–

għal Sad Trasporto Locale SpA, minn G. Greco u A. Sandulli, avvocati,

–

għall-Provincia autonoma di Bolzano, minn L. Fadanelli, P. Mantini, P. Pignatta, L. Plancker u A. Roilo, avvocati,

–

għal Strutture Trasporto Alto Adige SpA A.G., minn P. Mantini, avvocato,

–

għall-Kummissjoni Ewropea, minn G. Gattinara, P. Messina u F. Tomat, bħala aġenti,

1

It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikolu 1(2) tar-Regolament (KE) Nru 1370/2007 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat‑23 ta’ Ottubru 2007 dwar servizzi pubbliċi tat-trasport tal-passiġġieri bil-ferrovija u bit-triq u li jħassar ir-Regolamenti tal-Kunsill (KEE) Nri 1191/69 u 1107/70 (ĠU 2007, L 315, p. 1), kif emendat bir-Regolament (UE) 2016/2338 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal‑14 ta’ Diċembru 2016 (ĠU 2016, L 354, p. 22) (iktar ’il quddiem ir-“Regolament Nru 1370/2007”), kif ukoll tal-Artikolu 107(1) TFUE.

2

Din it-talba tressqet fil-kuntest ta’ tilwima bejn Sad Trasporto Locale SpA u l-Provincia autonoma di Bolzano (il-Provinċja Awtonoma ta’ Bolzano, l-Italja), dwar l-għoti dirett, lil operatur intern, permezz ta’ konċessjoni, tas-servizz tat-trasport pubbliku ta’ passiġġiera fuq ċerti installazzjonijiet tal-ferrovija u faċilitajiet tal-cable car lil Strutture Trasporto Alto Adige SpA A. G. (iktar ’il quddiem “STA”).

3

Il-premessi 33 u 36 tar-Regolament Nru 1370/2007 huma fformulati kif ġej:

[…]

4

L-Artikolu 1 ta’ dan ir-regolament, intitolat “Skop u kamp ta’ applikazzjoni”, jiddisponi, fil-paragrafi 1 u 2 tiegħu:

“1.   L-iskop ta’ dan ir-Regolament huwa li jiddefinixxi il-mod kif, skond ir-regoli tal-liġi Komunitarja, l-awtoritajiet kompetenti jistgħu jaġixxu fil-qasam tat-trasport pubbliku ta’ passiġġieri biex jiggarantixxu l-forniment ta’ servizzi ta’ interess ġenerali li huma fost l-affarijiet l-oħra iktar numerużi, iktar sikuri, ta’ kwalità għola jew ta’ prezz orħos minn dawk li l-forza tas-suq waħedha tista’ tippermetti.

Għal dan il-għan, dan ir-Regolament jistabbilixxi l-kondizzjonijiet li taħthom l-awtoritajiet kompetenti, meta jimponu obbligi ta’ servizz pubbliku jew jikkonkludu kuntratti għal servizz pubbliku, jikkumpensaw lill-operaturi ta’ servizz pubbliku għall-ispejjeż li jkunu għamlu u/jew jagħtu drittijiet esklussivi bi tpattija għall-operat ta’ obbligi tat-trasport pubbliku.

2.   Dan ir-Regolament għandu japplika għall-operat nazzjonali u internazzjonali tas-servizzi pubbliċi tat-trasport tal-passiġġieri bil-ferrovija u b’mezzi ferrovjarji oħrajn u bit-triq, ħlief għas-servizzi li huma mħaddma prinċipalment għall-interess storiku tagħhom jew għall-valur turistiku tagħhom. L-Istati Membri jistgħu japplikaw dan ir-Regolament għat-trasport pubbliku għall-passiġġieri bil-passaġġi fuq l-ilma interni u, bla preġudizzju għar-Regolament tal-Kunsill (KEE) Nru 3577/92 tas‑7 ta’ Diċembru 1992 li japplika l-prinċipju ta’ libertà li jiġu pprovduti servizzi għat-trasport marittimu fi ħdan l-Istati Membri (kabotaġġ marittimu) [(ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 6, Vol. 2, p. 10)], b’ibħra nazzjonali.

[…]”

5

L-Artikolu 2 tal-imsemmi regolament, intitolat “Definizzjonijiet”, jistipula, fil-punti (a), (e), (h), (i), (j), u (aa) tiegħu:

“Għall-finijiet ta’ dan ir-Regolament:

[…]

[…]

[…]

6

L-Artikolu 5 tal-istess regolament, intitolat “L-għoti ta’ kuntratti għal servizz pubbliku”, jipprevedi, fil-paragrafu 2 tiegħu:

“Dment li ma jkunx ipprojbit mil-liġi nazzjonali, kwalunkwe awtorità lokali kompetenti, kemm jekk hija awtorità individwali jew grupp ta’ awtoritajiet li jipprovdu servizzi integrati tat-trasport pubbliku tal-passiġġieri, tista’ tiddeċiedi li tipprovdi servizzi tat-trasport pubbliku tal-passiġġieri hija stess jew tagħti kuntratti għal servizz pubbliku direttament lil entità legalment distinta li fuqha l-awtorità lokali kompetenti, jew, fil-każ ta’ grupp ta’ awtoritajiet tal-anqas awtorità lokali kompetenti waħda, teżerċita kontroll simili għal dak eżerċitat fuq id-dipartimenti tagħha stess.

[…]”

7

L-Artikolu 3 tar-Regolament (UE) 2016/424 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tad‑9 ta’ Marzu 2016 dwar l-installazzjonijiet tal-funikular u li jħassar id-Direttiva 2000/9/KE (ĠU 2016, L 81, p. 1, rettifika fil-ĠU 2016, L 266, p. 8), intitolat “Definizzjonijiet”, jipprevedi, fil-punti 1, 7 u 9 tiegħu:

“Għall-finijiet ta’ dan ir-Regolament japplikaw id-definizzjonijiet li ġejjin:

[…]

[…]

8

Id-decreto legislativo n. 50 – Codice dei contratti pubblici (id-Digriet Leġiżlattiv Nru 50 dwar il-Kodiċi dwar il-Kuntratti Pubbliċi) tat‑18 ta’ April 2016 (GURI Nru 91 tad‑19 ta’ April 2016 – Suppliment Ordinarju Nru 10), fil-verżjoni tiegħu applikabbli għat-tilwima fil-kawża prinċipali, jistabbilixxi, fl-Artikolu 192(2) tiegħu:

“Għall-finijiet tal-għoti intern ta’ kuntratt li għandu bħala suġġett servizzi disponibbli fis-suq f’kuntest ta’ kompetizzjoni, l-awtoritajiet kontraenti għandhom iwettqu, qabel, evalwazzjoni tal-opportunità ekonomika tal-offerta tal-entitajiet interni, fid-dawl tas-suġġett u tal-valur tal-provvista, u jagħtu kont fil-motivazzjoni tad-deċiżjoni ta’ għoti tar-raġunijiet li għalihom ma hemmx l-użu tas-suq, kif ukoll tal-vantaġġi għal-kollettività tal-mod ta’ ġestjoni adottat, inkluż permezz ta’ riferiment għall-għanijiet ta’ universalità u ta’ soċjalità, ta’ effiċjenza, ta’ ekonomija u ta’ kwalità tas-suq, kif ukoll l-aħjar użu tar-riżorsi pubbliċi.”

9

L-Artikolu 34(20) tad-decreto-legge n. 179/2012 – Ulteriori misure urgenti per la crescita del Paese (id-Digriet Leġiżlattiv Nru 179, dwar Miżuri Urġenti Oħrajn għat-Tkabbir tal-Pajjiż) tat‑18 ta’ Ottubru 2012 (GURI Nru 245 tad‑19 ta’ Ottubru 2012 – Suppliment Ordinarju Nru 194), mibdul f’liġi, b’modifiki, bil-legge n. 221 (il-Liġi Nru 221) tas‑17 ta’ Diċembru 2012 (GURI Nru 294 tat‑18 ta’ Diċembru 2012 – Suppliment Ordinarju Nru 208), jipprovdi:

“Għas-servizzi pubbliċi lokali ta’ interess ekonomiku, sabiex jiġu żgurati l-osservanza tad-dritt tal-Unjoni Ewropea, l-ugwaljanza bejn l-operaturi u l-ekonomija tal-ġestjoni kif ukoll sabiex tiġi żgurata informazzjoni xierqa għall-entitajiet ikkonċernati, il-kuntratt ta’ servizz għandu jingħata abbażi ta’ rapport stabbilit għal dan l-għan u ppubblikat fis-sit internet tal-entità li tagħmel l-għoti kkonċernat; dan ir-rapport għandu jesponi l-motivi għal tali għoti u kif inhuma ssodisfatti l-kundizzjonijiet previsti mid-dritt tal-Unjoni għall-forma ta’ għoti magħżula, u għandu jiddefinixxi l-kontenut preċiż tal-obbligi ta’ servizz pubbliku u ta’ servizz universali billi jiġi indikat il-kumpens ekonomiku jekk ikun il-każ.”

10

Permezz tad-deċiżjonijiet tat‑30 ta’ Diċembru 1991 u tal‑15 ta’ Ġunju 2001, li l-effetti tagħhom ġew estiżi diversi drabi u, fl-aħħar lok, sad‑19 ta’ Marzu 2021, il-konvenuta fil-kawża prinċipali, il-Provinċja Awtonoma ta’ Bolzano tat lir-rikorrenti fil-kawża prinċipali, Sad Trasporto Locale SpA, il-ġestjoni tas-servizzi ta’ trasport pubbliku lokali tal-imsemmija provinċja, li tinkludi installazzjonijiet fissi ta’ funikular, ta’ cable car u ta’ tramm.

11

Permezz tad-Deċiżjoni Nru 243 tas‑16 ta’ Marzu 2021, il-konvenuta fil-kawża prinċipali għamlet l-għoti intern, skont l-Artikolu 5(2) tar-Regolament Nru 1370/2007, tas-servizzi ta’ trasport pubbliku msemmija iktar ’il fuq lil STA, kumpannija li hija l-unika azzjonista tagħha u li għalhekk hija ġuridikament distinta minnha, iżda li teżerċita prinċipalment l-attivitajiet tagħha magħha u li topera esklużivament fit-territorju tal-Provinċja awtonoma ta’ Bolzano, għall-perijodu bejn id‑19 ta’ Mejju 2021 u t‑30 ta’ April 2030.

12

It-trasport bil-funikular u bit-tramm jirrappreżenta l-maġġoranza tas-servizzi ta’ trasport li l-ġestjoni tiegħu ngħatat b’dan il-mod, u t-trasport bil-cable car jikkostitwixxi 47 % tas-servizzi globali direttament mogħti lil STA.

13

Permezz ta’ dik id-Deċiżjoni Nru 243, il-konvenuta fil-kawża prinċipali approvat kuntratt ta’ servizz pubbliku li jipprevedi l-għoti lil STA ta’ tariffa kuntrattwali bi spiża għall-konvenuta fil-kawża prinċipali, kif ukoll il-pjan ekonomiku u finanzjarju dwar ir-relazzjoni tagħha ma’ STA, li minnu jirriżulta li d-dħul tariffarju jingħata lill-konvenuta fil-kawża prinċipali, filwaqt li d-dħul potenzjali b’oriġini minn attivitajiet kummerċjali oħrajn, anċillari għall-provvista tas-servizz ikkonċernat, jiġi attribwit lil STA.

14

Permezz tad-Deċiżjoni Nru 244, adotta fl-istess jum bħall-imsemmija Deċiżjoni Nru 243, il-konvenuta fil-kawża prinċipali imponiet fuq ir-rikorrenti fil-kawża prinċipali l-obbligu li tkompli tipprovdi servizzi ta’ trasport sakemm STA tieħu l-inkarigu ta’ dan.

15

Ir-rikorrenti fil-kawża prinċipali talbet, permezz ta’ rikors quddiem it-Tribunale Regionale di Giustizia Amministrativa del Trentino Alto Adige, Sezione autonoma di Bolzano (il-Qorti Amministrattiva Reġjonali ta’ Trentino Alto Adige, Taqsima Awtonoma ta’ Bolzano, l-Italja, l-annullament tad-Deċiżjonijiet Nri 243 u 244 kif ukoll tal-atti konnessi, inkluż ir-rapport dwar l-għoti intern, il-kuntratt ta’ servizz ikkonċernat kif ukoll il-pjan ekonomiku u finanzjarju korrispondenti.

16

F’dan ir-rigward, ir-rikorrenti fil-kawża prinċipali targumenta li dawn id-deċiżjonijiet kienu illegali, sa fejn l-Artikolu 5(2) sa (6) tar-Regolament Nru 1370/2007 ma kinux japplikaw għall-kuntratti ta’ servizz pubbliku inkwistjoni fil-kawża prinċipali, peress li din id-dispożizzjoni tirrigwarda biss l-kuntratti ta’ konċessjoni dwar it-trasport pubbliku ta’ passiġġiera bil-ferrovija jew b’modi ferrovjarji oħrajn u bit-triq. Issa, it-tilwima fil-kawża prinċipali għandha bħala għan kuntratt ta’ servizz li, minn naħa, ma għandux il-forma ta’ konċessjoni u, min-naħa l-oħra, jirrigwarda servizz ta’ trasport bil-cable car. Konsegwentement, din it-tilwima għandha tiġi deċiża konformement mal-Kodiċi dwar il-Kuntratti Pubbliċi, b’mod partikolari l-Artikolu 192(2) tiegħu, li jissuġġetta għoti intern għall-eżistenza ta’ kundizzjonijiet speċifiċi, b’mod partikolari motivazzjoni msaħħa dwar l-impossibbiltà li titnieda sejħa għal offerti u t-turija tal-vantaġġi, għall-kollettività, ta’ tali għoti, li ma humiex issodisfatti f’din il-kawża.

17

Matul il-proċedura, ir-rikorrenti fil-kawża prinċipali qajmet, billi fakkret il-premessa 33 tar-Regolament Nru 1370/2007, il-kwistjoni tal-kompatibbiltà tal-kumpens allokat fil-kuntest tal-kuntratt ta’ servizz pubbliku inkwistjoni fil-kawża prinċipali mad-dispożizzjonijiet tat-Trattat FUE dwar l-għajnuna mill-Istat, billi allegat, b’mod partikolari, li l-livell tal-kumpens mogħti lil STA ma kienx ġie ddeterminat abbażi ta’ analiżi tal-ispejjeż li impriża medja, amministrata tajjeb u mgħammra b’mod adegwat fil-qasam tat-trasport, kienet issostni sabiex teżegwixxi l-obbligi ta’ servizz li kienu imposti fuqha.

18

Peress li t-Tribunale Regionale di Giustizia Amministrativa del Trentino Alto Adige, Sezione autonoma di Bolzano (il-Qorti Amministrattiva Reġjonali ta’ Trentino Alto Adige, Taqsima Amministrattiva ta’ Bolzano) ċaħdet ir-rikors tar-rikorrenti fil-kawża prinċipali, din tal-aħħar adixxiet lill-Consiglio di Stato (il-Kunsill tal-Istat, l-Italja), il-qorti tar-rinviju, b’rikors għal riforma. Dik il-qorti għandha xi dubji dwar l-interpretazzjoni tad-dispożizzjonijiet tar-Regolament Nru 1370/2007 u tat-Trattat FUE dwar l-għajnuna mill-Istat.

19

B’mod partikolari, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, minn naħa, dwar il-kwistjoni ta’ jekk it-trasport bil-cable car jaqax fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dan ir-regolament, kif iddefinit fl-Artikolu 1(2) tiegħu, u, jekk, min-naħa l-oħra, għall-finijiet tal-evalwazzjoni ta’ jekk il-kumpens previst mill-kuntratt ta’ servizz pubbliku ta’ trasport ta’ passiġġiera inkwistjoni fil-kawża prinċipali jikkostitwixxix għajnuna mill-Istat, fis-sens tal-Artikolu 107(1) TFUE, suġġetta għall-obbligu ta’ notifika minn qabel previst fl-Artikolu 108(3) TFUE, liema metodoloġija li ppermettiet li jiġi kkalkolat dan il-kumpens kienet konformi mar-raba’ kundizzjoni imposta mill-ġurisprudenza li toħroġ mis-sentenza tal‑24 ta’ Lulju 2003, Altmark Trans u Regierungspräsidium Magdeburg (C‑280/00, EU:C:2003:415).

20

F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-Consiglio di Stato (il-Kunsill tal-Istat) iddeċieda li jissospendi l-proċeduri u li jagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari li ġejjin:

21

Permezz tal-ewwel domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk l-Artikolu 1(2) tar-Regolament Nru 1370/2007 għandux jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi l-applikazzjoni ta’ dan ir-regolament għal kuntratt imħallat ta’ servizzi pubbliċi ta’ trasport multimodali ta’ passiġġiera li jinkludi t-trasport bit-tramm, bil-funikular u bil-cable car, anki f’kuntest li fih it-trasport bil-ferrovija jirrappreżenta l-maġġoranza tas-servizzi ta’ trasport li ġiet attribwita l-ġestjoni tagħhom.

22

Qabelxejn, għandu jitfakkar, minn naħa, li, skont ġurisprudenza stabbilita, interpretazzjoni ta’ dispożizzjoni tad-dritt tal-Unjoni ma jistax ikollha r-riżultat li tneħħi kull effett utli mill-formulazzjoni ċara u preċiża ta’ din id-dispożizzjoni. Għalhekk, meta s-sens ta’ dispożizzjoni tad-dritt tal-Unjoni jkun jirriżulta mingħajr ambigwità mill‑formulazzjoni stess tagħha, il-Qorti tal-Ġustizzja ma tistax titbiegħed minn din l-interpretazzjoni (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tal‑20 ta’ Settembru 2022, VD u SR, C‑339/20 u C‑397/20, EU:C:2022:703, punt 71 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata).

23

Min-naħa l-oħra, l-Artikolu 9 tar-Regolament Nru 1370/2007 jeżenta l-kumpens mogħti konformement ma’ dan ir-regolament mill-obbligu ta’ notifika minn qabel previst fl-Artikolu 108(3) TFUE. Għalhekk, bħala temperament għar-regola ġenerali kkostitwita mill-obbligu ta’ notifika, id-dispożizzjonijiet tal-imsemmi regolament u l-kundizzjonijiet previsti minnu għandhom jinftiehmu b’mod strett (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tal‑21 ta’ Lulju 2016, Dilly’s Wellnesshotel, C‑493/14, EU:C:2016:577, punt 37, u tal‑5 ta’ Marzu 2019, Eesti Pagar, C‑349/17, EU:C:2019:172, punt 60).

24

Il-formulazzjoni tal-Artikolu 1(2) tar-Regolament Nru 1370/2007, li jiddefinixxi l-kamp ta’ applikazzjoni tiegħu, jipprovdi li dan ir-regolament japplika għall-operat nazzjonali u internazzjonali tas-servizzi pubbliċi tat-trasport tal-passiġġieri bil-ferrovija u b’mezzi ferrovjarji oħrajn u bit-triq, bl-eċċezzjoni tas-servizzi li huma mħaddma prinċipalment għall-interess storiku tagħhom jew għall-valur turistiku tagħhom. Fih huwa ppreċiżat ukoll li l-Istati Membri jistgħu japplikaw dan ir-regolament għat-trasport pubbliku ta’ passiġġiera fuq l-ilma.

25

Issa, l-ewwel, għandu jiġi kkonstatat li r-Regolament Nru 1370/2007 ma jiddefinixxix it-termini “trasport tal-passiġġieri bil-ferrovija u b’mezzi ferrovjarji oħrajn”. Madankollu, fid-dawl tas-sens normali tagħhom fil-lingwaġġ ta’ kuljum, l-għażla tal-leġiżlatur li juża dan il-kliem timplika li huwa ried ikopri mezzi ta’ trasport ikkaratterizzati miċ-ċaqliq ta’ vetturi f’passaġġ magħmul minn binarju wieħed jew diversi binarji paralleli.

26

Konsegwentement, l-imsemmi kliem ma japplikax għal mezz ta’ trasport bħall-cable car. Fil-fatt, il-cable car hija ddefinita fil-punt (7) tal-Artikolu 3 tar-Regolament 2016/424 bħala installazzjoni tal-funikular fejn it-trasportaturi jkunu sospiżi u jinġarru minn kejbil wieħed jew aktar;

27

It-tieni, għal din l-istess raġuni, dan il-mezz ta’ trasport ma jaqax għaldaqstant taħt it-trasport bit-triq jew fuq l-ilma, imsemmija wkoll fl-Artikolu 1(2) tar-Regolament Nru 1370/2007.

28

It-tielet, ir-Regolament Nru 1370/2007 ma jinkludi ebda dispożizzjoni intiża li tapplika dan tal-aħħar għal kuntratti mħallta li jinkludu mezzi ta’ trasport differenti minn dawk imsemmija fl-Artikolu 1(2) tiegħu, inkluż f’kuntest li fih it-trasport bil-ferrovija jirrappreżenta iżjed minn 50 % tal-kuntratt ikkonċernat.

29

Ir-raba’, għandu jiġi rrilevat li l-Artikolu 1(2) tar-Regolament Nru 1370/2007 jipprevedi l-possibbiltà, għall-Istati Membri, li japplikaw dan ir-regolament għat-trasport pubbliku ta’ passiġġiera fuq l-ilma. Għalhekk, peress li l-possibbiltà ta’ estensjoni tal-kamp ta’ applikazzjoni tal-imsemmi regolament hija prevista espressament fl-Artikolu 1(2) tiegħu mingħajr din id-dispożizzjoni ma ssemmi t-trasport bil-cable car, dan il-mezz ta’ trasport għandu jitqies bħala li ma jistax ikun is-suġġett ta’ tali possibbiltà.

30

Madankollu, għar-raġunijiet esposti fil-punt 23 ta’ din is-sentenza, l-Artikolu 1(2) tal-istess regolament, li jiddetermina l-kamp ta’ applikazzjoni tiegħu, għandu jkun is-suġġett ta’ interpretazzjoni stretta.

31

Konsegwentement, ir-risposta għall-ewwel domanda għandha tkun li l-Artikolu 1(2) tar-Regolament Nru 1370/2007 għandu jiġi interpretat fis-sens li dan ir-regolament ma japplikax għal kuntratt imħallat ta’ servizzi pubbliċi ta’ trasport multimodali ta’ passiġġiera li jinkludi t-trasport bit-tramm, bil-funikular u bil-cable car, anki f’kuntest li fih it-trasport bil-ferrovija jirrappreżenta l-maġġoranza tas-servizzi ta’ trasport li ġiet attribwita l-ġestjoni tagħhom.

32

Fid-dawl tar-risposta mogħtija għall-ewwel domanda, ma hemmx lok li tingħata risposta għat-tieni u għat-tielet domanda.

33

Permezz tar-raba’ domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk l-Artikolu 107(1) TFUE għandux jiġi interpretat fis-sens li jikkostitwixxi “għajnuna mill-Istat”, fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni, il-kumpens ta’ obbligi ta’ servizz pubbliku mħallas lil operatur intern fil-kuntest ta’ għoti dirett ta’ kuntratt ta’ servizz pubbliku ta’ trasport ta’ passiġġiera minn awtorità lokali kompetenti li ġie kkalkolat abbażi tal-ispejjeż tal-operat li huma, minn naħa, ikkalkolati billi jittieħdu inkunsiderazzjoni spejjeż preċedenti tas-servizz ipprovdut mill-operatur uxxenti u, min-naħa l-oħra, relatati ma’ spejjeż jew ma’ korrispettivi li huma wkoll relatati mal-għoti preċedenti jew, fi kwalunkwe każ, dwar parametri standard tas-suq, li japplikaw għall-operaturi kollha tas-suq ikkonċernat.

34

Din id-domanda saret, bħalma jsegwi mill-ispjegazzjonijiet tal-qorti tar-rinviju, f’kuntest li fih is-sistema ta’ kumpens li għandu jingħata lill-operatur il-ġdid kienet tiġi ddeterminata b’mod partikolari abbażi ta’ parametri ta’ referenza settorjali uniformi u ta’ paragun mal-ispejjeż li joħorġu minn pjan ekonomiku u finanzjarju dwar sejħa għal offerti simulata, min-naħa tiegħu bbażat fuq il-kontijiet tal-profitti u t-telf tal-operatur uxxenti relatati ma’ ċerti snin preċedenti.

35

Preliminarjament, għandu jitfakkar li, bħalma jsegwi mill-premessa 36 tar-Regolament Nru 1370/2007, peress li dak li huwa mogħti huwa kumpens relatat mal-provvista ta’ servizz pubbliku ta’ trasport ta’ passiġġiera li ma jaqax taħt dan ir-regolament, għandu jiġi eżaminat jekk dan il-kumpens jikkostitwixxix għajnuna mill-Istat, fis-sens tal-Artikolu 107(1) TFUE, f’liema każ l-imsemmi kumpens huwa suġġett għall-obbligu ta’ notifika previst fl-Artikolu 108(3) TFUE.

36

Issa, minn ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li huma kkunsidrati bħala għajnuna mill-Istat l-interventi li, taħt kwalunkwe forma li tkun, jistgħu jiffavorixxu direttament jew indirettament lil impriżi jew li għandhom jitqiesu bħala li jagħtu vantaġġ ekonomiku li l-impriża benefiċjarja ma kinitx tkun tista’ tikseb fil-kundizzjonijiet normali tas-suq (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tas‑27 ta’ Jannar 2022, Sātiņi-S, C‑238/20, EU:C:2022:57, punt 41 u l-ġurisprudenza ċċitata).

37

Madankollu, skont is-sentenza tal‑24 ta’ Lulju 2003, Altmark Trans u Regierungspräsidium Magdeburg (C‑280/00, EU:C:2003:415), kumpens ta’ servizz pubbliku joħroġ ’il barra mill-kwalifika ta’ għajnuna mill-Istat meta erba’ kundizzjonijiet ikunu ssodisfatti b’mod kumulattiv. L-ewwel, l-impriża benefiċjarja ta’ kumpens li jirrappreżenta l-korrispettiv ta’ servizzi mwettqa għall-eżekuzzjoni ta’ obbligi ta’ servizz pubbliku għandha effettivament tkun responsabbli għall-eżekuzzjoni ta’ obbligi ta’ servizz pubbliku u dawn l-obbligi għandhom ikunu ddefiniti b’mod ċar. It-tieni, il-parametri li fuqhom huwa kkalkolat dan il-kumpens għandhom ikunu stabbiliti minn qabel b’mod oġġettiv u trasparenti. It-tielet, il-kumpens ma jistax ikun iktar minn dak li hu neċessarju sabiex ikunu koperti l-ispejjeż kollha jew parti minnhom, li jirriżultaw mit-twettiq ta’ obbligi ta’ servizz pubbliku, filwaqt li jiġi kkunsidrat id-dħul rilevanti kollu kif ukoll il-profitt raġonevoli għat-twettiq ta’ dawn obbligi. Konsegwentement, ir-raba’, meta l-impriża responsabbli għat-twettiq tal-obbligi ta’ servizz pubbliku, ma ntgħażlitx fil-qafas ta’ proċedura ta’ kuntratt pubbliku, l-istess kumpens għandu jiġi ddeterminat abbażi ta’ analiżi tal-ispejjeż li impriża medja, amministrata tajjeb u adegwatament mogħnija b’mezzi neċessarji sabiex tkun tista’ tissodisfa r-rekwiżiti neċessarji ta’ servizz pubbliku, kienet issostni sabiex twettaq dawn l-obbligi, billi jittieħed inkunsiderazzjoni d-dħul rilevanti kollu kif ukoll il-profitt raġonevoli għat-twettiq tal-imsemmija obbligi (ara f’dan is-sens, is-sentenza tal‑24 ta’ Lulju 2003, Altmark Trans u Regierungspräsidium Magdeburg, C‑280/00, EU:C:2003:415, punti 89, 90, 92 u 93).

38

B’mod iżjed partikolari, permezz tar-raba’ domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi jekk il-kalkolu ta’ kumpens mogħti fil-kuntest ta’ kuntratt ta’ servizz pubbliku ta’ trasport ta’ passiġġiera jissodisfax ir-raba’ kundizzjoni mfakkra fil-punt preċedenti ta’ din is-sentenza meta dan il-kalkolu jsir billi jittieħdu inkunsiderazzjoni l-ispejjeż u l-korrispettivi tal-operatur uxxenti kif ukoll il-parametri standard tas-suq, li japplikaw għall-operaturi kollha tas-settur ikkonċernat. Fil-fatt, il-qorti tar-rinviju tiddubita li dawn il-kriterji jikkostitwixxu bażi adegwata għall-kalkolu tal-ispejjeż ta’ impriża medja, amministrata tajjeb u adegwatament mogħnija b’mezzi neċessarji sabiex tkun tista’ tissodisfa r-rekwiżiti neċessarji ta’ servizz pubbliku.

39

F’dan ir-rigward, fir-rigward, l-ewwel, tal-“parametri standard tas-suq”, għandu jiġi rrilevat li wieħed mill-approċċi li jistgħu jintużaw sabiex jiġi evalwat jekk din ir-raba’ kundizzjoni hijiex issodisfatta jista’ jikkonsisti f’li jiġi kkalkolat il-kumpens li għandu jingħata lil impriża rebbieħa ta’ kuntratt ta’ servizz pubbliku skont medja ta’ spejjeż sostnuti minn impriżi li ilhom jipprovdu, għal diversi snin f’suq miftuħ għall-kompetizzjoni, servizz paragunabbli fl-aspetti kollha tiegħu għas-servizz pubbliku inkwistjoni fil-kawża prinċipali, ta’ dħul dwar l-eżekuzzjoni tal-obbligi ta’ servizz pubbliku li l-imsemmija impriżi jirċievu u, skont il-każ, tal-profitti ġġenerati għalihom minħabba dan is-servizz. Fil-fatt, jista’ jiġi preżunt li tali kalkolu jippermetti li wieħed jasal għad-determinazzjoni tal-ispejjeż li impriża medja, amministrata tajjeb u adegwatament mogħnija b’mezzi neċessarji sabiex tkun tista’ tissodisfa r-rekwiżiti neċessarji ta’ servizz pubbliku, tkun sostniet għal dan l-għan, billi jittieħdu inkunsiderazzjoni d-dħul relatat magħhom u profitt raġonevoli li din setgħet tistenna mill-eżerċizzju ta’ tali attività.

40

Madankollu, sabiex tali approċċ ikun rilevanti, għandu jiġi żgurat, qabelxejn, li n-numru ta’ impriżi li joperaw fis-suq u meħuda inkunsiderazzjoni b’dan il-mod ikun suffiċjentement għoli, b’tali mod li, peress li s-sitwazzjoni partikolari ta’ impriża partikolari ma tkunx tista’ tkun is-suġġett ta’ kunsiderazzjoni sproporzjonata, tali medja tkun tista’ titqies li hija statistikament robusta u, għaldaqstant, rappreżentattiva tal-istandard previst mir-raba’ kundizzjoni stabbilita fis-sentenza tal‑24 ta’ Lulju 2003, Altmark Trans u Regierungspräsidium Magdeburg (C‑280/00, EU:C:2003:415).

41

Sussegwentement, huma biss impriżi li jistgħu jeżegwixxu immedjatament l-obbligi ta’ servizz pubbliku kkonċernati u, għaldaqstant, li jistgħu jitqiesu li huma adegwatament mogħnija bil-mezzi neċessarji sabiex ikunu jistgħu jissodisfaw ir-rekwiżiti neċessarji ta’ servizz pubbliku, li jistgħu jittieħdu inkunsiderazzjoni għall-finijiet ta’ tali kalkolu.

42

Fl-aħħar, għalkemm is-servizz offrut minn dawn l-impriżi għandu jkun paragunabbli għas-servizz pubbliku kkonċernat, fil-kuntest ta’ għoti ta’ servizz pubbliku ta’ trasport multimodali ta’ passiġġiera, tali rekwiżit ma jeskludix li, inizjalment, l-ispejjeż sostnuti minn impriża medja, amministrata tajjeb u adegwatament mogħnija b’mezzi neċessarji għal kull wieħed mill-elementi ta’ dan is-servizz ta’ trasport multimodali, jiġu kkalkolati separatament u li, sussegwentement, dawn l-ispejjeż jiġu miżjuda sakemm, skont il-każ, l-effetti potenzjali ta’ sinerġija kjarament identifikabbli, li joħorġu mill-ġestjoni integrata ta’ dawn l-elementi, ikunu debitament meħuda inkunsiderazzjoni.

43

Għaldaqstant, hija l-qorti tar-rinviju li għandha tiddetermina, fid-dawl ta’ dawn l-elementi, jekk il-parametri standard tas-suq implimentati f’dan il-każ jikkorrispondux ma’ din il-metodoloġija.

44

Fir-rigward, it-tieni, tal-kwistjoni dwar jekk l-ispejjeż tas-servizz ipprovdut mill-operatur uxxenti jistgħux jittieħdu inkunsiderazzjoni, għandu jiġi rrilevat li l-kriterju tal-“impriża medja, amministrata tajjeb u adegwatament mogħnija b’mezzi neċessarji” ma jeskludix, fih innifsu, kalkolu bbażat fuq l-ispejjeż preċedenti tas-servizz ipprovdut mill-operatur uxxenti jew relatati mal-għoti preċedenti, sakemm, madankollu, l-operatur uxxenti jkun jista’ jitqies, fid-dawl tal-metodi ta’ analiżi tal-kontabbiltà u finanzjarja normalment użati għal dan l-għan, bħala impriża medja u amministrata tajjeb.

45

Għaldaqstant, ir-risposta għar-raba’ domanda għandha tkun li l-Artikolu 107(1) TFUE għandu jiġi interpretat fis-sens li ma jikkostitwixxix “għajnuna mill-Istat”, fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni, il-kumpens ta’ obbligi ta’ servizz pubbliku mħallsa lil operatur intern fil-kuntest ta’ għoti dirett ta’ kuntratt ta’ servizz pubbliku ta’ trasport ta’ passiġġiera minn awtorità lokali kompetenti li ġie kkalkolat abbażi tal-ispejjeż tal-operat li huma, minn naħa, ikkalkolati billi jittieħdu inkunsiderazzjoni spejjeż preċedenti tas-servizz ipprovdut mill-operatur uxxenti u, min-naħa l-oħra, relatati ma’ spejjeż jew ma’ korrispettivi li huma wkoll relatati mal-għoti preċedenti jew, fi kwalunkwe każ, dwar parametri standard tas-suq, li japplikaw għall-operaturi kollha tas-settur ikkonċernat, sakemm l-użu ta’ tali elementi jwassal għad-determinazzjoni ta’ spejjeż li jirriflettu dawk li impriża medja, amministrata tajjeb u adegwatament mogħnija b’mezzi neċessarji sabiex tkun tista’ tissodisfa r-rekwiżiti neċessarji ta’ servizz pubbliku, tkun sostniet sabiex teżegwixxi dawn l-obbligi.

46

Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija dik il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura.

Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (Il-Ħames Awla) taqta’ u tiddeċiedi: