1.

Dawn it-talbiet (magħquda) għal deċiżjoni preliminari joffru lill-Qorti tal-Ġustizzja ( 2 ) l-possibbiltà li tiċċara l-portata tal-leġiżlazzjoni li tirregola s-Sistema Ewropea tal-Kontijiet 2010, stabbilita bir-Regolament (UE) Nru 549/2013 ( 3 ). B’mod partikolari, għandu jiġi ddeterminat:

2.

L-Artikolu 1 jistipula li:

“1.   Dan ir-Regolament iwaqqaf is-Sistema Ewropea tal-Kontijiet 2010 (‘is-SEK 2010’ jew ‘is-SEK’).

2.   Is-SEK 2010 jipprevedi:

[…]

4.   Dan ir-Regolament ma jobbligax lil xi Stat Membru li juża s-SEK 2010 fil-kompilazzjoni tal-kontijiet għall-iskopijiet tiegħu stess.”

3.

Il-Kapitolu 1 (Karatteristiċi ġenerali u prinċipji bażiċi) tal-Anness A (ESA 2010) jipprevedi li:

[…]

[…]”

4.

Il-Kapitolu 2 (Unitajiet u ragruppamenti ta’ unitajiet) ta’ dan l-anness (ESA 2010) jiddikjara li:

“[…]

[…]

[…]

Gvern Ġenerali (S.13)

[…]”

5.

Il-Kapitolu 20 (Il-kontijiet tal-gvern) ta’ dan l-anness jistipula li:

“[…]

[…]”

6.

Skont l-Artikolu 1:

“Din id-Direttiva tistabbilixxi regoli dettaljati rigward il-karatteristiċi tal-oqfsa baġitarji tal-Istati Membri. Dawk ir-regoli huma meħtieġa biex tiġi żgurata l-konformità tal-Istati Membri mal-obbligi taħt it-TFUE fir-rigward tal-evitar ta’ defiċits eċċessivi tal-gvern.”

7.

L-Artikolu 2 jiddikjara li:

“Għall-finijiet ta’ din id-Direttiva, għandhom japplikaw id-definizzjonijiet ta’ ‘gvern’, ‘defiċit’ u ‘investiment’ stabbiliti fl-Artikolu 2 tal-Protokoll (Nru 12) dwar il-proċedura ta’ defiċit eċċessiv anness mat-TUE u mat-TFUE ( 5 ). Id-definizzjoni tas-sottosetturi ta’ amministrazzjoni pubblika stabbilita fil-punt 2.70 tal-Anness A tar-Regolament (KE) Nru 2223/96 għandha tapplika wkoll.

Barra minn hekk, għandha tapplika d-definizzjoni li ġejja:

‘qafas baġitarju’ tfisser is-sett ta’ arranġamenti, proċeduri, regoli u istituzzjonijiet li huma l-bażi għat-twettiq tal-linji ta’ politika baġitarja ta’ amministrazzjoni pubblika, b’mod partikolari:

[…]

[…]”

8.

L-Artikolu 3(1) jistipula li:

“Fir-rigward tas-sistemi nazzjonali tal-kontabbiltà pubblika, l-Istati Membri għandu jkollhom stabbiliti sistemi ta’ kontabbiltà pubblika li komprensivament u konsistentement ikopru s-sottosetturi kollha tal-aministrazzjoni pubblika u jkollhom fihom l-informazzjoni meħtieġa biex biex tiġi ġġenerata data bbażata fuq id-dovuti bl-għan li titħejja data bbażata fuq l-istandard tal-ESA 95. Dawk is-sistemi ta’ kontabbiltà pubblika għandhom ikunu soġġetti għal kontroll intern u awditjar indipendenti”.

9.

L-Artikolu 2 jindika li:

“1.   Għall-finijiet ta’ dan ir-Regolament, għandhom japplikaw dawn id-definizzjonijiet:

2.   Għandhom japplikaw ukoll għal dan ir-Regolament, id-definizzjonijiet tas-‘settur amministrazzjoni pubblika’ u tas-‘sottosetturi tas-settur amministrazzjoni pubblika’ stipulati fil-punt 2.70 tal-Anness A għar-Regolament (KE) Nru 2223/96 tal‑25 ta’ Ġunju 1996 dwar is-sistema Ewropea tal-kontijiet nazzjonali u reġjonali fil-Komunità […]

[…]”

10.

Skont l-Artikolu 5:

“1.   L-Istati Membri għandhom idaħħlu fis-seħħ korpi indipendenti għall-monitoraġġ tal-konformità ma’:

[…]”

11.

L-Artikolu 1 jipprevedi li:

“1.   L-amministrazzjonijiet pubbliċi għandhom jikkontribwixxu sabiex jintlaħqu l-għanijiet tal-finanzi pubbliċi ddefiniti fuq livell nazzjonali skont il-proċeduri u l-kriterji stabbiliti mill-Unjoni Ewropea u għandhom jaqsmu r-responsabbiltajiet konsegwenti f’dan ir-rigward. […]

2.   […] Amministrazzjoni pubblika tfisser […], mis-sena 2012 [,] l-entitajiet u l-persuni indikati għal finijiet ta’ statistika mill-[Istituto Nazionale di Statistica (l-Istitut Nazzjonali tal-Istatistika, l-Italja; iktar ’il quddiem l-“ISTAT”)] fil-lista […] ppubblikata […] f’il-Ġurnal Uffiċjali tar-Repubblika Taljana […], bl-aġġornamenti sussegwenti tiegħu skont il-paragrafu 3 ta’ dan l-artikolu, magħmula abbażi tad-definizzjonijiet previsti mir-regolamenti speċifiċi tal-Unjoni […].

3.   Il-ħatra tal-entitajiet pubbliċi msemmija fil-paragrafu 2 ser issir kull sena mill-ISTAT permezz ta’ deċiżjoni li għandha tiġi ppubblikata f’Il-Ġurnal Uffiċjali sa mhux iktar tard mit‑30 ta’ Settembru.

[…]”

12.

Skont l-Artikolu 2(1)(a), huma ddefiniti bħala “‘amministrazzjonijiet pubbliċi’” l-entitajiet iddeterminati skont il-proċeduri u l-atti previsti, konformement mal-ordinament ġuridiku tal-Unjoni, mil-leġiżlazzjoni fil-qasam tal-kontabbiltà u tal-finanzi pubbliċi, artikolati fis-sottosetturi tal-gvern ċentrali, tal-amministrazzjonijiet lokali u tal-korpi nazzjonali tas-sigurtà soċjali.”

13.

Skont l-Artikolu 20, il-Corte dei conti (il-Qorti tal-Awdituri, l-Italja) għandha twettaq l-istħarriġ suċċessiv tal-ġestjoni baġitarja tal-amministrazzjonijiet pubbliċi, għall-finijiet tal-koordinazzjoni tal-finanzi pubbliċi u tal-bilanċ baġitarju, skont il-forom u l-modalitajiet stabbiliti mil-liġi.

14.

L-Artikolu 30 (“Eżekuzzjoni tad-dispożizzjonijiet mhux direttament applikabbli tad-Direttiva 2011/85/UE u tar-Regolament Nru 473/2013”), fil-paragrafu 1 tiegħu, jistipula li, sabiex il-partijiet mhux direttament applikabbli tad-Direttiva 2011/85 u tar-Regolament Nru 473/2013 jingħataw effett sħiħ fir-rigward tal-attività ta’ sorveljanza tal-osservanza tar-regoli baġitarji, il-Corte dei conti (il-Qorti tal-Awdituri) għandha tivverifika l-konformità mal-leġiżlazzjoni dwar il-kontabbiltà tad-data baġitarja tal-amministrazzjonijiet pubbliċi.

15.

L-Artikolu 11(6)(b), wara l-emenda magħmula permezz tad-Digriet-Liġi Nru 137/2020, li ġie mibdul fil-Liġi Nru 176/2020 ( 11 ), jipprevedi li:

Il-Plenarja [tal-Corte dei conti] ikkostitwita f’formazzjoni speċjali, fl-eżerċizzju tal-kompetenza esklużiva tagħha f’materji ta’ kontabbiltà pubblika, għandha tiddeċiedi, f’istanza unika, dwar il-proċeduri […] relatati mad-deżinjazzjoni tal-amministrazzjonijiet pubbliċi magħmula mill-ISTAT, unikament għall-finijiet tal-applikazzjoni tar-regolamenti nazzjonali dwar it-trażżin tal-infiq pubbliku ( 12 ).”

16.

Fit‑30 ta’ Settembru 2020, l-ISTAT inkluda lil Ferrovienord SpA (iktar ’il quddiem “Ferrovienord” u lill-Federazione Italiana Triathlon (iktar ’il quddiem “FITRI”) fil-lista tal-amministrazzjonijiet pubbliċi (iktar ’il quddiem, “lista tal-ISTAT 2020”) li jagħmlu l-kont ikkonsolidat tal-profitt u t-telf tal-Istat Taljan ( 13 ).

17.

Ferrovienord u FITRI appellaw minn din id-deċiżjoni quddiem il-Corte dei conti (il-Qorti tal-Awdituri), fejn talbu li tiġi annullata. Fl-opinjoni tagħhom, ir-rekwiżiti biex jiġu elenkati fil-lista tal-ISTAT 2020 ma humiex issodisfatti.

18.

L-ISTAT oppona r-rikors billi argumenta li l-inklużjoni fil-lista kien korrett. Il-Procura generale della Corte dei conti (l-Uffiċċju tal-Prosekutur Ġenerali tal-Qorti tal-Awdituri, l-Italja) talab li titqajjem kwistjoni ta’ kostituzzjonalità tal-Artikolu 23 quater tad-Digriet-Liġi Nru 137/2020 ( 14 ).

19.

Il-Corte dei conti (il-Qorti tal-Awdituri) ordnat l-intervent tal-Ministero dell’ Economia e delle Finanze (il-Ministeru għall-Ekonomija u għall-Finanzi, l-Italja), filwaqt li semmiet il-problemi ta’ kompatibbiltà tar-regola l-ġdida mad-dritt tal-Unjoni. Hija talbet lill-partijiet jieħdu pożizzjoni speċifika fuq dan il-punt.

20.

Għall-Corte dei conti (il-Qorti tal-Awdituri):

21.

L-emenda leġiżlattiva tal‑2020 kienet tiddetermina nuqqas totali ta’ ġurisdizzjoni, u għalhekk nuqqas ta’ rimedju, fuq id-delimitazzjoni eżatta tal-entitajiet li jaqgħu taħt is-settur S.13 (amministrazzjonijiet pubbliċi mhux territorjali) u, konsegwentement, fuq id-daqs tal-finanzi pubbliċi, li tipprekludi lill-ESA 2010 u lid-Direttiva 2011/85 milli jipproduċu l-effetti tagħhom. Permezz tal-lista tal-ISTAT, l-Istat Taljan jiddetermina l-kamp ta’ applikazzjoni tal-ESA 2010, fis-sens ukoll tad-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 126 TFUE u tal-Protokoll Nru 12 dwar żbilanċ eċċessiv.

22.

Fil-fehma tagħha, kien hemm ksur tal-prinċipju ta’ kooperazzjoni leali (Artikolu 4 TUE) u l-entitajiet ikklassifikati mill-ISTAT bħala amministrazzjoni pubblika huma miċħuda mill-possibbiltà li jippreżentaw rikors kontra din il-klassifikazzjoni, bi ksur tal-Artikolu 47 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea (iktar ’il quddiem il-“Karta”).

23.

Hija żżid li, anki jekk jitqies, kif isostnu l-ISTAT u l-Ministeru għall-Affarijiet Ekonomiċi u għall-Finanzi, li l-leġiżlazzjoni l-ġdida twassal għal estensjoni tal-kompetenza ġenerali tal-qorti amministrattiva, għad hemm dubji dwar jekk din il-leġiżlazzjoni:

24.

Huwa f’dan il-kuntest li l-Corte dei conti (il-Qorti tal-Awdituri) tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari li ġejjin:

25.

It-talbiet għal deċiżjoni preliminari ġew irreġistrati fil-Qorti tal-Ġustizzja fid‑9 ta’ Ġunju 2021. Il-benefiċċju tal-proċedura mħaffa ġie rrifjutat lilhom.

26.

Ġew ippreżentati osservazzjonijiet bil-miktub minn Ferrovienord, FITRI, mill-Uffiċċju tal-Prosekutur tal-Corte dei conti (il-Qorti tal-Awdituri), mill-Gvern Taljan kif ukoll mill-Kummissjoni Ewropea. Huma kollha ppreżentaw is-sottomissjonijiet orali tagħhom waqt is-seduta li nżammet fid‑19 ta’ Ottubru 2022.

27.

Kif diġà ġie indikat, id-domandi preliminari jirrigwardaw il-kompatibbiltà mad-dritt tal-Unjoni ta’ dispożizzjoni waħda biss (iktar ’il quddiem id-“dispożizzjoni kkontestata”) tal-leġiżlazzjoni Taljana, jiġifieri l-Artikolu 23quater(2) tad-Digriet-Liġi Nru 137/2020.

28.

Skont din id-dispożizzjoni, l-istħarriġ tal-Corte dei conti (il-Qorti tal-Awdituri) fuq id-deċiżjonijiet tal-ISTAT dwar il-klassifikazzjoni tal-“unitajiet istituzzjonali” bħala amministrazzjoni pubblika tirriżulta “unikament għall-finijiet tal-applikazzjoni tar-regolamenti nazzjonali dwar it-trażżin tal-infiq pubbliku.” Il-parti indikata bil-korsiv ġiet miżjuda mas-CJC permezz tad-Digriet-Liġi Nru 137/2020.

29.

Il-Gvern Taljan iqis li l-qorti tar-rinviju tinterpreta b’mod żbaljat id-dispożizzjoni kkontestata, meta ddeċidiet li din tneħħi l-kontroll ġudizzjarju fuq id-deċiżjonijiet tal-ISTAT dwar l-inklużjoni ta’ entitajiet fil-lista tal-amministrazzjonijiet pubbliċi.

30.

Għall-kuntrarju, il-Gvern Taljan isostni li din id-dispożizzjoni hija limitata sabiex tirritorna l-kontroll lill-qrati amministrattivi, filwaqt li jitħalla f’idejn il-Corte dei conti (il-Qorti tal-Awdituri) l-istħarriġ ġurisdizzjonali fir-rigward tal-konsegwenzi legali tal-inklużjoni ta’ dawk l-unitajiet istituzzjonali fil-lista tal-ISTAT.

31.

Fil-kuntest ta’ deċiżjoni preliminari, il-Qorti tal-Ġustizzja ma hijiex kompetenti biex tinterpreta r-regoli tad-dritt nazzjonali. Hija biss il-qorti nazzjonali li għandha tiddetermina l-portata preċiża tad-dispożizzjonijiet legali, regolamentari u amministrattivi nazzjonali ( 19 ).

32.

Madankollu, il-Qorti tal-Ġustizzja tista’ tinterpreta r-regoli tad-dritt tal-Unjoni billi tagħti risposti bbażati fuq interpretazzjoni waħda jew oħra tad-dritt nazzjonali. Dan huwa l-każ, b’mod partikolari, meta l-qorti tar-rinviju nnifisha tirrepeti, kif inhu l-każ fil-kawża ineżami, l-argumenti tal-“amministrazzjonijiet konvenuti” (jiġifieri, tal-Gvern Taljan) bħala ipoteżijiet li jistgħu jirnexxu ( 20 ).

33.

Huwa indispensabbli li jiġi eżaminat, qabelxejn, jekk min qiegħed iressaq dawn iż-żewġ talbiet għal deċiżjoni preliminari lill-Qorti tal-Ġustizzja huwiex “qorti jew tribunal ta’ Stat Membru” fis-sens tal-Artikolu 267 TFUE.

34.

Il-Qorti tal-Ġustizzja ddikjarat inammissibbli talbiet għal deċiżjoni preliminari mressqa mill-awli reġjonali tal-Qorti tal-Awdituri Taljana, li jaġixxu bħala awtoritajiet amministrattivi ( 21 ), jew mill-Corte dei conti (il-Qorti tal-Awdituri) fil-kuntest ta’ proċeduri ta’ kontroll ulterjuri tal-ġestjoni finanzjarja ta’ diversi awtoritajiet pubbliċi ( 22 ).

35.

Madankollu, il-Qorti tal-Ġustizzja rrispondiet għal talbiet għal deċiżjoni preliminari mressqa mill-Corte dei conti (il-Qorti tal-Awdituri) fis-sentenza FIG u FISE ( 23 ), mingħajr ma poġġiet f’dubju l-kwalità tagħha ta’ “qorti jew tribunal” f’kawżi simili għal din ineżami.

36.

F’din il-kawża, din il-qorti hija mitluba tiddeċiedi kawża fl-eżerċizzju tal-funzjonijiet ġudizzjarji mogħtija lilha mil-leġiżlazzjoni Taljana, u mhux mill-funzjonijiet tagħha ta’ awditjar u ta’ kontroll a posteriori. Is-suġġett tal-kawża huwa preċiżament marbut mal-portata tal-funzjonijiet ġudizzjarji tagħha wara l-limitazzjoni li jimponi fuqhom l-Artikolu 23quater tad-Digriet-Liġi Nru 137/2020.

37.

Fis-seduta ġie ċċarat li l-emenda leġiżlattiva ma tabolixxix il-ġurisdizzjoni tal-Corte dei conti (il-Qorti tal-Awdituri), iżda tillimitaha biss: għalkemm issa ma tistax tannulla l-listi tal-ISTAT b’effetti erga omnes, tista’ ma tapplikahomx f’kawża speċifika, effettivament biss għall-entità rikorrenti fir-rigward tar-regolamenti nazzjonali għat-trażżin tal-infiq pubbliku.

38.

Finalment, il-Corte dei conti (il-Qorti tal-Awdituri) teżerċita setgħat ġudizzjarji li fil-kuntest tagħhom hija tista’ tagħmel domandi preliminari lill-Qorti tal-Ġustizzja, jekk hija tkun mitluba tiddeċiedi kawżi bħal dawk li wasslu għal dawn ir-rinviji.

39.

Abbażi tal-kunsiderazzjonijiet esposti preċedentement ( 24 ), il-Gvern Taljan jikkontesta l-ammissibbiltà tal-ewwel u tat-tieni domanda preliminari kif ukoll tal-punt a) tat-tielet domanda, sa fejn dawn jitilqu mill-“premessa żbaljata li, wara l-emenda tal-Artikolu 11 tas-CJC, ma huwiex ser ikun possibbli li wieħed jirrikorri għal xi qorti nazzjonali biex jikkontesta l-formazzjoni korretta tal-lista S13 tal-ISTAT.”

40.

L-oġġezzjoni ma tistax tintlaqa’:

41.

Fil-qosor, il-Qorti tal-Ġustizzja tista’ tagħti risposta utli lill-qorti tar-rinviju bl-informazzjoni disponibbli dwar id-dritt nazzjonali Taljan, fl-interpretazzjoni tar-Regolament Nru 549/2013, tad-Direttiva 2011/85 u tar-Regolament Nru 473/2013.

42.

Il-qorti tar-rinviju tistaqsi jekk id-dispożizzjoni nazzjonali inkwistjoni hijiex kompatibbli mal-applikabbiltà diretta tar-Regolament Nru 549/2013 kif ukoll mal-effett utli ta’ dan ir-regolament u tad-Direttiva 2011/85.

43.

Sabiex nagħti risposta għal din id-domanda, nikkunsidra li huwa meħtieġ li qabel jiġu analizzati: a) in-natura obbligatorja u l-effett dirett eventwali tal-obbligi ta’ trażmissjoni ta’ data tal-kontabbiltà mill-Istati Membri lill-Kummissjoni, stabbiliti bir-Regolament Nru 549/2013; u b) jekk id-Direttiva 2011/85 timponix biss obbligi fuq l-awtoritajiet tal-istatistika u fuq il-gvernijiet, iżda mhux fuq entitajiet pubbliċi oħra, u jekk toħloqx drittijiet u obbligi għall-individwi u tistax tipproduċi effett dirett.

44.

Fir-rigward tal-assenza eventwali tal-istħarriġ ġudizzjarju, li l-Corte dei conti (il-Qorti tal-Awdituri) tinvoka wkoll f’dawn iż-żewġ domandi preliminari, ser nindirizzaha fil-kuntest tal-analiżi tat-tielet waħda.

45.

L-applikazzjoni tad-dixxiplina li tipprojbixxi l-iżbilanċi pubbliċi eċċessivi ( 26 ) ser isseħħ skont proċedura li tinvolvi lill-Kummissjoni u lill-Kunsill. Permezz tagħha, is-sitwazzjoni baġitarja tal-Istati Membri u l-ammont tad-dejn pubbliku tagħhom jiġu ssorveljati.

46.

Sabiex titwettaq din is-sorveljanza, l-Unjoni għandha bżonn ta’ statistika affidabbli ( 27 ) dwar is-sitwazzjoni ekonomika tal-Istati Membri, b’mod partikolari l-iżbilanċi pubbliċi tagħhom u d-dejn pubbliku tagħhom.

47.

Is-setgħat tal-Kummissjoni sabiex tivverifika d-data statistika ġew imsaħħa bir-Regolament (KE) Nru 479/2009 ( 28 ), li speċifika l-obbligu tal-Istati Membri li jinnotifikawha bil-livelli ta’ żbilanċ u ta’ dejn tagħhom (Artikolu 3 tal-Protokoll Nru 12 dwar żbilanċ eċċessiv) u kkonferixxa ċerti setgħat ta’ kontroll lil Eurostat ( 29 ) fir-rigward tal-istatistika pprovduta mill-Istati Membri.

48.

L-implimentazzjoni tal-obbligu ta’ notifika teħtieġ, bħala element ta’ omoġeneità indispensabbli, l-użu ta’ nomenklatura uniformi u unika għall-Unjoni kollha. Attwalment, din in-nomenklatura hija l-ESA 2010, li għaliha ġie adattat ir-Regolament Nru 479/2009.

49.

L-ESA 2010 hija, bħala prinċipju, applikabbli għall-atti kollha tal-Unjoni li fihom isir riferiment għall-ESA jew għad-definizzjonijiet tagħha. Madankollu, l-ebda Stat Membru ma huwa obbligat li juża, skont l-ESA 2010, il-kompilazzjoni tal-kontijiet għall-iskopijiet tiegħu stess (Artikolu 1(3) u (4) tar-Regolament Nru 549/2013).

50.

Skont ir-Regolament Nru 549/2013, l-Istati Membri għandhom jikkomunikaw lill-Kummissjoni (Eurostat) il-kontijiet u t-tabelli li jidhru fl-Anness B fit-termini stabbiliti fih għal kull tabella (Artikolu 3(1)) u l-Eurostat għandu jevalwa l-kwalità tad-data trażmessa (Artikolu 4(4)).

51.

Kif indikat il-Qorti tal-Ġustizzja, is-“SEK 2010 tistabbilixxi qafas ta’ referenza intiż, għall-bżonnijiet kemm taċ-ċittadini tal-Unjoni kif ukoll tal-Unjoni nnifisha, għat-tfassil tal-kontijiet tal-Istati Membri. Dan it-tfassil għandu jsir abbażi ta’ prinċipji uniċi u li ma jistgħux jiġu interpretati b’modi differenti, b’tali mod li jippermetti li jinkisbu riżultati paragunabbli ( 30 ).”

52.

B’mod partikolari, l-Istati Membri għandhom jistabbilixxu s-settur S.13 (amministrazzjonijiet pubbliċi) skont il-punt 2.111 tal-Anness A tal-ESA 2010 ( 31 ), billi jissottodividuh f’erba’ sottosetturi, li jaqgħu taħthom l-unitajiet istituzzjonali korrispondenti. Huma għandhom jiġbru d-data tal-kontabbiltà ta’ dawn l-entitajiet u jipproċessawha skont il-metodoloġija tal-ESA 2010 sabiex jibagħtuha lill-Kummissjoni.

53.

Sabiex tiġi żgurata l-applikazzjoni tajba tal-ESA 2010 għas-settur S.13, ir-regoli tal-Unjoni jipprevedu diversi mekkaniżmi ta’ kontroll li joperaw fir-relazzjonijiet bejn l-Eurostat u l-Istati Membri (b’mod partikolari l-istituti nazzjonali tagħhom tal-istatistika):

54.

Il-Kummissjoni ssostni ( 32 ) li l-klassifikazzjoni korretta tal-unitajiet istituzzjonali fis-settur S.13 hija żgurata permezz ta’ dawn il-mekkaniżmi ta’ kontroll. Permezz tagħhom, l-Eurostat tiżgura li l-Istati Membri josservaw l-obbligu tagħhom li jiġbru u jibagħtu d-data tal-kontabbiltà skont l-ESA 2010 u bi kwalità suffiċjenti.

55.

Konsegwentement, il-Kummissjoni żżid,

56.

Minn dawn il-premessi l-Kummissjoni tiddeduċi li r-Regolament Nru 549/2013 ma jistax jiġi invokat direttament mill-individwi. Għalhekk, l-unitajiet istituzzjonali (bħal Ferrovienord u FITRI) li huma kkunsidrati b’mod żbaljat bħala li jaqgħu taħt l-ISTAT fis-settur S.13, ma jkunux jistgħu jippreżentaw rikors kontra d-deċiżjonijiet ta’ dan l-istitut billi jinvokaw l-inkompatibbiltà tagħhom mar-Regolament Nru 549/2013. Huma jkunu jistgħu jsostnu biss il-ksur tar-regoli nazzjonali Taljani.

57.

Jiena ma jiniex konvint mill-pożizzjoni tal-Kummissjoni.

58.

Fl-ewwel lok, ir-Regolament Nru 549/2013 huwa, fi kwalunkwe każ, applikabbli f’kawżi bħal dawn, jew direttament jew b’riferiment inkundizzjonat tad-dritt nazzjonali Taljan. Il-Qorti tal-Ġustizzja għandha ġurisdizzjoni sabiex tinterpretah, anki f’sitwazzjonijiet purament interni, meta “[…] id-dispożizzjonijiet ta’ dan id-dritt [tal-Unjoni] saru applikabbli mil-leġiżlazzjoni nazzjonali li, fir-rigward tas-soluzzjonijiet li ngħataw għal sitwazzjonijiet li l-elementi kollha tagħhom huma limitati ġewwa Stat Membru wieħed biss, hija konformi mal-approċċ ipprovdut mid-dritt tal-Unjoni ( 33 ).”

59.

Il-qorti tar-rinviju tispjega b’mod suffiċjenti l-applikazzjoni tal-leġiżlazzjoni tal-istatistika tal-Unjoni għar-relazzjonijiet tal-awtoritajiet Taljani mal-entitajiet nazzjonali, wara r-rinviju magħmul mid-dritt Taljan.

60.

Fil-kawżi li wasslu għal dawn iż-żewġ rinviji għal deċiżjoni preliminari, l-ISTAT jikklassifika lill-Ferrovienord u lill-FITRI bħala amministrazzjonijiet pubbliċi u jinkludihom fil-lista tal-ISTAT 2020. B’dan il-mod, huwa jimplimenta dispożizzjonijiet speċifiċi tar-Regolament Nru 549/2013 u minn din l-inklużjoni jinsiltu konsegwenzi legali għal dawn l-entitajiet.

61.

Fit-tieni lok, għandha ssir distinzjoni bejn żewġ ipoteżijiet li, madankollu, iwasslu għall-istess soluzzjoni.

62.

Meta l-ISTAT, bħala awtorità Taljana fil-qasam tal-istatistika, tiddetermina liema entitajiet għandhom jiġu inklużi fis-settur S.13, huwa japplika n-nomenklatura tal-ESA 2010 u, għaldaqstant, ir-Regolament Nru 549/2013.

63.

L-entitajiet destinatarji ta’ dawn id-deċiżjonijiet tal-ISTAT, li għalihom japplika r-Regolament Nru 549/2013, jistgħu, jekk id-dritt nazzjonali jawtorizza dan, iressqu kawża quddiem il-qrati nazzjonali meta jqisu li l-ISTAT tkun adottathom b’mod żbaljat.

64.

Fi kliem ieħor, l-unitajiet istituzzjonali li huma awtorizzati proċeduralment li jressqu kawża quddiem il-qrati nazzjonali tagħhom jistgħu jinvokaw ir-regoli tar-Regolament Nru 549/2013 sabiex isostnu li l-ISTAT għamel applikazzjoni inadegwata tal-ESA 2010.

65.

Fil-qosor, meta jiġu ppreżentati r-rikorsi rispettivi kontra d-deċiżjonijiet tal-ISTAT, l-invokazzjoni tar-Regolament Nru 549/2013 ser tkun possibbli, irrispettivament minn jekk il-qorti tar-rinviju tikklassifika lill-Ferrovienord u lill-FITRI bħala entitajiet privati jew entitajiet pubbliċi.

66.

Il-Qorti tal-Ġustizzja impliċitament aċċettat l-applikabbiltà u l-effett dirett tar-Regolament Nru 549/2013 f’kawżi li jikkontestaw l-ammissibbiltà tal-klassifikazzjoni, b’xi mod jew ieħor, ta’ diversi entitajiet fil-kapitoli rispettivi tal-Anness A ta’ dan ir-regolament:

67.

L-entitajiet (unitajiet istituzzjonali) ta’ Stat Membru, u mhux biss l-awtoritajiet tal-istatistika tiegħu, huma kkonċernati mill-applikazzjoni li dawn tal-aħħar jagħmlu tar-regoli tal-ESA 2010 ( 37 ) . Kemm il-qorti tar-rinviju kif ukoll il-Gvern Taljan ( 38 ) jirrikonoxxu li l-inklużjoni fil-lista tal-ISTAT 2020 timplika li l-persuna ġuridika kkonċernata għandha tosserva r-regoli nazzjonali intiżi sabiex jillimitaw l-ispejjeż pubbliċi.

68.

Ċertament, l-ESA 2010 tirregola l-istatistika tal-amministrazzjonijiet pubbliċi, iżda tqis ukoll l-attività ekonomika tal-individwi, li s-sitwazzjonijiet legali tagħhom jista’ jkollhom effett fuq il-kwalifiki korrispondenti tal-ISTAT.

69.

Għaldaqstant, kull unità istituzzjonali privata tista’ tinvoka direttament il-punti rilevanti tan-Nomenklatura ESA 2010 sabiex qorti nazzjonali tiddeċiedi jekk l-awtoritajiet nazzjonali, billi jikkwalifikawha b’xi mod jew ieħor, applikawhomx b’mod korrett. Bl-istess mod, entità pubblika tista’ tinvoka n-natura obbligatorja tad-dispożizzjonijiet tar-Regolament Nru 549/2013 f’kawża kontra l-ISTAT, jekk id-dritt nazzjonali jippermettilha ġġib kawża kontriha ( 39 ).

70.

Fid-dawl ta’ dak kollu li ġie rrilevat iktar ’il fuq, ma huwiex eskluż li, skont l-Artikolu 1(4) tar-Regolament Nru 549/2013, l-Istati Membri jistgħu jużaw nomenklatura statistika li ma hijiex l-ESA 2010 għall-“kontijiet għall-iskopijiet tiegħu stess.” Jekk jibbenefikaw minn din il-possibbiltà, l-awtoritajiet tal-istatistika tagħhom għandhom, sussegwentement, jifformulaw mill-ġdid id-data miġbura sabiex jippreżentawha lill-Kummissjoni skont l-ESA 2010.

71.

L-ISTAT telenka l-lista tas-settur S.13 billi tapplika n-nomenklatura tar-Regolament Nru 549/2013. Jekk entità tiġi kklassifikata bħala unità istituzzjonali ta’ dan is-settur, hija għandha tipprovdi lill-ISTAT id-data ekonomika tagħha skont in-nomenklatura li l-Istat ikun iddetermina. Kif diġà indikat, l-Italja estendiet l-użu tan-Nomenklatura tal-ESA 2010 għall-unitajiet istituzzjonali tal-amministrazzjoni pubblika tagħha ( 40 ). Din l-estensjoni tiffavorixxi l-fatt li r-Regolament Nru 549/2013 għandu jiġi applikat direttament mill-ISTAT sabiex tikklassifika, taħt l-intestatura “amministrazzjoni pubblika”, entitajiet bħal Ferrovienord jew bħal FITRI ( 41 ).

72.

Għal dak li huwa rilevanti hawnhekk, id-Direttiva 2011/85:

73.

L-oqsfa baġitarji għal perijodu medju kif ukoll il-previżjonijiet u r-regoli baġitarji kwantitattivi previsti mid-Direttiva 2011/85 huma stabbiliti mill-awtoritajiet nazzjonali tal-Istati Membri għall-komunikazzjoni tagħhom lill-Kummissjoni, u jikkonċernaw essenzjalment l-istituzzjonijiet ta’ statistika u l-ministeri tal-ekonomija. F’din id-direttiva ma nsibx regoli li jirrigwardaw entitajiet pubbliċi oħra jew li jista’ jkollhom effett dirett fuq is-sitwazzjoni legali tal-individwi.

74.

Konsegwentement, id-Direttiva 2011/85 ma tinkludix dispożizzjonijiet adatti sabiex jipproduċu effett dirett u jagħtu drittijiet u obbligi lill-individwi, jew lill-entitajiet pubbliċi li ma humiex l-awtoritajiet tal-istatistika jew il-ministeri għall-ekonomija.

75.

Din il-kunsiderazzjoni ma tipprekludix il-fatt li r-regoli Taljani mfassla sabiex l-obbligi imposti mid-Direttiva 2011/85 jiġu integrati fid-dritt nazzjonali tagħha, kienu jinvolvu miżuri addizzjonali minbarra d-dispożizzjonijiet tagħha. Huma l-qrati nazzjonali li għandhom, jekk ikun il-każ, jinterpretaw u japplikaw dawn ir-regoli supplimentari li jinsabu fid-dispożizzjonijiet interni ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2011/85.

76.

Fil-qosor, jiena tal-fehma li:

77.

Il-Corte dei conti (il-Qorti tal-Awdituri) tistaqsi jekk il-limitazzjoni tal-istħarriġ ġudizzjarju tagħha fil-lista tal-ISTAT 2020 hijiex kompatibbli mad-Direttiva 2011/85 u mar-Regolament Nru 473/2013. Fil-fehma tagħha, id-dispożizzjoni nazzjonali inkwistjoni tiċħad il-kontroll indipendenti fuq l-awtoritajiet baġitarji previst minn dawn ir-regoli tal-Unjoni u tipprekludiha milli twettaq l-istħarriġ tal-applikazzjoni tar-regoli baġitarji.

78.

Id-Direttiva 2011/85 teżiġi li l-Istati Membri:

79.

Fir-rigward tar-Regolament Nru 473/2013, l-Artikolu 2(1)(a) u l-Artikolu 5 tiegħu jipprevedu l-obbligu għall-Istati Membri li jkollhom korpi indipendenti mill-awtorità baġitarja sabiex jiġi żgurat segwitu effettiv tal-osservanza tar-regoli tal-Unjoni fil-qasam baġitarju. Dawn il-korpi nazzjonali indipendenti għandhom ukoll jintervjenu fit-tfassil tal-previżjonijiet baġitarji (Artikolu 2(1)(b)).

80.

Id-Direttiva 2011/85 u r-Regolament Nru 473/2013 iħallu l-libertà lill-Istati Membri li jiddeterminaw liema korpi indipendenti għandhomjissorveljaw l-osservanza effettiva tar-regoli tal-Unjoni fil-qasam baġitarju.

81.

It-tielet premessa tad-Direttiva 2011/85 issemmi l-possibbiltà li l-awditi ta’ kontijiet indipendenti jsiru minn istituzzjonijiet pubbliċi bħalma huma l-qrati tal-awdituri ( 43 ). Madankollu, xejn ma jimpedixxi lil Stat Membru milli jagħżel tip ieħor ta’ entitajiet jew li jaqsam dan il-kompitu bejn il-qorti tal-awdituri tiegħu u korpi oħra. Dan huwa dedott ukoll mill-premessa 17 tar-Regolament Nru 473/2013 ( 44 ).

82.

Bla ħsara għall-qari tar-regoli nazzjonali magħmul mill-qrati tagħha, kollox jidher li jindika li, fl-Italja, il-funzjonijiet ikkontestati huma eżerċitati mill-Qorti tal-Awdituri u l-Ufficio Parlamentare di Bilancio (l-Uffiċċju Parlamentari tal-Baġit) ( 45 ).

83.

L-istabbiliment tal-korpi indipendenti ta’ kontroll huwa impost mid-Direttiva 2011/85 u mir-Regolament Nru 473/2013 biss f’dak li jikkonċerna s-sorveljanza tal-osservanza tar-regoli baġitarji tal-Unjoni.

84.

Madankollu, la dawn ir-regoli tal-Unjoni u lanqas ir-Regolament Nru 549/2013 ma jimponu fuq l-Istati Membri l-obbligu li jkollhom korpi indipendenti għat-tħejjija tad-data statistika li għandha tiġi kkomunikata lill-Kummissjoni (Eurostat). Dan il-kompitu huwa assunt, kif spjegajt, mill-istituti nazzjonali tal-istatistika, li l-indipendenza tagħhom ma teżiġi l-ebda regola tal-Unjoni.

85.

Fil-qosor, id-Direttiva 2011/85 u r-Regolament Nru 473/2013 iħallu l-libertà lill-Istati Membri li jillimitaw l-intervent tal-qrati tal-awdituri fuq l-applikazzjoni tal-ESA 2010 lill-amministrazzjonijiet pubbliċi u li jafdaw dan il-kompitu, kompletament jew parzjalment, lil korp indipendenti ieħor.

86.

Il-Corte dei conti (il-Qorti tal-Awdituri) tistaqsi jekk “[i]l-prinċipju tal-Istat tad-dritt, fil-forma ta’ effettività tal-protezzjoni ġudizzjarja u tal-ekwivalenza tar-rimedji legali”, jipprekludix id-dispożizzjoni nazzjonali kkontestata.

87.

Mill-elementi tal-proċess, mill-osservazzjonijiet tal-partijiet u mit-tweġibiet għall-mistoqsijiet magħmula waqt is-seduta jiġi dedott li l-qrati amministrattivi kienu jistħarrġu d-deċiżjonijiet tal-ISTAT dwar id-deżinjazzjoni tal-amministrazzjonijiet pubbliċi skont l-ESA 95 (predeċessur tal-ESA 2010) sakemm il-Liġi Nru 228/2012 ( 46 ) tat din il-kompetenza lill-Corte dei conti (il-Qorti tal-Awdituri).

88.

Il-Liġi Nru 228/2012 żiedet il-paragrafu 6 mal-Artikolu 11 tas-CJC kif ġej: “Il-Plenarja [tal-Qorti tal-Awdituri] kkostitwita f’formazzjoni speċjali, fl-eżerċizzju tal-kompetenza esklużiva tagħha f’materji ta’ kontabbiltà pubblika, għandha tiddeċiedi, f’istanza unika, dwar il-proċeduri […] relatati mad-deżinjazzjoni tal-amministrazzjonijiet pubbliċi magħmula mill-ISTAT.”

89.

Regola ġdida (id-Digriet-Liġi Nru 137/2020, ikkonfermat mil-Liġi Nru 176 tal‑2020) introduċiet fl-aħħar ta’ din id-dispożizzjoni l-frażi “unikament għall-finijiet tal-applikazzjoni tar-regolamenti nazzjonali dwar it-trażżin tal-infiq pubbliku.”

90.

Skont il-qorti tar-rinviju, id-dispożizzjoni kontenzjuża:

91.

Għall-kuntrarju, il-Gvern Taljan isostni li l-limitazzjoni tal-kompetenza tal-Corte dei conti (il-Qorti tal-Awdituri) sabiex tistħarreġ id-deċiżjonijiet tal-ISTAT dwar il-ħatra tal-amministrazzjonijiet pubbliċi twassal biss għall-attribuzzjoni (trasferiment) tagħhom lill-imħallfin tal-qrati amministrattivi. Imbagħad, dan imur lura għas-sitwazzjoni ta’ qabel l‑2012 u ma hemm l-ebda nuqqas ta’ protezzjoni ġudizzjarja effettiva tad-drittijiet mogħtija mir-regoli tal-Unjoni.

92.

Il-Qorti tal-Ġustizzja ma tistax tintervjeni fid-dibattitu dwar il-portata tal-emenda leġiżlattiva tal‑2020, li huma l-qrati Taljani kompetenti li jistgħu jiddeċiedu dwarha. Wisq inqas tista’ tidħol fil-polemika dwar jekk tiksirx jew le l-Kostituzzjoni Taljana. Madankollu, hija tista’ tiddetermina jekk interpretazzjoni waħda jew oħra tiksirx id-dritt tal-Unjoni.

93.

It-tieni subparagrafu tal-Artikolu 19(1) TUE jobbliga lill-Istati Membri jistabbilixxu r-rimedji neċessarji sabiex jiżguraw lill-partijiet fil-kawża, fl-oqsma koperti mid-dritt tal-Unjoni, ir-rispett tad-dritt tagħhom għal protezzjoni ġudizzjarja effettiva ( 47 ), kif protett mill-Artikolu 47 tal-Karta.

94.

Loġikament, dan l-artikolu tal-Karta jista’ jiġi applikat biss skont it-termini tal-Artikolu 51(1) tiegħu. F’din il-kawża, id-dritt tal-Unjoni applikabbli huwa speċifikat fir-Regolament Nru 549/2013, kif diġà analizzajt. Fir-rigward ta’ sitwazzjoni legali li tirregola, fuq il-livell sostantiv, id-dritt tal-Unjoni li l-awtoritajiet Taljani għandhom japplikaw, japplikaw id-dispożizzjonijiet tal-Karta.

95.

Madankollu, la dan ir-regolament u lanqas ebda regola oħra tal-Unjoni ma jispeċifikaw liema qrati nazzjonali għandhom, b’mod partikolari, jagħtu protezzjoni ġudizzjarja effettiva. L-għażliet (liberi) ta’ kull Stat Membru f’dan ir-rigward għandhom madankollu josservaw il-prinċipji ta’ ekwivalenza u ta’ effettività ( 48 ).

96.

F’dan il-kuntest, għandhom jiġu eżaminati ż-żewġ ipoteżijiet imsemmija mill-qorti tar-rinviju stess.

97.

Li kieku l-leġiżlazzjoni nazzjonali fdat lil waħda mill-qrati tagħha, minflok qorti oħra, il-kompetenza sabiex tagħti rimedju effettiv għad-drittijiet mogħtija mid-dritt tal-Unjoni, ma kinitx tikser l-Artikolu 47 tal-Karta u lanqas it-tieni subparagrafu tal-Artikolu 19(1) TUE.

98.

Fil-fatt, meta Stat Membru jagħżel li jattribwixxi l-istħarriġ ġudizzjarju fuq id-deċiżjonijiet ta’ applikazzjoni tal-ESA 2010 jew lill-qorti tal-awdituri tiegħu, jew lill-qrati amministrattivi tiegħu, huwa jeżerċita l-awtonomija proċedurali tiegħu f’qasam fejn id-dritt tal-Unjoni la jimponi u lanqas jipprojbixxi soluzzjoni waħda jew oħra. Sakemm tosserva l-prinċipji ta’ ekwivalenza u ta’ effettività, tali għażla ma tipperikolax id-dritt għal protezzjoni ġudizzjarja effettiva.

99.

Għall-kuntrarju, kieku l-emenda leġiżlattiva tal‑2020 kellha twassal għat-tmiem assolut tal-istħarriġ ġudizzjarju tad-deċiżjonijiet tal-ISTAT dwar l-inklużjoni ta’ unitajiet istituzzjonali fis-settur S.13 tal-ESA 2010, kien ikun hemm lakuna fil-protezzjoni ġudizzjarja effettiva fuq l-applikazzjoni tar-Regolament Nru 549/2013. F’tali każ, dawn l-unitajiet istituzzjonali ma jkunu jistgħu jirrikorru għall-ebda qorti sabiex tivverifika l-azzjoni tal-ISTAT li tapplika dan ir-regolament.

100.

Matul is-seduta, il-maġġoranza tal-partijiet u tal-intervenjenti sostnew li l-emenda leġiżlattiva kienet sempliċement tbiddel il-modalità ta’ protezzjoni ġudizzjarja disponibbli għall-entitajiet inklużi fil-lista tal-ISTAT 2020. Minn din l-aħħar sena, il-qrati amministrattivi għandhom kompetenza sabiex jiddeċiedu direttament fuq il-validità tad-deċiżjonijiet tal-ISTAT li jinkludu unitajiet istituzzjonali fis-settur S.13 ( 49 ).

101.

Il-qorti tar-rinviju żżomm, fi kwalunkwe każ, il-kompetenza sabiex tiddeċiedi dwar id-deżinjazzjoni tal-entitajiet ikklassifikati mill-ISTAT, iżda għall-finijiet tal-applikazzjoni tar-regoli nazzjonali dwar it-trażżin tal-infiq pubbliku. Il-Gvern Taljan isostni li, fil-kuntest ta’ din il-kompetenza, il-Corte dei conti (il-Qorti tal-Awdituri) tista’ tqis inċidentalment il-validità tad-deċiżjonijiet tal-ISTAT, billi tħallihom mhux applikati fil-każ speċifiku ( 50 ).

102.

Din il-possibbiltà doppja ta’ kontestazzjoni tosserva l-prinċipji ta’ ekwivalenza u ta’ effettività?

103.

Il-prinċipju ta’ ekwivalenza jista’ jiġi affettwat jekk, f’każijiet simili, id-dritt proċedurali intern jipprevedi biss rikorsi diretti. Il-Gvern Taljan madankollu indika, waqt is-seduta, l-eżistenza ta’ rikorsi inċidentali simili previsti mil-leġiżlazzjoni tiegħu (pereżempju fil-qasam fiskali) ( 51 ). Għalhekk, ma jidhirx li l-prinċipju ta’ ekwivalenza huwa affettwat.

104.

Fir-rigward tal-prinċipju ta’ effettività, infakkar li, għall-Qorti tal-Ġustizzja,

105.

Il-qorti tar-rinviju tikkritika d-dispożizzjoni kontenzjuża minħabba li timponi oneru doppju ta’ azzjoni ġudizzjarja (quddiem il-qrati amministrattivi u quddiem il-Corte dei conti (il-Qorti tal-Awdituri)). Id-duplikazzjoni tista’ twassal għal sentenzi kontradittorji, bi ksur tal-prinċipju ta’ ċertezza legali.

106.

Bħal ma qal il-Gvern Taljan waqt is-seduta, l-entitajiet inklużi fil-lista tal-ISTAT 2020 u li jixtiequ jikkontestaw il-klassifikazzjoni tagħhom bħala amministrazzjoni pubblika, ma humiex obbligati jippreżentaw rikors doppju. Huma għandhom għad-dispożizzjoni tagħhom ir-rimedju proċedurali li jippreferu, skont l-interessi tagħhom:

107.

Jekk is-sitwazzjoni hekk deskritta tikkorrispondi għar-realtà (aspett li għandu jiġi deċiż mill-qorti tar-rinviju), jiena ma nqisx li hija tneħħi l-effettività tas-sistema ta’ rimedji ġudizzjarji stabbiliti wara l-adozzjoni tad-dispożizzjoni kontenzjuża. L-unitajiet istituzzjonali kkonċernati jistgħu jiksbu, fl-ordinament Taljan, protezzjoni ġudizzjarja effettiva, tal-inqas b’mod inċidentali, li tidher kompatibbli mal-istandard impost mid-dritt tal-Unjoni, peress li ma jimponix fuqhom l-obbligu li jużaw, fi kwalunkwe każ, rimedju ġudizzjarju doppju sabiex jissodisfaw it-talbiet tagħhom.

108.

Huwa minnu li s-sistema, ikkonfigurata b’dan il-mod, ma tiggarantixxix, bħala tali, l-assenza ta’ deċiżjonijiet ġudizzjarji kontradittorji, li l-koeżistenza tagħhom tista’ tippreġudika ċ-ċertezza legali. Madankollu, huwa l-ordinament proċedurali Taljan li għandu jawtorizza, fin-nuqqas ta’ dan, il-mekkaniżmi xierqa sabiex jiġu deċiżi dawn l-eventwali kunflitti bejn qrati interni. Is-sempliċi eventwalità li jseħħu tali kunflitti ma jidhirlix li hija suffiċjenti sabiex jiġi sostnut li din is-sistema tipprekludi l-Artikolu 47 tal-Karta.

109.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nipproponi lill-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi kif ġej lill-Corte dei conti (il-Qorti tal-Awdituri, l-Italja):