Talba għal kumpens hija azzjoni diretta miġjuba quddiem il-Qorti Ġenerali tal-Unjoni Ewropea (UE) minn kwalunkwe individwu jew persuna ġuridika (inkluż Stat Membru tal-UE) li qed tfittex kumpens għal danni kkawżati mill-Istituzzjonijiet jew korpi tal-UE jew l-impjegati tagħhom fit-twettiq ta’ dmirijiethom, li jirriżulta mill-attività amministrattiva jew leġiżlattiva tagħhom.
L-Artikolu 268 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (TFUE) jiddikjara li l-ġuriżdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea hija esklussiva f’tilwim relatat ma’ kumpens għal danni kontra l-UE. Fi kliem ieħor, mhuwiex possibbli tħarrek lill-UE fi qrati nazzjonali jew internazzjonali ta’ Stat Membru.
It-tieni u t-tielet paragrafi tal-Artikolu 340 TFEU jirreferu għar-responsabbiltà tal-UE għal delitti pubbliċi (jew irregolaritajiet), fil-forma ta’ talba għal kumpens kontra l-UE. Dawn jiddikjaraw li, skont il-prinċipji ġenerali tal-liġijiet tal-Istati Membri, l-UE għandha tagħmel tajjeb għal kull dannu kkawżat mill-istituzzjonijiet tagħha jew mill-impjegati tagħha meta jkunu qed iwettqu dmirjiethom.
Għalkemm talba għal kumpens, fil-prinċipju, hija maħsuba biex tagħti kumpens għad-danni mġarrba, jista’ jkollha l-għan uniku li tistabbilixxi li l-UE hija responsabbli, permezz ta’ sentenza interlokutorja (sentenza provviżorja mogħtija fi stadju intermedju fejn id-dannu għadu ma jistax jiġi kwantifikat). Tali rikors huwa rimedju indipendenti, b’mod partikolari fir-rigward ta’ talba għall-annullament jew rikors għal nuqqas li tittieħed azzjoni. Konsegwentement, l-inammissibilità ta’ talba għall-annullament fiha nfisha ma tinvolvix l-inammissibilità ta’ azzjoni għad-danni.
Talba għal kumpens għandha tiġi ppreżentata fi żmien ħames snin minn meta seħħ l-avveniment dannuż. Il-perjodu ta’ limitazzjoni tista’ tiġi interrota f’waħda minn żewġ azzjonijiet:
Fil-każ tal-aħħar, it-talba għandha ssir fi żmien xahrejn, jew jekk l-istituzzjoni kkonċernata ma tweġibx, skont il-kundizzjonijiet stabbiliti sabiex jiġi ppreżentat rikors għal nuqqas li tittieħed azzjoni Il-preżentazzjoni ta’ appell quddiem qorti nazzjonali ma tikkostitwix raġuni għall-interruzzjoni tal-preskrizzjoni.
Fir-rigward tad-deċiżjoni tal-Qorti fuq l-ammissibilità tal-azzjoni, din hija kundizzjonali fuq il-fatt, minn naħa waħda, li d-dannu huwa attribwibbli għal istituzzjoni, u min-naħa l-oħra, li kienet ikkawżata minn istituzzjoni jew il-persunal tagħha fit-twettiq ta’ dmirijiethom.
Fir-rigward ta-kundizzjonijet sostantivi għar-responsabbiltà ekstra kuntrattwali tal-UE, ir-rikorrent għandu jagħti prova li t-tliet elementi li ġejjin huma prevalenti b’mod kumulattiv: