De toegang tot het recht van de Europese Unie
<a href="https://eur-lex.europa.eu/content/help/eurlex-content/experimental-features.html" target="_blank">Meer informatie over de experimentele functies</a>
Kies de experimentele functies die u wilt uitproberen
EUR-Lex
De toegang tot het recht van de Europese Unie

Dit document is overgenomen van EUR-Lex

U bent hier
Gebruik aanhalingstekens om op "exacte woordcombinatie" te zoeken. Sluit uw zoekterm af met een asterisk (*) om op woorden te zoeken die met die zoekterm beginnen (omzettings*, 32019R*) Gebruik een vraagteken om op varianten van een zoekterm te zoeken, waarbij het vraagteken voor één willekeurig teken staat (met bo?g zoekt u bijvoorbeeld op boeg, boog en borg)
Zoektips
Meer zoekopties nodig? Gebruik het Uitgebreid zoeken

Document 62000CJ0282

    Arrest van het Hof (Vijfde kamer) van 15 mei 2003.
    Refinarias de Açúcar Reunidas SA (RAR) tegen Sociedade de Indústrias Agricolas Açoreanas SA (Sinaga).
    Verzoek om een prejudiciële beslissing: Tribunal Judicial da Comarca de Ponta Delgada - Portugal.
    Suiker - Besluit 91/315/EEG - Poseimaprogramma - Specifieke maatregelen ten behoeve van de Azoren en Madeira - Verordening (EEG) nr.1600/92 - Verzending naar rest van Gemeenschap van witte suiker die op Azoren is geproduceerd uit ter plaatse geoogste suikerbieten of uit met vrijstelling van heffing en/of douanerecht ingevoerde ruwe bietsuiker - Begrip verwerking van producten - Begrip traditionele verzendingen naar de rest van de Gemeenschap.
    Zaak C-282/00.

    Jurisprudentie 2003 I-04741

    ECLI-code: ECLI:EU:C:2003:277

    Arrêt de la Cour

    Zaak C-282/00


    Refinarias de Açúcar Reunidas SA (RAR)
    tegen
    Sociedade de Indústrias Agricolas Açoreanas SA (Sinaga)


    (verzoek van het Tribunal Judicial da Comarca de Ponta Delgada om een prejudiciële beslissing)

    «Suiker – Besluit 91/315/EEG – Poseima-programma – Specifieke maatregelen ten behoeve van Azoren en Madeira – Verordening (EEG) nr. 1600/92 – Verzending naar rest van Gemeenschap van witte suiker die op Azoren is geproduceerd uit ter plaatse geoogste suikerbieten of uit met vrijstelling van heffing en/of douanerecht ingevoerde ruwe bietsuiker – Begrip verwerking van producten – Begrip traditionele verzendingen naar de rest van de Gemeenschap»

    Conclusie van advocaat-generaal J. Mischo van 16 mei 2002
    		I - 0000
        
    Arrest van het Hof (Vijfde kamer) van 15 mei 2003
    		I - 0000
        

    Samenvatting van het arrest

    1..
    Landbouw – Gemeenschappelijke ordening der markten – Suiker – Verordening nr. 1600/92 houdende specifieke maatregelen voor bepaalde landbouwproducten ten behoeve van Azoren en Madeira – Artikel 8, tweede alinea – Begrip verwerking van producten – Raffinage van ruwe bietsuiker ter verkrijging van witte suiker – Daaronder begrepen

    (Verordening nr. 1600/92 van de Raad, art. 8, tweede alinea)

    2..
    Landbouw – Gemeenschappelijke ordening der markten – Suiker – Verordening nr. 1600/92 houdende specifieke maatregelen voor bepaalde landbouwproducten ten behoeve van Azoren en Madeira – Artikel 8, tweede alinea – Begrip traditionele verzendingen naar de rest van de Gemeenschap

    (Verordening nr. 1600/92 van de Raad, art. 8, tweede alinea)

    3..
    Landbouw – Gemeenschappelijke ordening der markten – Suiker – Verordening nr. 1600/92 houdende specifieke maatregelen voor bepaalde landbouwproducten ten behoeve van Azoren en Madeira – Witte suiker die op Azoren uit aldaar geoogste suikerbieten is geproduceerd en in aanmerking komt voor in artikel 25 bedoelde steun – Verzending naar continentaal gedeelte van Portugal – Toelaatbaarheid – Voorwaarden

    (Verordening nr. 1600/92 van de Raad, art. 25)

    4..
    Landbouw – Gemeenschappelijke ordening der markten – Suiker – Verordening nr. 1600/92 houdende specifieke maatregelen voor bepaalde landbouwproducten ten behoeve van Azoren en Madeira – Witte suiker die op Azoren is geproduceerd uit ruwe bietsuiker welke onder in titel I bedoelde specifieke bevoorradingsregeling is ingevoerd – Verzending naar continentaal gedeelte van Portugal – Toelaatbaarheid – Voorwaarden

    (Verordening nr. 1600/92 van de Raad, titel I, art. 8, tweede alinea)

    1.
    De raffinage van ruwe bietsuiker ter verkrijging van witte suiker moet worden beschouwd als verwerking van een product in de zin van artikel 8, tweede alinea, van verordening nr. 1600/92 houdende specifieke maatregelen voor bepaalde landbouwproducten ten behoeve van de Azoren en Madeira, aangezien deze raffinage een belangrijk fabricagestadium vormt en in de gemeenschapsregeling rekening wordt gehouden met de objectieve verschillen tussen ruwe suiker en witte suiker. cf. punten 38-39, dictum 1

    2.
    Verzendingen die bij de inwerkingtreding van verordening nr. 1600/92 houdende specifieke maatregelen voor bepaalde landbouwproducten ten behoeve van de Azoren en Madeira, op 1 juli 1992, actueel, regelmatig en van enige omvang waren, vormen traditionele verzendingen naar de rest van de Gemeenschap in de zin van artikel 8, tweede alinea, van deze verordening. De gemeenschapswetgever heeft weliswaar rekening willen houden met de traditionele handelsstromen, maar had daarmee niet de bedoeling historische rechten te erkennen. Hij heeft echter willen voorkomen dat de invoering van de specifieke bevoorradingsregeling, die in het belang van deze eilanden is opgezet, aanleiding geeft tot het verlies van markten waarop hun producten regelmatig werden afgezet. Hieruit volgt dat de verzendingen van suiker aan vrij strenge voorwaarden moeten voldoen om te kunnen worden aangemerkt als traditionele handelsstromen of traditionele verzendingen. Deze voorwaarden betreffen zowel de omvang als de regelmaat en het ogenblik van de betrokken verzendingen. Sporadische verzendingen van geringe omvang in het verleden voldoen niet aan die voorwaarden. cf. punten 43-44, 49, dictum 2

    3.
    Het gemeenschapsrecht verzet zich niet tegen de verzending naar het Portugese vasteland van witte suiker die op de Azoren uit aldaar geoogste suikerbieten is geproduceerd en die, binnen de grens van een productie van 10 000 ton per jaar, in aanmerking komt voor de communautaire steun bedoeld in artikel 25 van verordening nr. 1600/92 houdende specifieke maatregelen voor bepaalde landbouwproducten ten behoeve van de Azoren en Madeira. Bij gebreke van een uitdrukkelijk verbod en gelet op het fundamentele beginsel van vrij verkeer van goederen, is de verzending naar de rest van de Gemeenschap van suiker die uit op de Azoren geoogste suikerbieten is geproduceerd, aan geen enkele beperking onderworpen. cf. punten 55, 62, dictum 3

    4.
    Het gemeenschapsrecht verzet zich niet tegen verzending naar het Portugese vasteland van witte suiker die op de Azoren is geproduceerd uit ruwe bietsuiker welke onder de in titel I van verordening nr. 1600/92 bedoelde specifieke bevoorradingsregeling is ingevoerd, op voorwaarde dat het daarbij gaat om traditionele verzendingen in de zin van artikel 8, tweede alinea, van deze verordening. cf. punt 68, dictum 4




    ARREST VAN HET HOF (Vijfde kamer)
    15 mei 2003 (1)


    „Suiker – Besluit 91/315/EEG – Poseima-programma – Specifieke maatregelen ten behoeve van de Azoren en Madeira – Verordening (EEG) nr. 1600/92 – Verzending naar rest van Gemeenschap van witte suiker die op Azoren is geproduceerd uit ter plaatse geoogste suikerbieten of uit met vrijstelling van heffing en/of douanerecht ingevoerde ruwe bietsuiker – Begrip verwerking van producten – Begrip traditionele verzendingen naar de rest van de Gemeenschap”

    In zaak C-282/00,

    betreffende een verzoek aan het Hof krachtens artikel 234 EG van het Tribunal Judicial da Comarca de Ponta Delgada (Portugal), in het aldaar aanhangige geding tussen

    Refinarias de Açúcar Reunidas SA (RAR)

    en

    Sociedade de Indústrias Agricolas Açoreanas SA (Sinaga),

    om een prejudiciële beslissing over de uitlegging van verordening (EEG) nr. 1600/92 van de Raad van 15 juni 1992 houdende specifieke maatregelen voor bepaalde landbouwproducten ten behoeve van de Azoren en Madeira (PB L 173, blz. 1),wijst

    HET HOF VAN JUSTITIE (Vijfde kamer),,



    samengesteld als volgt: M. Wathelet, kamerpresident, C. W. A. Timmermans, D. A. O. Edward, P. Jann en S. von Bahr (rapporteur), rechters,

    advocaat-generaal: J. Mischo,
    griffier: H. A. Rühl, hoofdadministrateur,

    gelet op de schriftelijke opmerkingen ingediend door:

    ─
    Refinarias de Açúcar Reunidas SA (RAR), vertegenwoordigd door P. Reis, advogado,

    ─
    Sociedade de Indústrias Agricolas Açoreanas SA (Sinaga), vertegenwoordigd door M. Marques Mendes en R. Bastos, advogados, alsmede door M. L. Duarte, professora de direito,

    ─
    de Portugese regering, vertegenwoordigd door L. Fernandes als gemachtigde,

    ─
    de Commissie van de Europese Gemeenschappen, vertegenwoordigd door A. M. Alves Vieira en G. Berscheid als gemachtigden,

    gezien het rapport ter terechtzitting,

    gehoord de mondelinge opmerkingen van Refinarias de Açúcar Reunidas SA (RAR), vertegenwoordigd door P. Reis; Sociedade de Indústrias Agricolas Açoreanas SA (Sinaga), vertegenwoordigd door M. Marques Mendes en R. Bastos, alsmede door M. L. Duarte; de Portugese regering, vertegenwoordigd door L. Fernandes, en de Commissie, vertegenwoordigd door A. M. Alves Vieira en G. Berscheid, bijgestaan door N. Castro Marques, advogado, ter terechtzitting van 21 maart 2002,

    gehoord de conclusie van de advocaat-generaal ter terechtzitting van 16 mei 2002,

    het navolgende



    Arrest



    1
    Bij beschikking van 11 juli 2000, ingekomen bij het Hof op 17 juli daaraanvolgend, heeft het Tribunal Judicial da Comarca de Ponta Delgada krachtens artikel 234 EG vier prejudiciële vragen gesteld over de uitlegging van verordening (EEG) nr. 1600/92 van de Raad van 15 juni 1992 houdende specifieke maatregelen voor bepaalde landbouwproducten ten behoeve van de Azoren en Madeira (PB L 173, blz. 1).

    2
    Deze vragen zijn gerezen in een geding tussen Refinarias de Açúcar Reunidas SA (hierna: RAR), gevestigd te Porto (Portugal), en Sociedade de Indústrias Agricolas Açoreanas SA (hierna: Sinaga), gevestigd te Ponta Delgada, op de Azoren, over de verkoop door Sinaga op het Portugese vasteland van witte suiker die is geproduceerd uit op de Azoren geoogste suikerbieten en waarop de door het Poseima-programma ingestelde verwerkingssteun is toegepast, of uit krachtens dit programma met vrijstelling van heffing en/of douanerecht ingevoerde ruwe bietsuiker.

    Het rechtskader

    3
    Volgens de eerste overweging van de considerans van besluit 91/315/EEG van de Raad van 26 juni 1991 tot instelling van een programma van speciaal op het afgelegen en insulaire karakter van Madeira en de Azoren afgestemde maatregelen (Poseima) (PB L 171, blz. 10), zijn de Portugese autonome gebieden van de Azoren en Madeira politiek en economisch in de Gemeenschap geïntegreerd op grond van de Akte betreffende de toetredingsvoorwaarden voor het Koninkrijk Spanje en de Portugese Republiek en de aanpassing van de verdragen (PB 1985, L 302, blz. 23; hierna: Toetredingsakte). De specifieke omstandigheden van deze gebieden zijn hierin evenwel erkend door middel van gerichte afwijkingen bij de toepassing van de maatregelen in het raam van het gemeenschappelijk beleid.

    4
    Artikel 1 van besluit 91/315 bepaalt:

    1.
    Hierbij wordt een actieprogramma voor Madeira en de Azoren ingesteld, Poseima (programma van speciaal op het afgelegen en insulaire karakter van Madeira en de Azoren afgestemde maatregelen) genaamd, dat in de bijlage is opgenomen. Het heeft betrekking op wettelijke maatregelen en op financiële verbintenissen.

    2.
    De Raad stelt in het kader van de hem door het Verdrag verleende bevoegdheden de voor de uitvoering van dit programma nodige bepalingen vast en verzoekt de Commissie hem zo spoedig mogelijk daartoe strekkende voorstellen voor te leggen.

    5
    Het Poseima-programma, dat als bijlage bij besluit 91/315 is opgenomen, bevat onder titel I, Algemene beginselen, de punten 1 tot en met 4.

    6
    Volgens punt 1 van Poseima berust het programma op het tweeledige beginsel dat Madeira en de Azoren deel uitmaken van de Gemeenschap en dat de regionale realiteit, die in het specifieke karakter en in de bijzondere problemen van de betrokken gebieden in vergelijking met de Gemeenschap als geheel tot uiting komt, erkenning behoeft.

    7
    Overeenkomstig punt 3.1 van Poseima steunt het programma de verwezenlijking van de algemene doeleinden van het Verdrag door bij te dragen tot de verwezenlijking van de volgende specifieke doelstellingen:

    ─
    betere inpassing van Madeira en de Azoren in de Gemeenschap door de vaststelling van een passend kader voor de toepassing van de takken van gemeenschappelijk beleid in deze gebieden;

    ─
    volledige deelname van de Azoren en Madeira aan de dynamiek van de interne markt door optimaal gebruik van de bestaande communautaire wettelijke regelingen en instrumenten;

    ─
    wegwerking van de economische en sociale achterstand van de Azoren en van Madeira, met name door de communautaire financiering van de specifieke maatregelen waarin Poseima voorziet.

    8
    Luidens punt 4 van Poseima moeten de maatregelen en acties waarin het programma voorziet, het mogelijk maken dat rekening wordt gehouden met de specifieke omstandigheden en problemen van de Azoren en Madeira, zonder dat afbreuk wordt gedaan aan de integriteit en de samenhang van de communautaire rechtsorde.

    9
    Titel IV van Poseima (punten 9 tot en met 12) bevat specifieke maatregelen om rekening te houden met de bijzondere geografische ligging van Madeira en de Azoren.

    10
    Volgens punt 9.1 van Poseima stelt de Raad of de Commissie, naar gelang van het geval, de in de punten 9.2 tot en met 9.5 bedoelde maatregelen vast waarmee de invloed van de extra kosten van de bevoorrading met landbouwproducten ten gevolge van het afgelegen en insulaire karakter van de Azoren en Madeira dient te worden afgezwakt.

    11
    Punt 9.2 van Poseima luidt: Met betrekking tot de voor het verbruik of de verwerking in de beide gebieden essentiële landbouwproducten zal deze communautaire actie binnen de grenzen van de behoeften van de markt van de Azoren en Madeira, rekening houdend met de lokale productie en de traditionele handelsstromen en erop toeziend dat het aandeel van de rest van de Gemeenschap in de bevoorrading met producten wordt gewaarborgd, bestaan uit:

    ─
    de vrijstelling van heffingen en/of douanerechten en van de in artikel 240 van de Toetredingsakte bedoelde bedragen van de uit derde landen afkomstige producten;

    ─
    het scheppen van de mogelijkheid om onder gelijkwaardige voorwaarden en zonder toepassing van de in voornoemd artikel 240 bedoelde bedragen communautaire producten uit de interventievoorraden of op de markt van de Gemeenschap beschikbare producten te leveren.

    De toepassing van dit stelsel berust op de volgende beginselen:

    ─
    de hoeveelheden die onder dit bevoorradingsstelsel vallen zullen jaarlijks door middel van ramingen worden vastgesteld;

    ─
    teneinde te waarborgen dat deze maatregelen op het niveau van de productiekosten en op dat van de consumentenprijzen zullen doorwerken, dient te worden voorzien in een controlemechanisme waarmede de doorwerking ervan tot bij de eindverbruiker kan worden nagegaan;

    ─
    met betrekking tot de voorziening van de Azoren met ruwe suiker zal het stelsel van toepassing blijven tot het ogenblik waarop de ontwikkeling van de plaatselijke productie van suikerbieten het toelaat aan de behoeften van de markt van de Azoren te voldoen en op voorwaarde dat de totale hoeveelheid van op de Azoren geraffineerde suiker 10 000 ton niet overschrijdt;

    ─
    [...]

    12
    Titel V van Poseima (punten 13 tot en met 16) bevat specifieke maatregelen ten behoeve van de productie van Madeira en de Azoren.

    13
    Volgens punt 14.4, eerste streepje, van Poseima kunnen de maatregelen tot ondersteuning van de lokale productie van suikerbieten op de Azoren de vorm aannemen van:

    ─
    een forfaitaire steun per hectare voor de ontwikkeling van de lokale productie tot ten hoogste een hoeveelheid die met een suikerproductie van 10 000 ton overeenkomt;

    ─
    een specifieke steun voor de verwerking van witte suiker van lokaal voortgebrachte suikerbieten ter stabilisering van de bevoorradingskosten.

    14
    Na besluit 91/315 heeft de Raad verordening nr. 1600/92 vastgesteld.

    15
    Volgens de twaalfde overweging van de considerans van verordening nr. 1600/92 moeten de specifieke maatregelen voor de Azoren met name bijdragen tot de verbetering van de productiesituatie voor suikerbieten en van de concurrentievoorwaarden voor de plaatselijke suikerindustrie, maar met een beperking tot bepaalde hoeveelheden.

    16
    Titel I van verordening nr. 1600/92, Specifieke bevoorradingsregeling, bevat de artikelen 2 tot en met 10.

    17
    Artikel 2 van verordening nr. 1600/92 bepaalt: Voor elk verkoopseizoen worden ramingsbalansen opgesteld voor de landbouwproducten die van essentieel belang zijn voor de voeding en de verwerkende industrie en die voor de Azoren in bijlage I en voor Madeira in bijlage II zijn opgenomen. Die balansen kunnen, al naar gelang van de ontwikkeling van de behoeften van deze gebieden, in de loop van het verkoopseizoen worden herzien. Voor de behoeften van de industrie voor de verwerking of de verpakking van producten die bestemd zijn voor de plaatselijke markt of traditioneel naar de rest van de Gemeenschap worden verzonden, kunnen aparte ramingsbalansen worden opgesteld.

    18
    Artikel 3 van verordening nr. 1600/92 bepaalt:

    1.
    Bij rechtstreekse invoer, in de regio's Azoren en Madeira, van producten waarvoor de specifieke bevoorradingsregeling geldt en die van oorsprong zijn uit derde landen, wordt voor de in de ramingsbalansen vastgestelde hoeveelheden geen heffing of douanerecht toegepast.

    2.
    Om te waarborgen dat zowel ten aanzien van de hoeveelheden als van de prijs en de kwaliteit in de overeenkomstig artikel 2 bepaalde behoeften wordt voorzien, en onder handhaving van het aandeel van de bevoorradingen met producten vanuit de Gemeenschap, worden aan vorengenoemde regio's ook communautaire producten uit openbare interventievoorraden of producten die op de markt van de Gemeenschap beschikbaar zijn, geleverd op voorwaarden die voor de eindgebruiker gelijkwaardig zijn aan de voorwaarden die voor hem gelijk staan met vrijstelling van de invoerrechten voor producten van oorsprong uit derde landen.

    Bij de vaststelling van die voorwaarden worden de kosten voor levering uit verschillende bevoorradingsbronnen en de prijzen bij uitvoer naar derde landen in aanmerking genomen.

    3.
    De in dit artikel bedoelde regeling wordt zodanig ten uitvoer gelegd dat, onverminderd de toepassing van lid 4, met name rekening wordt gehouden met:

    ─
    de specifieke behoeften van de betrokken regio's en, voor producten voor verwerking, nauwkeurige kwaliteitseisen;

    ─
    de traditionele handelsstromen met de rest van de Gemeenschap.

    4.
    Voor de bevoorrading van de Azoren met ruwe suiker wordt voor het bepalen van de behoeften uitgegaan van de ontwikkeling van de plaatselijke suikerbietenproductie. De voor de bevoorradingsregeling in aanmerking komende hoeveelheden worden zodanig vastgesteld dat de totale hoeveelheid suiker die jaarlijks in de Azoren wordt geraffineerd, niet meer bedraagt dan 10 000 ton.

    Wat betreft ruwe suiker, geldt artikel 9 van verordening (EEG) nr. 1785/81 niet voor de Azoren.

    19
    Artikel 7 van verordening nr. 1600/92 bepaalt: De in de artikelen 2 en 3 bedoelde bevoorradingsregeling wordt slechts toegepast als het economische voordeel dat voortvloeit uit de vrijstelling van de heffing en/of het douanerecht of uit de communautaire steun bij levering uit de rest van de Gemeenschap daadwerkelijk aan de eindgebruiker wordt doorgegeven.

    20
    Artikel 8 van verordening nr. 1600/92 luidt: De producten waarvoor de in deze titel bedoelde specifieke bevoorradingsregeling wordt toegepast, mogen achteraf niet worden uitgevoerd naar derde landen en niet worden verzonden naar de rest van de Gemeenschap.In geval van verwerking van de betrokken producten in de regio's Azoren en Madeira geldt dit verbod niet voor de traditionele uitvoer noch voor de traditionele verzendingen naar de rest van de Gemeenschap.

    21
    Volgens de zesde overweging van de considerans van verordening nr. 1600/92 heeft het verbod op wederverzending naar de rest van de gemeenschapsmarkt en wederuitvoer naar derde landen, van de producten waarvoor de specifieke bevoorradingsregeling geldt, tot doel elke verlegging van het handelsverkeer te voorkomen.

    22
    Titel II van verordening nr. 1600/92 luidt: Steunmaatregelen voor de productie op de Azoren en Madeira. Afdeling 3 van deze titel, die betrekking heeft op maatregelen voor de productie op de Azoren, bevat de artikelen 24 tot en met 30 van deze verordening.

    23
    Artikel 25 van verordening nr. 1600/92 luidt:

    1.
    Ter stimulering van de suikerbietenproductie wordt een forfaitaire steun per hectare toegekend voor maximaal de oppervlakte die nodig is voor een productie van 10 000 ton witte suiker per jaar.

    De steun bedraagt 500 ECU per ingezaaide en afgeoogste hectare.

    2.
    Voor de verwerking van op de Azoren geoogste suikerbieten tot witte suiker wordt specifieke steun toegekend voor een jaarlijkse productie van in totaal 10 000 ton geraffineerde suiker.

    De steun bedraagt 10 ECU per 100 kg geraffineerde suiker. Dit bedrag kan worden aangepast volgens de procedure van lid 3.

    3.
    Bepalingen ter uitvoering van dit artikel worden vastgesteld volgens de procedure van artikel 41 van verordening (EEG) nr. 1785/81.

    Het hoofdgeding

    24
    Sinaga exploiteert een bedrijf voor de productie van suiker in het autonome gebied van de Azoren. Zij raffineert suiker en bereidt deze hetzij uit op de Azoren geoogste suikerbieten, hetzij uit ingevoerde ruwe suiker. Voor deze werkzaamheden ontvangt zij krachtens artikel 25 van verordening nr. 1600/92 steun voor de verwerking tot witte suiker van op de Azoren geoogste suikerbieten en is zij krachtens artikel 3 van deze verordening vrijgesteld van heffing en/of douanerecht op de ingevoerde ruwe bietsuiker.

    25
    Het betrokken bedrijf voor de productie en raffinage van suiker in het autonome gebied van de Azoren, dat thans Sinaga is genaamd, heeft sinds 1907 suiker buiten de Azoren verkocht, in de in de tabel van de verwijzingsbeschikking aangegeven hoeveelheden.

    26
    RAR produceert witte suiker op het Portugese vasteland en brengt deze in de handel. Zij heeft het Tribunal Judicial da Comarca de Ponta Delgada verzocht, Sinaga te gelasten zich te onthouden van de verkoop op het Portugese vasteland van witte suiker die vervaardigd is uit ruwe suiker die Sinaga in het kader van het Poseima-programma met vrijstelling van heffing en/of douanerecht heeft ingevoerd of waarop de in het kader van dit programma toegekende verwerkingssteun is toegepast. Volgens RAR is deze suiker uitsluitend bestemd om het autonome gebied van de Azoren te bevoorraden en aldaar te worden verbruikt.

    De prejudiciële vragen

    27
    Aangezien het Tribunal Judicial da Comarca de Ponta Delgada twijfels heeft over de uitlegging van de artikelen 2, 3 en 8 van verordening nr. 1600/92 en het de uitlegging van deze artikelen noodzakelijk acht om het bij hem aanhangige geding te beslechten, heeft het de behandeling van de zaak geschorst en het Hof verzocht om een prejudiciële beslissing over de volgende vragen:

    1)
    Is artikel 8, tweede alinea, van verordening (EEG) nr. 1600/92 van de Raad van 15 juni 1992 van toepassing op i) door verwerking van ruwe suiker verkregen suiker (de suiker zelf, afkomstig hetzij van ter plaatse geproduceerde suikerbieten, hetzij van ingevoerde ruwe suiker) of ii) enkel op suiker die in suikerwerk zoals gebak, frisdranken, enzovoort, is verwerkt? Wat is met andere woorden de strekking van het begrip verwerking van producten in die bepaling?

    2)
    Kunnen de [in de tabel van de verwijzingsbeschikking] vermelde verkopen [van suiker die het thans door Sinaga geëxploiteerde bedrijf sinds 1907 buiten de Azoren heeft verricht] vallen onder de begrippen traditionele handelsstromen, traditionele uitvoer of traditionele verzending naar de rest van de Gemeenschap, bedoeld in de artikelen 3, lid 3, tweede streepje, en 8, tweede alinea, van de genoemde verordening?

    3)
    Is het, ongeacht het antwoord op de vorige vragen, in het kader van de sinds 1998 tot op heden geldende wettelijke regeling toelaatbaar dat Sinaga op het Portugese vasteland suiker verkoopt die zij heeft geproduceerd uit op de Azoren geteelde suikerbieten en voor de productie waarvan zij in het kader van het Poseima-programma communautaire steun ontvangt?

    4)
    Is het, eveneens ongeacht het antwoord op de vorige vragen, in het kader van de sinds september 1998 tot op heden geldende wettelijke regeling toelaatbaar dat Sinaga op het Portugese vasteland suiker verkoopt die zij heeft geproduceerd uit in het kader van hetzelfde programma met vrijstelling van heffing ingevoerde ruwe suiker?

    De eerste vraag

    28
    Met zijn eerste vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of raffinage van ruwe bietsuiker ter verkrijging van witte suiker verwerking in de zin van artikel 8, tweede alinea, van verordening nr. 1600/92 vormt.

    29
    Dienaangaande moet worden opgemerkt dat artikel 8 van verordening nr. 1600/92 tot doel heeft de voorwaarden te bepalen voor het verkeer van producten die krachtens de bij deze verordening ingestelde specifieke bevoorradingsregeling met vrijstelling van heffing of douanerecht zijn ingevoerd.

    30
    Voor de uitlegging van het in artikel 8, tweede alinea, van verordening nr. 1600/92 bedoelde begrip verwerking van de [...] producten moet te rade worden gegaan bij verordening nr. 2913/92 van de Raad van 12 oktober 1992 tot vaststelling van het communautair douanewetboek (PB L 302, blz. 1).

    31
    Volgens artikel 24 van verordening nr. 2913/92 zijn [g]oederen bij welker vervaardiging twee of meer landen betrokken zijn geweest, [...] van oorsprong uit het land waar, in een daartoe ingerichte onderneming, de laatste ingrijpende en economisch verantwoorde verwerking of bewerking heeft plaatsgevonden die hetzij tot de fabricage van een nieuw product heeft geleid, hetzij een belangrijk fabricagestadium vertegenwoordigt.

    32
    Uit dit artikel volgt, dat de verwerking van een product hoe dan ook een belangrijk fabricagestadium moet vertegenwoordigen.

    33
    Een dergelijke uitlegging van het begrip verwerking van een product is in overeenstemming met de gebruikelijke betekenis van de gebruikte bewoordingen, die erop duiden dat het product een belangrijke wijziging moet hebben ondergaan, en moet worden toegepast om dezelfde bewoordingen in artikel 8, tweede alinea, van verordening nr. 1600/92 uit te leggen.

    34
    Vastgesteld zij dat de raffinage van ruwe suiker ter verkrijging van voor de eindverbruiker bestemde witte suiker een verwerkingsproces is waaruit een product wordt verkregen dat andere objectieve eigenschappen bezit en in andere domeinen wordt gebruikt dan het oorspronkelijke product.

    35
    Voorts zij opgemerkt dat de gemeenschapswetgeving rekening houdt met de objectieve verschillen tussen ruwe suiker en witte suiker.

    36
    Zo worden in artikel 1, lid 2, van verordening (EEG) nr. 1785/81 van de Raad van 30 juni 1981 houdende een gemeenschappelijke ordening der markten in de sector suiker (PB L 177, blz. 4) witte suiker en ruwe suiker anders omschreven en worden voor deze twee suikersoorten bovendien gedeeltelijk verschillende regels voorgeschreven.

    37
    Voor het overige vallen ruwe riet- of bietsuiker en witte suiker onder andere onderverdelingen van de gecombineerde nomenclatuur in bijlage I bij verordening (EEG) nr. 2658/87 van de Raad van 23 juli 1987 met betrekking tot de tarief- en statistieknomenclatuur en het gemeenschappelijk douanetarief (PB L 256, blz. 1).

    38
    Derhalve moet worden vastgesteld dat de raffinage van ruwe suiker ter verkrijging van witte suiker een belangrijk fabricagestadium vormt en dat in de gemeenschapswetgeving rekening wordt gehouden met de objectieve verschillen tussen ruwe suiker en witte suiker.

    39
    In die omstandigheden moet op de eerste vraag worden geantwoord dat de raffinage van ruwe bietsuiker ter verkrijging van witte suiker moet worden beschouwd als verwerking van een product in de zin van artikel 8, tweede alinea, van verordening nr. 1600/92.

    De tweede vraag

    40
    Met zijn tweede vraag wenst de verwijzende rechter te vernemen of verzendingen van suiker van de Azoren naar het Portugese vasteland en naar Madeira tussen 1907 en 1992, zoals die in de tabel in de verwijzingsbeschikking zijn weergegeven, moeten worden beschouwd als traditionele verzendingen naar de rest van de Gemeenschap in de zin van artikel 8, tweede alinea, van verordening nr. 1600/92.

    41
    Overeenkomstig artikel 3, lid 3, van verordening nr. 1600/92 moet de specifieke bevoorradingsregeling zodanig ten uitvoer worden gelegd dat rekening wordt gehouden met de traditionele handelsstromen met de rest van de Gemeenschap.

    42
    Zo is in artikel 8, tweede alinea, van verordening nr. 1600/92 bepaald dat het verbod op wederuitvoer naar derde landen en wederverzending naar de rest van de Gemeenschap in geval van verwerking op de Azoren van producten waarop reeds de specifieke bevoorradingsregeling is toegepast, niet geldt voor de traditionele uitvoer noch voor de traditionele verzendingen naar de rest van de Gemeenschap.

    43
    Zoals de advocaat-generaal in punt 61 van zijn conclusie verklaart, heeft de gemeenschapswetgever weliswaar rekening willen houden met de traditionele handelsstromen, maar had hij hiermee niet de bedoeling historische rechten te verlenen. Hij heeft aldus willen voorkomen dat de invoering van de specifieke bevoorradingsregeling, die in het belang van de Azoren is opgezet, aanleiding geeft tot het verlies van markten waarop de producten van deze eilanden regelmatig werden afgezet.

    44
    Hieruit volgt dat de verzendingen van suiker aan betrekkelijk strenge voorwaarden moeten voldoen om te kunnen worden aangemerkt als traditionele handelsstromen of traditionele verzendingen. Deze voorwaarden betreffen zowel de omvang als de regelmaat en het ogenblik van de betrokken verzendingen. Sporadische verzendingen van geringe omvang in het verleden kunnen immers niet voldoen aan die voorwaarden.

    45
    Om uit te maken of de verzendingen van suiker naar het Portugese vasteland en naar Madeira tussen 1907 en 1992, zoals die in de tabel in de verwijzingsbeschikking zijn weergegeven, traditionele verzendingen vormen, moet dus worden nagegaan of deze verzendingen bij de uitvoering van het Poseima-programma bij verordening nr. 1600/92, die op 1 juli 1992 in werking is getreden, actueel waren en regelmatig en in een zekere omvang plaatsvonden.

    46
    Wat de beoordeling van de uit de verwijzingsbeschikking blijkende feiten betreft, zij eraan herinnerd dat in het kader van de procedure van artikel 234 EG, dat op een duidelijke scheiding van de taken van de nationale rechterlijke instanties en van het Hof berust, elke waardering van de feiten tot de bevoegdheid van de nationale rechter behoort (arresten van 15 november 1979, Denkavit Futtermittel, 36/79, Jurispr. blz. 3439, punt 12; 16 juli 1998, Dumon en Froment, C-235/95, Jurispr. blz. I-4531, punt 25, en 5 oktober 1999, Lirussi en Bizzaro, C-175/98 en C-177/98, Jurispr. blz. I-6881, punt 37).

    47
    Het Hof is dus niet bevoegd om de feiten van het hoofdgeding te beoordelen of om de communautaire voorschriften die het heeft uitgelegd, op nationale maatregelen of situaties toe te passen, aangezien dit tot de uitsluitende bevoegdheid van de nationale rechter behoort (zie arresten van 19 december 1968, Salgoil, 13/68, Jurispr. blz. 632, 642; 23 januari 1975, Van der Hulst, 51/74, Jurispr. blz. 79, punt 12, en 8 februari 1990, Shipping and Forwarding Enterprise Safe, C-320/88, Jurispr. blz. I-285, punt 11, en arrest Lirussi en Bizzaro, reeds aangehaald, punt 38).

    48
    Voorts zij vermeld dat, ook indien de verwijzende rechter tot de conclusie mocht komen dat de in de tabel in de verwijzingsbeschikking vermelde verzendingen tussen 1907 en 1992 traditionele verzendingen vormden, hij bij een eventueel onderzoek van latere verzendingen ook zal moeten nagaan of deze nog steeds die eigenschap van traditionele verzendingen hebben.

    49
    Derhalve moet op de tweede vraag worden geantwoord dat verzendingen die bij de inwerkingtreding van verordening nr. 1600/92, op 1 juli 1992, actueel waren en regelmatig en in een zekere omvang plaatsvonden, traditionele verzendingen naar de rest van de Gemeenschap in de zin van artikel 8, tweede alinea, van deze verordening vormen. Het staat aan de verwijzende rechter om te beoordelen of dit het geval was met de in de tabel in de verwijzingsbeschikking vermelde verzendingen van suiker van de Azoren naar het Portugese vasteland en naar Madeira tussen 1907 en 1992.

    De derde vraag

    50
    Met zijn derde vraag wenst de verwijzende rechter te vernemen, of het gemeenschapsrecht zich verzet tegen verzending naar het Portugese vasteland van witte suiker die op de Azoren uit aldaar geoogste suikerbieten is geproduceerd en die in aanmerking komt voor de in artikel 25 van verordening nr. 1600/92 bedoelde communautaire steun.

    51
    Dienaangaande zij vastgesteld dat artikel 8 van verordening nr. 1600/92 wederverzending naar de rest van de Gemeenschap verbiedt van producten waarvoor de in titel I van deze verordening bedoelde specifieke bevoorradingsregeling wordt toegepast.

    52
    Suiker van op de Azoren geoogste suikerbieten behoort echter niet tot de producten waarvoor de in titel I van verordening nr. 1600/92 specifieke bevoorradingsregeling wordt toegepast.

    53
    Overeenkomstig artikel 25 van deze verordening, dat deel uitmaakt van titel II daarvan, betreffende de steunmaatregelen voor de productie op de Azoren en Madeira, wordt zowel forfaitaire steun per hectare ter stimulering van de suikerbietenproductie op de Azoren toegekend als specifieke steun voor de verwerking van op de Azoren geoogste suikerbieten tot witte suiker.

    54
    Deze steunverleningen zijn beperkt tot een jaarlijkse totale productie van 10 000 ton witte suiker op de Azoren. Geen enkele bepaling van verordening nr. 1600/92 verbiedt daarentegen, suiker die uit op de Azoren geoogste suikerbieten is geproduceerd, te verzenden naar de rest van de Gemeenschap.

    55
    Bij gebreke van een uitdrukkelijk verbod en gelet op het fundamentele beginsel van vrij verkeer van goederen, is de verzending naar de rest van de Gemeenschap van suiker die uit op de Azoren geoogste suikerbieten is geproduceerd, aan geen enkele beperking onderworpen.

    56
    RAR stelt evenwel dat de doelstelling van het Poseima-programma, waarvan de uitwerking beperkt zou moeten blijven tot de Azoren, zou worden miskend indien het niet verboden was suiker die uit op de Azoren geoogste suikerbieten is geproduceerd, naar de rest van de Gemeenschap te verzenden. Onder verwijzing met name naar punt 9.2 van dit programma en naar artikel 3, lid 4, van verordening nr. 1600/92, verklaart RAR dat de lokale productie van suikerbieten in aanmerking moet worden genomen bij de raming van de bevoorradingsbehoeften van de Azoren. Indien de lokale productie aan de behoeften van de markt op de Azoren kon voldoen, zou de invoer van ruwe suiker op basis van de in voormeld programma ingevoerde faciliteiten niet langer gerechtvaardigd zijn en zou dit programma moeten worden stopgezet.

    57
    Dienaangaande zij om te beginnen opgemerkt dat in een gemeenschappelijke verklaring betreffende de economische en sociale ontwikkeling van de autonome gebieden van de Azoren en Madeira, gehecht aan de slotakte van het Verdrag betreffende de toetreding van het Koninkrijk Spanje en de Portugese Republiek tot de Europese Economische Gemeenschap en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie (PB 1985, L 302, blz. 466), een aanbeveling tot de gemeenschapsinstellingen is gericht om bijzondere aandacht te hechten aan de verwezenlijking van de door de Portugese regering en de autoriteiten van de Azoren en Madeira nagestreefde politiek van economische en sociale ontwikkeling van deze twee autonome gebieden, die tot doel heeft de handicaps van deze gebieden te overwinnen welke voortvloeien uit het feit dat zij ver van het Europese continent zijn gelegen, een bijzondere bergachtige structuur bezitten, ernstige tekortkomingen op het gebied van de infrastructuur kennen en een economische achterstand hebben.

    58
    Voorts zij opgemerkt dat het Poseima-programma overeenkomstig punt 3.1, waarin een van de algemene beginselen van dit programma wordt geformuleerd, de verwezenlijking van de algemene doeleinden van het Verdrag moet steunen door bij te dragen tot de verwezenlijking van specifieke doelstellingen, te weten betere inpassing van Madeira en de Azoren in de Gemeenschap, hun volledige deelname aan de dynamiek van de interne markt en de wegwerking van hun economische en sociale achterstand.

    59
    Uit punt 3.1 van het Poseima-programma blijkt dat dit programma niet tot doel heeft de markt van landbouwproducten van de Azoren af te sluiten of onoverkomelijke belemmeringen op te werpen voor de handel tussen de Azoren en de rest van de Gemeenschap, maar de Azoren te laten deelnemen aan de dynamiek van de interne markt en deze eilandengroep tegelijkertijd een aantal voordelen te verlenen.

    60
    De mogelijkheid om suiker uit te voeren die uit op de Azoren geoogste suikerbieten is geproduceerd, is dan ook in overeenstemming met de doelstellingen van het Poseima-programma.

    61
    Aangaande punt 9.2 van het Poseima-programma en artikel 3, lid 4, van verordening nr. 1600/92, die door RAR worden aangehaald, moet worden vastgesteld dat de omstandigheid dat voor de raming van de bevoorradingsbehoeften van deze eilandengroep rekening wordt gehouden met de productie van suiker uit op de Azoren geoogste suikerbieten, niet betekent dat deze suiker noodzakelijkerwijze op de lokale markt moet worden verkocht. Daarentegen wordt de lokale productie van suiker in aanmerking genomen om de hoeveelheid ingevoerde suiker vast te stellen die onder de specifieke bevoorradingsregeling valt, met dien verstande dat de jaarlijkse totale hoeveelheid van op de Azoren geraffineerde suiker 10 000 ton niet mag overschrijden. Uit deze bepalingen volgt dus geenszins dat verzendingen van suiker die uit op de Azoren geoogste suikerbieten is geproduceerd, verboden zijn.

    62
    Gelet op het voorgaande moet op de derde vraag worden geantwoord, dat het gemeenschapsrecht zich niet verzet tegen de verzending naar het Portugese vasteland van witte suiker die op de Azoren uit aldaar geoogste suikerbieten is geproduceerd en die, binnen de grens van een productie van 10 000 ton per jaar, in aanmerking komt voor de in artikel 25 van verordening nr. 1600/92 bedoelde communautaire steun.

    De vierde vraag

    63
    Met zijn vierde vraag wenst de verwijzende rechter te vernemen of het gemeenschapsrecht zich verzet tegen de verzending naar het Portugese vasteland van witte suiker die op de Azoren is geproduceerd uit ruwe bietsuiker welke onder de in titel I van verordening nr. 1600/92 bedoelde specifieke bevoorradingsregeling is ingevoerd.

    64
    Uit artikel 8, eerste alinea, van verordening nr. 1600/92 vloeit voort dat het verboden is suiker waarvoor de specifieke bevoorradingsregeling is toegepast, weder te verzenden naar de rest van de Gemeenschap en opnieuw uit te voeren naar derde landen.

    65
    Zoals uit de zesde overweging van de considerans van verordening nr. 1600/92 blijkt, heeft het verbod op wederverzending naar de rest van de gemeenschapsmarkt en wederuitvoer naar derde landen van de producten waarvoor de specifieke bevoorradingsregeling geldt, tot doel elke verlegging van het handelsverkeer te voorkomen.

    66
    Overeenkomstig artikel 8, tweede alinea, van verordening nr. 1600/92 geldt dit verbod in geval van verwerking van de betrokken producten op de Azoren evenwel niet voor de traditionele verzendingen naar de rest van de Gemeenschap.

    67
    Blijkens het antwoord op de eerste vraag vormt de raffinage van ruwe bietsuiker ter verkrijging van witte suiker verwerking van een product in de zin van artikel 8, tweede alinea, van verordening nr. 1600/92.

    68
    In die omstandigheden moet op de vierde vraag worden geantwoord, dat het gemeenschapsrecht zich niet verzet tegen verzending naar het Portugese vasteland van witte suiker die op de Azoren is geproduceerd uit ruwe bietsuiker welke onder de in titel I van verordening nr. 1600/92 bedoelde specifieke bevoorradingsregeling is ingevoerd, op voorwaarde dat het daarbij gaat om traditionele verzendingen in de zin van artikel 8, tweede alinea, van deze verordening.


    Kosten

    69
    De kosten door de Portugese regering en de Commissie wegens indiening van hun opmerkingen bij het Hof gemaakt, kunnen niet voor vergoeding in aanmerking komen. Ten aanzien van de partijen in het hoofdgeding is de procedure als een aldaar gerezen incident te beschouwen, zodat de nationale rechterlijke instantie over de kosten heeft te beslissen.

    HET HOF VAN JUSTITIE (Vijfde kamer),

    uitspraak doende op de door het Tribunal Judicial da Comarca de Ponta Delgada bij beschikking van 11 juli 2000 gestelde vragen, verklaart voor recht:

    1)
    De raffinage van ruwe bietsuiker ter verkrijging van witte suiker moet worden beschouwd als verwerking van een product in de zin van artikel 8, tweede alinea, van verordening (EEG) nr. 1600/92 van de Raad van 15 juni 1992 houdende specifieke maatregelen voor bepaalde landbouwproducten ten behoeve van de Azoren en Madeira.

    2)
    Verzendingen die bij de inwerkingtreding van verordening nr. 1600/92, op 1 juli 1992, actueel waren en regelmatig en in een zekere omvang plaatsvonden, vormen traditionele verzendingen naar de rest van de Gemeenschap in de zin van artikel 8, tweede alinea, van deze verordening. Het staat aan de verwijzende rechter om te beoordelen of dit het geval was met de in de tabel in de verwijzingsbeschikking vermelde verzendingen van suiker van de Azoren naar het Portugese vasteland en naar Madeira tussen 1907 en 1992.

    3)
    Het gemeenschapsrecht verzet zich niet tegen de verzending naar het Portugese vasteland van witte suiker die op de Azoren uit aldaar geoogste suikerbieten is geproduceerd en die, binnen de grens van een productie van 10 000 ton per jaar, in aanmerking komt voor de in artikel 25 van verordening nr. 1600/92 bedoelde communautaire steun.

    4)
    Het gemeenschapsrecht verzet zich niet tegen verzending naar het Portugese vasteland van witte suiker die op de Azoren is geproduceerd uit ruwe bietsuiker welke onder de in titel I van verordening nr. 1600/92 bedoelde specifieke bevoorradingsregeling is ingevoerd, op voorwaarde dat het daarbij gaat om traditionele verzendingen in de zin van artikel 8, tweede alinea, van deze verordening.

    Wathelet

    Timmermans

    Edward

    Jann

    von Bahr

    Uitgesproken ter openbare terechtzitting te Luxemburg op 15 mei 2003.

    De griffier

    De president van de Vijfde kamer

    R. Grass

    M. Wathelet

    1 –
    Procestaal: Portugees.
    Naar boven