52006DC0441

[pic] | COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN |

Brussel, 04.08.2006

COM(2006) 441 definitief

VERSLAG VAN DE COMMISSIE

Directoraat-generaal Humanitaire hulp - (ECHO) Jaarverslag 2005 {SEC(2006) 1058}

INHOUDSOPGAVE

1. Inleiding 3

2. Algemene beleidsaspecten 3

3. Overzicht van de humanitaire activiteiten van DG ECHO 5

3.1. Toewijzing van financiële middelen 5

3.2. Belangrijkste acties in 2005, per regio 7

3.2.1. Afrika, het Caribisch gebied en de Stille Oceaan (ACS-landen) 7

3.2.2. Russische Federatie 8

3.2.3. Middellandse-Zeegebied en Midden-Oosten 8

3.2.4. Azië 8

3.2.5. Latijns-Amerika 9

3.3. Paraatheid bij rampen (DIPECHO) 9

3.4. Belangrijkste partners bij de humanitaire acties 9

4. Betrekkingen met andere EU-instellingen, lidstaten, grote humanitaire partners en niet-EU-donoren 10

4.1. EU-instellingen en lidstaten 10

4.2. Betrekkingen met internationale organisaties en grote niet-EU-donoren 11

4.3. Thematische financiering 12

5. Overige activiteiten 13

5.1. Deskundigen ter plaatse 13

5.2. Veiligheidskwesties 13

5.3. Communicatie en informatie 14

5.4. Audit en evaluaties 14

5.4.1. Evaluaties gericht op capaciteitsopbouw 14

5.4.2. Evaluatie van een partnerschap 15

5.4.3. Evaluatie van activiteiten 15

5.5. Opleiding en studies 15

6. Conclusie 16

INLEIDING

Het Directoraat-generaal Humanitaire hulp (DG ECHO) van de Europese Commissie is verantwoordelijk voor het verlenen van humanitaire hulp aan slachtoffers van conflicten of rampen in landen buiten de Europese Unie. Daarbij gaat het zowel om natuurrampen als om rampen die veroorzaakt zijn door de mens. DG ECHO heeft het mandaat om levens te behouden en te redden, leed te voorkomen of te verzachten en de integriteit en waardigheid te waarborgen van bewoners van landen buiten de EU die door humanitaire crises zijn getroffen[1]. DG ECHO heeft zich ertoe verplicht deze hulp slechts te bieden op basis van behoeften, waarbij politieke overwegingen geen rol mogen spelen.

Het jaar 2005 is, vanuit humanitair oogpunt, bijzonder zwaar gebleken door de opeenvolging van grote natuurrampen naast de bestaande humanitaire crises, waarvan, bijvoorbeeld, Darfur werd gekenmerkt door een verslechtering van de humanitaire situatie. Het jaar begon met de onmiddellijke nasleep van de tsunami van december 2004, een van de belangrijkste rampen van de laatste eeuw, die twaalf landen aan de Indische Oceaan trof, gevolgd door de droogte in Afrika bezuiden de Sahara, een hevig orkaanseizoen in Midden-Amerika en, tot slot, de aardbeving in Pakistan in oktober 2005.

Maar er zijn ook nog andere crises over heel de wereld, waarbij duizenden doden zijn gevallen, vaak zonder dat de publieke opinie zich daarvan bewust was. Dit zijn wat de Europese Commissie "vergeten crises" noemt, crises die geen – of niet langer – aandacht krijgen in de media en waarvan de slachtoffers weinig hulp ontvangen. Een van de doelstellingen van DG ECHO is het leed van de slachtoffers van deze – meestal langdurige – crises te verzachten.

In het algemeen zijn steeds meer mensen wereldwijd het slachtoffer geworden van natuurrampen en rampen die veroorzaakt zijn door de mens. De natuurrampen zijn in aantal en intensiteit toegenomen en hebben ook meer slachtoffers; volgens voorspellingen zal deze tendens zich doorzetten. Verder is het zo dat conflicten vaak langer duren en steeds vernietigender zijn, ook al neemt het aantal vluchtelingenstromen af.

DG ECHO heeft niet alleen aandacht voor de humanitaire behoeften in de wereld, maar bleef ook bijzondere aandacht schenken aan sectoroverschrijdende kwesties zoals de samenhang tussen nood- en ontwikkelingshulp (LRRD[2]), paraatheid bij rampen, HIV/aids, water en kinderen.

In dit verslag worden de voornaamste activiteiten van DG ECHO in 2005 opgesomd. De bijlage bevat meer gedetailleerde informatie, inclusief een overzicht per land van door DG ECHO gesteunde humanitaire activiteiten.

ALGEMENE BELEIDSASPECTEN

Naast de humanitaire activiteiten, heeft de ervaring van recente crises, zoals de tsunami (december 2004) en de aardbeving in Pakistan (oktober 2005), ertoe geleid dat er op internationaal niveau wordt nagedacht over de verbetering van het reactievermogen van het humanitaire stelsel als geheel genomen. De internationale respons heeft duidelijk gemaakt dat het huidige stelsel niet altijd verzekert dat er tijdig in de basisbehoeften van getroffen bevolkingsgroepen wordt voorzien. Ook heeft zij de komst van nieuwe actoren op het terrein van de humanitaire hulpverlening bevestigd, zoals eenheden voor civiele bescherming of militairen van lidstaten; hun logistieke capaciteiten bleken van essentieel belang tijdens noodhulpoperaties.

Als gevolg van dit proces zijn enkele hervormingen van het VN-stelsel ter verbetering van de voorspelbaarheid, de tijdigheid en de doeltreffendheid van de humanitaire respons goedgekeurd door het VN-stelsel, inclusief de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, Ecosoc[3] en het Permanente Comité van VN-organisaties (humanitaire aangelegenheden). Het hervormingsprogramma bevat onderdelen als de versterking van het humanitaire reactievermogen, de versterking van het stelsel van humanitaire coördinatoren en een voorspelbare financiering.

DG ECHO is in 2005 waakzaam en actief gebleven om te waarborgen dat de beginselen van humanitaire hulpverlening, namelijk onpartijdigheid, neutraliteit en onafhankelijkheid, hoog op de agenda blijven staan van zowel de Europese instellingen als de internationale fora. Dit werd weerspiegeld in een door de EU goedgekeurd actieplan na de tsunami ter versterking van het reactievermogen van de EU op rampen, waarin wordt gesteld dat noodhulpoperaties van de EU humanitaire beginselen in acht moeten nemen.

DG ECHO bleef ook in 2005 het Goed Humanitair Donorschap-initiatief (GHD-initiatief) volgen en woonde enkele technische bijeenkomsten van de uitvoeringsgroep in Genève en Londen bij. In 2005 was het werk van het GHD-initiatief geconcentreerd op referentiepunten/indicatoren, intercollegiale toetsingen en OESO/DAC en de harmonisatie van rapportageverplichtingen. In juli 2005 woonde DG ECHO een vergadering op hoog niveau in New York bij, bijeengeroepen door de regering van Canada om de balans op te maken van de vooruitgang die bij het uitvoeringsplan van Stockholm was geboekt. In het kader van de humanitaire component (2005) van Ecosoc (VN) nam DG ECHO ook deel aan het panelgesprek “Good Humanitarian Donorship – Assessing Progress Two Years On” (Goed humanitair donorschap – beoordeling van de vooruitgang na twee jaar).

Tot slot werkt DG ECHO ook aan sectorale en transversale prioriteiten en het moedigt – wanneer dit mogelijk en relevant is – een overgangsproces naar ontwikkelingsactiviteiten (LRRD) aan, wat een voorwaarde is voor een succesvolle exit-strategie. In dit kader heeft DG ECHO zijn activiteiten geleidelijk verminderd in Angola en overgedragen aan de actoren op het gebied van ontwikkelingshulp in Tadzjikistan en Cambodja, met de bedoeling zich in 2006 geheel terug te trekken. In de Democratische Republiek Congo kon DG ECHO zijn activiteiten op sommige terreinen aan DG Ontwikkeling en aan de Wereldbank overdragen, zodat het zich kon concentreren op de meest kwetsbare en problematische gebieden in het oosten van het land.

Met betrekking tot kinderen werd in 2005 verder gewerkt aan richtsnoeren voor het beleid inzake kinderen die worden getroffen door humanitaire crises. Deze richtsnoeren zullen in 2006 afgerond zijn. In 2005 waren 42 contracten gericht op activiteiten in verband met kinderen (bijvoorbeeld therapeutische voeding, vaccinatie, resocialisatie van kindsoldaten) voor een totaalbedrag van 30 miljoen EUR. Daarnaast waren er talrijke andere contracten die meerdere begunstigden hebben, maar ook een onderdeel bevatten dat speciaal op kinderen gericht is.

Aan het eind van 2005 werden een evaluatie en richtsnoeren met betrekking tot water en sanitaire voorzieningen in noodsituaties op de website van DG ECHO gepubliceerd. Ze zijn aan de voornaamste partners voorgelegd en goed ontvangen.

OVERZICHT VAN DE HUMANITAIRE ACTIVITEITEN VAN DG ECHO

Toewijzing van financiële middelen

De wijze waarop DG ECHO reageerde op humanitaire noodsituaties ontwikkelde zich in overeenstemming met de veranderingen in de humanitaire behoeften in 2005, zoals blijkt uit de regionale verdeling van de financiering, waarbij DG ECHO zich vooral op “vergeten crises” richtte. Bij de programmering baseert DG ECHO zich op de methode van een algemene beoordeling van de behoeften (Global Needs Assessment ofwel GNA), zodat de activiteiten ook werkelijk door de behoeften worden bepaald. Daarbij wordt de situatie in meer dan 130 ontwikkelingslanden beoordeeld op basis van indicatoren (menselijke ontwikkeling, armoede, de kans op natuurrampen, conflicten, vluchtelingen, ontheemden, ondervoeding bij kinderen jonger dan vijf jaar, sterftecijfer en de bijdragen van andere donoren).

De resultaten van deze beoordeling zijn te vinden op de Europa-website http://ec.europa.eu/comm/DG ECHO/information/strategy/index_fr.htm.

DG ECHO reageerde op humanitaire crises in 2005 door via 91 financieringsbesluiten in totaal 652,5 miljoen EUR beschikbaar te stellen. Daarvan was 629,33 miljoen EUR afkomstig uit de Commissiebegroting en 23,2 miljoen EUR uit de EOF-fondsen. De uitvoering van de begroting wat vastleggingskredieten betreft was 100%. ACS-landen ontvingen de meeste hulp (244,2 miljoen EUR), onmiddellijk gevolgd door Azië (239,25 miljoen EUR – inclusief activiteiten in verband met de tsunami). In de onderstaande tabel is een overzicht opgenomen van de geografische verdeling van de financieringsbesluiten in 2005 (bedragen in miljoen EUR):

Eenheid/Regio | Bedrag in miljoen EUR |

DG ECHO -1: Afrika, het Caribisch gebied, de Stille Oceaan | 244,217 | 37% |

Hoorn van Afrika[4] | 85,120 | 13% |

Grote Meren | 71,000 | 11% |

West-Afrika | 52,550 | 8% |

Caribisch gebied, Stille Oceaan, Indische Oceaan | 8,297 | 1% |

Zuidelijk Afrika | 27,250 | 4% |

DG ECHO -2: Oost-Europa, Russische Federatie, Zuidelijke Kaukasus, Centraal-Azië (inclusief Mongolië), Midden-Oosten, Middellandse-Zeegebied | 84,087 | 13% |

Russische Federatie, Zuidelijke Kaukasus en Centraal-Azië (inclusief Mongolië) | 35,200 | 6% |

Middellandse-Zeegebied | 9,311 | 1% |

Midden-Oosten | 39,576 | 6% |

DG ECHO -3: Azië, Midden- en Zuid-Amerika | 256,945 | 40% |

Azië (inclusief tsunami 122 83 miljoen EUR) | 239,245 | 37% |

Midden- en Zuid-Amerika | 17,700 | 3% |

Dipecho – Paraatheid bij rampen[5] | 17,500 | 3% |

Thematische financiering | 20,500 | 3% |

Technische bijstand (deskundigen en beheer van gelden ter goede rekening) | 22,750 | 3% |

Ondersteunende uitgaven (audits, evaluatie, informatie en communicatie, enz.) | 6,500 | 1% |

TOTAAL 2005 | 652,499 | 100% |

Volgens de GNA-classificatie gelden de bovenste 25% van de landen op de lijst als de landen met de grootste behoeften, de 50% in het midden zijn de landen met gemiddelde behoeften en de resterende 25% zijn de landen met geringe behoeften. Dankzij deze classificatie kan DG ECHO vanuit een mondiaal gezichtspunt verifiëren hoe succesvol zijn strategie van hulpverlening naar rato van behoeften ten uitvoer wordt gelegd.

Wanneer we deze methode toepassen op de resultaten van 2005 (op 31 december 2005), dan is 48% (ofwel 312 miljoen EUR) van de 652,5 miljoen EUR[6] afkomstig uit hoofdstuk 23 02 van de begroting en de EOF-fondsen naar gebieden met de grootste behoeften gegaan, 21% (ofwel 136,8 miljoen EUR) naar gebieden met een gemiddelde behoefte en 1,0% (ofwel 6,9 miljoen EUR) naar gebieden met een geringe behoefte ("enclaves waar nood heerst"). De rest (196,6 miljoen EUR of 30%) ging naar activiteiten in het kader van de respons op de tsunami (122,83 miljoen EUR), paraatheid bij rampen (“DIPECHO”-programma), thematische financiering, technische bijstand en ondersteunende uitgaven.

Binnen de hulpverleningsstrategie van DG ECHO bleven de vergeten crises centraal staan. Het betreft situaties waarin grote humanitaire behoeften weinig aandacht krijgen van donoren – weerspiegeld in de mate van ontvangen hulp – en de media. De analyse en methode van DG ECHO om vergeten crises te onderkennen, is gebaseerd op zowel kwantitatieve gegevens (weinig aandacht van de media of weinig steun van donoren, terwijl de behoeften groot zijn) als kwalitatieve factoren (beoordeling ter plekke door deskundigen en ter zake bevoegde ambtenaren van DG ECHO). In 2005 werden de volgende vergeten crises geïdentificeerd: Algerije (Westelijke Sahara), Indonesië, Myanmar/Thailand, Nepal, Noordelijke Kaukasus (Tsjetsjenië), Tadzjikistan, Somalië en Oeganda. In de loop van het jaar werd voor deze crises een bedrag van in totaal 89,1 miljoen EUR uitgetrokken, ofwel 13,6% van de 652,5 miljoen EUR afkomstig uit hoofdstuk 23 02 van de Commissiebegroting en de EOF-fondsen en 20% van de bedragen voor geografische besluiten (462,4 miljoen EUR), de tsunami niet inbegrepen.

Belangrijkste acties in 2005, per regio

Bijzonderheden van deze acties zijn te vinden in de bijlage – deel I.

Afrika, het Caribisch gebied en de Stille Oceaan (ACS-landen)

In 2005 heeft DG ECHO 244 miljoen EUR uitgetrokken voor ACS-landen. De belangrijkste activiteiten hadden plaats in:

- Soedan : het vredesproces dat in januari 2005 werd gestart na een conflict van twintig jaar tussen het noorden en het zuiden, werd niet uitgebreid tot Darfur, waar de situatie zelfs chaotischer en onstabieler werd. Darfur is het grootste open conflict van het Afrikaanse continent. Het aantal getroffenen en hulpbehoevenden bleef stijgen en liep op tot ongeveer de helft van de bevolking van de regio Darfur. De eerste toegewezen financiering van 20 miljoen EUR werd snel opgenomen en in de loop van het jaar werd om diverse aanvullingen verzocht voor een totaalbedrag van 45 miljoen EUR, waarbij 12 miljoen EUR moet worden geteld voor Soedanese vluchtelingen in Tsjaad.

- Democratische Republiek Congo (DRC) , met een totaalbedrag van 38 miljoen EUR aan hulp. In het oosten van het land (Ituri, Kivu en Katanga) bleef de situatie onzeker ondanks een relatieve verbetering door een daadkrachtiger optreden van VN-troepen. In 2005 ontvingen ontheemde, hergevestigde en gastgezinnen een totaalpakket van lokale steun voor onmiddellijke noden. Tegelijkertijd werd de weg geëffend voor een snelle terugkeer naar productieve activiteit en werd aldus bijgedragen tot de stabilisering van de getroffen gebieden.

- Afrikaanse Westkust (Guinee, Liberia en Ivoorkust): in 2005 ging de toegewezen financiering (29,2 miljoen EUR) naar de grote bevolkingsgroep van vluchtelingen en binnenlands ontheemden die werden geholpen het gewone leven weer op te pakken.

- Nigeria en Mali: DG ECHO stelde snel 8,3 miljoen EUR beschikbaar om te reageren op de plotselinge voedselcrisis in Nigeria en Mali in 2005. Prioriteit werd gegeven aan de werking van voedingscentra en een verbeterde toegang tot eerstelijnsgezondheidszorg voor de meest kwetsbare bevolkingsgroep.

Russische Federatie

In de Noordelijke Kaukasus was een duurzame vredesregeling nog lang niet in zicht en de gevolgen van het voortdurende conflict in Tsjetsjenië deden zich voelen in de hele regio, waar het geweld zich in de loop van het jaar verder uitbreidde. De basisbehoeften van de bevolking, na een conflict van meer dan vijf jaar, bleven grotendeels genegeerd door de internationale maatschappij. Deze vergeten humanitaire crisis bleef een van de operationele prioriteiten van DG ECHO; de financiering bedroeg in totaal 26,3 miljoen EUR.

Middellandse-Zeegebied en Midden-Oosten

Er werd opnieuw aanzienlijke financiële steun verleend aan de Palestijnse bevolking in de bezette Palestijnse gebieden, Syrië, Jordanië en Libanon (36,6 miljoen EUR) wegens de bijzonder slechte humanitaire situatie en het uitblijven van een politieke oplossing voor het conflict, alsook aan Sahrawi-vluchtelingen in Algerije die geheel afhankelijk blijven van humanitaire hulpverlening (9,3 miljoen EUR).

A zië

Aangezien de tsunami aan het eind van 2004 gebeurde en in de daarop volgende dagen noodbesluiten werden genomen, vonden nagenoeg alle activiteiten in 2005 plaats. De meeste acties hadden in Indonesië en op Sri Lanka plaats; in India, op de Malediven en in Thailand waren er kleinschaligere acties. Dankzij de procedures van de Commissie kon snel worden gereageerd op de tsunami, met een toewijzing van 3 miljoen EUR op de dag van de ramp en nog eens 20 miljoen EUR binnen vijf dagen. In februari 2005 werd een aanvullend bedrag van 80 miljoen EUR toegewezen, gevolgd door 20 miljoen EUR in december 2005, waarmee het totaalbedrag op 123 miljoen EUR komt. Het hoge bedrag aan financiering bleek terecht, met name gezien de langer dan verwachte overgang van de noodhulp- naar de wederopbouwfase[7].

In oktober 2005 werden Pakistan en India getroffen door een verwoestende aardbeving die het leven kostte aan 75 000 mensen[8]. Twee dagen na de ramp werd 3 miljoen EUR voor primaire noodhulp toegewezen en vier dagen later werden aanvullende financiële middelen (10 miljoen EUR) gemobiliseerd, in het bijzonder van de reserve voor spoedhulp van de Europese Commissie. DG ECHO kon vóór het einde van het jaar in totaal 48 miljoen EUR toewijzen.

DG ECHO bracht een bedrag van 20 miljoen EUR bijeen voor slachtoffers van de Afghaanse crisis, dat werd gebruikt voor de registratie en het vervoer van vluchtelingen uit Pakistan en Iran naar Afghanistan; onderdak, water en sanitaire voorzieningen voor de meest behoeftigen in Afghanistan; blijvende steun voor de meest kwestbaren van de resterende vluchtelingen.

DG ECHO bleef in 2005 nauw betrokken bij Noord-Korea, met financiële steun ten bedrage van 13,7 miljoen EUR voor gezondheidszorg, water en sanitaire voorzieningen en voor essentiële medische benodigdheden.

Lat ijns-Amerika

De voornaamste actie vond plaats in Colombia. Er werd 12 miljoen EUR uitgetrokken om de door geweld getroffen mensen te steunen. In de eerste acht maanden van 2005 kregen meer dan 39 000 mensen voedingsmiddelen en non-food gedurende de eerste drie maanden na hun ontheemding. Na deze noodfase ontvingen meer dan 70 000 ontheemden, geblokkeerde en ingesloten gemeenschappen en kwetsbare gastgemeenschappen hulp in de vorm van non-food, toegang tot veilig drinkwater, eerstelijnsgezondheidszorg, plus onderwijsvoorzieningen voor kinderen en psychosociale ondersteuning.

Paraatheid bij rampen (DIPECHO)

Zoals bepaald in artikel 2, onder f), van Verordening (EG) nr. 1257/96, steunt DG ECHO activiteiten in verband met de paraatheid bij rampen in diverse regio’s van de wereld waar natuurrampen dreigen, om bevolkingsgroepen te helpen snel te reageren bij een nieuwe ramp en aldus levens te redden. De grote rampen die de wereldbevolking in 2005 hebben getroffen, hebben de waarde van dergelijke acties duidelijk gemaakt.

Activiteiten in verband met de paraatheid bij rampen worden het meest uitgevoerd in landen waar DG ECHO reeds humanitaire acties steunt; DIPECHO-projecten kunnen echter ook de enige manier zijn waarop DG ECHO in het veld aanwezig is, zoals in Vietnam, Nicaragua of de Andes-landen in 2005. In het jaar 2005 stelde DG ECHO, in het kader van zijn DIPECHO-programma, actieplannen vast voor de Andes-gemeenschap, Centraal-Azië, Zuid-Azië en het Caribisch gebied, voor een totaalbedrag van 17,5 miljoen EUR. Deze regio’s werden gekozen wegens het grote risico van natuurrampen en de grote kwetsbaarheid van de bevolkingsgroepen, waarbij ook rekening werd gehouden met het gebrek aan lokale middelen en de geringe mate van zelfredzaamheid.

Daarnaast is paraatheid bij rampen ook meer stelselmatig als onderdeel in de humanitaire respons op natuurrampen opgenomen. Dit was bijvoorbeeld het geval bij besluiten die zijn genomen om de slachtoffers van de tsunami, de aardbeving in Pakistan of de orkanen in het Caribisch gebied te steunen.

Belangrijkste partners bij de humanitaire acties

De humanitaire hulpverlening van DG ECHO verloopt via partners. DG ECHO werkt met ongeveer 200 niet-gouvernementele organisaties, VN-organisaties en internationale organisaties, zoals het Internationale Comité van het Rode Kruis en de Internationale Federatie van Rode Kruis- en Rode Halve Maanverenigingen.

Het is voor DG ECHO belangrijk om een uiteenlopende reeks partners te hebben. Zo kan het op doelmatige wijze een groeiende lijst van behoeften over de hele wereld dekken. DG ECHO heeft steeds nauwere werkrelaties met zijn partners opgebouwd, zowel op het niveau van beleidskwesties als op het niveau van het beheer van humanitaire acties.

In 2005 heeft DG ECHO zijn activiteiten voornamelijk uitgevoerd via NGO’s (54%), VN-organisaties (32%) en internationale organisaties (11%). Zie de punten II.5 en II.6 van de bijlage voor meer bijzonderheden over de jaarlijkse verdeling tussen partnerfamilies.

Tot slot wordt er jaarlijks een subsidiefaciliteit vastgesteld om de samenwerking met NGO-partners te verbeteren en hun capaciteit verder op te bouwen. Deze stemt overeen met enkele door DG ECHO vastgesteld prioriteiten en heeft als doel kleine subsidies voor opleidingsinitiatieven of studies te verlenen. De subsidiefaciliteit draagt ook bij tot het inzicht in humanitaire aangelegenheden en tot de ontwikkeling van passende beleidsresponsen. Na een oproep tot het indienen van voorstellen werden in augustus 2005 subsidies verleend voor een totaalbedrag van 500 000 EUR. De vier geselecteerde projecten zijn gericht op de verbetering van de administratieve capaciteit van humanitaire NGO’s en van de kwaliteit van het plannen, uitdenken en uitvoeren van acties.

BETREKKINGEN MET ANDERE EU-INSTELLINGEN, LIDSTATEN, GROTE HUMANITAIRE PARTNERS EN NIET-EU-DONOREN

EU-instellingen en lidstaten

In 2005 bleef DG ECHO op het niveau van de EU actief om te waarborgen dat de humanitaire beginselen hoog op de agenda van de EU-instellingen blijven staan.

DG Humanitaire hulp onderhield ook nauwe contacten met andere diensten van de Commissie (DG Buitenlandse betrekkingen, DG Ontwikkeling, Dienst voor samenwerking EuropeAid en DG Milieu) om de coherentie van de gehele respons van de Gemeenschap te verzekeren. Verder heeft DG ECHO diverse bijeenkomsten en werkgroepen van de Raad bijgewoond, om toe te lichten wat zijn specifieke mandaat is en hoe het verband houdt met andere bij noodmaatregelen betrokken EU-instrumenten.

Na de tsunami werd een actieplan van de EU goedgekeurd dat het startsein gaf voor het proces voor de verdere ontwikkeling van het reactievermogen van de EU op rampen. In het EU-actieplan zijn mogelijke maatregelen vastgesteld – zoals een beter gebruik van bestaande instrumenten die zou kunnen worden ontwikkeld – om adequaat op te treden bij rampen in en buiten de EU. DG ECHO heeft een bijdrage geleverd aan de mededeling van de Commissie “ Het reactievermogen van de EU op rampen en crisissituaties in derde landen versterken ” die naar aanleiding van dit actieplan werd goedgekeurd (20 april 2005)[9]. DG ECHO heeft in deze mededeling enkele maatregelen vastgesteld om de uitvoering en de coherentie van de humanitaire respons van de EU op rampen buiten de EU te versterken, zoals (1) het aantal deskundigen ter plaatse verhogen; (2) deskundigen trainen in de evaluatie- en coördinatiemethoden van de onder het VN-Bureau voor de Coördinatie van Humanitaire Aangelegenheden (OCHA) vallende UNDAC (VN-evaluatie en coördinatie bij rampen) en van de onder het Rode Kruis vallende FACT (Field Assessment and Coordination Teams)[10] (om bij het inschatten van behoeften tot synergie en kruisbestuiving te komen); tot slot (3) een snel inzetbare capaciteit ontwikkelen op het niveau van de regionale DG ECHO-field offices, om binnen 24 uur in multi-sectorale noodhulp gespecialiseerde teams in te zetten.

De Commissie heeft twee vertegenwoordigers aangeduid voor de Civiel–Militaire Cel van de Militaire Staf van de EU (EUMS) in het Secretariaat van de Raad. DG ECHO onderhoudt nauwe betrekkingen met dit onlangs opgericht orgaan om te waarborgen dat de humanitaire beginselen en de VN-richtsnoeren naar behoren in acht worden genomen in het werk van de cel en, in het bijzonder, in alle relevante strategische planningscenario’s die door de cel worden ontwikkeld.

DG ECHO heeft ook bijgedragen aan de uitwerking van de humanitaire component van een crisisbeheersingsscenario. DG ECHO zag dit als een gunstige gelegenheid om eraan te herinneren dat het geen instrument voor crisisbeheersing is; zijn actie wordt niet beïnvloed door politieke overwegingen, maar wordt uitsluitend geleid door de behoeften van de slachtoffers van natuurrampen of van door de mens veroorzaakte rampen overeenkomstig de humanitaire beginselen en het internationaal humanitair recht.

Tot slot werden in 2005 acht bijeenkomsten van het Comité voor Humanitaire Hulp (HAC) gehouden met vertegenwoordigers uit de lidstaten. Voorts riepen het Luxemburgse en het Britse voorzitterschap het HAC twee keer informeel bijeen, om te beraadslagen over respectievelijk internationaal humanitair recht en humanitaire hervorming.

Betrekkingen met internationale organisaties en grote niet-EU-donoren

Zoals reeds is vermeld bij de algemene beleidsaspecten, heeft de internationale respons op humanitaire noodsituaties in de afgelopen jaren duidelijk gemaakt dat het huidige stelsel een respons mogelijk maakt die van crisis tot crisis varieert en bij grote crises is het bestaande reactievermogen vaak ontoereikend om zelfs ook maar in de voornaamste behoeften op een adequate manier te voorzien. Het jaar 2005 was een stimulerend jaar waarin diep is nagedacht over een mogelijke hervormingsagenda voor het internationale humanitaire stelsel.

De secretaris-generaal van de VN heeft in maart 2005 een verslag gepresenteerd, getiteld “In Larger Freedom”. Het verslag vermeldt over humanitaire hulpverlening dat het stelsel op drie belangrijke gebieden moet worden bijgewerkt: een meer voorspelbare en tijdige financiering van operationele VN-organisaties en hun niet-gouvernementele uitvoeringspartners bij noodacties, een versterkte coördinatie , zowel ter plaatse als op het niveau van het hoofdkantoor, en een versterkt reactievermogen met een duidelijkere sectorale verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid.

In de loop van 2005 heeft DG ECHO al deze ontwikkelingen op de voet gevolgd. Het heeft bijeenkomsten over de humanitaire hervorming bijgewoond en een bijdrage geleverd aan de verschillende besproken initiatieven.

In december 2005 werd commissaris Michel uitgenodigd voor de bijeenkomst van het Permanente Comité van VN-organisaties (IASC). Het IASC is een uniek forum van diverse VN-organisaties voor coördinatie, beleidsontwikkeling en besluitvorming waarbij de belangrijkste VN- en andere humanitaire partners betrokken zijn. Commissaris Michel had een ontmoeting met de hoofden van alle operationele VN-organisaties, het Internationale Comité van het Rode Kruis (ICRK) en de Internationale Federatie van Rode Kruis- en Rode Halve Maanverenigingen (IFRC), de Internationale Organisatie voor Migratie en vertegenwoordigers van niet-gouvernementele organisaties. Commissaris Michel deelde de IASC-leden de opvattingen van de Commissie over de hervorming van het humanitaire stelsel mee.

In het kader van de jaarlijkse Strategische Programmeringsdialogen (SPD) werden in 2005 bijeenkomsten gehouden met de grootste partners (OCHA, Unicef, Wereldgezondheidsorganisatie, Wereldvoedselprogramma, ICRK, IFRC, Bureau van de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor vluchtelingen, VOICE en Artsen Zonder Grenzen) om de strategieën en belangrijkste prioriteiten van iedere organisatie te bespreken.

DG ECHO nam deel aan de bijeenkomst "Six Months after the Tsunami: Stocktaking by the EU and the UN", georganiseerd door het voorzitterschap van de Raad (Luxemburg) en OCHA, om de eerste lessen uit de respons op de tsunami te trekken.

DG ECHO was ook betrokken bij diverse bijeenkomsten om kwesties als de humanitaire beginselen of het gebruik van militaire en civiele defensiemiddelen bij humanitaire operaties uitvoerig met andere grote donoren te bespreken.

Wat zijn betrekkingen met grote niet tot de EU behorende donoren betreft, zette DG ECHO zijn dialoog met de Amerikaanse regering voort om humanitaire beleidslijnen/responsen te coördineren en gemeenschappelijke zorgen over humanitaire ontwikkelingen in de huidige crisissituaties te bespreken. De jaarlijkse bijeenkomst in het kader van de strategische dialoog tussen DG ECHO/VS werd voortgezet.

In het eerste kwartaal was er een gezamenlijke missie van DG ECHO en de VS naar Liberia en Guinee om toe te zien op de vrijwillige terugkeer van Liberiaanse vluchtelingen en binnenlands ontheemden naar hun woning. De gezamenlijke aanbevelingen van de missie "Coordination, Repatriation, IDPs, Food situation, and Transition" (over coördinatie, repatriëring, binnenlands ontheemden, de voedselsituatie en overgang) werden overhandigd aan het Bureau van de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor vluchtelingen (UNHCR), OCHA, het Wereldvoedselprogramma en de humanitaire coördinator in Liberia.

DG ECHO heeft ook een ontmoeting gehad met vertegenwoordigers van het Canadees Bureau voor Internationale Ontwikkeling (CIDA), om de mogelijkheden van een toekomstige samenwerking te onderzoeken.

Thematische financiering

Gelet op de centrale rol die de voornaamste internationale humanitaire organisaties (VN en Rode Kruisbeweging) spelen bij een doeltreffende uitvoering van humanitaire hulpverlening, bleef DG ECHO de vergroting van hun institutionele capaciteit steunen via programma’s voor thematische financiering.

In 2005 heeft DG ECHO financiële steun verleend (4 miljoen EUR) aan de ontwikkeling van informatiesystemen door OCHA , waaronder het inzetten van humanitaire informatiecentra (bv. Sri Lanka, Atjeh, Nigeria, Pakistan), ReliefWeb en het wereldwijde waarschuwings- en coördinatiesysteem GDACS (Global Disaster Alert and Coordination System); de versterking van het reactievermogen van de Wereldgezondheidsorganisatie op noodsituaties op gezondheidsgebied (4 miljoen EUR); beschermingsmaatregelen van het ICRK voor slachtoffers van gewapende conflicten (4 miljoen EUR) (bv. Centraal-Afrikaanse Republiek, Republiek Congo, Rwanda, Azerbeidzjan, Filipijnen en Pakistan), en een beschermingsprogramma van UNHCR (5 miljoen EUR). Thematische financiering werd ook toegekend aan het rampenbestrijdingsprogramma van IFRC (3,5 miljoen EUR). In 2005 werden eveneens onder beheer van Unicef projecten voor de bescherming van kinderen (2 miljoen EUR) en de paraatheid bij rampen (5,7 miljoen EUR) uitgevoerd met financiële middelen van het voorgaande jaar.

OVERIGE ACTIVITEITEN

Deskundigen ter plaatse

Het EU-actieplan ter versterking van het reactievermogen op rampen in derde landen (zie punt 4.1.) voorziet in een aanzienlijke stijging van het aantal DG ECHO-deskundigen ter plaatse.

DG ECHO stelde een tussentijds doel vast: ongeveer 100 deskundigen ter plaatse aan het eind van 2005. Bijgevolg zijn er 41 nieuwe posten gecreëerd, waarvan 5 rechtstreeks verband hielden met de tsunami. 28 posten moesten de 6 regionale centra versterken en 8 waren nieuwe posten ter versterking van bestaande en nieuwe kantoren. Aan het eind van 2005 waren er 83 deskundigen werkzaam; er zijn nog 13 andere deskundigen geselecteerd en hun contract gaat in de eerste helft van 2006 in.

De versterking van de regionale centra ging gepaard met het definiëren van standaardstructuren voor elk kantoor en het toekennen van bepaalde specialistische posten naar behoeften, zoals een coördinator voor een snelle respons, een ambtenaar die bij delegaties in moeilijkheden wordt ingezet, een veiligheidsambtenaar en sectorale specialisten voor geneesmiddelen, voedselhulp, voedselveiligheid, kwesties die verband houden met voeding en de paraatheid bij rampen, de oprichting van een team van deskundigen voor thematische financiering.

De doelstelling was DG ECHO in staat te stellen zijn deskundigen snel naar nieuwe crisissituaties uit te zenden, om humanitaire behoeftenramingen te maken en deel te nemen aan de coördinatie van humanitaire activiteiten ter plaatse met andere grote actoren. DG ECHO kon in oktober 2005 zijn verbeterde structuur uittesten na een grote aardbeving in Pakistan, India en Afghanistan; er werden diezelfde dag deskundigen gemobiliseerd om de noodsituatie te evalueren, wat leidde tot een onmiddellijk besluit tot primaire noodhulp.

Er zijn specialistische netwerken van deskundigen en werkgroepen opgezet voor het geven van technisch advies en het verlenen van technische bijstand, zowel aan hoofdkantoren als ter plaatse, om te zorgen voor samenhang en coherentie in het beleid van DG ECHO en operationele richtsnoeren en overeengekomen praktijken vast te stellen.

Veiligheidskwesties

De veiligheid van humanitaire medewerkers in het veld is voor alle humanitaire organisaties een toenemende bron van zorg. Het aantal doden onder humanitaire hulpverleners is de afgelopen jaren aanzienlijk gestegen.

Om deze reden lanceerde DG ECHO in 2005 een vervolgonderzoek op het veiligheidsonderzoek dat in 2004 is voltooid. Bij het onderzoek van 2004 zijn enkele gebieden vastgesteld die meer aandacht van de humanitaire actoren behoeven, zoals: veiligheidsopleiding voor opleiders; informatieverzameling (inclusief verzameling van statistische gegevens), analyse en verspreiding van verzamelde informatie; en coördinatiemechanismen voor de veiligheid van NGO’s.

Met dit tweede onderzoek beoogt DG ECHO NGO’s te blijven assisteren bij hun verantwoordelijkheden ten aanzien van de veiligheid van humanitaire medewerkers. Dit onderzoek moet waarde toevoegen: hoofdzakelijk door opleidingsmethoden voor veiligheidsopleiders van NGO’s vast te stellen, die ter plaatse zullen worden getest; door andere instrumenten te ontwikkelen die in het publieke domein zullen worden geplaatst om NGO’s te helpen hun capaciteit op het gebied van veiligheidsmanagement op te bouwen en in stand te houden.

DG ECHO verbindt zich ertoe partners te helpen bij hun inspanningen om ervoor te zorgen dat medewerkers in het veld hun werk op een doeltreffende en veilige wijze kunnen doen, en te ijveren voor een humanitaire ruimte. De beste manier om deze humanitaire ruimte te behouden is vast te houden aan de beginselen van goed donorschap, voortdurend te streven naar hoogwaardige hulpverlening en een transparante dialoog in stand te houden met andere belangrijke partijen, zowel bilateraal als bij multilaterale humanitaire fora.

Communicatie en informatie

In het kader van zijn communicatiestrategie nam DG ECHO een aantal maatregelen ter verwezenlijking van zijn doelstelling om de waarden, beginselen en verwezenlijkingen van de humanitaire hulpverlening van de EU te verspreiden. Het bleef een breed publiek over het werk van DG ECHO informeren via televisie, radio en andere massamedia.

Er werden audiovisuele artikelen geproduceerd over de grote rampen – tsunami en aardbeving in Zuid-Azië – in samenwerking met VN-organisaties en NGO’s.

Andere communicatieproducten zijn onder meer: persmededelingen, op de website gepubliceerde getuigenverslagen en redactionele artikelen in magazines aan boord van vliegtuigen.

In de Tsjechische Republiek werd een geïntegreerde bewustmakingscampagne als proefproject gehouden, met een mediagebeuren in Praag (Humanitair dorp), schoolbezoeken, publicaties en een speciale website.

DG ECHO bleef zich ook richten op de communicatie met specifieke doelgroepen, met name jongeren en opinieleiders, via de deelname aan conferenties en de betrokkenheid bij tentoonstellingen en andere openbare evenementen.

Audit en evaluaties

DG ECHO heeft formele systemen om op regelmatige basis financiële informatie te controleren en adequate informatie over het beheer te leveren. Specifieke financiële indicatoren zijn opgenomen in een algemeen scorebord. Humanitaire activiteiten worden onderworpen aan financiële audits , zowel op de hoofdkantoren als in het veld. In 2005 werden in totaal 142 audits in de hoofdkantoren van de humanitaire organisaties uitgevoerd of afgerond en er werden 24 operationele audits (in het veld en kantoor) gerealiseerd.

DG ECHO voert ieder jaar acht tot tien evaluaties van zijn activiteiten uit, gewijd aan geografische gebieden, partners en thematische kwesties.

Evaluaties gericht op capaciteitsopbouw

- Een evaluatie van water- en hygiënevraagstukken in verband met de financiering van humanitaire activiteiten krachtens de verordening humanitaire hulp .

De evaluatie leverde een ontwerpdocument en modelrichtsnoeren op. In het ontwerpdocument wordt ingegaan op de verordening humanitaire hulp, beleidsvormen en financieringskwesties, tendensen in humanitaire bijstand, belangrijke water- en hygiënevraagstukken, toepassing van normen, belangrijke conclusies en aanbevelingen. De modelrichtsnoeren vertalen het ontwerpdocument in een praktische leidraad: hoe sectoroverschrijdende kwesties, gender, milieu, enz. aan te pakken door invoering van een gedragsverandering op hygiënisch gebied, goede praktijken door middel van een noodscenario, leniging van en paraatheid bij rampen, toepassing van normen. Het document vermeldt ook bestaande literatuur en referentiemateriaal ter raadpleging.

- Een evaluatie van sectoroverschrijdende en andere belangrijke kwesties in verband met de financiering van humanitaire activiteiten krachtens de verordening humanitaire hulp.

Evaluatie van een partnerschap

- Evaluatie van het partnerschap tussen DG ECHO en UNHCR en van de door DG ECHO gefinancierde activiteiten van UNHCR.

In de evaluatie zijn enkele duidelijke bevindingen, conclusies en aanbevelingen voor UNHCR en DG ECHO geformuleerd, meer bepaald hoe het algehele partnerschap tussen DG ECHO en UNHCR, op operationeel en thematisch niveau, kan worden verbeterd.

Evaluatie van activiteiten

In 2005 werden evaluaties gestart voor Haïti, Burundi, Oeganda, Sri Lanka[11] en Noord-Korea en de activiteiten in verband met de paraatheid bij rampen in het Caribisch gebied. Het algemene oordeel van het evaluatieteam was dat de door DG ECHO gefinancierde acties in deze landen aan belangrijke humanitaire doelstellingen voldeden.

Nadere bijzonderheden over deze evaluaties zijn te vinden op de website van DG ECHO: http://ec.europa.eu/comm/DG ECHO/evaluation/index_en.htm.

Opleiding en studies

In 2005 zijn vele inspanningen gedaan om de kennis van medewerkers van DG ECHO en zijn partners omtrent de nieuwe kaderovereenkomst voor partnerschap met humanitaire organisaties (die de betrekkingen tussen DG ECHO en zijn partners regelt) te verruimen. Ongeveer 500 mensen hebben de sessies gevolgd. Daarnaast is er op de website van DG ECHO een reeks begeleidende documenten over verschillende aspecten van de kaderovereenkomst beschikbaar gemaakt.

DG ECHO bleef steun verlenen aan het netwerk voor humanitaire bijstand (NOHA), dat een eenjarige postdoctorale opleiding in humanitaire aangelegenheden aanbiedt in samenwerking met zeven universiteiten in Europa (Katholieke Universiteit Leuven - België, Université Paul Cézanne Aix-Marseille III (UPCAM) - Frankrijk, Ruhr-Universität Bochum - Duitsland, University College of Dublin - Ierland, Universidad de Deusto - Spanje, Uppsala universitet – Zweden en Rijksuniversiteit Groningen - Nederland), met de steun van niet-gouvernementele organisaties (NGO’s), inter-gouvernementele organisaties (IGO’s) en andere actoren werkzaam op het terrein van humanitaire noodhulp.

CONCLUSIE

2005 was een uitdagend jaar voor DG ECHO door het aantal en de ernst van de humanitaire crises. DG ECHO is er niettemin in geslaagd zijn rol overeenkomstig zijn mandaat te vervullen. In de toekomst zal DG ECHO met andere uitdagingen worden geconfronteerd, zoals de betrekkingen met nieuwe actoren werkzaam op het terrein van de humanitaire hulpverlening (met name eenheden voor civiele bescherming) en de uitvoering van de hervorming van het humanitaire stelsel in 2005[12].

DG ECHO zal dit hervormingsproces actief ondersteunen, om ervoor te zorgen dat het gehele humanitaire reactievermogen en de doeltreffendheid hierdoor worden verbeterd.

[1] Verordening (EG) nr. 1257/96 van de Raad van 20 juni 1996.

[2] Linking relief, rehabilitation and development (samenhang tussen noodhulp, herstel en ontwikkeling).

[3] Economische en Sociale Raad van de Verenigde Naties.

[4] Inclusief DG ECHO-vluchten.

[5] Zie Dipecho-verdeling per regio in de bijlage onder punt II.4.

[6] Zonder de activiteiten in het kader van de respons op de tsunami ligt het totaalbedrag van de vastleggingen op 529,7 miljoen EUR, waarvan 59% voor gebieden met de grootste behoeften, 21% voor gebieden met een gemiddelde behoefte en 1% voor gebieden met een geringe behoefte. Het restbedrag, 73,8 miljoen EUR of 14%, is besteed aan paraatheid bij rampen (“DIPECHO”-programma), thematische financiering, technische bijstand en ondersteunende uitgaven.

[7] Speciaal verslag nr. 3/2006 over de humanitaire hulp van de Europese Commissie naar aanleiding van de tsunami (uitgebracht krachtens artikel 248, lid 4, tweede alinea, EG) vergezeld van de antwoorden van de Commissie.

[8] USAID Factsheet – 24 februari 2006, http://www.usaid.gov/press/factsheets/2006/fs060227.html.

[9] COM(2005) 153 def.

[10] http://www.ifrc.org/what/disasters/fact/

[11] De evaluatie werd eveneens uitgevoerd in de Tamil-vluchtelingenkampen in Tamil Nadu, India.

[12] Zie punt 2 voor bijzonderheden over de hervorming van het humanitaire stelsel.