De toekomst van het gemeenschappelijk Europees asielstelsel

Dit groenboek is bedoeld om na te gaan welke mogelijkheden er bestaan om de tweede fase van de ontwikkeling van het gemeenschappelijk asielstelsel vorm te geven.

BESLUIT

Groenboek van 6 juni 2007 over de toekomst van het gemeenschappelijk Europees asielstelsel [COM (2007) 301 def. - Niet bekendgemaakt in het Publicatieblad].

SAMENVATTING

De Commissie wil met dit groenboek een breed overleg opzetten dat uiteindelijk moet uitmonden in het publicatie van een actieprogramma. Het document, dat in het eerste kwartaal van 2008 het licht moet zien, dient alle maatregelen te omvatten die nodig zijn om een gemeenschappelijk Europees asielsysteem op poten te zetten.

Behandeling van asielverzoeken

De Commissie stelt voor:

• de mogelijkheden om een asielverzoek in te dienen, uit te breiden. Hiertoe stelt zij voor de juridische waarborgen bij het indienen van het verzoek aan de grens aan te scherpen;
• de nationale regels verder op elkaar af te stemmen met betrekking tot de aspecten van de asielprocedure die niet of niet voldoende in de eerste fase zijn geregeld, zoals de kwaliteit van de besluitvorming, de toetsing van bewijsstukken die door de aanvrager worden ingediend en de beroepsprocedures;
• ook de inhoud van bepaalde procedurele instrumenten die in de eerste fase van de harmonisatie zijn ingevoerd, opnieuw te bekijken, zoals de concepten "veilige landen van herkomst", "veilige derde landen" en "veilige Europese derde landen".

Opvangvoorwaarden voor asielzoekers

De Commissie stelt voor om de beslissingsbevoegdheid die voortvloeit uit de bepalingen van Richtlijn (es de en fr) 2003/9/EG inzake de opvangvoorwaarden eventueel te beperken, met name wanneer het gaat om toegang van asielzoekers tot de arbeidsmarkt en de vorm en het niveau van de materiële opvangvoorwaarden voor asielzoekers.

Bescherming bieden

De Commissie vraagt zich af welke modellen kunnen worden gehanteerd voor het ontwerp van een "uniforme status".

De Commissie stelt in een aantal opties het volgende voor:

• verdergaande harmonisatie van de erkenningscriteria;
• verduidelijking van de begrippen die worden gebruikt om de beschermingsgronden te definiëren;
• verdere onderlinge afstemming van de rechten en voordelen die zijn gekoppeld aan de toegekende bescherming, bijvoorbeeld op het gebied van verblijfsvergunningen, sociale zekerheid, gezondheidszorg, onderwijs en werk;
• toekenning van dezelfde uniforme status. Deze status zou worden verleend aan alle personen met een vluchtelingenstatus en aan personen die subsidiaire bescherming genieten;
• harmonisatie van de status die wordt toegekend aan personen die volgens de huidige rechtsinstrumenten in eerste instantie niet in aanmerking komen voor internationale bescherming, maar wel beschermd zijn tegen uitzetting op grond van de internationale rechtsinstrumenten;
• invoering van een mechanisme voor de wederzijdse erkenning van nationale asielbeslissingen.

Omgaan met kwetsbare groepen

De Commissie constateert ernstige tekortkomingen ten aanzien van de definities en procedures die de lidstaten hanteren bij de identificatie van extra kwetsbare asielzoekers. Haars inziens moet de Europese Gemeenschap een grotere rol op dit vlak spelen en wel in alle fasen van de beoordeling van een asielverzoek. De Commissie wil de aandacht vestigen op verschillende onderwerpen, zoals een betere definitie van passende medische en psychologische bijstand.

Op het niveau van de Unie pleit de Commissie voor invoering van:

• Europese opleidingsprogramma's voor mensen in de gezondheidszorg en het onderwijs, psychologen, tolken, juristen, maatschappelijk werkers, NGO's, enz.;
• instrumenten voor de verspreiding van de beste praktijken;
• eventueel, gemeenschappelijke normen voor de vereiste diploma's en vaardigheden en een toezichtsmechanisme dat ervoor moet zorgen dat diensten die worden geleverd aan extra kwetsbare personen aan hoge kwaliteitsnormen beantwoorden.

Integratie

De Commissie vraagt alle betrokkenen na te denken over een manier om de integratie van personen die internationale bescherming genieten, te verbeteren. Haar voorstellen:

• de bestaande Gemeenschapswetgeving te versterken;
• degelijke integratieprogramma's uit te werken (incl. huisvesting, toegang tot gezondheidszorg en sociale diensten);
• de arbeidsmarkt bewust te maken van de toegevoegde waarde van personen die internationale bescherming genieten. De Commissie stelt voor de actie van de Europese Gemeenschap vooral te richten op thema's zoals de erkenning van de capaciteiten van deze groep.

Tenuitvoerlegging en begeleidende maatregelen

De Commissie stelt voor de praktische samenwerking tussen de lidstaten uit te breiden. En wel aan de hand van de volgende maatregelen:

• het opstellen van gemeenschappelijke richtsnoeren voor de interpretatie en toepassing van de reeds bestaande wetgeving inzake asiel;
• het verbeteren van de portaalsite met informatie over de landen van herkomst, met name door het aan elkaar koppelen van de gegevensbanken over immigratie en integratie van vluchtelingen;
• het optrekken van het aantal personen dat zich bezighoudt met de uitwisseling van de beste praktijken.

Bovendien stelt de Commissie voor de betrokken activiteiten beter te ondersteunen en een doeltreffende en systematische follow-up op te zetten om de resultaten van die activiteiten te evalueren. De Commissie is van plan dit jaar een haalbaarheidsstudie te laten verrichten om de verschillende mogelijkheden die daartoe zouden kunnen worden overwogen, te onderzoeken. Een van de mogelijkheden is de omvorming van de structuren voor praktische samenwerking tot een Europees ondersteuningsbureau.

Gedeelde verantwoordelijkheid en lastenverdeling

De Commissie stelt voor verder na te denken over de beginselen en doelstellingen van het Dublin-systeem (Dublin - en Eurodac -verordening). Doel van die oefening is een systeem op poten te zetten dat een billijker verdeling van asielzoekers en/of personen die internationale bescherming genieten, over de lidstaten mogelijk maakt.

De Commissie streeft eveneens naar een oplossing om de middelen van het Europees Vluchtelingenfonds (EVF) beter te benutten door de ongelijkheden te verminderen en het niveau van de bestaande regels te verhogen. Om de werking van het EVF te vergroten, stelt zij voor om op nationaal en EU-niveau overlegmechanismen of informatie-uitwisselingmechanismen op te zetten.

Externe dimensie van asiel

Om vluchtelingen betere bescherming en meer duurzame oplossingen te bieden in hun regio van herkomst en doorreis, heeft de Commissie regionale beschermingsprogramma's (es de en fr) van de EU ontwikkeld. Momenteel lopen er twee proefprojecten: een in de westelijke Nieuwe Onafhankelijke Staten en een in Tanzania. Deze projecten verkeren nog in een pril stadium, maar in het licht van de evaluatie achteraf zal de Commissie bekijken hoe de EU derde landen kan helpen asielgerelateerde problemen aan te pakken. De Commissie vraagt zich ook af hoe de globale strategieën van de EU ten aanzien van derde landen kunnen worden verbeterd en samenhangender kunnen worden gemaakt.

Parallel aan de denkpistes over de regionale beschermingsprogramma's buigt de Commissie zich over manieren om globale financiële steun te verlenen aan hervestigingsmaatregelen van de lidstaten.

Wat het omgaan met gemengde stromen aan de buitengrenzen betreft (zowel illegale immigranten als personen die bescherming nodig hebben) stelt de Commissie voor na te denken over:

• het opzetten van teams van asieldeskundigen die lidstaten die onder druk staan, tijdelijk kunnen bijstaan. Indien het Europees ondersteuningsbureau er werkelijk komt, zou het kunnen worden belast met de coördinatie van de inzet van deze teams;
• het toewijzen van noodsteun aan lidstaten om hen in staat te stellen de asielzoekers te ontvangen en de procedures voor de beoordeling van de asielverzoeken naar behoren af te ronden;
• eventuele andere maatregelen om ervoor te zorgen dat de beschermingsverplichtingen die voortvloeien uit de reeds bestaande Gemeenschapswetgeving en uit het internationale recht inzake vluchtelingen en mensenrechten een integrerend deel van het beheer van de buitengrenzen worden.

Context

Volgens het actieplan voor het Haags programma moeten voorstellen voor een gemeenschappelijk Europees asielstelsel eind 2010 worden goedgekeurd. De Commissie ziet dit groenboek als het beginpunt van een noodzakelijk denkproces over deze problematiek en meent dat, gezien de termijn, reeds in een vroeg stadium maatregelen moeten worden voorgesteld.

Laatste wijziging: 30.07.2007