—

gezien Verordening (EU) nr. 1305/2013 van het Europees Parlement en de Raad van 17 december 2013 inzake steun voor plattelandsontwikkeling uit het Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling (Elfpo) en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 1698/2005 van de Raad (1),

—

gezien Verordening (EU) nr. 1307/2013 van het Europees Parlement en de Raad van 17 december 2013 tot vaststelling van voorschriften voor rechtstreekse betalingen aan landbouwers in het kader van de steunregelingen van het gemeenschappelijk landbouwbeleid en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 637/2008 van de Raad en Verordening (EG) nr. 73/2009 van de Raad (2),

—

gezien Verordening (EU) 2017/2393 van het Europees Parlement en de Raad van 13 december 2017 tot wijziging van Verordening (EU) nr. 1305/2013 inzake steun voor plattelandsontwikkeling uit het Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling (Elfpo), Verordening (EU) nr. 1306/2013 inzake de financiering, het beheer en de monitoring van het gemeenschappelijk landbouwbeleid, Verordening (EU) nr. 1307/2013 tot vaststelling van voorschriften voor rechtstreekse betalingen aan landbouwers in het kader van de steunregelingen van het gemeenschappelijk landbouwbeleid, Verordening (EU) nr. 1308/2013 tot vaststelling van een gemeenschappelijke ordening van de markten voor landbouwproducten en Verordening (EU) nr. 652/2014 tot vaststelling van bepalingen betreffende het beheer van de uitgaven in verband met de voedselketen, diergezondheid en dierenwelzijn, alsmede in verband met plantgezondheid en teeltmateriaal (3),

—

gezien de in opdracht van zijn beleidsondersteunende afdeling B: Structuur- en Cohesiebeleid uitgevoerde en tijdens de bijeenkomst van de Commissie landbouw van 23 november 2017 gepresenteerde studie "Young farmers: Policy implementation after the 2013 CAP reform",

—

gezien zijn hoorzitting van 23 november 2017 over de uitvoering van beleid voor jonge landbouwers na de GLB-hervorming van 2013,

—

gezien Speciaal verslag nr. 10/2017 van de Europese Rekenkamer met de titel "EU-steun voor jonge landbouwers moet doelgerichter worden toegewezen om doeltreffende generatievernieuwing te bevorderen",

—

gezien zijn resolutie van 27 april 2017 over de stand van zaken in verband met de concentratie van landbouwgrond in de EU: manieren om landbouwers betere toegang tot land te geven (4),

—

gezien de studie van de Europese raad van jonge landbouwers (CEJA) getiteld "Young farmers are key in the future CAP", die op 17 mei 2017 is gepubliceerd,

—

gezien het advies van het Europees Comité van de Regio's getiteld "Ondersteuning van jonge Europese landbouwers" (5),

—

gezien artikel 52 van zijn Reglement en artikel 1, lid 1, onder e), van en bijlage 3 bij het besluit van de Conferentie van voorzitters van 12 december 2002 betreffende de procedure inzake het verlenen van toestemming voor het opstellen van initiatiefverslagen,

—

gezien het verslag van de Commissie landbouw en plattelandsontwikkeling en het advies van de Commissie milieubeheer, volksgezondheid en voedselveiligheid (A8-0157/2018),

A.

overwegende dat slechts 6 % van alle personen die in de EU een landbouwbedrijf leiden jonger is dan 35 jaar, terwijl meer dan de helft ouder is dan 55 jaar, en overwegende dat er grote ongelijkheden bestaan tussen de lidstaten;

B.

overwegende dat deze cijfers in de afgelopen tien jaar niet wezenlijk zijn veranderd: het percentage jonge landbouwers daalt en de vergrijzing van de landbouwbevolking vormt een groot probleem; overwegende dat de situatie op het gebied van generatievernieuwing in de landbouw sterk verschilt per lidstaat en er daarom een flexibele en gediversifieerde aanpak nodig is;

C.

overwegende dat de door het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) ondersteunde landbouwontwikkeling al meer dan vijftig jaar overal voorrang geeft aan de uitbreiding en concentratie van landbouwbedrijven en aan een hoge kapitalisatie van productiemiddelen, waardoor bepaalde landbouwbedrijven moeilijk over te dragen zijn aan en/of nauwelijks toegankelijk zijn voor jongeren vanwege het aanzienlijke kapitaal dat nodig is voor hun overname;

D.

overwegende dat de vergrijzing van de landbouwbevolking in de veeteeltsector, en met name in de sector schapen- en geitenvlees, bijzonder nijpend is als gevolg van de beperkte economische rentabiliteit van deze sectoren;

E.

overwegende dat het aantal jonge landbouwers in de hele EU in de periode 2007-2013 is gedaald van 3,3 tot 2,3 miljoen en dat het areaal van door jonge landbouwers geëxploiteerde landbouwbedrijven in die periode is afgenomen van 57 tot 53 miljoen hectare;

F.

overwegende dat het in het licht van demografische veranderingen, zoals ontvolking en vergrijzing van de bevolking in plattelandsgebieden, van essentieel belang is perspectieven te bieden voor de landbouw als moderne en aantrekkelijke sector waarin jonge mensen graag willen gaan werken;

G.

overwegende dat er voor de toegang tot grond een ware concurrentiestrijd aan de gang is tussen jongeren die een landbouwbedrijf willen beginnen en reeds gevestigde landbouwers, en soms zelfs tussen jongeren en investeringsmaatschappijen die interesse zijn gaan tonen voor de landbouw;

H.

overwegende dat de toekomst van een heel model van landbouwontwikkeling dat is gebaseerd op familiebedrijven op de helling komt te staan;

I.

overwegende dat het GLB in dit opzicht een essentiële rol blijft spelen;

J.

overwegende dat het probleem van generatievernieuwing in de landbouw te maken heeft met moeilijkheden bij zowel de instroom van de nieuwe generatie als bij de uitstroom van de huidige generatie landbouwers en dat het gebrek aan jongeren die een baan in de landbouw ambiëren de economische en maatschappelijke duurzaamheid en groei van plattelandsgebieden en de voedselautonomie en voedselzekerheid van de EU in gevaar brengt; overwegende dat een bevredigende economische situatie de eerste voorwaarde is om werken in de landbouw aantrekkelijk te maken;

K.

overwegende dat bij de laatste hervorming van het GLB een reeks instrumenten is vastgesteld en ingevoerd die met elkaar kunnen worden gecombineerd en kunnen worden afgestemd op de nationale situatie van de lidstaten, met name verplichte betalingen voor jonge landbouwers in het kader van de eerste pijler (6,9 miljard EUR voor 180 000 jonge landbouwers) en in het kader van de tweede pijler, maatregelen zoals aanloopsteun, toegang tot financiering en krediet of de mogelijkheid om een thematisch subprogramma op te zetten voor jonge landbouwers (2,6 miljard EUR);

L.

overwegende dat niet alle lidstaten in de Unie een echt vestigingsbeleid voor de landbouw voeren en dat niet alle lidstaten alle instrumenten gebruiken waarover zij in het kader van het GLB beschikken om jonge landbouwers te steunen, met name de maatregel van de tweede pijler inzake "aanloopsteun ten bate van jonge landbouwers";

M.

overwegende dat jonge vrouwen die de verantwoordelijkheid voor het beheer van een landbouwbedrijf overnemen slechts een klein deel van de jonge landbouwers uitmaken, maar geen homogene groep zijn en dus verschillende behoeften hebben wanneer zij aan deze loopbaan beginnen;

N.

overwegende dat generatievernieuwing een van de voornaamste prioriteiten moet zijn van het toekomstige GLB, waarbinnen een gemeenschappelijk beleidskader voor aangepaste nationale strategieën wordt verschaft, en dat de bevordering van generatievernieuwing een absolute voorwaarde is om de landbouw in de EU op peil te houden en plattelandsgebieden aantrekkelijk en levendig te houden, met name door de diversiteit van landbouwbedrijven te bevorderen en duurzame landbouw in familiebedrijven te stimuleren;

O.

overwegende dat de toegang tot landbouwgrond is aangemerkt als een van de grootste belemmering voor jonge landbouwers en nieuwkomers: een probleem dat al jaren bestaat en waarvoor echte oplossingen moeten worden gevonden; overwegende dat de toegang tot grond voornamelijk wordt belemmerd door enerzijds het verlies van landbouwgrond als gevolg van bodemverdichting, verstedelijking, toerisme, infrastructuurprojecten, veranderingen in gebruik en toenemende verwoestijning als gevolg van klimaatverandering, en anderzijds door de concentratie van land; overwegende dat speculatieve prijsstijgingen in veel lidstaten ernstige en in toenemende mate alarmerende problemen vormen voor nieuwkomers en jonge landbouwers; overwegende dat de huidige steunregelingen weliswaar de toegang tot financiering of kapitaal vergemakkelijken, maar geen oplossing bieden voor het wezenlijke probleem om toegang tot grond te verkrijgen voor het opzetten van een nieuw landbouwbedrijf;

P.

overwegende dat nieuwkomers op de markt, zoals jonge landbouwers, zeer gevoelig zijn voor prijsvolatiliteit en dat zij ook moeilijkheden ondervinden om toegang te krijgen tot financiering door banken of andere kredietprogramma's omdat het hun ontbreekt aan financiële activa die als waarborg kunnen worden gebruikt;

Q.

overwegende dat de steun van de EU voor jonge landbouwers doelgerichter moet worden ingezet om te zorgen voor generatievernieuwing en om de concentratie en de daling van het aantal landbouwbedrijven tegen te gaan;

R.

overwegende dat er ondanks de steunmaatregelen van de EU nog steeds uitdagingen bestaan in verband met de vestiging van jonge landbouwers en de generatievernieuwing in de landbouwsector van de EU;

S.

overwegende dat er onder nieuwkomers meer vrouwen als hoofdlandbouwer worden aangemerkt dan in de landbouwsector in het algemeen;

T.

overwegende dat het demografische beeld in sommige regio's van de EU zeer onevenwichtig is, met weinig of geen jonge inwoners;

U.

overwegende dat jonge landbouwers en nieuwkomers belangrijke bronnen van innovatie en ondernemerschap in de landbouw zijn, die voordelen opleveren zoals de toepassing van nieuwe kennis of technieken, de ontwikkeling van nieuwe bedrijfsmodellen die toegespitst zijn op eindgebruikers, de ontwikkeling van duurzamere landbouwsystemen, de ontwikkeling van nieuwe organisatiemodellen (bijv. deelpacht, voorfinanciering, crowdsourcing), de versterking van de banden tussen de landbouw en de lokale gemeenschap en de aanpassing van traditionele kennis om bedrijfsinnovaties te ontwikkelen (bijv. ambachtelijke levensmiddelenproductie);

V.

overwegende dat grote delen van de berggebieden met bijzondere moeilijkheden te kampen hebben als gevolg van lagere investeringscijfers, specifieke omstandigheden en onbegaanbaarheid, waardoor jongeren worden ontmoedigd in deze regio's te blijven of er een bedrijf op te zetten;

W.

overwegende dat daardoor over een flexibelere aanpak voor de nationale en/of regionale autoriteiten moet worden nagedacht wanneer de regeling voor jonge landbouwers wordt toegepast in landen met dergelijke regio's;

X.

overwegende dat nieuwkomers over het algemeen kleinere landbouwbedrijven exploiteren en daarom moeite hebben om grondstoffen tegen concurrerende prijzen te verkrijgen en om de hoeveelheden te produceren die nodig zijn om schaalvoordelen te behalen;

Y.

overwegende dat 80 % van de GLB-subsidies wordt verdeeld over slechts 20 % van de landbouwbedrijven in de EU en dat de werkelijke verdeling van de subsidies zelfs nog ongelijker zou kunnen zijn, aangezien uit de beschikbare statistieken niets kan worden afgeleid over eigendom van en zeggenschap over landbouwbedrijven;

Z.

overwegende dat het door de Europese Raad van jonge landbouwers in 2015 gelanceerde "Young Farmers Manifesto" pleit voor: toegang tot landbouwgrond en kredieten via overheidssteun, regelgeving om oneerlijke handelspraktijken in de voedselvoorzieningsketen tegen te gaan, maatregelen om de inkomensonzekerheid van jonge landbouwers te beperken, en steun voor investeringen en toegang tot landbouwgrond met het oog op behoud en bescherming van de bodem en optimalisering van het grondgebruik voor voedselproductie door jonge landbouwers;

AA.

overwegende dat jonge landbouwers de sleutel zijn tot een duurzame, gediversifieerde en inclusieve landbouwsector, en dat de toekomst van de voedselproductie en de bescherming van het milieu en het platteland kunnen worden veiliggesteld door hun toegang tot deze sector te bevorderen;

AB.

overwegende dat extreme prijsschommelingen van landbouwproducten een ernstige belemmering vormen voor degenen die landbouwactiviteiten willen gaan ontplooien, waardoor deze personen vaak genoodzaakt zijn om zich te richten op gespecialiseerde producten waarmee ze veiligere winstmarges kunnen behalen;

AC.

overwegende dat in de EU-wetgeving de begrippen "jonge landbouwers" en "landbouwers die met hun landbouwactiviteit beginnen" worden erkend;

AD.

overwegende dat het proces van concentratie van landbouwgrond steeds verder voortschrijdt; overwegende dat tussen 2005 en 2015 het aantal landbouwbedrijven met circa 3,8 miljoen is afgenomen en de gemiddelde omvang met 36 % is toegenomen;

AE.

overwegende dat in de Cork 2.0-verklaring van 6 september 2016 bezorgdheid wordt geuit over de uittocht, met name van jongeren, uit het platteland en erop wordt gewezen dat ervoor moet worden gezorgd dat plattelandsgebieden en -gemeenschappen (platteland, bedrijven, dorpen en kleine steden) aantrekkelijke plekken blijven om te wonen en te werken door de toegang tot diensten zoals scholen, ziekenhuizen, kraamzorg, breedbandnetwerken en vrijetijdsvoorzieningen alsmede faciliteiten voor burgers op het platteland te verbeteren om ondernemerschap te bevorderen in zowel traditionele rurale als nieuwe economische sectoren;

AF.

overwegende dat er voor een generatievernieuwing in de eerste plaats sprake moet zijn van echte bereidwilligheid bij verkozen politici (op EU- en nationaal niveau) en de verantwoordelijken in de sector, en met name de oudere generaties; overwegende dat deze bereidwilligheid een ambitieus en coherent algemeen beleid veronderstelt – wat vandaag de dag niet echt het geval is – dat gepaard gaat met zowel GLB-instrumenten als diverse nationale beleidsinstrumenten op uiteenlopende gebieden als grondgebruik, financiering, exploitatievormen, beleidsmaatregelen voor de structuur van landbouwbedrijven, belastingheffing, erfrecht, pensioenstelsels, opleiding enz.;

AG.

overwegende dat jonge landbouwers in de EU vandaag de dag concurreren in een snel veranderende agrarische sector; overwegende dat innovatie, onderzoek en precisielandbouw de mogelijkheid van hogere landbouwopbrengsten met zich meebrengen en tegelijkertijd zorgen voor een beter beheer van de hulpbronnen;

AH.

overwegende dat het aantal ingediende aanvragen voor de in de tweede pijler van het GLB opgenomen steunmaatregel inzake de vestiging van jonge landbouwers in sommige lidstaten het totale aantal verwachte nieuwe landbouwbedrijven voor de programmeringsperiode 2014-2020 heeft overschreden;

AI.

overwegende dat jonge landbouwers, die net als alle andere landbouwers in de EU hun producten produceren en op de Europese interne markt plaatsen, niet in alle lidstaten dezelfde zakelijke of leenvoorwaarden genieten;

AJ.

overwegende dat er initiatieven zijn ontplooid, zoals het "EU-actieplan voor slimme dorpen";

AK.

overwegende dat plattelandsgebieden bewoond moeten blijven, zowel door jongeren in de beroepsleeftijd als door ouderen;

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

46.

47.

48.

49.

50.

51.

52.

53.

54.

55.

56.

57.

58.

59.

60.

61.

62.

63.

64.

65.

66.

67.

68.

69.

70.

71.

72.

73.

74.

75.

76.

77.

78.

79.

80.

81.

82.

83.

84.

85.

86.

87.

88.

89.

90.

91.

92.

93.

94.