BIJLAGE BIJ HET PROTOCOL TOT WIJZIGING VAN DE OVEREENKOMST INZAKE OVERHEIDSOPDRACHTEN

PREAMBULE

DE PARTIJEN BIJ DEZE OVEREENKOMST (hierna „de partijen” genoemd),

ERKENNENDE dat er behoefte is aan een effectief multilateraal kader voor overheidsopdrachten, met het oog op het verwezenlijken van een grotere liberalisering en uitbreiding van, en een verbetering van het kader voor de internationale handel;

ERKENNENDE dat maatregelen betreffende overheidsopdrachten niet zodanig moeten worden opgesteld, aangenomen of toegepast dat zij bescherming bieden aan binnenlandse leveranciers, goederen of diensten of een onderscheid maken tussen buitenlandse leveranciers, goederen of diensten;

ERKENNENDE dat de integriteit en de voorspelbaarheid van stelsels voor overheidsopdrachten wezenlijk deel uitmaken van het efficiënt en effectief beheer van publieke middelen, de prestaties van de economieën van de partijen en het functioneren van het multilaterale handelssysteem;

ERKENNENDE dat de procedurele verplichtingen in het kader van deze overeenkomst voldoende flexibel moeten zijn om recht te doen aan de specifieke omstandigheden van elke partij;

ERKENNENDE dat rekening moet worden gehouden met de behoeften van ontwikkelingslanden op het gebied van ontwikkeling, financiën en handel, in het bijzonder met die van de minst ontwikkelde landen;

ERKENNENDE dat het van belang is te beschikken over transparante maatregelen betreffende overheidsopdrachten, op transparante en onpartijdige wijze uitvoering te geven aan overheidsopdrachten, alsmede belangenverstrengeling en corrupte praktijken te vermijden, overeenkomstig de toepasselijke internationale instrumenten, waaronder het VN-Verdrag tegen corruptie;

ERKENNENDE dat het van belang is voor de overheidsopdrachten waarop deze overeenkomst betrekking heeft, gebruik te maken van elektronische middelen en het gebruik daarvan aan te moedigen;

GELEID DOOR DE WENS de aanvaarding van en toetreding tot deze overeenkomst door leden van de WTO die geen partij bij deze overeenkomst zijn, aan te moedigen;

ZIJN HIERBIJ HET VOLGENDE OVEREENGEKOMEN:

Artikel I

Definities

In deze overeenkomst wordt verstaan onder:

a)	handelsgoederen of -diensten: goederen en diensten die in de regel in de handel worden verkocht of te koop worden aangeboden aan, en in de regel worden aangekocht door niet-overheidskopers voor niet-overheidsdoeleinden;

b)	Comité: het Comité voor overheidsopdrachten, ingesteld bij artikel XXI, lid 1;

c)	constructiedienst: een dienst die gericht is op de uitvoering, ongeacht op welke wijze, van bouwwerkzaamheden of civieltechnische werken, gebaseerd op afdeling 51 van de voorlopige centrale productenclassificatie (CPC) van de Verenigde Naties;

d)

land: elk afzonderlijk douanegebied dat partij is bij deze overeenkomst. Ingeval een afzonderlijk douanegebied partij is bij deze overeenkomst, wordt een uitdrukking in deze overeenkomst, wanneer deze nader wordt omschreven met het woord „nationaal”, geïnterpreteerd als betrekking hebbend op dat douanegebied, tenzij anders aangegeven;

e)	dag: kalenderdag;

f)

elektronische veiling: een zich herhalend proces waarbij leveranciers langs elektronische weg nieuwe prijzen opgeven, dan wel nieuwe waarden voor kwantificeerbare, niet op de prijs betrekking hebbende en met de evaluatiecriteria samenhangende onderdelen van de inschrijving, of beide, en waardoor een rangorde van de inschrijvingen tot stand komt of de rangorde wordt gewijzigd;

g)	schriftelijk: betreft elke formulering in woorden of cijfers die kan worden gelezen, gereproduceerd of later medegedeeld. De term „schriftelijk” kan ook betrekking hebben op elektronisch verzonden en opgeslagen informatie;

h)	onderhandse aanbesteding: een procedure waarbij de aanbestedende dienst contact zoekt met een leverancier of leveranciers van zijn keuze;

i)	maatregel: een wet, voorschrift, procedure, administratief richtsnoer of praktijk of een handeling van een aanbestedende dienst betreffende een hier bedoelde overheidsopdracht;

j)	lijst voor veelvuldig gebruik: een door een aanbestedende dienst opgestelde lijst van leveranciers die voldoen aan de voorwaarden voor deelname aan die lijst, waarvan de aanbestedende dienst meer dan eens gebruik denkt te zullen maken;

k)	bericht van aanbesteding: een bekendmaking van een aanbestedende dienst waarbij belangstellende leveranciers worden uitgenodigd een verzoek om deelname in te dienen, zich in te schrijven of beide;

l)	compensatie: een voorwaarde of verbintenis die de plaatselijke ontwikkeling aanmoedigt of de betalingsbalans van een partij verbetert, zoals het gebruik van interne producten, het in licentie geven van technologie, investeringen, compenserende handel en dergelijke;

m)	openbare aanbesteding: een aanbestedingsprocedure waarbij alle belangstellende leveranciers kunnen inschrijven;

n)	persoon: een natuurlijke persoon of rechtspersoon;

o)	aanbestedende dienst: een entiteit die onder bijlage 1, 2 of 3 van aanhangsel I van een partij valt;

p)	erkende leverancier: een leverancier die door een aanbestedende dienst is erkend als leverancier die aan de voorwaarden voor deelname voldoet;

q)	aanbesteding met voorafgaande selectie; een aanbestedingsprocedure waarbij slechts erkende leveranciers door de aanbestedende dienst tot inschrijven worden uitgenodigd;

r)	diensten: omvat constructiediensten, tenzij anders bepaald;

s)

norm: een door een erkend orgaan goedgekeurd document dat bepaalde voor algemeen en herhaald gebruik bestemde regels, richtlijnen of kenmerken van producten of diensten of daarmee verband houdende processen en productiemethoden bevat, waarvan de naleving niet verplicht is. Het kan ook geheel of ten dele betrekking hebben op terminologische elementen, symbolen en voorschriften betreffende verpakking, markering of etikettering die van toepassing zijn op een product, dienst, proces of productiemethode;

t)	leverancier: een persoon of groep personen die goederen of diensten levert of kan leveren, en

u)

technische specificaties: een vereiste in een aanbestedingsprocedure waarin: i) de kenmerken van de aan te schaffen goederen of diensten worden omschreven, zoals kwaliteit, prestaties en veiligheid en afmetingen, dan wel de processen of methoden voor productie of levering; of ii) terminologische elementen, symbolen en voorschriften betreffende verpakking, markering of etikettering die van toepassing zijn op een product of dienst, worden omschreven.

Artikel II

Toepassingsgebied

1.   Deze overeenkomst is van toepassing op alle maatregelen inzake de hierna genoemde overheidsopdrachten, ongeacht of deze geheel of gedeeltelijk via elektronische weg worden uitgevoerd.

2.   De onder deze overeenkomst vallende overheidsopdrachten betreffen de aanschaf voor overheidsdoeleinden van:

a)

goederen, diensten of een combinatie daarvan i) zoals aangegeven in de bijlagen van elke partij bij aanhangsel I, en ii) die niet worden aangeschaft met het oog op commerciële verkoop of wederverkoop of voor gebruik bij de productie of levering van goederen of diensten voor commerciële verkoop of wederverkoop;

b)	met welke contractuele middelen dan ook, waaronder: koop, lease, huur of huurkoop, met of zonder koopoptie;

c)	waarvan de waarde, berekend overeenkomstig de leden 6 tot en met 8, ten tijde van de publicatie van het bericht van aanbesteding overeenkomstig artikel VII, gelijk is aan of meer bedraagt dan de desbetreffende drempelwaarde die vermeld is in de bijlagen van een partij bij aanhangsel I;

d)	door een aanbestedende dienst, en

e)	die niet anderszins van de reikwijdte van deze overeenkomst is uitgesloten ingevolge lid 3 of de bijlagen van een partij bij aanhangsel I.

3.   Tenzij anders bepaald in de bijlagen van een partij bij aanhangsel I, is deze overeenkomst niet van toepassing op:

a)	de verwerving of huur van grond, bestaande gebouwen of andere onroerende goederen of de rechten daarop;

b)	niet-contractuele overeenkomsten of enige vorm van bijstand die een partij verleent, met inbegrip van samenwerkingsovereenkomsten, subsidies, leningen, kapitaalinjecties, garanties en fiscale stimuleringsmaatregelen;

c)

de aanschaf of verwerving van belastingadviesdiensten of bewaardiensten, vereffenings- en managementdiensten voor gereglementeerde financiële instellingen of van diensten in verband met de verkoop, aflossing en distributie van de overheidsschuld, met inbegrip van leningen, staatsobligaties, bankbiljetten en andere effecten;

d)	arbeidsovereenkomsten voor werk bij de overheid;

e)

opdrachten die worden aanbesteed: i) met het specifieke doel internationale bijstand, met inbegrip van ontwikkelingshulp, te verlenen; ii) in het kader van een bijzondere procedure of krachtens een bijzondere voorwaarde van een internationale overeenkomst betreffende de legering van strijdkrachten of betreffende de gezamenlijke uitvoering van een project door de ondertekenende landen; of iii) in het kader van een bijzondere procedure of krachtens een bijzondere voorwaarde van een internationale organisatie, of gefinancierd door een internationale subsidie, lening of andere vorm van steun, wanneer die procedure of voorwaarde niet in overeenstemming is met deze overeenkomst.

4.   Elke partij verstrekt in de haar betreffende bijlagen bij aanhangsel I de volgende informatie:

a)	in bijlage 1: de entiteiten van de centrale overheid waarvan de aanbestedingen onder deze overeenkomst vallen;

b)	in bijlage 2: de entiteiten van de lagere overheid waarvan de aanbestedingen onder deze overeenkomst vallen;

c)	in bijlage 3: alle overige entiteiten waarvan de aanbestedingen onder deze overeenkomst vallen;

d)	in bijlage 4: de goederen die onder deze overeenkomst vallen;

e)	in bijlage 5: de diensten, andere dan constructiediensten, die onder deze overeenkomst vallen;

f)	in bijlage 6: de constructiediensten die onder deze overeenkomst vallen, en

g)	in bijlage 7: eventuele algemene aantekeningen.

5.   Indien een aanbestedende dienst, in het kader van een onder deze overeenkomst vallende overheidsopdracht, van niet in de bijlagen voor de betrokken partij bij aanhangsel I genoemde personen verlangt dat zij opdrachten plaatsen met inachtneming van bijzondere voorschriften, dan is artikel IV mutatis mutandis van toepassing op die voorschriften.

6.   Bij het schatten van de waarde van een opdracht om te bepalen of deze onder de bepalingen van deze overeenkomst valt, dient een aanbestedende dienst:

a)	die opdracht niet in afzonderlijke opdrachten te verdelen of een bijzondere methode voor het schatten van de waarde van de opdracht te gebruiken om deze geheel of gedeeltelijk buiten de toepassing van deze overeenkomst te doen vallen, en

b)

de geschatte maximale totale waarde van de opdracht gerekend over de gehele looptijd daarvan in de beoordeling mee te nemen, ongeacht of de opdracht gegund is aan één of aan meer leveranciers, en daarbij alle vormen van vergoeding in aanmerking te nemen, met inbegrip van: i) premies, honoraria, provisies, commissielonen en rente, en ii) de totale waarde van verschillende opties, indien de aanbesteding daartoe de mogelijkheid biedt.

7.   Indien een bepaald vereiste met betrekking tot een opdracht aanleiding geeft tot het plaatsen van meer dan één opdracht of tot het plaatsen van de opdracht in afzonderlijke percelen (hierna „herhalingsopdrachten” genoemd), moet de berekening van de geschatte maximale totale waarde gebaseerd zijn op:

a)

de waarde van herhalingsopdrachten betreffende soortgelijke goederen of diensten in de voorafgaande periode van 12 maanden of het voorafgaande boekjaar van de aanbestedende dienst, indien mogelijk gecorrigeerd op grond van verwachte wijzigingen in hoeveelheid of waarde gedurende de volgende 12 maanden van de goederen of diensten; of

b)	de geraamde waarde van herhalingsopdrachten betreffende soortgelijke goederen of diensten die zullen worden gegund in de periode van 12 maanden volgende op de eerste opdracht of het boekjaar van de aanbestedende dienst.

8.   In het geval van opdrachten door leasing, huur of huurkoop van goederen of diensten of in het geval van opdrachten waarvan de totale prijs niet vaststaat, wordt de geraamde waarde van de opdracht berekend op de volgende grondslag:

a)	bij opdrachten met een vaste looptijd: i) de totale geschatte maximale waarde voor de gehele looptijd wanneer die ten hoogste 12 maanden bedraagt; of ii) de totale geschatte maximale waarde met inbegrip van de geraamde restwaarde wanneer de looptijd meer dan 12 maanden bedraagt;

b)	bij opdrachten voor onbepaalde duur, het maandelijks te betalen bedrag vermenigvuldigd met 48, en

c)	wanneer het niet zeker is of de opdracht een vaste looptijd heeft dan wel voor onbepaalde tijd is, wordt het onder b) bepaalde toegepast.

Artikel III

Veiligheid en algemene uitzonderingen

1.   Geen enkele bepaling van deze overeenkomst mag zodanig worden uitgelegd dat zij een partij belet maatregelen te nemen of verplicht gegevens te verstrekken die zij nodig acht ter bescherming van haar wezenlijke veiligheidsbelangen ten aanzien van opdrachten voor de aanschaf van wapens, munitie of oorlogstuig of aanschaffingen die onontbeerlijk zijn voor de nationale veiligheid of voor de nationale defensie.

2.   Onder het voorbehoud dat de hieronder bedoelde maatregelen niet zodanig worden toegepast dat zij een middel vormen tot willekeurige of ongerechtvaardigde discriminatie tussen de partijen waar dezelfde omstandigheden gelden, of een verkapte beperking van de internationale handel, wordt niets in deze overeenkomst uitgelegd als een beletsel voor het opleggen of toepassen van maatregelen die:

a)	noodzakelijk zijn ter bescherming van de openbare zeden, orde of veiligheid;

b)	noodzakelijk zijn voor de bescherming van het leven of de gezondheid van mens, dier of plant;

c)	noodzakelijk zijn ter bescherming van de intellectuele eigendom; of

d)	betrekking hebben op goederen of diensten van personen met een handicap, liefdadigheidsinstellingen of gevangenisarbeid.

Artikel IV

Algemene beginselen

1.   Ten aanzien van alle maatregelen op het gebied van de in deze overeenkomst bedoelde overheidsopdrachten bieden de partijen, inclusief hun aanbestedende diensten, onmiddellijk en onvoorwaardelijk aan de goederen en diensten van andere partijen en aan de leveranciers van andere partijen die goederen of diensten van de partijen aanbieden, een behandeling die niet minder gunstig is dan de behandeling die de partijen, inclusief hun aanbestedende diensten, bieden voor:

a)	binnenlandse goederen, diensten en leveranciers, en

b)	goederen, diensten en leveranciers van een andere partij.

2.   Ten aanzien van alle maatregelen op het gebied van de in deze overeenkomst bedoelde overheidsopdrachten, waarborgen de partijen, inclusief hun aanbestedende diensten, dat zij:

a)	een plaatselijk gevestigde leverancier niet minder gunstig behandelen dan een andere plaatselijk gevestigde leverancier op grond van de mate waarin het kapitaal ervan of de zeggenschap erover in buitenlandse handen is; of

b)	een plaatselijk gevestigde leverancier niet discrimineren op grond van het feit dat de goederen of diensten die door die leverancier voor een bepaalde opdracht worden aangeboden, afkomstig zijn van een andere partij.

3.   Wanneer een onder deze overeenkomst vallende overheidsopdracht wordt aanbesteed met gebruikmaking van elektronische middelen:

a)

ziet de aanbestedende dienst erop toe dat voor de aanbesteding, waaronder ook voor de authenticatie en encryptie van informatie, informatietechnologiesystemen en software worden gebruikt die algemeen beschikbaar zijn en interoperabel met andere algemeen beschikbare informatietechnologiesystemen en software, en

b)	hanteert de aanbestedende dienst mechanismen die de integriteit van verzoeken om deelname en van inschrijvingen waarborgen en het tijdstip van ontvangst registreren en ongeoorloofde toegang voorkomen.

4.   Aanbestedende diensten zien erop toe dat onder deze overeenkomst vallende overheidsopdrachten worden aanbesteed op een transparante en onpartijdige wijze die:

a)	in overeenstemming is met deze overeenkomst, waarbij gebruik wordt gemaakt van openbare aanbesteding, aanbestedingsprocedures met voorafgaande selectie en onderhandse aanbestedingsprocedures;

b)	belangenverstrengeling vermijdt, en

c)	corrupte praktijken voorkomt.

5.   Ten behoeve van onder deze overeenkomst vallende overheidsopdrachten passen de partijen op uit de andere partij ingevoerde goederen of door de andere partij verleende diensten geen oorsprongsregels toe die afwijken van de oorsprongsregels die de partij op dat moment op de invoer van goederen of de verlening van diensten uit de andere partij in het normale handelsverkeer toepast.

6.   De partijen, inclusief hun aanbestedende diensten, mogen met betrekking tot onder deze overeenkomst vallende overheidsopdrachten geen compensaties vragen, in aanmerking nemen, eisen of opleggen.

7.   De leden 1 en 2 zijn niet van toepassing op: douanerechten en heffingen van ongeacht welke aard die bij invoer of in verband met invoer worden geïnd, noch op de wijze van inning van dergelijke rechten en heffingen, noch op andere invoerregelingen en -formaliteiten, noch op maatregelen die gevolgen hebben voor de handel in diensten anders dan maatregelen betreffende onder deze overeenkomst vallende overheidsopdrachten.

Artikel V

Ontwikkelingslanden

1.   In onderhandelingen aangaande de toetreding tot, en in de tenuitvoerlegging en het beheer van, deze overeenkomst houden de partijen in bijzondere mate rekening met de behoeften en omstandigheden op het gebied van ontwikkeling, financiën en handel van de ontwikkelingslanden en de minst ontwikkelde landen (hierna gezamenlijk „ontwikkelingslanden” genoemd, tenzij specifiek anders aangeduid), waarbij zij zich er rekenschap van geven dat deze behoeften en omstandigheden van land tot land aanzienlijk kunnen verschillen. Zoals bepaald in dit artikel en op verzoek bieden de partijen een bijzondere en aan de omstandigheden aangepaste behandeling aan:

a)	de minst ontwikkelde landen, en

b)	elk ander ontwikkelingsland, daar waar en in de mate waarin deze bijzondere en aan de omstandigheden aangepaste behandeling tegemoetkomt aan de ontwikkelingsbehoeften van dat land.

2.   Wanneer een ontwikkelingsland toetreedt tot deze overeenkomst, hanteren alle partijen voor de goederen, diensten en leveranciers van dat land het meest gunstige toepassingsgebied dat zij in hun bijlagen bij aanhangsel I hanteren voor enige andere partij bij deze overeenkomst, afhankelijk van de voorwaarden die tussen de partij en het ontwikkelingsland zijn overeengekomen om een passend evenwicht te bewaren tussen de kansen die in het kader van deze overeenkomst worden geboden.

3.   Op basis van zijn ontwikkelingsbehoeften en met instemming van de partijen kan een ontwikkelingsland een of meer van de volgende overgangsmaatregelen aannemen of handhaven, gedurende een overgangsperiode en volgens een tijdschema dat wordt beschreven in de desbetreffende bijlagen bij aanhangsel I van het ontwikkelingsland in kwestie en dat op een zodanige wijze wordt toegepast dat geen onderscheid wordt gemaakt tussen de overige partijen:

a)

een prijspreferentieprogramma, mits: i) de preferentie uitsluitend geldt voor dat deel van de aanbesteding dat goederen of diensten omvat die afkomstig zijn uit het ontwikkelingsland dat de preferentie toepast, dan wel goederen of diensten die afkomstig zijn uit andere ontwikkelingslanden, ten aanzien waarvan het ontwikkelingsland dat de preferentie toepast op grond van een preferentiële overeenkomst verplicht is nationale behandeling te bieden, op voorwaarde dat, wanneer het andere ontwikkelingsland partij is bij deze overeenkomst, eventueel door het Comité gestelde voorwaarden van toepassing zijn op deze behandeling, en ii) het programma transparant is en de preferentie en de toepassing ervan in de overheidsopdracht duidelijk worden beschreven in het bericht van aanbesteding;

b)	een compensatie, mits een eventuele voorwaarde voor, of overweging van, het eisen van de compensatie duidelijk wordt beschreven in het bericht van aanbesteding;

c)	geleidelijke toevoeging van specifieke entiteiten of sectoren, en

d)	een drempelwaarde die hoger is dan de vaste drempelwaarde.

4.   In de onderhandelingen over toetreding tot deze overeenkomst kunnen de partijen met betrekking tot elke specifieke verplichting in het kader van deze overeenkomst, met uitzondering van artikel IV, lid 1, onder b), instemmen met uitgestelde toepassing, terwijl het toetredende ontwikkelingsland de verplichting ten uitvoer legt. De tenuitvoerleggingsperiode is:

a)	voor een minst ontwikkeld land: vijf jaar na de toetreding tot deze overeenkomst, en

b)	voor elk ander ontwikkelingsland: slechts de periode die noodzakelijk is voor de tenuitvoerlegging van de specifieke verplichting en maximaal drie jaar.

5.   Ontwikkelingslanden die een tenuitvoerleggingsperiode hebben bedongen voor een verplichting zoals bedoeld in lid 4, vermelden in de hen betreffende bijlage 7 bij aanhangsel I de overeengekomen tenuitvoerleggingsperiode, de specifieke verplichting waarop de tenuitvoerleggingsperiode van toepassing is en alle eventuele tussentijdse verplichtingen waarmee zij hebben ingestemd en die zij gedurende de tenuitvoerleggingsperiode moeten vervullen.

6.   Nadat deze overeenkomst voor een ontwikkelingsland in werking is getreden, kan het Comité, op verzoek van het ontwikkelingsland:

a)	de overgangsperiode verlengen voor een maatregel die is aangenomen of gehandhaafd in het kader van lid 3 of voor een tenuitvoerleggingsperiode die is bedongen in het kader van lid 4; of

b)	zijn goedkeuring verlenen aan de aanneming van een nieuwe overgangsmaatregel in het kader van lid 3, in bijzondere omstandigheden die niet waren voorzien tijdens het toetredingsproces.

7.   Een ontwikkelingsland dat een overgangsmaatregel in het kader van lid 3 of 6, een tenuitvoerleggingsperiode in het kader van lid 4 of een verlenging in het kader van lid 6 heeft bedongen, treft tijdens de overgangsperiode of de tenuitvoerleggingsperiode die maatregelen die nodig zijn om te waarborgen dat het aan het einde van de betreffende periode voldoet aan de voorwaarden van deze overeenkomst. Het ontwikkelingsland brengt het Comité onmiddellijk op de hoogte van elke maatregel.

8.   Elk verzoek van een ontwikkelingsland om technische samenwerking en capaciteitsopbouw in verband met de toetreding tot of tenuitvoerlegging van deze overeenkomst door dat land wordt door de partijen terdege in overweging genomen.

9.   Het Comité kan procedures opstellen voor de tenuitvoerlegging van dit artikel. Bepalingen inzake het stemmen over besluiten aangaande verzoeken in het kader van artikel 6 kunnen deel uitmaken van dergelijke procedures.

10.   Elke vijf jaar evalueert het Comité het functioneren en de effectiviteit van dit artikel.

Artikel VI

Informatie over het systeem voor overheidsopdrachten

1.   Elke partij:

a)

publiceert onverwijld alle wetgeving, regelgeving, gerechtelijke uitspraken, algemene administratieve beschikkingen en standaardclausules die bij wet- of regelgeving verplicht zijn gesteld en door verwijzing zijn opgenomen in berichten van aanbesteding, aanbestedingsdossiers en procedures inzake onder deze overeenkomst vallende overheidsopdrachten, alsmede alle wijzigingen daarvan, in officieel daartoe aangewezen elektronische of gedrukte media die op ruime schaal worden verspreid en gemakkelijk toegankelijk blijven voor het publiek, en

b)	verstrekt desgevraagd een uitleg daarvan aan andere partijen.

2.   Elke partij:

a)	vermeldt in aanhangsel II de elektronische of gedrukte media waarin de partij de onder lid 1 omschreven informatie publiceert;

b)	vermeldt in aanhangsel III de elektronische of gedrukte media waarin de partij de berichten publiceert die bedoeld worden in artikel VII, artikel IX, lid 7, en artikel XVI, lid 2, en

c)	vermeldt in aanhangsel IV het internetadres of de internetadressen waarop de partij de volgende informatie publiceert: i) haar statistische gegevens inzake overheidsopdrachten conform artikel XVI, lid 5; of ii) haar berichten betreffende toegekende contracten conform artikel XVI, lid 6.

3.   Bij elke wijziging van de in aanhangsel II, III of IV vermelde informatie betreffende een partij, stelt deze partij het Comité daarvan onverwijld in kennis.

Artikel VII

Berichten

1.   Voor elke onder deze overeenkomst vallende overheidsopdracht publiceert de aanbestedende dienst, behalve in de omstandigheden omschreven in artikel XIII, een bericht van aanbesteding in de daartoe bestemde gedrukte of elektronische media als vermeld in aanhangsel III. Deze media worden op ruime schaal verspreid en de berichten blijven gemakkelijk toegankelijk voor het publiek, ten minste tot de in het bericht van aanbesteding aangeduide tijdsperiode is verstreken. De berichten:

a)	zijn, in het geval van aanbestedende diensten die onder bijlage 1 vallen, ten minste gedurende een in aanhangsel III vermelde minimumperiode kosteloos langs elektronische weg beschikbaar via één toegangspunt, en

b)	worden, in het geval van aanbestedende diensten die onder bijlage 2 of 3 vallen, wanneer zij via elektronische weg toegankelijk zijn ten minste beschikbaar gemaakt via links op een elektronisch portaal die kosteloos toegankelijk is.

De partijen, met inbegrip van hun onder bijlage 2 of 3 vallende aanbestedende diensten, worden aangemoedigd hun berichten kosteloos langs elektronische weg te publiceren via één toegangspunt.

2.   Tenzij anders bepaald in deze overeenkomst, worden in alle berichten van aanbesteding de volgende gegevens opgenomen:

a)	de naam en het adres van de aanbestedende dienst en andere informatie die nodig is om contact met de aanbestedende dienst op te nemen en alle relevante documentatie in verband met de opdracht te verkrijgen, alsmede de eventuele kosten en betalingsvoorwaarden;

b)	een omschrijving van de opdracht, met inbegrip van de aard en de hoeveelheid van de goederen of diensten die worden aanbesteed, ofwel een schatting van de hoeveelheid, indien deze niet exact bekend is;

c)	voor herhaalde opdrachten zo mogelijk een schatting van de timing voor de volgende berichten van aanbesteding;

d)	een beschrijving van eventuele facultatieve onderdelen;

e)	de termijnen voor de levering van goederen of diensten of de looptijd van de opdracht;

f)	de te gebruiken aanbestedingsprocedure, met vermelding of daarbij gebruik wordt gemaakt van onderhandelingen of elektronische veilingen;

g)	indien van toepassing het adres en de eventuele termijn voor de indiening van verzoeken om deelname aan de aanbesteding;

h)	het adres en de uiterste datum voor de indiening van inschrijvingen;

i)	de taal of talen waarin inschrijvingen of verzoeken om deelname moeten of mogen worden ingediend, voor andere talen dan de officiële taal van de partij waartoe de aanbestedende dienst behoort;

j)

een lijst en korte omschrijving van eventuele voorwaarden voor de deelname van leveranciers, waaronder de eventuele verplichte verstrekking van specifieke documenten in verband met de opdracht, tenzij deze vereisten zijn opgenomen in het aanbestedingsdossier dat aan alle belangstellende leveranciers ter beschikking wordt gesteld op hetzelfde tijdstip als het bericht van aanbesteding;

k)	indien de aanbestedende dienst voornemens is overeenkomstig artikel IX een beperkt aantal erkende leveranciers uit te nodigen in te schrijven: de criteria aan de hand waarvan zij zullen worden gekozen en eventuele beperkingen op het aantal leveranciers dat mag inschrijven, en

l)	een vermelding dat de opdracht onder deze overeenkomst valt.

3.   Voor iedere voorgenomen aanbesteding publiceert de aanbestedende dienst in een van de talen van de WTO, op hetzelfde tijdstip als het bericht van aanbesteding, een gemakkelijk toegankelijke samenvatting. Deze samenvatting bevat in ieder geval de volgende informatie:

a)	de inhoud van de opdracht;

b)	de termijn voor de indiening van de inschrijvingen en in voorkomend geval de termijn voor de indiening van verzoeken om deelname aan de aanbesteding of plaatsing op de lijst voor veelvuldig gebruik, en

c)	het adres waar documenten met betrekking tot de opdracht kunnen worden opgevraagd.

4.   De aanbestedende diensten worden aangemoedigd hun aanbestedingsplannen zo vroeg mogelijk in elk begrotingsjaar aan te kondigen („aankondiging van geplande aanbestedingen”) in de geëigende gedrukte of elektronische media die in aanhangsel III worden vermeld. De aankondiging van geplande aanbestedingen dient de inhoud van de opdracht en de geplande datum van publicatie van het bericht van aanbesteding te bevatten.

5.   Aanbestedende diensten die vermeld zijn in bijlage 2 of 3 kunnen de aankondiging van geplande aanbestedingen als bericht van aanbesteding gebruiken, mits de aankondiging zoveel mogelijk van de in lid 2 bedoelde informatie bevat waarover de aanbestedende dienst beschikt, alsmede een verklaring dat leveranciers hun belangstelling voor de opdracht bij de aanbestedende dienst bekend kunnen maken.

Artikel VIII

Voorwaarden voor deelname aan aanbestedingen

1.   Aanbestedende diensten beperken de voorwaarden voor de deelname aan een aanbesteding tot wat noodzakelijk is om te waarborgen dat de leverancier over de juridische en financiële capaciteit en de commerciële en technische vaardigheden beschikt om de desbetreffende opdracht uit te voeren.

2.   Bij het bepalen van de voorwaarden voor deelname:

a)	mag de aanbestedende dienst de deelname van een leverancier aan een aanbesteding niet afhankelijk stellen van de voorwaarde dat aan de betrokken leverancier reeds eerder een of meer opdrachten zijn gegund door een aanbestedende dienst van de betrokken partij, en

b)	mag de aanbestedende dienst eerdere werkervaring verlangen wanneer deze van wezenlijk belang is om aan de eisen van de opdracht te kunnen voldoen.

3.   Bij de beoordeling of een leverancier aan de voorwaarden voor deelname voldoet:

a)	evalueert de aanbestedende dienst de financiële, commerciële en technische vaardigheden van de leverancier aan de hand van diens zakelijke activiteiten op en buiten het grondgebied van de partij waartoe de aanbestedende dienst behoort, en

b)	baseert de aanbestedende dienst zich bij deze beoordeling op de voorwaarden die hij vooraf in het bericht van aanbesteding of het aanbestedingsdossier heeft gespecificeerd.

4.   Een partij, met inbegrip van haar aanbestedende dienst, kan wanneer zij beschikt over ondersteunend bewijs een leverancier uitsluiten in geval van:

a)	faillissement;

b)	valsheid in geschrifte;

c)	aanzienlijke of aanhoudende tekortkomingen bij de uitvoering van een wezenlijke eis of verplichting in het kader van een eerdere opdracht of eerdere opdrachten;

d)	definitieve veroordelingen wegens een ernstig misdrijf of andere veroordelingen wegens ernstige strafbare feiten;

e)	fouten bij de beroepsuitoefening of een handelen of nalaten dat een nadelige invloed heeft op de commerciële integriteit van de leverancier, of

f)	belastingontduiking.

Artikel IX

Erkenning van leveranciers

1.   Een partij, inclusief haar aanbestedende diensten, kan een systeem bijhouden voor de registratie van leveranciers waarin belangstellende leveranciers zich moeten laten inschrijven en ten behoeve waarvan zij bepaalde informatie moeten verstrekken.

2.   Alle partijen zien erop toe dat:

a)	hun aanbestedende diensten zich ervoor inspannen dat hun erkenningsprocedures zo weinig mogelijk van elkaar verschillen, en

b)	wanneer hun aanbestedende diensten registratiesystemen bijhouden, de diensten zich ervoor inspannen dat hun registratiesystemen zo weinig mogelijk van elkaar verschillen.

3.   Een partij, inclusief haar aanbestedende diensten, mag een registratiesysteem of erkenningsprocedure niet aannemen of toepassen met het oogmerk of gevolg dat er in haar aanbestedingsprocedure onnodige belemmeringen worden opgeworpen voor leveranciers van een andere partij.

4.   Wanneer een aanbestedende dienst een opdracht wil aanbesteden met een voorafgaande selectie:

a)	neemt de aanbestedende dienst in het bericht van aanbesteding ten minste de in artikel VII, lid 2, onder a), b), f), g), j), k) en l), vermelde informatie op en nodigt hij leveranciers uit een verzoek om deelname in te dienen, en

b)	verstrekt de aanbestedende dienst, uiterlijk bij de aanvang van de inschrijvingsperiode, de in artikel VII, lid 2, onder c), d), e), h) en i), vermelde informatie aan de erkende leveranciers die hij in kennis stelt overeenkomstig artikel XI, lid 3, onder b).

5.   Een aanbestedende dienst staat alle erkende leveranciers toe om deel te nemen aan een bepaalde aanbestedingsprocedure, tenzij de aanbestedende dienst in het bericht van aanbesteding vermeldt dat het aantal leveranciers dat tot de aanbesteding wordt toegelaten beperkt is, onder opgave van de criteria voor de selectie van dit beperkte aantal toegelaten leveranciers.

6.   Indien het aanbestedingsdossier niet vanaf de datum van publicatie van het in lid 4 bedoelde bericht van aanbesteding openbaar toegankelijk is, ziet de aanbestedende dienst erop toe dat het dossier voor alle overeenkomstig lid 5 geselecteerde erkende leveranciers op hetzelfde tijdstip beschikbaar komt.

7.   Aanbestedende diensten mogen een lijst van leveranciers voor veelvuldig gebruik bijhouden, mits een bericht waarin belangstellende leveranciers worden uitgenodigd plaatsing op de lijst aan te vragen:

a)	jaarlijks wordt gepubliceerd, en

b)	dit bericht in geval van elektronische publicatie permanent beschikbaar wordt gesteld,

in de daartoe bestemde media als vermeld in aanhangsel III.

8.   In het in lid 7 bedoelde bericht worden de volgende gegevens opgenomen:

a)	een omschrijving van de goederen en diensten, of de categorieën goederen en diensten, waarvoor de lijst kan worden gebruikt;

b)	de voorwaarden voor deelname waaraan leveranciers moeten voldoen om op de lijst te worden opgenomen en de methoden die de aanbestedende dienst gebruikt om te controleren of een leverancier aan de voorwaarden voldoet;

c)	de naam en het adres van de aanbestedende dienst en andere informatie die nodig is om contact met de dienst op te nemen en alle relevante documentatie in verband met de lijst te verkrijgen;

d)	de geldigheidsduur van de lijst en de wijze waarop deze wordt vernieuwd of beëindigd, of wanneer er geen geldigheidsduur is vastgesteld, een aanwijzing over de wijze waarop de beëindiging van het gebruik van de lijst wordt medegedeeld, en

e)	een vermelding dat de lijst kan worden gebruikt voor aanbestedingen die onder deze overeenkomst vallen.

9.   Niettegenstaande lid 7 is het toegestaan dat een aanbestedende dienst, indien hij een lijst voor veelvuldig gebruik met een geldigheidsduur van drie jaar of minder bijhoudt, slechts éénmaal, bij de aanvang van de geldigheidsduur van de lijst, het in dat lid bedoelde bericht publiceert, mits:

a)	in het bericht wordt vermeld wat de geldigheidsduur is en dat tijdens die periode geen verdere berichten zullen worden gepubliceerd;

b)	en dit bericht met elektronische middelen wordt gepubliceerd en gedurende de geldigheidsduur ervan permanent beschikbaar wordt gesteld.

10.   Aanbestedende diensten staan leveranciers toe te allen tijde een verzoek tot opname op de lijst voor veelvuldig gebruik in te dienen en nemen alle erkende leveranciers binnen een redelijk korte termijn op die lijst op.

11.   Wanneer een leverancier die niet is opgenomen op een lijst voor veelvuldig gebruik een verzoek indient tot deelname aan een aanbestedingsprocedure waarbij een dergelijke lijst wordt gehanteerd en hij daarbij alle vereiste documenten indient, binnen de termijn zoals bepaald in artikel XI, lid 2, wordt dit verzoek door de aanbestedende dienst onderzocht. De aanbestedende dienst sluit de leverancier niet uit van beoordeling in het kader van de aanbestedingsprocedure op grond van het argument dat hij onvoldoende tijd heeft om het verzoek te onderzoeken, tenzij hij, in uitzonderlijke gevallen, als gevolg van de complexiteit van de aanbesteding, niet in staat is het onderzoek van het verzoek te voltooien binnen de termijn die voor de indiening van inschrijvingen is toegestaan.

12.   Aanbestedende diensten die onder bijlage 2 of 3 vallen, kunnen een bericht waarbij leveranciers worden uitgenodigd een verzoek tot opname op de lijst voor veelvuldig gebruik in te dienen, gebruiken als bericht van aanbesteding, mits:

a)

het bericht gepubliceerd wordt overeenkomstig lid 7 en de in lid 8 vermelde informatie en zoveel mogelijk van de in artikel VII, lid 2, bedoelde informatie bevat, alsmede een verklaring dat het bericht als bericht van aanbesteding geldt of dat uitsluitend de leveranciers op de lijst voor veelvuldig gebruik nader bericht zullen ontvangen van aanbestedingen waarop de lijst voor veelvuldig gebruik van toepassing is, en

b)

de aanbestedende dienst aan leveranciers die bij hem belangstelling hebben geuit voor een bepaalde opdracht onverwijld voldoende informatie verstrekt aan de hand waarvan zij kunnen beoordelen in hoeverre de opdracht voor hen relevant is, alsmede alle overige in artikel VII, lid 2, voorgeschreven informatie, voor zover die beschikbaar is.

13.   Aanbestedende diensten die onder bijlage 2 of bijlage 3 vallen, mogen leveranciers die overeenkomstig lid 10 een verzoek tot opname op de lijst voor veelvuldig gebruik hebben ingediend toestaan in te schrijven op een bepaalde opdracht, indien de aanbestedende dienst voldoende tijd heeft om te onderzoeken of de leverancier aan de voorwaarden voor deelname voldoet.

14.   Aanbestedende diensten stellen leveranciers die een verzoek tot deelname of een verzoek tot opname op de lijst voor veelvuldig gebruik hebben ingediend, zo spoedig mogelijk in kennis van hun besluit inzake dat verzoek.

15.   Wanneer een aanbestedende dienst een verzoek van een leverancier om erkenning of opname op een lijst voor veelvuldig gebruik afwijst, de erkenning van een leverancier intrekt of een leverancier van een lijst voor veelvuldig gebruik schrapt, stelt de dienst de leverancier daarvan onverwijld in kennis en verstrekt hij de leverancier desgevraagd onverwijld een schriftelijke motivering van zijn besluit.

Artikel X

Technische specificaties en aanbestedingsdossier

1.   Aanbestedende diensten mogen geen technische specificaties op- of vaststellen of toepassen of conformiteitsbeoordelingsprocedures voorschrijven met als doel of gevolg dat onnodige belemmeringen voor de internationale handel ontstaan.

2.   Bij het voorschrijven van de technische specificaties van de goederen of diensten die het voorwerp van de aanbesteding zijn:

a)	specificeert de aanbestedende dienst de technische specificaties aan de hand van prestatie-eisen of functionele eisen en niet aan de hand van ontwerpkenmerken of descriptieve normen, en

b)	gaat de aanbestedende dienst uit van internationale normen, indien deze bestaan, en anders van nationale technische voorschriften, erkende nationale normen of bouwvoorschriften.

3.   Wanneer in de technische specificaties ontwerpkenmerken of descriptieve kenmerken zijn opgenomen, geeft de aanbestedende dienst in voorkomend geval aan dat inschrijvingen voor gelijkwaardige goederen of diensten die aantoonbaar aan de voorwaarden van de opdracht voldoen eveneens in aanmerking komen, door in het aanbestedingsdossier termen als „of gelijkwaardig” op te nemen.

4.   Aanbestedende diensten schrijven geen technische specificaties voor waarin vereisten inzake of verwijzingen naar bepaalde handelsmerken of handelsnamen, octrooien, auteursrechten, designs of typen, of naar een bepaalde oorsprong, producent of leverancier zijn opgenomen, tenzij er geen andere voldoende nauwkeurige of begrijpelijke manier is om de voorwaarden van de opdracht te beschrijven, en op voorwaarde dat termen zoals „of gelijkwaardig” in het aanbestedingsdossier zijn opgenomen.

5.   Aanbestedende diensten vragen of aanvaarden van personen die een commercieel belang bij de aanbesteding kunnen hebben geen advies dat gebruikt kan worden bij de opstelling of de goedkeuring van een technische specificatie voor een specifieke aanbesteding, wanneer dat advies tot gevolg kan hebben dat concurrentie wordt uitgesloten.

6.   Met het oog op een grotere zekerheid mag een partij, met inbegrip van haar aanbestedende diensten, overeenkomstig dit artikel technische specificaties opstellen, vaststellen of toepassen met als doel het behoud van natuurlijke hulpbronnen of de bescherming van het milieu te bevorderen.

7.   De aanbestedende dienst stelt leveranciers een aanbestedingsdossier ter beschikking met alle informatie die zij nodig hebben om geldige inschrijvingen op te stellen en in te dienen. Dit dossier bevat alle onderstaande gegevens, tenzij deze informatie reeds in het bericht van aanbesteding is opgenomen:

a)

een omschrijving van de opdracht, met inbegrip van de aard en de hoeveelheid van de goederen of diensten die worden aanbesteed, ofwel een schatting van de hoeveelheid, indien deze niet exact bekend is, alsmede alle eventuele vereisten waaraan moet zijn voldaan, met inbegrip van eventuele technische specificaties, certificaties met betrekking tot de conformiteitsbeoordeling, plannen, tekeningen of instructiemateriaal;

b)	alle eventuele voorwaarden voor de deelname van leveranciers, met inbegrip van een lijst met informatie en documenten die de leveranciers in verband daarmee moeten verstrekken;

c)	alle evaluatiecriteria die de aanbestedende dienst bij de gunning van de opdracht toepast, alsmede het relatieve gewicht van elk van deze criteria, tenzij de prijs het enige criterium is;

d)	wanneer de aanbestedende dienst een opdracht aanbesteedt met elektronische middelen: alle authenticatie- en encryptievereisten en overige vereisten in verband met de ontvangst van informatie langs elektronische weg;

e)	wanneer de aanbestedende dienst een elektronische veiling organiseert: de regels, met inbegrip van de weging van de evaluatiecriteria voor elk van de onderdelen van de opdracht, die voor de elektronische veiling zullen gelden;

f)	indien de inschrijvingen in het openbaar worden geopend: de datum en het tijdstip waarop en de plaats waar de inschrijvingen zullen worden geopend en de personen die daarbij in voorkomend geval aanwezig mogen zijn;

g)	alle andere geldende voorwaarden, zoals betalingsvoorwaarden of eventuele beperkingen op de wijze waarop inschrijvingen kunnen worden ingediend, bijvoorbeeld op papier of op elektronische wijze, en

h)	in voorkomend geval de data voor de levering van de goederen of diensten.

8.   Bij het vaststellen van een datum voor de levering van de goederen of diensten die het voorwerp van de aanbesteding zijn, houdt de aanbestedende dienst rekening met factoren als de complexiteit van de opdracht, de omvang van de verwachte onderaanneming, en de werkelijk benodigde tijd voor het produceren, het uit de voorraad halen en vervoeren van goederen vanaf de plaatsen van levering of voor het verrichten van diensten.

9.   De in het bericht van aanbesteding of het aanbestedingsdossier vermelde evaluatiecriteria kunnen, onder meer, de prijs en andere kostenfactoren, de kwaliteit, de technische waarde, de milieukenmerken en de levervoorwaarden omvatten.

10.   De aanbestedende dienst:

a)	stelt onverwijld een aanbestedingsdossier beschikbaar zodat belangstellende leveranciers voldoende tijd hebben om geldige inschrijvingen in te dienen;

b)	verstrekt op verzoek onverwijld het aanbestedingsdossier aan elke belangstellende leverancier, en

c)	beantwoordt elk redelijk verzoek om relevante informatie van een belangstellende of deelnemende leverancier, mits dergelijke informatie die leverancier niet bevoordeelt ten opzichte van andere leveranciers.

11.   Indien een aanbestedende dienst voorafgaand aan de gunning van de opdracht de criteria of vereisten wijzigt die in het bericht van aanbesteding of het aan deelnemende leveranciers verstrekte aanbestedingsdossier zijn vermeld, of een bericht van aanbesteding of aanbestedingsdossier wijzigt of opnieuw publiceert, geeft hij schriftelijk kennis van alle wijzigingen of verstrekt hij een nieuw of gewijzigd bericht van aanbesteding of aanbestedingsdossier:

a)	aan alle leveranciers die op het moment dat de informatie gewijzigd of opnieuw gepubliceerd wordt aan de procedure deelnemen, indien deze bekend zijn bij de aanbestedende dienst, en in alle andere gevallen op dezelfde wijze als de oorspronkelijke informatie, en

b)	op een zodanig tijdstip dat de leveranciers voldoende tijd hebben om hun inschrijving te wijzigen en opnieuw in te dienen.

Artikel XI

Termijnen

1.   De aanbestedende diensten geven, overeenkomstig hun eigen redelijke behoeften, de leveranciers voldoende tijd om verzoeken tot deelname en geldige inschrijvingen op te stellen en in te dienen, waarbij rekening wordt gehouden met factoren zoals:

a)	de aard en de complexiteit van de opdracht;

b)	de omvang van de verwachte onderaanneming, en

c)	de tijd die nodig is voor de verzending van inschrijvingen uit het buitenland en het eigen land wanneer geen gebruik wordt gemaakt van elektronische middelen.

Dergelijke termijnen en eventuele verlengingen ervan moeten voor alle belangstellende of deelnemende leveranciers gelijk zijn.

2.   Wanneer een aanbestedende dienst gebruikmaakt van voorafgaande selectie, mag de termijn voor de indiening van verzoeken tot deelname in beginsel niet minder dan 25 dagen vanaf de publicatiedatum van het bericht van aanbesteding bedragen. Wanneer als gevolg van een door de aanbestedende dienst naar behoren gemotiveerde urgente situatie een dergelijke termijn onhaalbaar is, mag deze worden bekort tot ten minste tien dagen.

3.   Tenzij de leden 4, 5, 7 en 8 van toepassing zijn, mag de minimumtermijn voor de indiening van inschrijvingen niet minder bedragen dan veertig dagen vanaf de datum:

a)	waarop, in het geval van openbare aanbesteding, het bericht van aanbesteding is gepubliceerd; of

b)	waarop, bij aanbesteding met voorafgaande selectie, de aanbestedende dienst de leveranciers heeft meegedeeld dat zij worden uitgenodigd in te schrijven, ongeacht of een lijst voor veelvuldig gebruik wordt toegepast.

4.   Aanbestedende diensten mogen de in lid 3 genoemde termijn voor de inschrijving verkorten tot minimaal tien dagen, indien:

a)

de aanbestedende dienst overeenkomstig artikel VII, lid 4, ten minste veertig dagen, maar niet meer dan twaalf maanden vóór de publicatie van het bericht van aanbesteding een aankondiging van geplande aanbestedingen heeft gepubliceerd, waarin de volgende gegevens zijn opgenomen: i) een omschrijving van de opdracht; ii) bij benadering de uiterste data voor de indiening van inschrijvingen of verzoeken tot deelname; iii) een verklaring dat de belangstellende leveranciers hun belangstelling voor de opdracht aan de aanbestedende dienst kenbaar moeten maken; iv) het adres waar documenten met betrekking tot de opdracht kunnen worden opgevraagd, en v) zoveel mogelijk van de informatie die overeenkomstig artikel VII, lid 2, in het bericht van aanbesteding moet worden opgenomen;

b)	de aanbestedende dienst, in het geval van herhaalde opdrachten, in een eerste bericht van aanbesteding aangeeft dat in volgende berichten termijnen voor inschrijving zullen worden gegeven op basis van dit lid; of

c)	de in lid 3 bedoelde termijn als gevolg van een door de aanbestedende dienst naar behoren gemotiveerde urgente situatie onhaalbaar is.

5.   Aanbestedende diensten mogen de in lid 3 genoemde termijn voor de inschrijving met vijf dagen verkorten in elk van de volgende situaties:

a)	indien het bericht van aanbesteding elektronisch wordt gepubliceerd;

b)	indien het gehele aanbestedingsdossier elektronisch beschikbaar is vanaf de datum van publicatie van het bericht van aanbesteding, en

c)	indien de aanbestedende dienst elektronische inschrijving aanvaardt.

6.   De toepassing van lid 5 in combinatie met lid 4 mag er in geen geval toe leiden dat de in lid 3 vastgestelde termijn voor de indiening van inschrijvingen wordt verkort tot minder dan tien dagen na de datum van publicatie van het bericht van aanbesteding.

7.   Ongeacht andere bepalingen in dit artikel mag een aanbestedende dienst, indien hij commerciële goederen of diensten of een combinatie daarvan aankoopt, de in lid 3 genoemde termijn voor de indiening van inschrijvingen verkorten tot ten minste dertien dagen, op voorwaarde dat deze aanbestedende dienst op hetzelfde tijdstip langs elektronische weg zowel het bericht van aanbesteding als het volledige aanbestedingsdossier publiceert. Wanneer de aanbestedende dienst bovendien elektronische inschrijvingen voor deze commerciële goederen of diensten aanvaardt, mag hij de in lid 3 genoemde termijn verkorten tot ten minste tien dagen.

8.   Indien een onder bijlage 2 of bijlage 3 vallende aanbestedende dienst alle of een beperkt aantal erkende leveranciers heeft geselecteerd, kan de termijn voor de indiening van inschrijvingen in onderling overleg tussen de aanbestedende dienst en de geselecteerde leveranciers worden vastgesteld. Indien geen overeenstemming wordt bereikt, dient de termijn ten minste tien dagen te bedragen.

Artikel XII

Onderhandelingen

1.   Een partij kan bepalen dat haar aanbestedende diensten onderhandelingen kunnen voeren:

a)	wanneer de aanbestedende diensten in het bericht van aanbesteding de intentie te kennen hebben gegeven onderhandelingen te voeren, overeenkomstig artikel VII, lid 2; of

b)	indien bij de beoordeling blijkt dat geen van de inschrijvingen duidelijk het voordeligst is volgens de in de aankondigingen of in het aanbestedingsdossier vermelde specifieke evaluatiecriteria.

2.   Aanbestedende diensten:

a)	zien erop toe dat iedere uitsluiting van leveranciers tijdens onderhandelingen plaatsvindt in overeenstemming met de in het bericht van aanbesteding of het aanbestedingsdossier vermelde evaluatiecriteria, en

b)	stellen, wanneer de onderhandelingen zijn afgesloten, voor alle resterende leveranciers een gelijke termijn vast voor de indiening van een nieuwe of herziene inschrijving.

Artikel XIII

Onderhandse aanbesteding

1.   Mits zij deze bepaling niet toepassen met het oogmerk de mededinging tussen leveranciers te verhinderen of op een wijze waardoor leveranciers van een ander partij worden gediscrimineerd of binnenlandse leveranciers worden beschermd, kunnen aanbestedende diensten gebruikmaken van onderhandse aanbesteding en besluiten de artikelen VII tot en met IX, X (leden 7 tot en met 11), XI, XII, XIV en XV niet toe te passen, maar uitsluitend in de volgende omstandigheden:

a)

indien i) geen inschrijvingen zijn ingediend of geen leveranciers om deelname hebben verzocht; ii) geen inschrijvingen zijn ingediend die aan de essentiële eisen van het aanbestedingsdossier voldoen; iii) geen leveranciers aan de deelnamevoorwaarden voldoen; of iv) de ingediende inschrijvingen onderling zijn afgestemd, op voorwaarde dat de vereisten van het aanbestedingsdossier niet wezenlijk worden gewijzigd;

b)

indien de goederen of diensten slechts door een bepaalde leverancier kunnen worden geleverd en er geen redelijk alternatief of substituut bestaat vanwege een van de volgende redenen: i) de opdracht betreft een kunstwerk; ii) de bescherming van octrooien, auteursrechten of andere exclusieve rechten; of iii) de afwezigheid van concurrentie om technische redenen;

c)

voor aanvullende leveringen, door de oorspronkelijke leverancier, van goederen en diensten die niet in de oorspronkelijke opdracht waren opgenomen, indien verandering van leverancier voor de aanvullende goederen of diensten: i) niet mogelijk is om economische of technische redenen, zoals wanneer de aanvullende goederen of diensten uitwisselbaar of interoperabel moeten zijn met bestaande uitrusting, software, diensten of installaties die in het kader van de oorspronkelijke opdracht zijn geleverd, en ii) tot aanzienlijk ongemak of aanzienlijke kostenstijgingen zou leiden voor de aanbestedende dienst;

d)	in strikt noodzakelijke gevallen, wanneer de goederen of diensten om uiterst dringende redenen, wegens gebeurtenissen die door de aanbestedende dienst niet konden worden voorzien, niet tijdig kunnen worden verkregen door middel van openbare aanbesteding of aanbesteding met voorafgaande selectie;

e)	voor goederen die op een grondstoffenmarkt worden aangekocht;

f)

wanneer een aanbestedende dienst een prototype of een nieuw product of een nieuwe dienst aanschaft die op zijn verzoek tijdens de uitvoering van een specifieke opdracht inzake onderzoek, proefneming, studie of oorspronkelijke ontwikkeling ten behoeve van die opdracht is ontwikkeld. De originele ontwikkeling van een eerste product of dienst kan een beperkte productie of levering omvatten om de resultaten van veldproeven te incorporeren en te demonstreren dat het product of de dienst geschikt is voor productie of levering in grotere hoeveelheden volgens aanvaardbare kwaliteitsnormen, maar omvat geen serieproductie of levering om commerciële levensvatbaarheid te bereiken of onderzoeks- en ontwikkelingskosten te recupereren;

g)	voor aankopen onder uitzonderlijk voordelige voorwaarden die alleen op zeer korte termijn ontstaan in het geval van ongebruikelijke verkopen, zoals bij liquidatie, curatele of faillissement, maar niet bij normale aankopen bij normale leveranciers; of

h)

in het geval van opdrachten die worden gegund aan de winnaar van een prijsvraag, mits: i) die prijsvraag is georganiseerd op een wijze die verenigbaar is met de beginselen van deze overeenkomst, met name met betrekking tot de publicatie van een bericht van aanbesteding, en ii) de inzendingen worden beoordeeld door een onafhankelijke jury met het oog op de gunning van een ontwerpopdracht aan de maker van de winnende inzending.

2.   Aanbestedende diensten stellen een verslag op over elk contract dat in het kader van lid 1 wordt gegund. Dit verslag vermeldt de naam van de aanbestedende dienst, de waarde en het soort aangeschafte goederen of diensten, en bevat tevens een verklaring met daarin een vermelding van de in lid 1 beschreven omstandigheden en voorwaarden die deze procedure rechtvaardigden.

Artikel XIV

Elektronische veilingen

Wanneer een aanbestedende dienst een onder deze overeenkomst vallende opdracht wil aanbesteden met een elektronische veiling, stelt de dienst, alvorens de elektronische veiling te openen, ieder deelnemer in kennis van:

a)	de methode voor automatische evaluatie, met inbegrip van de wiskundige formule, gebaseerd op de in het aanbestedingsdossier opgenomen evaluatiecriteria, die gebruikt wordt om automatisch de rangorde vast te stellen of te wijzigen tijdens de veiling;

b)	de resultaten van een eventuele eerste beoordeling van de onderdelen van zijn inschrijving, indien de opdracht wordt gegund aan de indiener van de voordeligste inschrijving, en

c)	alle andere relevante informatie over de uitvoering van de veiling.

Artikel XV

Behandeling van inschrijvingen en plaatsing van opdrachten

1.   De aanbestedende dienst neemt bij het ontvangen, openen en behandelen van inschrijvingen procedures in acht die garanderen dat het aanbestedingsproces eerlijk en onpartijdig verloopt en de inschrijvingen vertrouwelijk worden behandeld.

2.   Indien een inschrijving door de aanbestedende dienst pas na het verstrijken van de vastgestelde termijn wordt ontvangen, mag de betrokken leverancier daarvan geen nadelige gevolgen ondervinden indien de vertraging uitsluitend te wijten is aan onjuiste afhandeling door de aanbestedende dienst.

3.   Indien de aanbestedende dienst een leverancier de gelegenheid biedt om tussen de opening van de inschrijvingen en de gunning van de opdracht onbedoelde vormfouten te corrigeren, biedt de aanbestedende dienst alle deelnemende leveranciers daartoe de gelegenheid.

4.   Om voor gunning in aanmerking te komen, moet een inschrijving schriftelijk worden ingediend, bij de opening voldoen aan de essentiële vereisten die in de berichten betreffende de aanbesteding en het aanbestedingsdossier zijn opgenomen, en afkomstig zijn van een leverancier die aan de voorwaarden voor deelname voldoet.

5.   Tenzij de aanbestedende dienst besluit dat het niet in het algemeen belang is de opdracht te plaatsen, gunt hij de opdracht aan de leverancier die volgens de bevindingen van de aanbestedende dienst volledig in staat is de voorwaarden van de opdracht te vervullen en van wie de inschrijving, beoordeeld aan de hand van de evaluatiecriteria in de berichten betreffende de aanbesteding of in het aanbestedingsdossier:

a)	de voordeligste is; ofwel

b)	wanneer de prijs het enige criterium is, de laagste prijs biedt.

6.   Wanneer de aanbestedende dienst een inschrijving ontvangt met een prijs die in verhouding tot de andere inschrijvingen abnormaal laag is, kan zij inlichtingen inwinnen bij de inschrijver om zich ervan te vergewissen dat deze aan de voorwaarden voor deelname kan voldoen en in staat is de opdracht volgens de gestelde voorwaarden tot een goed einde te brengen.

7.   De aanbestedende dienst mag geen gebruik maken van opties, een aanbesteding annuleren of gegunde opdrachten wijzigen op een wijze die in strijd is met zijn verplichtingen uit hoofde van deze overeenkomst.

Artikel XVI

Transparantie op het gebied van overheidsopdrachten

1.   Aanbestedende diensten stellen de deelnemende leveranciers onverwijld in kennis van besluiten aangaande de plaatsing van een opdracht en doen dat desgevraagd schriftelijk. Met inachtneming van artikel XVII, leden 2 en 3, stelt de aanbestedende dienst een afgewezen leverancier op diens verzoek in kennis van de redenen voor de afwijzing van zijn inschrijving en van de relatieve voordelen van de inschrijving van de gekozen leverancier.

2.   Uiterlijk 72 dagen na de gunning van een opdracht die onder deze overeenkomst valt, publiceert de aanbestedende dienst een bericht in het passende gedrukte of elektronische medium als vermeld in aanhangsel III. Wanneer de aanbestedende dienst het bericht van aanbesteding alleen door middel van een elektronisch medium publiceert, dient de informatie gedurende een redelijke termijn gemakkelijk toegankelijk te blijven. Het bericht moet ten minste de volgende gegevens bevatten:

a)	een beschrijving van de aangeschafte goederen of diensten;

b)	de naam en het adres van de aanbestedende dienst;

c)	de naam en het adres van de leverancier bij wie de opdracht is geplaatst;

d)	het bedrag van de geselecteerde inschrijving of de hoogste en de laagste inschrijving die bij de plaatsing van de opdracht in overweging zijn genomen;

e)	de datum waarop de opdracht is gegund, en

f)	de gebruikte aanbestedingsmethode, en in geval van onderhandse aanbesteding overeenkomstig artikel XIII, een beschrijving van de omstandigheden die deze procedure rechtvaardigden.

3.   Een aanbestedende dienst bewaart gedurende ten minste drie jaar vanaf de datum waarop hij een opdracht plaatst:

a)	de documentatie en verslagen betreffende aanbestedingsprocedures en gunningen in verband met opdrachten die onder deze overeenkomst vallen, met inbegrip van de op grond van artikel XIII vereiste verslagen, en

b)	gegevens die waarborgen dat het verloop van de onder deze overeenkomst vallende opdracht via elektronische middelen naar behoren traceerbaar is.

4.   Elke partij verzamelt statistische gegevens over haar onder deze overeenkomst vallende contracten en brengt hierover verslag uit aan het Comité. Elk verslag bestrijkt één jaar, wordt binnen twee jaar na afloop van de verslagperiode ingediend en bevat de volgende informatie:

a)

voor aanbestedende diensten die onder bijlage 1 vallen: i) het aantal en de totale waarde, voor alle aanbestedende diensten, van alle contracten waarop deze overeenkomst betrekking heeft; ii) het aantal en de totale waarde van alle contracten waarop deze overeenkomst betrekking heeft die door de afzonderlijke aanbestedende diensten zijn gegund, uitgesplitst naar categorie goederen en diensten overeenkomstig een internationaal erkend uniform classificatiesysteem, en iii) het aantal en de totale waarde van alle contracten waarop deze overeenkomst betrekking heeft die door de afzonderlijke aanbestedende diensten zijn gegund in het kader van een onderhandse aanbesteding;

b)	voor aanbestedende diensten die onder bijlage 2 en 3 vallen: het aantal en de totale waarde van de contracten waarop deze overeenkomst betrekking heeft die door alle aanbestedende diensten zijn gegund, uitgesplitst naar bijlage, en

c)	wanneer het niet haalbaar is de gegevens te verstrekken: schattingen voor de krachtens a) en b) vereiste gegevens, met een toelichting op de methode die is gebruikt om tot de schattingen te komen.

5.   Wanneer een partij haar statistieken op een officiële website publiceert, op een wijze die overeenstemt met de vereisten van lid 4, kan de partij het Comité het adres van de website meedelen in plaats van de in lid 4 bedoelde gegevens in te dienen, met alle eventueel noodzakelijke instructies met betrekking tot de toegang tot en het gebruik van de statistieken.

6.   Wanneer een partij wenst dat kennisgevingen over gegunde contracten, conform lid 2, langs elektronische weg worden gepubliceerd en wanneer deze kennisgevingen voor het publiek toegankelijk zijn via één enkele database in een vorm die analyse mogelijk maakt van de contracten waarop deze overeenkomst betrekking heeft, kan de partij het Comité het adres van de website meedelen in plaats van de in lid 4 bedoelde gegevens in te dienen, met alle eventueel noodzakelijke instructies met betrekking tot de toegang tot en het gebruik van de gegevens.

Artikel XVII

Bekendmaking van informatie

1.   Indien een andere partij daarom verzoekt, verstrekt een partij onverwijld alle informatie die nodig is om te bepalen of de aanbesteding eerlijk, onpartijdig en overeenkomstig deze overeenkomst is verlopen, met inbegrip van informatie over de kenmerken en relatieve voordelen van de inschrijving van de gekozen leverancier. Wanneer het bekendmaken van dergelijke informatie de mededinging bij latere aanbestedingen zou verstoren, wordt deze informatie door de partij die haar ontvangt pas vrijgegeven na overleg met en instemming van de partij die de informatie heeft verstrekt.

2.   Behoudens andere bepalingen van deze overeenkomst verstrekt een partij, met inbegrip van haar aanbestedende diensten, geen informatie over leveranciers die afbreuk zou kunnen doen aan de concurrentie tussen leveranciers.

3.   Niets in deze overeenkomst mag zodanig worden uitgelegd dat een partij, met inbegrip van haar aanbestedende diensten, autoriteiten en toetsingsinstanties, verplicht wordt vertrouwelijke informatie openbaar te maken waarvan de openbaarmaking:

a)	de rechtshandhaving zou bemoeilijken;

b)	de eerlijke concurrentie tussen leveranciers zou kunnen schaden;

c)	de legitieme handelsbelangen van bepaalde personen, met inbegrip van de bescherming van de intellectuele eigendom, zou schaden; of

d)	anderszins in strijd zou zijn met het algemeen belang.

Artikel XVIII

Binnenlandse toetsingsprocedures

1.   Elke partij voorziet in een snelle, doeltreffende, transparante en niet-discriminerende procedure voor bestuurlijke of rechterlijke toetsing, waarmee een leverancier beroep kan instellen tegen:

a)	een inbreuk op het bepaalde in deze overeenkomst; of

b)	indien de leverancier overeenkomstig het binnenlandse recht van de partij niet rechtstreeks beroep kan instellen tegen een inbreuk op de overeenkomst, tegen niet-nakoming van de maatregelen die een partij tot uitvoering van deze overeenkomst heeft ingesteld,

die zich voordoet in het kader van een onder deze overeenkomst vallende aanbesteding waarbij de leverancier belang heeft of heeft gehad. De procedurele regels voor alle beroepsprocedures worden op schrift gesteld en openbaar gemaakt.

2.   Indien een leverancier in het kader van een aanbestedingsprocedure waarbij hij een belang heeft of heeft gehad een klacht indient wegens inbreuk of niet-naleving als bedoeld in lid 1, moedigt de betrokken partij haar aanbestedende dienst en de leverancier aan het geschil door overleg te beslechten. De aanbestedende dienst neemt dergelijke klachten tijdig en onbevooroordeeld in beraad op een wijze die geen afbreuk doet aan de deelname van de leverancier aan lopende of toekomstige aanbestedingen of aan diens recht om door middel van de procedure voor bestuurlijke of rechterlijke toetsing te verkrijgen dat de inbreuk ongedaan wordt gemaakt.

3.   Iedere leverancier krijgt voldoende tijd om een beroep voor te bereiden en in te dienen; deze termijn is ten minste tien dagen vanaf het tijdstip waarop de grond voor het beroep voor de leverancier bekend is geworden of redelijkerwijs bekend had kunnen worden.

4.   Door elke partij wordt ten minste één onpartijdige en van de aanbestedende diensten onafhankelijke bestuurlijke of rechterlijke autoriteit ingesteld of aangewezen om een beroep door een leverancier in het kader van een aanbesteding waarop deze overeenkomst van toepassing is, te ontvangen en te beoordelen.

5.   Indien een beroep in eerste aanleg wordt beoordeeld door een andere instantie dan een van de in lid 4 bedoelde autoriteiten, ziet de partij erop toe dat de leverancier tegen de oorspronkelijke beslissing beroep kan instellen bij een onpartijdige bestuurlijke of rechterlijke instantie die onafhankelijk is van de aanbestedende dienst die de aanbesteding heeft uitgeschreven waarop het beroep betrekking heeft.

6.   Elke partij waarborgt dat, indien het een niet-rechterlijke beroepsinstantie betreft, hoger beroep bij een rechterlijke instantie mogelijk is of de regels inzake procesvoering bepalen dat:

a)	de aanbestedende dienst schriftelijk op het beroep reageert en alle relevante documenten aan de beroepsinstantie ter beschikking stelt;

b)	de partijen bij de procedure het recht hebben te worden gehoord alvorens de beroepsinstantie een beslissing neemt over het beroep;

c)	de partijen bij de procedure het recht hebben zich te laten vertegenwoordigen en vergezellen;

d)	de partijen bij de procedure toegang hebben tot alle zittingen in het kader van de procedure;

e)	de partijen bij de procedure het recht hebben te verzoeken dat de procedure in het openbaar plaatsvindt en dat getuigen deze mogen bijwonen, en

f)	de beroepsinstantie haar beslissingen of aanbevelingen tijdig schriftelijk uitvaardigt en deze in alle gevallen van een motivering voorziet.

7.   Elke partij stelt procedures in, of handhaaft deze, die voorzien in:

a)

snelle voorlopige maatregelen die de mogelijkheid van de leverancier om aan de aanbesteding deel te nemen in stand houden. Dergelijke voorlopige maatregelen kunnen aanleiding geven tot opschorting van de aanbestedingsprocedure. Er kan worden bepaald dat bij het nemen van de beslissing over het al dan niet toepassen van dergelijke maatregelen rekening mag worden gehouden met mogelijke doorslaggevende negatieve gevolgen voor de belangen die op het spel staan, waaronder het algemeen belang. De redenen van het besluit om geen maatregelen te nemen, worden schriftelijk bekendgemaakt, en

b)

corrigerende maatregelen of compensatie voor het geleden verlies of de geleden schade, indien de beroepsinstantie heeft bepaald dat inbreuk of niet-naleving als bedoeld in lid 1 heeft plaatsgevonden; deze corrigerende maatregelen of compensatie kunnen beperkt blijven tot de voor het opstellen van de inschrijving en/of het indienen van de klacht gemaakte kosten.

Artikel XIX

Wijziging en rectificatie van het toepassingsgebied

1.   Een partij stelt het Comité in kennis van elke voorgenomen rectificatie, overdracht van een aanbestedende dienst van de ene bijlage naar een andere, schrapping van een aanbestedende dienst of andere wijziging van de haar betreffende bijlagen bij aanhangsel I (elk van deze hierna „wijziging” genoemd). De partij die de wijziging voorstelt (hierna „wijzigende partij” genoemd) neemt in de kennisgeving de volgende informatie op:

a)

voor elke voorgestelde schrapping van een aanbestedende dienst uit de haar betreffende bijlagen bij aanhangsel I krachtens haar recht op grond van het feit dat de overheidscontrole over of overheidsinvloed op de onder de overeenkomst vallende opdracht van de aanbestedende dienst feitelijk is beëindigd, bewijs van deze beëindiging; of

b)	voor elke andere voorgestelde wijziging, informatie over de waarschijnlijke gevolgen van de verandering voor het wederzijds overeengekomen toepassingsgebied dat in deze overeenkomst is vastgesteld.

2.   Een partij waarvan de rechten op grond van deze overeenkomst mogelijk worden aangetast door een voorgenomen wijziging in het kader van lid 1 kan het Comité in kennis stellen van eventuele bezwaren tegen de voorgenomen wijziging. Deze bezwaren worden ingediend binnen 45 dagen na de datum waarop de kennisgeving onder de partijen werd verspreid en worden met redenen omkleed.

3.   De wijzigende partij en elke partij die bezwaar maakt (hierna „bezwaarmakende partij” genoemd) stellen alles in het werk om het bezwaar door middel van overleg weg te nemen. In dit overleg onderzoeken de wijzigende en bezwaarmakende partijen de voorgenomen wijziging als volgt:

a)

in het geval van een kennisgeving in het kader van lid 1, onder a): aan de hand van de indicatieve criteria die conform lid 8, onder b), zijn aangenomen en op grond waarvan wordt vastgesteld of de overheidscontrole of -invloed op een onder de overeenkomst vallende opdracht van een aanbestedende dienst feitelijk is beëindigd, en

b)

in het geval van een kennisgeving in het kader van lid 1, onder b): aan de hand van de criteria die conform lid 8, onder c), zijn aangenomen en die betrekking hebben op het niveau van compensatie die voor wijzigingen moet worden geboden, met het oog op het bewaren van een juist evenwicht tussen rechten en verplichtingen en een toepassingsgebied dat vergelijkbaar is met het niveau van het wederzijds overeengekomen toepassingsgebied waarin deze overeenkomst voorziet.

4.   Wanneer de wijzigende partij en een bezwaarmakende partij het bezwaar door middel van overleg wegnemen en de wijzigende partij haar voorgenomen wijziging aanpast naar aanleiding van dit overleg, stelt de wijzigende partij het Comité daarvan in kennis overeenkomstig lid 1; elke herziene wijziging treedt pas in werking nadat aan de vereisten van dit artikel is voldaan.

5.   Een voorgenomen wijziging treedt pas in werking als:

a)	geen partij schriftelijk bezwaar tegen de voorgenomen wijziging maakt bij het Comité binnen 45 dagen vanaf de datum waarop de in lid 1 bedoelde kennisgeving van de voorgenomen wijziging werd verspreid;

b)	alle bezwaarmakende partijen het Comité hebben meegedeeld dat zij hun bezwaren tegen de voorgenomen wijziging intrekken; of

c)	er vanaf de datum waarop de in lid 1 bedoelde kennisgeving werd verspreid 150 dagen zijn verstreken en de wijzigende partij het Comité schriftelijk in kennis heeft gesteld van haar voornemen de wijziging ten uitvoer te leggen.

6.   Wanneer een wijziging in werking treedt conform lid 5, onder c), kan een bezwaarmakende partij wezenlijk gelijkwaardige toepassingsgebieden intrekken. Niettegenstaande artikel IV, lid 1, onder b), kan een intrekking op grond van dit lid uitsluitend ten uitvoer worden gelegd met betrekking tot de wijzigende partij. Bezwaarmakende partijen stellen het Comité ten minste dertig dagen voordat een dergelijke intrekking in werking treedt schriftelijk van de intrekking op de hoogte. Een intrekking op grond van dit lid dient in overeenstemming te zijn met de criteria voor het compensatieniveau die het Comité conform lid 8, onder c), heeft aangenomen.

7.   Wanneer het Comité conform lid 8 arbitrageprocedures heeft aangenomen om het wegnemen van bezwaren te vergemakkelijken, kan een wijzigende of bezwaarmakende partij binnen 120 dagen nadat de kennisgeving van de voorgenomen wijziging werd verspreid de arbitrageprocedures in gang zetten:

a)

Wanneer geen partij de arbitrageprocedures binnen de genoemde tijdsperiode in gang heeft gezet, geldt het volgende: i) niettegenstaande het in lid 5, onder c), bepaalde, treedt de voorgenomen wijziging in werking wanneer vanaf de datum waarop de in lid 1 bedoelde kennisgeving van de voorgenomen wijziging werd verspreid 130 dagen zijn verstreken en de wijzigende partij het Comité schriftelijk in kennis heeft gesteld van haar voornemen de wijziging ten uitvoer te leggen, en ii) een bezwaarmakende partij mag geen toepassingsgebied intrekken op grond van lid 6.

b)

Wanneer een wijzigende of bezwaarmakende partij de arbitrageprocedures in gang heeft gezet, geldt het volgende: i) niettegenstaande het in lid 5, onder c), bepaalde, treedt de voorgenomen wijziging niet in werking voordat de arbitrageprocedures zijn afgerond; ii) elke bezwaarmakende partij die voornemens is een recht op compensatie in te roepen of een wezenlijk gelijkwaardig toepassingsgebied in te trekken overeenkomstig lid 6, neemt deel aan het arbitrageproces; iii) een wijzigende partij neemt de uitkomst van de arbitrageprocedures in acht bij het in werking stellen van wijzigingen conform lid 5, onder c), en iv) wanneer een wijzigende partij bij het in werking stellen van wijzigingen conform lid 5, onder c), de uitkomst van de arbitrageprocedures niet in acht neemt, kan elke bezwaarmakende partij conform lid 6 wezenlijk gelijkwaardige toepassingsgebieden intrekken, mits deze intrekking in overeenstemming is met de uitkomst van de arbitrageprocedures.

8.   Het Comité:

a)	neemt arbitrageprocedures aan ter vergemakkelijking van het wegnemen van bezwaren, zoals bedoeld in lid 2;

b)	stelt indicatieve criteria vast aan de hand waarvan wordt aangetoond dat de overheidscontrole of -invloed op een onder de overeenkomst vallende opdracht van een aanbestedende dienst feitelijk is beëindigd, en

c)	stelt criteria vast voor het bepalen van het niveau van de te verlenen compensatie voor wijzigingen die worden doorgevoerd conform lid 1, onder b), en voor wezenlijk gelijkwaardige toepassingsgebieden in het kader van lid 6.

Artikel XX

Overleg en geschillenbeslechting

1.   Elke partij verbindt zich ertoe eventuele opmerkingen van een andere partij over een kwestie die van invloed is op de werking van deze overeenkomst welwillend in overweging te nemen en voldoende gelegenheid te bieden voor overleg daarover.

2.   Wanneer een partij van mening is dat enig voordeel dat haar, direct of indirect, op grond van deze overeenkomst toekomt, teniet wordt gedaan of aangetast, of dat de verwezenlijking van enige doelstelling van deze overeenkomst wordt belemmerd als gevolg van:

a)	het verzuim van een andere partij of andere partijen de verplichtingen in het kader van deze overeenkomst na te komen; of

b)	de toepassing door een andere partij of andere partijen van een maatregel, ongeacht of deze in strijd is met de bepalingen van deze overeenkomst,

dan kan zij, om tot een wederzijds bevredigende oplossing van de kwestie te komen, een beroep doen op de bepalingen van het memorandum van overeenstemming inzake de regels en procedures betreffende de beslechting van geschillen (hierna „memorandum inzake geschillenbeslechting” genoemd).

3.   Het memorandum inzake geschillenbeslechting is van toepassing op overleg en geschillenbeslechting in het kader van deze overeenkomst, met de uitzondering dat, niettegenstaande artikel 22, lid 3, van het memorandum inzake geschillenbeslechting, geschillen die ontstaan in het kader van enige andere in aanhangsel 1 bij het memorandum inzake geschillenbeslechting genoemde overeenkomst dan deze overeenkomst niet leiden tot opschorting van concessies of andere verplichtingen uit hoofde van deze overeenkomst, en geschillen die ontstaan in het kader van deze overeenkomst niet leiden tot de schorsing van concessies of andere verplichtingen uit hoofde van enige andere in aanhangsel 1 bij het memorandum inzake geschillenbeslechting genoemde overeenkomst.

Artikel XXI

Instellingen

1.   Er wordt een Comité voor overheidsopdrachten ingesteld, dat is samengesteld uit vertegenwoordigers van elk van de partijen. Dit Comité kiest zijn voorzitter en komt zo dikwijls bijeen als nodig is, maar ten minste eenmaal per jaar, teneinde de partijen de gelegenheid te bieden met elkaar van gedachten te wisselen over alle zaken die verband houden met de werking van deze overeenkomst of het bevorderen van de doelstellingen daarvan, en de overige taken te vervullen waarmee het door de partijen eventueel wordt belast.

2.   Het Comité kan werkgroepen of andere nevenorganen instellen die de taken vervullen die hun eventueel door het Comité worden opgedragen.

3.   Het Comité:

a)	beoordeelt jaarlijks de tenuitvoerlegging en werking van deze overeenkomst, en

b)

stelt jaarlijks de Algemene Raad op de hoogte van zijn activiteiten, conform artikel IV, lid 8, van de Overeenkomst van Marrakesh tot oprichting van de Wereldhandelsorganisatie (hierna „WTO-overeenkomst” genoemd), en van ontwikkelingen in verband met de tenuitvoerlegging en werking van deze overeenkomst.

4.   Elk WTO-lid dat geen partij bij deze bijeenkomst is, is gerechtigd als waarnemer deel te nemen aan het Comité door een schriftelijk verzoek daartoe aan het Comité te doen toekomen. Elke waarnemer bij de WTO kan een schriftelijk verzoek bij het Comité indienen om als waarnemer deel te nemen aan het Comité, en kan de waarnemersstatus worden toegekend door het Comité.

Artikel XXII

Slotbepalingen

1.   Deze overeenkomst treedt op 1 januari 1996 in werking voor de regeringen  (1) waarvan het overeengekomen toepassingsgebied is opgenomen in de bijlagen van aanhangsel I bij deze overeenkomst, en die de overeenkomst hebben aanvaard door haar op 15 april 1994 te ondertekenen, of die de overeenkomst op die datum hebben ondertekend onder voorbehoud van ratificatie en die de overeenkomst vervolgens vóór 1 januari 1996 hebben geratificeerd.

2.   Elk WTO-lid kan tot deze overeenkomst toetreden op tussen dat lid en de partijen overeen te komen voorwaarden; deze voorwaarden worden vastgesteld in een besluit van het Comité. Toetreding geschiedt door nederlegging bij de directeur-generaal van de WTO van een toetredingsinstrument waarin de overeengekomen voorwaarden worden gespecificeerd. Deze overeenkomst treedt voor een toetredend lid in werking op de 30e dag nadat het zijn toetredingsinstrument heeft nedergelegd.

3.   Ten aanzien van de bepalingen van deze overeenkomst mag door geen partij een voorbehoud worden gemaakt.

4.   Elke partij draagt er ten laatste op de datum waarop deze overeenkomst te haren aanzien in werking treedt zorg voor dat haar wetten, verordeningen en administratieve procedures, en de regels, procedures en praktijken welke door haar aanbestedende diensten worden toegepast in overeenstemming zijn met de bepalingen van deze overeenkomst.

5.   Elke partij stelt het Comité in kennis van elke wijziging betreffende haar wetten en verordeningen die onder deze overeenkomst vallen en betreffende de uitvoering van die wetten en verordeningen.

6.   Elke partij streeft ernaar de invoering of voortzetting te vermijden van discriminatoire maatregelen die de markt voor overheidsopdrachten verstoren.

7.   Uiterlijk aan het einde van het derde jaar na de datum van inwerkingtreding van het op 30 maart 2012 aangenomen Protocol tot wijziging van de Overeenkomst inzake overheidsopdrachten, en daarna periodiek, voeren de partijen nadere onderhandelingen met het oogmerk deze overeenkomst te verbeteren, door discriminatoire maatregelen in toenemende mate te beperken en af te schaffen, en een zo groot mogelijke uitbreiding van haar toepassingsgebied onder alle partijen te bewerkstelligen op basis van onderlinge wederkerigheid, waarbij rekening wordt gehouden met de behoeften van ontwikkelingslanden.

8.

a) Het Comité neemt verdere werkzaamheden op zich om de tenuitvoerlegging van deze overeenkomst en de in lid 7 bedoelde onderhandelingen te vergemakkelijken, door de aanneming van werkprogramma's over de volgende onderwerpen: i) de behandeling van kleine en middelgrote ondernemingen; ii) de verzameling en verspreiding van statistische gegevens; iii) de behandeling van duurzame overheidsopdrachten; iv) uitsluitingen en beperkingen in de bijlagen van partijen, en v) veiligheidsnormen bij internationale overheidsopdrachten. b) Het Comité: i) kan een besluit aannemen waarin een lijst is opgenomen van werkprogramma's betreffende aanvullende onderwerpen, die periodiek kan worden onderzocht en bijgewerkt, en ii) neemt een besluit aan waarin de werkzaamheden worden beschreven die voor elk afzonderlijk onder a) genoemd werkprogramma en voor elk onder b), punt i), bedoeld werkprogramma, dienen te worden uitgevoerd.

9.   Na voltooiing van het werkprogramma voor de harmonisering van de oorsprongsregels in het kader van de overeenkomst betreffende de oorsprongsregels in bijlage 1A bij de WTO-overeenkomst en onderhandelingen aangaande de handel in diensten, nemen de partijen de resultaten van dat werkprogramma en die onderhandelingen in acht wanneer zij, waar nodig, artikel IV, lid 5, wijzigen.

10.   Uiterlijk aan het einde van het vijfde jaar na de datum waarop het Protocol tot wijziging van de Overeenkomst inzake overheidsopdrachten in werking treedt, beoordeelt het Comité de toepasselijkheid van artikel XX, lid 2, onder b).

11.   De partijen kunnen deze overeenkomst aanpassen. Besluiten tot het aannemen van een aanpassing en het ter goedkeuring voorleggen aan de partijen worden bij consensus genomen. Een aanpassing treedt in werking:

a)	behoudens het bepaalde onder b), voor die partijen die de aanpassing aanvaarden zodra deze door twee derde van de partijen is aanvaard en vervolgens voor elke partij zodra zij de aanpassing heeft aanvaard;

b)	voor alle partijen zodra de aanpassing door twee derde van de partijen is aanvaard, als het een aanpassing is waarvan het Comité bij consensus heeft bepaald dat zij de rechten en verplichtingen van de partijen niet wijzigt.

12.   Elke partij kan deze overeenkomst opzeggen. De opzegging wordt van kracht na het verstrijken van een termijn van zestig dagen te rekenen vanaf de datum waarop de directeur-generaal van de WTO hiervan schriftelijke kennisgeving heeft ontvangen. Na ontvangst van deze kennisgeving kan elke partij om onmiddellijke bijeenroeping van het Comité verzoeken.

13.   Wanneer een partij bij deze overeenkomst haar hoedanigheid van lid van de WTO verliest, verliest zij haar hoedanigheid van partij bij deze overeenkomst met ingang van de datum waarop zij haar hoedanigheid van lid van de WTO verliest.

14.   Deze overeenkomst is niet van toepassing tussen twee partijen indien een van deze partijen op het tijdstip dat zij deze overeenkomst aanvaardt of hiertoe toetreedt, niet instemt met deze toepassing.

15.   De aanhangsels maken integrerend deel uit van deze overeenkomst.

16.   Het secretariaat van de WTO neemt het secretariaat van deze overeenkomst waar.

17.   Deze overeenkomst wordt nedergelegd bij de directeur-generaal van de WTO, die aan elke partij bij deze overeenkomst onverwijld een voor eensluidend gewaarmerkt afschrift toezendt van deze overeenkomst, alsmede van elke rectificatie of wijziging die hierin overeenkomstig artikel XIX is aangebracht, van elke aanpassing die hierin overeenkomstig lid 11 is aangebracht, alsook een kennisgeving van elke toetreding overeenkomstig lid 2 en van elke opzegging overeenkomstig lid 12 of 13.

18.   Deze overeenkomst wordt geregistreerd in overeenstemming met de bepalingen van artikel 102 van het Handvest van de Verenigde Naties.

---

(1)  Voor de toepassing van deze overeenkomst wordt de term ”regering” geacht de bevoegde autoriteiten van de Europese Unie te omvatten.