Vrij verkeer van werknemers: overzicht van de rechten

Voorliggende mededeling beoogt het informeren van de Europese staatsburgers omtrent hun rechten ingeval zij in een andere EU-lidstaat willen werken. Deze EU-onderdanen moeten in elke lidstaat immers op dezelfde manier behandeld worden als de nationale werknemers op het vlak van toegang tot werk, arbeidsvoorwaarden, belastingen en sociale dienstverlening.

BESLUIT

Mededeling van de Commissie aan de Raad, het Europees Parlement, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de regio’s van 13 juli 2010 getiteld Het vrije verkeer van werknemers opnieuw garanderen: rechten en belangrijkste ontwikkelingen [COM(2010) 373 definitief – Niet bekendgemaakt in het Publicatieblad].

SAMENVATTING

Sedert de invoering van de beginselen van het vrije verkeer van personen in de Europese Unie EU) werd een groot aantal mobiliteitsbelemmeringen weggewerkt. De Commissie stelt daarom de voornaamste juridische ontwikkelingen voor die hebben bijgedragen tot een verbetering van de rechten van de migrerende EU-werknemers. Bovendien is het bevorderen van de mobiliteit een van de doelstellingen van de nieuwe strategie Europa 2020.

Vrij verkeer van werknemers

Het beginsel van het vrije verkeer van personen is van toepassing voor alle EU-burgers zolang het verblijf minder dan drie maanden bedraagt. Bij een verblijf langer dan drie maanden wordt het beginsel van het vrije verkeer aan bepaalde voorwaarden onderworpen. Migrerende werknemers genieten echter steeds betere voorwaarden met betrekking tot bepaalde verblijfsrechten dan niet-actieve EU-burgers.

Het beginsel van het vrije verkeer van werknemers verleent immers aan elke EU-burger het recht om in een andere lidstaat van de Europese Unie te werken (artikel 45 van het Verdrag betreffende de werking van de EU (VwEU)). Sommige landen kunnen na de periode van drie maanden inschrijvingsformaliteiten opleggen aan de werknemers, echter zonder dat aan een andere verblijfsvoorwaarde moet worden voldaan.

Zelfstandigen (artikel 49 van het VwEU) en gedetacheerde werknemers die diensten verlenen vallen onder andere bepalingen.

Migrerende werknemers worden als dusdanig beschouwd indien ze:

• een inkomen genieten, met inbegrip van een beperkt inkomen of voordelen in natura. Een uitzondering geldt voor vrijwilligerswerk zonder enige beloning;
• een ondergeschiktheidsrelatie hebben, die de betaalde arbeid kenmerkt (dit wil zeggen dat de werkgever de keuze van de activiteit, de beloning, de arbeidsvoorwaarden, enz. bepaalt);
• een reële en daadwerkelijke arbeid uitoefenen, want louter marginale en bijkomstige werkzaamheden komen niet in aanmerking. Deeltijdse arbeid, stages en bepaalde opleidingen worden eveneens erkend;
• een grensoverschrijdend verband hebben, dit houdt in dat de werknemer in een andere EU-lidstaat moet wonen of werken dan zijn land van oorsprong.

Andere categorieën EU-burgers die onder het vrij verkeer van werknemers vallen voor een periode langer dan drie maanden zijn:

• de familieleden van de migrerende werknemer, ongeacht hun nationaliteit. Ze genieten eveneens de sociale voordelen van het ontvangende land;
• EU-burgers die de status van werknemer behouden, zelfs na de beëindiging van de arbeidsverhouding in het ontvangende land (in geval van tijdelijke arbeidsongeschiktheid, onvrijwillige werkloosheid, enz.);
• werkzoekenden die kunnen aantonen dat ze actief op zoek zijn naar een baan.

Toegang tot werk

Migrerende werknemers moeten hun beroepsactiviteiten kunnen uitoefenen onder dezelfde voorwaarden als nationale werknemers. Daarom is elke vorm van discriminatie verboden betreffende:

• de uitvoering van een gereglementeerd beroep, want werknemers kunnen de erkenning van hun beroepskwalificaties of opleidingen aanvragen;
• de taalvereisten, die redelijk en noodzakelijk moeten zijn voor de baan in kwestie;
• de toegang tot functies in overheidsdienst, behalve voor bepaalde soorten betrekkingen die een deelneming aan de uitoefening van openbaar gezag inhouden;
• het vrije verkeer van professionele en semiprofessionele sporters.

Werkzoekenden hebben toegang tot de overheidsdiensten inzake werkgelegenheid en financiële voordelen die bedoeld zijn de toegang tot een baan op de arbeidsmarkt van de ontvangende EU-lidstaat te bevorderen.

Gelijke behandeling van de werknemers

Elke vorm van discriminatie is verboden wat betreft werkgelegenheid, beloning en overige arbeidsvoorwaarden.

Migrerende werknemers worden gelijkgesteld met nationale werknemers:

• ze zijn onderworpen aan de wetten en collectieve overeenkomsten van de ontvangende lidstaat;
• ze genieten dezelfde sociale voordelen die voortvloeien uit hun hoedanigheid van ingezetene of van werknemer, vanaf de eerste dag van hun beroepsactiviteit;
• ze worden beschermd tegen fiscale discriminatie op grond van hun nationaliteit en hun hoedanigheid van migrerende werknemer.

Versterking van de rechten van EU-burgers

Na de publicatie van de mededeling van de Commissie, heeft het Europees Parlement en de Raad in april 2014 Richtlijn 2014/54/EU aangenomen betreffende maatregelen om de uitoefening van de in de context van het vrije verkeer van werknemers verleende rechten te vergemakkelijken.

In principe heeft de Richtlijn ten doel om:

• passende beroepsmogelijkheden op nationale schaal te garanderen voor werknemers die naar de EU migreren wanneer zij van mening zijn dat zij slachtoffer zijn van discriminatie gebaseerd op gronden van nationaliteit;
• de verenigingen, organisaties en overige rechtspersonen de mogelijkheid te bieden van administratieve of juridische procedures ten behoeve of ter ondersteuning van werknemers die werkzaam zijn binnen de EU wier rechten zijn geschonden;
• betere voorlichting te verstrekken aan werknemers die hun recht op vrij verkeer willen uitoefenen en aan particuliere of openbare werkgevers op dit vlak;
• een dialoog met de niet-gouvernementele organisatie (NGO’s) te stimuleren.

GERELATEERDE BESLUITEN

Richtlijn 2014/54/EU van het Europees Parlement en de Raad van 16 april 2014 betreffende om de uitoefening van de in de context van het vrije verkeer van werknemers verleende rechten te vergemakkelijken.

Laatste wijziging: 04.06.2014