Op visserijrechten gebaseerde beheersinstrumenten

In het kader van het gemeenschappelijk visserijbeleid (GVB) brengt de Commissie een discussie op gang over de toekomst van op visserijrechten gebaseerde beheerssystemen. Zij stelt voor te focussen op de analyse van de huidige nationale systemen en op de mogelijkheid om die systemen efficiënter te maken door de uitwisseling van de beste praktijken.

BESLUIT

Mededeling van de Commissie van 26 februari 2007 betreffende op rechten gebaseerde beheersinstrumenten in de visserijsector [COM(2007) 73 def. - Niet in het Publicatieblad verschenen].

SAMENVATTING

Alle beheerssystemen ter wereld werken met een of andere vorm van rechten die de toegang tot en/of het gebruik van de visbestanden regelen. Zo ook het gemeenschappelijk visserijbeleid (GVB). Dit voorziet onder meer in de toekenning van nationale vergunningen en quota, in de beperking van het aantal "zeedagen" voor bepaalde visserijtakken en in diverse maatregelen om de vlootcapaciteit te beperken. De basismechanismen van het GVB voor de toewijzing van visserijrechten aan de verschillende lidstaten hebben dan wel bewezen efficiënt te zijn, in andere opzichten heeft het GVB zijn doelstellingen niet gehaald. Dit blijkt o.m. uit de uitputting van vele visbestanden en uit de zwakke economische prestaties van sommige onderdelen van de vloot. Momenteel is het voornaamste doel van het GVB dan ook de visbestanden in stand te houden zodat het ecosysteem wordt behouden en de economische activiteit blijft bestaan.

Volgens de Commissie zijn in de brede waaier aan beheerssystemen die momenteel in de Gemeenschap worden toegepast, de transparantie, de efficiëntie en in sommige gevallen de coherentie zoek, wat de economische moeilijkheden in de visserijsector nog vergroot. In deze mededeling wordt nagegaan welke beheersopties geschikt zijn om het visserijbeheer efficiënter te maken en tegelijk bij te dragen tot het bereiken van de basisdoelstellingen van het GVB. De Commissie stelt voor met de lidstaten en de visserijsector een discussie aan te gaan die "pragmatisch, transparant en succesvol" moet zijn. Het is onder meer de bedoeling de bestaande systemen te evalueren en te verbeteren, en de beste praktijken uit te wisselen.

Communautaire achtergrond

De systemen voor visserijbeheer behoren tot de bevoegdheden die de Europese Unie (EU) deelt met de lidstaten. De Unie is bevoegd voor:

• de beperking van de totale vlootomvang;
• de vaststelling van de vangstmogelijkheden en van de visserijinspanningsniveaus;
• het nemen van technische maatregelen om de visbestanden beter te beschermen (het opleggen van beperkingen inzake vaartuigen of vistuig).

De nationale autoriteiten zorgen op nationaal en regionaal niveau voor de verdeling en het beheer van de vergunningen, de quota en de visserijinspanningen.

Door al deze beheersmaatregelen worden de toegangs- en vangstrechten van de afzonderlijke vissers beter omschreven en duidelijker afgebakend. Aan deze rechten kunnen economische waarden worden gekoppeld, maar dit gebeurt vaak op ondoorzichtige en onvoorspelbare wijze.

Op visserijrechten gebaseerde beheerssystemen

De op visserijrechten gebaseerde beheerssystemen zijn slechts een middel om de vissers te helpen hun activiteiten rendabeler te maken. Het zal dus nog altijd nodig zijn om instandhoudingsdoelstellingen na te streven via diverse maatregelen voor visserijbeheer (bijv. quota). Het formaliseren van de visserijrechten kan evenwel helpen om deze doelstellingen te bereiken tegen een lagere kostprijs. Een van de argumenten is dat economische levensvatbaarheid ook tot meer biologische duurzaamheid zal leiden. Een goed functionerend beheerssysteem op basis van visserijrechten verhoogt namelijk alleen maar het belang dat de vissers en de industrie hebben bij de duurzaamheid van de natuurlijke hulpbronnen.

Het meest controversiële aspect van deze beheerssystemen is de overdraagbaarheid van de visserijrechten. Een gevolg van deze overdraagbaarheid is dat het gebruik van de hulpbronnen handelswaarde krijgt, die hoog kan oplopen en een grote impact kan hebben op de ontwikkeling van de sector. De overdraagbaarheid van de rechten verhoogt de efficiëntie van de visserijbedrijven. Daarnaast leidt zij tot grotere concentraties op het gebied van quotumbezit, vergunningen, geografische verdeling van de visserijactiviteit en samenstelling van de vloot. Hierbij moet worden opgemerkt dat dergelijke concentraties ook ontstaan door de vermindering van de vangstmogelijkheden. Om al te grote concentraties tegen te gaan kunnen op visserijrechten gebaseerde systemen worden ontworpen met een ontradend effect op concentraties boven een bepaalde drempel, zodat het geografische evenwicht van de visserijactiviteiten wordt behouden en het culturele, sociale en professionele weefsel wordt gehandhaafd, vooral door de kleinschalige kustvisserij te beschermen. Wel moeten de nieuwe maatregelen die de concentratie van de rechten moeten beperken, voldoen aan de regels van de interne markt en de concurrentie. De Commissie moet controleren of de regelingen die de concentraties en de bedrijfsverplaatsingen moeten beperken, verenigbaar zijn met de eengemaakte markt en de concurrentievoorschriften van de Gemeenschap.

De op visserijrechten gebaseerde beheerssystemen kunnen ook de problemen in verband met roofbouw * en teruggooi doen toenemen. Roofbouw en teruggooi brengen de duurzaamheid van de bestanden in gevaar en bemoeilijken de beoordeling van de reële vangstniveaus. Maar deze problemen deden zich vroeger ook al voor, toen er nog geen sprake was van op visserijrechten gebaseerde beheerssystemen. De Commissie heeft een plan voorgelegd om teruggooi tegen te gaan. Voorts zijn strengere controles op de visserijactiviteiten van essentieel belang voor het uiteindelijke succes van elk beheerssysteem dat in de sector wordt toegepast.

Start van de discussie

Aangezien bij het GVB wordt uitgegaan van het beginsel van de "relatieve stabiliteit" bij de verdeling van de vangstmogelijkheden over de lidstaten, met als doel "een voorspelbaar aandeel in de bestanden voor elke lidstaat" te garanderen, lijkt het weinig waarschijnlijk dat zal worden overgeschakeld naar een communautair beheerssysteem dat is gebaseerd op vrij verhandelbare visserijrechten. De methoden voor het beheer en de overdraagbaarheid van de visserijrechten zullen op nationaal niveau moeten worden uitgewerkt. Natuurlijk zal dit de reeds bestaande quotaruil tussen de lidstaten niet in de weg staan.

Tijdens de besprekingen van de Commissie, de lidstaten en de visserijsector is een aantal gevoelige punten in verband met het opzetten van op visserijrechten gebaseerde beheerssystemen aan het licht gekomen. Het gaat o.a. om:

• de kwestie van de "relatieve stabiliteit";
• de overdraagbaarheid van de visserijrechten, waardoor een te grote, vaak onomkeerbare concentratie van die rechten kan ontstaan;
• de eerste toewijzing van de visserijrechten en de geldigheidsduur van die rechten;
• eventuele ongunstige gevolgen voor de kleinschalige visserij als die bestaat naast industriële visserijbedrijven;
• problemen i.v.m. roofbouw ("highgrading") en teruggooi;
• de behoefte aan efficiënte controles op de naleving van de voorschriften.

Voorts moeten in de communautaire discussie, die zo breed mogelijk moet worden opgezet, de volgende punten aan bod komen:

• analyse van de huidige nationale systemen;
• verhoging van de efficiëntie van die systemen door uitwisseling van de beste praktijken;
• transnationale aspecten zoals het streven naar synergieën tussen de systemen van de lidstaten of het invoeren van systemen voor quotaruil tussen de lidstaten.

Deze punten dienen aan de orde te worden gesteld tijdens een debat over de toekomst van op visserijrechten gebaseerde beheersinstrumenten, dat dringend moet worden gehouden. De Commissie zal deze discussie onderbouwen met een reeks studies en adviezen van deskundigen. Zij is van plan begin 2008 een synthese van deze discussie te maken, na te gaan of en in hoeverre verdere maatregelen moeten worden genomen, en een verslag aan de Raad en het Europees Parlement voor te leggen. Zo nodig zal zij in dat verslag vervolgmaatregelen voorstellen of aanbevelingen daarvoor doen.

Laatste wijziging: 05.12.2007