Zaak T‑165/16

(gedeeltelijke publicatie)

Ryanair DAC, voorheen Ryanair Ltd

en

Airport Marketing Services Ltd

tegen

Europese Commissie

„Staatssteun – Overeenkomsten met de luchtvaartmaatschappij Ryanair en haar dochteronderneming Airport Marketing Services – Luchthavendiensten – Marketingdiensten – Besluit waarbij de steun onverenigbaar wordt verklaard met de interne markt en terugvordering ervan wordt gelast – Begrip staatssteun – Voordeel – Criterium van de particuliere investeerder – Terugvordering – Artikel 41 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie – Toegang tot het dossier – Recht te worden gehoord”

Samenvatting – Arrest van het Gerecht (Zesde kamer – uitgebreid) van 13 december 2018

1. Steunmaatregelen van de staten – Administratieve procedure – Verplichtingen van de Commissie – Mogelijkheid voor de ontvanger van de steun om zich op zo ruime rechten als de rechten van de verdediging als zodanig te beroepen – Geen – Recht van de ontvanger van steun om op adequate wijze bij de procedure te worden betrokken – Draagwijdte

   (Art. 108, lid 2, VWEU; Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, art. 41)

2. Steunmaatregelen van de staten – Begrip – Selectiviteit van de maatregel – Onderscheid tussen het selectiviteitsvereiste en het daarmee samengaande bewijs van een economisch voordeel alsook tussen een steunregeling en individuele steun – Individuele steun – Luchthavendiensten- en marketingovereenkomsten die een luchtvaartmaatschappij een voordeel verschaffen – Vermoeden van selectiviteit – Noodzaak van een vergelijking van de begunstigde met andere marktdeelnemers die zich in een vergelijkbare feitelijke en juridische situatie bevinden – Geen

   (Art. 107, lid 1, VWEU)

3. Steunmaatregelen van de staten – Begrip – Beoordeling volgens het criterium van de particuliere investeerder – Ingewikkelde economische beoordeling – Beoordelingsbevoegdheid van de Commissie – Rechterlijke toetsing – Grenzen

   (Art. 107, lid 1, VWEU)

4. Steunmaatregelen van de staten – Begrip – Beoordeling volgens het criterium van de particuliere investeerder – Beoordeling met inachtneming van alle relevante aspecten van de betrokken operatie en van de context ervan – Geen hiërarchie tussen de vergelijkende analyse en de andere beoordelingsmethoden

   (Art. 107, lid 1, VWEU)

5. Steunmaatregelen van de staten – Begrip – Beoordeling volgens het criterium van de particuliere investeerder – Beoordeling met inachtneming van alle relevante aspecten van de betrokken operatie en van de context ervan – Complex geheel van luchthavendiensten- en marketingovereenkomsten – Analyse van de winstgevendheid van genoemd complex geheel

   (Art. 107, lid 1, VWEU)

6. Handelingen van de instellingen – Motivering – Verplichting – Omvang – Besluit van de Commissie inzake staatssteun – Toepasselijkheid van het criterium van de particuliere investeerder – Vereiste van een specifieke motivering voor elke technische keuze of elk becijferd gegeven – Geen

   (Art. 296 VWEU)

7. Steunmaatregelen van de staten – Begrip – Toetsing aan artikel 107, lid 1, VWEU – Inaanmerkingneming van een vroegere praktijk – Uitgesloten

   (Art. 107, lid 1, VWEU)

1.  Zie de tekst van de beslissing.

   (zie punten 52‑55, 57, 68, 71)

2.  Zie de tekst van de beslissing.

   (zie punten 82‑91)

3.  Zie de tekst van de beslissing.

   (zie punten 98‑101)

4.  Zie de tekst van de beslissing.

   (zie punten 105‑109)

5.  Zie de tekst van de beslissing.

   (zie punten 120‑132, 166‑169, 181‑195, 204‑224, 244‑275)

6.  Zie de tekst van de beslissing.

   (zie punten 136‑143)

7.  Zie de tekst van de beslissing.

   (zie punt 201)