1.

Dan il-każ jippreżenta lill-Qorti tal-Ġustizzja dilemma Korneljana fundamentali fid-dritt tal-Unjoni: l-għażla bejn il-prinċipju ta’ legalità u l-prinċipju ta’ ċertezza legali. Ir-rinviju għal deċiżjoni preliminari ntbagħat mill-Győri Közigazgatási és Munkaügyi Bíróság (il-Qorti Amministrattiva u Industrijali, Győr, l-Ungerija) fil-kuntest ta’ deċiżjoni li ċaħdet ir-reġistrazzjoni mill-ġdid tad-drittijiet għal użufrutt ikkanċellati tar-rikorrent fuq art agrikola.

2.

Grossmania hija kumpannija kummerċjali bbażata fl-Ungerija u hija magħmula minn ċittadini ta’ Stati Membri minbarra l-Ungerija. Grossmania kellha drittijiet ta’ użufrutt fuq proprjetajiet immobbli fl-Ungerija. Dawn id-drittijiet kienu ġew ikkanċellati fir-reġistru tal-proprjetà skont l-Artikolu 108(1) tal-mező- és erdőgazdasági földek forgalmáról szóló 2013. Évi CXXII. törvénnyel összefüggő egyes rendelkezésekről és átmeneti szabályokról szóló 2013. Évi CCXII. Törvény (il-Liġi Nru CCXII tal-2013 li Tistabbilixxi Diversi Dispożizzjonijiet u Miżuri Tranżitorji dwar il-Liġi Nru CXXII tal-2013 dwar Tranżazzjonijiet f’Art Agrikola u Forestali; iktar ’il quddiem il-“Liġi tal-2013 dwar Miżuri Tranżitorji”) u skont l-Artikolu 94(5) tal-az ingatlan-nyilvántartásról szóló 1997. Évi CXLI. törvény (il-Liġi Nru CXLI tal-1997 dwar ir-Reġistru tal-Proprjetà; iktar ’il quddiem il-“Liġi dwar ir-Reġistru tal-Proprjetà”). Grossmania ma appellatx kontra l-kanċellazzjoni tad-drittijiet tagħha ta’ użufrutt.

3.

Bis-sentenza tas‑6 ta’ Marzu 2018, SEGRO u Horváth, (Kawżi magħqudaC‑52/16 u C‑113/16, EU:C:2018:157) (iktar ’il quddiem is-“sentenza SEGRO u Horváth”), il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-Artikolu 63 TFUE ma kienx jippermetti leġiżlazzjoni nazzjonali, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li permezz tagħha drittijiet ta’ użufrutt li qabel kienu nħolqu fuq art agrikola u li d-detenturi tagħhom ma kellhomx l-istatus ta’ relazzjoni mill-qrib mas-sid tal-art kienu ntemmu b’liġi u, għaldaqstant, kienu tħassru mir-reġistri tal-proprjetà.

4.

B’riżultat ta’ dan, Grossmania applikat quddiem il-Vas Megyei Kormányhivatal Celldömölki Járási Hivatala (ir-Reġistru Distrettwali ta’ Celldömölk, parti mid-Dipartiment Amministrattiv tar-Reġjun Vas, l-Ungerija; “l-Awtorità Amministrattiva tal-Ewwel Livell”) sabiex jerġgħu jiġu rreġistrati d-drittijiet tagħha ta’ użufrutt fuq il-proprjetajiet imsemmija. B’deċiżjoni tas‑17 ta’ Mejju 2019, huwa ċaħad dik it-talba, billi rrefera b’mod partikolari għall-Artikolu 108(1) tal-Liġi tal-2013 dwar miżuri tranżitorji.

5.

Grossmania ppreżentat appell amministrattiv u, b’deċiżjoni tal‑5 ta’ Awwissu 2019, id-Dipartiment Amministrattiv tar-Reġjun Vas ikkonferma l-imsemmija deċiżjoni. Huwa ddikjara li l-applikazzjoni għal reġistrazzjoni mill-ġdid kienet inammissibbli b’mod partikolari minħabba li l-Artikolu 108(1) tal-Liġi tal-2013 dwar Miżuri Tranżitorji kien għadu fis-seħħ. Fil-fehma tiegħu, is-sentenza fil-kawża SEGRO u Horváth u s-sentenza tal‑21 ta’ Mejju 2019 fil-kawża Il‑Kummissjoni vs L‑Ungerija (Użufrutt fuq Art Agrikola) (C‑235/17, EU:C:2019:432) (iktar ’il quddiem is-“sentenza Il‑Kummissjoni vs L‑Ungerija”) ma kinux japplikaw għal dan il-każ.

6.

Grossmania ressqet azzjoni taħt id-dritt amministrattiv quddiem il-qorti tar-rinviju kontra d-deċiżjoni tal‑5 ta’ Awwissu 2019. Il-qorti tar-rinviju tinnota li ma jistax ikun hemm kumpens finanzjarju għal Grossmania minħabba li ma kienx hemm dispożizzjonijiet nazzjonali li kienu jippermettu tali kumpens. Hija tirreferi għall-ġurisprudenza tal-Alkotmánybíróság (il-Qorti Kostituzzjonali, l-Ungerija). Dik il-ġurisprudenza qieset li kienet inħolqot sitwazzjoni kuntrarja għad-Dritt Fundamentali Ungeriż minħabba li, fir-rigward ta’ drittijiet ta’ użufrutt u drittijiet ta’ użu estinti skont l-Artikolu 108 tal-Liġi tal-2013 dwar Miżuri Tranżitorji, il-leġiżlatura ma kinitx adottat leġiżlazzjoni li kienet tippermetti kumpens li għandu jingħata għal ħsara pekunjarja eċċezzjonali li ma jistax jintalab fil-kuntest ta’ ftehim bejn il-partijiet għall-kuntratt iżda li għandu rabta ma’ kuntratti validi. L-Alkotmánybíróság stiednet lil-leġiżlatura tirrettifika dak in-nuqqas, li kien kuntrarju għad-Dritt Fundamentali, sal‑1 ta’ Diċembru 2015. Madankollu, sa ħames snin u nofs wara ma kienet adottata ebda dispożizzjoni f’dak ir-rigward. Il-qorti tar-rinviju tinnota li l-fatti fil-kawża SEGRO u Horváth huma differenti minn dawk ta’ din il-kawża, sa fejn Grossmania ma ressqitx azzjoni kontra d-deċiżjonijiet amministrattivi li kkanċellaw id-drittijiet tagħha ta’ użufrutt.

7.

Għalhekk, il-Győri Közigazgatási és Munkaügyi Bíróság (il-Qorti Amministrattiva u Industrijali, Győr) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri u li tibgħat lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domanda li ġejja għal deċiżjoni preliminari:

“L-Artikolu 267 TFUE għandu jiġi interpretat fis-sens li, fejn il-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea, f’deċiżjoni mogħtija fi proċedura għal domanda preliminari, tkun iddikjarat dispożizzjoni leġiżlattiva ta’ Stat Membru bħala inkompatibbli mad-dritt tal-Unjoni Ewropea, dik id-dispożizzjoni leġiżlattiva lanqas ma tista’ tiġi applikata fi proċedimenti amministrattivi jew proċeduri ġudizzjarji nazzjonali sussegwenti, minkejja li l-fatti fl-oriġini tal-proċeduri sussegwenti ma humiex totalment identiċi għal dawk tal-proċedura għal domanda preliminari preċedenti?”

8.

Osservazzjonijiet bil-miktub tressqu minn Grossmania, mill-Gvern Ġermaniż, Spanjol u Ungeriż u mill-Kummissjoni Ewropea.

9.

Minħabba li l-partijiet kollha (għajr il-Gvern Ungeriż) jistrieħu fuq l-istess ġurisprudenza u jagħmlu argumenti li jikkoinċidu sabiex jissottomettu li għall-ewwel domanda għandha tingħata risposta fl-affermattiv, ser nirreferi biss, fl-evalwazzjoni tiegħi, għall-argumenti ewlenin tagħhom.

10.

Il-Gvern Ungeriż jissottometti, l-ewwel, li – kif il-qorti tar-rinviju nnifisha osservat – is-sitwazzjoni fil-kawża prinċipali hija differenti minn dik li ssostni s-sentenza SEGRO u Horváth, minħabba li Grossmania ma kinitx appellat fl-2014 kontra l-kanċellazzjoni tad-drittijiet tagħha ta’ użufrutt. Isegwi mis-sentenza tat‑13 ta’ Jannar 2004, Kühne & Heitz (C‑453/00, EU:C:2004:17) (iktar ’il quddiem is-“sentenza Kühne & Heitz”) li awtorità amministrattiva jeħtiġilha biss terġa’ teżamina tali deċiżjoni jekk ikunu tħarsu l-erba’ kundizzjonijiet tal-punt 28 ta’ dik is-sentenza. Ma huwiex ikkontestat mill-partijiet li hawnhekk dan ma huwiex il-każ. F’dawn iċ-ċirkustanzi, jeħtieġ ikun hemm bilanċ bejn il-prinċipju ta’ ċertezza legali u l-prinċipju ta’ legalità skont id-dritt tal-Unjoni u li jkun ivverifikat jekk il-prinċipji ta’ ekwivalenza u ta’ effettività jkunux osservati, sabiex individwi jkunu jistgħu jressqu pretensjonijiet abbażi tad-dritt tal-Unjoni. Il-Gvern Ungeriż jargumenta li r-regoli nazzjonali fis-seħħ fiż-żmien rilevanti sabiex jittieħdu azzjonijiet legali kienu jħarsu dawk ir-rekwiżiti. It-tieni, il-Gvern Ungeriż jissottometti li, fil-ġejjieni qarib, ser ikunu adottati regoli nazzjonali li jkunu jippermettu li jiġi ggarantit – b’rabta ma’ drittijiet ta’ użufrutt ikkanċellati – li l-interessi tal-partijiet ikkonċernati jittieħdu debitament inkunsiderazzjoni. Din it-tema bħalissa hija s-suġġett ta’ diskussjonijiet mal-Kummissjoni.

11.

Dan il-każ iqajjem il-kwistjoni dwar jekk sentenza tal-Qorti tal-Ġustizzja – li tkun iddikjarat dispożizzjoni nazzjonali (l-Artikolu 108(1) tal-Liġi tal-2013 dwar Miżuri Tranżitorji) li tmur kontra d-dritt tal-Unjoni – tipprekludix l-applikazzjoni ta’ dik id-dispożizzjoni għal sitwazzjonijiet li jistgħu jitqabblu ma’ dik li tkun tat lok għal dik is-sentenza, iżda li ma jkunux identiċi. Għal din id-domanda għandha tingħata risposta fl-affermattiv.

12.

Dan isegwi, inter alia, mill-fatt li l-obbligu impost fuq qrati tal-aħħar istanza li jressqu domanda għal deċiżjoni preliminari għandu eċċezzjoni: meta “id-domanda magħmula tkun materjalment identika għal domanda li kienet diġà s-suġġett ta’ deċiżjoni preliminari f’kawża simili” ( 2 ).

13.

Fis-sentenza SEGRO u Horváth, punt 129, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-Artikolu 63 TFUE jipprekludi dispożizzjoni bħall-Artikolu 108(1) tal-Liġi tal-2013 dwar Miżuri Tranżitorji ( 3 ). Minkejja l-fatt li d-domanda magħmula ssemmi biss is-sentenza SEGRO u Horváth, huwa ċar li jeħtieġ li f’dawn il-konklużjonijiet titqies ukoll is-sentenza Il‑Kummissjoni vs L‑Ungerija. Tabilħaqq, dik is-sentenza ddikjarat speċifikament li l-Ungerija naqset milli twettaq l-obbligi tagħha skont l-Artikolu 63 TFUE u l-Artikolu 17 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea (iktar ’il quddiem il-“Karta”), meta adottat l-Artikolu 108(1) tal-Liġi tal-2013 dwar Miżuri Tranżitorji.

14.

Fl-ewwel lok, dik is-sentenza li stabbilixxiet ksur ta’ obbligi hija res judicata fir-rigward tal-fatti u tad-dritt deċiżi f’dik is-sentenza. Fit-tieni lok, “il-konstatazzjoni li Stat Membru jkun naqas milli jwettaq l-obbligi tiegħu skont id-dritt [tal-Unjoni] jimplika, l-ewwel nett, projbizzjoni awtomatika, tal-applikazzjoni, kemm mill-awtoritajiet ġudizzjarji, kif ukoll minn dawk amministrattivi ta’ dak l-Istat Membru, tal-[miżura nazzjonali inkwistjoni] u, it-tieni nett, obbligu min-naħa ta’ dawk l-awtoritajiet li jieħdu l-miżuri kollha xierqa sabiex jaffaċilitaw l-applikazzjoni sħiħa tad-dritt [tal-Unjoni]” ( 4 ).

15.

Mill-premess isegwi li l-awtoritajiet Ungeriżi (inkluża l-qorti tar-rinviju) huma obbligati ma japplikawx l-Artikolu 108(1) tal-Liġi tal-2013 dwar Miżuri Tranżitorji, li – xi sentejn u nofs wara s-sentenza li stabbilixxiet ksur ta’ obbligi mill-Ungerija – għadha miżmuma fis-seħħ mil-leġiżlatur Ungeriż.

16.

Fil-fatt l-Ungerija mhux biss naqset milli taġixxi ulterjorment wara dawk iż-żewġ sentenzi tal-Qorti tal-Ġustizzja, iżda introduċiet ukoll dispożizzjonijiet ġodda li jipprekludu l-effett sħiħ tad-dritt tal-Unjoni. Dawn id-dispożizzjonijiet jagħmlu iktar diffiċli r-reġistrazzjoni mill-ġdid ta’ drittijiet ta’ użufrutt, wara l-kanċellazzjoni illegali tagħhom. Ser nittratta d-dispożizzjonijiet il-ġodda (l-Artikolu 108(4) u (5) tal-Liġi tal-2013 dwar Miżuri Tranżitorji) lejn tmiem il-konklużjonijiet tiegħi.

17.

Fuq il-bażi tad-dokumenti quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja, jista’ ma jkunx meħtieġ li d-deċiżjonijiet li kkanċellaw id-drittijiet ta’ użufrutt jiġu annullati. Jekk dan ikun il-każ, ma jkunx hemm sitwazzjoni fejn deċiżjoni nazzjonali finali għandha ma tiġix applikata.

18.

Skont il-Gvern Ungeriż, Grossmania tinsab f’sitwazzjoni fattwali differenti minn dik ta’ SEGRO jew Horváth li appellaw id-deċiżjonijiet li kkanċellaw id-drittijiet tagħhom ta’ użufrutt. Id-deċiżjonijiet Grossmania huma res judicata, jew fi kliem ieħor deċiżjonijiet nazzjonali finali, bil-konsegwenza li ma għadux iktar possibbli li d-deċiżjonijiet li jikkanċellaw id-drittijiet ta’ użufrutt ta’ Grossmania jiġu emendati.

19.

Madankollu, b’mod kuntrarja għal dawk l-argumenti, jidher li d-dritt Ungeriż jipprevedi proċedura speċjali, msejħa “proċedura ta’ stħarriġ”, li tista’ tintalab mill-amministrazzjoni nazzjonali b’inizjattiva tagħha nnifisha fi żmien ħames snin mill-mument li fih deċiżjoni ssir finali.

20.

Għalhekk, il-qorti tar-rinviju jkollha tiddetermina diversi kwistjonijiet. L-ewwel, kif innotat mill-Kummissjoni, ikollha tiddetermina jekk l-awtorità kompetenti naqsitx milli tqajjem l-argument li d-deċiżjonijiet li jikkanċellaw id-drittijiet ta’ użufrutt ta’ Grossmania kienu saru deċiżjonijiet finali. It-tieni, ikollha tirreġistra mill-ġdid id-drittijiet ikkanċellati ta’ Grossmania jew, jekk ikun meħtieġ, tannulla d-deċiżjoni kontestata (li ċaħdet l-applikazzjoni ta’ Grossmania sabiex id-drittijiet ta’ użufrutt jiġu rreġistrat mill-ġdid). It-tielet, il-qorti tar-rinviju jkollha tordna lill-awtorità twettaq proċedura ġdida, fejn din l-awtorità tkun obbligata li din id-darba tinterpreta r-regoli nazzjonali billi tgħaddihom mill-priżma tal-effet utile tad-dritt tal-Unjoni. Jekk ikun meħtieġ, f’dan ir-rigward, l-amministrazzjoni għandha tieħu vantaġġ mill-proċedura ta’ kontroll imsemmija iktar ’il fuq biex tirreġistra mill-ġdid id-drittijiet ikkanċellati.

21.

Tabilħaqq, isegwi mid-dokumenti quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja li l-awtoritajiet Ungeriżi sempliċement naqsu jivverifikaw jekk id-deċiżjonijiet li kkanċellaw id-drittijiet ta’ użufrutt ta’ Grossmania kinux finali jew le. Lanqas ma kkunsidraw kif id-dritt Ungeriż seta’ jiġi applikat f’konformità mad-dritt tal-Unjoni.

22.

Il-partijiet kollha kkonċentraw fuq l-allegat kunflitt bejn il-prinċipju ta’ ċertezza legali u l-prinċipji ta’ legalità u ta’ supremazija tad-dritt tal-Unjoni, madankollu, huwa importanti li, l-ewwel, jiġi stabbilit jekk, fil-fatt, dan il-kunflitt jirriżultax fil-każ tal-kawża prinċipali.

23.

Nirrileva (kif jagħmel il-Gvern Ġermaniż) li l-qorti tar-rinviju tibda mill-premessa li l-kanċellazzjoni tad-drittijiet ta’ użufrutt kienet saret ex lege u li, fil-fatt, ma kienet ittieħdet ebda deċiżjoni amministrattiva leġittima. Dan huwa element li huwa għall-qorti tar-rinviju li tistabbilixxi, iżda f’każ bħal dan aħna ma nkunux fis-sitwazzjoni ta’ Kühne & Heitz ( 5 ) u ta’ i-21 Germany ( 6 ).

24.

F’każ bħal dan, skont il-prinċipju ta’ kooperazzjoni leali (l-Artikolu 4(3) TUE), “l-Istati Membri huma marbuta li jħassru l-konsegwenzi illegali ta’ ksur tad-dritt [tal-Unjoni]” u “ikun l-obbligu ta’ l-awtoritajiet ta’ l-Istat Membru kkonċernat li jieħdu l-miżuri ġenerali jew partikolari xierqa sabiex jassiguraw l-osservanza tad-dritt [tal-Unjoni] fuq it-territorju tagħhom […] Filwaqt li jkollhom l-għażla tal-miżuri li għandhom jittieħdu, l-awtoritajiet imsemmija għandhom b’mod partikolari jassiguraw li, fl-inqas żmien possibbli, id-dritt nazzjonali jsir konformi mad-dritt [tal-Unjoni] u li d-drittijiet ta’ l-individwi taħt id-dritt [tal-Unjoni] jkunu jistgħu jiġu invokati” ( 7 ).

25.

Barra minn dan, “l-effetti marbuta mal-prinċipju ta’ supremazija tad-dritt tal-Unjoni huma imposti fuq il-korpi kollha ta’ Stat Membru […] [R]egoli tad-dritt nazzjonali, anki jekk ta’ natura kostituzzjonali, jippreġudikaw l-unità u l-effikaċja tad-dritt tal-Unjoni” ( 8 ).

26.

L-ewwel nett, l-awtoritajiet Ungeriżi jkun jeħtiġilhom jistabbilixxu jekk id-deċiżjonijiet ta’ kanċellazzjoni humiex finali. Jekk huma, imbagħad ikun jeħtiġilhom jivverifkaw jekk ikunux jistgħu jeżaminawhom mill-ġdid taħt id-dritt nazzjonali. Ladarba l-awtoritajiet Ungeriżi jkunu temmew din l-evalwazzjoni, huma jkun jeħtiġilhom iqisu l-effet utile u s-supremazija tad-dritt tal-Unjoni.

27.

Jekk, minkejja l-kunsiderazzjonijiet ta’ hawn fuq, ikun meħtieġ li l-qorti tar-rinviju tindirizza l-obbligu li ma tapplikax leġiżlazzjoni nazzjonali, ser nagħmel l-osservazzjonijiet li ġejjin.

28.

Qabelxejn, il-partijiet kollha (il-Gvern Ungeriż ukoll) jaqblu, essenzjalment, li l-interpretazzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza SEGRO u Horváth (paragrafi 45 u 46) timplika, f’dan il-każ, l-obbligu li ma tkunx applikata l-leġiżlazzjoni Ungeriża li tkun kuntrarja għall-Artikolu 63 TFUE.

29.

Il-proċedura preliminarja tikkostitwixxi strument ta’ kooperazzjoni bejn qrati nazzjonali u l-Qorti tal-Ġustizzja, li l-għan tagħha huwa li tkun iggarantita s-supremazija u l-uniformià tad-dritt tal-Unjoni. Għalhekk, kif innotat mill-Gvern Spanjol, jeħtieġ li tkun żgurata n-natura vinkolanti tas-sentenzi tal-Qorti tal-Ġustizzja, minħabba li xort’oħra ma tkunx biss f’riskju l-protezzjoni mogħtija mid-dritt tal-Unjoni, iżda wkoll issir ħsara lill-koerenza tad-dritt tal-Unjoni, b’mod li tinħoloq diskriminazzjoni fid-dritt tal-Unjoni.

30.

Barra minn dan, minkejja li l-qorti tar-rinviju hija għalkollox marbuta bis-sentenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, l-effetti erga omnes tas-sentenzi tal-Qorti tal-Ġustizzja huwa applikabbli fl-Unjoni kollha ( 9 ) għal sitwazzjonijiet ekwivalenti.

31.

L-effett vinkolanti tad-deċiżjoni preliminari tal-Qorti tal-Ġustizzja hija relatata mal-interpretazzjoni ta’ regola tad-dritt tal-Unjoni u dik l-interpretazzjoni “[hija] purament dikjarattiv, bil-konsegwenza li l-effetti tagħha, bħala prinċipju, imorru lura għad-data tad-dħul fis-seħħ tar-regola interpretata” ( 10 ). Dan l-effett vinkolanti għandu konnessjoni man-norma tad-dritt tal-Unjoni inkwistjoni. Li kieku tali effett vinkolanti kellu jkun strettament limitat għas-sitwazzjoni partikolari biss, dan kien imur kontra l-għan tal-proċedura ta’ deċiżjoni preliminari, li huwa li tkun iggarantita interpretazzjoni uniformi tad-dritt tal-Unjoni ( 11 ).

32.

In-natura vinkolanti ta’ din l-interpretazzjoni hija dedotta mis-supremazija tad-dritt tal-Unjoni, mill-ġurisprudenza Da Costa u Cilfi ( 12 ), min-natura dikjaratorja u retroattiva tal-interpretazzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja u mill-għan tal-proċedura ta’ deċiżjoni preliminari li huwa li jkunu żgurati l-unità u l-konsistenza (jiġifieri, li tkun evitata interpretazzjoni diverġenti), l-effett sħiħ u l-awtonomija tad-dritt tal-Unjoni.

33.

Tabilħaqq, fis-sentenza tas‑6 ta’ Marzu 2018, Achmea (C‑284/16, EU:C:2018:158, punt 35), il-Qorti tal-Ġustizzja fakkret li “[s]abiex jiġi żgurat li jinżammu l-karatteristiċi speċifiċi u l-awtonomija ta’ dan l-ordinament ġuridiku tal-Unjoni, it-Trattati stabbilixxew sistema ġudizzjarja maħsuba sabiex tiżgura l-koerenza u l-unità fl-interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni”. F’dan il-kuntest, “konformement mal-Artikolu 19 TUE, il-qrati nazzjonali u l-Qorti tal-Ġustizzja huma responsabbli sabiex jiggarantixxu l-applikazzjoni sħiħa tad-dritt tal-Unjoni fl-Istati Membri kollha kif ukoll il-protezzjoni ġudizzjarja tad-drittijiet li l-individwi jgawdu bis-saħħa ta’ dan id-dritt” ( 13 ). B’mod partikolari, “l-element ċentrali ta’ din is-sistema ġudizzjarja huwa l-proċedura tar-rinviju għal deċiżjoni preliminari prevista fl-Artikolu 267 TFUE li, filwaqt li tistabbilixxi djalogu bejn qorti u oħra, preċiżament bejn il-Qorti tal-Ġustizzja u l-qrati tal-Istati Membri, hija intiża li tiżgura l-unità fl-interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni, u b’hekk tippermetti li jiġu żgurati l-koerenza tiegħu, l-effett sħiħ tiegħu u l-awtonomija tiegħu kif ukoll, fl-aħħar nett, in-natura partikolari tad-dritt stabbilit mit-Trattati” ( 14 ).

34.

Minn dan isegwi li “[b]is-saħħa tal-prinċipju ta’ supremazija, fil-każ li jkun impossibbli li tingħata interpretazzjoni tal-leġiżlazzjoni nazzjonali li tkun konformi mar-rekwiżiti tad-dritt tal-Unjoni, il-qorti nazzjonali li jkollha tapplika, fil-kuntest tal-kompetenza tagħha, id-dispożizzjonijiet tad-dritt tal‑Unjoni, għandha l-obbligu li tiżgura l-effett sħiħ ta’ dawn id‑dispożizzjonijiet billi, jekk ikun meħtieġ, tħalli mhux applikata, fuq il-bażi tal-awtorità tagħha stess, kwalunkwe dispożizzjoni kuntrarja tal-leġiżlazzjoni nazzjonali, anki jekk tkun ġiet adottata iktar tard, mingħajr ma jkollha għalfejn titlob jew tistenna t-tħassir minn qabel ta’ din id-dispożizzjoni permezz tal-proċess leġiżlattiv jew ta’ kwalunkwe proċess kostituzzjonali ieħor” ( 15 ). F’dan ir-rigward, jekk il-qorti nazzjonali jkollha dubji, “anki meta jkun hemm ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja li ssolvi l-punt ta’ liġi inkwistjoni, il-qrati nazzjonali jibqgħu kompletament liberi li jadixxu lill-Qorti tal-Ġustizzja jekk iqisu li dan ikun opportun” ( 16 ). Madankollu, huwa ċar li l-qorti nazzjonali ma hijiex obbligata tagħmel hekk jekk ma jkollhiex tali dubji ( 17 ).

35.

Imbagħad, minkejja li mill-kunsiderazzjonijiet preċedenti jsegwi li s-sentenzi SEGRO u Horváth u Il‑Kummissjoni vs L‑Ungerija għandhom iwasslu lill-qorti tar-rinviju sabiex ma tapplikax id-dispożizzjonijiet nazzjonali inkwistjoni invokati mill-awtoritajiet Ungeriżi sabiex jiċħdu l-applikazzjoni ta’ Grossmania li talbet reġistrazzjoni mill-ġdid – u tabilħaqq il-qorti tar-rinviju titlaq mill-premessa li għandha tipproċedi b’dan il-mod – isegwi mid-dokumenti quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja li d-dubji tal-qorti tar-rinviju jikkonċernaw pjuttost l-eżistenza ta’ deċiżjonijiet amministrattivi (li kkanċellaw dawk id-drittijiet) li kienu sar finali.

36.

Huwa minnu li “huwa għall-ordinament ġuridiku nazzjonali ta’ kull Stat Membru li jaħtar il-qrati kompetenti u jistabbilixxi r-regoli proċedurali għal azzjonijiet maħsuba sabiex jiżguraw il-protezzjoni tad-drittijiet li individwi jiksbu permezz tal-effett dirett tad-dritt tal-[Unjoni], sakemm tali regoli ma jkunux inqas favorevoli minn dawk li fuqhom huma bbażati azzjonijiet domestiċi simili (il-prinċipju ta’ ekwivalenza) u ma jkunux ifformulati b’tali mod li jagħmlu impossibbli fil-prattika l-eżerċizzju ta’ drittijiet mogħtija mid-dritt tal-[Unjoni] (il-prinċipju ta’ effettività)” ( 18 ).

37.

Madankollu, kif il-Kummissjoni rrimarkat, meqjusa l-importanza taċ-ċertezza legali, dan il-prinċipju ma għandux jiġi invokat sabiex Stat Membru jkun iġġustifikat inaqqas l-effet utile tad-dritt tal-Unjoni. Jirriżulta mill-ġurisprudenza li “huma l-Istati Membri li għandhom jindikaw il-qrati u/jew l-istituzzjonijiet kompetenti għall-istħarriġ tal-validità ta’ dispożizzjoni nazzjonali u jipprevedu r-rimedji ġudizzjarji u l-proċedurali li jippermettu l-kontestazzjoni ta’ din il-validità, u, meta r-rikors ikun fondat, jannullaw l-imsemmija dispożizzjoni u, jekk dan ikun il-każ, jiddeterminaw l-effetti ta’ tali annullament” ( 19 ).

38.

Jidher mid-dokumenti quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja li l-awtoritajiet Ungeriżi ma invokawx in-natura finali tad-deċiżjonijiet li kkanċellaw id-drittijiet ta’ użufrutt ta’ Grossmania. Il-kwistjoni ta’ jekk dawn id-deċiżjonijiet humiex finali tiddependi mir-regoli proċedurali Ungeriż applikabbli, iżda, bħala prinċipju, tali ommissjoni għandha twassal għall-preklużjoni ta’ dawn l-awtoritajiet milli jkunu jistgħu jistrieħu fuq din in-natura finali. Huwa possibbli li d-dritt Ungeriż jippermetti lil dawn l-awtoritajiet jirrinunzjaw għad-dritt li jinvokaw in-natura finali ta’ dawn id-deċiżjonijiet – jew, li jammonta għall-istess ħaġa, li d-dritt nazzjonali jippermetti lill-awtoritajiet ireġġgħu lura tali deċiżjonijiet. Tabilħaqq, skont il-ġurisprudenza, “jekk ir-regoli proċedurali interni applikabbli jinkludu l-possibbiltà li, taħt ċerti kundizzjonijiet, il-qorti nazzjonali [jew awtorità amministrattiva nazzjonali] tibdel deċiżjoni li jkollha l-awtorità ta’ res judicata sabiex trendi s-sitwazzjoni kompatibbli mad-dritt nazzjonali, din il-possibbiltà għandha tipprevali, konformement mal-prinċipji ta’ ekwivalenza u ta’ effettività, jekk jiġu ssodisfatti dawn il-kundizzjonijiet, sabiex is-sitwazzjoni inkwistjoni terġa’ tiġi konformi mad-dritt tal-Unjoni” ( 20 ). Għalhekk, il-qorti tar-rinviju jkollha tieħu dan inkunsiderazzjoni sabiex tipprekludi ksur tal-prinċipju ta’ ekwivalenza f’dan il-każ.

39.

Isegwi, b’mod partikolari, mis-sentenza tal‑4 ta’ Ottubru 2012, Byankov (C‑249/11, EU:C:2012:608) (iktar ’il quddiem is-“sentenza Byankov”) li “il-Qorti tal-Ġustizzja diġà rrikonoxxiet li n-natura definittiva ta’ deċiżjoni amministrattiva tikkontribwixxi għaċ-ċertezza legali, bil-konsegwenza li d-dritt tal-Unoni ma jeħtieġx li korp amministrattiv jitqiegħed taħt obbligu, fil-prinċipju, li jiftaħ mill-ġdid deċiżjoni amministrattiva li tkun kisbet tali natura definittiva” (punt 76 ta’ dik is-sentenza).

40.

Madankollu, “ċirkustanzi partikolari jistgħu, skont il-prinċipju ta’ kooperazzjoni leali li jirriżulta mill-Artikolu 4(3) TUE, jimponu lil korp amministrattiv nazzjonali sabiex jeżamina mill-ġdid deċiżjoni amministrattiva li saret definittiva sabiex, b’mod partikolari, jieħu inkunsiderazzjoni l-interpretazzjoni ta’ dispożizzjoni ta’ dritt tal-Unjoni rilevanti mogħtija sussegwentement mill-Qorti tal-Ġustizzja […] Mill-ġurisprudenza jirriżulta li, f’dan il-kuntest, il-Qorti tal-Ġustizzja ħadet inkunsiderazzjoni partikolaritajiet tas-sitwazzjonijiet u tal-interessi inkwistjoni sabiex issib ekwilibru bejn ir-rekwiżit taċ-ċertezza legali u dak tal-legalità fir-rigward tad-dritt tal-Unjoni” ( 21 ).

41.

Barra minn dan, isegwi mill-ġurisprudenza li l-prinċipju ta’ effettività (bħalma huwa l-prinċipju ta’ ekwivalenza) huwa dedott mill-prinċipju ta’ kooperazzjoni leali stabbilit fl-Artikolu 4(3) TUE (iktar ’il quddiem is-“sentenza XC”) ( 22 ).

42.

Skont il-paragrafu 23 tas-sentenza XC, “Ir-rekwiżiti li jirriżultaw minn dawn il-prinċipji japplikaw kemm għal dak li jirrigwarda l-indikazzjoni tal-qrati kompetenti sabiex jisimgħu kawżi bbażati fuq dan id-dritt kif ukoll f’dak li jirrigwarda d-definizzjoni tar-regoli proċedurali ddettaljati li jirregolaw dawn il-kawżi”.

43.

Imbagħad, il-punt 24 tal-istess sentenza jgħid li “[i]l-konformità ta’ dawn ir-rekwiżiti għandha tiġi analizzata billi jittieħdu inkunsiderazzjoni r-rwol tar-regoli kkonċernati fil-proċeduri kollha, l-iżvolġiment tal-imsemmija proċeduri u tal-partikolaritajiet ta’ dawn ir-regoli, quddiem id-diversi qrati nazzjonali”.

44.

Mill-premess isegwi li r-rekwiżit li tiġi osservata in-natura finali ta’ deċiżjonijiet bħal dawk fil-kawża prinċipali għandu jkun eżaminat fid-dawl tal-prinċipju ta’ effettività.

45.

F’dan il-każ, jeħtieġ li tiġi applikata s-sentenza Byankov. Tabilħaqq, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet f’dik il-kawża li d-dritt tal-Unjoni jipprekludi leġiżlazzjoni ta’ Stat Membru li permezz tagħha proċedura amministrattiva li tkun irriżultat fl-adozzjoni ta’ projbizzjoni dwar tluq minn territorju, li tkun saret finali u ma tkunx ġiet ikkontestata quddiem il-qrati, tista’, essenzjalment, ma terġax tinfetaħ, jekk il-projbizzjoni tkun b’mod ċar kuntrarja għad-dritt tal-Unjoni, u minkejja l-fatt li tali projbizzjoni tibqa’ tipproduċi effetti legali fir-rigward tad-destinatarju tagħha.

46.

Il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li tali riżultat ma jistax raġonevolment ikun iġġustifikat mill-prinċipju ta’ ċertezza legali ( 23 ).

47.

Bħalma ġie deċiż fis-sentenza Byankov, inqis (kif jagħmlu l-Gvern Ġermaniż u l-Kummissjoni) li l-prinċipju ta’ ċertezza legali għandu jkun ibbilanċjat mar-rekwiżit ta’ konformità mad-dritt tal-Unjoni – ma għandux jintuża minn Stat Membru sabiex iservi ta’ mezz sabiex tiġi evitata l-applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni ( 24 ).

48.

Ma naħsibx li l-Ungerija tista’ leġittimament tinvoka, f’din il-kawża, il-prinċipju ta’ ċertezza legali filwaqt li żżomm fl-ordinament ġuridiku tagħha dispożizzjonijiet li kienu ddikjarati mill-Qorti tal-Ġustizzja li jmorru kontra d-dritt tal-Unjoni xi sentejn u nofs ilu. Tabilħaqq, kif kien jipprovdi d-dritt Ruman: “Commodum ex injuria sua nemo habere debet” (min jonqos ma għandux jitħalla mil-liġi jieħu vantaġġ mill-azzjonijiet tiegħu). Barra minn hekk, kien ikun faċli li l-argument dwar il-prinċipju ta’ ċertezza legali jitwaqqaf ħesrem li kieku l-awtoritajiet Ungeriżi osservaw dawk is-sentenzi tal-Qorti tal-Ġustizzja u wettqu l-obbligi tagħhom taħt id-dritt tal-Unjoni. B’mod partikolari, il-leġiżlatur Ungeriż għandu jadotta regoli li jkunu jippermettu li jingħata kumpens lil persuni li d-drittijiet tagħhom ta’ użufrutt kienu kkanċellati, bil-possibbiltà ta’ reġistrazzjoni mill-ġdid ta’ dawk id-drittijiet u, jekk dan ma jkunx għadu possibbli, li jkun permess kumpens finanzjarju korrispondenti. Billi dawn il-passi għadhom ma ttieħdux, u kif il-Kummissjoni ssottomettiet fis-seduta, wieħed jista’ raġonevolment jassumi, f’dan il-każ, li l-awtoritajiet Ungeriżi qegħdin ifittxu li jnaqqsu l-effetti tas-sentenzi tal-Qorti tal-Ġustizzja.

49.

Huwa minnu li s-sentenza Byankov ingħatat f’kawża li fiha l-osservanza tan-natura finali tad-deċiżjoni inkwistjoni kienet twassal sabiex tipperpetwa l-projbizzjoni tat-tluq minn territorju ta’ Stat Membru, li kienet adottata għal żmien indeterminat u, b’hekk, kienet tikkostitwixxi ksur tad-dritt għall-moviment liberu skont l-Artikolu 21 TFUE.

50.

Madankollu, hemm paralleliżmu ċar bejn din il-kawża u l-kawża Byankov sa fejn fil-kawża preżenti kien hemm ksur serju tad-dritt fundamentali għall-proprjetà skont l-Artikolu 63 TFUE u l-Artikolu 17 tal-Karta. Dan huwa hekk a fortiori minħabba li jidher li dan il-ksur qiegħed jitwettaq fuq skala kbira ( 25 ).

51.

Għalhekk, f’din il-kawża, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha tadotta l-istess raġunament applikat fis-sentenza Byankov sabiex tnaqqas l-importanza li għandha tingħata lin-natura finali ta’ deċiżjoni.

52.

Sussegwentement, huwa rilevanti li jiġi eżaminat kif għandu jkun interpretat il-fatt li l-awtoritajiet Ungeriżi bbażaw id-deċiżjonijiet tagħhom tas‑17 ta’ Mejju 2019 u tal‑5 ta’ Awwissu 2019 (li ċaħdu t-talba ta’ Grossmania għal reġistrazzjoni mill-ġdid) mhux fuq in-natura finali tad-deċiżjonijiet ta’ kanċellazzjoni, iżda pjuttost fuq il-fatt li l-Artikolu 108(1) tal-Liġi tal-2013 dwar Miżuri Tranżitorji kien għadu fis-seħħ.

53.

Jiena nqis (kif tagħmel il-Kummissjoni) li l-awtoritajiet Ungeriżi wettqu żball ta’ liġi f’dan ir-rigward. Madankollu, l-iżball ma huwiex ikkostitwit biss mill-fatt li ġiet identifikata l-bażi legali żbaljata. Minflok, nibża’ li dan jindika problema iktar serja, sistemika. B’mod kuntrarju għall-argumenti magħmula mill-Gvern Ungeriż, l-awtoritajiet Ungeriżi ma ttrattawx il-problema mill-perspettiva tal-prinċipju ta’ ċertezza legali – huma sempliċement injoraw is-sentenzi tal-Qorti tal-Ġustizzja. Dan imur kontra l-prinċipji ta’ kooperazzjoni leali (Artikolu 4(3) TUE), is-supremazija tad-dritt tal-Unjoni u/jew il-prinċipju ta’ effettività li joriġina minn hemm.

54.

Naqbel ma’ Grossmania u mal-Kummissjoni li r-reġistrazzjoni mill-ġdid tad-drittijiet ta’ Grossmania tkun tikkostitwixxi konsegwenza loġika tal-kanċellazzjoni illegali tagħhom. Tabilħaqq, f’dan il-każ, id-detenturi ta’ drittijiet ta’ użufrutt, li kienu kkanċellati abbażi tal-Artikolu 108 tal-Liġi tal-2013 dwar Miżuri Tranżitorji, għandhom jitqiegħdu fl-istess sitwazzjoni bħallikieku l-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni qatt ma kienet ġiet adottata. Skont is-sentenza Jonkman, l-awtoritajiet Ungeriżi għandhom jieħdu kull miżura individwali jew ġenerali sabiex jiggarantixxu li drittijiet li individwi għandhom mid-dritt tal-Unjoni jingħataw effett sħiħ. Dan huwa partikolarment minnu f’każ bħal dan fejn mhux biss jeżisti preċedent tal-Qorti tal-Ġustizzja, mogħti f’kawża ta’ talba għal deċiżjoni preliminari (li tittratta l-istess kwistjoni legali), iżda fejn, barra minn hekk, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-leġiżlazzjoni inkwistjoni kienet illegali skont id-dritt tal-Unjoni fil-kuntest ta’ kawża dwar ksur.

55.

Madankollu, jista’ jkun hemm ostakoli oġġettivi għal tali rimedju (pereżempju fejn wara l-kanċellazzjoni tad-drittijiet ta’ użufrutt, sid ġdid ikun kiseb l-art inkwistjoni jew fejn sid l-art u d-detentur preċedenti ta’ dawk id-drittijiet jilħqu ftehim ta’ kumpens bejniethom b’rabta mal-kanċellazzjoni tad-drittijiet jew jiġi rreġistrat dritt ieħor ta’ użu fuq l-art inkwistjoni). Sussegwentement, jekk ma jkunx possibbli kumpens finanzjarju, minħabba li l-leġiżlatur Ungeriż ma introduċiex regoli f’dan ir-rigward, imbagħad, bħala rimedju finali, il-qorti tar-rinviju jkollha tivverifika jekk Grossmania tkunx tista’ tistrieħ fuq il-ġurisprudenza tal-kawżi Brasserie du pêcheur u Fattortame ( 26 ) sabiex teżiġi li l-Istat jagħmel tajjeb għall-ħsara kkawżata lil Grossmania minħabba ksur tad-dritt tal-Unjoni imputabbli lill-Istat.

56.

L-irtirar ta’ deċiżjonijiet amministrattivi huwa strument legali magħruf, bħala prinċipju, fid-drittijiet amministrattivi tal-Istati Membri kollha ( 27 ).

57.

B’mod simili għall-approċċ li l-Avukati Ġenerali Léger ( 28 ), Ruiz-Jarabo Colomer ( 29 ) u Bot ( 30 ) diġà ddefendew, inqis li l-Qorti tal-Ġustizzja għandha tmur lil hinn mil-linja ġurisprudenzjali tagħha fis-sentenza Kühne & Heitz. Dik il-ġurisprudenza tqajjem problemi ddokumentati sewwa ta’ interpretazzjoni, pereżempju, il-kwistjoni mqajma mill-Bundesverwaltungsgericht (il-Qorti Amministrattiva Federali, il-Ġermanja) fil-kawża li tat lok għas-sentenza i-21 Germany. Barra minn hekk, is-sentenza Kühne & Heitz ġiet ikkritikata bħala każwistika u oskura ( 31 ) fil-letteratura legali) ( 32 ).

58.

Fl-ewwel lok, fl-opinjoni tiegħi, sabiex jitħarsu d-drittijiet ta’ partijiet bħal Grossmania, l-approċċ li ttieħed fis-sentenza tad‑29 ta’ April 1999, Ciola (C‑224/97, EU:C:1999:212, punt 32) (u kawżi bħal Simmenthal, Fattortame u Larsy ( 33 ), li jiffavorixxi l-prinċipji ta’ supremazija u ta’ effettività), għandu jiġi ppreferut minn dak meħud fis-sentenza Kühne & Heitz. Fis-sentenza Ciola, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li s-supremazija tad-dritt tal-Unjoni tista’ tiġi invokata wkoll fir-rigward ta’ deċiżjonijiet amministrattivi individwali b’mod li s-supremazija ma hijiex rilevanti biss f’kunflitti ta’ normi astratti ( 34 ). Għalhekk, b’mod ġenerali, il-każ ineżami juri li l-prinċipju ta’ supremazija għandu jingħata, f’sitwazzjonijiet bħal din, iktar piż mill-prinċipju ta’ awtonomija proċedurali ( 35 ). Sabiex nagħmel parafrażi tas-sentenza Tridimas ( 36 ), il-kwistjoni reali ma hijiex jekk l-approċċ li ssuġġerejt inaqqarx mill-finalità ta’ deċiżjonijiet amministrattivi u miċ-ċertezza legali, iżda jekk dan l-effett ta’ tnaqqir huwiex megħlub mill-ħtieġa li tkun żgurata l-osservanza tal-Istat tad-dritt u l-effettività tad-dritt tal-Unjoni. Jiena nemmen ferm li hawnhekk l-approċċ tas-sentenza Ciola u l-ħtieġa li jiġi osservat l-Istat tad-dritt jipprevalu.

59.

L-approċċ fis-sentenza Kühne & Heitz għandu jwassal għal diskrepanzi fil-protezzjoni ta’ drittijiet individwali fid-diversi Stati Membri u din hija r-raġuni għaliex l-applikazzjoni tal-linja ta’ raġunament tas-sentenzi Simmenthal u Ciola għandha tiġi ppreferuta sabiex l-osservanza tal-Istat tad-dritt tiġi żgurata ( 37 ).

60.

Fit-tieni lok, raġuni qawwija għaliex il-ġurisprudenza ta’ Kühne & Heitz ma għandhiex tiġi segwita mill-Qorti tal-Ġustizzja hija li skont din il-ġurisprudenza l-“eżistenza” tad-dritt li jkun irtirat att amministrattiv nazzjonali, li jmur kontra d-dritt tal-Unjoni, ma toriġinax mid-dritt tal-Unjoni, iżda bħalissa tiddependi mid-drittijiet nazzjonali ta’ Stati Membri differenti ( 38 ).

61.

Tabilħaqq, naqbel mal-Avukat Ġenerali Bot meta jgħid li “[L-Artikolu 4(3) TUE] jimponi hawnhekk li għandhom jinġabru flimkien il-mezzi kollha potenzjalment preżenti fid-dritt nazzjonali ta’ proċedura sabiex isir, jekk dan ta’ l-aħħar jawtorizzah, eżami mill-ġdid u, skond il-każ, revoka tad-deċiżjoni amministrattiva finali li tmur kontra d-dritt [tal-Unjoni]” ( 39 ).

62.

Il-Qorti tal-Ġustizzja diġà rrikonoxxiet l-importanza tal-koerenza fil-qasam tal-protezzjoni legali f’kull żmien, meta hija ddeċidiet li “il-protezzjoni provviżorja li d-dritt [tal-Unjoni] jiżgura għall-individwi quddiem il-qrati nazzjonali ma għandhiex tvarja, u dan irrispettivament minn jekk dawn humiex qed jikkontestaw il-kompatibbilità ta’ dispożizzjonijiet legali nazzjonali mad-dritt [tal-Unjoni] jew il-validità ta’ atti tad-dritt [tal-Unjoni] sekondarju, peress illi, fiż-żewġ każijiet, il-kontestazzjoni hija bbażata fuq id-dritt [tal-Unjoni nnifsu]” ( 40 ).

63.

Barra minn hekk, fis-sentenza Brasserie du pêcheur u Fattortame, il-Qorti tal-Ġustizzja nnotat li “il-kundizzjonijiet sabiex jingħata lok għar-responsabbiltà tal-Istat għad-danni kkawżati lill-individwi minħabba ksur tad-dritt [tal-Unjoni] ma għandhomx, fin-nuqqas ta’ ġustifikazzjoni partikolari, ikunu differenti minn dawk li jirregolaw ir-responsabbiltà tal-[Unjoni] f’ċirkustanzi paragunabbli. Il-protezzjoni tad-drittijiet li l-individwi jidderivaw mid-dritt [tal-Unjoni] ma għandhiex tvarja skont jekk l-awtorità li kkawżat id-danni hijiex awtorità nazzjonali jew awtorità tal-Unjoni” ( 41 ).

64.

Għalhekk, il-Qorti tal-Ġustizzja armonizzat is-sistema dwar ir-responsabbiltà tal-Istati Membri għal ksur tad-dritt tal-Unjoni u s-sistema dwar ir-responsabbiltà mhux kuntrattwali tal-Unjoni ( 42 ).

65.

Kif ġie nnotat sewwa fil-letteratura legali ( 43 ), ir-rekwiżit ta’ koerenza diġà jidwi xi ftit fil-qasam tal-protezzjoni legali ta’ ċittadini b’rabta ma’ kwistjoni li ma hijiex wisq ’il bogħod mill-kwistjoni tal-irtirar ta’ atti amministrattivi nazzjonali, li jkunu kuntrarji għad-dritt tal-Unjoni.

66.

Tabilħaqq, fis-sentenza Gerekens u Procola ( 44 ), il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li “ir-rekwiżiti li joħorġu mill-protezzjoni tal-prinċipji ġenerali rrikonoxxuti fl-ordinament ġuridiku [tal-Unjoni] jorbtu wkoll lill-Istati Membri meta dawn jimplimentaw leġiżlazzjoni [tal-Unjoni] […] Għalkemm, bħala regola ġenerali, il-prinċipju ta’ ċertezza legali jipprekludi miżura [tal-Unjoni] milli jkollu effett minn data preċedenti għall-pubblikazzjoni tiegħu, jista’, eċċezzjonalment, jiġri mod ieħor meta l-għan li jrid jintlaħaq hekk jitlob u meta l-aspettattivi leġittimi tal-persuni kkonċernati jkunu debitament osservati”.

67.

Għalhekk, kif tqies fil-punt 24 ta’ dik is-sentenza u kif inhu rilevanti għall-kwistjonijiet fil-każ ineżami, “bl-istess mod, il-prinċipju ta’ ċertezza legali ma jinkisirx minn leġiżlazzjoni nazzjonali li tkun applikabbli retroattivament, meta l-għan li jrid jintlaħaq hekk jitlob u meta l-aspettattivi leġittimi tal-persuni kkonċernati jkunu debitament osservati”.

68.

B’mod simili, peress li għandu jittieħed approċċ koerenti għall-ibbilanċjar tal-prinċipju ta’ legalità u l-prinċipju ta’ ċertezza legali, dan l-approċċ ma għandux, fil-fehma tiegħi, ivarja skont jekk il-kwistjoni tkunx l-irtirar ta’ att illegali tal-Unjoni jew dik ta’ att illegali nazzjonali. Għalhekk, il-Qorti tal-Ġustizzja ma għandhiex tħalli d-determinazzjoni ta’ dan l-approċċ għal-liġijiet tal-Istati Membri f’isem l-awtonomija proċedurali nazzjonali ( 45 ). Għall-kuntrarju, kif kien il-każ fis-sentenza Gerekens u Procola, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha ġġib is-sistema ta’ rtirar ta’ atti amministrattivi nazzjonali illegali konformi ma’ dik ta’ atti amministrattivi illegali tal-Unjoni ( 46 ).

69.

Tabilħaqq, kif indikat mill-Avukat Ġenerali Ruiz-Jarabo Colomer ( 47 ), il-Qorti tal-Ġustizzja għandha “toħloq bilanċ bejn is-supremazija tad-dritt [tal-Unjoni] u ċ-ċertezza legali, […] sabiex b’hekk tibdel ir-rotta stabbilita bis-sentenza Kühne & Heitz, […] ir-regola li twassal għal intopp” u “dipendenza fuq id-dritt nazzjonali, kif issostni l-Qorti tal-Ġustizzja f’każijiet bħal dawn, tagħti lok għal problemi serji, b’mod partikolari, differenzi fil-protezzjoni tad-drittijiet li joriġinaw mill-ordinament ġuridiku [tal-Unjoni]” ( 48 ).

70.

Fl-aħħar nett, anki jekk dan ma huwiex indirizzat b’mod espress fid-domanda magħmula għal deċiżjoni preliminari, isegwi mid-digriet tar-rinviju li l-qorti tar-rinviju għandha dubji wkoll dwar il-paragrafi 4 u 5 tal-Artikolu 108 tal-Liġi tal-2013 dwar Miżuri Tranżitorji, li kienu ddaħħlu wara li l-Qorti tal-Ġustizzja kienet tat is-sentenza SEGRO u Horváth. Il-qorti tar-rinviju manifestament tqis li dawn il-paragrafi japplikaw f’dan il-każ (paġna 11 tad-digriet ta’ rinviju). Għalhekk, sabiex nagħti risposta li tkun utli għar-riżoluzzjoni tal-każ fil-kawża prinċipali, ser nindirizza l-kwistjoni dwar jekk id-dritt tal-Unjoni jipprekludix dispożizzjonijiet nazzjonali bħal dawk iż-żewġ paragrafi, li skonthom il-proċeduri ta’ reġistrazzjoni mill-ġdid tad-drittijiet ikkanċellati bi ksur tad-dritt tal-Unjoni għandhom jiġu sospiżi sakemm jintemmu l-investigazzjoni mill-Uffiċċju tal-Prosekutur Pubbliku u l-proċeduri ġudizzjarji li jirriżultaw.

71.

Naqbel mal-Gvern Ġermaniż u mal-Kummissjoni li dawk id-dispożizzjonijiet jidhru li jmorru kontra l-Artikolu 63 TFUE minħabba li (għal darba oħra) jolqtu b’mod ħażin il-moviment liberu ta’ kapital u jċaħħdu d-dritt tal-Unjoni mill-effet utile tiegħu – dan ma huwiex biss minħabba li jfittxu, bl-effetti tagħhom, li jfixklu l-applikazzjoni effettiva tas-sentenza SEGRO u Horváth, iżda wkoll minħabba li jagħmluha diffiċli għad-detenturi ta’ drittijiet ibbażati fuq id-dritt tal-Unjoni (li kienu diġà ġarrbu ħsara b’mod illegali bis-sentenza SEGRO u Horváth) li jasserixxu d-drittijiet tagħhom.

72.

Dawn id-dispożizzjonijiet ġodda qiegħdu fi żvantaġġ detenturi ta’ drittijiet ta’ użufrutt minn Stati Membri oħra, mill-inqas indirettament, minħabba li b’dawn id-dispożizzjonijiet tali detenturi jibqgħu jiġu mċaħħda – matul dawk il-proċeduri – mid-drittijiet tagħhom ta’ użufrutt, li kienu ġew irtirati bi ksur tad-dritt tal-Unjoni. Barra minn dan, ma huwiex ċar liema rekwiżiti japplikaw għal investituri fil-kuntest ta’ dawk il-proċeduri, lanqas liema diffikultajiet huma qegħdin iħabbtu wiċċhom magħhom f’dak il-kuntest.

73.

Barra minn hekk, jidher li l-paragrafi 4 u 5 ddaħħlu bi ksur tal-prinċipju ta’ kooperazzjoni leali skont l-Artikolu 4(3) TUE. Tabilħaqq, fl-Artikolu 108(4) tal-Liġi tal-2013 dwar Miżuri Tranżitorji, il-leġiżlatur Ungeriż jitlaq minn premessa jew sitwazzjoni (il-kanċellazzjoni ta’ dritt in rem bl-applikazzjoni tal-paragrafu 1) – li tmur kontra d-dritt tal-Unjoni – u jfittex li jżomm dik is-sitwazzjoni fil-każijiet previsti fil-paragrafu 5. Madankollu, il-konstatazzjoni ta’ nuqqas ta’ twettiq ta’ obbligi fis-sentenza Il‑Kummissjoni vs L‑Ungerija kellha twassal lill-Ungerija tneħħi kompletament u fl-iqsar żmien possibbli s-sitwazzjoni illegali maħluqa mill-Artikolu 108(1) tal-Liġi tal-2013 dwar Miżuri Tranżitorji, mingħajr ma tirrestrinġi iktar il-moviment liberu ta’ kapital permezz tal-paragrafi 4 u 5 ta’ dik id-dispożizzjoni.

74.

B’riżultat ta’ dan, kif innota l-Gvern Spanjol, fid-dawl tas-sentenzi SEGRO u Horváth u Il‑Kummissjoni vs L‑Ungerija tal-Qorti tal-Ġustizzja, kif ukoll fid-dawl tal-paragrafi 4 u 5 ġodda tal-Artikolu 108 tal-Liġi tal-2013 dwar Miżuri Tranżitorji, ma hemmx dubju li, fil-każ ineżami, il-fatt li Grossmania naqset milli tappella d-deċiżjonijiet ta’ kanċellazzjoni ma huwiex, f’kull każ, element fattwali li minnu jista’ jiġi dedott li l-ipoteżi hawnhekk hija fundamentalment differenti, b’mod li jiġġustifika, fil-każ ineżami, in-nuqqas ta’ applikazzjoni tal-konklużjoni li għaliha waslet il-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza SEGRO u Horváth – li stabbilixxiet, mingħajr ma ħalliet ebda marġni ta’ diskrezzjoni b’rabta ma’ fatti, li l-Artikolu 108(1) tal-Liġi tal-2013 dwar Miżuri Tranżitorji u l-Artikolu 94(5) tal-Liġi dwar ir-Reġistru tal-Proprjetà huma inkompatibbli mad-dritt tal-Unjoni.

75.

L-istess konklużjoni hija meħtieġa minħabba l-bżonn li jkun żgurat il-funzjonament tajjeb tas-suq intern, l-għan li jkunu evitati diverġenzi fl-applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni bejn l-Istati Membri differenti sabiex tkun iggarantita applikazzjoni uniformi tad-dritt tal-Unjoni, kif ukoll minħabba l-kunsiderazzjonijiet dwar l-effetti erga omnes u ex tunc tas-sentenzi tal-Qorti tal-Ġustizzja, il-prinċipju ta’ supremazija tad-dritt tal-Unjoni u l-funzjoni tal-imħallfin nazzjonali li jeżerċitaw ir-rwol tagħhom bħala mħallfin tad-dritt tal-Unjoni.

76.

Nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja għandha tagħti risposta għad-domanda preliminari magħmula mill-Győri Közigazgatási és Munkaügyi Bíróság (il-Qorti Amministrattiva u Industrijali, Győr, l-Ungerija) kif ġej: