voorgeschreven in punt 4.1 tot een hoogte van 10 cm. Laat azijnzuuroplossing 30 % aflopen, door de kraan open te zetten, tot ongeveer 2-3 mm boven het oppervlak van de ionenwisselaar. Was de ionenwisselaar met 50 ml azijnzuuroplossing 0,5 %.

4.3.   Isolering van DL-appelzuur

Giet op de ionenwisselaar, die is bereid zoals voorgeschreven in punt 4.2, 10 ml wijn of most. Laat de wijn druppelsgewijs (gemiddelde snelheid één druppel per seconde) aflopen tot ongeveer 2-3 mm boven het oppervlak van de ionenwisselaar. Spoel de kolom eerst met ongeveer 50 ml azijnzuuroplossing 0,5 % en vervolgens met 50 ml gedestilleerd water; laat de vloeistof aflopen met dezelfde snelheid als bij de wijn.

Elueer de zuren die aan de ionenwisselaar zijn gebonden, met behulp van de natriumsulfaatoplossing 10 % met dezelfde snelheid als bij de voorgaande handelingen (één druppel per seconde). Vang het eluaat op in een maatkolf van 100 ml totdat precies 100 ml is opgevangen.

Men kan de ionenwisselaar regenereren volgens het voorschrift van punt 4.1.

4.4.   Bepaling van appelzuur

Neem twee wijdmondse reageerbuizen met ingeslepen stop van 30 ml „A” en „B”. Breng in elke buis 1,0 ml eluaat en 1,0 ml van de chromotroopzuuroplossing 5 %. Voeg aan buis „A” 10,0 ml zwavelzuur 86 % (blanco) en aan buis „B” 10,0 ml zwavelzuur 96 %. Sluit de buizen af met de stop en schud om een volkomen homogene oplossing te verkrijgen zonder hierbij de slijpstukken te bevochtigen. Dompel de buizen gedurende precies tien minuten in een van te voren aan de kook gebracht waterbad. Laat de buizen tot 20 °C afkoelen in het donker. Meet exact 90 minuten na het begin van de afkoeling de extinctie van buis „B” tegen de blanco (buis „A”) bij een golflengte van 420 nm in de cuvetten met een optische weglengte van 10 mm.

4.5.   Opstellen van de ijkcurve

Pipetteer 5, 10, 15 en 20 ml DL-appelzuuroplossing (0,5 g/l) in maatkolven van 50 ml; vul aan tot de maatstreep met natriumsulfaatoplossing (10 %).

De op deze wijze bekomen oplossingen stemmen overeen met eluaten verkregen uit wijn met respectievelijk DL-appelzuurconcentraties van 0,5, 1,0, 1,5 en 2,0 g/l.

Ga verder zoals vermeld in punt 4.4.

De extinctiewaarden die zijn verkregen met deze ijkoplossingen en die een functie zijn van de overeenkomstige gehalten appelzuur, liggen op een lijn die door de oorsprong gaat.

Aangezien de intensiteit van de kleuring sterk afhangt van de concentratie zwavelzuur, is het bij elke serie metingen noodzakelijk na te gaan of de ijkcurve bij ten minste één punt klopt, ten einde een eventuele verandering van de concentratie zwavelzuur aan te tonen.

5.   WEERGAVE VAN DE RESULTATEN

Met behulp van de ijkcurve wordt het gehalte DL-appelzuur in gram per liter bepaald uit de gemeten extinctie van het eluaat. Dit gehalte wordt opgegeven met één decimaal.

Herhaalbaarheid

Gehalte < 2 g/l: v

=

0,1 g/l.

Gehalte > 2 g/l: v

=

0,2 g/l.

Reproduceerbaarheid

R = 0,3 g/l.

22.   SORBINEZUUR

1.   PRINCIPE VAN DE METHODEN

1.1.   Spectrofotometrische bepaling in het UV-gebied

Sorbinezuur (2,4-hexadieenzuur) wordt door middel van waterdampdestillatie afgescheiden en in het destillaat door spectrofotometrie bepaald. Integrerende bestanddelen kunnen worden verwijderd door droogdampen van de oplossingen nadat die vooraf met Ca(OH)2 licht alkalisch gemaakt werden. Concentraties lager dan 20 mg/l dienen bevestigd te worden aan de hand van een dunne laag chromatografie (gevoeligheid: 1 mg/l).

1.2.   Gaschromatografische bepaling

Het via extractie met di-ethylether verkregen sorbinezuur wordt gaschromatografisch bepaald met behulp van een interne standaard.

1.3.   Aantonen van sporen met behulp van dunne-laagchromatografie

Het via extractie met di-ethylether verkregen sorbinezuur wordt met behulp van dunne-laagchromatografie gescheiden, waarna een schatting van het gehalte plaatsvindt.

2.   SPECTROFOTOMETRISCHE BEPALING IN HET ULTRAVIOLET-GEBIED

2.1.   Reagentia

2.1.1.

Wijnsteenzuurkristallen, C4H6O6

2.1.2.

Calciumhydroxideoplossing, Ca(OH)2, ongeveer 0,02 M

2.1.3.

Referentiesorbinezuuroplossing van 20 mg/l Los 20 mg sorbinezuur, C6H8O2, op in 2 ml natriumhydroxideoplossing ongeveer 0,1 M. Giet over in een maatkolf van 1 000 ml en vul met water aan tot de streep. In plaats hiervan kan ook 26,8 mg kaliumsorbaat, C6H7O2K, worden opgelost in water, waarna tot 1 000 ml wordt aangevuld met water.

2.2.   Apparatuur

2.2.1.

Stoomdestillatieopstelling Zie hoofdstuk 14. „Vluchtige zuren”

2.2.2.

Kokend-waterbad (100 °C)

2.2.3.

Spectrofotometer, waarmee bij een golflengte van 256 nm metingen kunnen worden uitgevoerd met kwartscuvetten van 1 cm optische weglengte

2.3.   Werkwijze

2.3.1.   Distillatie

Breng in de monsterhouder van de stoomdestillatieopstelling 10 ml wijn en voeg 1 à 2 g wijnsteenzuur (2.1.1) toe. Vang 250 ml destillaat op.

2.3.2.   IJklijn

Bereid door verdunning met water van de referentieoplossing (2.1.3) vier verdunde referentieoplossingen die een sorbinezuurgehalte hebben van respectievelijk 0,5, 1,0, 2,5 en 5 mg/l; meet met behulp van de spectrofotometer de respectievelijke extincties bij 256 nm tegen gedestilleerd water. Zet de verkregen extincties uit tegen de bijbehorende concentraties van de oplossingen. De ijklijn is een rechte.

2.3.3.   Bepaling

Breng 5 ml destillaat in een indampschaal met een doorsnede van 55 mm, voeg 1 ml calciumhydroxideoplossing (2.1.2) toe. Damp droog op een kokend-waterbad.

Neem het residu op in enkele milliliters gedestilleerd water en breng dit kwantitatief over in een maatkolf van 20 ml en vul aan tot de streep met waswater. Meet met de spectrofotometer de extinctie bij 256 nm tegen een blanco, verkregen door 1 ml calciumhydroxideoplossing (2.1.2) tot 20 ml aan te vullen met water.

Met behulp van de ijklijn wordt de concentratie C van de sorbinezuuroplossing bepaald uit de gemeten waarde van de extinctie.

Opmerking:

In de praktijk is droogdampen overbodig. Men kan de meting van de absorbantie direct op een met gedestilleerd water 0,25 maal verdunde oplossing uitvoeren.

2.4.   Weergave van de resultaten

2.4.1.   Berekening

Het sorbinezuurgehalte in wijn, uitgedrukt in milligram per liter, is dan:

100 · C

C = sorbinezuurconcentratie van de spectrofotometrisch onderzochte oplossing, uitgedrukt in milligram per liter.

3.   GASCHROMATOGRAFISCHE METHODE

3.1.   Reagentia

3.1.1.

Di-ethylether, (C2H5)2O, vers gedestilleerd

3.1.2.

Interne standaardoplossing Oplossing van undecaanzuur, C11H22O2, in ethanol 95 % (v/v) met een sterkte van 1 g/l.

3.1.3.

Zwavelzuuroplossing, H2SO4 (ρ20 = 1,84 g/ml), verdund 1/3 (v/v)

3.2.   Apparatuur

3.2.1.

Gaschromatograaf, voorzien van vlamionisatiedetector en een roestvast stalen kolom (4 m × 1/8 inch vooraf behandeld met dimethyldichlorosilaan en gevuld met een stationaire fase, bestaande uit een mengsel van di-ethyleenglycolsuccinaat (5 %) en fosforzuur (1 %) (DEGS-H3PO4) of uit een mengsel van di-ethyleenglycoladipaat (7 %) en fosforzuur (1 %) (DEGA-H3PO4), gebonden aan Gaschrom Q 80 — 100 mesh. Voor de behandeling met dimethyldichlorosilaan laat men een oplossing van 2 à 3 g DMDCS in tolueen door de kolom lopen. Hierna wordt onmiddellijk met methanol gespoeld en wordt N2 door de kolom geblazen, dan hexaan, en wederom N2. Daarna kan de kolom gevuld worden. Werkomstandigheden — Oventemperatuur: 175 °C. — Injectie- en detectietemperatuur: 230 °C. — Draaggas: stikstof (snelheid ongeveer 20 ml/min.).

3.2.2.

Injectiespuit van 10 µl, onderverdeeld in 0,1 µl Opmerking: Andere kolomtypes, vooral een capillaire kolom (bij voorbeeld FFAP), kunnen eveneens een goede scheiding verzekeren. De hierna beschreven werkwijze is als voorbeeld bedoeld.

3.3.   Werkwijze

3.3.1.   Voorbehandeling van het monster

Breng 20 ml wijn in een reageerbuis met ingeslepen stop met een inhoud van ongeveer 40 ml, voeg 2 ml interne standaardoplossing (3.1.2) toe en 1 ml verdund zwavelzuur (3.1.3). Voeg, na herhaaldelijk omzwenken, 10 ml di-ethylether (3.1.1) toe. Extraheer het sorbinezuur in de organische fase door de buis gedurende vijf minuten te schudden. Laat de fasen zich scheiden.

3.3.2.   Voorbehandeling van de referentieoplossing

Selecteer een wijn, waarvan het chromatogram van het etherextract geen enkele piek vertoont met de retentietijd van sorbinezuur; voeg aan deze wijn sorbinezuur toe tot een gehalte van 100 mg/l. Neem 20 ml van de aldus behandelde wijn verder in bewerking volgens de in punt 3.3.1 beschreven werkwijze.

3.3.3.   Chromatografie

Injecteer met de injectiespuit achtereenvolgens 2 µl van de etherfase verkregen in punt 3.3.2 en 2 µl van de etherfase verkregen in punt 3.3.1. Registreer de respectievelijke chromatogrammen; ga na of de respectievelijke retentietijden van sorbinezuur en de interne standaard gelijk zijn. Meet de hoogte (of het oppervlak) van elk der geregistreerde pieken.

3.4.   Weergave van de resultaten

3.4.1.   Berekening

Het sorbinezuurgehalte van de onderzochte wijn, uitgedrukt in milligram per liter, is gelijk aan:

H

=

piekhoogte van sorbinezuur in de referentieoplossing

h

=

piekhoogte van sorbinezuur in het onderzochte monster

I

=

piekhoogte van de interne standaard in de referentieoplossing

i

=

piekhoogte van de interne standaard in het onderzochte monster.

Opmerking:

Uitgaande van de respectievelijke piekoppervlakken kan het sorbinezuurgehalte op dezelfde wijze worden bepaald.

4.   AANTONEN VAN SPOREN MET BEHULP VAN DUNNE-LAAGCHROMATOGRAFIE

4.1.   Reagentia

4.1.1.

Di-ethylether, (C2H5)2O

4.1.2.

Zwavelzuuroplossing, H2SO4 (ρ20 = 1,84 g/ml), verdund 1/3 (v/v)

4.1.3.

Referentieoplossing van ongeveer 20 mg/l sorbinezuur in een ethanolwateroplossing van 10 % ethanol (v/v)

4.1.4.

Loopvloeistof Hexaan, C6H14; pentaan, C5H12; azijnzuur, CH3COOH (ρ20 = 1,05 g/ml) (20:20:3).

4.2.   Apparatuur

4.2.1.

Gebruiksklare dunne-laagplaten, 20 × 20 cm, bedekt met polyamide (laagdikte 0,15 mm), waaraan een fluorescentie-indicator is toegevoegd.

4.2.2.

Ontwikkeltank

4.2.3.

Micropipet of injectiespuit, waarmee volumes van 5 µl tot op 0,1 µl nauwkeurig kunnen worden gedoseerd

4.2.4.

Ultraviolet-lamp (254 nm)

4.3.   Werkwijze

4.3.1.   Voorbehandeling van het monster

Breng 10 ml wijn in een reageerbuis met ingeslepen stop met een inhoud van ongeveer 25 ml. Voeg 1 ml verdund zwavelzuur (4.1.2) toe en 5 ml di-ethylether (4.1.1). Schud door herhaaldelijk omzwenken. Laat de fasen zich scheiden.

4.3.2.   Bereiding van verdunde referentieoplossingen

Bereid door verdunning van de referentieoplossing (4.1.3) vijf verdunde referentieoplossingen met respectievelijk 2, 4, 6, 8 en 10 mg/l sorbinezuur.

4.3.3.   Chromatografie

Breng op 2 cm van de onderkant van de plaat met behulp van de micropipet of de injectiespuit 5 µl van de etherfase verkregen in punt 4.3.1 en 5 µl van elk van de verdunde referentieoplossingen verkregen in punt 4.3.2 aan, waarbij een onderlinge afstand wordt aangehouden van 2 cm.

Breng zo veel loopvloeistof (4.1.4) in de ontwikkeltank dat een laag van ongeveer 0,5 cm ontstaat en laat de atmosfeer in de ontwikkeltank zich verzadigen met de damp van de loopvloeistof. Plaats een dunne-laagplaat in de ontwikkeltank. Laat de loopvloeistof opstijgen tot een afstand van 12 à 15 cm is afgelegd (dit duurt ongeveer 30 minuten). Droog de dunne-laagplaat in een koude luchtstroom. Bekijk het chromatogram onder een ultraviolet-lamp bij 254 nm.

Sorbinezuur wordt tegen een geel-fluorescerende achtergrond van de dunne-laagplaat zichtbaar als donkerviolette vlekken.

4.4.   Weergave van de resultaten

Door vergelijking van de intensiteit van de vlek van het monster met de vlekken van de verdunde referentieoplossingen kan een semi-kwantitatieve schatting worden gemaakt van het sorbinezuurgehalte tussen 2 en 10 mg/l. Door 10 µl van het monster op te brengen kan een gehalte van 1 mg/l worden bepaald. Gehalten boven 10 mg/l kunnen worden bepaald door een volume op te brengen dat lager is dan 5 µl (af te meten met behulp van een injectiespuit).

23.   L-ASCORBINEZUUR

1.   PRINCIPE VAN DE METHODEN

Met de voorgestelde methoden kan het in wijn of most aanwezige L-ascorbinezuur en dehydroascorbinezuur worden bepaald.

1.1.   Referentiemethode (fluorimetrie)

L-ascorbinezuur wordt met actieve kool geoxideerd tot dehydroascorbinezuur. Deze verbinding vormt met o-fenyleendiamine (OPDA) een fluorescerende verbinding. In aanwezigheid van boorzuur kan met behulp van een blanco de nevenfluorescentie worden bepaald (vorming van een boorzuur/dehydroascorbinezuur-complex) en hieruit kan het gehalte fluorimetrisch worden afgeleid.

1.2.   Gebruikelijke methode (colorimetrie)

L-ascorbinezuur wordt met jodium geoxideerd tot dehydroascorbinezuur hetgeen met 2,4-dinitrofenylhydrazine wordt neergeslagen als bis(2,4-dinitrofenylhydrazon). Na dunne-laagchromatografische scheiding en oplossing in azijnzuur wordt deze roodgekleurde verbinding colorimetrisch bepaald bij 500 nm.

2.   REFERENTIEMETHODE

2.1.   Reagentia

2.1.1.

O-fenyleendiamine-dihydrochlorideoplossing, C6H10N2Cl2, 0,02 % (v/v), vers bereid

2.1.2.

Natriumacetaat-trihydraatoplossing, CH3COONa · 3H2O, 500 g/l

2.1.3.

Mengoplossing van boorzuur en natriumacetaat Los 3 g boorzuur, H3BO3, op in 100 ml natriumacetaatoplossing (2.1.2). Deze oplossing moet vers worden bereid.

2.1.4.

Azijnzuuroplossing, CH3COOH (ρ20 = 1,05 g/ml), verdund tot 56 % (v/v), op pH 1,2 gebracht

2.1.5.

Referentie-oplossing van L-ascorbinezuur, 1 g/l Los vlak voor het gebruik 50 mg L-ascorbinezuur, C6H8O6, dat van tevoren in het donker is gedroogd in een exsiccator, op in 50 ml azijnzuuroplossing (2.1.4).

2.1.6.

Actieve kool p. a. ( 13 ) Breng in een Erlenmeyer van 2 l 100 g actieve kool, voeg toe 500 ml zoutzuuroplossing (HCl, ρ20 = 1,19 g/ml) 10 % (v/v). Breng aan de kook en filtreer over een glasfilter met porositeit 3. Breng de aldus behandelde actieve kool over in een Erlenmeyer van 2 l, voeg 1 l water toe, schud en filtreer over een glasfilter met porositeit 3. Herhaal deze wasprocedure twee keer. Breng het residu over in een op 115 ± 5 °C ingestelde droogstoof gedurende twaalf uur (bij voorbeeld overnacht).

2.2.   Apparatuur

2.2.1.

Fluorimeter Gebruik een spectrofluorimeter voorzien van een lamp met continu spectrum en zet de lamp aan op minimaal vermogen. De optimale excitatie- en emissiegolflengten voor het monster dienen van tevoren te worden bepaald. Deze zijn afhankelijk van het gebruikte apparaat. Als indicatie kan dienen dat de excitatiegolflengte in de buurt van 350 nm ligt en de emissiegolflengte in de buurt van 430 nm. Cuvetten met een optische weglengte van 1 cm.

2.2.2.

Glasfilter met porositeit 3

2.2.3.

Reageerbuizen (met een diameter van ongeveer 10 mm)

2.2.4.

Schudapparaat voor de reageerbuizen

2.3.   Werkwijze

2.3.1.   Voorbehandeling van het monster wijn of most

Neem een zodanige hoeveelheid wijn of most in bewerking dat, bij aanvulling in een maatkolf van 100 ml met azijnzuuroplossing 56 % (2.1.4), een oplossing wordt verkregen waarvan het L-ascorbinezuurgehalte ligt tussen 0 en 60 mg/l. Homogeniseer de inhoud van de maatkolf door schudden. Voeg 2 g actieve kool (2.1.6) toe en laat dit gedurende 15 minuten inwerken onder af en toe omschudden. Filtreer over een gewoon papierfilter en doe de eerste milliliters filtraat weg.

Breng in twee maatkolven van 100 ml 5 ml filtraat en respectievelijk 5 ml mengoplossing boorzuur/natriumacetaat (2.1.3) en 5 ml natriumacetaatoplossing (2.1.2). Laat gedurende 15 minuten inwerken onder af en toe omschudden en vul aan tot 100 ml met gedestilleerd water. Neem 2 ml van de inhoud van elke kolf verder in bewerking, voeg 5 ml o-fenyleendiamineoplossing (2.1.1) toe en schud; laat gedurende 30 minuten in het donker reageren en voer vervolgens de spectrofluorimetrische bepaling uit.

2.3.2.   IJklijn

Breng in 3 maatkolven van 100 ml respectievelijk 2, 4 en 6 ml van de referentieoplossing van L-ascorbinezuur (2.1.5), vul aan tot 100 ml met azijnzuuroplossing (2.1.4) en homogeniseer door schudden. De aldus bereide oplossingen bevatten respectievelijk 2, 4 en 6 mg per 100 ml L-ascorbinezuur.

Voeg aan elk van deze maatkolven 2 g actieve kool (2.1.6) toe en laat dit gedurende 15 minuten inwerken onder af en toe omschudden. Filtreer over een gewoon papierfilter en doe de eerste milliliters filtraat weg. Breng van elk van deze drie aldus verkregen filtraten 5 ml in drie maatkolven van 100 ml (eerste serie), herhaal dit bij een tweede serie van drie maatkolven. Voeg aan elk van de maatkolven uit de eerste serie (overeenkomend met de blanco) 5 ml mengoplossing boorzuur/natriumacetaat (2.1.3) toe en aan elk van de maatkolven uit de tweede serie 5 ml natriumacetaatoplossing (2.1.2).

Laat gedurende 15 minuten inwerken onder af en toe omschudden en vul aan tot 100 ml met gedestilleerd water. Neem 2 ml van de inhoud van elke maatkolf verder in bewerking, voeg 5 ml o-fenyleendiamineoplossing (2.1.1) toe en schud; laat gedurende 30 minuten in het donker reageren en voer vervolgens de spectrofluorimetrische bepaling uit.

2.3.3.   Fluorimetrische bepaling

Stel voor elke oplossing, gemaakt ten behoeve van de ijklijn, en voor de monsteroplossing het nulpunt in met behulp van de overeenkomstige blanco-oplossing. Meet vervolgens de fluorescentie-intensiteit van elke ijklijnoplossing.

Stel de ijkcurve op; deze moet lineair zijn en door het nulpunt gaan. Uit de gemeten relatieve waarde van de fluorescentie-intensiteit van het monster wordt met behulp van deze rechte de concentratie C van de onderzochte oplossing aan L-ascorbinezuur en dehydroascorbinezuur bepaald.

2.3.4.   Weergave van de resultaten

Het gehalte aan L-ascorbinezuur en dehydroascorbinezuur in wijn, uitgedrukt in milligram per liter, is:

C · F

F

=

verdunningsfactor.

▼M8 —————

▼B

24.   pH

1.   PRINCIPE

Het potentiaalverschil wordt gemeten tussen twee elektroden die in de te onderzoeken vloeistof zijn gedompeld. Eén van deze elektroden heeft een potentiaal die een functie is van de pH van de vloeistof, de andere elektrode is de referentie-elektrode, die een vaste en bekende potentiaal heeft.

2.   APPARATUUR

2.1.	pH-meter, in pH-eenheden geijkt, waarmee metingen tot op 0,05 eenheden nauwkeurig kunnen worden uitgevoerd

2.2.	Elektroden 2.2.1. Glaselektrode, te bewaren in gedestilleerd water 2.2.2. Calomel referentie-elektrode, verzadigd met kaliumchloride, te bewaren in een verzadigde oplossing van kaliumchloride 2.2.3. Gecombineerde elektrode, te bewaren in gedestilleerd water

3.   REAGENTIA

3.1.

Bufferoplossingen 3.1.1. Verzadigde oplossing van kaliumwaterstoftartraat Deze oplossing bevat ten minste 5,7 g/l kaliumwaterstoftartraat, C4H5O6K, bij 20 °C. De oplossing is door toevoeging van 0,1 g thymol per 200 ml twee maanden houdbaar. pH 3,57 bij 20 °C 3,56 bij 25 °C 3,55 bij 30 °C 3.1.2. Kaliumwaterstofftalaatoplossing 0,05 M Deze oplossing bevat 10,211 g/l kaliumwaterstofftalaat (C8H5O4K) bij 20 °C. Maximale houdbaarheid: twee maanden. pH 3,999 bij 15 °C 4,003 bij 20 °C 4,008 bij 25 °C 4,015 bij 30 °C 3.1.3. Oplossing bestaande uit: Kaliumdiwaterstoffosfaat, KH2PO4 … 3,402 g Dikaliumwaterstoffosfaat, K2HP4 … 4,354 g Water tot … 1 l Maximale houdbaarheid: twee maanden. pH 6,90 bij 15 °C 6,88 bij 20 °C 6,86 bij 25 °C 6,85 bij 30 °C Opmerking: Referentiebufferoplossingen die door de handel worden geleverd kunnen eveneens worden gebruikt.

4.   WERKWIJZE

4.1.   Voorbehandeling van het monster

4.1.1.   Most en wijn

Voer de bepaling direct op de most of de wijn uit.

4.1.2.   Gerectificeerde geconcentreerde most

Verdun de gerectificeerde geconcentreerde most met water om een oplossing te verkrijgen die 25 ± 0,5 % (m/m) aan totaal suikers bevat (25 °Brix).

Indien P het totale suikergehalte is in % (m/m) van de gerectificeerde geconcentreerde most, weeg dan een hoeveelheid af gelijk aan.

en vul aan met water tot 100 g. Het gebruikte water moet een geleidend vermogen bezitten dat lager is dan 2 microsiemens/cm.

4.2.   Nulpuntsinstelling van de pH-meter

De nulpuntsinstelling moet voor elke meting worden uitgevoerd volgens de bij de pH-meter behorende gebruiksaanwijzing.

4.3.   IJking van de pH-meter

Dompel de elektrode vervolgens in de bufferoplossing pH 6,88 en 3,57, gemeten bij 20 °C, en stel bij die temperatuur de uitlezing van de pH-meter op deze waarde in.

Gebruik de bufferoplossing pH 4,00 bij 20 °C om de uitlezing te controleren.

4.4.   Meting

Dompel de elektrode in het monster, dat een temperatuur dient te hebben tussen 20 en 25 °C en wel zo dicht mogelijk bij 20 °C. Lees op de schaal direct de pH-waarde af.

Verricht ten minste twee bepalingen in hetzelfde monster.

Neem als resultaat het rekenkundige gemiddelde van beide bepalingen.

5.   WEERGAVE VAN DE RESULTATEN

De pH van wijn, most of van de tot op 25 % (m/m) (25 °Brix) verdunde gerectificeerde geconcentreerde most wordt opgegeven met twee decimalen.

25.   ZWAVELDIOXIDE

1.   DEFINITIES

Onder zwaveldioxide wordt verstaan het in wijn of most aanwezige zwaveldioxide in de volgende vormen: H2SO3, HSO3− , waarvan het evenwicht een functie is van de pH en de temperatuur:

H2SO3 H+ + HSO3−

H2SO3 stelt het moleculaire zwaveldioxide voor.

Onder totaal zwaveldioxide wordt verstaan het totaal van de verschillende vormen van zwaveldioxide aanwezig in wijn in vrije of gebonden toestand.

2.   VRIJ EN TOTAAL ZWAVELDIOXIDE

2.1.   Principe van de methoden

2.1.1.   Referentiemethode

2.1.1.1.   Wijn en most

Het zwaveldioxide wordt met een stroom lucht of stikstof uit de wijn verwijderd; het wordt opgevangen en geoxideerd door het te laten borrelen door een verdunde en geneutraliseerde oplossing van waterstofperoxide. Het gevormde zwavelzuur wordt bepaald met een gestelde natriumhydroxideoplossing. Het vrije zwaveldioxide wordt uit wijn geëxtraheerd in de koude (10 °C).

Het totale zwaveldioxide wordt uit wijn geëxtraheerd bij ongeveer 100 °C.

2.1.1.2.   Gerectificeerde geconcentreerde most

Het totale zwaveldioxide wordt uit de van tevoren verdunde gerectificeerde geconcentreerde most geëxtraheerd bij ongeveer 100 °C.

2.1.2.   Screeningmethode

Het vrije zwaveldioxide wordt bepaald door een directe jodometrische titratie.

Het gebonden zwaveldioxide wordt vervolgens, na een alkalische hydrolyse, bepaald door een jodometrische titratie. Het totale zwaveldioxide wordt verkregen door het vrije en het gebonden zwaveldioxide op te tellen.

2.2.   Referentiemethode

2.2.1.   Apparatuur

2.2.1.1.

De te gebruiken opstelling moet, vooral voor wat betreft de koeler, overeenkomen met de hieronder afgebeelde opstelling. Fig. 1 De afmetingen zijn opgegeven in millimeters. De inwendige doorsnede van de vier concentrische buizen van de koeler is respectievelijk 45, 34, 27 en 10 mm. Het einde van de gasinleidbuis in het opvangvat B bestaat uit een kleine bol van 1 cm diameter die op de grootste horizontale cirkel is voorzien van 20 gaatjes van 0,2 mm doorsnede. In plaats hiervan kan ook een glasfritplaatje worden gebruikt, waardoor een groot aantal kleine belletjes worden gevormd zodat een goed contact tussen de gasfase en de vloeibare fase wordt verwezenlijkt. De hoeveelheid door de opstelling stromend gas moet ongeveer 40 l/uur bedragen. De gaswasfles rechts van het opvangvat moet de door de waterstraalpomp veroorzaakte onderdruk beperken tot 20 à 30 cm water. Om deze onderdruk zodanig te kunnen regelen dat de hoeveelheid door de opstelling stromend gas zo nauwkeurig mogelijk 40 l/uur bedraagt, is het nuttig tussen het opvangvat en de gaswasfles een stromingsmeter met halfcapillaire buis te plaatsen.

2.2.1.2.

Microburet

2.2.2.   Reagentia

2.2.2.1.

Fosforzuur, H3PO4, (ρ20 = 1,71 g/ml) 85 % (v/v)

2.2.2.2.

Waterstofperoxideoplossing, 9,1 g H2O2 per liter („3 volume”)

2.2.2.3.

Indicatoroplossing Methylrood … 100 mg Methyleenblauw … 50 mg Ethanol 50 % vol … 100 ml.

2.2.2.4.

Natriumhydroxideoplossing, NaOH, 0,01 M

2.2.3.   Werkwijze

2.2.3.1.   Bepaling van vrij zwaveldioxide

De wijn moet gedurende twee dagen in een volle en afgesloten fles bij 20 °C worden bewaard vóór de bepaling plaatsvindt.

Breng 2 à 3 ml waterstofperoxideoplossing (2.2.2.2) en twee druppels indicatoroplossing (2.2.2.3) in het opvangvat B en neutraliseer de waterstofperoxide met 0,01 M natriumhydroxideoplossing (2.2.2.4). Sluit het opvangvat aan aan de opstelling.

Pipetteer in kolf A van 250 ml van de opstelling 50 ml monster en verbindt de kolf met de opstelling. Voeg 15 ml fosforzuur (2.2.1.1) toe.

Laat vervolgens gedurende 15 minuten lucht of stikstof doorborrelen. Het vrije zwaveldioxide wordt opgevangen in het opvangvat B en geoxideerd tot zwavelzuur. Verwijder het opvangvat van de opstelling en titreer het gevormde zuur met 0,01 M natriumhydroxideoplossing (2.2.2.4). Het aantal verbruikte milliliters zij n.

2.2.3.2.   Weergave van de resultaten

Het gehalte aan vrije zwaveldioxide wordt uitgedrukt in milligram per liter, zonder decimalen.

2.2.3.2.1.

Berekening Vrij zwaveldioxide in milligram per liter: 6,4 · n.

2.2.3.3.   Bepaling van totaal zwaveldioxide

2.2.3.3.1.

In gerectificeerde geconcentreerde most: Gebruik de oplossing verkregen door het monster te verdunnen tot 40 % (m/v), zoals aangegeven in punt 5.1.2 van hoofdstuk 13. „Totaal zuur”. Pipetteer in kolf A van 250 ml van de opstelling 50 ml van deze oplossing en verbindt de kolf met de opstelling. Voeg 5 ml fosforzuur (2.2.2.1) toe.

2.2.3.3.2.

In wijn en most: Geschat gehalte aan totaal zwaveldioxide in het monster is ≤ 50 mg/l SO2. Pipetteer in kolf A van 250 ml van de opstelling 50 ml monster en 15 ml fosforzuur (2.2.2.1). Verbind de kolf met de opstelling. Uiterlijk tot en met ►M5  31 augustus 1996 ◄ gebruikt men voor de bepaling van het zwaveldioxydegehalte van druivesap echter 5 ml fosforzuur (2.2.2.1) verdund tot 25 % (m/v).

2.2.3.3.3.

Geschat gehalte aan totaal zwaveldioxide in het monster is ≥ 50 mg/l SO2. Pipetteer in kolf A van 100 ml van de opstelling 20 ml monster en verbind de kolf met de opstelling. Voeg 5 ml fosforzuur (2.2.2.1) toe. Breng 2 à 3 ml waterstofperoxideoplossing (2.2.2.2) in het opvangvat B, neutraliseer zoals aangegeven en breng de wijn in kolf A met een kleine vlam van 4 à 5 cm hoogte, die de bodem van de kolf moet raken, aan de kook. Plaats geen metaalgaas onder de kolf, maar laat deze rusten op een schijf met een opening van 30 mm diameter. Hierdoor wordt overmatige verhitting van de extractiestoffen van de wijn aan de wand van de kolf voorkomen. Houd de vloeistof aan de kook tijdens het doorleiden van lucht of stikstof. In 15 minuten is het totale zwaveldioxide meegevoerd en geoxideerd. Bepaal het gevormde zwavelzuur door titratie met 0,01 M natriumhydroxideoplossing (2.2.2.4). Het verbruikte aantal milliliters zij n.

2.2.3.4.   Weergave van de resultaten

Het zwaveldioxidegehalte wordt uitgedrukt in milligram per liter respectievelijk in milligram per kilogram totaal suiker, zonder cijfers na de komma.

2.2.3.4.1.

Berekening Wijn en most Totaal zwaveldioxide in milligram per liter: — monsters arm aan zwaveldioxide (50 ml monster,): — 6,4 · n — andere monsters (20 ml monster,): — 16 · n. Gerectificeerde geconcentreerde most Zwaveldioxide in milligram per kilogram totaal suiker (50 ml volgens punt 2.2.3.3.1 voor-behandeld monster): P = totaal suikergehalte in % (m/m).

2.2.3.4.2.

Herhaalbaarheid (r) Gehalte < 50 mg/l (50 ml monster), r = 1 mg/l. Gehalte > 50 mg/l (20 ml monster), r = 6 mg/l.

2.2.3.4.3.

Reproduceerbaarheid (R) Gehalte < 50 mg/l (50 ml monster), R = 9 mg/l. Gehalte > 50 mg/l (20 ml monster), R = 15 mg/l.

▼M8 —————

▼B

3.   MOLECULAIR ZWAVELDIOXIDE

3.1.   Principe van de methode

Het percentage moleculair zwaveldioxide, H2SO3, van het vrije zwaveldioxide is een functie van de pH, het alcoholgehalte en de temperatuur. Bij een bepaalde temperatuur en een bepaald alcoholgehalte geldt:

H2SO3 H+ + HSO3−

(1)

met

pkM

=

L

=

[H2SO3] + [HSO3− ]

I

=

ionensterkte

A en B

=

coëfficiënten die variëren met de temperatuur en het alcoholgehalte

kT

=

thermodynamische dissociatieconstante; de waarde van pkT wordt gegeven in tabel 1 als functie van het alcoholgehalte en de temperatuur

kM

=

gemengde dissociatieconstante.

Neemt men 0,038 als gemiddelde waarde voor de ionensterkte I, dan kan men in tabel 2 de pkM-waarden als functie van alcoholgehalte en temperatuur aflezen.

Het gehalte aan moleculair zwaveldioxide berekend met formule (1) wordt gegeven in tabel 3 als functie van de pH, de temperatuur en het alcoholgehalte.

3.2.   Berekening

Indien de pH van de wijn en het alcoholgehalte bekend is kan het percentage moleculair zwaveldioxide bij temperatuur t °C worden afgelezen uit tabel 3; dit zij X %.

Gehalte aan moleculair zwaveldioxide in milligram per liter:

X · C

C

=

gehalte aan vrij zwaveldioxide in milligram per liter.

26.   NATRIUM

1.   PRINCIPE VAN DE METHODEN

1.1.   Referentiemethode: atoomabsorptiespectrofotometrie

Na toevoeging van een spectrale buffer, caesiumchloride, om ionisatie van natrium te voorkomen, wordt natrium rechtstreeks in wijn bepaald met behulp van atoomabsorptiespectrofotometrie.

1.2.   Gebruikelijke methode: vlamfotometrie

Natrium wordt rechtstreeks in de 1 op 10 of meer verdunde wijn bepaald met behulp van vlamfotometrie.

2.   REFERENTIEMETHODE

2.1.   Reagentia

2.1.1.

Natriumoplossing van 1 g/l Gebruik een in de handel verkrijgbare standaardoplossing van natrium van 1 g/l. Deze oplossing kan ook worden bereid door 2,542 g gedroogd natriumchloride, NaCl, op te lossen in gedestilleerd water en hiermee aan te vullen tot 1 l. Bewaar deze oplossing in een polyethyleenfles.

2.1.2.

Modeloplossing Citroenzuur, C6H8O7, H2O … 3,5 g Saccharose, C12H22O11 … 1,5 g Glycerol, C3H8O3 … 5,0 g Calciumchloride watervrij, CaCl2 … 50 mg Magnesiumchloride watervrij, MgCl2 … 50 mg Absolute ethylalcohol, C2H5OH … 50 ml Water tot … 500 ml.

2.1.3.

Caesiumchlorideoplossing, 5 g caesium per 100 ml Los 6,330 g caesiumchloride, CsCl, op in 100 ml gedestilleerd water.

2.2.   Apparatuur

2.2.1.

Atoomabsorptiespectrofotometer, uitgerust met een door lucht en acetyleen te voeden brander

2.2.2.

Holle-kathodelamp voor natrium

2.3.   Werkwijze

2.3.1.   Voorbehandeling van het monster

Neem 2,5 ml wijn in bewerking, breng dit in een maatkolf van 50 ml, voeg 1 ml caesiumchlorideoplossing (2.1.3) toe en vul aan tot de streep met gedestilleerd water.

2.3.2.   IJklijn

Breng in een serie maatkolven van 100 ml 5,0 ml modeloplossing (2.1.2), voeg hieraan respectievelijk toe 0, 2,5, 5, 7,5 en 10 ml van de natriumoplossing van 1 g/l (2.1.1), die van tevoren 1 tot 100 is verdund. Voeg aan elke kolf 2 ml caesiumchlorideoplossing (2.1.3) toe en vul tot 100 ml aan met gedestilleerd water.

De aldus bereide standaardoplossingen, die alle 1 g caesium per liter bevatten, hebben een natriumgehalte van respectievelijk 0, 0,25, 0,50, 0,75 en 1,00 mg/l. Deze oplossingen moeten in polyethyleenflessen worden bewaard.

2.3.3.   Bepaling

Kies als golflengte 589,0 nm. Stel het nulpunt in met de modeloplossing die 1 g/l caesium bevat (2.3.2). Verstuif de verdunde wijn (2.3.1) en vervolgens de standaardoplossingen (2.3.2) rechtstreeks in de brander van de spectrofotometer. Noteer de extincties. Voer de bepaling in duplo uit.

2.4.   Weergave van de resultaten

2.4.1.   Berekening

Stel de ijklijn op met behulp van de gemeten extincties en de daarbij behorende natriumconcentraties van de standaardoplossingen.

Bepaal met behulp van de ijklijn uit de gemeten extinctie van het verdunde monster wijn de bijbehorende natriumconcentratie C in milligram per liter.

Het natriumgehalte van de wijn in milligram per liter, zonder decimalen, is dus:

20 · C.

2.4.2.   Herhaalbaarheid (r)

r

=

1 + 0,024 xi mg/l.

xi

=

natriumgehalte van het monster in milligram per liter.

2.4.3.   Reproduceerbaarheid (R)

R

=

2,5 + 0,05 x i mg/l.

xi

=

natriumgehalte van het monster in milligram per liter.

▼M8 —————

▼B

27.   KALIUM

1.   PRINCIPE VAN DE METHODEN

1.1.	Referentiemethode: atoomabsorptiespectrofotometrie Na toevoeging van een spectrale buffer, caesiumchloride, om ionisatie van kalium te voorkomen, wordt kalium rechtstreeks in de verdunde wijn bepaald met behulp van atoomabsorptiespectrofotometrie.

1.2.	Gebruikelijke methode Kalium wordt rechtstreeks in de 1 op 10 of meer verdunde wijn bepaald met behulp van vlamfotometrie.

2.   REFERENTIEMETHODE

2.1.   Reagentia

2.1.1.

Kaliumoplossing van 1 g/l Gebruik een in de handel verkrijgbare standaardoplossing van kalium van 1 g/l. Deze oplossing kan ook worden bereid door 4,813 g kaliumwaterstoftartraat, C4H5KO6, op te lossen in gedestilleerd water en hiermee aan te vullen tot 1 l.

2.1.2.

Modeloplossing Citroenzuur, C6H8O7 · H2O … 3,5 g Saccharose, C12H22O11 … 1,5 g Glycerol, C3H8O3 … 5,0 g Calciumchloride watervrij, CaCl2 … 50 mg Magnesiumchloride watervrij, MgCl2 … 50 mg Absolute ethylalcohol, C2H5OH … 50 ml Water tot … 500 ml.

2.1.3.

Caesiumchlorideoplossing, 5 g caesium per 100 ml Los 6,330 g caesiumchloride, CsCl, op in 100 ml gedestilleerd water.

2.2.   Apparatuur

2.2.1.

Atoomabsorptiespectrofotometer, uitgerust met een door lucht en acetyleen te voeden brander

2.2.2.

Holle-kathodelamp voor kalium

2.3.   Werkwijze

2.3.1.   Voorbehandeling van het monster

Neem 2,5 ml van tevoren 1 op 10 verdunde wijn in bewerking. Breng dit in een maatkolf van 50 ml, voeg 1 ml caesiumchlorideoplossing (2.1.3) toe en vul aan tot de streep met gedestilleerd water.

2.3.2.   IJklijn

Breng in een serie maatkolven van 100 ml 5 ml modeloplossing (2.1.2), voeg hieraan respectievelijk toe 0, 2,0, 4,0, 6,0 en 8 ml van de kaliumoplossing 1 g/l (2.1.1), die van tevoren 1 tot 10 is verdund. Voeg aan elke kolf 2 ml caesiumchlorideoplossing (2.1.3) toe en vul aan tot 100 ml met gedestilleerd water. De aldus bereide standaardoplossingen, die alle 1 g caesium per liter bevatten, hebben een kaliumgehalte van respectievelijk 0, 2, 4, 6 en 8 mg/l. Deze oplossingen moeten in polyethyleenflessen worden bewaard.

2.3.3.   Bepaling

Kies als golflengte 769,9 nm. Stel het nulpunt in met de modeloplossing die 1 g/l caesium bevat (2.3.2). Verstuif de verdunde wijn (2.3.1) en vervolgens de standaardoplossingen (2.3.2) rechtstreeks in de brander van de spectrofotometer. Noteer de extincties. Voer de bepaling in duplo uit.

2.4.   Weergave van de resultaten

2.4.1.   Berekening

Stel de ijklijn op met behulp van de gemeten extincties en de daarbij behorende kaliumconcentraties van de standaardoplossingen. Bepaal met behulp van de ijklijn uit de gemeten extinctie van het verdunde monster wijn de bijbehorende kaliumconcentratie C in milligram per liter.

Het kaliumgehalte van de wijn in milligram per liter, zonder decimalen, is dus:

F · C

F

=

verdunningsfactor (200).

2.4.2.   Herhaalbaarheid (r)

r = 35 mg/l.

2.4.3.   Reproduceerbaarheid (R)

R = 66 mg/l.

2.4.4.   Andere wijze van weergave van de resultaten

▼M8 —————

▼B

28.   MAGNESIUM

1.   PRINCIPE

Magnesium wordt rechtstreeks in een geschikte verdunning van de wijn bepaald met behulp van atoomabsorptiespectrofotometrie.

2.   REAGENTIA

2.1.	Geconcentreerde magnesium-standaardoplossing van 1 g/l Gebruik hiervoor een in de handel verkrijgbare standaardoplossing. Deze oplossing kan ook worden bereid door 8,3646 g magnesiumchloride, MgCl2.6H20, op te lossen in gedestilleerd water en hiermee aan te vullen tot 1 l.

2.2.	Verdunde magnesium-standaardoplossing van 5 mg/l Opmerking: Bewaar de standaardmagnesiumoplossingen in polyethyleenflessen.

3.   APPARATUUR

3.1.	Atoomabsorptiespectrofotometer voorzien van een brander, die gevoed wordt met lucht en acetyleen

3.2.	Holle-kathodelamp voor magnesium

4.   WERKWIJZE

4.1.   Voorbehandeling van het monster

Verdun de wijn 1 tot 100 met gedestilleerd water.

4.2.   IJklijn

Breng in een serie maatkolven van 100 ml respectievelijk 5, 10, 15 en 20 ml van de verdunde magnesium-standaardoplossing (2.2) en vul aan tot 100 ml met gedestilleerd water. De aldus bereide standaardoplossingen bevatten respectievelijk 0,25, 0,50, 0,75 en 1,00 mg magnesium per liter. Deze oplossingen moeten in polyethyleenflessen worden bewaard.

4.3.   Bepaling

Kies als golflengte 285 nm. Stel het nulpunt in met gedestilleerd water. Verstuif de verdunde wijn rechtstreeks in de brander van de spectrofotometer, gevolgd door achtereenvolgens de standaardoplossingen (4.2). Noteer de extincties. Voer de bepaling in duplo uit.

5.   WEERGAVE VAN DE RESULTATEN

5.1.   Berekening

Stel de ijklijn op met behulp van de gemeten extincties en de daarbij behorende magnesiumconcentraties van de standaardoplossingen. Bepaal met behulp van de ijklijn uit de gemeten gemiddelde extinctie van het verdunde monster wijn de bijbehorende magnesiumconcentratie C.

Het magnesiumgehalte van de wijn, uitgedrukt in milligram per liter, zonder decimalen, is dus:

100 · C.

5.2.   Herhaalbaarheid (r)

r = 3 mg/l.

5.3.   Reproduceerbaarheid (R)

R = 8 mg/l.

29.   CALCIUM

1.   PRINCIPE

Onder toevoeging van een spectrale buffer wordt calcium rechtstreeks in een geschikte verdunning van de wijn bepaald met behulp van atoomabsorptiespectrofotometrie.

2.   REAGENTIA

2.1.

Stockoplossing van calcium van 1 g/l Gebruik hiervoor een in de handel verkrijgbare standaardoplossing. Deze oplossing kan ook worden bereid door 2,5 g calciumcarbonaat, CaCO3, in zo weinig mogelijk zoutzuuroplossing HCl 1 tot 10 verdund (v/v) op te lossen en met gedestilleerd water aan te vullen tot 100 ml.

2.2.	Standaardoplossing van calcium van 50 mg/l Opmerking: Bewaar deze standaardcalciumoplossingen in polyethyleenflessen.

2.3.	Lanthaanchlorideoplossing met 50 g lanthaan per liter Los 13,369 g lanthaanchloride, LaCl3 · 7H2O, op in gedestilleerd water; voeg 1 ml zoutzuuroplossing 1 tot 10 verdund (v/v) toe en vul aan tot 100 ml.

3.   APPARATUUR

3.1.	Atoomabsortiespectrofotometer voorzien van een brander, die gevoed wordt met lucht en acetyleen

3.2.	Holle-kathodelamp voor calcium

4.   WERKWIJZE

4.1.   Voorbehandeling van het monster

Breng in een maatkolf van 20 ml 1 ml wijn en 2 ml lanthaanchlorideoplossing (2.3) en vul aan tot de streep met gedestilleerd water. De 1 op 20 verdunde wijn bevat 5 g lanthaan per liter.

Opmerking:

De concentratie van 5 g lanthaan per liter is voor zoete wijn voldoende mits het suikergehalte door de verdunning wordt teruggebracht tot maximaal 2,5 g/l. Bij hogere suikergehalten moet het lanthaangehalte worden verhoogd tot 10 g/l.

4.2.   IJklijn

Breng in vijf maatkolven van 100 ml respectievelijk 0, 5, 10, 15 en 20 ml standaardcalciumoplossing (2.2), voeg aan elke kolf 10 ml lanthaanchlorideoplossing (2.3) toe en vul aan tot 100 ml met gedestilleerd water. De aldus bereide standaardoplossingen, die alle 5 g lanthaan bevatten, hebben een calciumgehalte van respectievelijk 0, 2,5, 5, 7,5 en 10 mg calcium per liter. Deze oplossingen moeten in polyethyleen flessen worden bewaard.

4.3.   Bepaling

Kies als golflengte 422,7 nm. Stel het nulpunt in met de oplossing die 5 g lanthaan per liter bevat (4.2). Verstuif de verdunde wijn rechtstreeks in de brander van de spectrofotometer, gevolgd door achtereenvolgens de standaardoplossingen (4.2). Noteer de extincties. Voer de bepaling in duplo uit.

5.   WEERGAVE VAN DE RESULTATEN

5.1.   Berekening

Stel de ijklijn op met behulp van de gemeten extincties en de daarbij behorende calciumconcentraties van de standaardoplossingen.

Bepaal met behulp van de ijklijn uit de gemeten gemiddelde extinctie van het verdunde monster wijn de bijbehorende calciumconcentratie C. Het calciumgehalte van de wijn, uitgedrukt in milligram per liter zonder decimalen, is dus:

20 · C.

5.2.   Herhaalbaarheid (r)

Gehalte < 60 mg/l: r

=

2,7 mg/l.

Gehalte > 60 mg/l: r

=

4 mg/l.

5.3.   Reproduceerbaarheid (R)

R

=

0,114 · xi − 0,5 mg/l.

xi

=

het calciumgehalte van het monster in mg/l.

30.   IJZER

1.   PRINCIPE VAN DE METHODEN

1.1.   Referentiemethode

Na verwijdering van de alcohol uit de wijn en het toepassen van een geschikte verdunning wordt ijzer rechtstreeks in wijn bepaald met behulp van atoomabsorptiespectrofotometrie.

1.2.   Gebruikelijke methode

Na mineralisatie van de wijn met waterstofperoxide wordt totaal ijzer als tweewaardig ijzer bepaald via de roodgekleurde verbinding die ontstaat met ortho-fenantroline.

2.   REFERENTIEMETHODE

2.1.   Reagentia

2.1.1.

Geconcentreerde standaardoplossing van driewaardig ijzer van 1 g/l Gebruik hiervoor een in de handel verkrijgbare standaardoplossing. Deze oplossing kan ook worden bereid door 8,6431 g ijzer(III)ammoniumsulfaat, FeNH4(SO4)2 · 12H2O op te lossen in gedestilleerd water dat licht is aangezuurd met 1 M zoutzuuroplossing en aan te vullen tot 1 l.

2.1.2.

Verdunde standaardoplossing van ijzer van 100 mg/l

2.2.   Apparatuur

2.2.1.

Rotatieverdamper met gethermostateerd waterbad

2.2.2.

Atoomabsorptiespectrofotometer voorzien van een brander die gevoed wordt met lucht en acetyleen

2.2.3.

Holle-kathodelamp voor ijzer

2.3.   Werkwijze

2.3.1.   Voorbehandeling van het monster

Verwijder de alcohol uit de wijn door met de rotatieverdamper bij 50-60 °C tot op ongeveer de helft in te dampen. Vul aan tot het oorspronkelijke volume met gedestilleerd water. Verdun indien noodzakelijk.

2.3.3.   IJklijn

Breng in een serie maatkolven van 100 ml respectievelijk 1, 2, 3, 4 en 5 ml van de standaardoplossing van ijzer van 100 mg/l (2.1.2) en vul aan tot 100 ml met gedestilleerd water. De aldus bereide standaardoplossingen bevatten respectievelijk 1, 2, 3, 4 en 5 mg ijzer per liter.

Deze oplossingen moeten in polyethyleenflessen worden bewaard.

2.3.3.   Bepaling

Kies als golflengte 248,3 nm. Stel het nulpunt in met gedestilleerd water. Verstuif de verdunde wijn rechtstreeks in de brander van de spectrofotometer, gevolgd door achtereenvolgens de standaardoplossingen (2.3.2). Noteer de extincties. Voer de bepaling in duplo uit.

2.4.   Weergave van de resultaten

2.4.1.   Berekening

Stel de ijklijn op met behulp van de gemeten extincties en de daarbij behorende ijzerconcentraties van de standaardoplossingen. Bepaal met behulp van de ijklijn uit de gemeten gemiddelde extinctie van het verdunde monster de bijbehorende ijzerconcentratie C.

Het ijzergehalte van de wijn, uitgedrukt in milligram per liter met één decimaal, is dus:

C · F

waarin

F

=

verdunningsfactor.

▼M8 —————

▼B

31.   KOPER

1.   PRINCIPE VAN DE METHODE

Koper wordt rechtstreeks in een geschikte verdunning van de wijn bepaald met behulp van atoomabsorptiespectrofotometrie.

2.   APPARATUUR

2.1.	Platinaschaal

2.2.	Atoomabsorptiespectrofotometer

2.3.	Holle-kathodelamp voor koper

2.4.	Brandergasmengsel: lucht/acetyleen of lachgas/acetyleen

3.   REAGENTIA

3.1.	Metallisch koper

3.2.	Geconcentreerd salpeterzuur, HNO3 (ρ20 = 1,38 g/ml), 65 %

3.3.	Salpeterzuur, 1 tot 2 verdund (v/v)

3.4.

Koperoplossing van 1g/l Gebruik hiervoor een in de handel verkrijgbare standaardoplossing van 1 g/l. Deze oplossing kan ook worden bereid door 1 000 g metallisch koper af te wegen en dit kwantitatief over te brengen in een maatkolf van 1 000 ml. Voeg zoveel 1 tot 2 verdund salpeterzuur (3.3) toe als nodig is om het metaal op te lossen, voeg dan 10 ml geconcentreerd salpeterzuur (3.2) toe en vul aan tot de streep met dubbel gedestilleerd water.

3.5.	Koperoplossing van 100 mg/l Pipetteer 10 ml koperoplossing (3.4) in een maatkolf van 100 ml en vul aan tot de streep met dubbel gedestilleerd water.

4.   WERKWIJZE

4.1.   Voorbehandeling van het monster en de bepaling van koper

Bereid indien noodzakelijk een geschikte verdunning met dubbel gedestilleerd water.

4.2.   Opstellen van de ijklijn

Neem respectievelijk 0,5, 1 en 2 ml koperoplossing, die 100 mg koper per liter bevat (3.5), in bewerking en breng deze in een serie maatkolven van 100 ml; vul aan tot 100 ml met dubbel gedestilleerd water. De aldus bereide oplossingen bevatten respectievelijk 0,5, 1 en 2 mg/l.

4.3.   Bepaling

Kies als golflengte 324,8 nm. Stel het nulpunt in met dubbel gedestilleerd water. Verstuif de al dan niet verdunde wijn rechtstreeks in de brander van de spectrofotometer, gevolgd door achtereenvolgens de standaardoplossingen (4.2). Noteer de extincties. Voer de bepaling in duplo uit.

5.   WEERGAVE VAN DE RESULTATEN

5.1.   Berekening

De voor het monster gemeten extinctie kan met behulp van de ijklijn worden omgezet in de concentratie C in mg/l.

Indien een verdunning F heeft plaatsgevonden, dan is het kopergehalte van de wijn in milligram per liter dus F · C.

Het gehalte wordt opgegeven met twee decimalen.

Opmerkingen:

32.   CADMIUM

1.   PRINCIPE VAN DE METHODE

Cadmium wordt rechtstreeks in de wijn bepaald door middel van vlamloze atoomabsorptiespectrofotometrie.

2.   APPARATUUR

Al het glaswerk dient vooraf te worden gereinigd met warm (70-80 °C) geconcentreerd salpeterzuur en gespoeld met tweemaal gedestilleerd water.

2.1.	Atoomabsorptiespectrofotometer met grafietoven, correctiemogelijkheid voor achtergrondruis en een zelfregistrerend detectiesysteem

2.2.	Holle-kathodelamp voor cadmium

2.3.	Micropipetten van 5 µl met speciale tuit voor atoomabsorptiemetingen

3.   REAGENTIA

Het te gebruiken water dient in apparatuur van borosilicaatglas tweemaal te zijn gedestilleerd of van gelijkwaardige zuiverheid te zijn. Alle reagentia moeten van erkende analytische zuiverheid zijn en mogen in het bijzonder geen cadmium bevatten.

3.1.	Fosforzuur 85 % (ρ20 = 1,71 g/ml)

3.2.	Fosforzuuroplossing, verkregen door verdunning van 8 ml fosforzuur met water tot 100 ml

3.3.	0,02 M oplossing van dinatriumethyleendiaminetetra-azijnzuur (EDTA)

3.4.	Bufferoplossing met pH = 9, verkregen door in een maatkolf van 100 ml 5,4 g ammoniumchloride in enkele milliliters water op te lossen, 35 ml ammoniumhydroxideoplossing (ρ20 = 0,92 g/ml) verdund tot 25 % (v/v) toe te voegen en tot de merkstreep aan te vullen met water

3.5.	Eriochroom-T-zwart: als vaste stof tot 1 % (m/m) verdund met natriumchloride

3.6.

Cadmiumsulfaat, 3CdSO4·8H2O Het gehalte aan cadmiumsulfaat moet op de volgende wijze worden vastgesteld: Weeg precies 102,6 mg van het monster cadmiumsulfaat af, spoel het met water kwantitatief in een bekerglas en schud totdat het is opgelost; voeg 5 ml bufferoplossing met pH = 9 toe en ongeveer 20 mg van eriochroom-T-zwart. Titreer met de EDTA-oplossing tot de indicator naar blauw omslaat. Het toegevoegde volume EDTA moet gelijk zijn aan 20 ml. Als het volume een weinig afwijkt, moet de af te wegen hoeveelheid cadmiumsulfaat ter bereiding van de referentieoplossing overeenkomstig worden bijgesteld.

3.7.	Referentieoplossing met 1 g cadmium per liter Gebruik een standaard handelsoplossing. Deze oplossing kan verkregen worden door 2,2820 g cadmiumsulfaat in water op te lossen en aan te vullen tot 1 l. Bewaar de oplossing in een fles van borosilicaatglas met geslepen stop.

4.   WERKWIJZE

4.1.   Bereiding van het monster

Verdun de wijn tot 1/2 (v/v) met fosforzuuroplossing.

4.2.   Bereiding van de oplossingen voor de ijkreeks

Maak, uitgaande van de referentieoplossing met cadmium, door achtereenvolgende verdunningen oplossingen met een gehalte van respectievelijk 2,5, 5, 10, 15 µg cadmium per liter.

4.3.   Bepaling

4.3.1.   Ovenprogramma (indicatief)

Drogen bij 100 °C gedurende 30 seconden.

Mineralisatie bij 900 °C gedurende 20 seconden.

Atomisatie bij 2 250 °C gedurende twee tot drie seconden.

Stikstofdebiet (spoelgas): 6 l/min.

Opmerking:

Temperatuurverhoging tot 2 700 °C aan het eind van de bewerking om de oven te reinigen.

4.3.2.   Atoomabsorptiemetingen

Kies een golflengte van 228,8 nm. Stel het nulpunt van de extinctieschaal in met tweemaal gedestilleerd water. Breng met behulp van een micropipet in de oven driemaal 5 µl van elke oplossing van de ijkreeks en van de te onderzoeken monsteroplossing. Leg de gemeten extincties vast. Bereken de gemiddelde extinctiewaarde uit de resultaten die voor elk van de drie injecties werden verkregen.

5.   WEERGAVE VAN DE RESULTATEN

5.1.   Wijze van berekening

Teken een lijn door de verschillende extinctiewaarden als functie van de cadmiumconcentraties in de oplossingen van de ijkreeks. Dit levert een rechte lijn op. Breng de gemiddelde extinctiewaarde van de monsteroplossing over op de ijkkromme en lees de cadmiumconcentratie C af. De cadmiumconcentratie in microgram per liter wijn is gelijk aan:

2 C.

33.   ZILVER

1.   PRINCIPE VAN DE METHODE

Na verassing van de wijn wordt zilver bepaald met behulp van atoomabsorptiespectrofotometrie.

2.   APPARATUUR

2.1.	Platinaschaal

2.2.	Waterbad, gethermostateerd op 100 °C

2.3.	Moffeloven, ingesteld op 500-525 °C

2.4.	Atoomabsorptiespectrofotometer

2.5.	Holle-kathodelamp voor zilver

2.6.	Brandergasmengsel: lucht, acetyleen

3.   REAGENTIA

3.1.	Zilvernitraat, AgNO3

3.2.	Salpeterzuur geconcentreerd, HNO3, 65 % (ρ20 = 1,38 g/ml)

3.3.	Salpeterzuur, 1 tot 10 verdund (v/v)

3.4.	Zilveroplossing van 1 g/l Gebruik hiervoor een in de handel verkrijgbare standaardoplossing. Deze oplossing kan ook worden bereid door 1,575 g zilvernitraat (3.1) op te lossen in verdund salpeterzuur en hiermee aan te vullen tot 1 000 ml.

3.5.	Zilveroplossing van 10 mg/l Pipetteer 10 ml zilveroplossing (3.4) in een maatkolf van 1 000 ml en vul aan tot de streep met verdund salpeterzuur.

4.   WERKWIJZE

4.1.   Voorbehandeling van het monster

Pipetteer 20 ml monster in een platinaschaal en damp droog met behulp van een op 100 °C gethermostateerd waterbad. Veras in een moffeloven bij 500-525 °C tot een witte as is verkregen. Neem de as op in 1 ml geconcentreerd salpeterzuur (3.2), damp droog op het waterbad, voeg nogmaals 1 ml salpeterzuur (3.2) toe en damp weer droog. Voeg 5 ml verdund salpeterzuur (3.3) toe en los het residu op onder zacht verwarmen.

4.2.   Opstellen van de ijklijn

Breng in een serie maatkolven van 100 ml respectievelijk 2, 4, 6, 8, 10 en 20 ml zilveroplossing van 10 mg/l (3.5) en vul aan tot de streep met verdund salpeterzuur (3.3). De aldus bereide standaardoplossingen bevatten respectievelijk 0,20, 0,40, 0,60, 0,80, 1,00 en 2,00 mg zilver per liter.

4.3.   Bepaling

Kies als golflengte 328,1 nm. Stel het nulpunt in met verdund salpeterzuur (3.3). Verstuif het volgens punt 4.1 voorbereide monster rechtstreeks in de brander van de spectrofotometer, gevolgd door achtereenvolgens de standaardoplossingen (4.2). Noteer de extincties. Voer de bepaling in duplo uit.

5.   WEERGAVE VAN DE RESULTATEN

5.1.   Berekening

Stel de ijklijn op met behulp van de gemeten extincties en de daarbij behorende zilverconcentraties van de standaardoplossingen.

Bepaal met behulp van de ijklijn uit de gemeten gemiddelde extinctie van het monster de bijbehorende zilverconcentratie C.

Het zilvergehalte van de wijn, uitgedrukt in milligram per liter met twee decimalen, is:

0,25 · C.

Opmerking:

De sterkte van de standaardoplossingen, gebruikt voor het opstellen van de ijklijn, de hoeveelheid in bewerking genomen monster en het eindvolume van de meetoplossing kunnen worden aangepast afhankelijk van de gevoeligheid van de te gebruiken apparatuur.

34.   ZINK

1.   PRINCIPE VAN DE METHODE

Zink wordt rechtstreeks in de van alcohol bevrijde wijn bepaald met behulp van atoomabsorptiespectrofotometrie.

2.   REAGENTIA

Het te gebruiken water moet dubbel gedestilleerd zijn in een opstelling van boorsilicaatglas of het moet water zijn van gelijkwaardige zuiverheid.

2.1.	Zinkstandaardoplossing van 1 g/l Gebruik hiervoor een in de handel verkrijgbare standaardoplossing. Deze oplossing kan ook worden bereid door 4,3975 g zinksulfaat (ZnSO4 · 7H2O) op te lossen in water en hiermee aan te vullen tot 1 l.

2.2.	Zinkstandaardoplossing, verdund, van 100 mg/l

3.   APPARATUUR

3.1.	Rotatieverdamper met gethermostateerd waterbad

3.2.	Atoomabsorptiespectrofotometer voorzien van een brander die gevoed wordt met lucht en acetyleen

3.3.	Holle-kathodelamp voor zink

4.   WERKWIJZE

4.1.   Voorbehandeling van het monster

Verwijder de alcohol uit de wijn door 100 ml wijn met de rotatieverdamper bij 50 - 60 °C in te dampen tot de helft van het oorspronkelijke volume. Vul aan tot het oorspronkelijke volume met dubbel gedestilleerd water.

4.2.   IJklijn

Breng in vier maatkolven van 100 ml respectievelijk 0,5, 1, 1,5 en 2 ml zinkoplossing van 100 mg/l (2.2) en vul aan tot de streep met dubbel gedestilleerd water. De aldus bereide standaardoplossingen bevatten respectievelijk 0,5, 1, 1,5 en 2 mg zink per liter.

4.3.   Bepaling

Kies als golflengte 213,9 nm. Stel het nulpunt in met dubbel gedestilleerd water. Verstuif de van alcohol bevrijde wijn (4.1) rechtstreeks in de brander van de spectrofotometer, gevolgd door achtereenvolgens de standaardoplossingen (4.2). Noteer de extincties. Voer de bepaling in duplo uit.

5.   WEERGAVE VAN DE RESULTATEN

5.1.   Berekening

Stel de ijklijn op met behulp van de gemeten extincties en de daarbij behorende zinkconcentraties van de standaardoplossingen. Bepaal met behulp van de ijklijn uit de gemeten gemiddelde extinctie van de wijn de bijbehorende zinkconcentratie in milligram per liter wijn met één decimaal.

35.   LOOD

1.   PRINCIPE VAN DE METHODE

Lood wordt rechtstreeks in de wijn bepaald door vlamloze atoomabsorptiespectrofotometrie.

2.   APPARATUUR

Al het glaswerk dient vooraf te worden gereinigd met warm (70-80 °C) geconcentreerd salpeterzuur en gespoeld met tweemaal gedestilleerd water.

2.1.	Atoomabsorptiespectrofotometer met grafietoven, correctiemogelijkheid voor achtergrondruis en een zelfreinigend detectiesysteem

2.2.	Holle-kathodelamp voor lood

2.3.	Micropipetten van 5 µl met speciale tuit voor atoomabsorptiemetingen

3.   REAGENTIA

Alle reagentia moeten van erkende analytische zuiverheid zijn en mogen in het bijzonder geen lood bevatten. Het te gebruiken water dient in apparatuur van borosilicaatglas tweemaal te zijn gedestilleerd of van gelijkwaardige zuiverheid te zijn.

3.1.	Fosforzuur 85 % (ρ20 = 1,71 g/ml).

3.2.	Oplossing van fosforzuur, verkregen door verdunning van 8 ml fosforzuur met water tot 100 ml

3.3.	Salpeterzuur (ρ20 = 1,38 g/ml).

3.4.	Oplossing met 1 g lood per liter Gebruik een standaard handelsoplossing. Deze oplossing kan worden verkregen door 1,600 g lood(II)nitraat, Pb(NO3)2, in 1 % (v/v) verdund salpeterzuur op te lossen en aan te vullen tot 1 l. Bewaar de oplossing in een fles van borosilicaatglas met geslepen stop.

4.   WERKWIJZE

4.1.   Bereiding van het monster

Verdun de wijn tot ½ of ⅓ met de fosforzuuroplossing, afhankelijk van de te verwachten loodconcentratie.

4.2.   Bereiding van de oplossingen voor de ijkreeks

Maak, uitgaande van de referentieoplossing met lood, door achtereenvolgende verdunningen met tweemaal gedestilleerd water oplossingen met een gehalte van respectievelijk 25, 50, 100 en 150 µg lood per liter.

4.3.   Bepaling

4.3.1.   Ovenprogramma (indicatief)

Drogen bij 100 °C gedurende 30 seconden.

Mineralisatie bij 900 °C gedurende 20 seconden.

Atomisatie bij 2 250 °C gedurende twee tot drie seconden.

Stikstofdebiet (spoelgas): 6 l/min.

Opmerking:

Temperatuurverhoging tot 2 700 °C aan het eind van de bewerking om de oven te reinigen.

4.3.2.   Atoomabsorptiemetingen

Kies een golflengte van 217 nm. Stel het nulpunt van de extinctieschaal in met tweemaal gedestilleerd water. Breng met behulp van een micropipet in de oven driemaal 5 µl van elke oplossing van de ijkreeks en van de te onderzoeken monsteroplossing. Leg de gemeten extincties vast. Bereken de gemiddelde extinctiewaarde uit de resultaten die voor elk van de drie injecties werden verkregen.

5.   WEERGAVE VAN DE RESULTATEN

5.1.   Wijze van berekening

Teken een lijn door de verschillende extinctiewaarden als functie van de loodconcentraties in de oplossingen van de ijkreeks. Dit levert een rechte lijn op. Breng de gemiddelde extinctiewaarde van de monsteroplossing over op de ijkkromme en lees de loodconcentratie C af. De loodconcentratie in microgram per liter wijn is gelijk aan:

C · F

F

=

verdunningsfactor.

36.   FLUORIDEN

1.   PRINCIPE VAN DE METHODE

Het gehalte aan fluoriden van wijn wordt na toevoeging van een bufferoplossing bepaald met een specifieke elektrode met een vast membraan. De gemeten potentiaal is evenredig aan de logaritme van de fluoride-ionenactiviteit in het onderzochte milieu volgens de betrekking:

E = Eo ± S log aF

waarin

E

=

potentiaal van de ionspecifieke elektrode, gemeten ten opzichte van de referentie-elektrode in het onderzochte medium,

Eo

=

standaardpotentiaal van de meetcel,

S

=

steilheid van de ionspecifieke elektrode (Nernst-factor). Bij 25 °C is de theoretische steilheid gelijk ca. 59,2 mV,

aF

=

activiteit van de fluoride-ionen in de onderzochte oplossing.

2.   APPARATUUR

2.1.	Ionspecifieke fluorelektrode met kristalmembraan

2.2.	Referentie-elektrode (Calomel of Ag/AgCl)

2.3.	Millivoltmeter (pH-meter met een geijkte millivoltverdeling), met een precisie van 0,1 mV

2.4.	Magneetroerder met een isolerende plaat om de onderzochte oplossing tegen de warmte van de motor te beschermen Roermagneet bekleed met kunststof (polytheen of gelijkwaardig materiaal).

2.5.	Kunststofbekers van 30 of 50 ml en kunststofflessen (polytheen of gelijkwaardig materiaal)

2.6.	Precisiepipetten (pipetten met een microliterindeling of andere gelijkwaardige pipetten)

3.   REAGENTIA

3.1.

Moederoplossing met 1 g fluoride per liter Gebruik een standaard handelsoplossing met 1 g/l. Deze oplossing kan worden verkregen door 2,210 g natriumfluoride (drie tot vier uur gedroogd bij 105 °C) in gedestilleerd water op te lossen. Vul tot de merkstreep aan met gedestilleerd water. De oplossing wordt in een kunststoffles bewaard.

3.2.	IJkoplossingen van fluoride met geschikte concentratie worden bereid door verdunning van de moederoplossing met gedestilleerd water en bewaard in kunststofflessen. De ijkoplossingen met een fluoridegehalte in de orde van milligram per liter moeten direct vóór gebruik worden bereid.

3.3.

Bufferoplossing pH 5,5 10 g cyclohexaan-diamine(1,2)-tetra-azijnzuur (CDTA) wordt aangevuld met water (ongeveer 50 ml); voeg een oplossing toe met 58 g natriumchloride en 29,4 g trinatriumcitraat in 700 ml gedestilleerd water. Het CDTA wordt opgelost door toevoeging van een natriumhydroxideoplossing van 32 % (ongeveer 6 ml). Voeg ten slotte 57 ml azijnzuur (ρ20 = 1,05 g/ml) toe en breng de pH op 5,5 met de natriumhydroxideoplossing van 32 % (ongeveer 45 ml). Laat afkoelen en vul met gedestilleerd water aan tot 1 l.

4.   WERKWIJZE

Opmerking vooraf

Er dient op te worden gelet dat alle oplossingen tijdens de meting op een temperatuur van 25 ± 1 °C blijven. (Een afwijking van ± 1 °C veroorzaakt een verandering van ongeveer ± 0,2 mV.)

4.1.   Directe methode

Breng in een kunststofbeker een bepaald volume wijn en een gelijk volume bufferoplossing.

De oplossing wordt gelijkmatig en niet te sterk geroerd. Lees de waarde van de potentiaal in mV af wanneer de aanwijzing van het apparaat stabiel is geworden (dit is het geval wanneer de potentiaal niet meer dan 0,2-0,3 mV per drie minuten varieert).

4.2.   Methode waarbij bekende hoeveelheden worden toegevoegd

Aan het onderzochte medium wordt onder voortdurend mengen met behulp van een precisiepipet een bekend volume toegevoegd van de ijkoplossing met fluoride. Lees de potentiaalwaarde in mV af zodra het apparaat een stabiele aanwijzing vertoont.

Kies de concentratie van de toegevoegde ijkoplossing als volgt:

De globale concentratie van het onderzochte medium wordt afgelezen op een ijklijn die semi-logaritmisch is uitgezet met ijkoplossingen van 0,1, 0,2, 0,5, 1,0 en 2,0 mg/l fluoride.

Opmerking

Als de globale concentratie van het onderzochte medium hoger is dan die van de ijkoplossing met het hoogste gehalte, moet het monster worden verdund.

Voorbeeld

Stel het globale gehalte van het onderzochte medium (volume 20 ml) is 0,25 mg/l F−; de concentratie moet met 0,25 mg/l worden verhoogd. Voeg daartoe aan de oplossing met een geschikte precisiepipet bij voorbeeld 0,20 ml (= 1 %) toe van een standaardoplossing van 25 mg/l F− of 0,050 ml van een standaardoplossing van 100 mg/l F−.

5.   BEREKENINGEN

Het fluoridegehalte in mg/l van het onderzochte medium wordt met behulp van de volgende formule verkregen:

waarin

CF

=

fluorideconcentratie van het onderzochte medium (mg/l),

Ca

=

aan het onderzochte medium toegevoegde fluorideconcentratie (mg/l),

Vo

=

beginvolume van het onderzochte medium vóór extra toevoeging (ml),

Va

=

beginvolume van de extra toegevoegde oplossing (ml),

Δ E

=

verschil in potentiaalwaarden E1 en E2 die in de punten 4.1 en 4.2 zijn verkregen (mV);

S

=

steilheid van de elektrode in de onderzochte oplossing.

Als Va dicht bij Vo ligt (4.2) wordt de formule vereenvoudigd tot:

De verkregen waarde moet vermenigvuldigd worden met de verdunningsfactor ten gevolge van de toevoeging van de bufferoplossing.

37.   KOOLSTOFDIOXIDE

▼M13

1.   PRINCIPE VAN DE METHODE

▼B

1.1.   Referentiemethode

1.1.1.   Niet-mousserende wijn (koolstofdioxideoverdruk ≤ 0,5 · 105 Pa) ( 14 )

Uit de op ongeveer 0 °C gebrachte wijn wordt een hoeveelheid monster genomen dat wordt toegevoegd aan een zodanige overmaat gestelde natronloog dat de pH 10 — 11 wordt. Het mengsel wordt in aanwezigheid van koolzuuranhydrase getitreerd met zuur. Het koolstofdioxidegehalte wordt afgeleid uit het volume dat is gebruikt om van pH 8,6 (bicarbonaatvorm) naar pH 4,0 (koolzuur) te komen. Met een blanco titratie uitgevoerd op de koolzuurvrij gemaakte wijn onder dezelfde omstandigheden kan worden gecorrigeerd voor de hoeveelheid door de overige zuren van de wijn verbruikte natronloog.

1.1.2.   Parelwijn en mousserende wijn

Het monster wordt genomen als de temperatuur van de wijn in de buurt van het vriespunt ligt. Na een bepaald volume ten behoeve van de blanco bepaling te hebben genomen, wordt base aan de rest van de fles toegevoegd om alle CO2 als natriumcarbonaat Na2CO3 vast te leggen. De verkregen oplossing wordt in aanwezigheid van koolzuuranhydrase met zuur getitreerd. Het koolstofdioxidegehalte wordt afgeleid uit het volume zuur dat is gebruikt om de pH van 8,6 (bicarbonaatvorm) naar pH 4,0 (koolzuur) te brengen. Met een blanco titratie uitgevoerd op de koolzuurvrij gemaakte wijn onder dezelfde omstandigheden kan worden gecorrigeerd voor de hoeveelheid door de overige zuren van de wijn verbruikte natronloog.

▼M13 —————

▼B

2.   REFERENTIEMETHODE

2.1.   Niet-mousserende wijn (koolstofdioxideoverdruk ≤ 0,5 · 105 Pa)

2.1.1.   Apparatuur

2.1.1.1.

Magneetroerder

2.1.1.2.

pH meter

2.1.2.   Reagentia

2.1.2.1.

Natriumhydroxideoplossing, NaOH, 0,1 M

2.1.2.2.

Zwavelzuuroplossing, H2SO4, 0,05 M

2.1.2.3.

Koolzuuranhydraseoplossing van 1 g/l

2.1.3.   Werkwijze

Koel de te bemonsteren wijn alsmede de pipet van 10 ml waarmee het monster wordt genomen af tot 0 °C.

Breng in een bekerglas van 100 ml 25 ml natriumhydroxideoplossing (2.1.2.1) en voeg twee druppels van de waterige koolzuuranhydraseoplossing (2.1.2.3) toe. Pipetteer met de tot op 0 °C afgekoelde pipet 10 ml wijn bij dit mengsel.

Breng een roerstaafje in het bekerglas, plaats dit op de magneetroerder en breng de elektrode in; laat de roerder kalm draaien.

Voeg, wanneer de inhoud van het bekerglas op kamertemperatuur is gekomen, langzaam zwavelzuuroplossing (2.1.2.2) toe totdat de pH de waarde 8,6 bereikt.

Druppel dan verder zwavelzuuroplossing (2.1.2.2) toe tot pH 4,0. Het verbruik aan zwavelzuur tussen pH 8,6 en 4,0 zij n ml.

Verwijder tevens het CO2 uit ongeveer 50 ml wijn door gedurende drie minuten onder vacuüm en onder verwarming van de kolf op een waterbad van ongeveer 25 °C te schudden.

Pas de hierboven beschreven werkwijze toe op 10 ml koolzuurvrij gemaakte wijn: het verbruik aan zwavelzuur zij n′ ml.

2.1.4.   Weergave van de resultaten

1 ml zwavelzuuroplossing 0,1 M komt overeen met 4,4 mg CO2.

De hoeveelheid CO2 in gram per liter wijn is dus:

0,44 · (n − n′).

Het gehalte wordt opgegeven met twee decimalen.

Opmerking:

Bij wijnen met een laag CO2-gehalte (< 1 g/l) kan de toevoeging van koolzuuranhydrase om de hydratatie van CO2 te katalyseren achterwege blijven.

2.2.   Parelwijn en mousserende wijn

2.2.1.   Apparatuur

2.2.1.1.

Magneetroerder

2.2.1.2.

pH-meter

2.2.2.   Reagentia

2.2.2.1.

Natriumhydroxideoplossing, NaOH, 50 % (m/m)

2.2.2.2.

Zwavelzuuroplossing, H2SO4, 0,05 M

2.2.2.3.

Koolzuuranhydraseoplossing van 1 g/l

2.2.3.   Werkwijze

Zet op de fles met de te analyseren wijn een streepje op de hoogte van het vloeistofniveau en koel de fles af totdat de wijn begint te stollen.

Laat onder schudden de fles weer langzaam opwarmen totdat de ijskristallen zijn verdwenen.

Ontkurk de fles dan snel en giet 45 — 50 ml wijn in een maatcilinder. Deze hoeveelheid is bestemd voor de blanco bepaling. Het exacte volume wordt pas afgelezen nadat de wijn weer op kamertemperatuur is gekomen.

Breng, zodra dit blanco monster is genomen, 20 ml natriumhydroxideoplossing (2.2.2.1) in de fles, uitgaande van een totale inhoud van de fles van 750 ml.

Wacht tot de wijn op kamertemperatuur is gekomen.

Breng in een bekerglas van 100 ml 30 ml uitgekookt gedestilleerd water en twee druppels koolzuuranhydraseoplossing (2.2.2.3). Voeg hieraan toe 10 ml alkalisch gemaakte wijn.

Breng een roerstaafje in het bekerglas, plaats dit op de magneetroerder en breng de elektrode in; laat de roerder kalm draaien.

Voeg langzaam zwavelzuuroplossing (2.2.2.2) toe totdat de pH de waarde 8,6 bereikt.

Druppel dan verder zwavelzuuroplossing (2.2.2.2) toe tot pH 4,0. Het verbruik aan zwavelzuur tussen pH 8,6 en 4,0 zij n ml.

Verwijder tevens het CO2 uit de voor de blanco bepaling apart gehouden hoeveelheid wijn, v ml, door gedurende drie minuten onder vacuüm en onder verwarming van de kolf op een waterbad van ongeveer 25 °C te schudden. Breng 10 ml koolzuurvrij gemaakte wijn in een bekerglas van 100 ml waarin al 30 ml uitgekookt gedestilleerd water aanwezig is. Voeg twee à drie druppels natriumhydroxideoplossing (2.2.2.1) toe om de pH op 10 — 11 te brengen. Pas vervolgens de hierboven beschreven werkwijze toe. Het verbruik aan zwavelzuur zij n′ ml.

2.2.4.   Weergave van de resultaten

1 ml zwavelzuuroplossing 0,05 M komt overeen met 4,4 mg CO2.

Giet de alkalisch gemaakte wijn uit de fles en bepaal het oorspronkelijke volume tot op 1 ml nauwkeurig door de fles tot het aangebrachte streepje te vullen met water, het volume is V ml.

De hoeveelheid CO2 in gram per liter wijn is dus:

Het gehalte wordt opgegeven met twee decimalen.

2.3.    ►M13  Berekening van de theoretische overdruk ◄

De overdruk bij 20 °C, Paph20, uitgedrukt in pascal, wordt door volgende formule gegeven:

waarin

Q

=

CO2 gehalte (g) per liter wijn,

A

=

alcoholgehalte van wijn bij 20 °C

S

=

suikergehalte van wijn (g/l),

Patm

=

atmosferische druk (pascal),

▼M8 —————

▼M13 —————

▼M13

37 bis —   METING VAN DE OVERDRUK BIJ MOUSSERENDE WIJN EN PARELWIJN

1.   PRINCIPE

Nadat de fles thermisch gestabiliseerd en geschud is, wordt de overdruk gemeten met een overdrukmeter. De overdruk wordt uitgedrukt in pascal (Pa) (methode type I). De methode kan eveneens worden gebruikt bij mousserende wijn met toegevoegd koolzuurgas en bij parelwijn met toegevoegd koolzuurgas.

2.   APPARATUUR

Het instrument waarmee de overdruk in flessen mousserende wijn en parelwijn wordt gemeten, wordt een overdrukmeter genoemd. Het apparaat bestaat, afhankelijk van de sluiting van de fles (metalen capsule, kroonkurk, kurk of plastic sluitdop), in verschillende vormen.

2.1.   Flessen met een capsule

De overdrukmeter bestaat in dat geval uit drie delen (figuur 1):

2.2.   Flessen met een kurk

De overdrukmeter bestaat in dat geval uit twee delen (figuur 2):

Opmerkingen met betrekking tot de manometers op beide apparaten:

3.   WERKWIJZE

De meting wordt uitgevoerd op flessen waarvan de temperatuur ten minste 24 uur is gestabiliseerd. Na de kroonkurk, de kurk of de plastic sluitdop te hebben doorboord, moet de fles vervolgens krachtig worden geschud totdat een constante druk is verkregen, waarna de waarde wordt afgelezen.

3.1.   Flessen met een capsule

Zet de pal van de beugel onder de rand van de flessenhals vast. Draai de moer aan tot het geheel stevig op de fles geklemd zit. Schroef vervolgens het bovenste deel op de moer. Om gasontsnapping te voorkomen moet de capsule zo snel mogelijk worden doorboord, zodat de pakking de capsule kan afdichten. Schud de fles vervolgens krachtig totdat een constante druk is verkregen, en lees vervolgens de waarde af.

3.2.   Flessen met een kurk

Breng een punt aan op het uiteinde van de naald. Plaats het geheel op de kurk. Zet het met behulp van de vier schroeven vast op de kurk. Schroef daarop het bovenste deel aan (de naald doorboort daarbij de kurk). De druk wordt door de manometer gemeten zodra de punt in de wijn valt. Schud de fles vervolgens krachtig totdat een constante druk is verkregen, en lees vervolgens de waarde af. Haal na aflezing de punt uit de fles.

4.   WEERGAVE VAN DE RESULTATEN

De overdruk bij 20 °C (Paph20) wordt uitgedrukt in pascal (Pa) of in kilopascal (kPa). De weergave moet overeenkomen met de nauwkeurigheid van de manometer (bv. 6,3 105 Pa of 630 kPa en niet 6,33 105 Pa of 633 kPa voor een manometer 1 000 kPa volle schaal, klasse 1).

Indien de meting niet bij 20 °C is uitgevoerd, dient hiervoor te worden gecorrigeerd door de gemeten druk te vermenigvuldigen met een coëfficiënt (zie tabel 1).

5.   CONTROLE VAN DE RESULTATEN

Methode voor de directe bepaling van de fysische parameters (methode type I).

Controle van de overdrukmeters

De overdrukmeters moeten regelmatig worden gecontroleerd (ten minste één keer per jaar).

De controle vindt plaats met behulp van een ijkbank. Dit maakt het mogelijk de manometer die moet worden getest, te vergelijken met een parallel geschakelde, op basis van de nationale standaarden geijkte referentiemanometer van een hogere klasse. De controle bestaat in de vergelijking tussen de waarden die beide apparaten bij toenemende en vervolgens afnemende druk aangeven. Verschillen kunnen worden gecorrigeerd met een regelschroef.

Alle erkende laboratoria en instanties beschikken over dergelijke ijkbanken, die bovendien verkrijgbaar zijn bij fabrikanten van manometers.

▼M7

38.   CYAANVERBINDINGEN

(NB: Respecteer de veiligheidsvoorschriften inzake de omgang met chemische producten, zoals chloramine T, pyridine, kaliumcyanide, zoutzuur en fosforzuur. De gebruikte producten moeten op adequate wijze in overeenstemming met de geldende milieuvoorschriften worden opgeruimd. Let op voor waterstofcyanide dat vrijkomt bij de destillatie van aangezuurde wijn.)

1.   PRINCIPE

Vrij en totaal waterstofcyanide in de wijn wordt vrijgemaakt door middel van zure hydrolyse en gescheiden door middel van destillatie. Na reactie met chloramine T en pyridine, wordt het gevormde glutacondialdehyd colorimetrisch bepaald door de blauwkleuring met 1,3-dimethylbarbituurzuur.

2.   APPARATUUR

2.1.   Destillatieopstelling

Gebruik de destillatieopstelling die is beschreven in de procedure voor de bepaling van het alcoholvolumegehalte in wijn.

2.2.	Kolf van 500 ml met genormaliseerd slijpstuk.

2.3.	Waterbad, met een op 20 °C ingestelde thermostaat.

2.4.	Spectrofotometer waarmee extinctiemetingen kunnen worden uitgevoerd bij een golflengte van 590 nm.

2.5.	Glascuvetten of wegwerpcuvetten met een optische weglengte van 20 mm.

3.   REAGENTIA

3.1.	Fosforzuur (H3PO4), 25 % (m/v).

3.2.	Chloramine T-oplossing (C7H7 ClNNa O2S.3H2O) 3 % (m/v).

3.3.	1,3-Dimethylbarbituurzuuroplossing: los 3,658 g 1,3-dimethylbarbituurzuur (C6H8N2O3) op in 15 ml pyridine en 3 ml zoutzuur (ρ20= 1,19 nm/ml) en vul met gedestilleerd water aan tot 50 ml.

3.4.	Kaliumcyanide (KCN).

3.5.	Kaliumjodideoplossing (KI) 10 % (m/v).

3.6.	Zilvernitraatoplossing (AgNO3), 0,1 M.

4.   WERKWIJZE

4.1.   Destillatie:

Breng 25 ml wijn, 50 ml gedestilleerd water, 1 ml fosforzuur (3.1) en enkele glasparels in de destillatiekolf van 500 ml (2.2). Plaats de kolf onmiddellijk in de destillatieopstelling. Breng het destillaat met behulp van een dunne buis in een maatkolf van 50 ml die 10 ml water bevat. De maatkolf staat in ijswater. Vang 30-35 ml destillaat op (de maatkolf bevat dus in totaal ongeveer 45 ml vloeistof).

Was de dunne buis van de koeler met enkele milliliters gedestilleerd water, breng het destillaat op 20 °C en vul aan tot de merkstreep met gedestilleerd water.

4.2.   Meting

Breng 25 ml destillaat in een erlenmeyer van 50 ml met slijpstuk; voeg 1 ml chloramine T-oplossing toe (3.2) en sluit hermetisch af. Voeg na precies 60 seconden 3 ml 1,3 dimethyl-barbituurzuuroplossing (3.3) toe, sluit hermetisch af en laat gedurende tien minuten staan. Meet vervolgens de extinctie ten opzichte van de blanco-oplossing (25 ml gedestilleerd water in plaats van 25 ml destillaat) bij een golflengte 590 nm in de cuvetten met een optische weglengte van 20 mm.

5.   BEPALING VAN DE IJKCURVE

5.1.   Argentometrische titratie van kaliumcyanide

Los in een maatkolf van 300 ml ongeveer 0,2 g KCN (3.4), nauwkeurig afgewogen, op in 100 ml gedestilleerd water. Voeg 0,2 ml kaliumjodideoplossing (3.5) toe en titreer met de 0,1 M zilvernitraatoplossing (3.6) tot een stabiele geelkleuring is verkregen.

1 ml 0,1 M zilvernitraatoplossing komt overeen met 13,2 mg KCN. Bereken de titer van de KCN-oplossing.

5.2.   IJkcurve

5.2.1.   Bereiding van de ijkoplossingen

Bereid, op basis van de overeenkomstig punt 5.1 bepaalde KCN-titer, een ijkoplossing die per liter 30 mg waterstofcyanide bevat (30 mg HCN ≅ 72,3 mg KCN). Verdun deze oplossing 1/10.

Breng 1,0, 2,0, 3,0, 4,0 en 5,0 ml van de verdunde ijkoplossing in maatkolven van 100 ml en vul tot de merkstreep aan met gedestilleerd water. De aldus bereide oplossingen hebben een waterstofcyanidegehalte van respectievelijk 30, 60, 90, 120 en 150 μg/l.

5.2.2.   Bepaling

Neem 25 ml van de aldus verkregen oplossingen en ga verder zoals vermeld in de punten 4.1 en 4.2.

Wanneer de extinctiewaarden die zijn verkregen met deze ijkoplossingen, worden uitgezet tegen de overeenkomstige waterstofcyanidegehaltes, levert dit een rechte lijn op die door de oorsprong gaat.

6.   WEERGAVE VAN DE RESULTATEN

Waterstofcyanide wordt uitgedrukt in microgram per liter (μg/l), zonder decimaal.

6.1.   Berekening

Lees het waterstofcyanidegehalte af uit de ijklijn. Indien een verdunning is uitgevoerd, moet het resultaat met de verdunningsfactor worden vermenigvuldigd.

Herhaalbaarheid (r) en reproduceerbaarheid (R)

Witte wijn

=

r = 3,1 μg/l, d.i. ongeveer 6 % . xi R = 12 μg/l, d.i. ongeveer 25 % . xi.

Rode wijn

=

r = 6,4 μg/l, d.i. ongeveer 8 % . xi R = 23 μg/l, d.i. ongeveer 29 % . xi.

xi

=

gemiddeld HCN-gehalte van wijn

xi

=

48,4 μg/l voor witte wijn

xi

=

80,5 μg/l voor rode wijn.

▼B

39.   ALLYLISOTHIOCYANAAT

1.   PRINCIPE VAN DE METHODE

Het eventueel in wijn aanwezige allylisothiocyanaat wordt door destillatie afgescheiden en gaschromatografisch geïdentificeerd.

2.   REAGENTIA

2.1.	Ethylalcohol absoluut

2.2.	Standaardoplossing: oplossing van 15 mg/l allylisothiocyanaat in absolute ethylalcohol

2.3.	Koudmakend mengsel van ethanol en vast kooldioxide (temperatuur −60 °C)

3.   APPARATUUR

3.1.	Destillatieopstelling onder doorleiding van stikstof (zie figuur)

3.2.	Regelbare verwarmingsmantel

3.3.	Zeepvliesmeter

3.4.	Gaschromatograaf voorzien van een vlamfotometerdetector met zwavelfilter (λ = 394 nm)

3.5.	Roestvaststalen kolom, inwendige diameter 3 mm, lengte 3 m, gevuld met 10 % Carbowax 20 M op Chromosorb WHP, 80-100 mesh

3.6.	Injectiespuit van 10 µl

4.   WERKWIJZE

Breng 2 l wijn in de destillatiekolf. Vul de twee opvangbuizen met zoveel ethylalcohol (2.1) dat het poreuze gedeelte zich volledig onder het vloeistofniveau bevindt. Koel de twee opvangbuizen met het koudmakend mengsel. Verbindt de destillatiekolf met de opvangbuizen en leidt een stroom stikstof door met een snelheid van 3 l/uur. Verwarm de wijn tot 80 °C door de verwarmingsmantel op een daarvoor geschikte stand in te stellen en vang in totaal 45-50 ml destillaat op.

Conditioneer de gaschromatograaf waarbij de volgende instellingen als richtsnoer kunnen dienen:

Injecteer met de injectiespuit een zodanige hoeveelheid standaardoplossing dat de piek afkomstig van allylisothiocyanaat gemakkelijk in het gaschromatogram kan worden geidentificeerd.

Injecteer onder dezelfde omstandigheden een gelijke hoeveelheid destillaat en controleer of in het chromatogram een piek voorkomt met dezelfde retentietijd als allylisothiocyanaat. Onder de aangegeven omstandigheden geeft geen enkele natuurlijke component van wijn een piek met de retentietijd van allylisothiocyanaat.

Destillatieopstelling onder doorleiding van stikstof

40.   KLEURKENMERKEN

1.   WIJN EN MOST

1.1.   Definities

Onder kleurkenmerken van wijn wordt verstaan de helderheid en de kleur.

De helderheid wordt bepaald door de transmissie. Deze varieert omgekeerd evenredig aan de kleurintensiteit van de wijn.

De kleur wordt bepaald door de dominante golflengte (welke de nuance aangeeft) en door de zuiverheid.

De kleurkenmerken van rode en rosé wijn worden gemakshalve en volgens afspraak uitgedrukt in de kleurintensiteit en de nuance volgens de volgende gebruikelijke methode.

1.2.   Principe van de methoden

1.2.1.   Referentiemethode

Spectrofotometrische methode waarmee de tristimuluswaarden en de trichromatische coëfficiënten kunnen worden berekend noodzakelijk om de kleur te specificeren in door de „Commission Internationale de l'éclairage” (CIE) gehanteerde waarden.

1.2.2.   Gebruikelijke methode (toepasbaar voor rode en rosé wijn)

Spectrofotometrische methode volgens welke de kleurkenmerken volgens afspraak worden uitgedrukt zoals hieronder aangegeven:

1.3.   Referentiemethode

1.3.1.   Apparatuur

1.3.1.1.

Spectrofotometer waarmee metingen kunnen worden uitgevoerd tussen 300 en 700 nm

1.3.1.2.

Glascuvetten, gepaard, met een optische weglengte, b, van 0,1, 0,2, 0,5, 1, 2 en 4 cm

1.3.2.   Werkwijze

1.3.2.1.

Voorbehandeling van het monster. Om troebele wijn helder te maken dient te worden gecentrifugeerd of te worden gefiltreerd over een membraanfilter. Jonge of mousserende wijn moet van het grootste gedeelte aan koolstofdioxide worden ontdaan door schudden onder vacuüm.

1.3.2.2.

Bepalingen De optische weglengte, b, van de te gebruiken cuvetten moet zodanig worden gekozen dat de extinctie tussen 0,3 en 0,7 ligt. Hierom is het aangeraden cuvetten met een optische weglengte van 2 cm (of 4 cm) te gebruiken voor witte wijn, 1 cm voor rosé wijn en 0,1 (of 0,2 cm) voor rode wijn. Voer de spectrofotometrische metingen uit met als blanco gedestilleerd water, in een cuvette met dezelfde optische weglengte b als deze waarmee de extincties op nul worden ingesteld bij 445, 495, 550 en 625 nm. Noteer de voor wijn gemeten extincties bij optische weglengte b met drie cijfers achter de komma, dus E445, E495, E550 en E625.

1.3.3.   Berekeningen

Deze gevonden extinctiewaarden bij b mm optische weglengte kunnen met tabel 1 in de hiermee overeenkomende transmissies worden omgezet: T445, T495, T550 en T625.

1.3.4.   Weergave van de resultaten

1.3.4.1.

De relatieve helderheid is de waarde van Y, uitgedrukt in procenten (voor zwart Y % = 0, voor kleurloos Y % = 100).

1.3.4.2.

De kleur wordt uitgedrukt in de dominante golflengte en in de zuiverheid. Bij de bepalingen van deze twee grootheden wordt gebruik gemaakt van het kleurendiagram, zoals aangegeven in figuur 1. Hierin komt het punt 0 voor dat overeenkomt met wit licht; in het diagram wordt dit weergegeven door de lichtstandaard C met de coördinaten xo = 0,3101 en yo = 0,3163, overeenkomend met het gemiddelde daglicht. — Dominante golflengte — Zet in het diagram het punt C met de coördinaten x en y. Indien punt C buiten de driehoek AOB valt, trek dan de rechte die de punten O en C verbindt en verleng deze rechte tot het snijpunt S van de spectrumkromme. Dit punt S komt overeen met de dominante golflengte. — Indien punt C binnen de driehoek AOB valt, trek dan de rechte die de punten C en O verbindt; deze rechte snijdt de spectrumkromme in een punt dat overeenkomt met de complementaire kleur van de wijn. Deze golflengte wordt aangegeven door haar waarde gevolgd door de letter C. — Zuiverheid — Indien punt C buiten de driehoek AOB valt, wordt de zuiverheid in procenten aangegeven door de volgende verhouding: —  . — Indien punt C binnen de driehoek AOB valt, wordt de zuiverheid in procenten aangegeven door de volgende verhouding: —   ( 15 ). — Punt P is het punt waar de rechte OC de purperkromme snijdt. — De zuiverheid kan ook direct worden afgelezen uit het kleurendiagram indien x en y bekend zijn (figuren 2, 3, 4, 5 en 6).

1.3.4.3.

Resultaten De helderheid, de kleur (als dominante golflengte) en de zuiverheid definiëren de wijnkleur volledig. Zij moeten op het analyseformulier worden vermeld samen met de waarde van de optische weglengte waarmee de metingen zijn uitgevoerd.

▼M8 —————

▼B

TABEL I

Omzetting extincties in transmissies (T %)

Gebruiksaanwijzing

Zoek het eerste cijfer achter de komma van de extinctie op in de eerste verticale kolom en het tweede cijfer achter de komma in de eerste horizontale rij. Noteer het getal op de plaats waar de verticale en de horizontale lijnen elkaar snijden. Om dit om te zetten in transmissie-eenheden moet dit getal gedeeld worden door 10 als de extinctie lager is dan 1, door 100 als de extinctie ligt tussen 1 en 2 en door 1 000 als de extinctie ligt tussen 2 en 3.

Opmerking:

Met de getallen rechtsboven in elk vakje kan worden geïnterpoleerd voor het derde cijfer achter de komma van de extinctie.

Voorbeeld:

De transmissie wordt tot op 1 decimaal nauwkeurig opgegeven.

Figuur 1

Kleurendiagram met de plaats van alle kleuren van het spectrum.

Figuur 2

Kleurendiagram voor helrode en door veroudering oranjekleurig geworden wijnen.

Figuur 3

Kleurendiagram voor helrode en door veroudering oranjekleurig geworden wijnen.

Figuur 4

Kleurendiagram voor helrode en purperrode wijnen.

Figuur 5

Kleurendiagram voor helrode en purperrode wijnen.

Figuur 6

Kleurendiagram voor door veroudering oranjekleurig geworden wijnen en voor purperrode wijnen.

2.   GERECTIFICEERDE GECONCENTREERDE MOST

2.1.   Principe van de methoden

Meting van de extinctie bij 425 nm en 1 cm weglengte van de gerectificeerde geconcentreerde most, waarvan het suikergehalte is teruggebracht tot 25 % (m/m) (25 °Brix).

2.2.   Apparatuur

2.2.1.

Spectrofotometer waarmee metingen kunnen worden uitgevoerd tussen 300 en 700 nm

2.2.2.

Glascuvetten met een optische weglengte van 1 cm

2.2.3.

Membraanfilter met poriënwijdte van 0,45 µm

2.3.   Werkwijze

2.3.1.   Voorbehandeling van het monster

Gebruik de oplossing waarvan het suikergehalte op 25 % (m/m) (25 °Brix) is gebracht, zoals aangegeven in punt 4.1.2 van het hoofdstuk „Bepaling van de pH”. Filtreer deze oplossing over een membraanfilter met poriënwijdte van 0,45 µm.

2.3.2.   Bepaling van de extinctie

Stel het nulpunt in bij een golflengte van 425 nm met een cuvette van 1 cm optische weglengte gevuld met gedestilleerd water. Meet de extinctie E bij deze golflengte van de oplossing met 25 % (m/m) (25 °Brix) suiker, zoals bij punt 2.3.1 is verkregen, in een cuvette met 1 cm optische weglengte.

2.4.   Weergave van de resultaten

De extinctie bij 425 nm van de gerectificeerde geconcentreerde most, in de oplossing met 25 % (m/m) suiker (25 °Brix), wordt opgegeven met twee decimalen.

41.   FOLIN-CIOCALTEU-GETAL

1.   DEFINITIE

Het Folin-Ciocalteu-getal is het resultaat verkregen door toepassing van onderstaande methode.

2.   PRINCIPE

Het totaal aan fenolische stoffen van de wijn wordt met Folin-Ciocalteu-reagens geoxideerd. Het Folin-Ciocalteu-reagens bestaat uit een mengsel van fosfowolfraamzuur (H3PW12O40) en fosfomolybdeenzuur (H3PMo12O40) dat bij de oxidatie van fenolen wordt gereduceerd tot een blauwgekleurd mengsel van wolfraamoxide (W8O23) en molybdeenoxide (Mo8O23).

De gevormde blauwgekleurde verbinding heeft een absorptiemaximum bij 750 nm en is evenredig aan het gehalte aan fenolische stoffen.

3.   REAGENTIA

De te gebruiken reagentia moeten van analysekwaliteit zijn. Water dient te zijn gedistilleerd of van een gelijkwaardige zuiverheid te zijn.

3.1.

Folin-Ciocalteu-Reagens Dit reagens is kant en klaar in de handel verkrijgbaar. Het kan ook worden bereid door 100 g natriumwolframaat, Na2WO4,2H2O, en 25 g natriummolybdaat, Na2MoO4,2H2O, op te lossen in 700 ml gedestilleerd water en hieraan toe te voegen 50 ml fosforzuur 85 % (H3PO4, ρ20 = 1,71 g/ml) en 100 ml geconcentreerd zoutzuur (HCl, ρ20 = 1,19 g/ml). Breng onder reflux aan de kook gedurende tien uur, voeg vervolgens 150 g lithiumsulfaat, Li2SO4 · H2O en enkele druppels broom toe en laat opnieuw gedurende 15 minuten koken. Koel af en vul aan tot 1 l met gedistilleerd water.

3.2.	Natriumcarbonaat (Na2CO3) watervrij, 20 % (m/v)

4.   APPARATUUR

Gebruikelijke laboratoriumuitrusting, en met name:

4.1.	maatkolven van 100 ml;

4.2.	Spectrofotometer waarmee bij 750 nm kan worden gemeten.

5.   WERKWIJZE

5.1.   Rode wijn

Breng in een maatkolf van 100 ml (4.1) achtereenvolgens:

Vul aan tot 100 ml met gedistilleerd water.

Homogeniseer door schudden. Wacht 30 minuten om de reactie tot een evenwichtstoestand te laten komen. Bepaal de extinctie bij 750 nm in een cuvette van 1 cm tegen een blanco waarin de wijn is vervangen door gedistilleerd water.

Indien de aflezing niet in de buurt van 0,3 ligt, dient de bepaling opnieuw te worden uitgevoerd met een gewijzigde verdunning van de wijn om een dergelijke aflezing te krijgen.

5.2.   Witte wijn

Neem onder dezelfde omstandigheden 1 ml onverdunde wijn in bewerking.

5.3.   Gerectificeerde geconcentreerde most

5.3.1.   Voorbehandeling van het monster

Gebruik de oplossing waarvan het suikergehalte op 25 % (m/m) (25 °Brix) is gebracht, zoals aangegeven in punt 4.1.2 van het hoofdstuk „Bepaling van de pH”.

5.3.2.   Bepaling

Ga te werk zoals aangegeven voor rode wijn (5.1) en neem hierbij 5 ml volgens punt 5.3.1 voorbehandeld monster in bewerking; voer de meting uit tegen een blanco bereid met 5 ml geïnverteerde suikeroplossing van 25 % (m/m).

6.   WEERGAVE VAN DE RESULTATEN

6.1.   Berekening

De uitkomst wordt uitgedrukt in de vorm van een getal, verkregen door de aflezing te vermenigvuldigen met 100 voor rode wijn die 1 op 5 is verdund (of met een factor die overeenkomt met de gebruikte verdunning) en met 20 voor witte wijn. Bij gerectificeerde geconcentreerde most moet de extinctie vermenigvuldigd worden met 16.

6.2.   Herhaalbaarheid

Het verschil tussen de uitkomsten van een bepaling in duplo, gelijktijdig of kort na elkaar uitgevoerd door dezelfde analist, mag niet groter zijn dan 1.

Een goede herhaalbaarheid van de resultaten hangt sterk samen met het gebruik van zorgvuldig gereinigde apparatuur (maatkolven en cuvetten).

42.   SPECIALE ANALYSEMETHODEN VOOR GERECTIFICEERDE GECONCENTREERDE MOST

a)   TOTAAL KATIONEN

1.   PRINCIPE VAN DE METHODE

Het monster wordt behandeld met een sterk zure kationenwisselaar. De kationen worden uitgewisseld tegen H+-ionen. Het kationengehalte wordt opgegeven als het getal dat het verschil aangeeft van het totale zuur in het eluaat en dat van het monster zelf.

2.   APPARATUUR

2.1.	Glazen buis met een lengte van ongeveer 300 mm en een inwendige doorsnede van 10-11 mm, voorzien van een kraan

2.2.	pH-meter, afleesbaar in ten minste 0,1 pH-eenheden

2.3.	Elektroden: — glaselektrode, te bewaren in gedistilleerd water; — Calomel-referentie-elektrode, verzadigd met kaliumchloride, te bewaren in een verzadigde kaliumchlorideoplossing; of — een gecombineerde elektrode, te bewaren in gedistilleerd water.

3.   REAGENTIA

3.1.	Sterk zure kationenwisselaar, in H+-vorm. Voorbehandeld door het hars gedurende 1 nacht in water te laten zwellen

3.2.	Natriumhydroxideoplossing, 0,1 M

3.3.	pH-indicatorpapier

4.   WERKWIJZE

4.1.   Voorbehandeling van het monster

Gebruik de oplossing die verkregen wordt bij het tot 40 % (m/v) verdunnen van gerectificeerde geconcentreerde most, zoals aangegeven in punt 5.1.2 van het hoofdstuk „Totaal zuur”.

4.2.   Bereiding van de ionenwisselaar

Breng in de kolom (2.1) ongeveer 10 ml ionenwisselaar in H+-vorm; spoel de kolom met gedistilleerd water tot zuurvrij, hetgeen met pH-indicatorpapier wordt gecontroleerd.

4.3.   Ionenwisseling

Laat met een snelheid van één druppel per seconde 100 ml volgens punt 4.1 voorbehandelde gerectificeerde geconcentreerde mostoplossing door de kolom lopen. Vang het eluaat op in een bekerglas. Spoel de kolom met 50 ml gedistilleerd water. Titreer de uitgewisselde H+-ionen (met inbegrip van het waswater) met 0,1 M natriumhydroxideoplossing (3.2) tot pH 7 bij 20 °C. De loogtoevoeging moet langzaam en onder voortdurend roeren geschieden. Zij het verbruikte aantal ml 0,1 M natriumhydroxideoplossing n ml.

5.   WEERGAVE VAN DE RESULTATEN

Het totale kationengehalte wordt opgegeven in milli-equivalenten per kilogram suikers met één decimaal.

5.1.   Berekening

b)   GELEIDEND VERMOGEN

1.   PRINCIPE VAN DE METHODE

Bepaling van het geleidend vermogen van de vloeistof tussen twee parallel geplaatste platinaelektroden opgenomen in een brug van Wheatstone.

Het geleidend vermogen is temperatuurafhankelijk. Het wordt opgegeven bij 20 °C.

2.   APPARATUUR

2.1.	Geleidbaarheidsmeter waarmee metingen kunnen worden uitgevoerd in het gebied tussen 1 en 1 000 microsiemens per cm

2.2.	Waterbad waarmee de temperatuur van de monsters op ongeveer 20 °C kan worden gebracht (20 ± 2 °C)

3.   REAGENTIA

3.1.	Gedemineraliseerd water met een specifiek geleidend vermogen dat lager is dan 2 microsiemens per cm bij 20 °C

3.2.

Referentie-kaliumchlorideoplossing Los 0,581 g van tevoren tot constant gewicht bij 105 °C gedroogd kaliumchloride, KCl, op in gedemineraliseerd water (3.1). Vul aan tot 1 l met gedemineraliseerd water (3.1). Deze oplossing heeft een geleidend vermogen van 1 000 microsiemens per cm bij 20 °C. De oplossing is drie maanden houdbaar.

4.   WERKWIJZE

4.1.   Voorbehandeling van het monster

Gebruik de oplossing waarvan het totale suikergehalte op 25 % (m/m) (25 °Brix) is gebracht, zoals aangegeven in punt 4.1.2 van het hoofdstuk „pH”.

4.2.   Bepaling van het geleidend vermogen

Breng het monster op 20 °C door onderdompeling in het waterbad.

Spoel de meetcel van de geleidbaarheidsmeter tweemaal met de te onderzoeken oplossing.

Bepaal het geleidend vermogen, uitgedrukt in microsiemens per cm.

5.   WEERGAVE VAN DE RESULTATEN

Het geleidend vermogen van de gerectificeerde-geconcentreerde-mostoplossing van 25 % (m/m) (25 °Brix) wordt opgegeven in microsiemens per cm (µS · cm−1) bij 20 °C, zonder decimalen.

5.1.   Berekeningen

Indien de geleidbaarheidsmeter niet van een temperatuurcompensatie is voorzien, corrigeer dan het geleidend vermogen met behulp van tabel 1. Bij temperaturen lager dan 20 °C moet de aangegeven correctie worden opgeteld, bij temperaturen hoger dan 20 °C moet de aangegeven correctie worden afgetrokken.

c)   HYDROXYMETHYLFURFURAL

1.   PRINCIPE VAN DE METHODEN

1.1.   Colorimetrische methode

Furaanaldehyden, waarvan hydroxymethylfurfural de belangrijkste is, reageren met barbituurzuur en para-toluïdine onder vorming van een rood gekleurd complex hetgeen colorimetrisch bij 550 nm wordt bepaald.

1.2.   Hogedrukvloeistof-chromatografische methode

Scheiding met een reservefasekolom en detectie bij 280 nm.

2.   COLORIMETRISCHE METHODE

2.1.   Apparatuur

2.1.1.

Spectrofotometer waarmee metingen kunnen worden uitgevoerd tussen 300 en 700 nm

2.1.2.

Glascuvetten met 1 cm optische weglengte.

2.2.   Reagentia

2.2.1.

Barbituurzuuroplossing 0,5 % (m/v) Los 500 mg barbituurzuur, C4H4O3N2, onder verwarming op een waterbad van 100 °C om het oplossen te vergemakkelijken, op in gedestilleerd water; vul aan tot 100 ml met gedestilleerd water. De oplossing is ongeveer één week houdbaar.

2.2.2.

Para-toluïdineoplossing 10 % (m/v) Breng 10 g para-toluïdine, CH3C6H4NH2, in een maatkolf van 100 ml, voeg 50 ml isopropanol, CH3CHOHCH3, toe en 10 ml ijsazijn, CH3COOH (ρ20 = 1,05 g/ml); vul aan tot 100 ml met isopropanol. Deze oplossing moet dagelijks vers worden bereid.

2.2.3.

Ethanaloplossing, CH3CHO, in water 1 % (m/v) Deze oplossing dient vlak voor gebruik te worden bereid.

2.2.4.

Hydroxymethylfurfuraloplossing, C6H6O3, in water van 1 g/l Bereid door verdunning een reeks standaardoplossingen die respectievelijk 5, 10, 20, 30 en 40 mg hydroxymethylfurfural per liter bevatten. De oplossing van 1 g/l en de verdunningen daarvan moeten vers worden bereid.

2.3.   Werkwijze

2.3.1.   Voorbehandeling van het monster

Gebruik de oplossing die wordt verkregen bij het tot 40 % (m/v) verdunnen van gerectificeerde geconcentreerde most, zoals aangegeven in punt 5.1.2 van het hoofdstuk „Totaal zuur”. Neem 2 ml van deze oplossing in bewerking.

2.3.2.   Colorimetrische bepaling

Breng in twee 25 ml flesjes met slijpstuk, a en b, 2 ml volgens punt 2.3.1 voorbehandeld monster. Voeg aan elk flesje 5 ml para-toluïdineoplossing (2.2.2) toe; meng. Voeg aan flesje b (blanco) 1 ml gedestilleerd water toe en aan flesje a 1 ml barbituurzuuroplossing (2.2.1). Schud om te homogeniseren. Breng de inhoud van de flesjes over in cuvetten met 1 cm optische weglengte (2.1.2).

Stel het nulpunt bij een golflengte van 550 nm in met de cuvette die oplossing b bevat, meet vervolgens de extinctie van de cuvette die oplossing a bevat. Noteer de maximale waarde van de extinctie E welke wordt bereikt tussen twee en vijf minuten.

Monsters met een gehalte aan hydroxymethylfurfural hoger dan 30 mg/l moeten voor de analyse verder worden verdund.

2.3.3.   Opstellen van de ijklijn

Breng in twee 25 ml flesjes, a en b, 2 ml van elk van de verdunde standaardoplossingen van hydroxymethylfurfural (2.2.4) en behandel deze zoals aangegeven in punt 2.3.2.

De grafische weergave van de gemeten extincties en de daarbij behorende hydroxymethylfurfuralconcentraties van de standaardoplossingen is een rechte lijn die door het nulpunt gaat.

2.4.   Weergave van de resultaten

Het methylfurfuralgehalte van de gerectificeerde geconcentreerde wijnmost wordt uitgedrukt in milligram per kilogram totaal suiker.

2.4.1.   Berekening

Uit de gemeten extinctie E van het monster kan met behulp van de ijklijn het hydroxymethylfurfuralgehalte C van het onderzochte monster worden afgeleid.

Het hydroxymethylfurfuralgehalte, uitgedrukt in milligram per kilogram totaal suiker, is:

waarin

P

=

totaal suikergehalte in % (m/m) van de gerectificeerde geconcentreerde most.

3.   HOGEDRUKVLOEISTOF-CHROMATOGRAFISCHE METHODE (HPLC)

3.1.   Apparatuur

3.1.1.

Hogedrukvloeistof-chromatograaf, voorzien van: — een injectielus van 5 of 10 µl, — een spectrofotometrische detector, waarmee bij 280 nm kan worden gemeten, — een octadecyl-siliciumkolom (bij voorbeeld Bondapak C18 — Corasil, Waters As.), — een schrijver, of eventueel een integrator, Snelheid van de mobiele fase: 1,5 ml/min.

3.1.2.

Membraanfiltratie-eenheid (0,45 µm)

3.2.   Reagentia

3.2.1.

Dubbel gedestilleerd water

3.2.2.

Methanol, CH3OH, gedestilleerd of van HPLC-kwaliteit

3.2.3.

Azijnzuur, CH3COOH (ρ20 = 1,05 g/ml)

3.2.4.

Mobiele fase: water-methanol (3.2.2) — azijnzuur (3.2.3), van tevoren gefiltreerd via het membraanfilter (0,45 µm), (40 - 9 - 1; v/v) De mobiele fase moet elke dag vers worden bereid en worden ontgast vóór het gebruik.

3.2.5.

Referentieoplossing van hydroxymethylfurfural van 25 mg/l (m/v) Breng in een maatkolf van 100 ml een afgewogen hoeveelheid van precies 25 mg hydroxymethylfurfural, C6H6O3, en vul aan tot de streep met methanol (3.2.2). Verdun deze oplossing 1 op 10 met methanol (3.2.2) en filtreer over het membraanfilter (0,45 µm). Deze oplossing is in een hermetisch afgesloten bruine fles in de koelkast twee à drie maanden houdbaar.

3.3.   Werkwijze

3.3.1.

Gebruik de oplossing die wordt verkregen bij het tot 40 % (m/v) verdunnen van gerectificeerde geconcentreerde most, zoals aangegeven in punt 5.1.2 van het hoofdstuk „Totaal zuur”, en filtreer deze over het membraanfilter (0,45 µm).

3.3.2.

Chromatografische bepaling Injecteer 5 (of 10) µl van het volgens punt 3.3.1 voorbehandelde monster en 5 (of 10) µl van de verdunde hydroxymethylfurfural-standaardoplossing (3.2.5). Registreer het chromatogram. De retentietijd van hydroxymethylfurfural is ongeveer zes à zeven minuten.

3.4.   Weergave van de resultaten

Het hydroxymethylfurfuralgehalte in gerectificeerde geconcentreerde most wordt uitgedrukt in milligram per kilogram totaal suiker.

3.4.1.   Berekening

Stel C is het hydroxymethylfurfuralgehalte in mg/l van de gerectificeerde geconcentreerde mostoplossing van 40 % (m/v).

Het hydroxymethylfurfuralgehalte in milligram per kilogram totaal suiker is dus:

waarin

P

=

totaal suikergehalte in % (m/m) van de gerectificeerde geconcentreerde most.

d)   ZWARE METALEN

1.   PRINCIPE VAN DE METHODEN

i)   Screeningmethode voor zware metalen

Zware metalen worden aangetoond in een geschikte verdunning van de gerectificeerde geconcentreerde most door middel van de vorming van gekleurde sulfiden. De hoeveelheid ervan wordt geschat ten opzichte van een standaard-loodoplossing die overeenkomt met het maximaal toelaatbare gehalte.

ii)   Bepaling van lood met behulp van atoomabsorptiespectrofotometrie

Lood geeft met ammoniumpyrrolidinedithiocarbamaat een chelaat, dat wordt geëxtraheerd met methylisobutylketon. Dit chelaat wordt bij 283,3 nm gemeten. Het loodgehalte wordt bepaald met behulp van standaardtoevoegingen.

2.   SCREENINGMETHODE VOOR ZWARE METALEN

2.1.   Reagentia

2.1.1.

Zoutzuur, verdund 70 % (m/v) Verdun 70 g zoutzuur, HCl (ρ20 = 1,16 — 1,19 g/ml), tot 100 ml met water.

2.1.2.

Zoutzuur, verdund 20 % (m/v) Verdun 20 g zoutzuur, HCl (ρ20 = 1,16 — 1,19 g/ml), tot 100 ml met water.

2.1.3.

Verdunde ammoniak Verdun 14 g ammoniak, NH3 (ρ20 = 0,931 — 0,934 g/ml), tot 100 ml met water.

2.1.4.

Bufferoplossing pH 3,5 Los 25 g ammoniumacetaat, CH3COONH4, op in 25 ml water en voeg 38 ml verdund zoutzuur (2.1.1) toe. Stel, indien noodzakelijk, de pH in op 3,5 met verdund zoutzuur (2.1.2) of verdunde ammoniak (2.1.3) en vul aan tot 100 ml met water.

2.1.5.

Thioaceetamideoplossing, C2H5NS, van 4 % (m/v)

2.1.6.

Glyceroloplossing, C3H8O3 ( = 1,449 — 1,455), van 85 % (m/v)

2.1.7.

Thioaceetamidereagens Voeg aan 0,2 ml thioaceetamideoplossing (2.1.5) toe 1 ml van een mengsel van 5 ml water, 15 ml natriumhydroxideoplossing 1 M en 20 ml glycerol (2.1.6). Verhit op een kokend waterbad gedurende 20 seconden. Dit reagens moet vlak voor gebruik worden bereid.

2.1.8.

Standaard-loodoplossing van 2 mg/l Maak een oplossing die 1 g lood per liter bevat door 0,400 g loodnitraat, Pb(NO3)2, op te lossen in water en aan te vullen tot 250 ml. Pipetteer 2 ml van deze oplossing in een maatkolf van 1 000 ml en vul aan tot de streep met water. Deze verdunde standaardoplossing bevat 2 mg lood per liter.

2.2.   Werkwijze

Los 10 g gerectificeerde geconcentreerde most op in 10 ml water. Voeg 2 ml bufferoplossing (pH 3,5) toe en meng. Voeg 1,2 ml thioaceetamide-reagens (2.1.7) toe en meng onmiddellijk. Bereid een standaardoplossing met dezelfde toevoegingen waarbij 10 ml verdunde loodstandaardoplossing van 2 mg/l (2.1.8) wordt gebruikt. Vergelijk na twee minuten de bruinkleuring van de oplossingen. De bruinkleuring van het monster mag niet intenser zijn dan die van de verdunde loodoplossing.

2.3.   Berekening

Onder de aangegeven omstandigheden komt het standaardmonster overeen met een gerectificeerde geconcentreerde most die het maximaal toegelaten gehalte aan zware metalen, uitgedrukt in lood, bevat, namelijk 2 mg/kg.

3.   BEPALING VAN LOOD MET BEHULP VAN ATOOMABSORPTIESPECTROFOTOMETRIE

3.1.   Apparatuur

3.1.1.

Atoomabsorptiespectrofotometer, uitgerust met een door licht en acetyleen te voeden brander

3.1.2.

Holle-kathodelamp voor lood

3.2.   Reagentia

3.2.1.

Verdund azijnzuur Verdun 12 g ijsazijn, (ρ20 = 1,05 g/ml), met water tot 100 ml.

3.2.2.

Ammoniumpyrrolidinedithiocarbamaat, C5H12N2S2, 1 % (m/V)

3.2.3.

Methylisobutylketon, (CH3)2CHCH2COCH3

3.2.4.

Standaard-loodoplossing van 10 mg/l Pipetteer 10 ml loodoplossing van 1 g/l (v/v) (2.1.8) in een maatkolf van 1 000 ml.

3.3.   Werkwijze

3.3.1.   Monster

Los 10 g gerectificeerde geconcentreerde most op in een mengsel van gelijke volumedelen van verdund azijnzuur (3.2.1) en water en vul met dit mengsel aan tot 100 ml.

Voeg 2 ml ammoniumpyrrolidinedithiocarbamaat (3.2.2) en 10 ml methylisobutylketon (3.2.3) toe. Schud onder vermijding van blootstelling aan direct daglicht gedurende 30 seconden. Laat de twee lagen zich scheiden. Vervolg de bepaling met de methylisobutylketonlaag.

3.3.2.   Monster met toevoegingen

Bereid drie oplossingen die naast de hoeveelheid van 10 g gerectificeerde geconcentreerde most respectievelijk bevatten 1, 2 en 3 ml van de loodoplossing van 10 mg/l (3.2.4). Behandel deze oplossingen zoals in punt 3.3.1 is aangegeven.

3.3.3.   Blanco

Bereid volgens punt 3.3.1 een blanco oplossing zonder toevoeging van de gerectificeerde geconcentreerde most.

3.3.4.   Bepaling

Kies als golflengte 283,3 nm.

Stel het nulpunt in door de methylisobutylketonlaag van de blanco te verstuiven. Verstuif de methylisobutylketonlaag van het bewerkte monster en vervolgens de methylisobutylketonlagen van de monsters met toevoegingen.

3.4.   Weergave van de resultaten

Het loodgehalte van gerectificeerde geconcentreerde most wordt opgegeven in milligram per kilogram met één decimaal.

3.4.1.

Berekening Stel de ijklijn op met behulp van de gemeten extincties en de daarbij behorende loodconcentraties van de monsteroplossingen waaraan lood is toegevoegd. Het nulpunt van de concentratieas komt overeen met het monster. Extrapoleer de rechte die deze punten verbindt tot deze de concentratieas aan de negatieve zijde snijdt. De afstand van dit snijpunt tot de oorsprong geeft het loodgehalte aan van het onderzochte monster.

e)   CHEMISCHE BEPALING VAN ETHYLALCOHOL

Deze methode wordt gebruikt voor de bepaling van het alcoholgehalte in vloeistoffen met een laag alcoholgehalte, zoals most, geconcentreerde most en gerectificeerde geconcentreerde most.

1.   PRINCIPE VAN DE METHODE

Enkelvoudige destillatie gevolgd door oxidatie van ethylalcohol met kaliumbichromaat. De overmaat bichromaat wordt getitreerd met een tweewaardige ijzeroplossing.

2.   APPARAAT

2.1.	Gebruik het in punt 3.2 van het hoofdstuk „Alcoholvolumegehalte” beschreven destillatieapparaat.

3.   REAGENTIA

3.1.	Kaliumbichromaatoplossing Los 33,600 g kaliumbichromaat, K2Cr2O7, op in water en vul aan tot 1 l bij 20 °C. 1 ml van deze oplossing oxideert 7,8924 mg ethylalcohol.

3.2.

IJzer(II)ammoniumsulfaatoplossing Los 135 g ijzer(II)ammoniumsulfaat, FeSO4 · (NH4)2SO4 · 6H2O, op in water, vul aan tot 1 l en voeg 20 ml geconcentreerd zwavelzuur, H2SO4 (ρ20 = 1,84 g/ml) toe. Indien vers bereid correspondeert deze oplossing met de helft van haar volume aan kaliumbichromaatoplossing. Na bereiding treedt langzaam oxidatie op.

3.3.	Kaliumpermanganaatoplossing Los 1,088 g kaliumpermanganaat, KMnO4, op in water en vul met water aan tot 1 l.

3.4.	Zwavelzuuroplossing, 1 tot 2 verdund (v/v) Voeg onder schudden voorzichtig en beetje bij beetje 500 ml zwavelzuur, H2SO4 (ρ20 = 1,84 g/ml), toe aan 500 ml water.

3.5.	IJzer-ortho-fenanthroline-reagens Los 0,695 g ijzer(II)sulfaat, FeSO4 · 7H2O, op in 100 ml water en voeg 1,485 g ortho-fenanthroline-monohydraat, C12H8N2 · H2O, toe. Verwarm om het oplossen te bespoedigen. Deze helderrode oplossing is onbeperkt houdbaar.

4.   WERKWIJZE

4.1.   Destillatie

Breng in de destillatiekolf 100 g gerectificeerde geconcentreerde most en 100 ml water. Vang het destillaat op in een maatkolf van 100 ml en vul aan tot de streep met water.

4.2.   Oxidatie

Breng in een kolf met slijpstuk van 300 ml, waarvan de hals verwijd is uitgevoerd waardoor de hals zonder verlies van oplossing kan worden gespoeld, 20 ml gestelde kaliumbichromaatoplossing (3.1) en 20 ml verdunde zwavelzuuroplossing (3.4) en schud. Voeg 20 ml destillaat toe. Sluit de kolf af met het slijpstuk, schud en wacht ten minste 30 minuten onder af en toe omschudden (monsterkolf).

Bereid met dezelfde hoeveelheid reagentia op deze wijze een blanco-oplossing, waarin de 20 ml destillaat is vervangen door 20 ml water (blancokolf).

4.3.   Titratie

Voeg aan de monsterkolf vier druppels ortho-fenanthroline-reagens (3.5) toe. Titreer de overmaat bichromaat met ijzer(II)ammoniumsulfaat-oplossing (3.2). Stop de toevoeging van ijzer(II)ammoniumsulfaat-oplossing als de kleur van blauw-groen omslaat naar kastanjebruin.

Titreer, om de kleuromslag nauwkeuriger te bepalen, terug met kaliumpermanganaatoplossing (3.3) van kastanjebruin naar blauw-groen. Trek een tiende gedeelte van het verbruikte volume kaliumpermanganaatoplossing af van het verbruikte volume ijzer(II) ammoniumsulfaatoplossing. Het verschil zij n.

Behandel de blancokolf op dezelfde wijze. Het verbruik zij n′.

5.   WEERGAVE VAN DE RESULTATEN

Het ethylalcoholgehalte wordt opgegeven in gram per kilogram totaal suiker met één decimaal.

5.1.   Berekening

n′ ml ijzer(II)ammoniumsulfaatoplossing reduceren 20 ml kaliumbichromaatoplossing welke 157,85 mg ethylalcohol p. a. oxideren.

1 ml ijzer(II)ammoniumsulfaatoplossing heeft dus dezelfde reducerende werking als:

(n′ − n) ml ijzer(II)ammoniumsulfaatoplossing hebben dezelfde reducerende werking als:

Het ethylalcoholgehalte van gerectificeerde geconcentreerde most, uitgedrukt in gram per kilogram, is:

.

Het ethylalcoholgehalte, uitgedrukt in gram per kilogram totaal suikers, is:

waarin

P

=

het totale suikergehalte in % (m/m).

f)   MESO-INOSITOL, SCYLLO-INOSITOL EN SACCHAROSE

1.   PRINCIPE VAN DE METHODE

Meso-inositol wordt als gesilyleerd derivaat gaschromatografisch bepaald.

2.   REAGENTIA

2.1.	Interne standaard: xylitol (waterige oplossing van ongeveer 10 g/l waaraan een spatelpunt natriumoxide werd toegevoegd)

2.2.	Bis-trimethylsilyltrifluoroacetamide (C8H18F3NOSi2)

2.3.	Trimethylchloorsilaan (C3H9ClSi)

2.4.	Pyridine p. a. (C5H5N)

2.5.	Meso-inositol (C6H12O6)

3.   APPARATUUR

3.1.	Gaschromatograaf, uitgerust met:

3.2.

capillaire kolom (bij voorbeeld belegd met silicum OV 1 (dikte van de laag: 0,15 µm), lengte 25 m, inwendige diameter 0,3 mm) Werkomstandigheden: — draaggas: waterstof, helium, — snelheid draaggas: 2 ml per minuut, — injectietemperatuur: 300 °C, — detectortemperatuur: 300 °C, — temperatuurprogramma: 1 min bij 160 °C, van 160 °C naar 260 °C aan 4 °C/min, vervolgens 15 min bij 260 °C, — splitverhouding: 1 à 20 ongeveer

3.3.	integrator

3.4.	injectiespuilt van 10 µl

3.5.	micropipetten van 50, 100 en 200 µl

3.6.	kolfje van 2 ml met teflonstop

3.7.

oven

4.   WERKWIJZE

Voeg in een maatkolf eerst 5 g gerectificeerde geconcentreerde most bij 1 ml van de xylitolstandaardoplossing (2.1) en leng aan met water tot 50 ml. Na mengen wordt 100 µl van deze oplossing gedroogd in een lichte luchtstroom, na eventueel toevoegen van 100 µl ethanol om het dragen te vergemakkelijken.

Los het residu op in 100 µl pyridine (2.4), voeg 100 µl bis-trimethylsilyltrifluoracetamide (2.2) en 10 µl trimethylchloorsilaan (2.3) toe, sluit het kolfje met de teflonstop en verwarm gedurende één uur bij 60 °C. Injecteer dan 0,5 µl van de heldere oplossing (met warme en lege maatkolf, volgens de eerder vermelde splitverhouding).

5.   BEREKENING

5.1.

Bereid een oplossing die: 60 g/l glucose, 60 g/l fructose, 1 g/l meso-inositol en 1 g/l saccharose bevat. Weeg 5 g van deze oplossing af en vervolg zoals in punt 4. Uit het chromatogram kunnen de verdelingsfactoren coëfficiënten voor meso-inositol en voor saccharose ten opzichte van xylitol berekend worden. Voor scyllo-inositol (dat niet commercieel verkrijgbaar is), waarvan de retentietijd begrepen is tussen de laatste piek van de aromatische vormen van glucose en die van meso-inositol (zie figuur), kan dezelfde verdelingsfactorcoëfficiënt als voor meso-inositol gebruikt worden.

6.   WEERGAVE VAN DE RESULTATEN

6.1.	Meso-inositol en scyllo-inositol worden uitgedrukt in milligram per kilogram totaal suiker. Saccharose wordt uitgedrukt in gram per kilogram most. Figuur: Gaschromatogram van meso-inositol, scyllo-inositol en saccharose.

▼M6

43.   BEPALING VAN DE ISOTOOPVERHOUDING 18O/16O VAN WATER IN WIJN

I.   BESCHRIJVING VAN DE METHODE

1.   Doel van de methode

Doel van deze methode is het meten van de isotoopverhouding 18O/16O van water van verschillende oorsprong. De isotoopverhouding 18O/16O kan worden weergegeven in de afwijking δ ‰ ten opzichte van de waarde van de isotoopverhouding van de internationale referentiestof V.SMOW:

2.   Principe

De isotoopverhouding 18O/16O wordt bepaald door massaspectrometrie van de isotoopverhoudingen (MSIV) van de ionenstromen m/z 46 (12C16O18O) en m/z 44 (12C16O2) die afkomstig zijn van het kooldioxide dat is verkregen na uitwisseling met het water van de wijn volgens de reactie:

C16O2 + H2 18O ↔ C16O18O + H2 16O

Voor de analyse wordt gebruik gemaakt van het kooldioxide in de gasvormige fase.

3.   Reagentia

4.   Laboratoriumuitrusting

5.   Proefondervindelijke bepalingen

5.1.   Handmatig

Het inbrengen van het monster

De twee opstellingen worden gekoeld met vloeibare stikstof, waarna het gehele systeem tot 0,1 mm Hg wordt ontgast door de kranen te openen.

Vervolgens worden die kranen weer gesloten, waarna men het geheel laat opwarmen. De ontgassingscyclus wordt herhaald totdat er geen verschil in drukwaarden meer is.

De werkopstelling wordt gekoeld tot − 70 °C (mengsel van vloeibare stikstof en alcohol) om het water te doen bevriezen, waarna het geheel luchtledig wordt gemaakt. Na stabilisatie van het vacuüm wordt de opstelling geïsoleerd met behulp van de kraan; vervolgens wordt de leiding voor het inbrengen van het CO2 doorgeblazen. Het CO2 wordt in de leiding gebracht, waarna die van de rest van het systeem wordt geïsoleerd en gedurende twaalf uur (één avond en nacht) in een bad wordt geplaatst dat op een constante temperatuur van 25 °C (± 0,5 °C) wordt gehouden. Om de voor de equilibrering benodigde tijd zo kort mogelijk te houden, verdient het aanbeveling de monsters aan het eind van de middag te bereiden en het evenwicht tijdens de avond en nacht tot stand te laten komen.

Op de vacuümlijn naast de werkopstelling wordt een monsterhouder geplaatst met evenveel meetcellen als kolven met uitgewisseld CO2. De lege cellen worden zorgvuldig doorgeblazen; de uitgewisselde gassen in de kolven worden achtereenvolgens overgebracht in de met vloeibare stikstof afgekoelde meetcellen. Vervolgens laat men de meetcellen opwarmen bij omgevingstemperatuur.

5.2.   Met een automatische uitwisselaar

Om het evenwicht tot stand te brengen, worden de monsterkolven gevuld met 2 ml wijn of 2 ml water (werkreferentie van het laboratorium) en gekoeld tot − 18 °C. De monsterhouders met de bevroren producten worden met het equilibreersysteem verbonden; nadat het systeem luchtledig is gemaakt, wordt het kooldioxide ingebracht onder een druk van 800 hPa.

Het evenwicht wordt bereikt bij een temperatuur van 22 ± 0,5 °C na een periode van ten minste 5 uur onder licht schudden. Omdat de duur van de equilibrering afhangt van de kolven, moet de optimale duur vooraf worden bepaald voor het toegepaste systeem.

Het kooldioxide in de kolven wordt vervolgens via een capillaire buis overgebracht in de kamer van de massaspectrometer, waarna de meting wordt verricht volgens een protocol dat afhankelijk is van het type apparaat.

6.   Wijze van berekening en weergave van de resultaten

Het relatieve verschil δ′ tussen het monster en de referentiestof voor wat betreft de verhouding van de intensiteit van de ionen m/z 46 en 44 (I46/I44) wordt weergegeven in ‰ aan de hand van de volgende relatie:

Het gehalte van 18O van het monster ten opzichte van de referentiestof V.SMOW op de schaal V.SMOW-SLAP wordt berekend aan de hand van de relatie:

De voor het SLAP-water geaccepteerde waarde is gelijk aan − 55,5 ‰ ten opzichte van V.SMOW. De isotoopverhouding van de referentiestof moet worden bepaald na elke reeks van tien metingen aan onbekende monsters.

7.   Betrouwbaarheid

▼M7

44.   BEPALING VAN ETHYLCARBAMAAT IN WIJN: SELECTIEVE DETECTIEMETHODE MET BEHULP VAN GASCHROMATOGRAFIE/MASSASPECTROMETRIE

(Van toepassing voor de bepaling van ethylcarbamaatconcentraties tussen 10 en 200 μg/l.)

(NB: Respecteer de veiligheidsvoorschriften inzake de omgang met chemische producten, zoals ethanol en aceton en kankerverwekkende producten zoals ethylcarbamaat en dichloormethaan. De gebruikte oplosmiddelen moeten op adequate wijze in overeenstemming met de geldende milieuvoorschriften worden opgeruimd.)

A.   Principe van de methode

Propylcarbamaat wordt aan een monster toegevoegd als interne standaard en de oplossing wordt verdund met water en in een extractiekolom (vaste fase) van 50 ml gebracht. Ethylcarbamaat en propylcarbamaat worden geëlueerd met dichloormethaan.

Het eluaat wordt geconcentreerd met behulp van een roterende vacuümverdamper. Het concentraat wordt geanalyseerd met gaschromatografie (GC). De detectie gebeurt door massaspectrometrie met SIM (selected ion monitoring).

B.   Apparatuur en chromatografische omstandigheden (bij wijze van voorbeeld)

C.   Reagentia

D.   Bereiding van het proefmonster

Breng de volgende hoeveelheden proefmateriaal in twee afzonderlijke bekerglazen van 100 ml:

Voeg aan elk bekerglas 1 ml interne standaardoplossing PC volgens punt C, onder e), punt 3, toe en vul met water aan tot een totaalvolume van 40 ml (of 40 g).

E.   Extractie

De extractie dient te gebeuren in een zuurkast met adequate ventilatie.

Breng de volgens punt D bereide oplossing op de extractiekolom.

Spoel het bekerglas met 10 ml water en breng het spoelwater op de kolom.

Laat de vloeistof gedurende vier minuten in de kolom zakken. Elueer met 2 × 80 ml dichloormethaan. Vang het eluaat op in een erlenmeyer van 300 ml.

Damp het eluaat met behulp van de roterende verdamper op een waterbad van 30 °C in tot 2 à 3 ml. (

NB: Niet droogdampen.

)

Breng het geconcentreerde residu met een pasteur-pipet over in een buis met een maatverdeling van 4 ml.

Spoel de erlenmeyer met 1 ml dichloormethaan en breng het spoelwater in de buis. Concentreer het monster tot 1 ml onder een zwakke stroom stikstof.

Breng het concentraat over in een monsterwisselaarbuis voor de GC/MS-analyse.

F.   GC/MS-analyse

G.   Interlaboratoriumproef

De tabel geeft de afzonderlijke resultaten voor het proefmonster en voor de twee soorten wijn.

De toepassing van de Cochran-toets heeft geleid tot eliminatie van één enkel koppel resultaten, zowel voor wijnen met een alcoholgehalte hoger dan 14 % (v/v) als voor wijnen met een alcoholgehalte lager dan of gelijk aan 14 % (v/v), elk afkomstig van een ander laboratorium.

De relatieve reproduceerbaarheid heeft de neiging af te nemen naarmate het ethylcarbamaatgehalte toeneemt.

▼M10

45.   BEPALING VAN DE ISOTOPISCHE 13C/12C-VERHOUDING DOOR MIDDEL VAN ISOTOPISCHE MASSASPECTROMETRIE VAN HET ETHANOL VAN DE WIJN OF VAN HET ETHANOL DAT WORDT VERKREGEN DOOR VERGISTING VAN MOST, GECONCENTREERDE MOST OF GERECTIFICEERDE GECONCENTREERDE MOST

1.   TOEPASSINGSGEBIED

Met behulp van deze methode wordt het mogelijk de isotopische 13C/12C-verhouding te meten van het ethanol van de wijn en die van het ethanol dat wordt verkregen na vergisting van de producten die van de wijnstok afkomstig zijn (most, geconcentreerde most, gerectificeerde geconcentreerde most).

2.   VERWIJZINGEN NAAR NORMEN

ISO

:

5725:1994 „Betrouwbaarheid van proefmethoden — Bepaling van de herhaalbaarheid en de reproduceerbaarheid van een genormaliseerde proefmethode door middel van proeven in verschillende laboratoria”.

V-PDB

:

Vienna-Pee-Dee Belemnite (RPDB = 0,0112372).

Methode 8 van de bijlage van deze verordening

:

„Bepaling van de verrijking van most, geconcentreerde most, gerectificeerde geconcentreerde most en wijnen door toepassing van de magnetische nucleaire resonantie van deuterium (RMN-FINS)”

3.   BEGRIPPEN EN DEFINITIES

13C/12C

:

verhouding tussen de isotopen van koolstof 13 (13C) en van koolstof 12 (12C) voor een gegeven monster.

δ13 C

:

gehalte aan koolstof 13 (13C), uitgedrukt in deeltjes per duizend (‰).

RMN-FINS

:

specifieke natuurlijke isotopische fractionering, bestudeerd door middel van magnetische nucleaire resonantie.

V-PDB

:

Vienna Pee Dee Belemnite. Het PDB, primaire referentie voor het meten van isotopische gehalten aan koolstof 13, was een calciumcarbonaat afkomstig van een belemnietrostrum (uit het Krijt) van de Pee-Dee-formatie in Zuid-Carolina (Verenigde Staten). De isotopische 13C/12C-verhouding of RPDB hiervan is RPDB = 0,0112372. Het PDB is reeds lang uitgeput, maar is de referentie gebleven voor het uitdrukken van de natuurlijke variaties van de gehalten aan koolstof 13, waaraan de referentiematerialen die bij het Internationaal Atoombureau (IAEA) in Wenen (Oostenrijk) beschikbaar zijn, worden geijkt. De isotopische bepalingen van de natuurlijke aanwezigheid van koolstof 13 worden volgens afspraak uitgevoerd in verhouding tot het V-PDB.

m/z

:

verhouding massa/lading.

4.   PRINCIPE

Tijdens de fotosynthese wordt koolstofgas door de planten geassimileerd volgens twee soorten metabolisme, namelijk het C3- (cyclus van Calvin) en het C4-metabolisme (Hatch en Slack). Deze beide fotosynthesemetabolismen vertonen een verschillende isotopische fractionering. Zo hebben producten die afkomstig zijn van C4-planten, zoals suikers en van vergisting afkomstige alcohol, een hoger gehalte aan koolstof 13 dan de producten van C3-planten. De meeste planten, zoals de wijnstok en de suikerbiet, behoren tot de C3-groep. Suikerriet en maïs behoren tot de C4-groep. De meting van het gehalte aan koolstof 13 maakt dus de opsporing en evaluatie mogelijk van suiker van C4-oorsprong (rietsuiker of isoglucose van maïs), die is toegevoegd aan producten die van de druif afkomstig zijn (druivenmost, wijnen enz.). De combinatie van de gegevens over het gehalte aan koolstof 13 met de gegevens die aan de hand van RMN-FINS zijn verkregen, maakt ook de kwantificering mogelijk van toegevoegde mengsels van suikers of alcoholen die van C3- en C4-planten afkomstig zijn.

Het gehalte aan koolstof 13 wordt bepaald op het koolstofgas dat wordt gevormd als gevolg van de volledige verbranding van het monster. De hoeveelheden van de voornaamste massa-isotopomeren 44 (12C16O2), 45 (13C16O2 en 12C17O16O) en 46 (12C16O18O), die het resultaat zijn van de verschillende mogelijke combinaties van de isotopen 18O, 17O, 16O, 13C en 12C, worden bepaald aan de hand van de ionische stromen die op drie verschillende collectoren van een isotopische massaspectrometer worden gemeten. De bijdragen van de isotopomeren 13C17O16O en 12C17O2 kunnen worden verwaarloosd aangezien ze maar heel weinig voorkomen. De ionische stroom voor m/z = 45 wordt gecorrigeerd voor de bijdrage van 12C17O16O die wordt berekend aan de hand van de intensiteit van de stroom die voor m/z = 46 is gemeten, met inachtneming van de relatieve hoeveelheden 18O en 17O (correctie van Craig). Met behulp van de vergelijking met een referentie die geijkt is aan de internationale referentie V-PDB, is het mogelijk het gehalte aan koolstof 13 op de relatieve δ13C-schaal te berekenen.

5.   REAGENTIA

De materialen en verbruiksstoffen zijn afhankelijk van de apparatuur (punt 6) die door het laboratorium wordt gebruikt. De systemen die meestal worden toegepast zijn die welke op de elementaire analyser zijn gebaseerd. Deze kan zijn uitgerust voor de invoering van monsters die in verzegelde metalen capsules zijn ingebracht of voor de inspuiting van vloeibare monsters door een septum met behulp van een injectiespuit.

Afhankelijk van de gebruikte soort instrumenten, kunnen de volgende referentiematerialen, reagentia en verbruiksstoffen worden gebruikt:

6.   APPARATEN EN MATERIAAL

6.1.   Massaspectrometer voor isotopische verhouding (SMRI)

Massaspectrometer voor isotopische verhouding (SMRI), waarmee het mogelijk is het relatieve 13C-gehalte van het in de natuur voorkomende CO2-gas met een interne nauwkeurigheid van de relatieve waarde van 0,05 ‰ of beter (punt 9) te bepalen. De interne nauwkeurigheid wordt hier gedefinieerd als het verschil tussen twee metingen van hetzelfde CO2-monster. De massaspectrometer die is bestemd voor de meting van isotopische verhoudingen, dient te zijn uitgerust met een drievoudige collector voor het gelijktijdig meten van de intensiteiten voor m/z = 44, 45 en 46. De spectrometer voor isotopische verhouding dient te zijn uitgerust met een systeem voor dubbele invoering, om afwisselend het onbekende en een referentiemonster te meten of een geïntegreerd systeem te gebruiken dat de kwantitatieve verbranding van de monsters uitvoert en voorafgaande aan de meting in de massaspectrometer het koolstofdioxide scheidt van de overige verbrandingsproducten.

6.2.   Verbrandingsapparatuur

Verbrandingsapparatuur die in staat is het ethanol om te zetten in kooldioxide en alle andere verbrandingsproducten, water inbegrepen, te elimineren zonder enige isotopische fractionering. De apparatuur kan een systeem voor continue flux zijn dat is geïntegreerd in de instrumentatie van de massaspectrometer (punt 6.2.1), of een autonoom verbrandingssysteem (punt 6.2.2). Met deze apparatuur dient het mogelijk te zijn een nauwkeurigheid te bereiken die gelijkwaardig is aan die welke in punt 11 wordt genoemd.

6.2.1.   Systemen voor continue flux

Deze bestaan uit een elementaire analyser of een gaschromatograaf die is uitgerust met een systeem voor doorlopende verbranding.

Voor de systemen die zijn uitgerust voor het invoeren van monsters in metalen capsules, wordt onderstaand laboratoriummateriaal gebruikt:

Noot: Om de risico's van verdamping van de ethanolmonsters te beperken, is het mogelijk in de capsules een absorberend materiaal (bijvoorbeeld chromosorb W 45-60 mesh) aan te brengen, waarvan men van tevoren aan de hand van een blancometing heeft vastgesteld dat het geen aanzienlijke hoeveelheid koolstof bevat die de metingen zou kunnen beïnvloeden.

Bij gebruik van een elementaire analyser die met een injector voor vloeistoffen is uitgerust of in het geval van een bereidingssysteem voor chromatografie-verbranding, wordt het volgende laboratoriummateriaal gebruikt:

De in bovenstaande lijsten genoemde laboratoriummaterialen zijn als voorbeelden bedoeld en kunnen, afhankelijk van het soort verbrandingsapparatuur en massaspectrometer die het laboratorium gebruikt, door andere materialen met gelijkwaardige prestaties worden vervangen.

6.2.2.   Autonome voorbehandelingssystemen

In dit geval worden de kooldioxidemonsters die het resultaat zijn van de verbranding van de te analyseren monsters en van de referentie, verzameld in ampullen die vervolgens in het dubbele ingangssysteem van de spectrometer worden geplaatst ten behoeve van de uitvoering van de isotopische analyse. Verscheidene in de literatuur beschreven verbrandingsapparaten kunnen worden gebruikt:

7.   VOORBEHANDELING VAN DE MONSTERS VOOR DE PROEF

Voor de isotopische bepaling dient het ethanol uit de wijn te worden geëxtraheerd. Deze extractie dient te geschieden door destillatie van de wijn zoals beschreven in punt 3.1 van methode nr. 8 (RMN-FINS).

In het geval van druivenmost, geconcentreerde druivenmost en gerectificeerde druivenmost dienen de suikers in ethanol te worden vergist zoals beschreven in punt 3.2 van methode nr. 8.

8.   WERKWIJZE

Alle voorbereidingsfasen dienen te worden uitgevoerd zonder enig significant verlies aan ethanol door verdamping, wat zou leiden tot een verandering van de isotopische samenstelling van het monster.

In onderstaande beschrijving wordt verwezen naar de procedures die algemeen worden gebruikt voor de verbranding van ethanolmonsters met behulp van in de handel verkrijgbare geautomatiseerde verbrandingssystemen. Elke andere methode die waarborgt dat het ethanolmonster kwantitatief wordt omgezet in kooldioxide zonder enig verlies van ethanol door verdamping, kan voor de bereiding van koolstofdioxide voor de isotopische analyse in aanmerking komen.

Experimentele procedure op basis van het gebruik van een elementaire analyser

9.   BEREKENING

Het doel van de methode is het meten van de 3C/12C-verhouding van het ethanol dat is geëxtraheerd uit wijn of uit vergistingsproducten van de druif. De isotopische 13C/12C-verhoudingkan worden uitgedrukt in haar afwijking van een werkreferentie. De isotopische verhouding van koolstof 13 (δ 13C) wordt dan berekend op een schaal van delta per duizend (δ/1 000), door de resultaten die bereikt zijn voor het te meten monster te vergelijken met die van de werkreferentie, die eerder geijkt is aan de primaire internationale referentie (V-PDB). De δ 13C-waarden worden ten opzichte van de werkreferentie uitgedrukt volgens:

δ13Cmonster/ref ‰ = 1 000 × (Rmonster-Rref)/Rref

waarin Rech en Rref respectievelijk de isotopische 13C/12C-verhouding van het monster en die van het koolstofdioxide dat als referentiegas is gebruikt, aangeven.

De δ 13C-waarden worden vervolgens uitgedrukt in verhouding tot V-PDB volgens:

δ13Cmonster/V-PDB ‰ = δ13Cmonster/ref + δ13Cref/V-PDB + (δ13Cmonster/ref × δ13Cref/V-PDB)/1 000,

waarin δ13Cref/V-PDB de isotopische afwijzing is die eerder voor de werkreferentie is bepaald ten opzichte van V-PDB.

Tijdens de doorlopende meting kunnen als gevolg van de omstandigheden van de instrumenten geringe afwijkingen worden geconstateerd. In dat geval dienen de δ13C-waarden van de monsters te worden gecorrigeerd afhankelijk van het verschil van de δ13C-waarde die voor het standaardwerkmonster is gemeten en de werkelijke waarde die eerder aan het V-PDB is geijkt door vergelijking met een van de materialen voor internationale referentie. Tussen twee metingen van het standaardwerkmonster kunnen de afwijking, en dus de op de resultaten van de monsters toe te passen correctie, als lineair worden aangenomen. Aan het begin en aan het einde van iedere reeks metingen dient het standaardwerkmonster te worden gemeten. Vervolgens kan per monster een correctie worden berekend door middel van een lineaire interpolatie.

10.   KWALITEITSGARANTIE EN -CONTROLE

Controleren of de 13C-waarde voor de werkreferentie niet meer dan 0,5 ‰ afwijkt van de aangenomen waarde. Is dat niet het geval, dan dienen de instellingen van de instrumenten van de spectrometer te worden gecontroleerd en eventueel te worden bijgesteld.

Per monster nagaan of het verschil in resultaat tussen de twee achtereenvolgens gemeten capsules lager is dan 0,3 ‰. Het eindresultaat voor een gegeven monster is dan de gemiddelde waarde van de twee capsules. Indien de afwijking groter is dan 0,3 ‰, dient de meting te worden herhaald.

Een controle op het juist functioneren van de meting kan worden gebaseerd op de intensiteit van de ionische stroom voor m/z = 44, die evenredig is aan de hoeveelheid koolstof die in de elementaire analyser is gespoten. In de standaardomstandigheden zou de intensiteit van deze ionische stroom voor de monsters tijdens de analyse praktisch constant moeten zijn. Bij een aanzienlijke afwijking rijst het vermoeden dat sprake is van een ethanolverdamping (bijvoorbeeld een niet volledig verzegelde capsule) of van instabiliteit van de elementaire analyser of de massaspectrometer.

11.   PRESTATIEKENMERKEN VAN DE METHODE (NAUWKEURIGHEID)

Er is een eerste samenwerkingsstudie (punt 11.1) verricht van destillaten, waaronder alcoholen uit wijn en alcoholen uit suikerriet en suikerbieten, alsmede met verschillende mengsels van deze drie oorsprongen. Aangezien bij deze studie geen rekening is gehouden met de destillatiefase, zijn eveneens aanvullende gegevens in aanmerking genomen die uit andere samenwerkingsproeven op wijnen (punt 11.2) en met name gezamenlijke geschiktheidsproeven (punt 11.3) voor de isotopische metingen afkomstig zijn. De resultaten laten zien dat de verschillende destillatiesystemen die in bevredigende omstandigheden zijn gebruikt en in het bijzonder die welke op de RMN-FINS-metingen van toepassing zijn, geen significante variabiliteit meebrengen voor de δ13C-bepalingen van het ethanol van wijn. De voor de wijnen waargenomen betrouwbaarheidsparameters zijn praktisch identiek aan die welke bij de gezamenlijke studie (punt 11.1) van de destillaten zijn verkregen.

11.1.   Samenwerkingsstudie van de destillaten

Jaar van de gezamenlijke proef

:

1996

Aantal deelnemende laboratoria

:

20

Aantal monsters

:

zes dubbelblindmonsters

Te analyseren

:

δ 13C van het ethanol

11.2.   Samenwerkingsstudie van twee wijnen en een alcohol

Jaar van de gezamenlijke proef

:

1996

Aantal deelnemende laboratoria

:

14 voor de destillaten van de wijnen, waarvan zeven eveneens voor de meting van de δ 13C-waarde van het ethanol van de wijnen, acht voor de meting van de δ 13C-waarde van het alcoholmonster.

Aantal monsters

:

drie (witte wijn, alcoholpercentage 9,3 % vol, witte alcoholpercentage 9,6 % vol en alcohol met een alcoholometrisch gehalte van 93 % m/m).

Voorwerp van de analyse

:

δ 13C-waarde van het ethanol

Door de deelnemende laboratoria zijn verschillende destillatiesystemen gebruikt. De isotopische bepalingen van de δ 13C-waarde die in één enkel laboratorium zijn verricht, op alle door de deelnemers ingezonden destillaten vertonen noch een afwijkende waarde, noch een waarde die significant afwijkt van de gemiddelde waarden. De variantie van de resultaten (S2 = 0,0059) is vergelijkbaar met de herhaalbaarheidsvarianties Sr2 van de samenwerkingsstudie van de destillaten (punt 11.1).

11.3.   Resultaten van de gezamenlijke geschiktheidsproeven voor isotopische bepalingen

Sedert december 1994 worden regelmatig internationale geschiktheidsproeven voor de isotopische bepalingen op wijnen en alcoholen (destillaten met een alcoholgehalte van 96 % vol) georganiseerd. De resultaten stellen de deelnemende laboratoria in staat de kwaliteit van hun analyses te controleren. De statistische verwerking van de resultaten maakt het mogelijk de variabiliteit van de bepalingen in reproduceerbaarheidsomstandigheden te beoordelen en dus de variantieparameters en de reproduceerbaarheidslimiet te ramen. De resultaten die zijn verkregenvoor de bepalingen van de δ

13

C-waarde van het ethanol van wijnen en destillaten worden in onderstaande tabel samengevat:

11.4.   Herhaalbaarheids- en reproduceerbaarheidslimieten

De gegevens van verschillende gezamenlijke acties van deelnemende laboratoria die in de voorgaande tabellen zijn opgenomen, maken het dus mogelijk voor de huidige methode, met inbegrip van de destillatiefase, onderstaande herhaalbaarheids- en reproduceerbaarheidslimieten vast te stellen:

---

( 1 ) PB nr. L 84 van 27. 3. 1987, blz. 1.

( 2 ) PB nr. L 132 van 23. 5. 1990, blz. 19.

( 3 ) PB nr. L 133 van 14. 5. 1982, blz. 1.

( 4 ) Elke pyknometer met gelijkwaardige kenmerken kan worden gebruikt.

( 5 ) Een getallenvoorbeeld wordt in de bijlage gegeven.

( 6 ) Een getallenvoorbeeld wordt in de bijlage gegeven.

( 7 ) Het suikergehalte is uitgedrukt als invertsuiker.

( 8 ) Het suikergehalte is uitgedrukt als invertsuiker.

( 9 ) Voorbeeld: voor een alcoholgehalte (m/m) van 12 % is p = 0,12.

( 10 ) Alvorens deze berekening uit te voeren moet de relatieve dichtheid (of de dichtheid) van de onderzochte wijn, zoals boven is aangegeven, worden gecorrigeerd voor de vluchtige zuren volgens de formule:

dv =

− 0,0000086 a of ρv = ρ20 − 0,0000086 a

waarin a = het gehalte aan vluchtige zuren in milli-equivalenten per liter.

( 11 ) Deze waarden worden hier medegedeeld in afwachting van het gereedkomen van de communautaire gegevensbank.

( 12 ) Deze waarden worden hier medegedeeld in afwachting van het gereedkomen van de communautaire gegevensbank.

( 13 ) Eén van de handelsnamen is „noriet”.

( 14 ) 105 pascal (Pa) = 1 bar.

( 15 ) Deze afstand moet worden berekend in de richting OC.

( 16 ) Voor bepaalde rijke wijnen kan het wenselijk zijn een capillaire kolom met een lengte van 50 m te gebruiken.

( 17 ) Voor bepaalde rijke wijnen kan het wenselijk zijn een temperatuurprogrammering uit te voeren van 2 °C/min.