1. 

L-ewwel regoli Ewropej dwar l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi jmorru lura għas-snin sebgħin. Minn dak iż-żmien ’l hawn, segwew diversi dispożizzjonijiet sakemm fl-2014 ġew adottati tliet testi bil-ħsieb li jiġi rregolat dan il-qasam f’kull aspett tiegħu: id-Direttiva 2014/24/UE ( 2 ) (li fuq l-interpretazzjoni tagħha jibbaża ruħu dan ir-rinviju għal deċiżjoni preliminari), id-Direttiva 2014/23/UE ( 3 ) u d-Direttiva 2014/25/UE ( 4 ).

2. 

Qabel id-dħul fis-seħħ tad-Direttivi tal-2014, il-Qorti tal-Ġustizzja kienet diġà ammettiet li r-regoli tad-dritt tal-Unjoni dwar l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi ma kinux japplikaw, bħala prinċipju, meta, f’ċerti kundizzjonijiet:

3. 

Fir-rigward ta’ dan it-tieni tip ta’ kooperazzjoni bejn l-awtoritajiet pubbliċi, il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja kienet ħolqot ċertu nuqqas ta’ ċertezza legali ( 5 ), li d-Direttiva 2014/24 ipprovat tneħħi. Miniex ċert jekk dak it-tentattiv kellux l-eżitu mistenni.

4. 

Fit-tilwima li tat lok għal din id-domanda preliminari, kumpannija (Informatikgesellschaft für Software-Entwicklung; iktar ’il quddiem, “ISE”) tikkontesta quddiem il-qorti tar-rinviju l-ftehimiet konklużi bejn il-belt ta’ Köln u l-Land ta’ Berlin, li bis-saħħa tagħhom dan tal-aħħar qiegħed għad-dispożizzjoni lil tal-ewwel programm tal-kompjuter għall-ġestjoni tal-interventi tal-korp tiegħu tat-tifi tan-nar, liema kuntratt jinkludi ftehim ta’ kollaborazzjoni bejn iż-żewġ amministrazzjonijiet.

5. 

Il-qorti tar-rinviju tixtieq risposta, fuq kollox, dwar jekk ir-relazzjoni bejn l-awtoritajiet kontraenti li taw lok għal dan il-kontenzjuż tinsabx jew le fil-marġini tar-regoli dwar l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi tad-Direttiva 2014/24. Għalhekk il-Qorti tal-Ġustizzja għandha l-opportunita’ li tikkompleta l-ġurisprudenza preċedenti tagħha, anki jekk fid-dawl ta’ dispożizzjoni ġdida (l-Artikolu 12(4) tad-Direttiva 2014/24) li dwaru, sa issa, sakemm miniex sejjer żball, ma ngħatat ebda sentenza.

6.

Il-premessa 5 tiddikjara:

“[…] xejn f’din id-Direttiva ma jobbliga lill-Istati Membri li għandhom jagħtu b’kuntratt jew jesternalizzaw il-forniment ta’ servizzi li jixtiequ jipprovdu huma stess jew li jorganizzaw b’mezzi oħra minbarra l-kuntratti pubbliċi skont it-tifsira ta’ din id-Direttiva […]”.

7.

Fil-premessa 31 huwa pprovdut kif ġej:

“Hemm inċertezza legali konsiderevoli dwar sa fejn il-kuntratti konklużi bejn entitajiet fis-settur pubbliku għandhom ikunu koperti bir-regoli dwar l-akkwist pubbliku. Il-każistika rilevanti tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea hija interpretata b’mod differenti bejn l-Istati Membri u anki bejn l-awtoritajiet kontraenti. Għaldaqstant huwa neċessarju li jiġi ċċarat f’liema każijiet, il-kuntratti konklużi fi ħdan is-settur pubbliku mhumiex soġġetti għall-applikazzjoni tar-regoli dwar l-akkwist pubbliku.

Din il-kjarifika għandha tkun iggwidata mill-prinċipji stabbiliti fil-każistika rilevanti tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea. Is-sempliċi fatt li ż-żewġ partijiet fi ftehim huma awtoritajiet pubbliċi huma stess, fih innifsu ma jeskludix l-applikazzjoni tar-regoli dwar l-akkwist. Madankollu, l-applikazzjoni tar-regoli tal-akkwist pubbliku ma għandhiex itellef il-libertà tal-awtoritajiet pubbliċi biex iwettqu l-kompiti pubbliċi ta’ servizzi kkonferiti lilhom billi jużaw ir-riżorsi proprji tagħhom li tinkludi l-possibbiltà ta’ kooperazzjoni ma’ awtoritajiet pubbliċi oħrajn.

Għandu jiġi żgurat li kull kooperazzjoni eżentata bejn l-awtoritajiet pubbliċi ma tirriżultax f’distorsjoni fil-kompetizzjoni fir-rigward tal-operaturi ekonomiċi privati peress li hi tpoġġi lill-fornitur privat ta’ servizzi f’pożizzjoni ta’ vantaġġ vis-à-vis il-kompetituri tagħha.”

8.

Skont il-premessa 33:

“L-awtoritajiet kontraenti għandhom ikunu jistgħu jagħżlu li jipprovdu b’mod konġunt is-servizzi pubbliċi tagħhom permezz ta’ kooperazzjoni mingħajr ma jkunu obbligati jużaw kwalunkwe forma legali partikolari. Tali kooperazzjoni tista’ tkopri t-tipi kollha ta’ attivitajiet relatati mat-twettiq tas-servizzi u r-responsabbiltajiet li l-awtoritajiet parteċipanti jiġu assenjati jew jassumu, bħal kompiti obbligatorji jew voluntarji tal-awtoritjiet lokali jew reġjonali jew servizzi konferiti lil korpi speċifiċi permezz tal-liġi pubblika. Is-servizzi pprovduti mill-awtoritajiet parteċipanti diversi mhux neċessarjament għandhom ikunu identiċi; jistgħu jkunu wkoll kumplimentari.

Kuntratti għall-provvista konġunta ta’ servizzi pubbliċi ma għandhomx ikunu soġġetti għall-applikazzjoni tar-regoli stabbiliti f’din id-Direttiva dment li jkunu konklużi esklussivament bejn awtoritajiet kontraenti, li l-implimentazzjoni ta’ dik il-kooperazzjoni tkun regolata biss minn kunsiderazzjonijiet relatati mal-interess pubbliku u li l-ebda fornitur tas-servizzi privat ma jitqiegħed f’pożizzjoni ta’ vantaġġ vis-à-vis il-kompetituri tiegħu.

Sabiex jiġu sodisfatti dawk il-kondizzjonijiet, il-kooperazzjoni għandha tkun ibbażata fuq kunċett ta’ kooperazzjoni. Tali kooperazzjoni ma tirrikjedix li l-awtoritajiet parteċipanti kollha jassumu t-twettiq tal-obbligi kuntrattwali ewlenin, sakemm ikun hemm impenji għall-kontribuzzjoni lejn twettiq kooperattiv tas-servizz pubbliku inkwistjoni. Barra minn hekk, l-implimentazzjoni tal-kooperazzjoni, inkluż kwalunkwe trasferiment finanzjarju bejn l-awtoritajiet kontraenti parteċipanti, għandhom ikunu regolati biss b’kunsiderazzjonijiet relatati mal-interess pubbliku.”

9.

L-Artikolu 1(4) jipprevedi:

“Din id-Direttiva ma taffettwax il-libertà tal-Istati Membri li jiddefinixxu, f’konformità mad-dritt tal-Unjoni, x’jikkunsidraw bħala servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali, kif dawk is-servizzi għandhom jiġu organizzati u ffinanzjati, skont ir-regoli tal-għajnuna mill-Istat, u liema obbligi speċifiċi għandhom ikunu soġġetti għalihom. Bl-istess mod, din id-Direttiva ma taffettwax id-deċiżjoni tal-awtoritajiet pubbliċi jekk, kif u sa liema punt jixtiequ jwettqu l-funzjonijiet pubbliċi huma stess skont l-Artikolu 14 TFUE u l-Protokoll Nru 26.”

10.

Il-punt 5 tal-Artikolu 2(1) jiddefinixxi l-kuntratti pubbliċi kif ġej:

“[…] kuntratti b’titolu oneruż konklużi bil-miktub bejn operatur ekonomiku wieħed jew aktar u awtorità kontraenti waħda jew aktar u li għandhom bħala s-suġġett tagħhom l-eżekuzzjoni tax-xogħlijiet, il-provvista ta’ prodotti jew il-provvista ta’ servizzi.”

11.

L-Artikolu 12(4) (“Kuntratti pubbliċi bejn entitajiet fis-settur pubbliku”) jindika:

“Kuntratt konkluż b’mod esklussiv bejn żewġ awtoritajiet kontraenti jew aktar għandu jaqa’ barra mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-Direttiva, meta jiġu sodisfati l-kondizzjonijiet kollha li ġejjin:

12.

L-Artikolu 18(1) jikkonstata:

“L-awtoritajiet kontraenti għandhom jittrattaw lill-operaturi ekonomiċi bl-istess mod u mingħajr diskriminazzjoni u għandhom jaġixxu b’mod trasparenti u proporzjonat.

It-tfassil tal-akkwist ma għandux isir bil-ħsieb li l-akkwist jiġi eskluż mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-Direttiva jew biex b’mod artifiċjali jnaqqas il-kompetizzjoni. Il-kompetizzjoni għandha titqies bħala artifiċjalment imnaqqsa meta d-disinn tal-akkwist isir bl-intenzjoni li jagħti vantaġġ jew żvantaġġ mhux mistħoqq lil ċerti operaturi ekonomiċi.”

13.

Skont l-Artikolu 91c(1) tal-Kostituzzjoni Ġermaniża, “Il-Federazzjoni u l-Länder jistgħu jikkooperaw għall-ippjanar, il-ħolqien u l-ġestjoni tas-sistemi informatiċi meħtieġa għat-twettiq tal-funzjonijiet tagħhom”.

14.

L-Artikolu 108 tal-Gesetz gegen Wettbewerbsbeschränkungen (il-Liġi kontra l-Kompetizzjoni Żleali; iktar ’il quddiem, il-“GWB”) jirriproduċi l-Artikolu 12 tad-Direttiva 2014/24.

15.

Skont l-imsemmija “Riżoluzzjonijiet ta’ Kiel”, adottati fl-1979, amministrazzjoni pubblika tista’ tittrasferixxi softwer żviluppat jew akkwistat (minnha stess jew f’isimha) lil amministrazzjonijiet pubbliċi oħra tal-Ġermanja, dejjem jekk ikun hemm reċiproċità. Ir-reċiproċità tingħata meta r-regoli baġitarji jew il-liġijiet jew l-istatuti baġitarji tal-entitajiet inkwistjoni – il-propjetarju jew ir-riċevitur tas-softwer – ikunu ħadu inkunsiderazzjoni r-regoli baġitarji rrakkomandati fl-1980 mill-Konferenza tal-Ministri għall-Finanzi. B’mod ġenerali, l-għotja ta’ reċiproċità ma tiġix evalwata f’termini kummerċjali iżda politiċi. Ma jittiħidx inkunsiderazzjoni skambju reċiproku b’mod konkret iżda l-possibbiltà li dan isir dan ( 6 ).

16.

F’Settembru tal-2017, il-belt ta’ Köln u l-Land ta’ Berlin ikkonkludew kuntratt ta’ tqegħid għad-dispożizzjoni ta’ softwer fejn it-tieni qiegħed għad-dispożizzjoni lil tal-ewwel, mingħajr ħlas u għal żmien indefinit, l-użu ta’ softwer li jikkontrolla l-interventi tal-korp tiegħu ta’ tifi tan-nar.

17.

It-tqegħid għad-dispożizzjoni għandu jikkonforma ruħu mal-kundizzjonijiet miġbura fi ftehim ta’ kooperazzjoni tal-istess data li jinkludi, fost l-oħrajn, l-artikoli li ġejjin:

“Artikolu 1. Skop tal-kooperazzjoni

[…] Il-partijiet jaqblu li jistabbilixxu kollaborazzjoni ugwali u li jżommu spirtu ta’ kompromess bl-iskop li s-softwer jiġi adattat għall-ħtiġijiet tal-parti l-oħra f’kull mument u li jitqieħed għad-dispożizzjoni tagħha […].

Artikolu 2. Għan tal-kooperazzjoni

[…] Is-sistema tas-softwer tista’ tiġi estiża biċċa biċċa b’funzjonijiet oħra speċjalizzati u tkun tista’ titqiegħed għad-dispożizzjoni ta’ kollaboraturi oħrajn għall-użu mingħajr ħlas tagħha […].

[…]

Artikolu 5. Forma tal-kooperazzjoni

[…] Is-softwer bażiku jitqiegħed għad-dispożizzjoni mingħajr ħlas. L-elementi speċjalizzati addizzjonali jiġu offruti mingħajr ħlas lil kollaboraturi oħrajn.

[…]

Il-ftehim ta’ kooperazzjoni jkun jorbot biss konġuntament mal-kuntratt ta’ tqegħid għad-dispożizzjoni tas-softwer bħala strument uniku”.

18.

L-ISE, li hija ddedikata għall-iżvilupp u l-bejgħ tas-softwer, ipproduċiet il-kuntratti konklużi bejn il-Land ta’ Berlin u l-belt ta’ Köln, quddiem il-Vergabekammer Rheinland (il-Bord tal-Kuntratti Pubbliċi ta’ Rheinland, il-Ġermanja), fejn talbet l-annullament tagħhom. Hija argumentat li l-belt ta’ Köln kienet tat kuntratt ta’ servizz pubbliku għal valur ogħla mill-ammont eżentat mill-obbligu li jiġu applikati r-regoli dwar l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi. Il-parteċipazzjoni tal-belt ta’ Köln fl-iżvilupp tas-softwer imqiegħed għad-dispożizzjoni kien jirrapreżenta, fl-opinjoni tagħha, vantaġġ ekonomiku suffiċjenti. Barra minn hekk, l-akkwist tas-softwer bażiku kien ifisser inkarigi ġodda għall-fabbrikant: għall-parti terza, l-iżvilupp u l-manteniment ta’ dan is-softwer kien iwassal għal spiża ekonomika mhux sostenibbli.

19.

Il-Vergabekammer Rheinland (il-Bord tal-Kuntratti Pubbliċi ta’ Rheinland) ċaħdet ir-rikors tal-ISE, fejn eskludiet li l-ftehimiet tal-belt ta’ Köln u l-Land ta’ Berlin setgħu jiġu kklassifikati bħala “kuntratti pubbliċi”, għall-finijiet tal-leġiżlazzjoni Ewropea. Fl-opinjoni tiegħu, iż-żewġ partijiet kienu llimitaw ruħhom li jistabbilixxu kooperazzjoni indaqs fl-isfond ta’ liema s-softwer tqiegħed għad-dispożizzjoni mingħajr ħlas.

20.

L-ISE ppreżentat rikors kontra din id-deċiżjoni quddiem l-Oberlandesgericht Düsseldorf (il-Qorti Reġjonali Superjuri ta’ Düsseldorf, il-Ġermanja). Il-belt ta’ Köln opponiet dan ir-rikors, fejn sostniet li d-deċiżjoni kkontestata kienet korretta.

21.

F’dan il-kuntest, l-imsemmija qorti ressqet id-domandi preliminari segwenti:

22.

Id-digriet ta’ rinviju wasal fir-Reġistru tal-Qorti tal-Ġustizzja fid‑19 ta’ Diċembru 2018. Il-belt ta’ Köln, il-Gvern Awstrijak u l-Kummissjoni ppreżentaw osservazzjonijiet bil-miktub.

23.

Fis‑6 ta’ Novembru 2019 saret seduta li fiha kienu preżenti r-rappreżentati tal-ISE, tal-belt ta’ Köln, tal-Gvern Awstrijak u tal-Kummissjoni.

24.

Il-provvista ta’ servizzi permezz tal-kooperazzjoni interamministrattiva, magħrufa wkoll bħala “orizzontali” jew “pubblika‑pubblika”, ġiet inkluża espressament fil-leġiżlazzjoni tal-Unjoni fit-Taqsima 3 (“Esklużjonijiet”) tal-Kapitolu I, Titolu I, tad-Direttiva 2014/24. B’mod speċifiku – fl-Artikolu 12(4) tagħha ( 7 ).

25.

Skont din id-dispożizzjoni, “[k]untratt konkluż b’mod esklussiv bejn żewġ awtoritajiet kontraenti jew aktar għandu jaqa’ barra mill-kamp ta’ applikazzjoni” tad-Direttiva 2014/24 jekk jissodisfa kull wieħed u waħda minn dawk il-kundizzjonijiet li elenkati fiha ( 8 ).

26.

It-test fis-seħħ jilqa’ l-kooperazzjoni orizzontali b’mod iktar ġeneruż mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja li tippreċedi d-Direttiva tal-2014. F’din il-ġurisprudenza ( 9 ), li għaliha tagħmel riferiment il-premessa 31 tad-Direttiva 2014/24 ( 10 ), kienu ġew indikati ċertu kundizzjonijiet sabiex ikun paċifiku li l-provvista tas-servizzi pubbliċi sseħħ mingħajr ma jsir rikors għas-suq, permezz tal-kooperazzjoni bejn l-amministrazzjonijiet pubbliċi.

27.

Minbarra n-natura ta’ awtorita’ kontraenti tal-entitajiet li jkunu qed jiftiehmu, dawn il-kundizzjonijiet kienu jeżiġu li l-ftehim interamministrattiv:

28.

Madankollu, id-Direttiva 2014/24 ma tillimitax ruħha sabiex tikkodifika dak li diġà jeżisti, iżda tirriformula, tispeċifika, telimina u żżid uħud jew numru minn dawn ir-rekwiżiti. Għalhekk, sabiex tiġi interpretata, mhux dejjem ikun rilevanti jew utli li jkompli jsir biss riferiment, għall-ġurisprudenza preċedenti.

29.

It-testi li issa huma rilevanti huma l-Artikolu 12(4), u l-premessi 31 u 33 tad-Direttiva 2014/14. Il-kombinazzjoni tagħhom tagħti lok għal sistema ġuridika li twettaq sinteżi ta’ żewġ għanijiet kunfliġġenti: minn naħa, ir-rieda li ma ssirx interferenza fl-organizazzjoni tal-amministrazzjoni interna tal-Istat Membri; min-naħa l-oħra, li l-esklużjoni ma twassalx għal ksur tal-prinċipji li jippresjedu l-għoti tal-kuntratti pubbliċi fid-dritt tal-Unjoni.

30.

Id-Direttiva 2014/24 tinsisti li hija ma timponi ebda obbligu fuq l-Istati Membri li jirrikorru għas-suq sabiex jaħżnu jew jiksbu s-servizzi neċessarji għat-twettiq tal-attivitajiet tagħha ( 11 ).

31.

Issa, it-tneħħija ta’ dan it-tip ta’ kuntratti interamministrattivi mill-proċeduri ta’ għoti ta’ kuntratti pubbliċi jista’ jkun ta’ detriment għall-għan tal-istabbiliment tas-suq intern ukoll f’dan il-qasam. Iktar ma jiġu esklużi kuntratti, inqas ikun hemm lok għall-ħolqien u l-iżvilupp tas-suq intern fir-rigward tal-għoti ta’ kuntratti pubbliċi.

32.

L-awtosuffiċjenza tal-entitajiet pubbliċi, jew fil-forma ta’ kooperazzjoni “in-house” jew kooperazzjoni “orrizontali”, ma hijiex mingħajr riskji għall-moviment liberu ta’ oġġetti u servizzi ( 12 ). Huma leġittimi wkoll id-dubji dwar l-effetti tagħha fuq il-kompetizzjoni libera, lil hinn mis-suppożizzjoni msemmija espressament fit-tieni paragrafu tal-premessa 33, in fine, tad-Direttiva 2014/24, li twissi kontra kooperazzjoni li tqiegħed lil operatur ekonomiku f’pożizzjoni pprivileġġata meta mqabbel ma’ rivali oħrajn.

33.

Użu mhux adegwat ta’ dawn il-mekkaniżmi ta’ kollaborazzjoni jistgħu, fil-verità, jipprovokaw “tnaqqis fid-daqs” tas-suq min-naħa tad-domanda u tat-tnaqqis tan-numru ta’ fornituri li dan is-suq ikun jista’ jmantni. Teoretikament huwa immaġinabbli wkoll l-abbuż minn pożizzjoni dominanti (kollettiva) li l-awtoritajiet kontraenti jistgħu jaslu biex iwettqu.

34.

Huwa daqstant minnu, minn perspettiva oħra, li l-aqwa flessibbiltà mogħtija mid-Direttiva 2014/24 fir-rigward tal-kooperazzjoni orizzontali bejn l-awtoritajiet kontraenti (riżultat ta’ deċiżjoni politika tal-leġiżlatur Ewropew) tista’ tiġġenera wkoll effetti pożittivi fir-rigward tal-kompetizzjoni fis-sens li tinkoraġġixxi lill-operaturi privati sabiex joffru kundizzjonijiet kuntrattwali aħjar.

35.

Id-deċiżjoni ta’ Stat Membru dwar kif jipprovdi servizz pubbliku (li jista’ jikkonsisti, preċiżament, fil-fatt li ma jsirx rikors għas-suq iżda għal kooperazzjoni amministrattiva) trid tosserva r-regoli fundamentali tat-TFUE, b’mod partikolari, dawk relatati mal-moviment liberu ta’ merkanzija, mal-libertà ta’ stabbiliment u ta’ provvista ta’ servizzi, kif ukoll mal-prinċipji ta’ ugwaljanza fit-trattament, ta’ nondiskriminazzjoni, ta’ rikonoxximent reċiproku, ta’ proporzjonalità u ta’ trasparenza ( 13 ). It-teħid inkunsiderazzjoni ta’ dawn ir-regoli u prinċipji għandha tibqa’ preżenti wkoll fl-interpretazzjoni tal-Artikolu 12 tad-Direttiva 2014/24.

36.

Dawn il-kunsiderazzjonijiet flimkien jispjegaw l-eżistenza tal-Artikolu 12 tad-Direttiva 2014/24 u jiġġustifikaw il-prerekwiżiti għall-kooperazzjoni “pubblika-pubblika” imsemmija b’mod espliċitu fl-Artikolu 12(4).

37.

Fl-aħħar nett, huwa opportun li jiġi indikat li l-esklużjoni ta’ dawn il-mekkaniżmi ta’ kollaborazzjoni bejn awtoritajiet kontraenti mill-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2014/24 ma tosservax il-loġika binarja ta’ regola/eċċezzjoni, iżda pjuttost interpretazzjoni differenti tal-qafas irregolat minn din d-direttiva.

38.

Fil-fatt, bil-ħsieb li r-rapport ta’ kollaborazzjoni bejn awtoritajiet kontraenti kkontemplat fl-Artikolu 12(4) tad-Direttiva 2014/24 “għandu jaqa’ barra ( 14 )” mill-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva, dak li huwa intiż huwa li jiġu ddefiniti l-limiti ta’ din id-direttiva, li l-kumplement tar-regoli tagħha, sempliċement, ma humiex kontra tali rapporti. Għalhekk, tabilħaqq, ma nemminx li d-dikjarazzjonijiet magħmula fis-sentenzi preċedenti dwar il-kriterju ermenewtiku (restrittiv) fis-seħħ fir-rigward tal-eċċezzjonijiet, bħala oppost għar-regola ġenerali, iservu awtomatikament għall-interpretazzjoni ta’ din l-esklużjoni ( 15 ).

39.

Il-qorti tar-rinviju tistaqsi, l-ewwel nett, jekk tqegħid għad-dispożizzjoni ta’ softwer kif seħħ bejn il-Land ta’ Berlin u l-belt ta’ Köln jaqax fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2014/24: kemm bħala “kuntratt pubbliku” (skont il-punt 5 tal-Artikolu 2(1)), kif ukoll bħala sempliċi “kunratt” (fis-sens tal-Artikolu 12(4)).

40.

Id-domanda, hekk kif magħmula, hija riżultat tan-nuqqas (apparenti) tan-natura oneruża tat-tqegħid għad-dispożizzjoni. Mill-formulazzjoni tagħha jinsilet il-punt li, għall-qorti tar-rinviju, il-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2014/24 ma huwiex iddefinit biss fl-Artikolu 2. L-assenza tal-aġġettiv “pubbliku” fl-Artikolu 12(4), li jakkumpanja t-terminu “kuntratt”, jista’ jfisser li ċerti kuntratti li ma jikkorrispondux għad-definizzjoni tal-punt 5 tal-Artikolu 2(1), ikunu suġġetti wkoll għar-regoli ta’ għoti ta’ kuntratti pubbliċi tal-Unjoni.

41.

Iktar milli analiżi ddettaljata tat-tifsiriet differenti tat-terminu kuntratt u tad-deskrizzjonijiet li jakkumpanjawh, skont id-diversi dispożizzjonijiet tad-Direttiva 2014/24 ( 16 ), ser niffoka fuq l-ispjegazzjoni tal-Artikolu 12(4) tagħha, sabiex nidentifika jekk dan huwiex applikabbli għal relazzjoni bħall-ftehim bejn il-Land ta’ Berlin u l-belt ta’ Köln. Għalhekk, ser nindirizza l-ewwel domanda preliminari fid-dawl tan-natura speċifika ta’ din id-dispożizzjoni.

42.

Il-kelma “kuntratt” li tirriżulta fl-Artikolu 12(4) tiġi spjegata, mhux daqstant mir-relazzjoni sistematika ta’ din il-kelma mal-Artikolu 2 tad-Direttiva 2014/24, iżda pjuttost mir-relazzjoni ta’ din il-kelma mal-paragrafi l-oħra tal-istess Artikolu 12. F’dan il-kuntest, tiġi riflessa d-differenza mal-kooperazzjoni vertikali (l-ewwel sat-tielet paragrafi tad-dispożizzjoni), fejn ir-relazzjonijiet bejn il-partijiet jiġu mibnija abbażi tal-kontroll intern. Fil-verità, din isservi sabiex jiġi espress li għandu jeżisti ftehim li jistabbilixxi l-bażi jew il-kuntest ġuridiku tar-relazzjonijiet bejn il-partijiet, l-għan tal-kooperazzjoni u l-azzjonijiet (kontribuzzjonijiet) li kull wieħed għandu jwettaq ( 17 ).

43.

Huwa wkoll fl-istess sens li t-tieni paragrafu tal-premessa 33 tad-Direttiva 2014/24 jsemmi “Kuntratti għall-provvista konġunta ta’ servizzi pubbliċi”, u sussegwentement, fit-tielet paragrafu, l-“impenji għall-kontribuzzjoni lejn twettiq kooperattiv tas-servizz”, li ma għandhomx jimmaterjalizzaw neċessarjament fit-twettiq tal-obbligi kuntrattwali prinċipali mill-partijiet kollha.

44.

Abbażi ta’ din il-premessa, l-Artikolu 12 tad-Direttiva 2014/24 jikkontempla żewġ tipi ta’ sitwazzjonijiet li għalihom it-tifsira komuni ta’ “kuntratt pubbliku” possibbilment ma hijiex tant adegwata, għaliex huma, pjuttost, alternattivi għall-imsemmija kategorija.

45.

Minn naħa, hija tippermetti l-“kooperazzjoni vertikali” (l-ewwel, it-tieni u t-tielet paragrafi tad-dispożizzjoni), li fiha, kif diġà indikajt f’konklużjonijiet oħra, “Taħt is-sistema in house l-awtorità kontraenti ma tagħmilx kuntratti, minn perspettiva funzjonali, ma’ entità differenti oħra, iżda, fil-fatt, tagħmel dan magħha nfisha, minħabba r-rabta li għandha mal-entità formalment differenti. Strettament, ma nistgħux nitkellmu dwar għoti ta’ kuntratt, iżda sempliċi kompitu jew kariga, li ma huwiex oġġezzjonabbli mill-“parti” l-oħra, tkun xi tkun il-formula li jużaw” ( 18 ).

46.

Min-naħa l-oħra, tippermettti l-“kooperazzjoni orizzontali”, jiġifieri dik li teżisti bejn awtoritajiet kontraenti li jirrikorru għall-forma kuntrattwali sabiex jartikolawha, bl-intenzjoni li l-provvista ta’ servizzi pubbliċi li taqa’ taħt il-kompetenza tagħhom tkun intiża sabiex jintlaħaq għan komuni, f’kuntest dirett biss lejn l-interess pubbliku, u b’rispett lejn il-kompetizzjoni libera (Artikolu 12(4) tad-Direttiva 2014/24).

47.

Naturalment, jaqgħu wkoll barra mid-Direttiva 2014/24, għalkemm ma ssemmihomx b’mod espress l-istess direttiva, tipi oħra ta’ relazzjonijet interamministrattivi, bħal ma huma l-eżitu ta’ trasferiment jew delegazzjoni ta’ kompetenzi ( 19 ), inkluż bil-ħolqien ta’ konsorzju ta’ entitajiet bi personalità ġuridika tad-dritt pubbliku. Dawn is-sitwazzjonijiet huma meqjusa, bħala prinċipju, “estranji għad-dritt dwar il-kuntratti pubbliċi ( 20 )”.

48.

Fil-kooperazzjoni orizzontali, awtorità kontraenti li tkun tista’ tissodisfa l-ħtiġijiet tagħha (ta’ oġġetti, ta’ xogħlijiet jew ta’ servizzi) billi tirrikorri, permezz ta’ sejħa għal offerti, għand negozjanti privati, tagħżel biex ma tgħaddix minn din ir-rotta u tissostitwiha b’kollaborazzjoni ma’ entita’ pubblika oħra li tista’ tissodisfa dawn il-ħtiġijiet.

49.

Minn din il-perspettiva oġġettiva, l-ispeċjalizzazzjoni ta’ din it-tip ta’ kollaborazzjoni bejn entitajiet pubbliċi tinsab fi tliet elementi: il-kunċett ta’ kollaborazzjoni li jippresjedi r-relazzjoni interpartes; l-għan komuni sottostanti għal din ir-relazzjoni; u l-iskop ta’ interess pubbliku li jiggwida din il-kooperazzjoni

50.

Il-kollaborazzjoni timplika, abitwalment, kontribuzzjoni minn kull parti, bis-sussegwenti nefqa pubblika. Ir-relazzjoni bejn dawn il-partijiet, madankollu, ma tispiċċax fid-do ut des innifsu tal-kuntratt bilaterali, li skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja jikkaratterizza l-kuntratt pubbliku suġġett għad-direttivi dwar għoti ta’ kuntratti ( 21 ).

51.

Fil-fatt, ser ikun hemm negozju legali bis-servizzi ta’ dawk kollha li jipparteċipaw fih, eżegwibbli minn persuna jew oħra, sa fejn il-kontributi rispettivi tagħhom ikunu intiżi li jilħqu għan ulterjuri kondiviż. Ir-raġuni tal-kontributi hija, preċiżament, dan il-għan komuni, li għandu jkun ta’ interess pubbliku.

52.

Sabiex jiġi ddeterminat jekk ir-relazzjoni bejn il-belt ta’ Köln u l-Land ta’ Berlin hijiex irregolata mir-regoli tad-Direttiva 2014/24 għandu jittieħed inkunsiderazzjoni mhux biss il-kuntratt ta’ tqegħid għad-dispożizzjoni (li għalih is-softwer jitqiegħed għad-dispożizzjoni tal-ewwel), iżda wkoll il-ftehim ta’ kooperazzjoni li jakkumpanjah ( 22 ).

53.

Dawk interessati stabbilixxew din ir-relazzjoni bħala unità, fejn fl-Artikolu 5 tal-ftehim ta’ kooperazzjoni ddikjaraw l-indiviżibbiltà bejn dan il-ftehim u l-kuntratt ta’ tqegħid għad-dispożizzjoni tas-softwer ( 23 ).

54.

Kif diġà spjegajt, id-dubji tal-qorti tar-rinviju joriġinaw mill-apparenti nuqqas ta’ natura oneruża fir-relazzjoni bejn il-Land ta’ Berlin u l-belt ta’ Köln.

55.

In-natura oneruża hija parti mid-definizzjoni ta’ “kuntratt pubbliku” fil-punt 5 tal-Artikolu 2(1) tad-Direttiva 2014/24. Fil-fehma tiegħi din tista’ titqies ukoll bħala element karatteristiku tar-relazzjoni bejn l-awtoritatjiet kontraenti prevista fl-Artikolu 12(4) li, kif diġà spjegajt, ma tiġix identifikata neċessarjament bit-tifsira komuni ta’ “kuntratt pubbliku”.

56.

Dwar it-tifsira tagħha, infakkar li, fil-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, il-kunċett ta’ natura oneruża kien suġġett għal intepretazzjoni estensiva ( 24 ).

57.

Fir-relazzjoni bejn il-Land ta’ Berlin u l-belt ta’ Köln il-kunsinna tal-programm informatiku tirriżulta li hija gratuwita u strumentali għal kooperazzjoni, biex jiġi żviluppat u adattat għall-ħtiġijiet ta’ ġestjoni tal-korpi tat-tifi tan-nar rispettivi.

58.

Kif tosserva l-qorti tar-rinviju ( 25 ), dan l-iżvilupp ulterjuri għandu valur ekonomiku li jista’ jirriżulta li jkun għoli ħafna ( 26 ). Fid-deskrizzjoni tal-fatti l-belt ta’ Köln tindika li l-programm jitqiegħed għad-dispożizzjoni tagħha sabiex tkun tista’ tipparteċipa fil-kooperazzjoni. Preċedentement kienet irrikonoxxiet li l-provvista tas-servizz ta’ tifi tan-nar – li għaliha, kif ġie osservat waqt is-seduta, hija obbligata bil-liġi – ma hijiex possibbli mingħajr sistema ta’ ġestjoni ta’ interventi ottimali li għandha tadatta ruħha b’mod permanenti għall-ħtiġijiet tat-twettiq tas-servizz, liema fatt jirrikjedi softwer effettiv.

59.

Għaldaqstant, huwa leġittimu li wieħed jaħseb konformement mal-argument mogħti mill-Kummissjoni, li anki meta l-ftehim ma jikkontemplax obligu stricto sensu ta’ żvilupp tas-softwer, ma hijiex verosimili l-assenza ta’ dan l-iżvilupp u, fil-każ tiegħu, tal-aġġornamenti suċċessivi tal-programm informatiku. Kif ġie rrilevat biċ-ċar waqt is-seduta, ser ikun prattikament inevitabbli li jiġi aġġornat dan il-programm, kemm fuq perijodu ta’ żmien qasir kif ukoll iktar ’il quddiem ( 27 ).

60.

Għaldaqstant teżisti aspettattiva raġonevoli li l-belt ta’ Köln twettaq żviluppi u żidiet modulari lis-softwer. Dan il-fattur jaġixxi bħala korrispettiv għat-tqegħid għad-dispożizzjoni tal-programm, mill-Land ta’ Berlin, ġaladarba li kieku kien mod ieħor il-kuntratt ta’ tqegħid għad-dispożizzjoni ma kienx jiġi akkumpanjat bi ftehim ta’ kooperazzjoni.

61.

Finalment, mill-perspettiva tal-belt ta’ Köln, il-korrispettiv li jippermetti li ssir diskussjoni dwar in-natura oneruża tar-relazzjoni mal-Land ta’ Berlin huwa l-parteċipazzjoni tagħha f’kooperazzjoni adattata sabiex tipprovdi benefiċċji għal dan tal-aħħar, f’forma ta’ aġġornamenti tas-softwer (Artikolu 1 tal-Ftehim ta’ Kooperazzjoni) u ta’ moduli speċjalizzati adizzjonali (Artikolu 5 tal-imsemmi ftehim). Dawn l-arranġamenti, bi spiża ekonomika ddeterminata, mingħajr dubju għandhom isiru għaliex iċ-ċentri operattivi tal-korpi tat-tifi tan-nar ma jistgħux jaħdmu mod ieħor.

62.

Il-korrispettiv ma jiddependix, għaldaqstant, minn kundizzjoni purament fakultattiva: li din timmaterjalizza hija biss kwistjoni ta’ żmien. Quddiemna ma għandniex biss proklamazzjoni ta’ intenzjoni ta’ kooperazzjoni iżda impenn eżiġibbli li jiddependi minn meta (meta jseħħ l-aġġornament) u mhux minn jekk (jekk iseħħ l-aġġornament).

63.

Huwa minnu li l-Ftehim ta’ Kooperazzjoni jikkontempla l-possibbiltà ta’ żviluppi tas-softwer għaż-żewġ partijiet u li, fit-teorija, kull waħda minnhom tista’ tibqa’ inattiva u tistenna li l-parti l-oħra tikkontribwixxi filwaqt li ma tagħmel xejn. Madankollu, li dan iseħħ huwa, nirrepeti, improbabbli ħafna, għaliex ikun ifisser li titqiegħed f’riskju l-provvista tas-servizz pubbliku li jaqa’ taħt il-kompitu ta’ kull waħda minnhom. Din l-attitudni trendi mingħajr sustanza l-ftehim ta’ kooperazzjoni tagħhom ifformalizzat volontarjament bejniethom.

64.

Fil-qosor, ir-relazzjoni kuntrattwali bejn l-awtoritajiet kontraenti li ftehmu dwar it-tqegħid għad-dispożizzjoni tal-programm informatiku u dwar il-kundizzjonijiet ta’ kooperazzjoni tagħhom sabiex dan jiġi żviluppat taqa’ taħt l-Artikolu 12(4) tad-Direttiva 2014/24.

65.

Il-provvista tas-servizz pubbliku ta’ tifi tan-nar li tobbliga lill-entitajiet jikkooperaw f’din il-kawża ma tingħatax konġuntament: dan ma jistax ikun, anki sempliċement minħabba d-distanza ġeografika bejn iż-żewġ territorji li fuqhom topera kull waħda minnhom.

66.

Għal din ir-raġuni, il-qorti tar-rinviju tiddubita jekk il-kooperazzjoni hijiex koperta mill-Artikolu 12(4)(a) tad-Direttiva 2014/24 u tistaqsi jekk, sabiex din tkun hekk koperta, huwiex “biżżejjed li l-kooperazzjoni tirrigwarda attivitajiet li jikkontribwixxu b’xi mod għas-servizzi pubbliċi li għandhom jiġu pprovduti bl-istess mod iżda mhux neċessarjament ipprovduti konġuntament”.

67.

Ir-risposta tirrkjedi analiżi separata ta’ żewġ elementi: a) it-tmexxija in komuni tas-servizz pubbliku li għalih isir il-kooperazzjoni u b) in-natura tas-“servizz pubbliku” tal-attività li fiha timmaterjalizza l-kooperazzjoni.

68.

Skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja ta’ qabel id-Direttiva 2014/24, il-vijabbiltà tal-kooperazzjoni orizzontali kienet qed tikkundizzjona, fost oħrajn, ir-rekwiżit ta’ twettiq għall-partijiet ta’ missjoni ta’ servizz pubbliku komuni. Minkejja dan il-Qorti tal-Ġustizzja ma kellhiex tindirizza l-kwistjoni dwar jekk din il-komunità kinitx taħdem favur l-istess provvista tas-servizz.

69.

Il-paradigma tal-kooperazzjoni orizzontali eskluża mir-regoli Ewropej dwar l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi kienet il-kawża C‑480/06, Il‑Kummissjoni vs Il‑Ġermanja, li fiha dik il-kooperazzjoni, artikolata f’forma ta’ azzjonijiet u kompromessi ta’ natura u entità differenti, kienet tiggarantixxi fl-aħħar nett it-twettiq ta’ missjoni ta’ servizz pubbliku li fir-rigward tagħha l-awtoritajiet kontraenti kollha kellhom kompetenza. Dak il-każ kien jirrigwarda l-eliminazzjoni ta’ residwi, attività li fiha kienu jipparteċipaw dawk kollha li kienu jieħdu sehem fil-kooperazzjoni, wara li kienet titħaddem il-pjanta ta’ trattament tal-imsemmija residwi.

70.

Il-kwistjoni li issa tikkonċerna lilna ma kinitx suġġetta għal kunsiderazzjoni speċjali f’dik is-sentenza u l-anqas f’oħrajn sussegwenti, li fihom kien jonqos l-aspett ta’ komunità tal-missjoni tas-servizz pubbliku, bħala rekwiżit għal provvista konġunta ( 28 ).

71.

Skont l-Artikolu 12(4)(a), tad-Direttiva 2014/24, sabiex kooperazzjoni interamministrattiva taqa’ barra mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-direttiva, il-kuntratt għandu jkopri l-għanijiet komuni għall-awtoritajiet kontraenti li jipparteċipaw. Kull waħda minn dawn għandha tipprovdi “s-servizzi pubbliċi li għandhom iwettqu” ( 29 ), “biex jiksbu l-objettivi li għandhom komuni bejniethom”. Il-kuntratt jew ftehim għandu jispeċifika l-forma ta’ provvista sabiex jiggarantixxi li dan ikun hekk. Litteralment, il-komunità issa taħdem favur l-għanijiet u mhux favur missjoni konkreta ta’ servizz pubbliku.

72.

Il-ħidma preparatorja tat-test turi li l-intenzjoni tal-leġiżlatur kienet dik li jagħmel iktar flessibbli l-kooperazzjoni mill-perspettiva tal-oġġett tiegħu ( 30 ).

73.

Il-Proposta għal Direttiva tal-Kummissjoni kienet titkellem ukoll dwar li “jwettaq b’mod konġunt ix-xogħlijiet ta’ servizz pubbliku [tal-awtoritajiet kontraenti]”. Meta mar quddiem il-Kunsill u l-Parlament it-test irċieva formulazzjonijiet differenti sal-verżjoni attwali. Anki l-premessa 33 attwali kienet ġiet immodifikata, b’mod parallel għat-tranżizzjoni fit-tifsira tal-Artikolu u l-istess linja ta’ introduzzjoni.

74.

Fin-negozjati finali sparixxa mill-Artikolu 12(4) tad-Direttiva 2014/24 ir-riferiment għal twettiq konġunt tal-kompiti li, madankollu, wieħed isib fil-premessa 33 attwali. Ir-riferiment għall-għanijiet komuni ġie introdott fuq suġġeriment tal-Parlament, waqt li tneħħiet mill-premessa korrelattiva (jiġifieri l-premessa 14) id-deskrizzjoni tal-kunċett kooperattiv bħala li jinkludi l-“ġestjoni u t-teħid ta’ deċiżjonijiet b’mod komuni, fejn ir-responsabbiltà għar-riskji u l-effetti sinerġiċi tagħhom jiġu kondiviżi ( 31 )” [traduzzjoni mhux uffiċjali].

75.

L-indikazzjoni tal-ewwel paragrafu tal-premessa 33 in fine, fis-sens li s-servizzi pubbliċi pprovduti mill-entitajiet li jikkooperaw ma għandhomx bżonn ikunu identiċi iżda jistgħu jkunu kumplimentari, tirratifika l-abbandun tar-rekwiżit tal-missjoni ta’ servizz pubbliku komuni.

76.

F’dan il-kuntest, ir-riferiment għall-provvista konġunta tas-servizzi, li tidher ħafna drabi fl-istess premessa, tfisser, probabbilment, li s-servizzi pubbliċi, kemm identiċi, kemm kumplimentari, li huma responsabbiltà ta’ kull waħda minn dawn l-awtoritajiet parteċipanti, għandhom jitwettqu “f’kooperazzjoni”, jiġifieri għal kull entità pubblika bl-għajnuna tal-oħra jew b’mod ikkordinat.

77.

Tkun tista’ tingħata l-impressjoni li dawn huma devjazzjonijiet semantiċi, però, kif jiġri fil-liġi, il-konsegwenzi ġuridiċi marbuta mal-għażla ta’ ċerti termini jew oħrajn jistgħu jvarjaw b’mod kunsiderevoli. Huwa rilevanti, nirrepeti, li r-regola (ġdida) tagħmel riferiment għall-għanijiet komuni tal-awtoritajiet kontraenti li jikkooperaw bejniethom.

78.

It-tieni domanda preliminari timponi wkoll l-obbligu li ssir analiżi tan-natura tal-attività li fiha jikkooperaw l-awtoritajiet kontraenti: għandu jkun l-istess “servizzi pubbliku ( 32 )” jew tista’ tirrigwarda attività anċillari, li tkun, ta’ appoġġ għal servizz pubbliku ( 33 ).

79.

Fil-ġurisprudenza li tippreċedi d-Direttiva 2014/24, is-sentenza Il‑Kummissjoni vs Il‑Ġermanja kienet tagħti ftit għarfien dwar it-tip ta’ attivitajiet adattati sabiex tiġi fformata kooperazzjoni “pubblika-pubblika” eskluża mir-regoli dwar l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi ( 34 ).

80.

Il-qari ta’ din is-sentenza kienet tippermetti li jiġu aċċettati, bħala suġġetti ta’ kooperazzjoni, attivitajiet li ma kinux, fihom infushom jew waħedhom, ta’ servizz pubbliku iżda li kienu direttament relatati ma’ dawk l-attivitajiet li għall-provvista tagħhom l-awtoritajiet kontraenti kkuntrattaw il-kooperazzjoni.

81.

L-argumenti preċedenti ma jsolvux, madankollu, il-mistoqsija dwar jekk il-kooperazzjoni tistax taqa’ esklużivament taħt attività li ma hijiex, fiha nfisha jew waħedha, servizz pubbliku, f’kuntest bħal dak f’din il-kawża. Infakkar li, hawnhekk, kull awtorità kontraenti parteċipanti tipprovdi f’isimha stess u b’mod separat l-istess servizz pubbliku (dak tal-korp tat-tifi tan-nar innifsu), filwaqt li l-kooperazzjoni tillimita ruħha għal attività anċillari (il-ġestjoni informatika taċ-ċentru ta’ operazzjonijiet b’urġenza).

82.

Fil-kuntest tad-Direttiva 2014/24, il-premessa 33 tindika favur tweġiba fl-affermattiv għal din id-domanda, sabiex tenfasizza li l-kooperazzjoni tista’ tkopri “t-tipi kollha ta’ attivitajiet relatati mat-twettiq tas-servizzi u r-responsabbiltajiet li l-awtoritajiet parteċipanti jiġu assenjati jew jassumu […] ( 35 )”. Ix-xogħlijiet leġiżlattivi juru, mill-ġdid, li kienet teżisti rieda li jiġi enfasizzat dan l-aspett li ma kienx jidher fil-proposta inizjali tal-Kummissjoni ( 36 ).

83.

Il-flessibbiltà li hija indikata bħala karatteristika tal-kooperazzjoni orizzontali fid-Direttiva 2014/24, apprezzabbli meta din tiġi pparagunata mas-sitwazzjoni leġiżlattiva preċedenti, mal-ġurisprudenza preċedenti tal-Qorti tal-Ġustizzja u mal-Proposta tal-Kummissjoni, tikkonferma l-provenjenza ta’ din ir-risposta fl-affermattiv.

84.

Madankollu dan ma jfissirx li l-kooperazzjoni orizzontali bħal dik aċċettata għandha nuqqas ta’ limiti. Ma jonqosx, ovvjament, il-ħtieġa li din il-kooperazzjoni tkun diretta lejn il-provvista ta’ servizzi pubbliċi li jaqgħu taħt il-kompetenza tal-partijiet ( 37 ). Meta s-suġġett tal-kooperazzjoni ma jkunx is-servizz pubbliku nnifsu, iżda attività “relatata” miegħu, din ir-rabta għandha tiġi fformata skont l-orjentazzjoni funzjonali tal-attività li tirrigwarda l-eżekuzzjoni tas-servizz.

85.

Huwa rrakkomandat, barra minn hekk, fir-rigward tal-ekwilibriju bejn l-għanijiet kunfliġġenti, li trattajt iktar ’il fuq ( 38 ), li ssir evalwazzjoni ta’ din ir-relazzjoni u ssir distinzjoni bejn id-diversi attivitajiet fis-seħħ, skont il-livell ta’ konnessjoni tagħhom mas-servizz li għal provvista tiegħu dawn jikkontribwixxu. Fil-fehma tiegħi, l-Artikolu 12(4) tad-Direttiva 2014/24 jippermetti li jintlaqgħu, fost l-oħrajn, l-attivitajiet ta’ appoġġ marbuta b’mod dirett u inseparabbli mas-servizz pubbliku, jiġifieri dawk li għandhom karattri strumentali ta’ tali intensità li l-propju servizz jiddependi minnhom sabiex jiġi eżegwit is-servizz pubbliku bħala tali.

86.

Barra minn hekk il-kooperazzjoni għandha tissodisfa l-kumplament tal-kundizzjonijiet previsti fl-Artikolu 12(4) (f’dak li jirrigwarda s-suġġetti, l-iskop tal-kooperazzjoni u l-prinċipji li għandhom jiggwidawha) li semmejt qabel.

87.

Iż-żewġ awtoritajiet kontraenti f’din il-kawża ma jwettqux konġuntament, kif diġà semmejt, l-attività ta’ servizz pubbliku prinċipali, jiġifieri, dik speċifika ta’ korp tat-tifi tan-nar. Il-kooperazzjoni għandha bħala għan, minflok, li tistabbilixxi u żżomm aġġornat programm ta’ softwer essenzjali li permezz tiegħu kull waħda minnhom tiġġestjona, bl-aħjar mod, l-interventi tal-korpi tat-tifi tan-nar rispettivi tagħha fiż-żoni ġeografiċi tagħha.

88.

Skont id-deskrizzjoni tas-softwer u tal-aġġornamenti tiegħu, li hija komposta mid-digrieti, issupplimentata mid-dikjarazzjonijiet mifthema li ġew magħmula waqt is-seduta, il-programm tal-kompjuter kien u huwa indispensabbli għal provvista ta’ dak is-servizz pubbliku.

89.

B’hekk il-kooperazzjoni bejn il-Land ta’ Berlin u l-belt ta’ Köln, f’dak li jirrigwarda attività indispensabbli għall-eżekuzzjoni effettiva ta’ servizz pubbliku li ż-żewġ awtoritajiet kontraenti għandhom jipprovdu, tosserva r-rekwiżit indikat fl-Artikolu 12(4)(a) tad-Direttiva 2014/24.

90.

Il-ftehim bejn il-Land ta’ Berlin u l-belt ta’ Köln jaffaċċja oġġezzjonijiet oħrajn, ibbażati fuq it-tensjoni tal-kooperazzjoni orizzontali mad-dritt tal-kompetizzjoni. Il-qorti tar-rinviju tindirizzahom fit-tielet domanda tagħha, fejn tistaqsi dwar jekk l-Artikolu 12(4) tad-Direttiva 2014/24 jimplikax projbizzjoni impliċita ta’ trattament iktar favorevoli u, jekk iva, b’liema kontenut.

91.

Il-kundizzjoni li ebda operatur privat ma jitqiegħed f’sitwazzjoni pprivileġġata fir-rigward tal-kompetituri tiegħu bħala konsegwenza tal-kooperazzjoni orizzontali ma hijiex inkluża espressament jew separatament fl-Artikolu 12 tad-Direttiva 2014/24. Din ġiet inkluża, minflok, fil-ġurisprudenza preċedenti ( 39 ).

92.

Biex jiġi indirizzat jekk, minkejja din l-assenza fil-formulazzjoni, ir-rekwiżit jibqax japplika, infakkar, bħala punt ta’ tluq, li l-Istati Membri jgawdu minn marġni ta’ diskrezzjoni wiesa’ sabiex jiddeċiedu jekk huma stess għandhomx jipprovdu servizzi jew jekk għandhomx jgħaddu dan ix-xogħol lil ħaddieħor.

93.

Fl-ewwel waħda minn dawn iż-żewġ ipoteżijiet (awtosuffiċjenza, fis-sens wiesa’), u dejjem sakemm jiġu ssodisfatti ċerti rekwiżiti, l-Istati Membri ma humiex obbligati jsegwu r-regoli u l-proċeduri tad-dritt tal-Unjoni dwar l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi. Madankollu, huma jibqgħu suġġetti għal regoli oħrajn ( 40 ), fosthom dawk relatati mal-kompetizzjoni libera tal-Artikolu 106(2) TFUE.

94.

Għalhekk, it-tieni subparagrafu tal-Artikolu 18(1) tad-Direttiva 2014/24, jiddikjara, f’qasam relatat, li “[i]t-tfassil tal-akkwist ma għandux isir bil-ħsieb li l-akkwist jiġi eskluż mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-Direttiva jew biex b’mod artifiċjali jnaqqas il-kompetizzjoni”.

95.

Il-limitazzjoni imposta mir-regoli dwar il-kompetizzjoni libera taffettwa, għalhekk, ukoll il-kooperazzjoni orizzontali bejn l-awtoritajiet kontraenti. Hija tagħmel dan minn tal-inqas b’żewġ modi:

96.

L-Artikolu 12(4) tad-Direttiva 2014/24 għandu tendenza li jevita d-distorsjoni tal-kompetizzjoni libera mill-ewwel perspettiva, meta jeżiġi li l-kollaborazzjoni tiġi konkluża esklużivament bejn awtoritajiet kontraenti ( 41 ) filwaqt li, fl-istess waqt, jindika ċerti prevenzjonijiet ispirati bl-istess mod:

97.

Ma għandux jinftiehem li, kif isostni l-belt ta’ Köln, l-obbligu li tiġi osservata l-kompetizzjoni libera hija limitata minħabba s-suppożizzjoni li l-awtoritajiet kontraenti jikkompetu fis-suq mal-operaturi privati kollha.

98.

Għall-kuntrarju, kif diġà ġie espost, l-obbligu ġenerali li ma jkunx hemm distorsjoni tal-kompetizzjoni tinsab fid-dritt primarju (Artikolu 106(2) TFUE) u, fil-kuntest speċifiku tal-għoti ta’ kuntratti pubbliċi, fit-tieni subparagrafu tal-Artikolu 18(1) tad-Direttiva 2014/24.

99.

Il-premessi 31 u 33 tad-Direttiva 2014/24 jikkonfermaw li l-kooperazzjoni bejn l-awtoritajiet kontraenti ma tistax “[tirriżulta] f’distorsjoni fil-kompetizzjoni”, jiġifieri fejn fornitur privat ta’ servizzi jitqiegħed f’pożizzjoni ta’ vantaġġ meta mqabbel mal-kompetituri tiegħu ( 42 ). Huwa rilevanti li wieħed jinsisti li, fil-verità, dawn il-premessi ma jżidux elementi leġiżlattivi ġodda lill-kontenut tal-istess direttiva. Huma jipprovdu biss gwida għall-interpretazzjoni tal-Artikolu 12(4) tad-Direttiva.

100.

Għalhekk, l-aġir tal-awtoritajiet kontraenti li joħloq distorsjoni tal-kompetizzjoni, fejn fornitur privat ta’ servizzi jitqiegħed fi żvantaġġ meta mqabbel mal-kompetituri tiegħu ma huwiex konformi mad-Direttiva 2014/24. It-“trattament iktar favorevoli” li għalih tagħmel riferiment il-qorti tar-rinviju, huwa konsegwentement ipprojbit.

101.

F’dan ir-rigward, jistgħu jirriżultaw żewġ sitwazzjonijiet mhux eżattament ekwivalenti:

102.

Fit-tieni minn dawn l-ipoteżijiet, meta jinfetaħ proċess ta’ għoti ta’ kuntratti pubbliċi sabiex tiġi ssupplimentata jew sabiex titkompla din il-kooperazzjoni, ma hemmx raġuni li wieħed isostni li operatur partikolari għandu jitħalla inevitabbilment, de iure jew de facto, f’pożizzjoni aħjar minn dawk tal-kompetituri tiegħu sabiex jikkontribwixxi għall-kompiti li jirriżultaw minn kooperazzjoni interamministrattiva.

103.

Fid-digrieti ma hemmx informazzjoni suffiċjenti sabiex wieħed ikun jaf taħt liema kundizzjonijiet seħħ l-akkwist oriġinali, mill-Land ta’ Berlin, tal-programm tas-softwer li iktar tard tqiegħed għad-dispożizzjoni tal-belt ta’ Köln. Lanqas ma hemm ċertezza sħiħa dwar jekk il-Land ta’ Berlin ġiex fornut b’moduli ta’ softwer ġodda, fil-marġini tal-kooperazzjoni mal-belt ta’ Köln, billi ċaħħad l-akkwist tiegħu mis-suq jew billi rrikorra għall-istess suq ( 43 ). Hija l-qorti tar-rinviju li għandha tivverifika din id-data fattwali.

104.

Għall-kuntrarju, l-iżvilupp futur tal-kooperazzjoni tidher li jeħtieġ il-parteċipazzjoni ta’ terzi, sal-punt li l-belt ta’ Köln ippubblikat sejħa (ristretta) sabiex tilqa’ offerti għal aġġornament, attivazzjoni u manteniment tas-softwer imqiegħed għad-dispożizzjoni tagħha mil-Land ta’ Berlin ( 44 ).

105.

L-integrazzjonijiet u l-aġġornamenti tas-softwer imqiegħed għad-dispożizzjoni mil-Land ta’ Berlin għall-belt ta’ Köln għall-finijiet ta’ kooperazzjoni jikkaratterizzaw ruħhom b’valur ekonomiku għoli. Huwa loġiku, għalhekk, li l-interess tal-operaturi tas-suq ( 45 ) ikun iffokat fuq il-kuntratti konsekuttivi għall-aġġornament, manteniment u żvilupp tiegħu.

106.

Għall-ISE, il-kumplikazzjoni teknika ta’ dawn l-operazzjonijiet ma tippermettix li xi ħadd minn barra l-manifattur tas-softwer ikun f’kundizzjoni li jwettaqhom. Li kieku kien hekk, id-deċiżjoni fir-rigward tal-akkwist oriġinali tas-softwer kien ikollu valur rilevanti fl-għoti tal-kuntratti pubbliċi ulterjuri, b’tali mod li tibblokka, de facto, l-intervent ta’ operaturi differenti mill-kreatur tal-programm.

107.

F’din iċ-ċirkustanza (li l-verifika tagħha taqa’ f’idejn il-qorti tar-rinviju), ir-rekwiżit li operaturi tas-suq ma jitqiegħdux f’pożizzjoni pprivileġġata fil-konfront tal-kompetituri tagħhom ( 46 ), ikun jeżiġi attenzjoni speċjali fil-formulazzjoni tas-sejħa għal għoti ta’ kuntratti relatati mal-provvisti konsekuttivi. B’mod partikolari, għandha tiġi pprovduta l-informazzjoni indispensabbli lill-persuni potenzjalment ikkonċernati sabiex dawn ikunu jistgħu jipparteċipaw fil-proċess ( 47 ).

108.

Madankollu din il-miżura taf tirriżulta insuffiċjenti, liema fatt ikun jindika li l-problema tinsab f’mument preċedenti: jiġifieri, fl-akkwist innifsu tas-softwer. Hija l-qorti tar-rinviju li għandha tiddetermina jekk mill-akkwist oriġinali tirriżultax sitwazzjoni ta’ esklużività, għal raġunijiet tekniċi, li tiddetermina minn qabel il-proċeduri ta’ għoti ta’ kuntratti ulterjuri u, abbażi ta’ din is-suppożizzjoni, tistabbilixxi l-miżuri meħtieġa sabiex jiġu indirizzati l-effetti tagħha ( 48 ).

109.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, risposti li ġejjin għad-domandi preliminari tal-Oberlandesgericht Düsseldorf (il-Qorti Reġjonali Superjuri Ċivili u Kriminali ta’ Düsseldorf, il-Ġermanja):