Choose the experimental features you want to try

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 62022CJ0477

Sentenza tal-Qorti tal-Ġustizzja (It-Tielet Awla) tad-9 ta’ Novembru 2023.
ARST SpA – Azienda regionale sarda trasporti vs TR et.
Talba għal deċiżjoni preliminari, imressqa mill-Corte suprema di cassazione.
Rinviju għal deċiżjoni preliminari – Trasport bit-triq – Armonizzazzjoni ta’ ċerti dispożizzjonijiet tal-leġiżlazzjoni soċjali – Regolament (KE) Nru 561/2006 – Artikolu 3(a) – Kunċett ta’ ‘rotta tal-linja li ma taqbiżx il-50 kilometru’ – Trasport bit-triq imwettaq permezz ta’ vetturi użati għat-trasport tal-passiġġieri b’servizzi regolari – Rotta tal-linja li ma taqbiżx il-50 kilometru – Nuqqas ta’ applikazzjoni tar-Regolament Nru 561/2006 – Vetturi għal użu mħallat – Artikolu 4(e) u (j) – Kunċetti ta’ ‘xogħol ieħor’ u ta’ ‘ħin tas-sewqan’ – Artikolu 6(3) u (5) – Total tal-ħin akkumulat ta’ sewqan matul kull ġimagħtejn konsekuttivi – Ħin ta’ sewqan ta’ vettura li ma taqax taħt il-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dan ir-regolament.
Kawża C-477/22.

Court reports – general

ECLI identifier: ECLI:EU:C:2023:838

 SENTENZA TAL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (It-Tielet Awla)

9 ta’ Novembru 2023 ( *1 )

“Rinviju għal deċiżjoni preliminari – Trasport bit-triq – Armonizzazzjoni ta’ ċerti dispożizzjonijiet tal-leġiżlazzjoni soċjali – Regolament (KE) Nru 561/2006 – Artikolu 3(a) – Kunċett ta’ ‘rotta tal-linja li ma taqbiżx il-50 kilometru’ – Trasport bit-triq imwettaq permezz ta’ vetturi użati għat-trasport tal-passiġġieri b’servizzi regolari – Rotta tal-linja li ma taqbiżx il-50 kilometru – Nuqqas ta’ applikazzjoni tar-Regolament Nru 561/2006 – Vetturi għal użu mħallat – Artikolu 4(e) u (j) – Kunċetti ta’ ‘xogħol ieħor’ u ta’ ‘ħin tas-sewqan’ – Artikolu 6(3) u (5) – Total tal-ħin akkumulat ta’ sewqan matul kull ġimagħtejn konsekuttivi – Ħin ta’ sewqan ta’ vettura li ma taqax taħt il-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dan ir-regolament”

Fil-Kawża C‑477/22,

li għandha bħala suġġett talba għal deċiżjoni preliminari skont l-Artikolu 267 TFUE, imressqa mill-Corte suprema di cassazione (il-Qorti Suprema tal-Kassazzjoni, l-Italja), permezz ta’ deċiżjoni tat‑12 ta’ Mejju 2022, li waslet fil-Qorti tal-Ġustizzja fil‑15 ta’ Lulju 2022, fil-proċedura

ARST SpA – Azienda regionale sarda trasporti

vs

TR,

OS,

EK,

UN,

RC,

RS,

OA,

ZB,

HP,

WS,

IO,

TK,

ME,

SK,

TF,

TC,

ND,

IL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (It-Tielet Awla),

komposta minn K. Jürimäe, Presidenta tal-Awla, N. Piçarra (Relatur), M. Safjan, N. Jääskinen u M. Gavalec, Imħallfin,

Avukat Ġenerali: A. Rantos,

Reġistratur: A. Calot Escobar,

wara li rat il-proċedura bil-miktub,

wara li kkunsidrat l-osservazzjonijiet ippreżentati:

għal ARST SpA – Azienda regionale sarda trasporti, minn S. Manso, avvocato,

għall-Gvern Taljan, minn G. Palmieri, bħala aġent, assistita minn P. Garofoli, avvocato dello Stato,

għall-Kummissjoni Ewropea, minn L. Malferrari, P. Messina u G. Wilms, bħala aġenti,

wara li rat id-deċiżjoni meħuda, wara li nstema’ l-Avukat Ġenerali, li taqta’ l-kawża mingħajr konklużjonijiet,

tagħti l-preżenti

Sentenza

1

It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikolu 3(a), tal-Artikolu 4(j), kif ukoll tal-Artikolu 6(3) u (5) tar-Regolament (KE) Nru 561/2006 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal‑15 ta’ Marzu 2006 dwar l-armonizzazzjoni ta’ ċerta leġislazzjoni soċjali li għandha x’taqsam mat-trasport bit-triq u li jemenda r-Regolamenti tal-Kunsill (KEE) Nru 3821/85 u (KE) Nru 2135/98 u li jħassar ir-Regolament tal-Kunsill (KEE) Nru 3820/85 (ĠU 2006, L 102, p. 1, bir-rettifika fil-ĠU 2016, L 195, p. 83), kif emendat bir-Regolament (UE) Nru 165/2014 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal‑4 ta’ Frar 2014 dwar takografi fit-trasport bit-triq, li jħassar ir-Regolament tal-Kunsill (KEE) Nru 3821/85 dwar apparat ta’ reġistrazzjoni għat-trasport bit-triq u li jemenda r-Regolament (KE) Nru 561/2006 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar l-armonizzazzjoni ta’ ċerta leġiżlazzjoni soċjali li għandha x’taqsam mat-trasport bit-triq (ĠU 2014, L 60, p. 1) (iktar ’il quddiem ir-“Regolament Nru 561/2006”).

2

Din it-talba tressqet fil-kuntest ta’ tilwima bejn ARST SpA – Azienda regionale sarda trasporti (iktar ’il quddiem “Arst”), kumpannija tat-trasport pubbliku lokali tar-Reġjun ta’ Sardegna (l-Italja), u diversi impjegati ta’ din il-kumpannija, dwar il-ħlas, minn Arst, ta’ allowance u/jew kumpens proporzjonali għas-sigħat ta’ mistrieħ mhux meħuda u għas-sigħat li jaqbżu l-ħin akkumulat ta’ sewqan matul kull ġimagħtejn konsekuttivi, mitlub minn dawn l-impjegati.

Il‑kuntest ġuridiku

Id‑Direttiva 2002/15/KE

3

Il-punt 1 tal-Artikolu 3(a) tad-Direttiva 2002/15/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-11 ta’ Marzu 2002 dwar l-organizzazzjoni tal-ħin tax-xogħol ta’ ħaddiema li jwettqu attivitajiet mobbli tat-trasport fit-toroq (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 5, Vol. 4, p. 224), jiddefinixxi l-kunċett ta’ “ħin tax-xogħol” kif ġej:

“fil-każ ta’ ħaddiema mobbli: il-ħin mill-bidu sat-tmiem tax-xogħol, li matulu l-ħaddiem mobbli jkun fil-post tax-xogħol tiegħu, għad-dispożizzjoni ta’ min jimpjegah u jeżerċita l-funzjonijiet jew l-attivitajiet tiegħu, jiġifieri:

il-ħin iddedikat għall-attivitajiet kollha tat-trasport fit-toroq. Dawn l-attivitajiet huma, partikolarment, dawn li ġejjin:

(i)

sewqan;

(ii)

it-tagħbija u l-ħatt;

(iii)

l-għajnuna lill-passiġġieri biex jitilgħu u jinżlu minn fuq il-vettura;

(iv)

it-tindif u l-manteniment tekniku;

(v)

ix-xogħol l-ieħor kollu intiż biex jassigura s-sigurtà tal-vettura, it-tagħbija u l-pasiġġieri tagħha jew biex jitwettqu l-obbligazzjonijiet legali jew regolatorji direttament marbuta ma’ l-operazzjoni speċifika tat-trasport li tkun isseħħ, inkluż il-monitoraġġ tat-tagħbija u l-ħatt, il-formalitajiet amministrattivi mal-pulizija, id-dwana, l-uffiċjali ta’ l-immigrazzjoni, eċċ.,

il-ħinijiet li matulhom hu ma jkunx jista’ jiddisponi b’libertà mill-ħin tiegħu u jkun meħtieġ li jkun preżenti fil-post tax-xogħol tiegħu, lest biex jibda bix-xogħol normali, b’ċerti doveri assoċjati billi jkun fuq ix-xogħol, partikolarment matul perjodi ta’ stennija għat-tagħbija u l-ħatt meta t-tul ta’ żmien għal dawn ma jistgħax ikun previst bil-quddiem […]”

Ir‑Regolament Nru 561/2006

4

Il-premessi 17 u 24 tar-Regolament Nru 561/2006 jistipulaw:

“(17)

Dan ir-Regolament għandu l-iskop li jtejjeb il-kondizzjonijiet soċjali għall-impjegati li jaqgħu taħtu, kif ukoll li jtejjeb is-sigurtà ġenerali fit-triq. Jagħmel dan prinċipalment permezz tad-disposizzjonijiet li għandhom x’jaqsmu mal-ħin massimu ta’ sewqan kuljum, fil-ġimgħa u kull perijodu ta’ ġimagħtejn konsekuttivi, tad-disposizzjoni li tobbliga lix-xufier jieħu perijodu regolari ta’ mistrieħ ta’ kull ġimgħa mill-inqas darba kull ġimagħtejn konsekuttivi u tad-disposizzjonijiet li jitolbu li taħt l-ebda ċirkustanza l-perijodu ta’ mistrieħ ta’ kuljum ma jista’ jkun anqas minn perijodu mhux interrott ta’ disa’ sigħat. […]

[…]

(24)

L-Istati Membri għandhom jistabbilixxu regoli għal vetturi li jintużaw għat-trasport ta’ passiġġieri b’servizzi regolari fejn ir-rotta [tal-linja] li jagħmlu ma taqbizx il-50 km. Dawk ir-regoli għandhom jipprovdu protezzjoni xierqa fir-rigward tal-ħinijiet tas-sewqan permessi u l-pawżi u l-perijodi ta’ mistrieħ imposti [obbligatorji].”

5

Skont l-Artikolu 1 tiegħu, ir-Regolament Nru 561/2006 “jistabbilixxi r-regoli dwar il-ħinijiet ta’ sewqan, il-pawżi u l-perijodi ta’ mistrieħ għax-xufiera li jaħdmu fit-trasport ta’ merkanzija u passiġġieri bit-triq sabiex ikunu armonizzati l-kondizzjonijiet ta’ kompetizzjoni bejn il-modi ta’ trasport fuq l-art, speċjalment fir-rigward tas-settur tat-triq, u sabiex jittejbu l-kondizzjonijiet tax-xogħol u s-sigurtà fit-triq” u “għandu l-għan ukoll li jippromwovi t-titjib fil-prattika ta’ monitoraġġ u ta’ infurzar mill-Istati Membri u t-tijib [titjib] fil-prattiċi ta’ xogħol fl-industrija tat-trasport bit-triq.”

6

L-Artikolu 2(1) tal-imsemmi regolament jipprovdi:

“Dan ir-Regolament għandu japplika għat-trasport bit-triq:

[…]

(b)

ta’ passiġġieri b’vetturi li huma magħmula jew addattati b’mod permanenti sabiex iġorru aktar minn disa’ persuni nkluż ix-xufier, u li huma ntiżi għal dak l-iskop.”

7

L-Artikolu 3 tal-istess regolament jipprovdi:

“Dan ir-Regolament ma japplikax għat-trasport bit-triq permezz ta’:

(a)

vetturi wżati għat-trasport tal-passiġġieri b’servizzi regolari fejn ir-rotta [tal-linja] koperta minn dan is-servizz ma taqbiżx il-50 kilometru;

[…]”

8

L-Artikolu 4 tar-Regolament Nru 561/2006 huwa fformulat kif ġej:

“Għall-finijiet ta’ dan ir-Regolament, għandhom japplikaw id-definizzjonijiet li ġejjin:

[…]

(e)

‘xogħol ieħor’ tfisser l-attivitajiet kollha li huma definiti bħala ħin ta’ xogħol fl-Artikolu 3(a) tad-Direttiva 2002/15/KE ħlief ‘sewqan’, inkluż kull xogħol għall-istess persuna li tħaddem jew għal xi persuna oħra li tħaddem, kemm fis-settur kif ukoll barra s-settur tat-trasport;

[…]

(h)

‘perijodu ta’ mistrieħ ta’ kull ġimgħa’ tfisser perijodu ta’ kull ġimgħa li matulu xufier jista’ juża l-ħin tiegħu kif irid u jkopri ‘perijodu regolari ta’ mistrieħ fil-ġimgħa’ u ‘perijodu mnaqqas ta’ mistrieħ fil-ġimgħa’.

‘perijodu regolari ta’ mistrieħ ta’ kull [fil] ġimgħa’ tfisser kwalunkwe perijodu ta’ mistrieħ mill-inqas ta’ 45 siegħa;

[…]

(j)

‘ħin tas-sewqan’ tfisser it-tul ta’ attività tas-sewqan irreġistrata:

awtomatikament jew semi-awtomatikament permezz tat-tagħmir ta’ reġistrazzjoni [imsemmi fir-Regolament Nru 165/2014]; jew

manwalment kif mitlub [fir-Regolament Nru 165/2014].

(k)

‘ħin ta’ sewqan ta’ kuljum’ tfisser it-total tal-ħin akkumulat ta’ sewqan bejn it-tmiem ta’ perijodu ta’ mistrieħ wieħed ta’ kuljum u l-bidu tal-perijodu ta’ mistrieħ ta’ kuljum ta’ wara jew bejn perijodu ta’ mistrieħ ta’ kuljum u perijodu ta’ mistrieħ ta’ kull ġimgħa;

[…]

(n)

‘servizzi regolari tal-passiġġieri’ tfisser is-servizzi [ta’ trasport] nazzjonali u internazzjonali kif definiti [fil-punt 2 tal-Artikolu 2, tar-Regolament (KE) Nru 1073/2009 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-21 ta’ Ottubru 2009 dwar regoli komuni għall-aċċess għas-suq internazzjonali tas-servizzi tal-kowċ u x-xarabank u li jħassar ir-Regolament (KE) Nru 561/2006 (riformulazzjoni) (ĠU 2009, L 300, p. 88, bir-rettifiki fil-ĠU 2015, L 272, p. 15 u fil-ĠU 2018, L 243, p. 21)];

[…]

(q)

‘Perijodu ta’ sewqan’ ifisser il-ħin ta’ sewqan akkumulat minn meta xufier jibda jsuq wara perijodu ta’ mistrieħ jew pawża sakemm hu jieħu perijodu ta’ mistrieħ jew pawża. Il-perijodu ta’ sewqan jista’ jkun kontinwu jew imqassam;

[…]”

9

L-Artikolu 6 tar-Regolament Nru 561/2006 jipprovdi, fil-paragrafi 3 u 5 tiegħu:

“3.   It-total tal-ħin akkumulat tas-sewqan matul kull ġimagħtejn konsekuttivi ma għandux jeċċedi 90 siegħa.

[…]

5.   Ix-xufier għandu jirreġistra bħala xogħol ieħor kull ħin li jagħmel kif deskritt fl-Artikolu 4(e) kif ukoll kull ħin li jagħmel isuq il-vettura wżata għal operazzjonijiet kummerċjali li ma taqax fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dan ir-Regolament […].”

10

Skont kliem l-Artikolu 15 ta’ dan ir-regolament “[l]-Istati Membri għandhom jiżguraw illi x-xufiera tal-vetturi li għalihom issir referenza fl-Artikolu 3(a) huma ggvernati mir-regoli nazzjonali li jipprovdu protezzjoni xierqa fir-rigward tal-ħinijiet permessi tas-sewqan u l-pawżi u l-perijodi ta’ mistrieħ imposti [obbligatorji]”.

Ir‑Regolament Nru 1073/2009

11

Il-punt 2 tal-Artikolu 2 tar-Regolament Nru 1073/2009 jiddefinixxi l-kunċett ta’ “servizzi regolari” bħala li “[j]fisser servizzi li jipprovdu għall-ġarr tal-passiġġieri f’intervalli speċifikati f’rotot speċifiċi, filwaqt li l-passiġġieri jitrikkbu u jitniżżlu f’punti ta’ waqfien predeterminati”.

Il‑kawża prinċipali u d‑domandi preliminari

12

Fil‑5 ta’ Settembru 2011, diversi xufiera tat-trasport bit-triq tal-passiġġieri, impjegati minn Arst, ippreżentaw rikors quddiem it-Tribunale di Oristano (il-Qorti Distrettwali ta’ Oristano, l-Italja) intiż sabiex din il-kumpannija tiġi kkundannata tħallashom allowance u/jew kumpens proporzjonali għas-sigħat ta’ mistrieħ mhux meħuda u għas-sigħat li jaqbżu l-ħin akkumulat ta’ sewqan matul kull ġimagħtejn konsekuttivi, bi ksur tar-Regolament Nru 561/2006. Dawn ix-xufiera sostnew li, minħabba l-ħinijiet tax-xogħol iffissati minn Arst matul il-perijodu ta’ bejn il‑11 ta’ April 2007, li hija d-data tad-dħul fis-seħħ ta’ dan ir-regolament, u s‑6 ta’ Diċembru 2010, l-ebda wieħed minnhom ma kien ibbenefika mill-“perijodu regolari ta’ mistrieħ fil-ġimgħa”, fis-sens tal-Artikolu 4(h) tal-imsemmi regolament, u li kollha kemm huma qabżu l-ħin akkumulat ta’ sewqan matul kull ġimagħtejn konsekuttivi, imsemmi fl-Artikolu 6(3) tal-istess regolament.

13

Arst, min-naħa tagħha, sostniet li r-Regolament Nru 561/2006 ma kienx applikabbli għal dawn ix-xufiera abbażi tal-Artikolu 3(a) tiegħu, peress li kien biss darba jew darbtejn li huma wettqu vjaġġi li jaqbżu l-limitu previst f’din id-dispożizzjoni u dan biss f’ċerti postijiet tax-xogħol.

14

Dik il-qorti laqgħet l-imsemmi rikors fl-intier tiegħu, iżda naqqset b’50 % l-ammont tal-kumpens mitlub minn UN u TF minħabba l-perijodu ta’ xogħol iqsar tagħhom bħala xufiera.

15

Arst appellat minn din id-deċiżjoni quddiem il-Corte d’appello di Cagliari (il-Qorti tal-Appell ta’ Cagliari, l-Italja). Permezz ta’ sentenza tal‑10 ta’ Marzu 2016, l-imsemmija qorti naqqset l-ammont li l-qorti tal-ewwel istanza kienet ikkundannat lil Arst tħallas lill-imsemmija xufiera u ċaħdet il-kumplament tar-rikors.

16

Il-Corte d’appello di Cagliari (il-Qorti tal-Appell ta’ Cagliari), minn naħa, iddeċidiet li l-kunċett ta’ “vjaġġ”, fis-sens tal-Artikolu 3(a) tar-Regolament Nru 561/2006, jindika, fit-trasport mhux urban, il-vjaġġ totali mwettaq mix-xufier matul ġurnata ta’ xogħol, b’tali mod li l-kilometraġġ tal-vjaġġi kollha mwettqa mix-xufier matul din il-ġurnata ta’ xogħol għandu jittieħed inkunsiderazzjoni sabiex jiġi ddeterminat jekk inqabiżx il-limitu ta’ 50 kilometru previst f’din id-dispożizzjoni. Min-naħa l-oħra, hija qieset, fid-dawl tal-Artikolu 4(j) u (k) ta’ dan ir-regolament, li l-“ħin ta’ sewqan ta’ kuljum” jikkoinċidi mal-ġurnata tax-xogħol u, għalhekk, ċaħdet l-argument ta’ Arst li jgħid li, sabiex jiġi vverifikat jekk it-total tal-ħin akkumulat ta’ sewqan matul kull ġimagħtejn konsekuttivi, previst fl-Artikolu 6(3) tal-imsemmi regolament, ġiex osservat biss, għandu jittieħed inkunsiderazzjoni biss il-ħin tas-sewqan.

17

Arst ippreżentat appell quddiem il-Corte suprema di cassazione (il-Qorti Suprema tal-Kassazzjoni, l-Italja), li hija l-qorti tar-rinviju, li permezz tiegħu hija tikkontesta l-interpretazzjoni adottata mill-Corte d’appello di Cagliari (il-Qorti tal-Appell ta’ Cagliari) fis-sentenza tagħha tal‑10 ta’ Marzu 2016 kemm tal-kunċett ta’ “rotta”, fis-sens tal-Artikolu 3(a) tar-Regolament Nru 561/2006, kif ukoll tal-kunċett ta’ “total tal-ħin akkumulat ta’ sewqan matul kull ġimagħtejn konsekuttivi”, imsemmi fl-Artikolu 6(3) ta’ dan ir-regolament.

18

Dik il-qorti tosserva, minn naħa li Arst tiggarantixxi t-trasport bit-triq ta’ passiġġieri f’intervalli speċifikati f’rotot speċifiċi, fejn il-passiġġieri jitrikkbu u jitniżżlu f’punti ta’ waqfien predeterminati. Min-naħa l-oħra, peress li r-Regolament Nru 561/2006, skont l-Artikolu 3(a) tiegħu, ma japplikax għat-trasport bit-triq imwettaq minn vetturi użati għat-trasport tal-passiġġieri permezz ta’ servizzi regolari li r-rotta tal-linja tagħhom ma taqbiżx il-50 kilometru, l-imsemmija qorti għandha dubji jekk it-terminu “rotta” jindikax l-itinerarju stabbilit mill-impriża kkonċernata għall-finijiet tal-ħlas tal-biljett tat-trasport, kif jidher li jista’ jiġi dedott, fil-fehma tagħha, mill-formulazzjoni ta’ din id-dispożizzjoni, li tirreferi għar-rotta “tal-linja”. Hija fl-istess ħin tistaqsi jekk dan it-terminu jindikax pjuttost il-kilometri magħmula minn xufier fil-vettura matul ġurnata ta’ xogħol, anki jekk ikopri diversi itinerarji, kif jidher li jista’ jiġi dedott mill-għan tar-Regolament, jiġifieri, skont il-premessa 17 tiegħu, li “jtejjeb il-kondizzjonijiet soċjali għall-impjegati li jaqgħu taħtu, kif ukoll li jtejjeb is-sigurtà ġenerali fit-triq”.

19

Il-qorti tar-rinviju tippreċiża li l-ewwel domanda tirriżulta mill-fatt li Arst tipprovdi s-servizz regolari ta’ trasport tal-passiġġieri fuq diversi itinerarji differenti u li x-xufiera tagħha jkopru diversi itinerarji matul l-istess jum ta’ xogħol u bl-istess vettura. Dik il-qorti tosserva wkoll li vetturi użati għal dan is-servizz jintużaw b’mod imħallat għal vjaġġi kemm ta’ inqas minn kif ukoll ta’ iktar minn 50 kilometru u tirrileva li, konformement mas-sentenza tad-9 ta’ Settembru 2021, Ministère public (Sanzjonijiet extraterritorjali) (C‑906/19, EU:C:2021:715), ir-Regolament Nru 561/2006 japplika għall-vetturi użati b’dan il-mod. Madankollu, hija tal-fehma li użu mħallat ma jimplikax li t-trasport kollu pprovdut minn ASTR jaqa’ taħt il-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dan ir-regolament.

20

F’dak li jirrigwarda, barra minn hekk, l-Artikolu 6(3) tar-Regolament Nru 561/2006, il-qorti tar-rinviju għandha dubji jekk, sabiex jiġi evalwat jekk it-total tal-ħin akkumulat ta’ sewqan matul kull ġimagħtejn konsekuttivi ġiex osservat, hemm lok li jittieħdu inkunsiderazzjoni biss il-“ħin(ijiet) tas-sewqan” irreġistrati, fis-sens tal-Artikolu 4(j) ta’ dan ir-regolament, matul dawn il-ġimagħtejn, jew inkella għandu jittieħed inkunsiderazzjoni ukoll kull “xogħol ieħor” imwettaq mix-xufier ikkonċernat, fis-sens tal-Artikolu 6(5) tal-imsemmi regolament. Dik il-qorti tqis li ma huwiex possibbli li jiġi ddeterminat b’mod ċar jekk dan ix-“xogħol ieħor” huwiex jew ma huwiex rilevanti għall-kalkolu tat-total tal-ħin akkumulat ta’ sewqan matul kull ġimagħtejn konsekuttivi, stabbilit fl-imsemmi Artikolu 6(3). Hija tosserva li l-Corte d’appello di Cagliari (il-Qorti tal-Appell ta’ Cagliari) ċaħdet l-argument ta’ Arst li jgħid li, għal dan il-għan, għandu jittieħed inkunsiderazzjoni biss il-ħin li x-xufier iqatta’ jsuq.

21

F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-Corte suprema di cassazione (il-Qorti Suprema tal-Kassazzjoni) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri quddiemha u li tagħmel id-domandi preliminari segwenti lill-Qorti tal-Ġustizzja:

“(1)

L-Artikolu 3(a) tar-Regolament [Nru 561/2006] għandu jiġi interpretat fis-sens li l-kunċett ta’ ‘rotta’ li ma taqbiżx il-50 kilometru jirreferi għall-kilometraġġ tal-itinerarju (linja) stabbilit mill-impriża ta’ trasport għall-ħlas tal-biljett tat-trasport, jew inkella għall-kilometraġġ totali magħmulin mix-xufier matul xift tax-xogħol ta’ kuljum, jew saħansitra għad-distanza massima magħmula fit-triq mill-vettura meta mqabbla mill-punt tat-tluq (raġġ), jew inkella, fin-nuqqas ta’ dan, skont liema kriterju ieħor għandhom jiġu kkalkolati l-kilometri tar-rotta?

Fi kwalunkwe każ, l-impriża li torganizza t-trasport tista’ tiġi eżentata mill-applikazzjoni tar-Regolament [Nru 561/2006] għall-vetturi li hija tuża esklużivament sabiex twettaq vjaġġi ta’ inqas minn 50 kilometru, jew inkella huwa s-servizz ta’ trasport kollu tal-impriża, minħabba li din tal-aħħar tkopri b’vetturi oħrajn l-itinerarji ta’ iktar minn 50 kilometru, li huwa suġġett għall-applikazzjoni tar-Regolament?

(2)

L-Artikolu 6(3) tar-Regolament [Nru 561/2006] għandu jiġi interpretat fis-sens li t-‘total tal-ħin akkumulat ta’ sewqan matul kull ġimagħtejn konsekuttivi’ huwa s-somma tal-‘ħinijiet ta’ sewqan’ matul dawn il-ġimgħatejn – skont id-definizzjoni mogħtija fl-Artikolu 4(j) [ta’ dan ir-regolament] – jew inkella dan total tal-ħin ta’ sewqan jinkludi wkoll attivitajiet oħra u, b’mod iktar partikolari, ix-xift kollu tax-xogħol żgurat mix-xufier matul dawn il-ġimagħtejn, jew saħansitra kwalunkwe ‘xogħol ieħor’ fis-sens tal-Artikolu 6(5) [tal-imsemmi regolament]?”

Fuq id‑domandi preliminari

Fuq l‑ewwel domanda

22

L-ewwel domanda preliminari tinqasam f’żewġ partijiet, li għandhom jiġu eżaminati suċċessivament.

Fuq l‑ewwel parti tal‑ewwel domanda

23

Permezz tal-ewwel parti tal-ewwel domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk l-Artikolu 3(a) tar-Regolament Nru 561/2006 għandux jiġi interpretat fis-sens li l-kunċett ta’ “rotta tal-linja li ma taqbiżx il-50 kilometru” jikkorrispondi għall-kilometraġġ tal-itinerarju stabbilit mill-impriża tat-trasport għas-servizzi regolari ta’ trasport tal-passiġġieri li hija tipprovdi.

24

Il-kunċett ta’ “rotta tal-linja” ma huwiex iddefinit mir-Regolament Nru 561/2006 u l-Artikolu 3(a) tiegħu ma jinkludi ebda riferiment għad-dritt tal-Istati Membri sabiex jiddefinixxu tali kunċett. Għall-finijiet tal-interpretazzjoni ta’ din id-dispożizzjoni, għandu għalhekk isir riferiment kemm għas-sens abitwali tat-termini ta’ dan il-kunċett fil-lingwaġġ kurrenti, kif ukoll għall-kuntest tiegħu u għall-għan imfittex mil-leġiżlazzjoni inkwistjoni (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tas‑7 ta’ Lulju 2022, Pricoforest, C‑13/21, EU:C:2022:531, punt 22 u l-ġurisprudenza ċċitata).

25

Fil-lingwaġġ kurrenti, it-terminu “rotta” jirreferi għal itinerarju jew vjaġġ, li jitwettaq jew li għandu jitwettaq, b’mod partikolari bit-triq, li jgħaqqad punt ta’ tluq ma’ punt ta’ wasla. It-terminu “linja” jirreferi għal linja kontinwa li tgħaqqad dawn il-punti.

26

Il-formulazzjoni tal-Artikolu 3(a) tar-Regolament Nru 561/2006 tirreferi għalhekk għal distanza konkreta, li diġà ġiet koperta jew li għad trid tiġi koperta, bit-triq insegwitu għal vjaġġ li jgħaqqad punt ta’ tluq ma’ punt ta’ wasla, sabiex jiġi żgurat it-trasport tal-passiġġieri permezz ta’ servizzi regolari li għalihom hija użata l-vettura kkonċernata (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tas‑7 ta’ Lulju 2022, Pricoforest, C‑13/21, EU:C:2022:531, punt 24). Din il-formulazzjoni ma tinkludi ebda riferiment għad-distanza effettivament koperta, bit-triq, minn xufier matul perijodu ta’ xogħol partikolari, jew għad-distanza massima koperta mill-vettura kkonċernata mill-punt tat-tluq tagħha.

27

Il-kunċett ta’ “servizzi regolari” huwa ddefinit fil-punt 2 tal-Artikolu 2 tar-Regolament Nru 1073/2009, li għalih jirreferi l-Artikolu 4(n) tar-Regolament Nru 561/2006, bħala “servizzi li jipprovdu għall-ġarr tal-passiġġieri f’intervalli speċifikati f’rotot speċifiċi, filwaqt li l-passiġġieri jitrikkbu u jitniżżlu f’waqfiet predeterminati”. Il-kunċett ta’ “vjaġġ determinat” jeskludi t-teħid inkunsiderazzjoni ta’ kull distanza effettivament kopert, bit-triq, minn xufier matul perijodu ta’ xogħol partikolari, jew tad-distanza massima koperta mill-vettura kkonċernata mill-punt tat-tluq tagħha, li jmorru lil hinn minn dan il-vjaġġ.

28

Għaldaqstant, il-kunċett ta’ “rotta tal-linja li ma taqbiżx il-50 kilometru”, fis-sens tal-Artikolu 3(a) tar-Regolament Nru 561/2006 għandu jinftiehem bħala li jirreferi għal vjaġġ determinat, li ma jaqbiżx din id-distanza, li jgħaqqad punt ta’ tluq ma’ punt ta’ wasla u jaqdi, jekk ikun il-każ, waqfiet intermedjarji stabbiliti minn qabel itellgħu jew iniżżlu lill-vjaġġaturi. Tali trasport bit-triq tal-passiġġieri huwa għalhekk, skont din id-dispożizzjoni, eskluż mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dan ir-regolament, indipendentement mill-kwistjoni dwar jekk ix-xufiera ddedikati għal dan ix-xogħol ikoprux diversi minn dawn il-vjaġġi matul l-istess jum ta’ xogħol u bl-istess vettura.

29

Fi kwalunkwe każ, hekk kif irrilevat il-Kummissjoni Ewropea fl-osservazzjonijiet bil-miktub tagħha, ix-xufiera tal-vetturi li għalihom ir-Regolament Nru 561/2006, skont l-Artikolu 3(a) tiegħu, ma japplikax, għandhom, konformement mal-Artikolu 15 ta’ dan ir-regolament, moqri fid-dawl tal-premessa 24 tiegħu, ikunu suġġetti għal regoli nazzjonali intiżi li jiżguraw protezzjoni xierqa kemm fir-rigward tal-ħinijiet ta’ sewqan permessi kif ukoll fir-rigward tal-pawżi u tal-perijodi ta’ mistrieħ obbligatorji. Il-leġiżlazzjoni nazzjonali applikabbli għandha, fi kwalunkwe każ, tosserva r-regoli stabbiliti mid-Direttiva 2002/15, f’dak li jirrigwarda, b’mod partikolari, tal-ħinijiet tax-xogħol, tal-pawża u tal-mistrieħ.

30

Fid-dawl tar-raġunijiet esposti iktar ’il fuq, hemm lok li r-risposta għall-ewwel parti tal-ewwel domanda tkun li l-Artikolu 3(a) tar-Regolament Nru 561/2006 għandu jiġi interpretat fis-sens li l-kunċett ta’ “rotta tal-linja li ma taqbiżx il-50 kilometru” jikkorrispondi għall-itinerarju stabbilit mill-impriża tat-trasport, li ma jaqbiżx din id-distanza, li l-vettura kkonċernata għandha tkopri bit-triq sabiex tgħaqqad punt ta’ tluq ma’ punt ta’ wasla u taqdi, jekk ikun il-każ, waqfiet intermedjarji stabbiliti minn qabel, sabiex tiżgura t-trasport tal-passiġġieri permezz tas-servizz regolari li għalih hija ddedikata.

Fuq it‑tieni parti tal‑ewwel domanda

31

Permezz tat-tieni parti tal-ewwel domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk id-dispożizzjonijiet moqrija flimkien tal-Artikolu 2(1)(b) u tal-Artikolu 3(a) tar-Regolament Nru 561/2006 għandhomx jiġu interpretati fis-sens li dan ir-regolament japplika għat-trasport bit-triq kollu mwettaq mill-impriża kkonċernata, meta l-vetturi użati għat-trasport tal-passiġġieri permezz ta’ servizzi regolari jintużaw sabiex ikopru, prinċipalment, rotot tal-linja li ma jaqbżux il-50 kilometru u, okkażjonalment, ir-rotot tal-linja li jaqbżu l-50 kilometru.

32

Qabel kollox, għandu jitfakkar li, fir-rigward tat-trasport bit-triq tal-passiġġieri mwettaq permezz ta’ servizzi regolari, il-kamp ta’ applikazzjoni tar-Regolament Nru 561/2006 huwa ddeterminat, minn naħa, fl-Artikolu 2(1)(b) tiegħu, li jipprovdi li dan ir-regolament japplika għat-trasport bit-triq tal-passiġġieri mwettaq b’vetturi li huma magħmula jew addattati b’mod permanenti sabiex iġorru aktar minn disa’ persuni inkluż ix-xufier, u li huma intiżi għal dan l-użu.

33

Minn naħa, skont kliem l-Artikolu 3(a) tar-Regolament Nru 561/2006, dan ir-regolament ma japplikax għat-trasport bit-triq imwettaq permezz ta’ “vetturi wżati għat-trasport tal-passiġġieri b’servizzi regolari fejn ir-rotta [tal-linja] koperta minn dan is-servizz ma taqbiżx il-50 kilometru”. Sa fejn din id-dispożizzjoni tintroduċi eċċezzjoni għall-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dan ir-regolament, din għandha tiġi interpretata b’mod strett, b’tali mod li l-effetti tagħha ma jiġux estiżi lil hinn minn dak li huwa neċessarju sabiex tiġi żgurata l-protezzjoni tal-interessi li din l-eċċezzjoni hija intiża li tiggarantixxi (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tad‑9 ta’ Settembru 2021, Ministère public (Sanzjonijiet extraterritorjali), C‑906/19, EU:C:2021:715, punt 33).

34

F’dawn iċ-ċirkustanzi, meta, bħal f’dan il-każ, impriża tiżgura t-trasport tal-passiġġieri permezz ta’ servizzi regolari li r-rotta tal-linja tagħhom taqbeż il-50 kilometru, imwettqa minn vetturi li normalment huma ddedikati għat-trasport ta’ passiġġieri permezz ta’ servizzi regolari li r-rotta tal-linja tagħhom ma taqbiżx il-50 kilometru, tali użu mħallat ma jistax jirrendi r-Regolament Nru 561/2006 applikabbli għat-trasport regolari kollu tal-passiġġieri mwettaq minn din l-impriża. Fil-fatt, it-trasport tal-passiġġieri permezz ta’ servizzi regolari li r-rotta tal-linja tagħhom ma taqbiżx il-50 kilometru huwa espressament eskluż mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dan ir-regolament bis-saħħa tal-Artikolu 3(a) tiegħu.

35

Fid-dawl tar-raġunijiet esposti iktar ’il fuq, hemm lok li r-risposta għat-tieni parti tal-ewwel domanda tkun li d-dispożizzjonijiet moqrija flimkien tal-Artikolu 2(1)(b) u tal-Artikolu 3(a) tar-Regolament Nru 561/2006 għandhom jiġu interpretati fis-sens li dan ir-regolament ma japplikax għat-trasport bit-triq kollu mwettaq mill-impriża kkonċernata, meta l-vetturi użati għat-trasport tal-passiġġieri permezz ta’ servizzi regolari jintużaw sabiex ikopru, prinċipalment, rotot tal-linja li ma jaqbżux il-50 kilometru u, okkażjonalment, rotot tal-linja li jaqbżu l-50 kilometru. Dan ir-regolament japplika biss meta din ir-rotta taqbeż il-50 kilometru.

Fuq it‑tieni domanda

36

Permezz tat-tieni domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk l-Artikolu 6(3) tar-Regolament Nru 561/2006 għandux jiġi interpretat fis-sens li l-kunċett ta’ “total tal-ħin akkumulat ta’ sewqan matul kull ġimagħtejn konsekuttivi”, li jinsab f’din id-dispożizzjoni, ikopri, minbarra l-“ħin ta’ sewqan”, fis-sens tal-Artikolu 4(j) ta’ dan ir-regolament, kull “xogħol ieħor”, fis-sens tal-Artikolu 6(5) tal-imsemmi regolament, imwettaq mix-xufier matul dawn il-ġimagħtejn.

37

Skont l-Artikolu 6(3) tar-Regolament Nru 561/2006, it-“total tal-ħin akkumulat tas-sewqan matul kull ġimagħtejn konsekuttivi ma għandux jeċċedi 90 siegħa”.

38

Il-verżjonijiet ta’ din id-dispożizzjoni b’mod partikolari bl-Ispanjol, bil-Ġermaniż, bl-Ingliż, bil-Franċiż, bl-Ungeriż u bil-Portugiż jirreferu għall-kunċett ta’ “ħin ta’ sewqan”, iddefinit fl-Artikolu 4(j) ta’ dan ir-regolament, bħala t-“tul ta’ attività tas-sewqan irreġistrata” konformement mad-dispożizzjonijiet tar-Regolament Nru 165/2014. Min-naħa l-oħra, l-espressjoni “periodo di guida”, li tinsab fil-verżjoni bil-lingwa Taljana tal-Artikolu 6(3) tar-Regolament Nru 561/2006, tikkorrispondi għall-kunċett ta’ “perijodu ta’ sewqan”, iddefinit fl-Artikolu 4(q) ta’ dan tal-aħħar bħala “l-ħin ta’ sewqan akkumulat minn meta xufier jibda jsuq wara perijodu ta’ mistrieħ jew pawża sakemm hu jieħu perijodu ta’ mistrieħ jew pawża” fejn huwa speċifikat li “l-perijodu ta’ sewqan jista’ jkun kontinwu jew imqassam”.

39

F’dawn iċ-ċirkustanzi, għandu jiġi kkonstatat li kemm il-kunċett ta’ “tul ta’ sewqan” kif ukoll dak ta’ “perijodu ta’ sewqan”, fis-sens tal-Artikolu 4(j) u (q) tar-Regolament Nru 561/2006, jirreferu għat-terminu ta’ żmien li s-sewwieq jgħaddi sabiex isuq, anki jekk l-ewwel kunċett ikopri biss il-perijodu ta’ żmien irreġistrat.

40

Min-naħa l-oħra, il-kunċett ta’ “xogħol ieħor” huwa ddefinit fl-Artikolu 4(e) tar-Regolament Nru 561/2006 bħala “l-attivitajiet kollha li huma definiti bħala ħin ta’ xogħol”, fis-sens tal-punt 1 tal-Artikolu 3(a) tad-Direttiva 2002/15 “ħlief ‘sewqan’”. Skont din l-aħħar dispożizzjoni, il-“ħin tax-xogħol” jinkludi b’mod partikolari, “il-ħin iddedikat għall-attivitajiet kollha tat-trasport fit-toroq” b’mod partikolari s-“sewqan”, “it-tagħbija u l-ħatt”, “l-għajnuna lill-passiġġieri biex jitilgħu u jinżlu minn fuq il-vettura”, “it-tindif u l-manteniment tekniku” u “x-xogħol l-ieħor kollu intiż biex jassigura s-sigurtà tal-vettura, it-tagħbija u l-pasiġġieri tagħha jew biex jitwettqu l-obbligazzjonijiet legali jew regolatorji direttament marbuta ma’ l-operazzjoni speċifika tat-trasport li tkun isseħħ”.

41

Minn dan jirriżulta li l-kunċetti ta’ “ħin ta’ sewqan” u ta’ “perijodu ta’ sewqan”, fis-sens tal-Artikolu 4(j) u (q) tar-Regolament Nru 561/2006, ikopru biss l-attività ta’ sewqan u mhux l-attivitajiet kollha mwettqa mix-xufier matul il-ħin tax-xogħol tiegħu.

42

Barra minn hekk, l-Artikolu 6(5) tar-Regolament Nru 561/2006 jimponi fuq ix-xufier l-obbligu li jirreġistra bħala “xogħol ieħor”, mhux biss “kull ħin li jagħmel kif deskritt fl-Artikolu 4(e) [ta’ dan ir-regolament]”, jiġifieri, kull attività, bl-eċċezzjoni tas-sewqan, iddefinita bħala “ħin tax-xogħol”, iżda wkoll “kull ħin li jagħmel isuq il-vettura wżata għal operazzjonijiet kummerċjali li ma taqax fil-kamp ta’ applikazzjoni [tal-imsemmi] regolament”.

43

Minn dan isegwi li, sabiex jiġi kkalkolat it-total tal-ħin akkumulat ta’ sewqan matul kull ġimagħtejn konsekuttivi, li ma għandux jaqbeż id-90 siegħa, konformement mal-Artikolu 6(3) tar-Regolament Nru 561/2006, għandhom jittieħdu inkunsiderazzjoni biss il-perijodi ta’ ħin li x-xufier iqatta’ jsuq u li jaqgħu taħt il-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dan ir-regolament. Fil-fatt, il-fatt li f’tali kalkolu jiġi inkluż il-ħin li x-xufier iqatta’ jsuq vettura li għaliha dan ir-regolament ma japplikax, bis-saħħa tal-Artikolu 3(a) tiegħu, ikun tfisser li trasport bit-triq espressament eskluż mill-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 6(3) tal-imsemmi regolament jiġi inkluż taħt l-imsemmi artikolu.

44

Fid-dawl tar-raġunijiet esposti iktar ’il fuq hemm lok li r-risposta għat-tieni domanda tkun li l-Artikolu 6(3) tar-Regolament Nru 561/2006 għandu jiġi interpretat fis-sens li l-kunċett ta’ “total tal-ħin akkumulat ta’ sewqan matul kull ġimagħtejn konsekuttivi”, li jinsab f’din id-dispożizzjoni, ikopri biss il-“ħin ta’ sewqan”, fis-sens tal-Artikolu 4(j) ta’ dan ir-regolament, bl-esklużjoni ta’ kull “xogħol ieħor”, fis-sens tal-Artikolu 6(5) tal-imsemmi regolament, imwettaq mix-xufier matul dawn il-ġimagħtejn.

Fuq l‑ispejjeż

45

Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija dik il-qorti li għandha tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura.

 

Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (It-Tielet Awla) taqta’ u tiddeċiedi:

 

1)

L-Artikolu 3(a) tar-Regolament (KE) Nru 561/2006 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-15 ta’ Marzu 2006 dwar l-armonizzazzjoni ta’ ċerta leġislazzjoni soċjali li għandha x’taqsam mat-trasport bit-triq u li jemenda r-Regolamenti tal-Kunsill (KEE) Nru 3821/85 u (KE) Nru 2135/98 u li jħassar ir-Regolament tal-Kunsill (KEE) Nru 3820/85 kif emendat bir-Regolament (UE) Nru 165/2014 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal‑4 ta’ Frar 2014,

għandu jiġi interpretat fis-sens li:

il-kunċett ta’ “rotta tal-linja li ma taqbiżx il-50 kilometru” jikkorrispondi għall-itinerarju stabbilit mill-impriża tat-trasport, li ma jaqbiżx din id-distanza, li l-vettura kkonċernata għandha tkopri bit-triq sabiex tgħaqqad punt ta’ tluq ma’ punt ta’ wasla u taqdi, jekk ikun il-każ, waqfiet intermedjarji stabbiliti minn qabel, sabiex tiżgura t-trasport tal-passiġġieri permezz tas-servizz regolari li għalih hija ddedikata.

 

2)

Id-dispożizzjonijiet moqrija flimkien tal-Artikolu 2(1)(b) u tal-Artikolu 3(a) tar-Regolament Nru 561/2006, kif emendat bir-Regolament Nru 165/2014,

għandhom jiġu interpretati fis-sens li:

dan ir-regolament ma japplikax għat-trasport bit-triq kollu mwettaq mill-impriża kkonċernata, meta l-vetturi użati għat-trasport tal-passiġġieri permezz ta’ servizzi regolari jintużaw sabiex ikopru, prinċipalment, rotot tal-linja li ma jaqbżux il-50 kilometru u, okkażjonalment, rotot tal-linja li jaqbżu l-50 kilometru. Dan ir-regolament japplika biss meta din ir-rotta taqbeż il-50 kilometru.

 

3)

L-Artikolu 6(3) tar-Regolament (KE) Nru 561/2006, kif emendat bir-Regolament Nru 165/2014,

għandu jiġi interpretat fis-sens li:

il-kunċett ta’ “total tal-ħin akkumulat ta’ sewqan matul kull ġimagħtejn konsekuttivi”, li jinsab f’din id-dispożizzjoni, ikopri biss il-“ħin ta’ sewqan”, fis-sens tal-Artikolu 4(j) ta’ dan ir-regolament, bl-esklużjoni ta’ kull “xogħol ieħor”, fis-sens tal-Artikolu 6(5) tal-imsemmi regolament, imwettaq mix-xufier matul dawn il-ġimagħtejn.

 

Firem


( *1 ) Lingwa tal-kawża: it-Taljan.

Top