10.1.2013   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 6/18

1.

De Europese gemeenschappelijke onderneming voor de toepassing van het gezamenlijk technologie-initiatief inzake nano-elektronica (de Gemeenschappelijke Onderneming Eniac), gevestigd te Brussel, werd in december 2007 (1) opgericht voor een periode van tien jaar.

2.

De voornaamste doelstelling van de gemeenschappelijke onderneming is het vaststellen en ten uitvoer leggen van een „onderzoeksagenda” voor de ontwikkeling van cruciale competenties voor nano-elektronica op verschillende toepassingsgebieden, teneinde het Europese concurrentievermogen en de duurzaamheid van de economie te versterken en het ontstaan van nieuwe markten en maatschappelijke toepassingen te bevorderen (2).

3.

De oprichtende leden van de Gemeenschappelijke Onderneming Eniac zijn de Europese Unie, vertegenwoordigd door de Commissie, de lidstaten België, Duitsland, Estland, Frankrijk, Griekenland, Ierland, Italië, Nederland, Polen, Portugal, Spanje, het Verenigd Koninkrijk en Zweden, en Aeneas, de vereniging voor Europese nano-elektronische activiteiten. Andere lidstaten en geassocieerde landen, alsmede alle andere landen of elke andere rechtspersoon die in staat is een wezenlijke financiële bijdrage te leveren aan de verwezenlijking van de doelstellingen van de Gemeenschappelijke Onderneming Eniac, kunnen toetreden tot de Gemeenschappelijke Onderneming Eniac.

4.

De maximale EU-bijdrage aan de Gemeenschappelijke Onderneming Eniac ter dekking van de bedrijfskosten en onderzoeksactiviteiten bedraagt 450 miljoen euro en wordt betaald uit de begroting van het zevende kaderprogramma voor onderzoek (3). Aeneas betaalt een maximale bijdrage van 30 miljoen euro voor de bedrijfskosten van de gemeenschappelijke onderneming. De lidstaten van Eniac betalen bijdragen in natura voor de bedrijfskosten (door het bevorderen van de uitvoering van projecten) alsook financiële bijdragen die ten minste 1,8 maal de EU-bijdrage belopen. Bijdragen in natura worden ook betaald door de onderzoeksorganisaties die deelnemen aan projecten. De organisaties die deelnemen aan onderzoeksprojecten moeten een bijdrage in natura leveren die ten minste gelijk is aan die van de Commissie en de lidstaten.

5.

De gemeenschappelijke onderneming werd financieel autonoom op 26 juli 2010.

6.

De door de Rekenkamer gehanteerde controleaanpak omvat analytische controleprocedures, toetsing van verrichtingen op het niveau van de gemeenschappelijke onderneming en een beoordeling van de essentiële controles van de toezicht- en controlesystemen. Hierbij komt nog controle-informatie die voortkomt uit het werk van andere controleurs (indien relevant) en een analyse van de „management representations”.

7.

Overeenkomstig het bepaalde in artikel 287, lid 1, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie controleerde de Rekenkamer de jaarrekening (4) van de Gemeenschappelijke Onderneming Eniac, die bestaat uit de „financiële staten” (5) en de „verslagen over de uitvoering van de begroting” (6) betreffende het per 31 december 2011 afgesloten begrotingsjaar, alsmede de wettigheid en regelmatigheid van de onderliggende verrichtingen bij die rekening.

8.

Deze verklaring is krachtens artikel 185, lid 2, van Verordening (EG, Euratom) nr. 1605/2002 van de Raad (7) aan het Europees Parlement en aan de Raad gericht.

9.

Als ordonnateur voert de directeur de begroting aan de ontvangsten- en uitgavenzijde uit overeenkomstig de financiële regeling van de gemeenschappelijke onderneming, onder zijn eigen verantwoordelijkheid en binnen de grens van de toegekende kredieten (8). De directeur is verantwoordelijk voor het opzetten (9) van de organisatorische structuur en van de interne beheers- en controlesystemen en -procedures die van belang zijn om definitieve rekeningen (10) te kunnen opstellen die geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevatten en om te verzekeren dat de onderliggende verrichtingen bij deze rekeningen wettig en regelmatig zijn.

10.

De Rekenkamer heeft de verantwoordelijkheid om op basis van haar controle een verklaring af te geven over de betrouwbaarheid van de jaarrekening van de gemeenschappelijke onderneming en over de wettigheid en regelmatigheid van de onderliggende verrichtingen bij die rekening.

11.

De Rekenkamer heeft haar controle uitgevoerd overeenkomstig de internationale controlestandaarden en de regels inzake beroepsethiek van IFAC en ISSAI (11). Volgens die standaarden moet de Rekenkamer voldoen aan ethische en professionele voorschriften en de controle zodanig plannen en uitvoeren dat redelijke zekerheid wordt verkregen dat de rekeningen geen afwijkingen van materieel belang bevatten en de onderliggende verrichtingen wettig en regelmatig zijn.

12.

De controle van de Rekenkamer houdt in dat procedures worden uitgevoerd om controle-informatie te verkrijgen over de bedragen en mededelingen in de rekeningen en over de wettigheid en regelmatigheid van de onderliggende verrichtingen daarbij. De keuze van de procedures, waaronder de beoordeling van de risico's van afwijkingen van materieel belang in de rekeningen of van onwettige of onregelmatige verrichtingen als gevolg van fraude of fouten, is afhankelijk van haar controleoordeel. Bij deze risicobeoordelingen wordt gekeken naar de interne controles met betrekking tot de opstelling en presentatie van de rekeningen door de entiteit om controleprocedures op te zetten die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn. De controle van de Rekenkamer houdt tevens een beoordeling in van de geschiktheid van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaglegging en van de redelijkheid van de door de leiding gemaakte boekhoudkundige schattingen, evenals een beoordeling van de algehele presentatie van de rekeningen.

13.

De Rekenkamer is van oordeel dat de verkregen controle-informatie toereikend is en geschikt als grondslag voor de navolgende oordelen.

14.

Naar het oordeel van de Rekenkamer geeft de jaarrekening van de gemeenschappelijke onderneming op alle materiële punten een getrouw beeld van haar financiële situatie per 31 december 2011 en van de resultaten van haar verrichtingen en kasstromen in het op die datum afgesloten jaar, overeenkomstig de bepalingen van haar financiële regeling.

15.

De strategie voor controle achteraf (12) van de gemeenschappelijke onderneming werd vastgesteld bij besluit van de raad van bestuur van 18 november 2010 en vormt een essentiële controle (13) bij de beoordeling van de wettigheid en regelmatigheid van de onderliggende verrichtingen. De in 2011 verrichte betalingen in verband met de door de nationale financieringsinstanties (NFI’s) van de lidstaten afgegeven kostenacceptatiecertificaten beliepen 6,8 miljoen euro, ofwel 45 % van het totaal aan betalingen voor beleidsactiviteiten. De tenuitvoerlegging van de strategie voor controles achteraf begon in 2011.

16.

De controle van de kostendeclaraties voor projecten is gedelegeerd aan de NFI’s van de lidstaten. De met de NFI’s gesloten administratieve overeenkomsten omvatten geen praktische regelingen voor controles achteraf. Aan het einde van de controle (september 2012) had de gemeenschappelijke onderneming onvoldoende informatie ontvangen over de controlestrategieën van de NFI’s (14) en was zij niet in staat te beoordelen of de strategie voor controle achteraf voldoende zekerheid biedt over de wettigheid en regelmatigheid van de onderliggende verrichtingen (15). Bovendien waren er door de NFI’s geen controles achteraf verricht van de subsidies die tot eind 2011 waren uitgekeerd.

17.

De beschikbare informatie over de tenuitvoerlegging van de strategie van de gemeenschappelijke onderneming voor controle achteraf is niet toereikend om uit te maken of deze essentiële controle doeltreffend werkt.

18.

Naar het oordeel van de Rekenkamer zijn de onderliggende verrichtingen bij de jaarrekening van de gemeenschappelijke onderneming betreffende het per 31 december 2011 afgesloten begrotingsjaar op alle materiële punten wettig en regelmatig, behoudens de mogelijke gevolgen van de kwestie die wordt beschreven in de grondslag voor een verklaring met beperking in de paragrafen 15-17.

19.

De hierna in de paragrafen 20-33 volgende opmerkingen doen niets af aan de oordelen van de Rekenkamer.

20.

De definitieve begroting 2011 bevatte vastleggings- en betalingskredieten ten belope van respectievelijk 66 miljoen euro en 35 miljoen euro. De bestedingsgraad voor de beschikbare vastleggings- en betalingskredieten was respectievelijk 97 % en 48 % (16). Van de 63,6 miljoen euro aan vastleggingskredieten die beschikbaar waren voor beleidsactiviteiten werd 20,1 miljoen euro uitgevoerd als een globale vastlegging voor de eerste oproep tot het indienen van voorstellen van 2011 en werd 42,2 miljoen euro uitgevoerd als een globale vastlegging voor de tweede oproep tot het indienen van voorstellen van 2011.

21.

Bij de vrijmaking van ongebruikte kredieten werden een gebrek aan adequate procedures en gebreken in de controle geconstateerd. Kredieten die eind 2010 en eind 2011 hadden moeten zijn uitgevoerd, werden in januari 2012 vrijgemaakt. De ongebruikte globale vastlegging van 2,8 miljoen euro voor het begrotingsonderdeel „beleidsactiviteiten” voor 2010, met een uiterste uitvoeringsdatum van 31 december 2011, werd niet vrijgemaakt.

22.

De in 2008, 2009 en 2010 georganiseerde oproepen tot het indienen van voorstellen leidden tot de ondertekening van subsidieovereenkomsten met een totale waarde van 107,9 miljoen euro, hetgeen 25 % vertegenwoordigt van de maximale EU-bijdrage aan de gemeenschappelijke onderneming ten behoeve van onderzoeksactiviteiten (17). In 2011 werden twee oproepen tot het indienen van voorstellen gedaan voor een bedrag van 62,3 miljoen euro, maar de ondertekening van de subsidieovereenkomsten was nog niet afgerond. In 2012 werden nog eens twee oproepen tot het indienen van voorstellen gedaan voor een bedrag van 84,5 miljoen euro. Om ten volle gebruik te maken van de beschikbare EU-bijdrage van 440 miljoen euro zouden in 2013 oproepen tot het indienen van voorstellen moeten worden georganiseerd voor een budget van 185,3 miljoen euro (42 %).

23.

De gemeenschappelijke onderneming heeft nog geen doeltreffende en efficiënte systemen voor interne controle en financiële informatie in gebruik genomen. Dit leidde tot significante fouten en vertragingen in de financiële verslaglegging, die werden gecorrigeerd voordat de definitieve rekeningen werden vastgesteld.

24.

De rekenplichtige van de gemeenschappelijke onderneming heeft de financiële en boekhoudsystemen (ABAC en SAP) gevalideerd op 20 december 2010. De onderliggende bedrijfsprocessen waaruit financiële informatie voortkomt, met name het proces dat financiële informatie oplevert over de validering en betaling van de van de NFI’s ontvangen kostendeclaraties, werden in 2011 echter niet gevalideerd.

25.

Artikel 6, lid 2, van de verordening van de Raad betreffende de oprichting van Eniac bepaalt dat de gemeenschappelijke onderneming een intern controleorgaan krijgt. Dit belangrijke onderdeel van het internecontrolesysteem was eind 2011 echter nog niet ingesteld.

26.

In 2011 verrichtte de dienst Interne Audit van de Commissie een risicobeoordeling. Op basis van de resultaten van de risicobeoordeling werd het strategisch controleplan 2012-2014 op 22 november 2011 aan de raad van bestuur voorgelegd voor vaststelling.

27.

De taakomschrijving van de dienst Interne Audit van de Commissie werd op 18 november 2010 vastgesteld door de raad van bestuur. De financiële regeling van de gemeenschappelijke onderneming werd echter nog niet gewijzigd om de bepaling uit de kaderregeling (18) ten aanzien van de bevoegdheden van de intern controleur van de Commissie erin op te nemen.

28.

In de statuten van de Gemeenschappelijke Onderneming Eniac is bepaald dat de financiële bijdragen van de Eniac-lidstaten ten minste 1,8 maal (19) de financiële bijdrage van de EU moeten bedragen, terwijl de subsidies van de gemeenschappelijke onderneming maximaal 16,7 % van de totale subsidiabele kosten van een project mogen bedragen. Voor de eerste vijf oproepen tot het indienen van voorstellen bedroeg de financiële bijdrage van de Eniac-lidstaten 1,55 maal de financiële bijdrage van de EU.

29.

In strijd met de statuten van de Gemeenschappelijke Onderneming Eniac (20) gebruikt Griekenland de EU-structuurfondsen ter dekking van zijn nationale bijdragen voor de Griekse begunstigden van de Eniac-projecten (21), in plaats van nationale middelen te verstrekken. De gemeenschappelijke onderneming accepteerde de voortzetting van Griekse deelname aan Eniac-projecten maar verstrekt geen financiering aan de Griekse begunstigden, omdat cofinanciering uit andere bronnen van EU-middelen niet is toegestaan (22).

30.

Ingevolge artikel 19, lid 4, van de statuten van de gemeenschappelijke onderneming en artikel 40 van haar financiële regeling dient de uitvoerend directeur een jaarlijks activiteitenverslag op te stellen. Het jaarlijks activiteitenverslag behelst de resultaten van de verrichtingen ten opzichte van de gestelde doelen, de aan die verrichtingen verbonden risico’s, het gebruik van de middelen die ter beschikking zijn gesteld, en de doelmatigheid en doeltreffendheid van het internecontrolesysteem. In het verslag moet tevens worden bevestigd dat de in het verslag opgenomen gegevens een getrouw beeld geven, tenzij anders wordt aangegeven in punten van voorbehoud betreffende welbepaalde ontvangsten- en uitgaventerreinen.

31.

Het jaarlijks activiteitenverslag bevat geen beoordeling van de doelmatigheid en doeltreffendheid van het internecontrolesysteem. Het jaarlijks activiteitenverslag vertoont de volgende tekortkomingen:

32.

In 2011 stelde de gemeenschappelijke onderneming een bedrijfscontinuïteitsplan vast en boekte zij vooruitgang bij de formalisering van haar IT-beveiligingsbeleid. Er moet meer werk worden verzet om het rampenherstelplan te voltooien.

33.

De gastheerschapsovereenkomst (23) tussen de gemeenschappelijke onderneming en de Belgische autoriteiten betreffende kantoorruimte, voorrechten en immuniteiten en andere te verstrekken ondersteunende maatregelen werd op 2 februari 2012 ondertekend.