EUROPESE COMMISSIE

Brussel, 4.7.2016

COM(2016) 438 final

VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD EN HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ

over de toepassing van het wettelijk kader voor voorverpakkingen: de Richtlijnen 75/107/EEG, 76/211/EEG en 2007/45/EG

{SWD(2016) 219 final}

1.INLEIDING

Dit verslag betreft de evaluatie van drie richtlijnen, die samen het wettelijk kader voor voorverpakkingen vormen:

Richtlijn 75/107/EEG 1 betreffende flessen gebruikt als tapmaat, waarin bepaald is dat flessen met het merkteken "ɜ" (gespiegelde epsilon) vrij in het verkeer mogen worden gebracht;

Richtlijn 76/211/EEG 2 betreffende het voorverpakken van bepaalde producten naar gewicht of volume, die betrekking heeft op de aanduiding van de hoeveelheid op voorverpakte producten en garanties biedt voor het vrije verkeer van voorverpakkingen met het merkteken "e" (kleine letter "e"); en

Richtlijn 2007/45/EG 3 betreffende nominale hoeveelheden voor voorverpakte producten, waarin bepaald is dat de lidstaten geen voorschriften mogen hebben voor de grootte van verpakkingen tot en met 10 kg of 10 l en waarin verplichte EU-verpakkingsgrootten worden vastgesteld voor wijn en gedistilleerde dranken; die richtlijn is van toepassing op alle voorverpakte producten.

Volgens artikel 9, lid 1, van Richtlijn 2007/45/EG moet de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad en het Europees Economisch en Sociaal Comité verslag uitbrengen over de toepassing en de gevolgen van de richtlijn. Aangezien de drie richtlijnen nauw met elkaar samenhangen, is er in 2014 voor gekozen deze gelegenheid aan te grijpen om in het kader van het programma van de Commissie voor gezonde en resultaatgerichte regelgeving (REFIT) 4 de werking en geschiktheid voor de beoogde doeleinden van het hele pakket te evalueren. 

Richtlijn 75/107/EEG is nooit geëvalueerd. Richtlijn 76/211/EEG is in 2005 geëvalueerd. Richtlijn 2007/45/EG is vastgesteld na evaluatie van de Richtlijnen 75/106/EEG en 80/232/EEG, die op dat moment werden ingetrokken.

2.MARKTOMVANG

Voorverpakte producten vertegenwoordigen in de EU naar schatting een omzet van 170 miljard euro en een toegevoegde waarde van 34 miljard euro. Dit is 12 % van de totale toegevoegde waarde in de belangrijkste betrokken sectoren (levensmiddelen en dranken, diervoeder, chemische stoffen, verf en meststoffen, detergentia, cosmetische producten en vervaardiging van glazen flessen), ofwel 0,3 % van het bbp van de EU. In deze sectoren zijn ongeveer 300 000 ondernemingen werkzaam, merendeels kleine en middelgrote ondernemingen met gemiddeld 17,7 werknemers. Naar schatting zijn 640 000 werknemers in deze sectoren voltijds werkzaam op het gebied van voorverpakking; dit komt overeen met 0,3 % van de werkgelegenheid in de EU.

3.DE GEËVALUEERDE RICHTLIJNEN

De drie richtlijnen zijn bedoeld om het vrije verkeer van voorverpakte producten mogelijk te maken en zo de groei van de markt en de concurrentiepositie van de EU-industrie te versterken. Gecoördineerd markttoezicht waarborgt dat kopers daadwerkelijk de hoeveelheid ontvangen die op de verpakking vermeld staat en draagt zo bij tot het consumentenwelzijn. Door het vrijgeven van de verpakkingsgrootten is de keuze voor de consument toegenomen, terwijl de uitzondering voor de verpakkingsgrootte van wijn en gedistilleerde dranken kleine en middelgrote ondernemingen beschermt tegen buitensporige vraag naar andere flessenmaten, waardoor de mededinging is verbeterd.

Richtlijn 75/107/EEG betreft flessen die als tapmaat worden gebruikt voor (alcoholhoudende) dranken. Het gaat hierbij om "facultatieve harmonisatie": de fabrikanten kunnen zelf kiezen of zij de geharmoniseerde voorschriften toepassen. De richtlijn verplicht de fabrikanten zich vooraf te laten registreren bij de autoriteiten en bevat verplichtingen ten aanzien van de precisie en de opschriften. Ook voorziet de richtlijn in een statistische procedure voor de controle van de flesinhoud door de markttoezichtautoriteiten. Het vrije verkeer van flessen met het merkteken "ɜ" (gespiegelde epsilon) wordt door de richtlijn gewaarborgd en de richtlijn wordt op grote schaal toegepast voor glazen flessen en potten.

Richtlijn 76/211/EEG betreft de hoeveelheden die vermeld staan op producten die in afwezigheid van de koper zijn verpakt. Ook hier is sprake van "facultatieve harmonisatie", aangezien de verpakker of importeur kan kiezen of hij de geharmoniseerde voorschriften toepast. De richtlijn bevat verplichtingen ten aanzien van de precisie en de opschriften. Ook voorziet de richtlijn in een statistische procedure voor de controle van de hoeveelheid van voorverpakkingen door de markttoezichtautoriteiten. Er worden garanties geboden voor het vrije verkeer van voorverpakkingen met het merkteken "e" en de richtlijn wordt op grote schaal toegepast voor verpakkingen die verkocht worden in supermarkten en doe-het-zelfzaken.

Richtlijn 2007/45/EG verbiedt de lidstaten voorschriften in te voeren voor de grootte van verpakkingen tot en met 10 kg of 10 l en stelt verplichte EU-verpakkingsgrootten vast voor gangbare maten voor wijn en gedistilleerde dranken. In 2013 liep de overgangsperiode af, waarin nationale voorschriften voor de verpakkingsgrootte van bepaalde producten van kracht mochten blijven.

4.EVALUATIE

In opdracht van de Commissie is een externe evaluatie 5 van de richtlijnen uitgevoerd op basis van:

gesprekken met uiteenlopende belanghebbenden (consumentenorganisaties, vakverenigingen en nationale instanties);

een openbare raadpleging via internet;

een gerichte enquête onder consumenten, bedrijven en deskundigen; en

deskresearch.

De evaluatie vond plaats aan de hand van de standaardcriteria van de Commissie: doeltreffendheid, doelmatigheid, coherentie, relevantie en meerwaarde van de EU.

In het begeleidende werkdocument van de diensten van de Commissie 6 , dat voortbouwt op de beoordeling door de consultant, wordt vastgesteld dat het huidige wetgevingskader brede steun van het bedrijfsleven en de nationale instanties geniet en aanvaardbaar is voor consumenten. De richtlijnen ondersteunen de interne markt, aangezien zij de concurrentie in de voorverpakkingsindustrie bevorderen met een uitgebreid wetgevingskader en een basis voor administratieve samenwerking. Zij hebben het onderlinge vertrouwen tussen de markttoezichtautoriteiten vergroot.

Doordat het gebruik van de tapmaten (merkteken "ɜ") en voorverpakkingen met vaste inhoud (merkteken "e") vrijwillig is, kunnen bedrijven de oplossing kiezen die het beste aan hun behoeften voldoet. Veel kleine ondernemingen die hoofdzakelijk voor de eigen markt produceren, waarderen de wederzijdse erkenning, die aan de orde komt als de richtlijnen niet worden toegepast.

Doordat de toepassing van de richtlijn betreffende nominale hoeveelheden voor voorverpakte producten verplicht is, wordt de keuzevrijheid gewaarborgd en zijn er uiteenlopende verpakkingsgrootten op de markt gekomen. De vaste EU-verpakkingsgrootten voor wijn en gedistilleerde dranken hebben kleine en middelgrote ondernemingen met weinig marktmacht beschermd. De geleidelijke afschaffing van nationale voorschriften is probleemloos verlopen.

Alle lidstaten hebben de richtlijnen omgezet en volledig geïmplementeerd. De verschillen in nationale implementatie zijn gedocumenteerd en openbaar gemaakt; deze liggen op het vlak van administratie en productiecontrole en hebben geen gevolgen voor de geharmoniseerde producten die in de handel worden gebracht.

De evaluatie heeft uitgewezen dat alle drie richtlijn nog altijd relevant zijn en over het algemeen doelmatig en doeltreffend gevonden worden en voor alle belanghebbenden (consumenten, industrie en nationale instanties) een belangrijke toegevoegde waarde hebben. Geen van de richtlijnen leidt tot aanzienlijke kosten op het gebied van administratie of handhaving. Zij hebben een gunstig effect op de consumentenbescherming, bevorderen de concurrentiekracht en ondersteunen de interne markt. Bovendien zijn zij coherent en complementair ten opzichte van andere nationale en EU-wetgeving. Daardoor genieten zij brede steun onder alle belanghebbenden. De Commissie onderschrijft de conclusie van de consultant dat de richtlijnen geschikt zijn voor het beoogde doel en dat een fundamentele aanpassing niet nodig is.

Ondanks dit positieve algemene beeld, zijn voor bepaalde sectoren ook een aantal specifieke technische problemen gemeld. Daarbij ging het om producten die verkocht worden op basis van lengte, oppervlak of aantal, uitgelekt gewicht, de omschrijving van grotere partijen, bepalingen over productiesnelheid en bemonstering, stroperige producten per massa of volume en onmiddellijke verpakkingen in voorverpakkingen. Sommige van deze problemen vallen buiten het toepassingsgebied van de richtlijnen en andere zijn in internationaal verband nog niet opgelost.

5.CONCLUSIES EN FOLLOW-UP

De evaluatie heeft aangetoond dat het wetgevingskader van de EU voor voorverpakkingen geschikt is voor het beoogde doel en dat de richtlijnen doeltreffend, doelmatig, relevant en coherent met ander EU-beleid zijn en dat de EU hiermee een toegevoegde waarde biedt. Hoewel de Commissie het niet nodig acht wijzigingen voor te stellen, zal zij de uitkomsten van de evaluatie met de belanghebbenden bespreken en zich inzetten voor een nog betere toepassing van de richtlijnen.

Gezien de verschillen in nationale implementatie zal de Commissie tevens trachten de uitwisseling van goede praktijken tussen belanghebbenden te bevorderen en richtsnoeren op dit gebied op te stellen.

Om het markttoezicht, met name op de invoer, doeltreffender te maken, zal de administratieve samenwerking in verband met de toepassing van de richtlijnen worden versterkt door overeenkomstig Verordening (EG) nr. 765/2008 financiële ondersteuning van de EU te bieden voor vergaderingen van de bevoegde instanties.

De Commissie zal de gesignaleerde problemen in verband met technische aspecten en internationale normen met de belanghebbenden bespreken en passende actie ondernemen, bijvoorbeeld door richtsnoeren op te stellen.

De Commissie zal consumenten beter informeren over de betekenis van de merktekens "ɜ" en "e".

(1)

     Richtlijn 75/107/EEG van de Raad van 19 december 1974 betreffende de onderlinge aanpassing van de wetgevingen der lidstaten inzake flessen, gebruikt als tapmaat.

(2)

     Richtlijn 76/211/EEG van de Raad van 20 januari 1976 betreffende de onderlinge aanpassing van de wetgevingen der lidstaten inzake het voorverpakken naar gewicht of volume van bepaalde producten in voorverpakkingen.

(3)

     Richtlijn 2007/45/EG van het Europees Parlement en de Raad van 5 september 2007 tot vaststelling van regels betreffende nominale hoeveelheden voor voorverpakte producten, tot intrekking van de Richtlijnen 75/106/EEG en 80/232/EEG van de Raad en tot wijziging van Richtlijn 76/211/EEG van de Raad.

(4)

     COM(2014) 368 en SWD(2014) 192.

(5)

[ http://ec.europa.eu/growth/single-market/goods/building-blocks/legal-metrology/index_en.htm ]

(6)

     [SWD 2016/219].