1.

Id-Direttiva (UE) 2019/944 ( 2 ) tipprovdi li l-Istati Membri għandhom jiżguraw l-indipendenza tal-awtoritajiet regolatorji nazzjonali fil-kuntest tas-suq intern tal-elettriku. B’mod partikolari, dawn l-awtoritajiet għandhom id-dmir li jiffissaw jew japprovaw, skont il-kriterji ta’ trasparenza, it-tariffi ta’ trażmissjoni u ta’ distribuzzjoni u/jew il-metodi tal-kalkolu tagħhom.

2.

Sa liema punt din id-direttiva tippermetti lill-gvern ta’ Stat Membru jbaxxi l-livell tal-ispejjeż tal-operaturi tas-sistema ta’ distribuzzjoni tal-elettriku, sabiex inaqqas it-tariffi għall-konsumaturi, mingħajr ma jippreġudika l-indipendenza tal-awtorità regolatorja nazzjonali? Din hija, essenzjalment, id-domanda magħmula mill-markkinaoikeus (il-Qorti tal-Affarijiet Ekonomiċi, il-Finlandja).

3.

It-talba għal deċiżjoni preliminari tressqet fil-kuntest ta’ proċedura mibdija minn Alajärven Sähkö Oy et u Elenia Verkko Oyj (iktar ’il quddiem “Elenia”), operaturi tan-network, dwar deċiżjonijiet tal-Energiavirasto (l-Aġenzija tal-Enerġija, il-Finlandja), jiġifieri l-awtorità regolatorja nazzjonali, li tibdel il-metodi ta’ kontroll tagħha relatati mad-determinazzjoni tar-remunerazzjoni tal-operaturi tan-network wara l-adozzjoni ta’ liġi intiża sabiex jitbaxxew il-prezzijiet tad-distribuzzjoni tal-elettriku.

4.

L-Artikolu 1 tad-Direttiva 2019/944, intitolat “Suġġett”, jipprovdi:

“Din id-Direttiva tistabbilixxi regoli komuni għall-ġenerazzjoni, it-trażmissjoni, id-distribuzzjoni, il-ħżin tal-enerġija u l-provvista tal-elettriku, flimkien mad-dispożizzjonijiet għall-ħarsien tal-konsumatur, bil-għan li jinħolqu swieq tal-enerġija li jkunu tabilħaqq integrati, kompetittivi, iffokati fuq il-konsumaturi, flessibbli, ġusti u trasparenti fl-Unjoni.

Permezz tal-vantaġġi ta’ suq integrat, din id-Direttiva timmira li tiżgura prezzijiet tal-enerġija u spejjeż għall-konsumaturi li huma raġonevoli u trasparenti, livell għoli ta’ sigurtà tal-provvista u tranżizzjoni mingħajr xkiel lejn sistema tal-enerġija b’livell baxx ta’ emissjonijiet ta’ karbonju. Din tistabbilixxi regoli ewlenin li jikkonċernaw l-organizzazzjoni u t-tħaddim tas-settur tal-elettriku tal-Unjoni […] u regoli dwar l-indipendenza tal-awtoritajiet regolatorji fl-Istati Membri.

Din id-Direttiva tistabbilixxi wkoll mezzi għall-Istati Membri, l-awtoritajiet regolatorji u l-operaturi tas-sistemi ta’ trażmissjoni sabiex jikkooperaw lejn il-ħolqien ta’ suq intern interkonness bis-sħiħ għall-elettriku li jżid l-integrazzjoni tal-elettriku minn sorsi rinnovabbli, kompetizzjoni libera u sigurtà tal-provvista.”

5.

L-Artikolu 57 ta’ din id-direttiva, intitolat “Ħatra u indipendenza tal-awtoritajiet regolatorji”, jipprevedi:

“1.   Kull Stat Membru għandu jaħtar awtorità regolatorja waħda fil-livell nazzjonali.

[…]

4.   L-Istati Membri għandhom jiggarantixxu l-indipendenza tal-awtorità regolatorja u jiżguraw li din teżerċita is-setgħat tagħha b’mod imparzjali u trasparenti. Għal dak il-għan, l-Istati Membri għandhom jiżguraw li, meta twettaq il-kompiti regolatorji kkonferiti fuqha permezz ta’ din id-Direttiva u l-leġislazzjoni relatata, l-awtorità regolatorja:

5.   Sabiex tkun protetta l-indipendenza tal-awtoritajiet regolatorji, l-Istati Membri għandhom b’mod partikolari jiżguraw li:

[…]”

6.

L-Artikolu 59 tal-imsemmija direttiva, intitolat “Dmirijiet u setgħat tal-awtoritajiet regolatorji”, jipprovdi:

“1.   L-awtoritajiet regolatorji għandhom ikollhom id-dmirijiet li ġejjin:

[…]

[…]

7.   L-awtoritajiet regolatorji, ħlief fejn l-[Aġenzija għall-Koperazzjoni tar-Regolaturi tal-Enerġija (ACER)] hija kompetenti biex tistipula u tapprova t-termini u l-kondizzjonijiet jew il-metodoloġiji għall-implimentazzjoni tal-kodiċijiet tan-netwerk u l-linji gwida skont il-Kapitolu VII tar-Regolament (UE) 2019/943 [ ( 3 )] skont l-Artikolu 5(2) tar-Regolament (UE) 2019/942 [ ( 4 )] minħabba n-natura kkoordinata tagħhom, għandhom ikunu responsabbli għall-iffissar jew l-approvazzjoni fi żmien biżżejjed qabel ma jidħlu fis-seħħ għall-inqas tal-metodoloġiji nazzjonali użati sabiex jiġu kkalkulati jew stabbiliti t-termini u l-kondizzjonijiet għal:

[…]”

7.

L-Artikolu 19 tas-sähkömarkkinalaki (588/2013) (il-Liġi Nru 588/2013 dwar is-Suq tal-Elettriku), kif emendata bil-laki sähkömarkkinalain muuttamisesta (730/2021) (il-Liġi Nru 730/2021 li temenda l-Liġi dwar is-Suq tal-Elettriku, iktar ’il quddiem il-“Liġi Nru 730/2021” ( 5 )) (iktar ’il quddiem il-“Liġi dwar is-Suq tal-Elettriku”), intitolat “Obbligu ta’ żvilupp tan-network”, jipprovdi:

“Sabiex jiżgura provvista ta’ elettriku ta’ kwalità suffiċjenti għall-utenti tan-network tiegħu, l-operatur tan-network għandu jmantni, jopera u jiżviluppa n-network tal-elettriku tiegħu u l-konnessjonijiet ma’ networks oħra skont ir-rekwiżiti stabbiliti għall-operat tan-networks tal-elettriku u l-ħtiġijiet raġonevoli tal-utenti tan-network.

In-network tal-elettriku għandu jkun iddisinjat, mibni u mantnut b’tali mod li:

[…]

[…]”

8.

L-Artikolu 51 ta’ din il-liġi, intitolat “Rekwiżiti ta’ kwalità marbuta mal-operat tas-sistema ta’ distribuzzjoni”, jinkludi dispożizzjonijiet iddettaljati f’dan ir-rigward.

9.

L-Artikolu 52 tal-imsemmija liġi, intitolat “Pjan ta’ żvilupp tas-sistema ta’ distribuzzjoni”, jipprevedi:

“L-iżvilupp ta’ sistema ta’ distribuzzjoni tal-operatur tas-sistema ta’ distribuzzjoni għandu jkun ibbażat fuq pjan ta’ żvilupp tas-sistema ta’ distribuzzjoni li jkun trasparenti u għandu jinkludi:

[…]”

10.

L-Artikolu 119 tal-istess liġi, intitolat “Dispożizzjoni tranżitorja dwar is-sigurtà tal-operat tas-sistema ta’ distribuzzjoni”, jipprovdi:

“L-operatur tas-sistema ta’ distribuzzjoni għandu jissodisfa r-rekwiżiti stabbiliti fil-punti 2 u 3 tal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 51, fiż-żona ta’ responsabbiltà tiegħu, sa mhux iktar tard mill‑31 ta’ Diċembru 2028. Ir-rekwiżiti għandhom jiġu ssodisfatti sal‑31 ta’ Diċembru 2019 għal mill-inqas 50 % tal-utenti kollha tas-sistema ta’ distribuzzjoni, minbarra r-residenzi sekondarji, u sal‑31 ta’ Diċembru 2023 għal mill-inqas 75 % tal-utenti kollha tas-sistema ta’ distribuzzjoni, minbarra r-residenzi sekondarji.

Jekk il-proporzjon ta’ kejbils taħt l-art ta’ vultaġġ medju taż-żona ta’ responsabbiltà tal-operatur tas-sistema ta’ distribuzzjoni ma jkunx iktar minn 60 % fil‑31 ta’ Diċembru 2018, l-operatur tas-sistema ta’ distribuzzjoni għandu jikkonforma mar-rekwiżiti fil-punti 2 u 3 tal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 51 fiż-żona ta’ responsabbiltà tiegħu sa mhux iktar tard mill‑31 ta’ Diċembru 2036. F’dan il-każ, ir-rekwiżiti għandhom jiġu ssodisfatti għal mill-inqas 75 % tal-utenti kollha tas-sistema ta’ distribuzzjoni sal‑31 ta’ Diċembru 2028, minbarra r-residenzi sekondarji.”

11.

Fil-kuntest tax-xogħol preparatorju tal-Liġi Nru 730/2021, il-memorandum ta’ spjegazzjoni ddettaljat dwar l-emenda tal-Artikolu 119 tal-Liġi dwar is-Suq tal-Elettriku jindika, b’mod partikolari, dan li ġej. L-estensjoni tal-perijodu ta’ implimentazzjoni tar-rekwiżiti tas-sigurtà tal-operat tas-sistema ta’ distribuzzjoni se tbiddel b’mod sinjifikattiv l-ambjent regolatorju tal-operaturi tas-sistema ta’ distribuzzjoni. L-effetti ta’ orjentazzjoni tad-dispożizzjonijiet tat-tieni u t-tielet paragrafu tal-Artikolu 119 tal-imsemmija liġi għandhom ikunu allinjati mal-bqija tal-kontroll tan-network. Konsegwentement, il-proposti għall-modifika ta’ dawn id-dispożizzjonijiet ifissru wkoll li l-metodi ta’ kontroll tal-iffissar tat-tariffi tan-network għandhom jieħdu inkunsiderazzjoni l-estensjoni tal-perijodu ta’ implimentazzjoni tar-rekwiżiti tas-sigurtà tal-provvista u l-bidliet relatati fl-investimenti tal-operaturi tas-sistemi ta’ distribuzzjoni u l-finanzjament tagħhom. L-effetti tal-bidla fl-ambjent tal-operat għandhom jittieħdu inkunsiderazzjoni, pereżempju, fid-diversi elementi ta’ finanzjament tal-investimenti u ta’ inċentiv għalihom li jinsabu fil-metodi ta’ kalkolu tat-tariffi tal-operaturi ta’ sistemi ta’ distribuzzjoni.

12.

L-Artikolu 6 tal-laki sähkö- ja maakaasumarkkinoiden valvonnasta (590/2013) (il-Liġi Nru 590/2013 dwar is-Sorveljanza tas-Suq tal-Elettriku u tal-Gass), fil-verżjoni tagħha applikabbli għall-kawża prinċipali (iktar ’il quddiem il-“Liġi dwar is-Sorveljanza”), intitolat “Kompiti tal-Aġenzija tal-Enerġija bħala awtorità regolatorja nazzjonali”, huwa fformulat kif ġej:

“L-Aġenzija tal-Enerġija, li taġixxi bħala awtorità regolatorja nazzjonali fis-sens tal-leġiżlazzjoni tal-Unjoni Ewropea applikabbli għas-setturi tal-elettriku u tal-gass naturali, għandha tkun responsabbli b’mod partikolari li:

[…]

[…]”

13.

Skont l-Artikolu 10 ta’ din il-liġi, intitolat “Kundizzjonijiet u metodi stabbiliti mill-Aġenzija tal-Enerġija”:

“L-Aġenzija tal-Enerġija għandha, permezz ta’ deċiżjoni (deċiżjoni ta’ ffissar), tistabbilixxi, għall-operatur tan-network, l-operatur tan-network prinċipali responsabbli mis-sistema, l-operatur tas-sistema ta’ trażmissjoni responsabbli mis-sistema, kif ukoll l-operatur ta’ installazzjoni tal-ipproċessar tal-gass naturali likwifikat, il-kundizzjonijiet għall-użu tas-servizzi u l-metodi tal-iffissar tat-tariffi tas-servizzi li ġejjin, qabel l-introduzzjoni tagħhom:

[…]”

14.

L-Artikolu 13 tal-imsemmija liġi, intitolat “Emenda tad-deċiżjoni ta’ ffissar”, jipprovdi:

“L-Aġenzija [tal-Enerġija] tista’ temenda deċiżjoni ta’ ffissar billi tadotta deċiżjoni ġdida, fuq talba tad-destinatarju tad-deċiżjoni ta’ ffissar jew fuq l-inizjattiva tal-Aġenzija [tal-Enerġija] stess. Deċiżjoni ta’ ffissar adottata għal perijodu ta’ żmien determinat tista’ tiġi emendata fuq l-inizjattiva tad-destinatarju tagħha jew tal-Aġenzija [tal-Enerġija], u deċiżjoni ta’ ffissar adottata għal perijodu ta’ żmien indeterminat tista’ tiġi emendata fuq l-inizjattiva tal-Aġenzija [tal-Enerġija] jekk:

[…]

[…]”

15.

Permezz ta’ deċiżjonijiet tat‑30 ta’ Novembru 2015 (iktar ’il quddiem id-“deċiżjonijiet tat‑30 ta’ Novembru 2015”), l-Aġenzija tal-Enerġija stabbilixxiet, għar-raba’ u l-ħames perijodi ta’ kontroll, inklużi, rispettivament, minn naħa, bejn l‑1 ta’ Jannar 2016 u l‑31 ta’ Diċembru 2019 u, min-naħa l-oħra, bejn l‑1 ta’ Jannar 2020 u l‑31 ta’ Diċembru 2023, metodi ta’ kontroll relatati mad-determinazzjoni tar-remunerazzjoni tal-operaturi għall-operat ta’ network kif ukoll mat-tariffi imposti għas-servizz ta’ trażmissjoni tal-elettriku (iktar ’il quddiem il-“metodi ta’ kontroll inizjali”).

16.

Permezz ta’ deċiżjonijiet tal‑15 ta’ Diċembru 2021 (iktar ’il quddiem id-“deċiżjonijiet tal‑15 ta’ Diċembru 2021”), l-Aġenzija tal-Enerġija emendat id-deċiżjonijiet tagħha tat‑30 ta’ Novembru 2015, għall-perijodu bejn l‑1 ta’ Jannar 2022 u l‑31 ta’ Diċembru 2023, fir-rigward tal-metodi ta’ kontroll inizjali. Id-deċiżjonijiet tal‑15 ta’ Diċembru 2021 jistabbilixxu li l-Aġenzija tal-Enerġija qajmet, fuq inizjattiva tagħha stess, il-kwistjoni tal-metodi ta’ kontroll wara d-dħul fis-seħħ, fl‑1 ta’ Awwissu 2021, tal-Liġi Nru 730/2021.

17.

Fis‑17 u fid‑19 ta’ Jannar 2022, Alajärven Sähkö u Elenia rispettivament adixxew lill-markkinaoikeus (il-Qorti tal-Affarijiet Ekonomiċi), il-qorti tar-rinviju, b’rikors intiż, b’mod partikolari, għall-annullament tad-deċiżjonijiet tal‑15 ta’ Diċembru 2021 minħabba li dawn kienu biddlu l-metodi ta’ kontroll inizjali billi aġġornaw il-prezzijiet unitarji użati fil-kalkolu tal-bażi ta’ remunerazzjoni tal-operaturi ta’ network tal-elettriku u billi eliminaw il-metodu fakultattiv applikat għall-finijiet tad-determinazzjoni tar-rata ta’ interessi mingħajr riskju. Fir-rikorsi tagħhom, ir-rikorrenti sostnew li l-Aġenzija tal-Enerġija ma kinitx adottat dawn id-deċiżjonijiet b’mod indipendenti, fil-kapaċità tagħha bħala awtorità regolatorja indipendenti, kuntrarjament għal dak li jeżiġi l-Artikolu 57 tad-Direttiva 2019/944.

18.

Fir-risposta tagħha, l-Aġenzija tal-Enerġija talbet lill-qorti tar-rinviju tiċħad dawn ir-rikorsi billi sostniet, b’mod partikolari, li l-bidla fil-metodi ta’ kontroll inizjali kienet tagħmel parti mill-emendi magħmula għal-Liġi dwar is-Suq tal-Elettriku u għal-Liġi dwar is-Sorveljenza. Hija esponiet li l-leġiżlatur nazzjonali kien qies li dawn l-emendi kienu konformi mar-rekwiżiti tad-dritt tal-Unjoni dwar l-indipendenza tal-awtorità regolatorja nazzjonali u li dawn sempliċement kienu jistabbilixxu linji gwida ġenerali.

19.

Il-qorti tar-rinviju tenfasizza li hija għandha tiddeċiedi dwar jekk l-Aġenzija tal-Enerġija setgħetx, permezz tad-deċiżjonijiet tagħha tal‑15 ta’ Diċembru 2021, tbiddel, f’nofs perijodu ta’ kontroll, il-metodi ta’ kontroll inizjali. Fil-kuntest ta’ din l-evalwazzjoni, għandu jiġi ddeterminat jekk l-emendi magħmula għal-Liġi dwar is-Suq tal-Elettriku bil-Liġi Nru 730/2021 kinux jippreġudikaw l-indipendenza ta’ din l-aġenzija, li hija l-awtorità regolatorja nazzjonali, fis-sens tal-Artikolu 57 tad-Direttiva 2019/944.

20.

F’dan ir-rigward, l-imsemmija aġenzija ġġustifikat dawn id-deċiżjonijiet essenzjalment bix-xogħol preparatorju tal-Liġi Nru 730/2021. L-imsemmija deċiżjonijiet jindikaw b’mod partikolari li, wara l-emendi tal-Liġi dwar is-Suq tal-Elettriku li jirriżultaw minn din il-liġi, l-istess aġenzija bdiet tipprepara bidla fil-metodi ta’ kontroll inizjali sabiex tagħmilhom konformi mar-rekwiżiti li jirriżultaw mil-leġiżlazzjoni nazzjonali. Skont l-istess deċiżjonijiet, l-għan prinċipali ta’ dawn l-emendi kien li l-Aġenzija tal-Enerġija tingħata għodod ġodda biex tinfluwenza l-iżvilupp tal-prezzijiet tat-trażmissjoni tal-elettriku mingħajr ma jiġi kompromess l-iżvilupp ta’ networks tal-elettriku intelliġenti u filwaqt li tiġi żgurata s-sigurtà tal-provvista.

21.

Il-qorti tar-rinviju tirrileva, barra minn hekk, li, skont l-abbozz ta’ liġi tal-Gvern li wassal għall-adozzjoni tal-Liġi Nru 730/2021 (iktar ’il quddiem l-“abbozz ta’ liġi”), l-għan tal-emendi li saru għal-Liġi dwar is-Suq tal-Elettriku kien li jfittex li jrażżan iż-żieda fil-prezzijiet ta’ distribuzzjoni tal-elettriku permezz ta’ miżuri intiżi li jnaqqsu l-livell tal-ispejjeż tal-operaturi ta’ sistemi ta’ distribuzzjoni u li jtaffu ż-żieda fil-livell tal-ispejjeż. F’dan ir-rigward, l-abbozz ta’ liġi kien jittratta l-bidliet fil-metodi ta’ kontroll li l-Aġenzija tal-Enerġija implimentat wara d-dħul fis-seħħ tal-Liġi Nru 730/2021, filwaqt li enfasizza li r-reviżjoni ta’ dawn il-metodi ma kinitx suġġetta għall-eżistenza ta’ leġiżlazzjoni li tirrigwarda direttament il-kontenut tal-imsemmija metodi.

22.

L-abbozz ta’ liġi jippreċiża wkoll li l-Aġenzija tal-Enerġija esponiet, f’rapport qafas imħejji għat-Työ- ja elinkeinoministeriö (Ministeru għall-Ekonomija u għax-Xogħol, il-Finlandja) fil-kuntest tax-xogħol preparatorju tal-Liġi Nru 730/2021, li, minħabba l-emendi proposti għal-leġiżlazzjoni nazzjonali applikabbli għall-operaturi ta’ network tal-elettriku, hija diġà kellha tibdel, għall-perijodu ta’ kontroll attwali, il-metodi ta’ kontroll inizjali. Skont evalwazzjoni ta’ dan il-Ministeru li tinsab fl-abbozz ta’ liġi, il-bidliet fil-metodi ta’ kalkolu applikabbli għat-tariffi ta’ distribuzzjoni mħabbra minn din l-aġenzija għandhom effett sinjifikattiv fuq ir-remunerazzjonijiet tal-operaturi ta’ networks u fuq dawk irreġistrati mis-sidien tagħhom. Barra minn hekk, l-abbozz ta’ liġi jinkludi stimi tal-effetti ekonomiċi li jirriżultaw mill-bidliet fil-metodi ta’ kontroll fir-rigward tal-livell ta’ remunerazzjoni awtorizzat tal-operaturi ta’ networks ta’ distribuzzjoni u tat-tariffi ta’ distribuzzjoni imposti minn dawn tal-aħħar fuq il-klijenti tagħhom.

23.

Barra minn hekk, rapport tal-Kumitat għall-Affarijiet Ekonomiċi mfassal fil-kuntest tad-dibattitu parlamentari dwar l-abbozz ta’ liġi semma, b’mod partikolari, li kellha tittieħed azzjoni dwar ir-remunerazzjoni eċċessiva tal-operaturi ta’ network li kienet possibbli permezz tal-metodi ta’ kalkolu applikati. Skont dan ir-rapport, fil-qafas tal-metodi ta’ kontroll inizjali, il-valur tan-network kien jiġi stabbilit abbażi tal-prezzijiet unitarji għal kull komponent iddeterminati mill-Aġenzija tal-Enerġija. Issa, dawn il-prezzijiet unitarji ġew stabbiliti għal perijodu ta’ tmien snin, mis-sena 2016 sas-sena 2023, u għalhekk ma baqgħux jirriflettu l-livell tal-kostijiet reali. Ir-rapport imsemmi jenfasizza l-fatt li fattur essenzjali li fuqu hija bbażata l-leġiżlazzjoni dwar it-tariffi tal-prezzijiet tat-trażmissjoni tal-elettriku u l-metodoloġiji ta’ kalkolu tat-tariffi huwa l-evalwazzjoni tan-network tal-elettriku, li permezz tagħha tiġi ddeterminata l-bażi tar-remunerazzjoni, u li l-emendi proposti għal-leġiżlazzjoni nazzjonali kienu speċifikament intiżi sabiex jagħmlu possibbli bidla fil-mudell ta’ kontroll matul il-perijodu ta’ kontroll attwali.

24.

Il-qorti tar-rinviju żżid tgħid li Alajärven Sähkö u Elenia sostnew quddiemha li l-implimentazzjoni tal-għanijiet li jirriżultaw mix-xogħlijiet preparatorji tal-Liġi Nru 730/2021 u l-effett fuq l-indipendenza tal-Aġenzija tal-Enerġija jirriżultaw ukoll mid-dokumenti li huma pproduċew, b’mod partikolari l-materjal ta’ preżentazzjoni pprovdut mill-Ministeru għall-Ekonomija u għax-Xogħol waqt konferenza stampa fil‑15 ta’ Ottubru 2020, u l-materjal ta’ preżentazzjoni użat mill-Ministru għall-Ekonomija matul konferenza stampa fit‑28 ta’ Jannar 2021.

25.

Skont din il-qorti, l-emendi għal-Liġi dwar is-Suq tal-Elettriku li jirriżultaw mil-Liġi Nru 730/2021 ma kinux jikkonċernaw, bħala tali, direttament il-metodi ta’ kontroll tal-operaturi ta’ networks applikati mill-Aġenzija tal-Enerġija sabiex tiġi ddeterminata r-remunerazzjoni raġonevoli tal-impriżi ta’ sistemi ta’ distribuzzjoni. Barra minn hekk, dawn il-bidliet la kienu jirrigwardaw direttament il-prezzijiet unitarji użati fil-kalkolu tal-bażi tar-remunerazzjoni u lanqas ir-rata ta’ interessi mingħajr riskju applikata sabiex jiġi ddeterminat il-livell raġonevoli ta’ remunerazzjoni. L-għan tal-imsemmija emendi, kif jirriżulta wkoll mix-xogħol preparatorju tal-Liġi Nru 730/2021, kien li jitbaxxa l-prezz tad-distribuzzjoni tal-elettriku. Kif indikat f’dan ix-xogħol preparatorju, l-Aġenzija tal-Enerġija kienet ser tingħata l-mezzi u ġustifikazzjonijiet sabiex tbiddel il-metodi ta’ kalkolu ħalli jitbaxxa l-prezz tad-distribuzzjoni tal-elettriku minn nofs il-perijodu ta’ kontroll, peress li dawn il-bidliet ġew esposti u l-effetti tagħhom kienu ġew evalwati minn qabel. Dawn il-kunsiderazzjonijiet jidhru li kellhom impatt ċar ukoll fuq l-adozzjoni, minn din l-aġenzija, tad-deċiżjonijiet tal‑15 ta’ Diċembru 2021.

26.

L-imsemmija qorti tqis li hija meħtieġa interpretazzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja fuq il-punt dwar jekk l-għan intiż li titrażżan iż-żieda fil-prezzijiet tad-distribuzzjoni tal-elettriku u li jitbaxxew dawn il-prezzijiet jistax jitqies bħala kwistjoni li ma taqax taħt id-dmirijiet u l-kompetenzi tal-awtorità regolatorja nazzjonali kif previsti fl-Artikolu 59 tad-Direttiva 2019/944, b’mod partikolari meta l-għan tal-emenda leġiżlattiva jkun, pereżempju, li tiżdied il-kosteffiċjenza tal-impriżi tan-network jew jekk, f’dan ir-rigward, jistax ikun ukoll kwistjoni ta’ linji gwida politiċi ġenerali li ma humiex relatati ma’ dawk id-dmirijiet u l-kompetenzi u, jekk dan ikun il-każ, taħt liema kundizzjonijiet. L-istess qorti tqis ukoll li għandha tiġi eżaminata l-importanza li għandha tingħata lill-fatt li l-imsemmija dikjarazzjonijiet jinsabu fix-xogħol preparatorju tal-Liġi Nru 730/2021 ( 6 ) u jekk dawn jistgħux jitqiesu bħala linji gwida politiċi fis-sens tal-Artikolu 59 ta’ din id-direttiva.

27.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-markkinaoikeus (il-Qorti tal-Affarijiet Ekonomiċi) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri quddiemha u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari li ġejjin:

28.

Ġew ippreżentati osservazzjonijiet bil-miktub lill-Qorti tal-Ġustizzja minn Alajärven Sähkö, Elenia, l-Aġenzija tal-Enerġija, il-Gvern Finlandiż u dak Ċiprijott, kif ukoll mill-Kummissjoni Ewropea.

29.

Permezz tad-domandi preliminari tagħha, li għandhom jiġu eżaminati flimkien, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk l-Artikolu 57(4) u (5) tad-Direttiva 2019/944, dwar l-indipendenza tal-awtoritajiet regolatorji nazzjonali, għandux jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi leġiżlazzjoni ta’ Stat Membru li jkollha l-għan, kif indikat fix-xogħol preparatorju tal-liġi inkwistjoni, li tbaxxi l-prezzijiet tad-distribuzzjoni tal-elettriku mingħajr ma taffettwa, bħala tali, direttament it-tariffi ta’ trażmissjoni u ta’ distribuzzjoni tal-elettriku u/jew il-metodi għall-kalkolu tagħhom, fis-sens tal-Artikolu 59(1)(a), ta’ din id-direttiva, iżda li l-effett tagħha kien li l-awtorità regolatorja nazzjonali bidlet il-metodi ta’ kontroll tagħha f’nofs perijodu ta’ kontroll.

30.

Sabiex nirrispondi għal din id-domanda, ser neżamina, fl-ewwel lok, il-portata tal-indipendenza mogħtija lill-awtoritajiet regolatorji nazzjonali mid-Direttiva 2019/944 (Taqsima A), imbagħad, fit-tieni lok, l-osservanza tal-indipendenza ta’ dawn l-awtoritajiet fir-rigward tad-dmir tagħhom li jiffissaw jew japprovaw it-tariffi tat-trażmissjoni u tad-distribuzzjoni u/jew il-metodi ta’ kalkolu tagħhom (Taqsima B).

31.

Preliminarjament, l-Artikolu 194(1) TFUE jipprevedi li, fil-kuntest tal-istabbiliment jew tal-funzjonament tas-suq intern u b’kont meħud tal-ħtieġa ta’ preservazzjoni u titjib tal-ambjent, il-politika tal-Unjoni fil-qasam tal-enerġija għandha timmira li, fi spirtu ta’ solidarjetà bejn l-Istati Membri, tiżgura l-funzjonament tas-suq tal-enerġija, tiżgura s-sigurtà tal-provvista tal-enerġija fl-Unjoni, tippromwovi l-effiċjenza enerġetika u l-iffrankar fl-użu tal-enerġija kif ukoll l-iżvilupp ta’ forom ta’ enerġija ġodda u rinnovabbli, u li tippromwovi l-interkonnessjoni ta’ networks tal-enerġija ( 7 ). Il-paragrafu 2 ta’ dan l-artikolu jipprevedi li, mingħajr preġudizzju għall-applikazzjoni ta’ dispożizzjonijiet oħra tat-Trattati, il-Parlament Ewropew u l-Kunsill, li jaġixxu skont il-proċedura leġiżlattiva ordinarja, għandhom jistabbilixxu l-miżuri meħtieġa għall-kisba tal-għanijiet previsti fil-paragrafu 1, li ma għandhomx jolqtu d-dritt ta’ Stat Membru li jiddetermina l-kundizzjonijiet għall-isfruttament tar-riżorsi tal-enerġija tiegħu, l-għażla tiegħu bejn sorsi differenti ta’ enerġija u l-istruttura ġenerali tal-provvista tal-enerġija tiegħu, mingħajr preġudizzju għall-Artikolu 192(2)(c) TFUE. Konsegwentement, it-Trattat FUE, filwaqt li jistabbilixxi l-kompetenza tal-Unjoni fil-qasam tal-enerġija, jagħti espressament lill-Istati Membri d-dritt li jiddeċiedu, b’mod partikolari, dwar il-kundizzjonijiet għall-isfruttament tar-riżorsi tal-enerġija tagħhom. Fl-aħħar mill-aħħar, hija r-relazzjoni bejn dawn iż-żewġ kompetenzi, dik Ewropea u dik nazzjonali, li tinsab fil-qalba ta’ din il-kawża.

32.

Adottata abbażi tal-Artikolu 194(2) TFUE, id-Direttiva 2019/944 għandha tinqara flimkien ma’ atti oħra relatati mas-suq tal-elettriku u ppubblikati fl-istess data, jiġifieri, b’mod partikolari, ir-Regolament (UE) 2019/941 ( 8 ) u r-Regolament 2019/943. Din id-direttiva tipprovdi, fit-tieni paragrafu tal-Artikolu 1 tagħha, li hija tiddefinixxi regoli essenzjali dwar l-organizzazzjoni u l-funzjonament tas-settur tal-elettriku tal-Unjoni, b’mod partikolari regoli dwar l-indipendenza tal-awtoritajiet regolatorji fl-Istati Membri. Mit-tielet paragrafu ta’ dan l-artikolu jirriżulta li l-imsemmija direttiva tistabbilixxi wkoll mezzi ta’ kooperazzjoni bejn l-Istati Membri, l-awtoritajiet regolatorji u l-operaturi ta’ sistemi ta’ trażmissjoni bl-għan li jinħoloq suq intern tal-elettriku interkonness bis-sħiħ li jżid b’mod partikolari s-sigurtà tal-provvista.

33.

F’dan il-kuntest, l-Artikolu 57(4) tad-Direttiva 2019/944 jistabbilixxi li l-Istati Membri għandhom jiggarantixxu l-indipendenza tal-awtorità regolatorja u jiżguraw li din teżerċita l-kompetenzi tagħha b’mod imparzjali u trasparenti. Sabiex tiġi żgurata tali indipendenza u fit-twettiq tal-kompiti regolatorji mogħtija lill-awtorità regolatorja minn din id-direttiva u l-leġiżlazzjoni relatata, din id-dispożizzjoni tipprevedi, minn naħa, fil-punt (a) tagħha, li l-awtorità regolatorja tkun legalment distinta u funzjonalment indipendenti minn entitajiet pubbliċi jew privati oħra u, min-naħa l-oħra, fil-punt (b), (i) u (ii) tagħha, li l-persunal ta’ din l-awtorità u l-persuni inkarigati mill-ġestjoni tagħha jaġixxu indipendentement minn kwalunkwe interess kummerċjali u la jfittxu u lanqas jieħdu struzzjonijiet diretti minn ebda gvern jew entità pubblika jew privata oħra fit-twettiq tal-kompiti regolatorji, liema rekwiżit huwa bla ħsara għall-kooperazzjoni mill-qrib, fejn xieraq, mal-awtoritajiet nazzjonali kkonċernati l-oħra jew għal-linji gwida ġenerali maħruġa mill-gvern li ma jikkonċernawx id-dmirijiet u l-kompetenzi regolatorji previsti fl-Artikolu 59 tal-imsemmija direttiva. Dawn jinkludu, b’mod partikolari, id-dmir, li jinsab fl-Artikolu 59(1)(a), li jikkonsisti fl-iffissar jew l-approvazzjoni, skont kriterji trasparenti, tat-tariffi ta’ trażmissjoni u ta’ distribuzzjoni jew il-metodi ta’ kalkolu tagħhom, jew it-tnejn li huma. Barra minn hekk, skont il-kliem tal-Artikolu 57(5)(a) tal-istess direttiva, sabiex tiġi protetta l-indipendenza tal-awtorità regolatorja, l-Istati Membri għandhom jiżguraw li din l-awtorità tkun tista’ tieħu deċiżjonijiet b’mod awtonomu, indipendentement minn kwalunkwe korp politiku ( 9 ).

34.

Għalkemm il-Qorti tal-Ġustizzja għad ma kellhiex l-okkażjoni tinterpreta l-Artikolu 57(4) u (5) tad-Direttiva 2019/944, hija tat diversi sentenzi dwar l-Artikolu 35(4) u (5) tad-Direttiva 2009/72, li l-formulazzjoni tiegħu hija simili għal dik ta’ dan l-Artikolu 57(4) u (5). Mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, għal din il-kawża, jirriżulta dan li ġej.

35.

Fir-rigward tal-kunċett ta’ “indipendenza”, la l-Artikolu 57 tad-Direttiva 2019/944 u lanqas xi dispożizzjoni oħra tagħha ma tagħti definizzjoni tiegħu. F’dan ir-rigward, il-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet li, għal dak li jirrigwarda l-korpi pubbliċi, dan il-kunċett jindika, fis-sens abitwali tiegħu, status li jiżgura lill-korp ikkonċernat il-possibbiltà li jaġixxi fil-libertà kollha fir-rigward tal-organi li minnhom għandha tiġi żgurata l-indipendenza tiegħu, mingħajr ebda istruzzjoni u ebda pressjoni esterna ( 10 ). Din l-indipendenza deċiżjonali timplika li, fil-kuntest tad-dmirijiet u tal-kompetenzi regolatorji tagħha msemmija fl-Artikolu 59 ta’ din id-direttiva, l-awtorità regolatorja għandha tadotta d-deċiżjonijiet tagħha b’mod awtonomu, abbażi biss tal-interess pubbliku, sabiex tiżgura l-osservanza tal-għanijiet imfittxija mill-imsemmija direttiva, mingħajr ma tkun suġġetta għal istruzzjonijiet esterni minn korpi pubbliċi jew privati oħra ( 11 ).

36.

Ir-rispett tal-imsemmija indipendenza huwa ta’ natura obbligatorja de jure u de facto. Għalhekk, skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, il-kompetenza attribwita mid-Direttiva 2019/944 esklużivament lill-awtorità regolatorja u l-indipendenza ta’ din tal-aħħar għandha tiġi ggarantita fir-rigward ta’ kull korp politiku, u għalhekk mhux biss fir-rigward tal-gvern, iżda wkoll fir-rigward tal-leġiżlatur nazzjonali, li ma jistax ineħħi parti minn dawn is-setgħat mill-awtorità regolatorja u jattribwixxihom lil korpi pubbliċi oħra ( 12 ). F’dan is-sens, il-Qorti tal-Ġustizzja qieset li l-attribuzzjoni lil awtorità għajr l-awtorità regolatorja tas-setgħha li tiddefinixxi elementi li jiddeterminaw il-kalkolu tat-tariffi fir-rigward ta’ ċerti faċilitajiet ta’ trażmissjoni tal-elettriku, bħall-marġni ta’ profitt, ma kinitx konformi mad-dritt tal-Unjoni ( 13 ).

37.

Barra minn hekk, mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li l-Artikolu 57(4) u (5) tad-Direttiva 2019/944 jeżiġi li r-rappreżentanti tal-ministeri nazzjonali ma jistgħux jużaw il-parteċipazzjoni tagħhom fi proċeduri dwar l-iffissar tal-prezzijiet sabiex jeżerċitaw kwalunkwe pressjoni fuq l-awtorità regolatorja jew sabiex jagħtuha istruzzjonijiet li jistgħu jinfluwenzaw id-deċiżjonijiet tagħha fil-kuntest tad-dmirijiet u tal-kompetenzi tagħha li jirriżultaw mill-Artikolu 59 ta’ din id-direttiva. Għalkemm l-imsemmija direttiva ma tipprekludix li l-Gvern ta’ Stat Membru, b’mod partikolari permezz tal-parteċipazzjoni ta’ rappreżentanti tal-ministeri tiegħu, ikun jista’ jsostni l-pożizzjoni tiegħu quddiem l-awtorità regolatorja nazzjonali fir-rigward tal-mod li bih huwa jqis li din l-awtorità tista’ tieħu inkunsiderazzjoni l-interess pubbliku fil-kuntest tad-dmirijiet regolatorji tagħha, din il-parteċipazzjoni u, b’mod partikolari, l-opinjonijiet ifformulati minn dawn ir-rappreżentanti matul il-proċeduri dwar l-iffissar tal-prezzijiet ma jistgħux ikunu ta’ natura vinkolanti u lanqas fi kwalunkwe każ ma jistgħu jitqiesu, mill-awtorità regolatorja, bħala istruzzjonijiet li hija għandha tikkonforma ruħha magħhom fl-eżerċizzju tad-dmirijiet u tal-kompetenzi tagħha ( 14 ). Barra minn hekk, ir-regoli dwar il-parteċipazzjoni ta’ rappreżentanti ta’ ministeri nazzjonali fil-proċeduri dwar l-iffissar tal-prezzijiet ma għandhomx jippreġudikaw il-portata tad-deċiżjonijiet tal-awtorità regolatorja, adottati skont id-dmirijiet u l-kompetenzi previsti fl-imsemmi Artikolu 59. B’mod partikolari, fejn tali dmirijiet jew kompetenzi jkunu jeżiġu dan, dawn ir-regoli ta’ parteċipazzjoni ma jistgħux jaffettwaw in-natura obbligatorja u direttament applikabbli tad-deċiżjonijiet ta’ din l-awtorità, billi jimponu, pereżempju, li dawn id-deċiżjonijiet ikunu, qabel l-implimentazzjoni tagħhom, aċċettati jew awtorizzati minn qabel minn dawn ir-rappreżentanti ( 15 ).

38.

Għalhekk, il-kompetenzi rriżervati għall-awtorità regolatorja jaqgħu fil-qasam tal-eżekuzzjoni, abbażi ta’ evalwazzjoni teknika speċjalizzata tar-realtà, u, fl-eżerċizzju ta’ dawn il-kompetenzi, din l-awtorità hija suġġetta għal prinċipji u għal regoli stabbiliti minn qafas regolatorju iddettaljat fil-livell tal-Unjoni, li jillimitaw il-marġni ta’ evalwazzjoni tagħha u jipprekluduha milli tagħmel għażliet ta’ natura politika ( 16 ).

39.

Għal liema raġunijiet l-indipendenza tal-awtorità regolatorja għandha tkun ta’ natura obbligatorja? F’dan ir-rigward, il-Qorti tal-Ġustizzja ppreċiżat li l-indipendenza sħiħa tal-awtoritajiet regolatorji fil-konfront tal-entitajiet ekonomiċi u tal-entitajiet pubbliċi, kemm jekk ikunu korpi amministrattivi jew korpi politiċi u, f’dan l-aħħar każ, kemm jekk ikollhom setgħa eżekuttiva jew setgħa leġiżlattiva, hija neċessarja sabiex jiġi żgurat li d-deċiżjonijiet meħuda minn dawn l-awtoritajiet ikunu imparzjali u nondiskriminatorji, filwaqt li tiġi eskluża l-possibbiltà ta’ trattament ipprivileġġjat tal-impriżi u tal-interessi ekonomiċi marbuta mal-gvern, mal-maġġoranza jew, fi kwalunkwe każ, mas-setgħa politika u li, barra minn hekk, is-separazzjoni stretta fil-konfront tas-setgħa politika tippermetti lill-awtoritajiet regolatorji li, bl-azzjoni tagħhom, isegwu pjan fil-tul, li huwa neċessarju sabiex jintlaħqu l-għanijiet tad-direttivi dwar is-suq tal-elettriku ( 17 ). Għalhekk l-għan ta’ din l-indipendenza huwa li tevita l-kunflitti ta’ interess għad-detriment tal-konsumaturi. Awtur osserva li tali indipendenza mis-settur regolat gradwalment sabet konsistenza legali, permezz tal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja u mbagħad fid-dritt sekondarju ( 18 ). Il-ħarsien tal-indipendenza tal-awtoritajiet regolatorji għandu aspetti differenti, li ġew analizzati b’mod partikolari mill-Kunsill tar-Regolaturi Ewropej tal-Enerġija (CEER) ( 19 ).

40.

Għalkemm is-sistema tad-dritt tal-Unjoni tippreferi kunċett wiesa’ ta’ indipendenza fir‑rigward tal-kompetenzi speċifiċi fdati lill-awtoritajiet regolatorji nazzjonali ( 20 ), din is-sistema ma teskludix, madankollu, li l-Istati Membri jistgħu, taħt ċerti kundizzjonijiet, jintervjenu fil-funzjonament tas-suq tal-elettriku. Fil-fatt, l-Artikolu 59 tad-Direttiva 2019/944 jistabbilixxi l-lista ta’ dmirijiet u kompetenzi mogħtija lill-awtoritajiet regolatorji. Filwaqt li din il-lista tkopri ħafna oqsma, ma tkoprix is-suq tal-elettriku kollu. L-Istati Membri jistgħu għalhekk jadottaw il-leġiżlazzjoni tagħhom stess dwar is-suq nazzjonali tal-elettriku lil hinn minn dawn id-dmirijiet u kompetenzi. Barra minn hekk, l-Artikolu 57(4)(b)(ii) ta’ din id-direttiva jipprovdi li r-rekwiżit ta’ indipendenza tal-persunal tal-awtorità regolatorja u tal-persuni inkarigati mill-ġestjoni tagħha huwa mingħajr preġudizzju għal-linji gwida ġenerali maħruġa mill-gvern tal-Istat Membru kkonċernat. Skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, mill-formulazzjoni ta’ din id-dispożizzjoni jirriżulta b’mod ċar li tali linji gwida ġenerali la jikkonċernaw il-funzjonijiet u lanqas il-kompetenzi regolatorji msemmija fl-Artikolu 59 tal-imsemmija direttiva ( 21 ).

41.

Kif tippreċiża l-premessa 87 tad-Direttiva 2019/944, din id-direttiva u d-Direttiva 2009/73/KE ( 22 )“ma jċaħdux lill-Istati Membri il-possibbiltà li jistabbilixxu u joħorġu l-politika nazzjonali tagħhom dwar l-enerġija. Dan ifisser li, skont l-arranġamenti kostituzzjonali ta’ Stat Membru, jista’ jkun fi ħdan il-kompetenza tal-Istat Membru li jiddetermina l-qafas ta’ politika li fih iridu joperaw l-awtoritajiet regolatorji, pereżempju dwar is-sigurtà tal-provvista. Madankollu, il-linji gwida ġenerali dwar il-politika tal-enerġija maħruġa mill-Istat Membru jenħtieġ li ma jolqtux l-indipendenza jew l-awtonomija tal-awtoritajiet regolatorji.”

42.

Din il-premessa għalhekk tistabbilixxi rabta espliċita bejn, minn naħa waħda, il-linji gwida ġenerali adottati mill-gvern ta’ Stat Membru, li jikkonċernaw mhux biss il-persunal u l-persuni inkarigati mill-ġestjoni tal-awtorità regolatorja, fis-sens tal-Artikolu 57(4)(b)(ii) tad-Direttiva 2019/944, iżda l-atturi kollha fis-suq tal-elettriku, u, min-naħa l-oħra, is-sigurtà tal-provvista, li, skont l-Artikolu 59(1)(m) ta’ dik id-direttiva, mhux neċessarjament taqa’ fil-kompetenza tal-awtorità regolatorja ( 23 ). Mill-imsemmija premessa jirriżulta wkoll li l-Istati Membri jistgħu jistabbilixxu, b’mod iktar ġenerali, il-politika nazzjonali tagħhom dwar l-enerġija, kif previst fl-Artikolu 194(2) TFUE ( 24 ). Għalhekk, il-gvern ta’ Stat Membru huwa intitolat li jadotta linji gwida ġenerali, b’mod partikolari dwar is-“sigurtà tal-provvista” tal-elettriku.

43.

Id-Direttiva 2019/944 ma tiddefinixxix il-kunċett ta’ “sigurtà tal-provvista”. F’dan ir-rigward, jidher utli li jsir riferiment għar-Regolament 2019/941, li l-Artikolu 2(1) tiegħu jiddefinixxi “sigurtà tal-provvista tal-elettriku” bħala l-“kapaċità ta’ sistema tal-elettriku li tiggarantixxi l-provvista ta’ elettriku lill-konsumaturi b’livell stabbilit b’mod ċar ta’ prestazzjoni, kif iddeterminat mill-Istati Membri kkonċernati”. Din il-kapaċità hija riflessa fi “standard ta’ affidabbiltà”, li jindika, b’mod trasparenti, il-livell neċessarju ta’ sigurtà tal-provvista tal-Istat Membru ( 25 ), u li huwa kkalkolat bl-użu tal-inqas tal-valur ta’ tagħbija mitlufa u l-kost ta’ entrata ġdida matul perijodu ta’ żmien partikolari u għandu jiġi espress bħala “enerġija mbassra mhux ipprovduta” u “tbassir tat-telf tat-tagħbija” ( 26 ).

44.

Bħala konklużjoni, kif irrilevat il-Kummissjoni fl-osservazzjonijiet bil-miktub tagħha, id-Direttiva 2019/944 hija intiża li ssib bilanċ bejn, minn naħa, ir-rekwiżit li l-awtoritajiet regolatorji nazzjonali jkunu indipendenti u, min-naħa l-oħra, id-dritt għal Stat Membru li jistabbilixxi l-politika enerġetika nazzjonali tiegħu f’oqsma li ma jaqgħux taħt il-kompetenza esklużiva ta’ dawn l-awtoritajiet regolatorji, b’mod partikolari fir-rigward tas-sigurtà tal-provvista tal-elettriku.

45.

Skont l-Artikolu 59(1)(a) tad-Direttiva 2019/944, l-awtorità regolatorja għandha d-dmir li tiffissa jew tapprova, skont il-kriterji ta’ trasparenza, tariffi ta’ trażmissjoni jew ta’ distribuzzjoni jew il-metodoloġiji tagħhom, jew it-tnejn li huma ( 27 ). Barra minn hekk, l-Artikolu 59(7)(a) jipprovdi li, bħala prinċipju, l-awtoritajiet regolatorji għandhom ikunu responsabbli għall-iffissar jew l-approvazzjoni, fi żmien biżżejjed qabel ma jidħlu fis-seħħ, għall-inqas tal-metodoloġiji nazzjonali użati sabiex jiġu kkalkolati jew stabbiliti t-termini u l-kundizzjonijiet għall-konnessjoni u l-aċċess għan-networks nazzjonali, inklużi t-tariffi għat-trażmissjoni u d-distribuzzjoni jew il-metodoloġiji tagħhom, dawk it-tariffi jew il-metodoloġiji li għandhom jippermettu li l-investimenti meħtieġa fin-networks jsiru b’mod li jippermetti lil dawk l-investimenti jiżguraw il-vijabbiltà tan-networks. Mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li interpretazzjoni ta’ dawn id-dispożizzjonijiet fis-sens li gvern nazzjonali jista’ jistabbilixxi jew japprova l-metodi ta’ kalkolu tat-tariffi ta’ aċċess għan-network timmina l-għanijiet imfittxija minn din id-direttiva ( 28 ).

46.

F’dan il-każ, kif jirriżulta mill-formulazzjoni tat-tieni domanda preliminari, il-qorti tar-rinviju tqis li l-Liġi Nru 730/2021 ma taffettwa, bħala tali, direttament la t-tariffi ta’ trażmissjoni jew ta’ distribuzzjoni u lanqas il-metodi għall-kalkolu tagħhom. Madankollu, hija tistaqsi jekk din il-liġi ppreġudikatx indirettament l-indipendenza tal-Aġenzija tal-Enerġija, li sussegwentement immodifikat il-metodi ta’ kontroll tagħha f’nofs perijodu ta’ kontroll.

47.

Għalkemm din il-qorti tagħmel riferiment għal-Liġi Nru 730/2021, hija tirreferi, b’mod iktar preċiż, għax-xogħol preparatorju tagħha, jiġifieri l-abbozz ta’ liġi, imħejji mill-Gvern. Mid-deċiżjoni tar-rinviju kif ukoll mill-osservazzjonijiet bil-miktub ta’ Alajärven Sähkö u tal-Gvern Finlandiż jirriżulta li, billi adotta din il-liġi, il-Parlament Finlandiż approva f’dan l-istadju l-proposti leġiżlattivi li jinsabu fl-abbozz ta’ liġi. F’dawn iċ-ċirkustanzi, b’risposta għad-domanda tal-qorti tar-rinviju fil-punt 26 ta’ dawn il-konklużjonijiet, jiena tal-fehma li x-xogħol preparatorju tal-imsemmija liġi jista’ jitqies bħala linji gwida ġenerali maħruġa mill-gvern tal-Istat Membru kkonċernat, fis-sens tad-Direttiva 2019/944 ( 29 ). Fi kwalunkwe każ, fid-dawl tal-ġurisprudenza ċċitata fil-punt 36 ta’ dawn il-konklużjonijiet, l-indipendenza tal-awtorità regolatorja nazzjonali għandha tkun garantita fil-konfront ta’ kull korp politiku, u għalhekk mhux biss fil-konfront tal-gvern tal-Istat Membru kkonċernat, iżda wkoll fil-konfront tal-leġiżlatur nazzjonali.

48.

Il-qorti tar-rinviju tenfasizza li l-għan tal-Liġi Nru 730/2021, kif jirriżulta minn dan ix-xogħol preparatorju, kien li jitbaxxew il-prezzijiet tad-distribuzzjoni tal-elettriku fil-Finlandja. F’dan ir-rigward, b’mod partikolari, l-abbozz ta’ liġi kien fih stimi tal-effetti ekonomiċi tal-bidliet fil-metodi ta’ kontroll fir-rigward tal-livell ta’ remunerazzjoni awtorizzat tal-operaturi ta’ sistemi ta’ distribuzzjoni u tat-tariffi ta’ distribuzzjoni imposti minnhom fuq il-klijenti tagħhom. Barra minn hekk, Alajärven Sähkö u Elenia jsostnu, fl-osservazzjonijiet bil-miktub tagħhom, li l-abbozz ta’ liġi kien jinkludi kalkoli preċiżi ħafna dwar il-mod kif id-deċiżjonijiet tal-Aġenzija tal-Enerġija dwar il-metodi ta’ kalkolu kienu ser jiġu affettwati minn din il-liġi.

49.

Il-Gvern Finlandiż jesponi, fl-osservazzjonijiet bil-miktub tiegħu, li l-maltempati u kwantitajiet kbar ta’ borra kkawżaw tfixkil kunsiderevoli fis-sistemi ta’ distribuzzjoni tal-elettriku fil-Finlandja matul is-snin 2000, li wasslu għal qtugħ tal-elettriku. B’riżultat ta’ dan, il-Liġi dwar is-Suq tal-Elettriku, fil-verżjoni inizjali tagħha, li daħlet fis-seħħ fl‑1 ta’ Settembru 2013, kienet iffissat miri għall-operaturi tan-network biex tittejjeb is-sigurtà tas-sistemi tad-distribuzzjoni, li kellhom jintlaħqu minnhom fi stadji gradwali sa tmiem l‑2028 fiż-żoni ta’ responsabbiltà rispettivi tagħhom ( 30 ). Matul l‑2016, id-distributuri tal-elettriku informaw lill-klijenti tagħhom dwar żidiet partikolarment għoljin fil-prezzijiet tagħhom, fatt li wassal lill-gvern biex jintroduċi f’din il-liġi dispożizzjonijiet, li daħlu fis-seħħ fl‑1 ta’ Settembru 2017, li kellhom l-għan, b’mod partikolari, li jiffaċilitaw l-estensjoni tal-perijodu ta’ implimentazzjoni tar-rekwiżiti relatati mas-sigurtà tas-sistemi ta’ distribuzzjoni, sabiex jitnaqqas il-livell tal-kostijiet għall-operaturi tas-sistemi ta’ distribuzzjoni u titrażżan iż-żieda fil-prezzijiet tat-trażmissjoni tal-elettriku. Il-gvern elett fl‑2019 kien ippreveda t-tkomplija ta’ dawn il-miżuri billi ppropona miżuri dwar l-iżvilupp u s-sigurtà tan-networks ta’ distribuzzjoni, peress li l-Aġenzija tal-Enerġija kienet kompetenti sabiex temenda l-metodi ta’ kalkolu tat-tariffi ta’ trażmissjoni u ta’ distribuzzjoni tal-elettriku.

50.

Dejjem skont il-gvern Finlandiż, il-Liġi Nru 730/2021 għamlet l-emendi li ġejjin: l-ewwel nett, ġie adottat perijodu addizzjonali ta’ tmien snin għall-implimentazzjoni tar-rekwiżiti fil-qasam tas-sigurtà tal-operat tas-sistema ta’ distribuzzjoni, f’konformità mal-Artikolu 119 il-ġdid tal-Liġi dwar is-Suq tal-Elettriku; it-tieni nett, ġiet inkluża dispożizzjoni, jiġifieri l-punt 6 tat-tieni paragrafu tal-Artikolu 19 ta’ din il-liġi, li tipprovdi li l-operatur tan-network għandu jkun f’pożizzjoni li jipprovdi servizzi ta’ trażmissjoni u ta’ distribuzzjoni lill-utenti tan-network tiegħu b’mod kosteffiċjenti u, it-tielet nett, l-Artikolu 52 tal-imsemmija liġi, dwar il-pjan ta’ żvilupp tas-sistema ta’ distribuzzjoni, ġie ssupplimentat sabiex dan il-pjan fil-futur ikun jista’ jintuża sabiex tiġi mħeġġa u ssorveljata l-effikaċja fil-qasam tal-kostijiet tal-iżvilupp tas-sistema ta’ distribuzzjoni, b’mod partikolari billi rrikjeda li l-imsemmi pjan jindika jekk l-operatur tan-network jirrikorrix għar-rispons attiv għad-domanda, għal miżuri ta’ effiċjenza enerġetika, ta’ ħażna tal-enerġija jew għal riżorsi oħra, bħala għażla fir-rigward tal-espansjoni tal-kapaċità tan-network ta’ distribuzzjoni. Dan il-gvern iżid li, fir-rigward tat-tnaqqis tar-rekwiżiti fil-qasam tas-sigurtà tal-provvista mwettaq permezz ta’ dawn l-emendi, l-Aġenzija tal-Enerġija kienet iġġustifikata meta biddlet il-metodi ta’ kalkolu tat-tariffi ta’ distribuzzjoni sabiex timpedixxi lill-operaturi tan-network milli jimponu tariffi ta’ distribuzzjoni għoljin b’mod mhux xieraq fuq il-klijenti tagħhom.

51.

F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li, fir-rigward tal-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tirrispondi għad-domandi preliminari, is-sistema ta’ kooperazzjoni stabbilita fl-Artikolu 267 TFUE hija bbażata fuq separazzjoni ċara tal-funzjonijiet bejn il-qrati nazzjonali u l-Qorti tal-Ġustizzja. Fil-kuntest ta’ proċedura mressqa bis-saħħa ta’ dan l-artikolu, l-interpretazzjoni tad-dispożizzjonijiet nazzjonali għandha ssir mill-qrati tal-Istati Membri u mhux mill-Qorti tal-Ġustizzja, u din tal-aħħar ma għandhiex obbligu li tiddeċiedi dwar il-kompatibbiltà tar-regoli tad-dritt intern mad-dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni. Min-naħa l-oħra, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha l-ġurisdizzjoni li tipprovdi lill-qorti nazzjonali bl-elementi kollha ta’ interpretazzjoni skont il-liġi tal-Unjoni li jippermettulha tivvaluta l-kompatibbiltà tar-regoli tad-dritt intern mal-leġiżlazzjoni tal-Unjoni ( 31 ).

52.

B’mod ġenerali, is-sempliċi fatt li l-gvern ta’ Stat Membru jipprova jbaxxi l-prezzijiet tad-distribuzzjoni tal-elettriku ma jidhirx, bħala tali, li huwa inkompatibbli mal-Artikolu 57(4) u (5) tad-Direttiva 2019/944. Fil-fatt, kif ġie rrilevat preċedentement, din id-direttiva ma ċċaħħadx lill-Istati Membri mill-possibbiltà li jistabbilixxu l-politika tal-enerġija nazzjonali tagħhom.

53.

Ċertament, l-eżerċizzju minn Stat Membru tal-kompetenzi tiegħu fir-rigward tal-istabbiliment tal-politika tal-enerġija nazzjonali tiegħu inevitabbilment jinvolvi, min-natura tiegħu stess, riperkussjonijiet fuq il-kostijiet tal-operat tan-network tal-elettriku. Għalhekk, ma huwiex dejjem faċli, fil-prattika, li ssir distinzjoni bejn l-implimentazzjoni ta’ politika nazzjonali dwar l-enerġija u r-rispett għall-kompetenzi tal-awtorità regolatorja ( 32 ). Minkejja li l-ġurisprudenza tal-Qorti ġiet ikkritikata ( 33 ), jiena jidhirli, għall-kuntrarju, li taqta’ linja bejn il-kompetenzi tal-awtorità regolatorja u dawk tal-Istat Membru.

54.

Fil-fatt, fil-kuntest tal-istabbiliment tal-politika tal-enerġija nazzjonali tiegħu, Stat Membru għandu l-kompetenza li jiddeċiedi dwar il-livell tas-sigurtà tal-provvista tal-elettriku, meta ma jkunx attribwixxa din il-kompetenza lill-awtorità regolatorja. Għalhekk, Stat Membru għandu d-dritt li jagħżel standard ta’ affidabbiltà inferjuri għan-networks tal-enerġija tiegħu jekk iqis li l-istandard preċedenti jwassal għal spiża globali eċċessiva, filwaqt li ma jippreġudikax il-vijabbiltà ta’ dawn in-networks. Dan it-tnaqqis tal-istandard ta’ affidabbiltà jwassal, fil-prinċipju, għal tnaqqis fil-kostijiet ta’ investiment għall-operaturi ta’ sistemi ta’ trażmissjoni u ta’ distribuzzjoni, li fl-aħħar mill-aħħar għandu jimplika tnaqqis fit-tariffi għall-konsumaturi. Dan l-eżerċizzju ma jfissirx li, de facto, l-Istat Membru jistabbilixxi t-tariffi ta’ trażmissjoni u ta’ distribuzzjoni u/jew il-metodi ta’ kalkolu tagħhom. Fil-fatt, l-influwenza fuq il-metodi ta’ kalkolu tat-tariffi tal-operaturi ta’ sistema ta’ distribuzzjoni tidher bħala riżultat kompletament indirett tal-interess leġittimu tal-Istat Membru li jagħżel il-livell tas-sigurtà tiegħu għall-provvista tal-elettriku.

55.

Barra minn hekk, f’konformità mal-Artikolu 194(2) TFUE, Stat Membru huwa kompetenti sabiex jiddetermina l-kundizzjonijiet tal-użu tar-riżorsi tal-enerġija tiegħu. Prima facie, il-fatt li Stat Membru jimponi fuq l-operaturi tan-network l-obbligu li jipprovdu servizzi ta’ trażmissjoni u ta’ distribuzzjoni lill-utenti b’mod kosteffiċjenti u li l-pjan ta’ żvilupp tas-sistema ta’ distribuzzjoni jista’ fil-futur jippermetti li tiġi mħeġġa u kkontrollata l-kosteffiċjenza tal-iżvilupp ta’ dan in-network jidher li jaqa’ taħt din il-kompetenza. Fil-fatt, l-Istati Membri għandhom id-dritt li jfittxu l-aħjar użu possibbli tar-riżorsi tal-elettriku tagħhom.

56.

Min-naħa l-oħra, peress li l-awtorità regolatorja għandha d-dmir li tiffissa jew tapprova t-tariffi ta’ trasport u ta’ distribuzzjoni u/jew il-metodi ta’ kalkolu tagħhom, skont l-Artikolu 59(1)(a) tad-Direttiva 2019/944, hija biss din l-awtorità li għandha tiddetermina l-metodi ta’ kalkolu u l-ammont ta’ dawn it-tariffi. F’dan is-sens, il-Qorti tal-Ġustizzja rrilevat li l-Gvern ta’ Stat Membru ma jistax jiffissa l-metodi ta’ determinazzjoni tat-tariffi ta’ aċċess għan-network u jiddeċiedi f’liema każijiet u taħt liema qafas l-awtorità regolatorja nazzjonali tista’ tiffissa l-imsemmija kundizzjonijiet jew metodi, jew tapprovahom fuq talba tal-operatur ta’ network, kif ukoll f’liema każijiet partikolari ta’ użu tan-network u taħt liema kundizzjonijiet din l-awtorità tista’, f’każijiet speċifiċi, tapprova jew tipprojbixxi tariffi individwali għall-aċċess għal dan in-network ( 34 ).

57.

Għaldaqstant, kif tirrileva l-Kummissjoni fl-osservazzjonijiet bil-miktub tagħha, l-emendi tal-leġiżlazzjoni nazzjonali ma jkunux konformi mad-Direttiva 2019/944 jekk jiddeterminaw fid-dettall l-effetti tagħhom fuq it-tariffi tat-trażmissjoni u tad-distribuzzjoni u/jew il-metodi ta’ kalkolu tagħhom, sa fejn, skont l-Artikoli 57 u 59 ta’ din id-direttiva, l-awtorità regolatorja għandha l-kompetenza esklużiva sabiex tevalwa l-konsegwenzi tal-emendi magħmula, b’mod partikolari, għall-istandard ta’ affidabbiltà u tirriflettihom fil-metodi ta’ ffissar tal-prezzijiet.

58.

F’dan ir-rigward, Alajärven Sähkö u Elenia jsostnu li l-Ministeru għall-Ekonomija u għax-Xogħol, il-Ministru responsabbli għas-Suq tal-Elettriku u l-Parlament Finlandiż taw lill-Aġenzija tal-Enerġija istruzzjonijiet iddettaljati ħafna dwar l-emendi li hija kellha tagħmel, wara l-adozzjoni tal-Liġi Nru 730/2021, għall-metodi ta’ kontroll li hija kienet iddefinixxiet preċedentement, li jikkostitwixxu metodu indirett sabiex jiffissaw it-tariffi tat-trażmissjoni u tad-distribuzzjoni u/jew il-metodi ta’ kalkolu tagħhom. Min-naħa tagħha, l-Aġenzija tal-Enerġija ssostni li r-rapport qafas tagħha, li kien jirrigwarda l-metodi ta’ kontroll tan-natura raġonevoli tal-iffissar tat-tariffi tal-operat tan-network tal-elettriku, tfassal b’mod indipendenti u li, fl-interess tal-prevedibbiltà tal-proċess leġiżlattiv, huwa mixtieq li l-awtorità regolatorja tkun tista’ tipprovdi opinjoni esperta indipendenti dwar l-impatt potenzjali tal-emendi tal-leġiżlazzjoni nazzjonali. Peress li tali opinjoni hija intiża sabiex tiċċara għal-leġiżlatur nazzjonali l-impatt ta’ dawn il-bidliet fuq it-tariffi ta’ trasport u ta’ distribuzzjoni u/jew fuq il-metodi ta’ kalkolu tagħhom, inqis li din ma tippreġudikax l-indipendenza tal-awtorità regolatorja fis-sitwazzjoni fejn din setgħet taġixxi b’mod indipendenti, abbażi biss tal-interess pubbliku, sabiex tiżgura l-osservanza tal-għanijiet imfittxija mill-imsemmija direttiva, mingħajr ma tkun suġġetta għal istruzzjonijiet esterni minn entitajiet oħra ( 35 ), u dan għandu jiġi vverifikat mill-qorti tar-rinviju.

59.

Inżid li, skont il-formulazzjoni tat-tieni domanda preliminari, l-Aġenzija tal-Enerġija kellha “tibdel il-metodi tagħha ta’ kontroll” wara l-adozzjoni tal-Liġi Nru 730/2021, li tista’ tinftiehem bħala li huwa impost obbligu fuq din l-aġenzija. Fl-istess ħin, mid-deċiżjoni tar-rinviju jirriżulta li, fid-deċiżjonijiet tagħha tal‑15 ta’ Diċembru 2021, l-imsemmija aġenzija tiddikjara li hija qajmet, fuq inizjattiva tagħha stess, il-kwistjoni tal-metodi ta’ kontroll wara d-dħul fis-seħħ ta’ din il-liġi. Barra minn hekk, fl-osservazzjonijiet bil-miktub tagħha, l-istess aġenzija tesponi li l-formulazzjoni korretta tad-domanda kellha tkun “qieset li huwa neċessarju li tbiddel il-metodi ta’ kontroll tagħha” fis-sens li, skont il-punt 2 tal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 13 tal-Liġi dwar is-Sorveljanza, hija tista’ temenda d-deċiżjoni tagħha ta’ ffissar tal-metodi ta’ kontroll fid-dawl tal-iżvilupp tal-leġiżlazzjoni nazzjonali, u li din id-dispożizzjoni tħalli espliċitament lill-awtorità regolatorja s-setgħa li tevalwa n-neċessità u l-bażijiet tal-metodi ta’ kontroll kif ukoll tal-emendi li jsirulhom. Konsegwentement, l-Aġenzija tal-Enerġija tqis hija stess li ma aġixxietx fil-kuntest ta’ kompetenza relatata mal-iffissar tat-tariffi ta’ trażmissjoni u ta’ distribuzzjoni u/jew il-metodi ta’ kalkolu tagħhom.

60.

Barra minn hekk, fl-osservazzjonijiet bil-miktub tiegħu, il-gvern Ċiprijott josserva li, skont il-formulazzjoni tat-tieni domanda preliminari, l-awtorità regolatorja nazzjonali biddlet il-metodi ta’ kontroll tagħha f’ “nofs perijodu ta’ kontroll”. Minn dan, dan il-gvern jiddeduċi li tali emenda ma tidhirx li hija konformi mal-Artikolu 59(7) tad-Direttiva 2019/944, li jipprovdi li l-awtoritajiet regolatorji huma responsabbli li jiffissaw jew japprovaw, “fi żmien biżżejjed qabel ma jidħlu fis-seħħ”, tal-inqas il-metodi nazzjonali użati sabiex jiġu kkalkolati jew stabbiliti t-tariffi tat-trażmissjoni u tad-distribuzzjoni jew il-metodi tal-kalkolu tagħhom u tippreġudika l-indipendenza tal-awtorità regolatorja nazzjonali jekk tkun ġiet imposta. Madankollu, għandu jiġi rrilevat li l-qorti tar-rinviju ma tistaqsix lill-Qorti tal-Ġustizzja dwar il-kwistjoni tal-applikazzjoni ratione temporis tad-deċiżjonijiet tal‑15 ta’ Diċembru 2021. Fil-fatt, id-deċiżjoni tar-rinviju ma tinkludi ebda argument f’dan ir-rigward. F’dawn iċ-ċirkustanzi, ma hemmx lok li tiġi eżaminata din il-kwistjoni.

61.

Fl-aħħar mill-aħħar, hija l-qorti tar-rinviju li għandha teżamina jekk il-Liġi Nru 730/2021 taqax fil-kompetenzi mogħtija lil Stat Membru mid-Direttiva 2019/944, jiġifieri jekk l-azzjoni tal-Istat Membru kkonċernat kinitx strettament limitata għall-istabbiliment tal-politika nazzjonali tal-enerġija tiegħu, b’mod partikolari fir-rigward tas-sigurtà tal-provvista tan-network tal-elettriku u tal-kundizzjonijiet għall-użu tar-riżorsi ta’ enerġija tiegħu, jew jekk din rifsitx fuq il-kompetenza esklużiva tal-awtorità regolatorja nazzjonali li tiffissa t-tariffi tat-trażmissjoni u tad-distribuzzjoni u/jew il-metodi għall-kalkolu tagħhom.

62.

Fid-dawl ta’ dak li ntqal iktar ’il fuq, jiena tal-fehma li l-Artikolu 57(4) u (5) tad-Direttiva 2019/944 għandu jiġi interpretat fis-sens li ma jipprekludix leġiżlazzjoni ta’ Stat Membru li hija intiża, kif indikat mix-xogħol preparatorju ta’ din il-liġi, li teżerċita influwenza fuq it-tnaqqis tal-prezzijiet tad-distribuzzjoni tal-elettriku mingħajr ma taffettwa, bħala tali, direttament it-tariffi ta’ trażmissjoni u ta’ distribuzzjoni tal-elettriku u/jew il-metodi ta’ kalkolu tagħhom, iżda li l-effett tagħha kien li l-awtorità regolatorja nazzjonali bidlet il-metodi ta’ kontroll tagħha, sa fejn din il-leġiżlazzjoni tirrifletti l-linji gwida ġenerali stabbiliti mill-Gvern tal-Istat Membru f’dak li jirrigwarda l-politika tal-enerġija nazzjonali tiegħu, b’mod partikolari fir-rigward tad-determinazzjoni tal-livell tas-sigurtà tal-provvista u tal-kundizzjonijiet għall-użu tar-riżorsi tal-enerġija, li ma jaqgħux taħt id-dmirijiet u l-kompetenzi tal-awtorità regolatorja, fis-sens tal-Artikolu 59 ta’ din id-direttiva.

63.

Fid-dawl ta’ dak li ntqal iktar ’il fuq, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi għad-domandi preliminari magħmula mill-markkinaoikeus (il-Qorti tal-Affarijiet Ekonomiċi, il-Finlandja) kif ġej:

L-Artikolu 57(4) u (5) tad-Direttiva (UE) 2019/944 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal‑5 ta’ Ġunju 2019 dwar regoli komuni għas-suq intern għall-elettriku u li temenda d-Direttiva 2012/27/UE,

għandu jiġi interpretat fis-sens li:

ma jipprekludix leġiżlazzjoni ta’ Stat Membru li hija intiża, kif indikat mix-xogħol preparatorju ta’ din il-liġi, li teżerċita influwenza fuq it-tnaqqis tal-prezzijiet tad-distribuzzjoni tal-elettriku mingħajr ma taffettwa, bħala tali, direttament it-tariffi ta’ trażmissjoni u ta’ distribuzzjoni tal-elettriku u/jew il-metodi ta’ kalkolu tagħhom, iżda li l-effett tagħha kien li l-awtorità regolatorja nazzjonali bidlet il-metodi ta’ kontroll tagħha, sa fejn din il-leġiżlazzjoni tirrifletti l-linji gwida ġenerali stabbiliti mill-Gvern tal-Istat Membru f’dak li jirrigwarda l-politika tal-enerġija nazzjonali tiegħu, b’mod partikolari fir-rigward tad-determinazzjoni tal-livell tas-sigurtà tal-provvista u tal-kundizzjonijiet għall-użu tar-riżorsi tal-enerġija, li ma jaqgħux taħt id-dmirijiet u l-kompetenzi tal-awtorità regolatorja, fis-sens tal-Artikolu 59 ta’ din id-direttiva.