1.

Is-suġġett tad-dritt għal tnaqqis ta’ taxxa għall-kumpanniji holding diġà ġie indirizzat diversi drabi mill-Qorti tal-Ġustizzja ( 2 ). Madankollu, dan is-suġġett għadu jippreżenta problemi fil-prattika. Dan japplika b’mod partikolari meta kumpannija holding tamministra biss ċerti ishma, iżda tipprovdi servizzi taxxabbli lil kumpanniji oħra li jaqgħu taħtha (l-hekk imsejħa kumpannija holding imħallta).

2.

F’dan il-każ, Sonaecom SGPS SA (iktar ’il quddiem “Sonaecom”) riedet takkwista ishma f’kumpannija u sussegwentement tipprovdilha servizzi taxxabbli. Bi preparazzjoni għal din l-operazzjoni, hija rrikorriet għal servizzi ta’ konsulenza u għal servizzi ta’ ħruġ ta’ bonds korporattivi. Sonaecom talbet li tibbenefika minn tnaqqis ta’ taxxa korrispondenti. Madankollu, l-awtorità tat-taxxa Portugiża rrifjutat li taċċetta din it-talba. Ir-raġuni għal dan kienet, b’mod partikolari, li Sonaecom ma setgħetx twettaq l-investimenti u, għall-kuntrarju ta’ dak previst, ipprovdiet il-kapital miksub għal dan il-għan lill-kumpannija omm bħala self eżentat mit-taxxa.

3.

B’mod partikolari, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha tippreċiża liema huma l-effetti tat-tibdil mill-attività prevista għall-attività proprja fuq it-tnaqqis tat-taxxa tal-input.

4.

Il-kuntest ġuridiku tal-Unjoni tat-talba għal deċiżjoni preliminari huwa ddeterminat mid-Direttiva 77/388/KEE (iktar ’il quddiem is-“Sitt Direttiva”) ( 3 ), li sadanittant tħassret bid-Direttiva 2006/112/KE (iktar ’il quddiem id-“Direttiva dwar il-VAT”) ( 4 ). Il-kontenut tad-dispożizzjonijiet rilevanti ta’ dawn iż-żewġ direttivi huwa, essenzjalment, identiku.

5.

Skont il-punt 1 tal-Artikolu 2 tas-Sitt Direttiva (li sar l-Artikolu 2(1)(a) sa (ċ) tad-Direttiva dwar il-VAT), il-provvista ta’ oġġetti u servizzi mwettqa bi ħlas fit-territorju tal-pajjiż minn persuna taxxabbli, li taġixxi bħala tali, hija suġġetta għall-VAT.

6.

L-Artikolu 4(1) tas-Sitt Direttiva (li sar l-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 9(1) tad-Direttiva dwar il-VAT) jiddefinixxi l-kunċett ta’ persuna taxxabbli:

“‘Persuna taxxabbli’ tfisser kull persuna li b’mod indipendenti twettaq fi kwalunkwe post attività ekonomika msemmija fil-paragrafu 2, ikun x’ikun l-iskop jew ir-riżultati ta’ dik l-attività.”

7.

L-Artikolu 13B(d)(1) tas-Sitt Direttiva (li sar l-Artikolu 135(1)(b) tad-Direttiva dwar il-VAT) jipprevedi eżenzjonijiet mit-taxxa fit-territorju tal-pajjiż:

“Mingħajr preġudizzju għal disposizzjonijet oħra tal-Komunità, l-Istati Membri għandhom jeżentaw li ġej taħt il-kondizzjonijiet li huma għandhom jistabilixxu għall-iskopijiet biex jassiguraw l-applikazzjoni korretta u ċara ta’ l-eżenzjonijet u tal-prevenzjoni ta’ kwalunkwe eżenzjoni possibbli, evitar u abbuż:

1.   l-għoti jew in-negozjar ta’ kreditu u l-immaniġġjar tal-kreditu mill-persuna li tagħtih”.

8.

L-Artikolu 17(1) u (2)(a) tas-Sitt Direttiva (li sar l-Artikoli 167 u 168(a) tad-Direttiva dwar il-VAT) jippreċiża l-oriġini u l-portata tad-dritt għal tnaqqis ta’ taxxa:

“(1)   Id-dritt li tnaqqas għandu jqum fl-istess ħin meta t-taxxa mnaqqsa ssir taxxabbli.

(2)   Sa kemm l-oġġetti u s-servizzi huma użati għall-iskopijiet fuq it-transazzjoni taxxabbli tiegħu, il-persuna taxxabbli għandha tkun intitolata biex tnaqqas mit-taxxa li hi responsabbli biex tħallas:

9.

Matul il-perijodu inkwistjoni, l-Artikolu 9(28)(a) tal-Código do Imposto sobre o Valor Acrescentado (il-Kodiċi Portugiż dwar il-VAT) kien jipprovdi:

“Huma eżenti mit-taxxa:

10.

Sonaecom hija kumpannija holding li tixtri, iżżomm u tamministra ishma f’kumpanniji u li tirċievi d-dħul li jirriżulta minnhom. Barra minn hekk, hija tamministra kumpanniji attivi fis-swieq tat-telekomunikazzjonijiet, tal-midja, tas-softwer u tal-integrazzjoni tas-sistemi, u tikkoordina dawn il-kumpanniji b’mod strateġiku. Sonaecom issostni li hija rċeviet il-korrispettiv dovut għas-servizzi ta’ ġestjoni u ta’ koordinazzjoni strateġika, li huma ntaxxati b’mod sħiħ.

11.

Fl-2005, Sonaecom xtaqet tinvesti fis-settur il-ġdid “Triple Play”, li jiġbor fih id-divertiment awdjoviżiv, it-telefonija u l-internet. Għal dan il-għan, Sonaecom irrikorriet, minn naħa, għal servizzi ta’ konsulenza pprovduti minn żewġ kumpanniji li investigaw is-suq fid-dawl tal-akkwist potenzjali ta’ ishma tal-operatur tat-telekomunikazzjonijiet Cabovisão minn Sonaecom. Dawn is-servizzi kienu suġġetti għall-VAT fl-ammont ta’ EUR 212 627.56.

12.

Min-naħa l-oħra, Sonaecom ħallset kummissjoni taxxabbli lil bank ta’ investiment għall-organizzazzjoni, l-istabbiliment u l-garanzija ta’ ħruġ privat ta’ bonds taħt l-isem “Sonaecom-SGPS-2005” fl-ammont ta’ EUR 150000000. Dawn is-servizzi kienu suġġetti għall-VAT fl-ammont ta’ EUR 769 500.00. Skont Sonaecom, hija ppjanat li l-kapital miksub b’dan il-mod jintuża sabiex takkwista ishma ta’ Cabovisão u li sussegwentement tipprovdi lil din il-kumpannija servizzi suġġetti għall-VAT fil-qasam tal-assistenza teknika u ta’ ġestjoni.

13.

Madankollu, l-akkwist tal-ishma ta’ Cabovisão ma seħħx. Għalhekk, Sonaecom poġġiet il-kapital miksub permezz tal-ħruġ tal-bonds għad-dispożizzjoni tal-kumpannija omm tal-grupp, Sonae SGPS SA, bħala self.

14.

Għas-sena 2005, Sonaecom ipproċediet għat-tnaqqis ta’ taxxa fir-rigward tal-VAT relatata mas-servizzi ta’ konsulenza (bid-dikjarazzjoni ta’ Diċembru 2005) u mal-kummissjoni (dikjarazzjoni ta’ Ġunju 2005) għall-ammont totali ta’ EUR 982 127.56.

15.

Wara evalwazzjoni, l-Autoridade Tributária e Adunaeira (l-Awtorità Fiskali u Doganali, il-Portugall) irrettifikat it-taxxa fl-2008 u eżiġiet il-ħlas tat-taxxi ddikjarati, flimkien mal-interessi kumpensatorji fl-ammont ta’ EUR 106 548.20, jiġifieri total ta’ EUR 1 088 675.77. Hija kkunsidrat, minn naħa, li l-akkwist ta’ ishma huwa eskluż mill-kamp ta’ applikazzjoni tal-VAT u, min-naħa l-oħra, li l-għoti ta’ krediti huwa eżentat mit-taxxa skont l-Artikolu 13B(d)(1) tas-Sitt Direttiva.

16.

Fl-2016, it-Tribunal Administrativo e Fiscal de Porto (il-Qorti Amministrattiva u Fiskali ta’ Porto, il-Portugall) ċaħdet ir-rikors ippreżentat f’Ottubru 2008 kontra dawn ir-rikjesti fiskali. Hija qieset li l-VAT għas-servizzi ta’ konsulenza ma setgħetx titnaqqas għaliex l-akkwist ippjanat permezz ta’ dawn is-servizzi u l-ġestjoni ta’ ishma ma humiex attivitajiet ekonomiċi. Il-VAT fuq il-kummissjoni tal-ħruġ ta’ bonds ma setgħetx titnaqqas peress li l-kapital kien ġie ttrasferit kompletament lill-kumpannija omm tal-grupp u peress li Sonaecom la wriet li dan il-kapital ibbenefika lill-kumpanniji li fihom huma miżmuma l-ishma u lanqas li dan il-kapital intuża fil-kuntest ta’ tranżazzjoni tal-output li tiġġustifika d-dritt għal tnaqqis.

17.

Sonaecom appellat minn din is-sentenza. Sonaecom tqis li, min-natura tagħhom stess, l-akkwisti inkwistjoni jagħmlu parti, minn tal-inqas, mill-ispejjeż li hija għandha ssostni sabiex tkun tista’ tipprovdi s-servizzi b’mod adegwat, li hija normalment tipprovdi lill-kumpanniji li fihom hija għandha ishma. Hija tintervjeni b’mod repetut u rilevanti fil-ġestjoni ta’ dawn il-kumpanniji, b’mod partikolari bil-kooperazzjoni fid-definizzjoni tal-istrateġija tagħhom u fil-provvista ta’ servizzi bi ħlas, u għalhekk ħafna drabi jkollha takkwista, min-naħa tagħha, provvisti u servizzi ta’ natura differenti ħafna.

18.

B’digriet tal-5 ta’ Diċembru 2018, li wasal quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja fl-24 ta’ Jannar 2019, is-Supremo Tribunal Administrativo (il-Qorti Amministrattiva Suprema, il-Portugall) għamlet lill-Qorti tal-Ġustizzja, skont l-Artikolu 267 TFUE, id-domandi preliminari li ġejjin:

19.

Sonaecom, ir-Repubblika Portugiża u l-Kummissjoni Ewropea ppreżentaw l-osservazzjonijiet tagħhom bil-miktub kif ukoll waqt is-seduta orali tat-12 ta’ Frar 2020 dwar it-talba għal deċiżjoni preliminari.

20.

Permezz tal-ewwel domanda preliminari tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi dwar il-kompatibbiltà tat-tnaqqis imwettaq minn Sonaecom mas-Sitt Direttiva. Hija għalhekk tistaqsi, fl-aħħar mill-aħħar, dwar il-konformità mad-dritt tal-Unjoni tat-tnaqqis ta’ taxxa ddikkjarat minn Sonaecom. Mit-talba għal deċiżjoni preliminari jirriżulta li l-qorti tar-rinviju tixtieq tkun taf, essenzjalment, jekk l-Artikoli 17 u 4 tas-Sitt Direttiva għandhomx jiġu interpretati fis-sens li kumpannija holding li tinsab f’sitwazzjoni bħal dik ta’ Sonaecom għandha d-dritt li tnaqqas il-VAT imħallsa fuq ċerti servizzi.

21.

Barra minn hekk, il-qorti tar-rinviju tonqos milli tikkunsidra li, skont ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, is-sempliċi akkwist ta’ ishma f’kumpanniji minn kumpannija holding ma jikkostitwixxix attività ekonomika fis-sens tad-dritt tal-VAT ( 5 ). Is-sitwazzjoni tkun differenti biss meta kumpannija holding tkun involuta fil-ġestjoni tal-kumpannija akkwistata ( 6 ). Madankollu, il-qorti tar-rinviju ma kkonstatatx li Sonaecom ippjanat li tipprovdi servizzi taxxabbli lil Cabovisão, li fiha hija xtaqet takkwista ishma.

22.

Madankollu, Sonaecom sostniet li hija kellha l-intenzjoni li tipprovdi servizzi taxxabbli lil Cabovisão wara l-akkwist tal-ishma. L-eżistenza ta’ elementi oġġettivi, li jippermettu li tiġi kkonstatata din l-intenzjoni, għadha tista’ tiġi kkonstatata mill-qorti tar-rinviju fi tmiem din il-proċedura.

23.

Għaldaqstant, l-ewwel domanda preliminari għandha tiġi fformulata mill-ġdid b’mod li għandu jiġi ddeterminat jekk kumpannija holding imħallta għandhiex id-dritt għal tnaqqis ta’ taxxa skont l-Artikoli 17 u 4 tas-Sitt Direttiva fir-rigward ta’ servizzi ta’ konsulenza marbuta mal-istudju tal-prospetti tas-suq fid-dawl tal-akkwist ta’ ishma f’kumpanniji. Din id-domanda tqum b’mod partikolari għaliex il-kumpannija holding xtaqet tipprovdi servizzi taxxabbli lill-kumpannija li kellha takkwista, f’sitwazzjoni fejn, madankollu, fin-nuqqas ta’ akkwist, dan ma seħħx.

24.

Ir-risposta għal din id-domanda tista’ tiġi dedotta mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja. Minbarra d-domanda dwar jekk kumpanniji holding imħallta jistax ikollhom il-kwalità ta’ persuna taxxabbli (ara l-parti 1), il-Qorti tal-Ġustizzja, b’mod partikolari, ikkonfermat mill-ġdid il-possibbiltà li jitnaqqsu l-ispejjeż marbuta mal-preparazzjoni għal attivitajiet mhux eżerċitati sussegwentement mill-persuna taxxabbli, reċentament fil-kawża Ryanair ( 7 ) (ara l-parti 2). F’dan ir-rigward, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet ukoll fuq ir-rabta immedjata u diretta bejn it-tranżazzjonijiet tal-input u t-tranżazzjonijiet tal-output (ara l-parti 3). Sproporzjon ikkonstatat regolarment f’dawn il-każijiet bejn l-ammont tat-tnaqqis ta’ taxxa u l-ammont tad-dejn fiskali ta’ kumpannija holding, minħabba l-previżjonijiet tagħha ta’ servizzi ta’ ġestjoni, huwa irrilevanti (ara l-parti 4).

25.

Skont l-Artikolu 17(2) tas-Sitt Direttiva, hija biss il-persuna taxxabbli msemmija fl-Artikolu 4 li għandha dritt għal tnaqqis ta’ taxxa. Il-kwistjoni dwar jekk, u sa fejn, kumpannija holding hija persuna taxxabbli kienet is-suġġett tal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja diversi drabi.

26.

Fir-rigward, b’mod partikolari, tad-dritt għal tnaqqis ta’ taxxa għal kumpannija holding, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li din ma hijiex suġġetta għall-VAT fis-sens tal-Artikolu 4 tas-Sitt Direttiva (li sar l-Artikolu 9 tad-Direttiva dwar il-VAT) u għalhekk ma għandhiex id-dritt għal tnaqqis ta’ taxxa skont l-Artikolu 17 tas-Sitt Direttiva (li sar l-Artikoli 167 u 168 tad-Direttiva tal-VAT), meta l-uniku għan tagħha huwa li takkwista ishma f’kumpanniji oħra, bla ħsara għad-drittijiet tagħha kemm bħala azzjonista kif ukoll bħala soċja, mingħajr ma tkun involuta, direttament jew indirettament, fil-ġestjoni ta’ dawn il-kumpanniji ( 8 ) (l-hekk imsejħa kumpannija holding finanzjarja).

27.

Is-sempliċi kisba u s-sempliċi żamma ta’ ishma ma għandhomx jiġu kkunsidrati bħala attivitajiet ekonomiċi fis-sens tad-Direttiva dwar il-VAT, li jagħtu lill-akkwirent jew lid-detentur tal-ishma l-kwalità ta’ persuna taxxabbli. Fil-fatt, is-sempliċi akkwist ta’ ishma finanzjarji f’kumpanniji oħra ma jikkostitwixxix sfruttament ta’ beni intiż sabiex jipproduċi dħul fuq bażi kontinwa peress li d-dividendi eventwali, frott ta’ dan is-sehem, jirriżultaw mis-sempliċi proprjetà tal-beni ( 9 ).

28.

Madankollu, is-sitwazzjoni hija differenti fir-rigward tal-hekk imsejħa kumpannija holding li tkun ġestjonarja jew ekwitarja. Kif il-Qorti tal-Ġustizzja enfasizzat f’ġurisprudenza stabbilita, dawn huma persuni taxxabbli fil-każijiet fejn il-kumpannija holding tkun involuta, direttament jew indirettament, fil-ġestjoni tal-kumpannija li fiha hija tkun akkwistat sehem. Dan japplika wkoll sa fejn, permezz ta’ tali involviment, il-kumpannija holding twettaq tranżazzjonijiet suġġetti għall-VAT ( 10 ). Skont ġurisprudenza stabbilita, il-provvista ta’ servizzi amministrattivi, ta’ kontabbiltà, finanzjarji, kummerċjali, informatiċi u tekniċi minn kumpannija holding lis-sussidjarji tagħha ( 11 ) tikkostitwixxi lista mhux eżawrjenti ta’ eżempji ( 12 ).

29.

L-istess japplika meta l-kumpannija holding teżerċita attivitajiet ekonomiċi oħra, bħall-kiri ta’ artijiet u bini lil terzi jew lis-sussidjarji tagħha ( 13 ). L-estensjoni diretta, permanenti u neċessarja ta’ attività diġà taxxabbli ta’ kumpannija holding taqa’ wkoll fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-VAT ( 14 ).

30.

L-istess japplika għal kumpannija holding imħallta. Kumpannija holding imħallta hija kumpannija li, b’mod parallel mal-attività mhux ekonomika tagħha bħala kumpannija holding, li tikkonsisti fiż-żamma ta’ ishma f’kumpanniji oħra u li ma hijiex suġġetta għall-VAT, teżerċita wkoll attività ekonomika ( 15 ). Mill-ġurisprudenza jirriżulta wkoll li kumpannija holding imħallta, li mhux biss għandha ishma f’kumpanniji, iżda li tipprovdi wkoll lil uħud minn dawn il-kumpanniji servizzi bi ħlas u taxxabbli, hija, f’dan ir-rigward, persuna taxxabbli ( 16 ) li hija eliġibbli madankollu għal tnaqqis parzjali ta’ taxxa.

31.

Sonaecom, li kellha l-intenzjoni li tipprovdi, bi ħlas, servizzi tekniċi u ta’ ġestjoni lill-kumpannija li fiha hija xtaqet takkwista ishma, hija tali kumpannija holding imħallta u għalhekk, bħala prinċipju, hija persuna taxxabbli fis-sens tal-Artikolu 4 tas-Sitt Direttiva (li sar l-Artikolu 9 tad-Direttiva dwar il-VAT).

32.

Id-dritt għal tnaqqis ta’ taxxa ta’ Sonaecom fuq is-servizzi ta’ konsulenza rriżulta, bħala prinċipju, indipendentement mill-fatt li hija finalment ma kisbitx ishma f’Cabovisão.

33.

Fil-fatt, skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, investimenti li ma jimmaterjalizzawx għandhom ukoll dritt għal tnaqqis ta’ taxxa. F’dak li jikkonċerna l-ispejjeż sostnuti minħabba l-preparazzjoni ta’ attività ekonomika, it-tnaqqis ta’ taxxa jista’ jiġi invokat anki fil-każ li ma timmaterjalizzax l-attività ekonomika u minħabba f’hekk ma jseħħux it-tranżazzjonijiet taxxabbli previsti ( 17 ). Dan jirriżulta min-newtralità tas-sistema tal-VAT. Din timplika li l-attivitajiet preparatorji ta’ kumpannija għandhom jiġu eżentati diġà mill-ammont eventwali tal-VAT.

34.

Huwa għalhekk li, fil-kawża Ryanair, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li kumpannija, li jkollha l-intenzjoni li takkwista ishma f’kumpannija oħra u li twettaq atti preparatorji sabiex tkun involuta fil-ġestjoni ta’ din il-kumpannija billi tipprovdi servizzi ta’ ġestjoni suġġetti għall-VAT, hija persuna taxxabbli fis-sens tas-Sitt Direttiva ( 18 ).

35.

F’dan il-każ, dan japplika wkoll, bħala prinċipju, għal Sonaecom, li kellha l-intenzjoni tipprovdi servizzi taxxabbli lil Cabovisão, il-kumpannija li xtaqet takkwista.

36.

Għaldaqstant jibqa’ biss li wieħed jistaqsi dwar ir-rabta diretta u immedjata bejn l-ispejjeż tas-servizzi ta’ konsulenza marbuta mal-akkwist ta’ ishma previst u s-servizzi li Sonaecom riedet tipprovdi lil Cabovisão.

37.

Skont ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, l-ispejjeż għandhom rabta diretta u immedjata ma’ ċerti tranżazzjonijiet tal-output li jagħmlu parti mill-elementi ta’ kost tagħhom ( 19 ). Barra minn hekk, kumpannija tista’ tinvoka t-tnaqqis ta’ taxxa tal-input għall-ispejjeż ġenerali li jagħmlu parti mill-elementi tal-prezz tal-prodotti kollha tagħha ( 20 ).

38.

B’hekk, kumpannija li jkollha l-intenzjoni takkwista l-ishma kollha ta’ kumpannija oħra sabiex tipprovdi lil din tal-aħħar servizzi ta’ ġestjoni suġġetti għall-VAT, tista’ tnaqqas it-taxxa tal-input kollha għall-ispejjeż relatati ma’ servizzi ta’ konsulenza li hija kienet sostniet fil-kuntest ta’ offerta formali ta’ xiri ( 21 ).

39.

Dan jista’ jiġi traspost għall-kumpanniji holding imħallta. Dan jgħodd ukoll, fi kwalunkwe każ, sa fejn kumpannija holding issostni spejjeż marbuta mal-akkwist ta’ ishma fis-sussidjarji li lilhom hija tipprovdi jew bi ħsiebha tipprovdi servizzi taxxabbli. F’dan ir-rigward, hija teżerċita attività ekonomika ( 22 ) u tibbenefika mid-dritt għal tnaqqis ta’ taxxa.

40.

F’dan il-każ, Sonaecom irrikorriet għal servizzi ta’ konsulenza sabiex takkwista ishma ta’ Cabovisão u sabiex sussegwentement tipprovdi servizzi taxxabbli lil din il-kumpannija. Dawn l-ispejjeż għandhom rabta diretta u immedjata mal-provvista ta’ servizzi taxxabbli previsti. F’dan ir-rigward, bħala prinċipju, Sonaecom tibbenefika b’mod sħiħ mid-dritt għal tnaqqis ta’ taxxa.

41.

Minkejja li l-qorti tar-rinviju ma indikatx kemm kien l-ammont tal-provvisti ta’ servizzi taxxabbli previsti, hemm lok li jiġi kkunsidrat li l-VAT relatata ma’ dawn l-attivitajiet hija nettament inqas mit-tnaqqis ta’ taxxa sostnut.

42.

F’dan il-każ, ġie ġġenerat tnaqqis ta’ taxxa fl-ammont ta’ madwar EUR 210000, li magħhom jiżdiedu madwar EUR 770000 li jirriżultaw mill-organizzazzjoni tal-ħruġ tal-bond. Dan l-isproporzjon bejn il-portata tat-tnaqqis ta’ taxxa u d-dejn fiskali proprju huwa inerenti għall-parti l-kbira tal-każijiet ta’ kumpanniji holding. Dan iqajjem, prima facie, ċertu tħassib u jqajjem il-kwistjoni dwar jekk, f’tali każijiet, hemmx lok li tiġi limitata l-portata tat-tnaqqis ta’ taxxa.

43.

Madankollu, wara osservazzjoni iktar mill-qrib, dan it-tħassib jisfaxxa fix-xejn. Minn naħa, dan l-isproporzjon jirriżulta biss fuq il-bażi ta’ analiżi selettiva li ma tiħux inkunsiderazzjoni l-fatt li l-provvista ta’ servizzi taxxabbli titwettaq fuq medda ta’ diversi snin. Min-naħa l-oħra, id-dritt tal-VAT ma jipprevedix rabta vinkolanti bejn l-ammont tat-tnaqqis ta’ taxxa u l-ammont ta’ dejn fiskali ( 23 ).

44.

Tnaqqis b’rata fissa tat-tnaqqis ta’ taxxa minħabba attività mhux taxxabbli bħala kumpannija holding huwa wkoll eskluż meta l-ispejjeż tas-servizzi tal-input jkunu imputabbli direttament għal ċerti provvisti taxxabbli tal-output. Tnaqqis proporzjonali lanqas ma jista’ jiġi invokat fuq il-bażi tas-sentenza Larentia + Minerva u Marenave Schiffahrt ( 24 ). Huwa minnu li din is-sentenza tal-aħħar ikkunsidrat tnaqqis proporzjonali ta’ taxxa. Madankollu, dan kien il-każ biss meta l-ispejjeż suġġetti għat-taxxa tal-input setgħu jiġu imputati wkoll lil sussidjarji oħra li l-ġestjoni fiskali tagħhom ma kinitx tagħmel parti mill-attivitajiet tal-kumpannija holding. Dan ma huwiex il-każ hawnhekk.

45.

Barra minn hekk, tali sproporzjon huwa, fl-aħħar mill-aħħar, il-konsegwenza tal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja li tgħid li l-kumpanniji holding jibbenefikaw mid-dritt għal tnaqqis ta’ taxxa biss jekk jipprovdu servizzi bi ħlas lill-kumpanniji miżmuma minnhom (ara l-punti 26 et seq.). Fl-ipoteżi fejn kumpanniji holding dominanti – li jaġixxu ekonomikament permezz tal-kumpanniji li huma jikkontrollaw – jibbenefikaw, bħala prinċipju, mid-dritt għal tnaqqis ta’ taxxa fuq l-ispejjeż tagħhom bħala kumpanniji holding, dawn ma humiex obbligati jirrikorru għal kostruzzjonijiet artifiċjali ta’ servizzi taxxabbli ( 25 ) sabiex jevitaw piż definittiv tal-VAT fi ħdan il-grupp.

46.

Għall-kuntrarju, il-prinċipju ta’ newtralità tal-forma legali – enfasizzat mill-Qorti tal-Ġustizzja fil-qasam tad-dritt tal-VAT ( 26 ) – jimmilita favur it-tnaqqis sħiħ ta’ taxxa għall-kumpannija holding dominanti. Il-fatt li ż-żamma ta’ azzjoni ma tagħmilx lill-azzjonist persuna taxxabbli ekonomikament attiva (ara l-punt 27 iktar ’il fuq) huwa kompletament korrett. Il-kwistjoni dwar jekk azzjonist dominanti 100 % jeżerċitax attività ekonomika permezz tal-kumpannija “tiegħu” ikkontrollata bl-istess mod bħal imprenditur individwali u, għaldaqstant, dwar jekk dan ukoll ikollux jiġi eżentat bħala tali mill-VAT ibbażata fuq din l-attività, hija kwistjoni differenti li l-Qorti tal-Ġustizzja qatt ma ċaħdet espliċitament.

47.

Il-prinċipju ta’ newtralità tal-forma legali huwa favur il-fatt li, fiż-żewġ każijiet, l-ispejjeż tal-ġestjoni tal-kumpannija għandhom jiġu eżentati mill-VAT meta l-kumpannija stess twettaq tranżazzjonijiet li jagħtu dritt għal tnaqqis ta’ taxxa: l-imprenditur individwali jeżerċita attività ekonomika diretta, filwaqt li l-azzjonist dominanti huwa involut f’attività ekonomika indirettament, permezz tal-kumpannija kkontrollata. L-ebda wieħed minn dawn (imprenditur individwali jew azzjonist dominanti) ma għandu għalhekk jiġi mġiegħel jikkonkludi kuntratti ta’ provvista ta’ servizzi bi ħlas mal-kumpannija “tiegħu” sabiex jiġi kkunsidrat bħala persuna taxxabbli.

48.

Minn dan isegwi li kumpannija holding imħallta, bħal Sonaecom, tibbenefika mid-dritt għat-tnaqqis tat-taxxa kollha, skont l-Artikoli 17 u 4 tas-Sitt Direttiva, fir-rigward tal-ispejjeż ta’ akkwist ta’ ishma f’kumpannija li kellha l-intenzjoni li tipprovdilha servizzi taxxabbli. Din l-aħħar konstatazzjoni taqa’ fuq il-qorti tar-rinviju. Id-dritt għal tnaqqis ta’ taxxa jirriżulta anki jekk dan l-akkwist finalment ma jkunx twettaq u japplika indipendentement mill-ammont tal-VAT dovuta għas-servizzi previsti.

49.

It-tieni domanda preliminari għandha wkoll tiġi fformulata mill-ġdid ( 27 ). Essenzjalment, il-qorti tar-rinviju tixtieq tkun taf jekk kumpannija holding imħallta tibbenefikax mid-dritt għal tnaqqis ta’ taxxa, previst fl-Artikoli 17 u 4 tas-Sitt Direttiva, fir-rigward tal-ispejjeż tal-organizzazzjoni u tal-ħolqien ta’ bond li nħareġ sabiex jinkisbu ishma f’kumpannija li lilha l-kumpannija holding xtaqet tipprovdi servizzi bi ħlas. B’mod partikolari, il-qorti tar-rinviju tistaqsi dwar l-effett tan-nuqqas ta’ akkwist tal-ishma u tal-fatt li, minflok, il-kumpannija holding qiegħdet għad-dispożizzjoni tal-kumpannija omm tal-grupp, bħala self, il-kapital miksub b’eżenzjoni mit-taxxa.

50.

Għal dan il-għan, għandu jiġi eżaminat jekk it-tnaqqis ta’ taxxa ta’ Sonaecom jiddependix mill-użu taxxabbli previst tal-kapital miksub jew mill-użu reali, li huwa eżentat mit-taxxa, li sar minn dan il-kapital (ara l-punt 1). Sussegwentement, ser tiġi indirizzata l-kwistjoni mqajma minn Sonaecom dwar jekk l-“użu” tal-kapital favur il-kumpanniji operattivi, minkejja li dan sar matul perijodu ta’ tassazzjoni ieħor, għandux xi effetti (ara l-punt 2).

51.

Il-portata tad-dritt għal tnaqqis ta’ taxxa hija rregolata fl-Artikolu 17(2)(a) tas-Sitt Direttiva (li sar l-Artikolu 168 tad-Direttiva dwar il-VAT). Skont din id-dispożizzjoni, il-persuna taxxabbli hija awtorizzata tnaqqas it-taxxa sa fejn l-oġġetti u s-servizzi jiġu użati għall-għanijiet tat-tranżazzjonijiet taxxabbli tagħha.

52.

F’dan il-każ, Sonaecom kellha l-intenzjoni li tuża l-kapital iġġenerat bil-ħruġ tal-bonds sabiex takkwista ishma f’Cabovisão. Għalhekk, l-ispejjeż ta’ ħruġ tal-bonds għandhom rabta diretta u immedjata mal-akkwist tal-ishma. Kif diġà ġie rrilevat iktar ’il fuq ( 28 ), in-nuqqas ta’ twettiq tal-operazzjonijiet previsti huwa irrilevanti.

53.

Jekk il-persuna taxxabbli teżerċita, matul l-istess perijodu ta’ tassazzjoni, attivitajiet realment eżentati mit-taxxa minflok l-attività taxxabbli inizjalment prevista, tqum il-kwistjoni dwar jekk dan jaffettwax it-tnaqqis tat-taxxa diġà mwettaq. Fl-aħħar nett, din il-kwistjoni hija dwar ir-relazzjoni bejn l-attività ppjanata u l-attività realment eżerċitata f’dak li jirrigwarda t-tnaqqis ta’ taxxa. Fil-fehma tiegħi, l-użu reali għandu jkun determinanti jekk tranżazzjoni tal-input tkun tista’ tintrabat ma’ tranżazzjoni reali tal-output partikolari.

54.

Dan jirriżulta, l-ewwel nett, mill-Artikolu 17(2) tas-Sitt Direttiva (li sar l-Artikolu 168 tad-Direttiva dwar il-VAT). Skont din id-dispożizzjoni, it-tnaqqis ta’ taxxa jista’ jsir mill-persuna taxxabbli biss sa fejn l-oġġetti u s-servizzi huma użati għat-tranżazzjonijiet taxxabbli tagħha. Id-dritt għal tnaqqis ta’ taxxa huwa għalhekk ibbażat fuq approċċ marbut mat-tranżazzjoni li min-naħa tiegħu huwa bbażat, b’mod determinanti, fuq l-użu reali.

55.

Barra minn hekk, fir-rigward tat-tqassim tat-taxxa tal-input fil-każ ta’ oġġetti b’użu mħallat, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-Istati Membri jistgħu jipprevedu metodi ta’ kalkolu differenti mill-kalkolu li juża d-dħul mill-bejgħ previst mis-Sitt Direttiva jew mid-Direttiva dwar il-VAT, jekk il-metodu magħżul jiżgura riżultat iktar preċiż ( 29 ). It-tqassim skont l-użu reali huwa l-iktar possibbiltà preċiża sabiex jiġi ddeterminat it-tnaqqis ta’ taxxa skont ir-realtà u għalhekk għandu jipprevali fuq l-allokazzjoni individwali għall-użu previst – u b’hekk mhux ċert – min-naħa tal-persuna taxxabbli. Barra minn hekk, ir-regoli dwar l-aġġustament tat-tnaqqis ta’ taxxa (l-Artikolu 20 tas-Sitt Direttiva li issa sar l-Artikoli 184 u 185 tad-Direttiva dwar il-VAT) jixhdu li t-tnaqqis ta’ taxxa oriġinali fl-aħħar mill-aħħar jiġi aġġustat b’mod kemm jista’ jkun preċiż għall-użu reali, sabiex jiġi evitat “vantaġġ mhux ġustifikat jew […] ħsara mhux ġustifikata” (ara l-Artikolu 20(6) tas-Sitt Direttiva jew l-Artikolu 192 tad-Direttiva dwar il-VAT).

56.

Fl-aħħar nett, l-evalwazzjoni tal-Artikolu 17 tas-Sitt Direttiva (li sar l-Artikoli 168 u 169 tad-Direttiva dwar il-VAT) u l-prinċipju ta’ newtralità jimmilitaw ukoll favur riferiment, prinċipalment, għall-użu reali, sa fejn tali użu jeżisti. Skont l-Artikolu 17(2) u (3) tas-Sitt Direttiva jew l-Artikoli 168 u 169 tad-Direttiva dwar il-VAT, il-persuna taxxabbli għandha tinħeles mill-piż tal-VAT permezz ta’ tnaqqis ta’ taxxa, fil-każ biss fejn il-VAT tkun marbuta (normalment ( 30 )) ma’ tranżazzjonijiet taxxabbli tal-output. Dritt għal tnaqqis ta’ taxxa, bħala prinċipju, ma jeżistix, jekk ikun hemm rabta diretta u immedjata ma’ attività eżentata mit-taxxa ( 31 ).

57.

F’dan il-każ, Sonaecom ipprovdiet self lill-kumpannija omm tal-grupp. L-għoti ta’ krediti huwa eżentat mill-VAT skont l-Artikolu 13B(d)(1) tas-Sitt Direttiva. Għaldaqstant, tnaqqis ta’ taxxa fis-sens tal-Artikolu 17 tas-Sitt Direttiva (li sar l-Artikoli 167 et seq. tad-Direttiva dwar il-VAT) huwa eskluż.

58.

Il-prinċipju ta’ newtralità fiskali jipprekludi, barra minn hekk, li operaturi ekonomiċi li jwettqu effettivament l-istess tip ta’ tranżazzjonijiet jiġu ttrattati b’mod differenti fil-qasam tal-ġbir tal-VAT ( 32 ), sabiex jiġu evitati distorsjonijiet tal-kompetizzjoni. Madankollu, jekk iż-żewġ persuni taxxabbli jwettqu biss, matul l-istess perijodu ta’ tassazzjoni, tranżazzjonijiet eżentati, it-tnejn li huma ma għandhomx id-dritt għal tnaqqis ta’ taxxa. Dritt għal tnaqqis ta’ taxxa li jeżisti biss minħabba intenzjoni preliminari ta’ kumpannija li twettaq tranżazzjonijiet taxxabbli jagħti lil din tal-aħħar vantaġġ kompetittiv. Minbarra l-problema ta’ evalwazzjoni suffiċjenti ta’ din l-intenzjoni, tali riżultat imur ukoll kontra l-approċċ tal-Qorti tal-Ġustizzja li jgħid li, sabiex tiġi evalwata tranżazzjoni taxxabbli, wieħed għandu jibbaża ruħu fuq in-natura oġġettiva tat-tranżazzjoni u mhux fuq intenzjonijiet suġġettivi ( 33 ).

59.

Is-sentenzi Sveda u Iberdrola ( 34 ) ma jipprekludux il-preeminenza tal-użu reali fuq l-użu previst. Dawn jippermettu t-tnaqqis ta’ taxxa b’mod ġeneruż ħafna, għalkemm l-ispejjeż rilevanti kienu marbuta mill-qrib ma’ servizzi mingħajr ħlas għall-benefiċċju ta’ infrastruttura muniċipali (passaġġ għall-iżvilupp tat-turiżmu jew ir-riabilitazzjoni ta’ stazzjonijiet tal-ippumpjar għall-konnessjoni ta’ bini li kellu jinbena).

60.

Fil-fatt, f’dawn il-każijiet, il-Qorti tal-Ġustizzja ma ddeċidietx dwar il-preeminenza tal-użu reali eżentat mit-taxxa fuq l-użu taxxabbli previst: dawn id-deċiżjonijiet kienu jikkonċernaw biss ir-rabta bejn it-tranżazzjonijiet tal-input u l-attività ekonomika kollha tal-persuna taxxabbli, li ma kinitx tkun possibbli fl-assenza tal-provvista mingħajr ħlas ( 35 ). Madankollu, dan ma huwiex il-każ f’din il-kawża.

61.

Minn dan isegwi li l-użu reali matul il-perijodu ta’ tassazzjoni, li matulu tnissel id-dritt għal tnaqqis ta’ taxxa, jipprevali fuq l-intenzjoni inizjali.

62.

F’dan il-każ, huwa stabbilit li Sonaecom ma użatx il-kapital iġġenerat bil-ħruġ tal-bonds għall-akkwist inizjalment previst. Għall-kuntrarju, matul is-sena 2005, Sonaecom tat dan il-kapital lill-kumpannija omm tal-grupp bħala self eżentat minn taxxa. Dan jenfasizzah ukoll il-Portugall.

63.

Sa fejn Sonaecom issostni li l-ispejjeż tal-ħruġ tal-bonds tagħha tista’ titnaqqsilhom it-taxxa bħala spejjeż ġenerali tal-kumpannija, dan huwa argument li ma jistax jintlaqa’. Sonaecom tqis, f’dan ir-rigward, li l-ħruġ tal-bonds kellu l-għan li jkompli l-attivitajiet ekonomiċi tal-grupp. Hija sempliċement “ipparkjat” dan il-kapital miksub bil-ħruġ tal-bonds fil-kumpannija omm tal-grupp. Il-kapital imbagħad reġa’ ġie rritornat lil Sonaecom sabiex hija tkun tista’ tixtri ishma f’kumpanniji oħra.

64.

Madankollu, l-ispejjeż ġenerali sostnuti mill-persuna taxxabbli jistgħu jittieħdu inkunsiderazzjoni biss fl-assenza ta’ rabta diretta u immedjata bejn tranżazzjoni partikolari tal-input u tranżazzjonijiet tal-output li jagħtu dritt għal tnaqqis mit-taxxa ( 36 ). Huwa biss fil-każ fejn tranżazzjoni tal-input ma tista’ tiġi imputata lil ebda tranżazzjoni tal-output li jkollha tiġi eżaminata, sussidjarjament, ir-rabta bejn tranżazzjoni tal-input u l-attività ekonomika kollha ta’ kumpannija ( 37 ). F’dan il-każ, teżisti rabta diretta u immedjata mal-għoti ta’ self eżentat mit-taxxa li ma jagħtix dritt għal tnaqqis mit-taxxa.

65.

Bħala konklużjoni, it-trasferiment reali eżentat mit-taxxa tal-kapital iġġenerat mill-kumpannija holding imħallta lill-kumpannija omm tal-grupp jeskludi t-tnaqqis ta’ taxxa previst fl-Artikolu 17 tas-Sitt Direttiva (li sar l-Artikoli 168 u 169 tad-Direttiva dwar il-VAT) fir-rigward tal-ispejjeż għall-akkwist tal-kapital. Ir-rabta diretta ma’ dan is-self reali eżentat mit-taxxa tipprevali fuq l-intenzjoni inizjali li jiġu pprovduti servizzi taxxabbli lil sussidjarja li kellha tiġi akkwistata b’dan il-kapital.

66.

Sonaecom issostni li l-kapital kien sempliċement “ipparkjat” fil-kumpannija omm tal-grupp u li ntuża għal ishma f’kumpanniji matul perijodu ta’ tassazzjoni sussegwenti, b’mod konformi mal-intenzjoni inizjali. Fil-każ li Sonaecom tkun, sussegwentement, effettivament użat il-kapital iġġenerat għal servizzi taxxabbli, ikun possibbli li wieħed jaħseb f’aġġustament tat-tnaqqis ta’ taxxa skont l-Artikolu 20 tas-Sitt Direttiva (li sar l-Artikoli 184 et seq. tad-Direttiva dwar il-VAT).

67.

Madankollu, minn naħa, dan bl-ebda mod ma jbiddel it-tnaqqis ta’ taxxa matul il-perijodu ta’ tassazzjoni rilevanti f’dan il-każ. Konsegwenzi eventwali jirriżultaw biss matul il-perijodu ta’ tassazzjoni tal-użu emendat.

68.

Min-naħa l-oħra, l-Artikolu 20 tas-Sitt Direttiva (li issa sar l-Artikoli 184 et seq. tad-Direttiva dwar il-VAT) jipprovdi li t-tnaqqis ta’ taxxa inizjali għandu jiġi aġġustat biss taħt ċerti kundizzjonijiet. Dan huwa b’mod partikolari l-każ meta t-tnaqqis ta’ taxxa jkun inqas minn dak li l-persuna taxxabbli kienet intitolata li twettaq. L-għan huwa, fil-kuntest tal-prinċipju ta’ newtralità, it-tneħħija sħiħa tal-piż fuq il-persuna taxxabbli marbut mal-impożizzjoni tat-taxxa tal-input fuq assi disponibbli fuq medda ta’ żmien twil ( 38 ). F’dan ir-rigward, is-Sitt Direttiva jew id-Direttiva dwar il-VAT jużaw il-kunċett ta’ oġġetti kapitali.

69.

Madankollu, jidher dubjuż jekk provvisti ta’ servizzi għal ħruġ ta’ bond jistgħux jitqiesu bħala oġġetti kapitali fis-sens tal-Artikolu 20(2) tas-Sitt Direttiva (li sar l-Artikolu 187 tad-Direttiva dwar il-VAT). Skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, dawn il-beni, li huma kkaratterizzati mill-persistenza u mill-valur tagħhom, huma użati għall-finijiet ta’ attività ekonomika, u li għalhekk l-ispejjeż ta’ akkwist tagħhom ma humiex normalment inklużi bħala spejjeż kurrenti, iżda jiġu ammortizzati fuq diversi snin ( 39 ). Dawn għandhom jiġu distinti minn servizzi immedjatament ikkunsmati, li għalihom ma huwiex possibbli li t-tnaqqis ta’ taxxa jiġi aġġustat maż-żmien. Dan huwa normalment il-każ tas-servizzi.

70.

Madankollu, Sonaecom irrikorriet għal servizzi għal ħruġ ta’ bonds. Dawn is-servizzi huma kompletament ikkunsmati bil-ġenerazzjoni tal-kapital, b’tali mod li l-bidla fl-użu tal-kapital iġġenerat ma taffettwax it-tnaqqis ta’ taxxa relatata ma’ dawn is-servizzi matul is-snin sussegwenti.

71.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet kollha preċedenti, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi kif ġej għad-domandi preliminari: