—

de Regione Marche, vertegenwoordigd door L. Di Ianni, avvocato,

—

de Italiaanse regering, vertegenwoordigd door G. Palmieri als gemachtigde, bijgestaan door C. Colelli en M. Capolupo, avvocati dello Stato,

—

de Poolse regering, vertegenwoordigd door B. Majczyna als gemachtigde,

—

de Europese Commissie, vertegenwoordigd door D. Recchia en A. Bouchagiar als gemachtigden,

1

Het verzoek om een prejudiciële beslissing betreft de uitlegging van artikel 1, lid 7, onder c), van verordening (EG) nr. 800/2008 van de Commissie van 6 augustus 2008 waarbij bepaalde categorieën steun op grond van de artikelen [107 en 108 VWEU] met de gemeenschappelijke markt verenigbaar worden verklaard („de algemene groepsvrijstellingsverordening”) (PB 2008, L 214, blz. 3).

2

Dit verzoek is ingediend in het kader van een geding tussen Nerea SpA en de Regione Marche (regio Marche, Italië) over de terugbetaling van staatssteun – die aan Nerea was verleend in het kader van de uitvoering van een regionaal operationeel programma (hierna: „ROP”) van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) – wegens de plaatsing van deze onderneming onder de bescherming van het preventief akkoord met continuïteit van de bedrijfsvoering.

3

De overwegingen 15 en 36 van verordening nr. 800/2008 luiden:

[...]

4

In artikel 1, leden 6 en 7, van verordening nr. 800/2008 wordt bepaald:

„6.   Deze verordening is niet van toepassing op de volgende steun:

[...]

7.   Voor de toepassing van lid 6, onder c), wordt een kmo geacht een onderneming in moeilijkheden te zijn wanneer zij aan de volgende voorwaarden voldoet:

[...]

Een onderneming die voor minder dan drie jaar is opgericht, wordt voor de toepassing van deze verordening met betrekking tot die periode niet geacht in moeilijkheden te zijn, tenzij zij voldoet aan punt c) van de eerste alinea.”

5

De punten 9 tot en met 11 van de communautaire richtsnoeren voor reddings- en herstructureringssteun voor ondernemingen in moeilijkheden (PB 2004, C 244, blz. 2; hierna: „richtsnoeren”) bepalen:

6

De rechtsfiguur van het preventief akkoord, waarvan het preventief akkoord met continuïteit van de bedrijfsvoering een variant vormt, wordt geregeld in de artikelen 160 tot en met 186 bis, van regio decreto n.o 267 – Disciplina del fallimento, del concordato preventivo, dell’amministrazione controllata e della liquidazione coatta amministrativa (Italiaans koninklijk besluit nr. 267 houdende voorschriften voor het faillissement, het surseanceakkoord, de onderbewindstelling en de gedwongen administratieve liquidatie) van 16 maart 1942 (GURI nr. 81 van 6 april 1942), in de versie die van toepassing is op de feiten in het hoofdgeding (hierna: „faillissementswet”).

7

Artikel 160 van de faillissementswet, met het opschrift „Voorwaarden voor toelating tot de procedure”, bepaalt:

„De ondernemer in moeilijkheden kan zijn schuldeisers een preventief akkoord voorstellen, op basis van een plan [...]

Met het oog op de doelstellingen van de eerste alinea, omvatten moeilijkheden ook de toestand van insolventie.”

8

In artikel 161 van de faillissementswet, met het opschrift „Verzoek om een preventief akkoord”, wordt bepaald:

„Toelating tot de procedure van het preventief akkoord wordt aangevraagd middels een door de schuldenaar ondertekend verzoekschrift, dat wordt ingediend bij het gerecht van de plaats waar de onderneming haar hoofdkantoor heeft [...]”.

9

Artikel 186 bis van de faillissementswet, met het opschrift „Akkoord met continuïteit van de bedrijfsvoering”, bepaalt:

„Indien het saneringsplan als bedoeld in artikel 161, lid 2, onder e), voorziet in de voortzetting van de bedrijfsvoering door de schuldenaar, de overdracht van de onderneming als lopend bedrijf of de inbreng van het lopend bedrijf in een of meer, ook nieuw op te richten ondernemingen, zijn de bepalingen van dit artikel van toepassing. Het plan kan tevens voorzien in de vereffening van niet met de uitoefening van de ondernemingsactiviteit verbonden activa.

In de in dit artikel bedoelde gevallen:

Onverminderd het bepaalde in artikel 169 bis worden lopende contracten op de datum van indiening van het verzoek, ook die met overheidsinstanties, niet door de inleiding van de procedure beëindigd. Elke andersluidende bepaling is nietig. De toelating tot het preventief akkoord staat voortzetting van overheidsopdrachten niet in de weg, indien de door de schuldenaar aangewezen deskundige als bedoeld in artikel 67 heeft verklaard dat dit in overeenstemming is met het akkoord en de schuldenaar redelijkerwijs in staat is het plan ten uitvoer te brengen. Indien aan de wettelijke vereisten is voldaan, geldt deze voortzetting ook voor de onderneming die het bedrijf of bedrijfstakken overneemt en waaraan de overeenkomsten zijn overgedragen of waarin deze zijn ingebracht. De rechter-commissaris bepaalt bij de overdracht of inbreng dat alle inschrijvingen worden doorgehaald.

Na de indiening van het verzoek moet de deelname aan procedures voor de aanbesteding van overheidsopdrachten door de rechter worden goedgekeurd na raadpleging van de bewindvoerder, indien benoemd; indien geen bewindvoerder is benoemd, wordt hierin voorzien door de rechter.

De toelating tot een preventief akkoord staat niet in de weg aan deelneming aan procedures voor de plaatsing van overheidsopdrachten indien de onderneming bij de aanbesteding het volgende overlegt:

Onverminderd het bepaalde in de voorgaande alinea kan de onderneming waaraan goedkeuring voor een preventief akkoord is verleend ook samen met een tijdelijke groep ondernemingen deelnemen, mits zij niet als gevolmachtigde optreedt en de andere ondernemingen van de groep niet aan insolventieprocedures onderworpen zijn. In dat geval kan de verklaring als bedoeld in de vierde alinea, onder b), ook worden verstrekt door een marktdeelnemer die deel uitmaakt van de groep.

Indien de bedrijfsactiviteit van de onderneming tijdens een ingeleide procedure als bedoeld in dit artikel wordt stopgezet of de schuldeisers klaarblijkelijk benadeelt, voorziet de rechter in de maatregelen bedoeld in artikel 173. De mogelijkheid van de schuldenaar het voorstel voor een akkoord te wijzigen blijft onverlet.”

10

Bij besluit van 9 november 2010 verleende de Regione Marche goedkeuring aan de aankondiging van de opdracht en de formulieren voor de uitvoering van maatregel nr. 1.2.1.05.01 van het ROP van het EFRO met betrekking tot de Regione Marche voor de periode van 2007 tot en met 2013, dat de Europese Commissie bij beslissing nr. 3986 van 17 augustus 2007 had goedgekeurd.

11

Op 13 april 2011 heeft Nerea steun aangevraagd op basis van het ROP. Bij besluit van 20 maart 2012 heeft de Regione Marche aan Nerea financiële bijstand verleend van 144052,58 EUR, in verband met een subsidiabele uitgave van 665262,91 EUR. Op verzoek van Nerea werd aan haar een voorschot uitbetaald van 50 % van het bedrag van deze bijstand. Dit voorschot van 72026,29 EUR werd door de bemiddelende instantie, MedioCredito Centrale (MCC) S.p.A. (hierna: „MCC”), aan haar uitbetaald.

12

Op 18 november 2013 diende Nerea, nadat zij de investering die het voorwerp vormde van de financiële bijdrage had voltooid, een verslag van de gedane uitgaven in en verzocht zij om betaling van de rest van deze bijdrage.

13

Op 24 december 2013 diende Nerea een verzoek om een preventief akkoord met continuïteit van de bedrijfsvoering in bij de Tribunale di Macerata (rechter in eerste aanleg Macerata, Italië). Bij beslissing van 15 oktober 2014, bekendgemaakt op 23 oktober 2014, heeft de Tribunale di Macerata de procedure voor een preventief akkoord ingeleid.

14

Bij brief van 11 februari 2015 heeft MCC Nerea in kennis gesteld van een besluit tot inleiding van de procedure tot intrekking van de financiële bijstand die aan haar was verleend door de Regione Marche. De inleiding van die procedure werd gerechtvaardigd door het feit dat aangezien Nerea was toegelaten tot de procedure voor een preventief akkoord met continuïteit van de bedrijfsvoering, zij niet meer voldeed aan de financieringsvoorwaarden van artikel 1 en artikel 20, onder h), van de aankondiging van de opdracht.

15

Op 5 maart 2015 heeft Nerea opmerkingen ingediend en verzocht om nietigverklaring van de intrekkingsprocedure.

16

Bij brief van 20 maart 2015 heeft MCC tegenover Nerea bevestigd dat de inleiding tegen haar van een procedure voor een preventief akkoord met continuïteit van de bedrijfsvoering, krachtens artikel 1, lid 7, onder c), van verordening nr. 800/2008 een van de gevallen vormde die beletten dat zij in aanmerking kwam voor financiële bijstand.

17

Op 11 mei 2015 heeft de Regione Marche de aan Nerea verleende financiële bijstand ingetrokken en Nerea verzocht om terugbetaling van het aan haar betaalde voorschot van 72026,29 EUR, vermeerderd met rente ten bedrage van 4997,93 EUR.

18

Nerea heeft daarop bij de verwijzende rechter beroep ingesteld tegen die besluiten, waarbij zij zich met name beroept op schending van het ROP, van artikel 1, lid 7, van verordening nr. 800/2008 en van het beginsel van behoorlijk bestuur.

19

Tegen deze achtergrond heeft de Tribunale amministrativo regionale per le Marche de behandeling van de zaak geschorst en het Hof verzocht om een prejudiciële beslissing over de volgende vragen:

20

Allereerst moet worden opgemerkt dat de verwijzende rechter het Hof vragen stelt over de uitlegging van artikel 1, lid 7, onder c), van verordening nr. 800/2008, aangezien bij deze rechter een beroep aanhangig is gemaakt waarmee Nerea, een onderneming waaraan binnen het kader van een ROP betreffende de Regione Marche staatssteun is verleend, betwist dat zij het bedrag daarvan, inclusief rente daarover, op basis van die bepaling moet terugbetalen omdat zij na de verlening ervan heeft verzocht om in aanmerking te komen voor een preventief akkoord met continuïteit van de bedrijfsvoering.

21

Met zijn eerste vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of artikel 1, lid 7, onder c), van verordening nr. 800/2008 aldus moet worden uitgelegd dat het daarin genoemde begrip „collectieve insolventieprocedure” enkel ziet op procedures die ambtshalve door de administratieve en rechterlijke instanties van de lidstaten kunnen worden ingeleid, of dat dit ook ziet op procedures die kunnen worden ingeleid op initiatief van de onderneming.

22

Uit de verwijzingsbeslissing blijkt dat deze vraag is gesteld wegens de specifieke aard van de in het hoofdgeding aan de orde zijnde insolventieprocedure, te weten het preventief akkoord met continuïteit van de bedrijfsvoering zoals voorzien in de faillissementswet, die door de bevoegde rechterlijke instantie op verzoek van de belanghebbende onderneming wordt ingeleid.

23

Indien het begrip „collectieve insolventieprocedure” aldus zou moeten worden uitgelegd dat het enkel ziet op procedures die ambtshalve door de bevoegde rechter worden ingeleid, dan zou het immers niet het preventief akkoord met continuïteit van de bedrijfsvoering omvatten en zou artikel 1, leden 6 en 7, van verordening nr. 800/2008 derhalve niet van toepassing zijn op de situatie van Nerea.

24

In dit verband zij eraan herinnerd dat verordening nr. 800/2008, overeenkomstig artikel 1, lid 6, onder c), ervan, niet van toepassing is op steun aan ondernemingen in moeilijkheden. Overweging 15 van deze verordening preciseert dat steun aan ondernemingen in moeilijkheden op grond van de richtsnoeren dient te worden beoordeeld, om te vermijden dat deze worden omzeild.

25

Artikel 1, lid 7, onder c), van verordening nr. 800/2008 bepaalt dat een kmo wordt geacht een onderneming in moeilijkheden te zijn wanneer zij naar haar nationale recht aan de voorwaarden voldoet om aan een collectieve insolventieprocedure te worden onderworpen.

26

Deze bepaling verwijst dus voor de vaststelling van de voorwaarden waaronder een kmo aan een collectieve insolventieprocedure wordt onderworpen, naar het nationale recht.

27

Evenwel moet worden opgemerkt dat noch deze bepaling, noch enige andere bepaling van verordening nr. 800/2008 onderscheid maakt tussen de in de diverse nationale rechtsstelsels bestaande collectieve insolventieprocedures naargelang die procedures door de administratieve en rechterlijke instanties van de lidstaten, dan wel op initiatief van de onderneming worden ingeleid.

28

Derhalve kan, al verwijst artikel 1, lid 7, onder c), van verordening nr. 800/2008, weliswaar naar „voorwaarden” om aan een collectieve insolventieprocedure te worden „onderworpen”, deze bepaling evenwel niet aldus worden uitgelegd dat zij enkel ziet op ambtshalve tegen ondernemingen ingeleide procedures en niet op procedures die op het initiatief van ondernemingen worden ingeleid.

29

Bijgevolg moet artikel 1, lid 7, onder c), van verordening nr. 800/2008 aldus worden uitgelegd dat het daarin genoemde begrip „collectieve insolventieprocedure” ziet op alle in het nationale recht voorziene collectieve insolventieprocedures van ondernemingen, ongeacht of die procedures ambtshalve door de administratieve of rechterlijke instanties van de lidstaten dan wel op initiatief van de betrokken onderneming worden ingeleid.

30

Met zijn tweede vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of artikel 1, lid 7, onder c), van verordening nr. 800/2008 aldus moet worden uitgelegd dat het feit dat een onderneming voldoet aan de voorwaarden om aan een collectieve insolventieprocedure te worden onderworpen, voldoende is om te beletten dat aan deze onderneming krachtens die verordening staatssteun wordt verleend of om af te dwingen dat de steun, indien deze reeds is verleend, wordt ingetrokken, dan wel dat daartoe concreet moet worden vastgesteld dat de onderneming in moeilijkheden verkeert.

31

In dit verband zij eraan herinnerd dat verordening nr. 800/2008, krachtens artikel 1, lid 6, onder c), ervan, steun aan ondernemingen in moeilijkheden, dat wil zeggen met name aan ondernemingen die, overeenkomstig artikel 1, lid 7, onder c), van deze verordening, naar hun nationale recht voldoen aan de voorwaarden om aan een collectieve insolventieprocedure te worden onderworpen, uitsluit van haar werkingssfeer.

32

Zoals volgt uit overweging 36 van verordening nr. 800/2008, dient steun die valt onder artikel 107, lid 1, VWEU geacht te worden te zijn verleend op het tijdstip waarop de begunstigde krachtens de toepasselijke nationale wet- en regelgeving een wettelijke aanspraak op de steun verwerft.

33

Bijgevolg is, zoals de advocaat-generaal in punt 71 van zijn conclusie in wezen heeft opgemerkt, datzelfde tijdstip ook het moment waarop, aan de hand van de door verordening nr. 800/2008 vastgelegde voorwaarden, moet worden beoordeeld of de onderneming voor steunverlening in aanmerking komt (zie in die zin arrest van 21 maart 2013, Magdeburger Mühlenwerke, C‑129/12, EU:C:2013:200, punt 40).

34

Vervolgens zij eraan herinnerd dat, zoals volgt uit overweging 15 van verordening nr. 800/2008, de definitie van wat moet worden verstaan onder „onderneming in moeilijkheden” dient te worden vereenvoudigd in vergelijking met de in de richtsnoeren gehanteerde definitie, teneinde de administratieve belasting voor de lidstaten, wanneer zij steun aan een kmo die onder deze verordening valt, te verminderen. Artikel 1, lid 7, van deze verordening herhaalt evenwel slechts de in punt 10 van de richtsnoeren genoemde elementen van het begrip „onderneming in moeilijkheden”, zonder de in punt 11 daarvan opgesomde elementen over te nemen.

35

Het zou in strijd zijn met dat doel van vereenvoudiging, indien aan de bevoegde instanties van de lidstaten die bevoegd zijn om te besluiten om krachtens verordening nr. 800/2008 staatssteun aan een onderneming te verlenen, de verplichting zou worden opgelegd om, op het moment waarop zij onderzoeken of de onderneming voor steun in aanmerking komt, concreet te beoordelen of die onderneming in moeilijkheden verkeert.

36

Afgezien daarvan bevat artikel 1, lid 7, onder c), van voornoemde verordening ook geen verplichting voor die instanties om over te gaan tot een autonoom onderzoek naar de concrete situatie van de onderneming, maar enkel om ervoor te zorgen dat zij geen steun krachtens deze verordening verlenen aan een onderneming die voldoet aan de voorwaarden om aan een collectieve insolventieprocedure te worden onderworpen.

37

Hieruit volgt dat een onderneming als Nerea, die op de datum waarop aan haar steun werd verleend, niet voldeed aan de in haar nationale recht voorziene voorwaarden om te worden onderworpen aan een collectieve insolventieprocedure, hetgeen aan de verwijzende rechter staat om vast te stellen, niet kan worden aangemerkt als een onderneming in moeilijkheden die onder artikel 1, lid 6, van verordening nr. 800/2008 valt.

38

Hieruit volgt ook dat steun die aan een onderneming is verleend met inachtneming van verordening nr. 800/2008, en met name van de negatieve voorwaarde van artikel 1, lid 6, van deze verordening, niet kan worden ingetrokken op de enkele grond dat die onderneming na de datum waarop deze steun aan haar werd verleend onderworpen is geweest aan een collectieve insolventieprocedure.

39

Bijgevolg moet artikel 1, lid 7, onder c), van verordening nr. 800/2008 aldus worden uitgelegd dat het feit dat een onderneming volgens het nationale recht voldoet aan de voorwaarden om aan een collectieve insolventieprocedure te worden onderworpen, hetgeen aan de verwijzende rechter staat om vast te stellen, voldoende is om te beletten dat aan deze onderneming krachtens die verordening staatssteun wordt verleend of om vast te stellen dat de steun, indien deze haar reeds is verleend, niet krachtens deze verordening had mogen worden verleend, indien op de datum waarop die steun werd verleend aan die voorwaarden was voldaan. Daarentegen kan steun die aan een onderneming is verleend met inachtneming van verordening nr. 800/2008, en met name van artikel 1, lid 6, daarvan, niet worden ingetrokken op de enkele grond dat die onderneming na de datum waarop deze steun aan haar werd verleend onderworpen is geweest aan een collectieve insolventieprocedure.

40

Ten aanzien van de partijen in het hoofdgeding is de procedure als een aldaar gerezen incident te beschouwen, zodat de verwijzende rechterlijke instantie over de kosten heeft te beslissen. De door anderen wegens indiening van hun opmerkingen bij het Hof gemaakte kosten komen niet voor vergoeding in aanmerking.

Het Hof (Derde kamer) verklaart voor recht: