Zaak C‑93/17

Europese Commissie

tegen

Helleense Republiek

„Niet-nakoming – Staatssteun – Onrechtmatig en met de interne markt onverenigbaar verklaarde steun – Verplichting tot terugvordering – Arrest van het Hof waarin de niet-nakoming wordt vastgesteld – Onderneming die zowel civiele als militaire activiteiten ontplooit – Niet-uitvoering – Wezenlijke veiligheidsbelangen van een lidstaat – Artikel 346, lid 1, onder b), VWEU – Financiële sancties – Dwangsom – Forfaitaire som – Draagkracht – Facteur ‚n’ – Factoren die de basis vormen voor de beoordeling van de draagkracht – Bruto binnenlands product – Weging van de stem van de lidstaat in de Raad van de Europese Unie – Nieuwe stemregel in de Raad”

Samenvatting – Arrest van het Hof (Eerste kamer) van 14 november 2018

1. Steunmaatregelen van de staten – Besluit van de Commissie waarbij wordt vastgesteld dat een steunmaatregel onverenigbaar is met de interne markt en de terugvordering ervan wordt gelast – Bepaling van de verplichtingen van de lidstaat – Verplichting om het besluit van de Commissie onverwijld en daadwerkelijk uit te voeren – Verplichting tot terugvordering – Omvang – Daadwerkelijke terugvordering van de verschuldigde bedragen – Begunstigden in moeilijkheden of in staat van faillissement – Geen invloed

   (Art. 108, lid 2, en 288 VWEU)

2. Beroep wegens niet-nakoming – Arrest van het Hof waarin de niet-nakoming wordt vastgesteld – Termijn voor uitvoering – Referentiedatum voor de beoordeling van het bestaan van de niet-nakoming – Datum waarop de termijn verstrijkt die in de aanmaningsbrief is gesteld

   (Art. 260, lid 2, VWEU)

3. Beroep wegens niet-nakoming – Arrest van het Hof waarin de niet-nakoming wordt vastgesteld – Niet-nakoming van de verplichting om het arrest uit te voeren – Financiële sancties – Doel – Voorkomen dat soortgelijke inbreuken zich vaker voordoen

   (Art. 260, lid 2, VWEU)

4. Beroep wegens niet-nakoming – Arrest van het Hof waarin de niet-nakoming wordt vastgesteld – Niet-nakoming van de verplichting om het arrest uit te voeren – Financiële sancties – Dwangsom – Veroordeling tot betaling – Voorwaarde – Voortbestaan van de niet-nakoming tot aan het onderzoek van de feiten door het Hof – Terugvordering van met de interne markt onverenigbare steun – Begunstigde ondernemingen die inmiddels failliet zijn gegaan – Inschrijving van de steun op de lijst van schuldvorderingen om de status quo ante te herstellen – Noodzaak om binnen de door de Commissie gestelde termijn tot terugvordering van de steun of vereffening van de onderneming over te gaan

   (Art. 260, lid 2, VWEU)

5. Beroep wegens niet-nakoming – Arrest van het Hof waarin de niet-nakoming wordt vastgesteld – Niet-nakoming van de verplichting om het arrest uit te voeren – Financiële sancties – Dwangsom – Vaststelling van de vorm en van het bedrag – Beoordelingsbevoegdheid van het Hof – Criteria

   (Art. 260, lid 2, VWEU)

6. Beroep wegens niet-nakoming – Arrest van het Hof waarin de niet-nakoming wordt vastgesteld – Niet-nakoming van de verplichting om het arrest uit te voeren – Financiële sancties – Dwangsom – Vaststelling van het bedrag – Criteria – Ernst van de inbreuk – Verzuim om met de interne markt onverenigbare steun terug te vorderen – Centrale plaats van de Verdragsbepalingen inzake staatssteun – Verzachtende omstandigheden – Moeilijkheden bij de uitvoering – Verplichting voor de lidstaat om tegen de betrokken ondernemingen tot werkelijke actie over te gaan en de Commissie alternatieven voor te stellen waarmee dergelijke moeilijkheden kunnen worden overwonnen – Herhaald inbreukmakend gedrag van de betrokken lidstaat

   (Art. 3, lid 3, en 51 VEU; art. 260, lid 2, VWEU; Protocol nr. 27 bij het VEU en het VWEU)

7. Beroep wegens niet-nakoming – Arrest van het Hof waarin de niet-nakoming wordt vastgesteld – Niet-nakoming van de verplichting om het arrest uit te voeren – Financiële sancties – Dwangsom – Vaststelling van het bedrag – Criteria – Duur van de inbreuk

   (Art. 260, lid 2, VWEU)

8. Beroep wegens niet-nakoming – Arrest van het Hof waarin de niet-nakoming wordt vastgesteld – Niet-nakoming van de verplichting om het arrest uit te voeren – Financiële sancties – Dwangsom – Vaststelling van het bedrag – Criteria – Draagkracht – Bruto binnenlands product van de lidstaat – Inaanmerkingneming van de heersende economische crisis – Aantal stemmen waarover de lidstaat in de Raad beschikt – Nieuwe regel van dubbele meerderheid – Daarvan uitgesloten

   (Art. 260, lid 2, VWEU; Protocol nr. 36 bij het VEU en het VWEU, art. 3, leden 1 en 2)

9. Beroep wegens niet-nakoming – Arrest van het Hof waarin de niet-nakoming wordt vastgesteld – Niet-nakoming van de verplichting om het arrest uit te voeren – Financiële sancties – Dwangsom – Periodiciteit van de dwangsom – Terugvordering van met de interne markt onverenigbare steun – Beoordeling door de Commissie van de staat van voortgang van de maatregelen ter uitvoering

   (Art. 260, lid 2, VWEU)

10. Beroep wegens niet-nakoming – Arrest van het Hof waarin de niet-nakoming wordt vastgesteld – Niet-nakoming van de verplichting om het arrest uit te voeren – Financiële sancties – Dwangsom – Forfaitaire som – Cumulatie van deze twee sancties – Toelaatbaarheid

    (Art. 260, lid 2, VWEU)

11. Beroep wegens niet-nakoming – Arrest van het Hof waarin de niet-nakoming wordt vastgesteld – Niet-nakoming van de verplichting om het arrest uit te voeren – Financiële sancties – Oplegging van een forfaitaire som – Beoordelingsbevoegdheid van het Hof – Beoordelingscriteria – Daadwerkelijk voorkomen dat soortgelijke inbreuken zich in de toekomst vaker voordoen

    (Art. 260, lid 2, VWEU)

1.  Zie de tekst van de beslissing.

   (zie punten 68‑70)

2.  Zie de tekst van de beslissing.

   (zie punten 73‑92)

3.  Zie de tekst van de beslissing.

   (zie punt 107)

4.  Zie de tekst van de beslissing.

   (zie punten 108‑115)

5.  Zie de tekst van de beslissing.

   (zie punten 117‑120)

6.  Zie de tekst van de beslissing.

   (zie punten 121‑129)

7.  Zie de tekst van de beslissing.

   (zie punten 130, 131)

8.  Zie de tekst van de beslissing.

   (zie punten 132‑142)

9.  Zie de tekst van de beslissing.

   (zie punten 143‑148)

10.  Zie de tekst van de beslissing.

    (zie punt 153)

11.  Zie de tekst van de beslissing.

    (zie punten 154‑160)