1.

Fl-aħħar snin, il-Qorti tal-Ġustizzja stabbilixxiet linja ġurisprudenzjali kostanti dwar iż-żamma u l-aċċess għad-data personali, li l-punti ewlenin tagħha huma:

2.

Dawn is-sentenzi (b’mod partikolari t-tieni waħda) jikkawżaw tħassib lill-awtoritajiet ta’ ċerti Stati Membri minħabba li, fil-fehma tagħhom, iwasslu sabiex jittiħdilhom strument li jqisu li huwa neċessarju għas-salvagwardja tas-sigurtà nazzjonali u għall-ġlieda kontra l-kriminalità u t-terroriżmu. Għaldaqstant, uħud minn dawn l-Istati Membri huma favur ir-revoka jew l-ispjegazzjoni ta’ din il-ġurisprudenza.

3.

Ċerti qrati tal-Istati Membri sostnew dan l-istess tħassib f’erba’ rinviji għal deċiżjoni preliminari ( 7 ), li fir-rigward tagħhom, f’din l-istess data, qiegħed nippreżenta l-konklużjonijiet tiegħi.

4.

Qabel kollox, l-erba’ kawżi jqajmu l-kwistjoni tal-applikazzjoni tad-Direttiva 2002/58 għal attivitajiet relatati mas-sigurtà nazzjonali u l-ġlieda kontra t-terroriżmu. Jekk din id-direttiva tapplika f’dan il-kuntest, ikollu jiġi ċċarat, sussegwentement, sa fejn l-Istati Membri jistgħu jirrestrinġu d-drittijiet ta’ privatezza li l-istess direttiva tipproteġi. Fl-aħħar nett, għandu jiġi analizzat sa liema punt il-leġiżlazzjonijiet nazzjonali differenti (dik Ingliża ( 8 ), dik Belġjana ( 9 ) u dik Franċiża ( 10 )) f’dan ir-rigward huma konformi mad-dritt tal-Unjoni, kif ġie interpretat mill-Qorti tal-Ġustizzja.

5.

Ladarba rrikonoxxiet is-sentenza Digital Rights, il-Cour constitutionnelle (il-Qorti Kostituzzjonali, il-Belġju) annullat il-leġiżlazzjoni nazzjonali li kienet ittrasponiet parzjalment fid-dritt intern id-Direttiva 2006/24, iddikjarata invalida f’dik is-sentenza. Għalhekk, il-leġiżlatur Belġjan adotta leġiżlazzjoni ġdida, li l-kompatibbiltà tagħha mad-dritt tal-Unjoni reġgħet tqiegħdet f’dubju minħabba s-sentenza Tele2 Sverige u Watson.

6.

Karatteristika ta’ dan ir-rinviju hija li dan iqajjem il-possibbiltà li jiġu jinżammu provviżorjament fis-seħħ l-effetti ta’ leġiżlazzjoni nazzjonali li l-annullament tagħha mill-qrati nazzjonali jiġi impost minħabba l-inkompatibbiltà tagħha mad-dritt tal-Unjoni.

7.

Nagħmel riferiment għat-taqsima korrispondenti tal-konklużjonijiet tiegħi fil-Kawżi C‑511/18 u C‑512/18.

8.

L-Artikolu 4 jipprovdi li l-Artikolu 126 tal-loi du 13 juin 2005 relative aux communications électroniques ( 12 ) huwa fformulat kif ġej:

“1.   Bla ħsara għal-loi du 8 décembre 1992 relative à la protection de la vie privée à l’égard des traitements de données à caractère personnel [il-Liġi tat‑8 ta’ Diċembru 1992 dwar il-Protezzjoni tal-Ħajja Privata fir-rigward tal-Ipproċessar tad-Data Personali], il-fornituri li jipprovdu lill-pubbliku servizzi ta’ telefonija, inkluż permezz tal-internet, ta’ aċċess għall-internet, ta’ posta elettronika bl-internet, kif ukoll l-operaturi li jipprovdu networks pubbliċi ta’ komunikazzjoni elettronika u l-operaturi li joffru kwalunkwe wieħed mis-servizzi preċedenti għandhom iżommu d-data indikata fil-paragrafu 3 li jiġġeneraw jew jipproċessaw fil-kuntest tal-provvista tas-servizzi ta’ komunikazzjonijiet inkwistjoni.

Dan l-artikolu ma jagħmilx riferiment għall-kontenut tal-komunikazzjonijiet.

[…]

2.   L-awtoritajiet indikati hawn taħt ser ikunu l-uniċi li, fuq talba tagħhom, jistgħu jiksbu, mingħand il-fornituri u l-operaturi indikati fl-ewwel subparagrafu tal-paragrafu 1, id-data li tinżamm skont dan l-artikolu, għall-finijiet u taħt il-kundizzjonijiet imniżżla hawn taħt:

Il-fornituri u l-operaturi msemmija fl-ewwel subparagrafu tal-paragrafu 1 għandu jkollhom dak li huwa neċessarju sabiex id-data li għaliha jsir riferiment fil-paragrafu 3 tkun aċċessibbli mingħajr limitu mill-Belġju, u sabiex din id-data u kwalunkwe informazzjoni oħra neċessarja marbuta magħhom tkun tista’ tiġi trażmessa mingħajr dewmien esklużivament lill-awtoritajiet indikati f’dan il-paragrafu.

Bla ħsara għal dak previst f’dispożizzjonijiet legali oħrajn, il-fornituri u l-operaturi li għalihom isir riferiment fl-ewwel subparagrafu tal-paragrafu 1 ma jistgħux jużaw id-data li jżommu konformement mal-paragrafu 3 għal finijiet oħrajn.

3.   Id-data li tippermetti l-identifikazzjoni tal-utent jew tal-abbonat u l-mezzi ta’ komunikazzjoni, bl-eċċezzjoni tad-data speċifikament prevista fit-tieni u t-tielet subparagrafu, għandha tinżamm għal tnax‑il xahar mid-data li fiha setgħet issir komunikazzjoni għall-aħħar darba permezz tas-servizz użat.

Id-data dwar l-aċċess u l-konnessjoni tat-terminals man-network u mas-servizz, u tal-pożizzjoni ta’ dan it-tagħmir, inkluż il-punt tat-terminazzjoni tan-network, tinżamm għal tnax‑il xahar mid-data tal-komunikazzjoni.

Id-data dwar komunikazzjonijiet, bl-esklużjoni tal-kontenut tagħha, inkluż dik dwar l-oriġini u d-destinazzjoni tagħha, tinżamm għal tnax‑il xahar mid-data tal-komunikazzjoni.

Permezz ta’ digriet adottat mill-Kunsill tal-Ministri, fuq proposta tal-Ministru tal-Ġustizzja u l-Ministru, u wara opinjoni tal-Kummissjoni għall-Protezzjoni tal-Ħajja Privata u tal-Istitut, ir-Re għandu jistabbilixxi d-data li għandha tinżamm għal kull waħda mill-kategoriji indikati fl-ewwel u t-tielet subparagrafu, u r-rekwiżiti li din id-data għandha tissodisfa.

4.   Għaż-żamma tad-data msemmija fil-paragrafu 3, il-fornituri u l-operaturi indikati fl-ewwel subparagrafu tal-paragrafu 1 għandhom:

It-traċċabbiltà li għaliha jsir riferiment fil-punt 7 għandha titwettaq permezz ta’ reġistru. L-Istitut u l-Kummissjoni għall-Protezzjoni tal-Ħajja Privata jistgħu jikkonsultaw dan ir-reġistru jew jitolbu kopja tiegħu kollu jew ta’ parti minnu. L-Istitut u l-Kummissjoni għall-Protezzjoni tal-Ħajja Privata għandhom jiffirmaw protokoll ta’ kollaborazzjoni relatat mat-teħid ta’ konjizzjoni u mal-kontroll tal-kontenut tar-reġistru.

5.   Kull sena, il-Ministru u l-Ministru għall-Ġustizzja għandhom jittrażmettu lill-Kamra tar-Rappreżentanti statistika dwar iż-żamma ta’ data ġġenerata jew ipproċessata fil-kuntest tal-provvista ta’ servizzi jew networks ta’ komunikazzjoni aċċessibbli għall-pubbliku.

Din l-istatistika għandha tinkludi, b’mod partikolari:

Din l-istatistika ma tistax tinkludi data personali.

[…]”

9.

L-Artikolu 5 jiddikjara l-introduzzjoni tal-Artikolu 126/1 fil-Liġi tal‑2005, ifformulat kif ġej:

“1.   Fi ħdan kull operatur u kull fornitur imsemmi fl-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 126(1), għandha tiġi kkostitwita unità ta’ koordinament responsabbli għall-provvista lill-awtoritajiet Belġjani awtorizzati legalment, fuq talba tagħhom, tad-data miżmuma skont l-Artikoli 122, 123 u 126, tad-data ta’ identifikazzjoni tal-persuna li tagħmel it-telefonata skont l-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 107(2), jew tad-data li tista’ tkun meħtieġa konformement mal-Artikoli 46a, 88a u 90b tal-Kodiċi ta’ Proċedura Kriminali u l-Artikoli 18/7, 18/8, 18/16 u 18/17 tal-[Liġi tal‑1998].

[…]

2.   L-operaturi u l-fornituri li għalihom isir riferiment fl-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 126(1) għandhom jistabbilixxu proċedura interna li tippermettilhom jissodisfaw it-talbiet tal-awtoritajiet sabiex jaċċedu għad-data personali tal-utenti. Fuq talba, għandhom jagħmlu disponibbli għall-Istitut informazzjoni dwar dawn il-proċeduri, dwar in-numru ta’ talbiet irċevuti, dwar il-bażi legali invokata u dwar ir-risposta mogħtija.

[…]

3.   L-operaturi u l-fornituri li għalihom isir riferiment fl-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 126(1) għandhom jaħtru persuna jew diversi persuni responsabbli mill-protezzjoni tad-data personali li għandhom jissodisfaw il-kundizzjonijiet kumulattivi relatati mat-tielet subparagrafu tal-paragrafu 1.

[…]

Fil-kuntest tat-twettiq tal-funzjonijiet tagħha, il-persuna responsabbli mill-protezzjoni ta’ data personali għandha taġixxi b’indipendenza totali u għandu jkollha aċċess għad-data personali kollha trażmessa lill-awtoritajiet u lill-postijiet rilevanti tal-fornitur jew tal-operatur.

[…]

4.   Permezz ta’ digriet adottat mill-Kunsill tal-Ministri, wara opinjoni tal-Kummissjoni għall-Protezzjoni tal-Ħajja Privata u tal-Istitut, ir-Re għandu jistabbilixxi:

[…]

[…]”

10.

L-Artikolu 8 jiddikjara li l-Artikolu 46a(1) tal-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili huwa fformulat kif ġej:

“1.   Meta jiġu investigati reati kriminali, permezz ta’ deċiżjoni motivata u bil-miktub, jekk ikun neċessarju billi tintalab l-assistenza tal-operatur ta’ network ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi, ta’ fornitur ta’ servizz ta’ komunikazzjoni elettronika jew ta’ servizz tal-pulizija maħtur mir-Re, il-prosekutur jista’, fuq il-bażi tal-informazzjoni kollha li għandu jew billi jaċċedi għall-fajls tal-klijenti tal-operaturi jew tal-fornituri ta’ servizz, iwettaq jew jordna sabiex jiġu mwettqa:

Għandu jiġi pprovat li l-miżura adottata hija proporzjonata, fid-dawl tar-rispett tal-ħajja privata, u sussidjarja għal kwalunkwe obbligu ieħor ta’ investigazzjoni.

F’każ ta’ urġenza estrema, kwalunkwe uffiċjal tal-pulizija ġudizzjarja, bil-kunsens verbali u minn qabel tal-prosekutur, u permezz ta’ deċiżjoni motivata u bil-miktub, jista’ jitlob li tiġi pprovduta din id-data. L-uffiċjal tal-pulizija ġudizzjarja għandu jibgħat din id-deċiżjoni motivata bil-miktub, kif ukoll l-informazzjoni li jiġbor, lill-prosekutur fl-24 siegħa sussegwenti, u jimmotiva l-urġenza estrema.

Fir-rigward tar-reati kriminali li ma jagħtux lok għal piena ta’ priġunerija prinċipali ta’ sena jew piena iktar severa, huma eslużivament il-prosekutur jew, f’każ ta’ urġenza estrema, l-uffiċjal tal-pulizija ġudizzjarja, li jistgħu jitolbu d-data indikata fil-paragrafu 1 korrispondenti għas-sitt xhur preċedenti għad-deċiżjoni tagħhom.

2.   L-operatur tan-networks ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi u l-fornitur ta’ servizzi ta’ komunikazzjoni elettronika li minnhom tkun meħtieġa d-data indikata fil-paragrafu 1 għandhom jipprovdu lill-prosekutur jew lill-uffiċjal tal-pulizija ġudizzjarja d-data mitluba fit-terminu li jistabbilixxi r-Re […].

[…]

Kull min, fl-eżerċizzju tal-funzjonijiet tiegħu, jieħu konjizzjoni tal-miżura jew jassisti fiha, għandu jkun marbut bis-sigriet. Kwalunkwe ksur ta’ dan is-sigriet għandu jiġi kkastigat konformement ma’ dak previst fl-Artikolu 458 tal-Kodiċi Kriminali.

Ir-rifjut ta’ għoti tad-data għandu jiġi kkastigat b’multa minn EUR 26 sa EUR 10000.”

11.

L-Artikolu 9 jifformula l-Artikolu 88a tal-Kodiċi ta’ Proċedura Kriminali kif ġej:

“1.   Jekk ikun hemm indizji serji li r-reati kriminali jistgħu jagħtu lok għal piena ta’ priġunerija prinċipali ta’ sena jew piena iktar severa, u meta l-imħallef responsabbli għall-investigazzjonijiet preliminari iqis li hemm ċirkustanzi li jirrikjedu li jiġu ttraċċati komunikazzjonijiet elettroniċi, jew li tiġi llokalizzata l-oriġini jew id-destinazzjoni ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi sabiex tiġi ċċarata l-verità, jista’ jiġi deċiż, billi tintalab, jekk tkun meħtieġa, direttament jew permezz ta’ servizz tal-pulizija magħżul mir-Re, l-għajnuna teknika tal-operatur ta’ network ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi jew tal-fornitur tas-servizz ta’ komunikazzjoni elettronika:

Fil-każijiet previsti fl-ewwel subparagrafu, f’rapport għandhom jiġu indikati u elenkati l-jum, il-ħin, it-tul u, jekk ikun meħtieġ, il-post tal-komunikazzjoni elettronika li l-oriġini jew id-destinazzjoni tagħha tiġi llokalizzata, jew fir-rigward ta’ kull mezz ta’ komunikazzjoni elettronika li tkun inġabret l-informazzjoni tat-telefonata tagħha.

F’digriet motivat, l-imħallef responsabbli għall-investigazzjonijiet preliminari għandu jesponi ċ-ċirkustanzi ta’ fatt tal-proċedura li jiġġustifikaw il-miżura, in-natura proporzjonata tagħha fid-dawl tar-rispett tal-ħajja privata, u n-natura sussidjarja tagħha għal kwalunkwe obbligu ta’ investigazzjoni ieħor.

Jispeċifika wkoll il-perijodu li matulu l-miżura korrispondenti tista’ tapplika għall-futur, li ma jistax jeċċedi xahrejn li jibdew jiddekorru mid-data tad-digriet, bla ħsara għat-tiġdid tiegħu u, jekk ikun meħtieġ, il-perijodu li għadda li jkopri l-miżura konformement mal-paragrafu 2.

[…]

2.   Fir-rigward tal-applikazzjoni tal-miżura indikata fl-ewwel subparagrafu tal-paragrafu 1 għad-data ta’ traffiku jew ta’ lokalizzazzjoni miżmuma konformement mal-Artikolu 126 tal-Liġi ta’ […] tal‑2005 […], japplikaw id-dispożizzjonijiet li ġejjin:

3.   Din il-miżura tista’ tirrigwarda l-mezzi ta’ komunikazzjoni elettronika ta’ avukat jew ta’ tabib biss meta jiġi ssuspettat li wettaq jew ipparteċipa fit-twettiq ta’ wieħed mir-reati kriminali msemmija fil-paragrafu 1, jew jekk ikun hemm fatti konkreti li jwasslu sabiex jiġi preżunt li partijiet terzi ssuspettati li wettqu dawn ir-reati kriminali użaw il-mezzi ta’ komunikazzjoni elettronika tagħhom.

Din il-miżura ma tistax tiġi adottata mingħajr ma tiġi kkomunikata lid-dekan tal-Kamra tal-Avukati jew, jekk ikun meħtieġ, lir-rappreżentant tal-Ordni tat-Tobba tal-provinċja. L-imħallef responsabbli għall-investigazzjonijiet preliminari għandu jinforma lil dawn il-persuni dwar l-elementi li jqis li huma koperti bis-sigriet professjonali. Dawn l-elementi ma jiġux imniżżla fir-rapport.

4.   […]

Kull min, fl-eżerċizzju tal-funzjonijiet tiegħu, jieħu konjizzjoni tal-miżura jew jassisti fiha, għandu jkun marbut bis-sigriet. Kwalunkwe ksur ta’ dan is-sigriet jiġi kkastigat konformement ma’ dak previst fl-Artikolu 458 tal-Kodiċi Kriminali.

[…]”

12.

Konformement mal-Artikolu 12, l-Artikolu 13 tal-Liġi tal‑1998 huwa fformulat kif ġej:

“Is-servizzi tal-intelliġenza u sigurtà jistgħu jillokalizzaw, jiġbru, jirċievu u jipproċessaw informazzjoni u data personali li jistgħu jkunu utli għat-twettiq tal-kompiti tagħhom, u jżommu aġġornata d-dokumentazzjoni dwar l-avvenimenti, il-gruppi u l-persuni li huma ta’ interess għat-twettiq tal-funzjonijiet tagħhom.

L-informazzjoni li tinsab f’din id-dokumentazzjoni għandu jkollha xi tip ta’ rabta mal-għan tal-arkivju u tkun limitata għar-rekwiżiti li jirriżultaw minnu.

Is-servizzi tal-intelliġenza u sigurtà jiżguraw is-sigurtà tad-data li tirrigwarda s-sorsi tagħhom, u tal-informazzjoni u d-data personali pprovduti minn dawn is-sorsi.

L-uffiċjali tas-servizzi tal-intelliġenza u sigurtà jistgħu jaċċedu għall-informazzjoni, ir-rapporti u d-data personali miġbura u pproċessata mis-servizz tagħhom ladarba jitqiesu li huma utli għall-eżerċizzju tal-funzjoni tagħhom jew it-twettiq tal-kompitu tagħhom.”

13.

L-Artikolu 14 jifformula mill-ġdid l-Artikolu 18/3 li issa jipprovdi:

“1.   Jistgħu jiġu applikati l-metodi speċifiċi ta’ ġbir ta’ data previsti fl-Artikolu 18/2(1) kontra t-theddida potenzjali li għaliha jsir riferiment fl-Artikolu 18/1, jekk il-metodi ordinarji ta’ ġbir ta’ data jitqiesu insuffiċjenti sabiex tkun tista’ tinġabar l-informazzjoni neċessarja għat-twettiq ta’ missjoni ta’ ġbir ta’ intelliġenza. Il-metodu speċifiku għandu jiġi magħżul skont il-gravità tat-theddida potenzjali li kontriha jiġi implimentat.

Il-metodu speċifiku jista’ jiġi implimentat biss sakemm id-direttur tas-servizz ikun adotta deċiżjoni motivata bil-miktub u din tkun ġiet ikkomunikata lill-kummissjoni.

2.   Fid-deċiżjoni tiegħu id-direttur tas-servizz għandu jindika:

[…]

[…]

8.   Id-direttur tas-servizz għandu jtemm il-metodu speċifiku meta t-theddida potenzjali li tiġġustifikah tkun ġiet eliminata, meta dan il-metodu ma jibqax utli għall-għan li għalih ġie applikat, jew meta jiġi vverifikat li twettqet illegalità. Għandu jikkomunika d-deċiżjoni tiegħu lill-kummissjoni malajr kemm jista’ jkun.”

14.

L-Artikolu 18/8 tal-Liġi tal‑1988 huwa fformulat kif ġej:

“1.   Sabiex jiġi żgurat it-twettiq tal-missjoni tagħhom u, meta jkun meħtieġ, billi jitolbu l-kollaborazzjoni teknika tal-operatur ta’ network ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi jew ta’ fornitur ta’ servizz ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi, is-servizzi tal-intelliġenza u s-sigurtà jistgħu jipprovdu:

[…]

2.   Fir-rigward tal-applikazzjoni tal-metodu indikat fil-paragrafu 1 tad-data miżmuma konformement mal-Artikolu 126 tal-Liġi ta’ […] tal‑2005 […], għandhom japplikaw id-dispożizzjonijiet li ġejjin:

15.

Fis-sentenza tagħha tal‑11 ta’ Ġunju 2015 ( 14 ), il-Cour constitutionnelle (il-Qorti Kostituzzjonali) annullat il-verżjoni l-ġdida tal-Artikolu 126 tal-Liġi tal‑2005, għall-istess raġunijiet li wasslu lill-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tiddikjara invalida d-Direttiva 2006/24 fis-sentenza Digital Rights.

16.

Il-leġiżlatur nazzjonali, fid-dawl ta’ dan l-annullament, approva (qabel ma ngħatat is-sentenza Tele2 Sverige u Watson) il-Liġi tad‑29 ta’ Mejju 2016.

17.

VZ et, l-Ordre des barreaux francophones et germanophone (iktar ’il quddiem l-“Ordre des barreaux”), il-Liga voor Mensenrechten ASBL (iktar ’il quddiem “LMR”), il-Ligue des Droits de l’Homme ASBL (iktar ’il quddiem “LDH”) u l-Académie Fiscale ASBL (iktar ’il quddiem l-“Académie Fiscale”) ippreżentaw, quddiem il-qorti tar-rinviju, diversi rikorsi għal nuqqas ta’ kostituzzjonalità tal-imsemmija liġi, billi allegaw, fil-qosor, li din tmur lil hinn minn dak strettament neċessarju u ma kinitx tistabbilixxi garanziji suffiċjenti ta’ protezzjoni.

18.

F’dan il-kuntest, il-Cour constitutionnelle (il-Qorti Kostituzzjonali) għamlet id-domandi li ġejjin lill-Qorti tal-Ġustizzja:

19.

Ir-rinviju għal deċiżjoni preliminari ġie rreġistrat fil-Qorti tal-Ġustizzja fit‑2 ta’ Awwissu 2018.

20.

VZ et, Académie Fiscale, LMR, LDH, Ordre des barreaux, Fondation pour Enfants Disparus et Sexuellement Exploités (Child Focus), il-Gvern Belġjan, Brittaniku, Ċek, Ċiprijott, Daniż,, Estonjan, Franċiż, Ġermaniż, Irlandiż, Olandiż, Pollakk, Spanjol, Svediż u Ungeriż kif ukoll il-Kummissjoni ppreżentaw osservazzjonijiet bil-miktub.

21.

Fid‑9 ta’ Settembru 2019 saret seduta pubblika, flimkien ma’ dawk tal-Kawżi C‑511/18, C‑512/18, C‑623/17, fejn kienu preżenti l-partijiet tal-erba’ rinviji għal deċiżjoni preliminari, il-gvernijiet imsemmija iktar ’il fuq u dak tan-Norveġja, kif ukoll il-Kummissjoni u l-Kontrollur Ewropew għall-Protezzjoni tad-Data.

22.

L-ewwel domanda ta’ dan ir-rinviju tikkoinċidi, essenzjalment, ma’ dawk magħmula fil-Kawżi C‑511/18 u C‑512/28. Madankollu, hija differenti minn dawn tal-aħħar fir-rigward tal-għanijiet li għandha l-leġiżlazzjoni nazzjonali: dawn ma humiex esklużivament il-ġlieda kontra t-terroriżmu u kontra l-iktar forom gravi ta’ kriminalità, jew is-salvagwardja tas-sigurtà nazzjonali, iżda anki “[d-]difiża tat-territorju, is-sigurtà pubblika, l-investigazzjoni, l-iskoperta u l-prosekuzzjoni ta’ reati kriminali mhux serji” u, b’mod ġenerali, kwalunkwe wieħed minn dawk previsti fl-Artikolu 23(1) tar-Regolament Nru 2016/679.

23.

It-tieni domanda hija marbuta mal-ewwel waħda, iżda din iżżid magħha fis-sens li tistaqsi jekk l-obbligi pożittivi li jaqgħu fuq l-awtorità pubblika fir-rigward tal-investigazzjoni u s-sanzjoni tal-abbużi sesswali fuq minuri jiġġustifikawx il-miżuri inkwistjoni.

24.

It-tielet domanda tiġi fformulata fl-ipoteżi fejn il-liġi nazzjonali tkun inkompatibbli mad-dritt tal-Unjoni. Il-qorti tar-rinviju tixtieq issir taf jekk, f’din l-ipoteżi, tistax iżżomm provviżorjament fis-seħħ l-effetti tal-Liġi tad‑29 ta’ Mejju 2016.

25.

Ser nindirizza dawn id-domandi billi nanalizza, fl-ewwel lok, l-applikabbiltà tad-Direttiva 2002/58, għalhekk ser nagħmel riferiment għall-konklużjonijiet tiegħi f’r-rinviji oħra għal deċiżjoni preliminari. Fit-tieni lok, ser nidentifika l-orjentazzjonijiet prinċipali tal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja f’dan ir-rigward u l-possibbiltajiet ta’ żvilupp tagħhom. Fl-aħħar lok, ser nittratta s-soluzzjoni għal kull waħda minn dawn id-domandi preliminari.

26.

Bħalma huwa l-każ fit-tliet rinviji għal deċiżjoni preliminari l-oħrajn, anki f’dan titqiegħed f’dubju l-applikabbiltà tad-Direttiva 2002/58. Minħabba l-fatt li l-approċċi difiżi mill-Istati Membri f’dan ir-rigward huma identiċi, nagħmel riferiment f’dan ir-rigward għall-konklużjonijiet fil-Kawżi C‑511/18 u C‑512/18 ( 15 ).

27.

Id-dispożizzjonijiet tad-Direttiva 2002/58 “jippartikularizzaw u jikkomplementaw” id-Direttiva 95/46/KE ( 16 ), bil-għan li jintlaħaq livell għoli ta’ protezzjoni tad-data personali, fil-kuntest tal-provvista ta’ servizzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi ( 17 ).

28.

L-Artikolu 5(1) tad-Direttiva 2002/58 jipprovdi li l-Istati Membri għandhom jiżguraw, fil-leġiżlazzjoni nazzjonali tagħhom, il-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet imwettqa permezz ta’ network pubbliku ta’ komunikazzjonijiet u tas-servizzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi disponibbli għall-pubbliku, kif ukoll il-kunfidenzjalità tad-data ta’ traffiku korrispondenti.

29.

Il-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet timplika, inter alia (it-tieni sentenza tal-Artikolu 5(1) tad-Direttiva 2002/58), il-projbizzjoni li kwalunkwe persuna li ma hijiex waħda mill-utenti taħżen, mingħajr il-kunsens tagħhom, data ta’ traffiku relatata mal-komunikazzjonijiet elettroniċi. Huma suġġetti għal eċċezzjonijiet “il-persuni legalment awtorizzati […] u l-ħażna teknika meħtieġa sabiex titwassal komunikazzjoni” ( 18 ).

30.

L-Artikoli 5, 6 u 9(1) tad-Direttiva 2002/58 għandhom l-għan li jżommu l-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet u tad-data relatata, u li jnaqqsu kemm jista’ jkun ir-riskju ta’ abbuż. L-għan tagħha għandu jiġi evalwat fid-dawl tal-premessa 30 ta’ din id-direttiva, li skontha “[s]istemi għall-provvista ta’ networks u servizzi ta’ komunikazzjoni elettronika għandhom ikunu diżinjati li jillimitaw l-ammont ta’ data personali meħtieġa għall-minimu strettament possibbli” ( 19 ).

31.

Fir-rigward ta’ din id-data, tista’ ssir distinzjoni bejn:

32.

L-Artikolu 15(1) tad-Direttiva 2002/58 jawtorizza lill-Istati Membri “jadottaw miżuri leġislativi biex jirrestrinġu l-kamp ta’ applikazzjoni tad-drittijiet u l-obbligi previsti fl-Artikolu 5, l-Artikolu 6, l-Artikolu 8(1), (2), (3) u (4), u l-Artikolu 9” ta’ din id-direttiva.

33.

Kwalunkwe restrizzjoni għandha tikkostitwixxi “miżura neċessarja, xierqa u proporzjonata f’soċjeta’ demokratika biex tiġi salvagwardjata s-sigurtà nazzjonali (i.e. is-sigurtà ta’ l-Istat), id-difiża, is-sigurtà pubblika, u l-prevenzjoni, investigazzjoni, skoperta u prosekuzzjoni ta’ reati kriminali jew ta’ użu mhux awtorizzat tas-sistema ta’ komunikazzjoni elettronika, kif imsemmi fl-Artikolu 13(1) tad-Direttiva [95/46]”.

34.

Din il-lista enumerata ta’ għanijiet hija ta’ natura eżawrjenti ( 22 ): pereżempju (“inter alia”), jiġu awtorizzati “[il-]miżuri leġislativi li jipprovdu għaż-żamma ta’ l-informazzjoni għal perjodu limitat iġġustifikat għar-raġunijiet stabbiliti f’dan il-paragrafu”.

35.

Fi kwalunkwe każ, “[il-]miżuri kollha msemmija f’dan il-paragrafu għandhom ikunu skond il-prinċipji ġenerali tal-liġi Komunitarja, inklużi dawk imsemmija fl-Artikolu 6(1) u (2) tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea”. Konsegwentement, l-Artikolu 15(1) tad-Direttiva 2002/58 għandu jiġi interpretat fid-dawl tad-drittijiet fundamentali ggarantiti mill-Karta ( 23 ).

36.

Minn dawn id-drittijiet irrikonoxxuti fil-Karta, il-Qorti tal-Ġustizzja għamlet riferiment, f’dan ir-rigward, għad-dritt għall-ħajja privata (Artikolu 7), għad-dritt għall-protezzjoni tad-data personali (Artikolu 8) u għad-dritt għal-libertà tal-espressjoni (Artikolu 11) ( 24 ).

37.

Il-Qorti tal-Ġustizzja enfasizzat ukoll, bħala gwida għall-interpretazzjoni tagħha tal-Artikolu 15(1) tad-Direttiva 2002/58, li r-restrizzjonijiet għall-obbligu ta’ garanzija tal-kunfidenzjalità tal-komunikazzjonijiet u tad-data ta’ traffiku relatata magħhom għandhom jiġu interpretati strettament.

38.

B’mod partikolari, hija ċaħdet “li d-deroga minn dan l-obbligu fuq livell ta’ prinċipju u, b’mod partikolari, mill-projbizzjoni li tinħażen din id-data, prevista fl-Artikolu 5 ta’ din id-direttiva, issir ir-regola, għaliex kieku kien hekk din id-dispożizzjoni tal-aħħar tiġi fil-parti l-kbira tagħha mċaħħda mill-portata tagħha” ( 25 ).

39.

Jidhirli li din l-osservazzjoni doppja hija deċiżiva sabiex wieħed jifhem għalfejn il-Qorti tal-Ġustizzja qieset bħala inkompatibbli mad-Direttiva 2002/58 iż-żamma ġġeneralizzata u mingħajr distinzjoni tad-data ta’ traffiku u ta’ lokalizzazzjoni relatata mal-komunikazzjonijiet elettroniċi.

40.

Permezz ta’ din id-dikjarazzjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja sempliċement applikat “strettament” ( 26 ) il-kriterju ta’ proporzjonalità li diġà kienet applikat qabel ( 27 ): “[il-]protezzjoni tad-dritt fundamentali għar-rispett tal-ħajja privata fil-livell tal-Unjoni teżiġi li d-derogi mill-protezzjoni tad-data personali u l-limitazzjonijiet għal din il-protezzjoni għandhom jitwettqu fil-limiti ta’ dak li huwa strettament neċessarju” ( 28 ).

41.

Il-Qorti tal-Ġustizzja rrikonoxxiet li l-ġlieda kontra l-kriminalità gravi, b’mod partikolari kontra l-kriminalità organizzata u t-terroriżmu, hija ta’ importanza ewlenija sabiex tiġi żgurata s-sigurtà pubblika, u li l-effettività tagħha tista’ tiddependi kunsiderevolment mill-użu tat-tekniki moderni ta’ investigazzjoni. Hija żiedet li, “[m]adankollu, tali għan ta’ interess ġenerali, fundamentali kemm huwa fundamentali, ma jistax, waħdu, jiġġustifika l-fatt li miżura ta’ żamma bħalma hija dik stabbilita bid-Direttiva 2006/24 titqies li hija neċessarja għall-finijiet tal-imsemmija ġlieda” ( 29 ).

42.

Sabiex tiddetermina jekk miżura bħal din kinitx limitata għal dak strettament indispensabbli, il-Qorti tal-Ġustizzja enfasizzat, qabel kollox, il-gravità partikolari tal-indħil tagħha fid-drittijiet fundamentali stabbiliti fl-Artikoli 7 u 8 tal-Karta ( 30 ). Gravità partikolari kienet tirriżulta, ġustament, mill-fatt li l-leġiżlazzjoni nazzjonali kienet tipprevedi “żamma ġġeneralizzata u mingħajr distinzjoni tad-data kollha dwar it-traffiku u tad-data kollha dwar il-lokalizzazzjoni tal-abbonati u tal-utenti rreġistrati kollha fir-rigward tal-mezzi kollha ta’ komunikazzjoni elettronika, u li l-istess leġiżlazzjoni tobbliga lill-fornituri ta’ servizzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi jżommu din id-data b’mod sistematiku u kontinwu, u dan mingħajr ebda eċċezzjoni” ( 31 ).

43.

L-indħil li din il-miżura kienet timplika fil-ħajja taċ-ċittadini huwa rifless f’dawn il-konstatazzjonijiet tal-Qorti tal-Ġustizzja dwar l-effetti taż-żamma tad-data.

Din id-data ( 32 )

44.

Barra minn hekk, l-indħil jista’ jikkawża “f’moħħ il-persuni kkonċernati, is-sensazzjoni li l-ħajja privata tagħhom hija s-suġġett ta’ sorveljanza kostanti”, għalhekk “[iż-]żamma tad-data titwettaq mingħajr ma jiġu informati l-utenti tas-servizzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi” ( 37 ).

45.

Fid-dawl tad-daqs tal-indħil, hija biss il-ġlieda kontra r-reati gravi li tista’ tiġġustifika miżura ta’ żamma ta’ data b’dawn il-karatteristiċi ( 38 ). Madankollu, din il-miżura ma tistax issir regola ġenerali minħabba li “s-sistema stabbilita permezz tad-Direttiva 2002/58 teżiġi li din iż-żamma ta’ data tkun l-eċċezzjoni” ( 39 ).

46.

Barra minn hekk, żewġ karatteristiċi rriżultaw mill-fatt li l-miżura inkwistjoni ma kienet tistabbilixxi “ebda distinzjoni, limitazzjoni jew eċċezzjoni skont l-għan segwit” ( 40 ) u “ma teħtieġ ebda rabta bejn id-data li ż-żamma tagħha hija prevista u theddida għas-sigurtà pubblika” ( 41 ).

47.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-leġiżlazzjoni nazzjonali analizzata kienet tmur lil hinn mil-limiti ta’ dak strettament neċessarju. Għaldaqstant, ma setgħetx titqies iġġustifikata f’soċjetà demokratika, bħalma jirrikjedi l-Artikolu 15(1) tad-Direttiva 2002/58, fid-dawl tal-Artikoli 7, 8 u 11 u tal-Artikolu 52(1) tal-Karta ( 44 ).

48.

Il-Qorti tal-Ġustizzja approvat il-konformità mad-dritt tal-Unjoni ta’ leġiżlazzjoni nazzjonali li “tippermetti, b’mod preventiv, iż-żamma mmirata ta’ data dwar it-traffiku u ta’ data dwar il-lokalizzazzjoni, għall-finijiet tal-ġlieda kontra l-kriminalità gravi” ( 45 ).

49.

Il-validità ta’ din iż-żamma mmirata tad-data hija suġġetta għall-kundizzjoni li “tkun, fir-rigward tal-kategoriji ta’ data li għandha tinżamm, tal-mezzi ta’ komunikazzjoni koperti, tal-persuni kkonċernati kif ukoll tal-perijodu taż-żamma, limitata għal dak li jkun strettament neċessarju”.

50.

L-indikazzjonijiet li s-sentenza Tele2 Sverige u Watson tipprovdi sabiex jiġi ddeterminat meta jiġu ssodisfatti dawn il-kundizzjonijiet ma humiex (forsi ma jistgħux ikunu) eżawrjenti u jiġu fformulati f’termini pjuttost ġenerali. Sabiex jikkonformaw lilhom innifishom magħhom, l-Istati Membri:

51.

B’rabta ma’ dawn l-elementi oġġettivi, il-Qorti tal-Ġustizzja tagħti, bħala eżempju, il-possibbiltà li tuża kriterju ġeografiku għad-delimitazzjoni tal-pubbliku u s-sitwazzjonijiet potenzjalment affettwati. L-invokazzjoni ta’ dan il-kriterju, li għamlu riferiment għalih f’termini kritiċi ċerti Stati Membri, ma għandhiex l-għan, fil-fehma tiegħi, li tillimita, għal dan il-kriterju biss, il-lista tal-fatturi ta’ selettività ammissibbli.

52.

Il-Qorti tal-Ġustizzja tittratta l-aċċess tal-awtoritajiet nazzjonali għad-data indipendentement mill-portata tal-obbligu ta’ żamma ta’ data li huwa impost fuq il-fornituri ta’ servizzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi u, b’mod partikolari, in-natura ġġeneralizzata jew speċifika taż-żamma tad-data ( 49 ).

53.

Fil-fatt, għalkemm il-loġika taż-żamma hija li tiffaċilita l-aċċess ulterjuri għad-data, it-tnejn jistgħu jikkawżaw ksur differenti tad-drittijiet fundamentali protetti mill-Karta. Madankollu, din id-distinzjoni ma timplikax li wħud mill-kunsiderazzjonijiet dwar iż-żamma ma humiex applikabbli wkoll għall-aċċess tad-data miżmuma.

54.

F’dan ir-rigward, l-aċċess:

55.

Minn din l-aħħar kunsiderazzjoni jista’ jiġi dedott li “aċċess ġenerali għad-data miżmuma kollha, indipendentement minn kwalunkwe rabta, minn tal-inqas indiretta, mal-għan segwit, ma jistax jitqies li huwa limitat għal dak li jkun strettament neċessarju” ( 54 ).

56.

Skont il-Qorti tal-Ġustizzja, “il-leġiżlazzjoni nazzjonali kkonċernata għandha tibbaża ruħha fuq kriterji oġġettivi sabiex tiddefinixxi ċ-ċirkustanzi u l-kundizzjonijiet li fihom l-awtoritajiet nazzjonali kompetenti għandhom jingħataw aċċess għad-data tal-abbonati jew tal-utenti rreġistrati” ( 55 ). F’dan ir-rigward, “bħala prinċipju jista’ jingħata biss aċċess għad-data ta’ persuni ssuspettati li qegħdin jippjanaw, li qegħdin iwettqu jew li wettqu reat gravi jew inkella li huma implikati b’xi mod jew ieħor f’tali reat” ( 56 ).

57.

Fi kliem ieħor, ir-regoli nazzjonali li jagħtu lill-awtoritajiet nazzjonali kompetenti l-aċċess għad-data miżmuma għandu jkollhom portata suffiċjentement limitata. Għandu jkun hemm rabta bejn il-persuni kkonċernati u l-għan li għandu jintlaħaq, b’tali mod li l-aċċess ma jinkludix numru sinjifikattiv ta’ persuni, jew inkluż il-persuni kollha, il-mezzi ta’ komunikazzjoni elettronika kollha, u d-data maħżuna kollha.

58.

Madankollu, dawn ir-regoli jistgħu jiġu aġġustati f’ċerti ċirkustanzi. Il-Qorti tal-Ġustizzja tikkunsidra “sitwazzjonijiet partikolari, bħalma huma dawk li fihom interessi essenzjali tas-sigurtà nazzjonali, tad-difiża jew tas-sigurtà pubblika jkunu mhedda minn attivitajiet ta’ terroriżmu”. F’dawn is-sitwazzjonijiet, “l-aċċess għad-data ta’ persuni oħra jista’ jingħata wkoll meta jkun hemm elementi oġġettivi li jippermettu li jitqies li din id-data tista’, f’każ partikolari, tagħti kontribuzzjoni effettiva għall-ġlieda kontra tali attivitajiet” ( 57 ).

59.

Din il-kjarifika tal-Qorti tal-Ġustizzja tippermetti li l-Istati Membri jistabbilixxu sistema speċifika ta’ aċċess għad-data iktar wiesa’, meta tkun eċċezzjonalment neċessarja għall-ġlieda kontra t-theddid għall-interessi ewlenin tal-Istat (is-sigurtà nazzjonali, id-difiża u s-sigurtà pubblika) ( 58 ), b’tali mod li tinkludi anki persuni li huma marbuta biss indirettament ma’ dawn ir-riskji.

60.

L-aċċess tal-awtoritajiet nazzjonali għad-data maħżuna għandu jkun, ikun xi jkun it-tip tiegħu, suġġett għal tliet kundizzjonijiet:

61.

F’din il-kawża ġie analizzat jekk leġiżlazzjoni nazzjonali li tipprevedi l-aċċess tal-awtoritajiet kompetenti għad-data dwar l-identità ċivili tad-detenturi ta’ ċerti kards tas-SIM, kinitx kompatibbli mal-Artikolu 15(1) tad-Direttiva 2002/58, interpretat fid-dawl tal-Artikoli 7 u 8 tal-Karta.

62.

Il-Qorti tal-Ġustizzja ddikjarat li l-ewwel sentenza tal-Artikolu 15(1) tad-Direttiva 2002/58 ma tillimitax l-għan ta’ prevenzjoni, ta’ investigazzjoni, ta’ skoperta u ta’ prosekuzzjoni tar-reati kriminali esklużivament għall-ġlieda kontra r-reati kriminali gravi, iżda tagħmel riferiment għal “reati kriminali” b’mod ġenerali ( 62 ).

63.

Hija żiedet li, sabiex jiġi ġġustifikat l-aċċess għad-data min-naħa tal-awtoritajiet nazzjonali kompetenti, għandha teżisti korrispondenza bejn il-gravità tal-interferenza u l-gravità tar-reati kriminali inkwistjoni. Konsegwentement:

64.

Fuq il-bażi ta’ din il-premessa, u għall-kuntrarju ta’ dak li seħħ fis-sentenza Tele2 Sverige u Watson, il-Qorti tal-Ġustizzja ma kklassifikatx bħala “serju” l-indħil fid-drittijiet protetti fl-Artikoli 7 u 8 tal-Karta, minħabba li t-talba għal aċċess “[kienet] intiża biss sabiex jiġu identifikati l-proprjetarji tal-kards tas-SIM attivati, matul perijodu ta’ tnax‑il jum, bil-kodiċi IMEI tat-telefon ċellulari misruq” ( 65 ).

65.

Sabiex tenfasizza l-gravità minuri tal-indħil, hija spjegat li “d-data msemmija fit-talba għal aċċess inkwistjoni fil-kawża prinċipali tippermetti biss li jsir konnessjoni, matul perijodu ddeterminat, bejn il-kards tas-SIM attivati permezz tat-telefon ċellulari misruq u l-identità ċivili tal-proprjetarji ta’ tali kards tas-SIM. Mingħajr kontroverifika mad-data dwar il-komunikazzjonijiet imwettqa permezz ta’ tali kards tas-SIM u mad-data dwar il-lokalizzazzjoni, din id-data ma tippermettix li jsiru magħrufa la d-data, il-ħin, it-tul u d-destinatarju tal-komunikazzjonijiet imwettqa permezz tal-kards tas-SIM inkwistjoni u lanqas il-post jew il-frekwenza tagħhom ma’ ċerti persuni matul perijodu partikolari. Għalhekk, l-imsemmija data ma tippermettix li jinsiltu konklużjonijiet preċiżi dwar il-ħajja privata tal-persuni kkonċernati b’din id-data” ( 66 ).

66.

Fil-kawża li tat lok għas-sentenza Ministerio Fiscal ma ġiex ikkunsidrat jekk id-data personali, suġġetta għall-aċċess, ġietx miżmuma mill-fornituri ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi, konformement mal-kundizzjonijiet imsemmija fl-Artikolu 15(1) tad-Direttiva 2002/58, interpretati fid-dawl tal-Artikoli 7 u 8 tal-Karta ( 67 ). Lanqas ma ġiet ittrattata l-kwistjoni dwar jekk ġewx issodisfatti, jew le, il-kundizzjonijiet l-oħrajn ta’ aċċess li jirriżultaw minn dan l-artikolu.

67.

Għaldaqstant, il-qari tas-sentenza Ministerio Fiscal ma jippermetti li tiġi dedotta ebda bidla fid-duttrina tal-Qorti tal-Ġustizzja dwar l-inkompatibbiltà mad-dritt tal-Unjoni ta’ sistema nazzjonali li tawtorizza l-ħażna ġġeneralizzata u mingħajr distinzjoni ta’ data, fis-sens tas-sentenza Tele2 Sverige u Watson.

68.

Madankollu naħseb li billi l-Qorti tal-Ġustizzja tirrikonoxxi l-validità tas-sistema ta’ aċċess limitat għal ċerta data personali (dik relatata mal-identità ċivili tad-detenturi ta’ kards tas-SIM), din taċċetta b’mod impliċitu ż-żamma ta’ din l-istess data għall-fornituri tas-servizz.

69.

Kemm il-qorti tar-rinviju, kif ukoll il-maġġoranza tal-Istati Membri li ressqu l-osservazzjonijiet tagħhom jistiednu lill-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tiċċara, tispjega jew anki tikkunsidra mill-ġdid diversi aspetti tal-ġurisprudenza tagħha f’dan ir-rigward, li dwarha jesprimu l-kritika tagħhom.

70.

Il-maġġoranza ta’ din il-kritika, sottili jew diretta, kienet diġà espressa fis-sentenza Digital Rights u ġiet miċħuda fis-sentenza Tele2 Sverige u Watson. Hija qiegħda terġa’ tidher din id-darba sabiex jiġi enfasizzat, fil-qosor, li jkunu biżżejjed xi regoli stretti dwar l-aċċess għad-data f’idejn il-fornituri ta’ servizzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi, li jkunu jistgħu jikkumpensaw, sa ċertu punt, il-gravità tal-interferenza li tippreżupponi ż-żamma ġġeneralizzata u mingħajr distinzjoni ta’ din l-istess data.

71.

F’partijiet ta’ din il-kritika tiġi enfasizzata wkoll in-neċessità li jiġu adottati miżuri verament effikaċi għall-ġlieda kontra t-theddid gravi għas-sigurtà, u kontra l-kriminalità b’mod ġenerali, u l-Qorti tal-Ġustizzja tintalab sabiex tieħu inkunsiderazzjoni d-dritt tas-sigurtà (Artikolu 6 tal-Karta), kif ukoll il-marġini ta’ diskrezzjoni tal-Istati Membri għas-salvagwardja tas-sigurtà nazzjonali. Fi kwalunkwe każ, għandu jingħad ukoll li l-Qorti tal-Ġustizzja ma qisitx in-natura preventiva tal-intervent tas-servizzi ta’ sigurtà u intelliġenza.

72.

Fil-fehma tiegħi, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha żżomm il-pożizzjoni ta’ prinċipju li kisbet fis-sentenzi preċedenti tagħha: obbligu ġġeneralizzat u mingħajr distinzjoni ta’ żamma tad-data kollha ta’ traffiku u ta’ lokalizzazzjoni tal-abbonati u tal-utenti rreġistrati kollha jikser b’mod sproporzjonat id-drittijiet fundamentali protetti mill-Artikoli 7, 8 u 11 tal-Karta.

73.

A sensu contrario, leġiżlazzjoni nazzjonali li tistabbilixxi restrizzjonijiet xierqa għaż-żamma ta’ partijiet minn din id-data, iġġenerata fil-kuntest tal-provvista ta’ servizzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi, tista’ tkun kompatibbli mad-dritt tal-Unjoni. Għalhekk, l-element prinċipali jinsab fiż-żamma limitata ta’ din id-data.

74.

Kif ser nispjega sussegwentement, din iż-żamma limitata ma għandhiex tkun biss dik jkollha bħala suġġett żona ġeografika jew kategorija ta’ persuni speċifiċi: id-dibattiti dwar dawn il-kriterji ta’ żamma jiżvelaw li jista’ ma jkunx possibbli li jitwettqu, jew ma jkunux effettivi għall-għanijiet segwiti, jew anki li jsiru sors ta’ diskriminazzjoni.

75.

Qabel kollox, ma naqbilx mal-argument kritiku li jippromwovi l-binomju “żamma usa’ minflok aċċess iktar ristrett”. Ir-raġunament tal-Qorti tal-Ġustizzja, li naqbel miegħu, huwa li ż-żamma ta’ u l-aċċess għad-data jikkostitwixxu żewġ tipi differenti ta’ interferenza. Anki jekk iż-żamma ta’ data tagħmel sens għall-finijiet ta’ aċċess sussegwenti possibbli tal-awtoritajiet kompetenti, kull wieħed minn dan l-indħil għandu jiġi ġġustifikat separatament permezz ta’ eżami speċifiku fid-dawl tal-għan li għandu jintlaħaq.

76.

Għaldaqstant, sistema nazzjonali li tipprevedi l-ħażna ġġeneralizzata u mingħajr distinzjoni ta’ data ma tistax tiġi ġġustifikata fuq il-bażi li, fl-istess ħin, ir-regoli rispettivi jistabbilixxu rekwiżiti stretti, materjali u proċedurali, għall-aċċess għal din id-data.

77.

Għalhekk, għandu jkun hemm regoli speċifikament relatati maż-żamma ta’ data li jissuġġettawha għal ċerti kundizzjonijiet sabiex jostakolaw in-natura ġġeneralizzata u mingħajr distinzjoni tagħha. B’dan il-mod biss tiġi żgurata l-kompatibbiltà tagħha mal-Artikolu 15(1) tad-Direttiva 2002/58, fid-dawl tal-Artikoli 7, 8, 11 u 52(1) tal-Karta.

78.

Barra minn hekk, dan huwa l-approċċ adottat mill-gruppi ta’ ħidma li jiltaqgħu fi ħdan il-Kunsill sabiex jiddefinixxu regoli ta’ żamma u aċċess kompatibbli mal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, filwaqt li jeżaminaw b’mod parallel iż-żewġ tipi ta’ interferenza ( 68 ).

79.

Meta jiġu applikati limiti għal kull wieħed minn dawn iż-żewġ tipi ta’ interferenzi, jista’ jiġi evalwat jekk l-effett kumulattiv eventwali tagħhom, flimkien mas-salvagwardji b’saħħithom, huwiex wieħed li jtaffi l-impatt taż-żamma ta’ data fid-drittijiet fundamentali protetti mill-Artikoli 7, 8 u 11 tal-Karta, filwaqt li jiżgura l-effettività tal-investigazzjonijiet.

80.

Sabiex tipproteġi dawn id-drittijiet, is-sistema għandha:

81.

Il-ġustifikazzjoni li l-fornituri ta’ servizzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi jżommu ċerta data, u mhux esklużivament għall-ġestjoni tal-obbligi kuntrattwali tagħhom mal-utenti, tiżdied b’mod parallel mal-iżviluppi teknoloġiċi. Filwaqt li huwa paċifiku li din iż-żamma hija utli sabiex tiġi evitata u miġġielda l-kriminalità (fatt li huwa diffiċli jiġi miċħud ( 69 )), ma jidhirx li huwa loġiku li tiġi limitata l-portata tagħha għas-sempliċi użu tad-data li l-operaturi jżommu sabiex iwettqu l-attivitajiet kummerċjali tagħhom u esklużivament matul iż-żmien neċessarju għal dawn l-attivitajiet.

82.

Ladarba tiġi rrikonoxxuta l-utilità ta’ obbligu ta’ żamma ta’ data għas-salvagwardja tas-sigurtà nazzjonali u għall-ġlieda kontra l-kriminalità, lil hinn minn dik li l-operaturi jistgħu jwettqu għan-neċessitajiet tekniċi u kummerċjali tagħhom, huwa indispensabbli li jiġi ddefinit l-isfond ta’ dan l-obbligu.

83.

Kull sistema ta’ żamma għandha tkun strettament adattata għall-għan li għandu jintlaħaq, b’tali mod li ma tistax tinbidel f’żamma mingħajr distinzjoni ( 70 ). Fl-istess ħin, għandha teskludi li d-data kollha tipprovdi immaġni tal-persuna kkonċernata (jiġifieri, tal-attivitajiet ordinarji u tar-relazzjonijiet soċjali tagħha) qrib jew simili għal dik li tinkiseb jekk wieħed ikun jaf il-kontenut tal-komunikazzjonijiet.

84.

Sabiex jiġu ċċarati ċerti malintiżi u ċerti inkomprensjonijiet, huwa importanti li jittieħed inkunsiderazzjoni dak li l-Qorti tal-Ġustizzja ma ddikjaratx fis-sentenzi tagħha Digital Rights, u Tele2 Sverige u Watson. Fihom ma kkundannatx l-eżistenza, bħala tali, ta’ sistema ta’ żamma ta’ data bħala strument utli għall-ġlieda kontra l-kriminalità. Għall-kuntrarju, ġiet irrikonoxxuta l-legalità tal-għan ta’ prevenzjoni u eliminazzjoni tal-atti kriminali, kif ukoll l-utilità ta’ sistema ta’ żamma ta’ data sabiex jintlaħaq dan l-għan.

85.

Nirrepeti għalhekk li dak li ġie miċħud f’dawn is-sentenzi, u b’mod kategoriku, huwa li l-Unjoni jew l-Istati Membri tagħha jkunu jistgħu, billi jinvokaw dan l-għan, jimponu ż-żamma mingħajr distinzjoni tad-data kollha ġġenerata fil-kuntest tal-provvista ta’ servizzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi u l-aċċess ġenerali għal din id-data.

86.

Għaldaqstant, għandhom jinstabu metodi ta’ żamma tad-data li jbegħduha mill-aġġettivi (“iġġeneralizzata u mingħajr distinzjoni”) inkompatibbli mal-protezzjoni mitluba mill-Artikoli 7, 8 u 11 tal-Karta.

87.

Waħda minn dawn il-modalitajiet tkun iż-żamma mmirata ta’ data li tirreferi kemm għal pubbliku speċifiku (fit-teorija, dik li tippreżenta ċerti rabtiet, ftit jew wisq diretti, mat-theddid iktar gravi) jew għal żona ġeografika speċifika.

88.

Madankollu, dan l-approċċ jippreżenta ċerti diffikultajiet:

89.

Barra minn hekk, jista’ jkun hemm ċerta kontradizzjoni bejn in-natura preventiva taż-żamma mmirata lejn pubbliku speċifiku jew lejn żona ġeografika u l-fatt li l-awturi tar-reati kriminali ma jkunux magħrufa minn qabel, bħalma lanqas ikunu magħrufa l-post u l-mument tat-twettiq tagħhom.

90.

B’ebda mod ma għandu jiġi eskluż li jinstabu metodi ta’ żamma mmirata bbażati fuq dawn il-kriterji li jkunu utli sabiex jintlaħqu l-għanijiet diġà esposti. Hija s-setgħa leġiżlattiva, f’kull Stat Membru jew għall-Unjoni kollha, li għandha tfassal dawn il-metodi, favur il-protezzjoni tad-drittijiet fundamentali li l-Qorti tal-Ġustizzja tissalvagwardja.

91.

Ikun żball jekk wieħed jemmen li ż-żamma mmirata ta’ data dwar pubbliku speċifiku jew dwar żona ġeografika partikolari hija l-uniku metodu li l-Qorti tal-Ġustizzja tqis li huwa kompatibbli mal-Artikolu 15(1) tad-Direttiva 2002/58, moqri fid-dawl tal-Artikoli 7 u 8 tal-Karta.

92.

Nenfasizza li huwa possibbli li jinstabu modalitajiet oħrajn ta’ żamma mmirata ta’ data, lil hinn minn dawk iffokati fuq gruppi speċifiċi ta’ persuni jew żoni ġeografiċi. Fil-fatt, din hija l-fehma tal-gruppi ta’ ħidma tal-Kunsill li għalihom għamilt riferiment iktar ’il fuq. Huma kkunsidraw, b’mod partikolari, bħala metodi ta’ esplorazzjoni, il-limitu tal-kategoriji ta’ data miżmuma ( 71 ); il-psewdonimizzazzjoni tad-data ( 72 ); l-implimentazzjoni ta’ perijodi ta’ żamma limitati ( 73 ); l-esklużjoni ta’ ċerti kategoriji ta’ fornituri ta’ servizzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi ( 74 ); l-awtorizzazzjonijiet ta’ ħażna li jistgħu jiġġeddu ( 75 ); l-obbligu ta’ żamma tad-data maħżuna fl-Unjoni, jew il-kontroll sistematiku u regolari min-naħa ta’ awtorità amministrattiva indipendenti tal-garanziji offruti mill-fornituri ta’ servizzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi kontra l-użu mhux xieraq tad-data.

93.

Fl-opinjoni tiegħi, sabiex tkun kompatibbli mal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, għandha tiġi ffavorita żamma ratione temporis ta’ ċerti kategoriji ta’ data ta’ traffiku u ta’ lokalizzazzjoni, limitati skont in-neċessitajiet stretti ta’ sigurtà, li ma jippermettux, kollha kemm huma, li tinkiseb immaġini preċiża u ddettaljata tal-ħajja tal-persuni kkonċernati.

94.

Fil-prattika, dan ifisser li fir-rigward taż-żewġ kategoriji prinċipali (data ta’ traffiku u data ta’ lokalizzazzjoni) għandha tinżamm biss, permezz tal-filtri xierqa, id-data minima li titqies assolutament indispensabbli għall-prevenzjoni u l-kontroll effikaċi tal-kriminalità u għas-salvagwardja tas-sigurtà nazzjonali.

95.

Huma l-Istati Membri jew l-istituzzjonijiet tal-Unjoni li għandhom iwettqu, permezz tal-proċess leġiżlattiv (bl-għajnuna tal-esperti proprji), dan l-eżerċizzju ta’ għażla, filwaqt li jitbiegħdu minn kwalunkwe tentattiv li tiġi imposta ħażna ġġeneralizzata u mingħajr distinzjoni tad-data ta’ traffiku u ta’ lokalizzazzjoni kollha.

96.

Barra minn dan il-limitu permezz ta’ kategoriji, id-data miżmuma tista’ tibqa’ tinżamm esklużivament għal perijodu ta’ ħażna, sabiex ma tippermettix li tingħata immaġni ddettaljata tal-ħajja tal-persuni kkonċernati. Barra minn hekk dan il-perijodu ta’ żamma għandu jiġi adattat skont in-natura tad-data sabiex dik li tipprovdi informazzjoni iktar preċiża dwar l-istil tal-ħajja u d-drawwiet ta’ dawn il-persuni tiġi maħżuna għal perijodu ta’ żmien iqsar ( 76 ).

97.

Fi kliem ieħor, id-distinzjoni fil-perijodu ta’ żamma ta’ kull kategorija ta’ data, skont l-utilità tagħha sabiex jintlaħqu l-għanijiet ta’ sigurtà, huwa metodu li għandu jiġi esplorat. Billi jiġi limitat iż-żmien li matulu ż-żewġ kategoriji ta’ data jiġu maħżuna b’mod simultanju (u, għaldaqstant, jistgħu jintużaw sabiex jinstabu korrelazzjonijiet li jiżvelaw l-istil ta’ ħajja tal-persuni kkonċernati) tiġi estiża l-protezzjoni tad-dritt li jinsab fl-Artikolu 8 tal-Karta.

98.

Matul is-seduta, il-Kontrollur Ewropew għall-Protezzjoni tad-Data ħa din il-pożizzjoni: iktar ma jkunu l-kategoriji ta’ metadata maħżuna u iktar ma jkun twil il-perijodu ta’ ħażna, iktar ikun faċli sabiex jiġi ddefinit il-profil iddettaljat ta’ persuna, u bil-maqlub ( 77 ).

99.

Barra minn hekk, kif diġà ntwera waqt is-seduta, il-fruntiera bejn ċerta metadata tal-komunikazzjonijiet elettroniċi u l-kontenut ta’ dawn l-istess komunikazzjonijiet hija diffiċli li tiġi stabbilita. Ċerta metadata tista’ tkun rilevanti daqs jew iktar mill-kontenut proprju ta’ dawn il-komunikazzjonijiet. Dan jista’ jiġri fir-rigward tal-indirizzi (URL) tal-paġni web aċċessati ( 78 ). Għaldaqstant, dan it-tip ta’ data u oħrajn simili għandhom jingħataw attenzjoni speċjali sabiex tiġi limitata kemm jista’ jkun in-neċessità taż-żamma tagħhom u t-tul ta’ din tal-aħħar.

100.

Ma huwiex faċli li tinstab soluzzjoni bbilanċjata, minħabba li t-teknika li tiġi skambjata u kkorrelatata d-data maħżuna tippermetti lis-servizzi ta’ investigazzjoni u sorveljanza jidentifikaw persuna ssuspettata jew theddida, skont xi jkun il-każ. Minkejja dan, hemm differenza fil-livell bejn iż-żamma ta’ data għall-iskoperta ta’ din il-persuna ssuspettata jew din it-theddida, u dik li twassal sabiex jiġi pprovdut ritratt iddettaljat tal-ħajja ta’ persuna.

101.

Fl-istennija ta’ leġiżlazzjoni komuni għall-Unjoni kollha, speċifikament f’dan ir-rigward, ma naħsibx li l-Qorti tal-Ġustizzja tista’ tintalab twettaq il-funzjonijiet regolatorji u tispeċifika, fid-dettall, liema kategoriji ta’ data jistgħu jinżammu u l-perijodu ta’ żmien li matulu tista’ tinżamm. Ladarba jkunu stabbiliti l-limiti li, skont il-Qorti tal-Ġustizzja, jirriżultaw mill-Karta, huma l-istituzzjonijiet tal-Unjoni u l-Istati Membri li għandhom ipoġġu l-cursor fil-post korrett sabiex jiksbu bilanċ bejn iż-żamma tas-sigurtà u d-drittijiet fundamentali protetti mill-Karta.

102.

Huwa minnu li sabiex wieħed jgħaddi mingħajr l-informazzjoni dedotta minn ammont ikbar ta’ data miżmuma jista’, f’ċerti każijiet, jagħmel il-ġlieda kontra t-theddid potenzjali iktar diffiċli. Madankollu, dan huwa kontribut, bħal oħrajn, li l-awtoritajiet pubbliċi għandhom jagħtu meta jiġu suġġetti għall-obbligu ta’ salvagwardja tad-drittijiet fundamentali.

103.

Bl-istess mod kif ħadd ma jappoġġja obbligu ex ante ta’ żamma ġġeneralizzata u mingħajr distinzjoni tal-kontenut tal-komunikazzjonijiet elettroniċi privati (lanqas meta l-liġijiet jiżguraw l-aċċess ulterjuri ristrett għal dan il-kontenut), lanqas il-metadata ta’ dawn il-komunikazzjonijiet, li jistgħu jinkludu informazzjoni sensittiva daqs il-kontenut proprju, ma jistgħu jkunu s-suġġett ta’ ħażna mingħajr distinzjoni u ġġeneralizzata.

104.

Id-diffikultà leġiżlattiva, li nirrikonoxxi, sabiex jiġu stabbiliti bi preċiżjoni l-każijiet u l-kundizzjonijiet li fihom tista’ titwettaq żamma mmirata ma tiġġustifikax li l-Istati Membri, billi l-eċċezzjoni jagħmluha regola, jaqilbu ż-żamma ġġeneralizzata ta’ data personali fil-prinċipju fundamentali tal-liġijiet tagħhom. Jekk dan ikun il-każ, tiġi aċċettata l-validità indefinita ta’ ksur rilevanti tad-dritt għall-protezzjoni tad-data personali.

105.

Għandi nżid li xejn ma jipprekludi milli, f’sitwazzjonijiet proprjament eċċezzjonali, ikkaratterizzati minn theddida imminenti jew minn riskju straordinarju li jiġġustifikaw id-dikjarazzjoni uffiċjali tas-sitwazzjoni ta’ emerġenza fi Stat Membru, il-leġiżlazzjoni nazzjonali tikkunsidra, għal żmien limitat, il-possibbiltà li jiġi impost obbligu ta’ żamma ta’ data tant wiesa’ u ġenerali daqskemm huwa kkunsidrat indispensabbli.

106.

F’din iċ-ċirkustanza, tista’ tiġi ppromulgata leġiżlazzjoni li speċifikament tippermetti ż-żamma ta’ data (u l-aċċess għaliha) usa’, konformement mal-kundizzjonijiet u l-proċeduri li jiżguraw natura straordinarja għal dawn il-miżuri, fir-rigward tal-portata ratione materiae tagħhom u l-estensjoni tagħhom ratione temporis, kif ukoll il-garanziji ġudizzjarji korrispondenti.

107.

L-eżami kkomparat tas-sistemi regolatorji li jirregolaw is-sitwazzjonijiet kostituzzjonali ta’ emerġenza jenfasizza li huwa possibbli li jiġu ddelimitati ipoteżijiet fattwali li jistgħu jikkawżaw l-applikazzjoni ta’ sistema regolatorja partikolari, billi jistipulaw liema awtorità tista’ tadotta din id-deċiżjoni, f’liema kundizzjonijiet u taħt liema superviżjoni ( 79 ).

108.

Il-qorti tar-rinviju titlob interpretazzjoni tal-Artikolu 15(1) tad-Direttiva 2002/58 b’rabta ma’ diversi drittijiet iggarantiti mill-Karta: id-dritt għar-rispett tal-ħajja privata u tal-familja (Artikolu 7), id-dritt għall-protezzjoni tad-data personali (Artikolu 8), u d-dritt għal-libertà tal-espressjoni u tal-informazzjoni (Artikolu 11).

109.

Kif nesponi fil-konklużjonijiet tal-Kawżi C‑511/18 u C‑512/18, dawn huma, fil-fatt, id-drittijiet li, skont il-Qorti tal-Ġustizzja, jistgħu jiġu affettwati f’dawn il-każijiet.

110.

Madankollu, il-Cour constitutionnelle (il-Qorti Kostituzzjonali) tagħmel riferiment anki għall-Artikoli 4 u 6 tal-Karta, li għalihom isir riferiment, rispettivament, fit-tieni u fl-ewwel domandi preliminari.

111.

Fir-rigward tal-Artikolu 6 tal-Karta, li jiggarantixxi d-dritt għal-libertà u għas-sigurtà, dan ġie invokat ukoll fil-Kawżi C‑511/18 u C‑512/18, u dwar ir-rilevanza tiegħu esprimejt l-opinjoni tiegħi fil-konklużjonijiet korrelattivi, li għalihom ser nagħmel riferiment ( 80 ).

112.

Fir-rigward tal-Artikolu 4 tal-Karta, ġaladarba r-risposta ma tiddependix daqstant mill-analiżi tal-leġiżlazzjoni nazzjonali, sabiex din tiġi mqabbla mad-dritt tal-Unjoni, iżda pjuttost mill-interpretazzjoni ta’ din id-dispożizzjoni, jidhirli li huwa xieraq li nirrispondiha fl-ewwel lok.

113.

Ir-riferiment għall-projbizzjoni tat-tortura u tal-pieni jew it-trattamenti inumani jew degradanti, iggarantita mill-Artikolu 4 tal-Karta, huwa, fil-fatt, esklużiv għal dan ir-rinviju għal deċiżjoni preliminari, li jwassalni sabiex nagħtih ċerta attenzjoni.

114.

Permezz tar-riferiment għall-Artikolu 4 tal-Karta, il-qorti tar-rinviju trid turi li l-leġiżlazzjoni nazzjonali għandha wkoll l-għan li twettaq l-obbligu pożittiv impost fuq l-awtorità pubblika sabiex tistabbilixxi “qafas legali li jippermetti investigazzjoni kriminali effettiva u repressjoni effettiva tal-abbuż sesswali tal-minuri u li effettivament jippermetti l-identifikazzjoni tal-persuna responsabbli għar-reat, anki meta jintużaw mezzi ta’ komunikazzjoni elettronika” ( 81 ).

115.

Fl-opinjoni tiegħi, dan l-obbligu pożittiv partikolari ma huwiex differenti ħafna minn kull wieħed mid-dmirijiet speċifiċi li jirriżultaw mill-proklamazzjoni ta’ katalogu ta’ drittijiet fundamentali għall-Istat. Id-drittijiet għall-ħajja (Artikolu 2 tal-Karta), għall-integrità fiżika (Artikolu 3 tal-Karta) jew għall-protezzjoni tad-data (Artikolu 8 tal-Karta), kif ukoll tal-libertajiet tal-espressjoni (Artikolu 11 tal-Karta) jew tal-ħsieb, tal-kuxjenza u tar-reliġjon (Artikolu 10 tal-Karta), għandhom l-obbligu għall-Istat li jistabbilixxu kuntest ġuridiku fejn it-tgawdija effettiva tiegħu tiġi ggarantita, jekk ikun meħtieġ permezz tal-amministrazzjoni tal-forza monopolizzata mill-awtorità pubblika, fil-konfront ta’ kwalunkwe persuna li għandha l-għan li tostakolah jew tfixklu ( 82 ).

116.

Fir-rigward tal-abbuż sesswali tal-minuri, il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem tirrikonoxxi li t-tfal u persuni vulnerabbli oħrajn għandhom dritt ikkwalifikat għall-protezzjoni mill-Istat permezz tal-adozzjoni ta’ regoli ta’ natura kriminali li jissanzjonaw b’mod effikaċi u b’effetti dissważivi t-twettiq ta’ dawn ir-reati kriminali ( 83 ).

117.

Dan id-dritt ikkwalifikat għall-protezzjoni ma jaqax mhux biss taħt l-Artikolu 4 tal-Karta, ġaladarba b’mod naturali jista’ jiġi invokat taħt l-Artikolu 1 (dinjità tal-bniedem) jew taħt l-Artikolu 3 (dritt għall-integrità fiżika u mentali).

118.

Għalkemm l-obbligu pożittiv tal-awtoritajiet pubbliċi sabiex jiggarantixxu l-protezzjoni tat-tfal u ta’ persuni vulnerabbli oħrajn ma jistax ma jitqiesx meta jiġu bbilanċjati l-interessi legali affettwati mil-leġiżlazzjoni nazzjonali ( 84 ), lanqas ma jista’ jirriżulta f’“piżijiet eċċessivi” fuq l-awtorità pubblika ( 85 ) jew jissodisfa l-marġini tal-legalità jew tar-rispett tal-bqija tad-drittijiet fundamentali ( 86 ).

119.

Il-qorti tar-rinviju tixtieq tkun taf, fil-qosor, jekk id-dritt tal-Unjoni jipprekludix il-liġi nazzjonali li dwarha qiegħda tintalab tieħu deċiżjoni, fil-kuntest ta’ rikors ta’ nuqqas ta’ kostituzzjonalità.

120.

Minħabba li l-Qorti tal-Ġustizzja diġà pprovdiet l-interpretazzjoni tad-Direttiva 2002/58, li hija konformi mad-dispożizzjonijiet korrelattivi tal-Karta, ir-risposta għad-domanda preliminari għandha tieħu inkunsiderazzjoni d-duttrina stabbilita fis-sentenza Tele2 Sverige u Watson, jekk ikun meħtieġ bl-ispjegazzjonijiet li ser jiġu miżjuda issa.

121.

Fuq il-bażi ta’ din il-premessa, l-indikazzjonijiet interpretattivi li jistgħu jiġu pprovduti lill-Cour constitutionnelle (il-Qorti Kostituzzjonali) sabiex, waħedha, toħloq il-kuntrast tal-konformità tal-leġiżlazzjoni nazzjonali mad-dritt tal-Unjoni, għandhom jittrattaw, separatament, iż-żamma u l-aċċess għad-data hekk kif inhuma rregolati f’din il-leġiżlazzjoni nazzjonali.

122.

Il-Gvern Belġjan jenfasizza li xtaq jistabbilixxi kuntest ġuridiku ċar, li jkun jinkludi l-garanziji neċessarji għall-protezzjoni tal-ħajja privata, minflok ma jibbaża lilu nnifsu fuq il-prattika tal-operaturi ta’ servizzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi fir-rigward taż-żamma tad-data għall-finijiet tal-fatturazzjoni u l-ipproċessar tat-talbiet għal informazzjoni tal-klijenti.

123.

Skont dan il-Gvern, l-għanijiet tal-obbligu ġenerali u preventiv ta’ żamma tad-data ma humiex biss l-istruttorja, l-investigazzjoni u l-prosekuzzjoni tal-atti ta’ kriminalità gravi, iżda wkoll is-salvagwardja tas-sigurtà nazzjonali, id-difiża tat-territorju u s-sigurtà pubblika, l-investigazzjoni, l-iskoperta u l-prosekuzzjoni ta’ atti li ma humiex dawk ta’ kriminalità gravi jew il-prevenzjoni tal-użu pprojbit tas-sistema ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi ( 87 ), jew kwalunkwe għan ieħor identifikat fl-Artikolu 23(1) tar-Regolament 2016/679.

124.

Skont il-Gvern Belġjan:

125.

Minkejja dawn il-garanziji, il-fatt huwa li l-leġiżlazzjoni Belġjana timponi fuq l-operaturi u l-fornituri ta’ servizzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi l-obbligu, iġġeneralizzat u mingħajr distinzjoni, ta’ żamma tad-data ta’ traffiku u ta’ lokalizzazzjoni, fis-sens tad-Direttiva 2002/58, ipproċessata fil-kuntest tal-provvista ta’ dawn is-servizzi. Kif diġà spjegajt, il-perijodu ta’ żamma huwa ġeneralment ta’ tnax‑il xahar. Ma jiġi kkunsidrat ebda limitu ratione temporis skont il-kategoriji ta’ data miżmuma.

126.

Dan l-obbligu ta’ żamma ġenerali u mingħajr distinzjoni japplika b’mod permanenti u kontinwu. Anki jekk l-għan tiegħu ikun il-prevenzjoni, l-investigazzjoni u l-prosekuzzjoni ta’ kull tip ta’ reati kriminali (minn dawk li huma marbuta mas-sigurtà nazzjonali, mad-difiża jew ma’ dawk partikolarment gravi, sa dawk li jinvolvu piena ta’ priġunerija ta’ inqas minn sena), obbligu b’dawn il-karatteristiċi ma jkunx konformi mal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, b’tali mod li ma jistax jitqies li huwa kompatibbli mal-Karta.

127.

Sabiex ikun konformi ma’ din il-ġurisprudenza, il-leġiżlatur Belġjan għandu jesplora mezzi oħrajn (bħal dawk li semmejt iktar ’il fuq) li jistabbilixxu metodi ta’ żamma limitata. Dawn il-metodi, varjabbli skont il-kategoriji ta’ data għandhom jieħdu inkunsiderazzjoni l-prinċipju li għandu jinżamm biss il-minimu tad-data indispensabbli, skont ir-riskju jew it-theddida, u għal żmien limitat, li jiddependi min-natura tal-informazzjoni maħżuna. Fi kwalunkwe każ, iż-żamma ma tistax toffri kartografija preċiża tal-ħajja privata, tad-drawwiet, tal-aġir jew tar-relazzjonijiet soċjali tal-persuni kkonċernati.

128.

Fil-fehma tiegħi, il-kundizzjonijiet indikati fis-sentenza Tele2 Sverige u Watson ( 88 ) jibqgħu rilevanti anki fir-rigward tal-aċċess. Il-leġiżlazzjoni nazzjonali għandha tistabbilixxi r-rekwiżiti materjali u proċedurali li jirregolaw l-aċċess tal-awtoritajiet kompetenti għad-data miżmuma ( 89 ).

129.

Il-Gvern Belġjan jispeċifika li l-Artikolu 126(2) tal-Liġi tal‑2005 (dwar il-komunikazzjonijiet elettroniċi) ( 90 ) jistabbilixxi, b’mod restrittiv, l-awtoritajiet nazzjonali li jistgħu jirċievu d-data maħżuna, konformement mal-paragrafu 1 tal-istess artikolu.

130.

Fost dawn l-awtoritajiet jinsabu dawk proprjament ġudizzjarji u l-Prosekutur Pubbliku; il-forzi ta’ sigurtà tal-Istat; is-servizz ġenerali tal-intelliġenza u s-sigurtà, taħt il-kontroll ta’ kummissjonijiet indipendenti; l-uffiċjali tal-pulizija ġudizzjarja tal-Istitut Belġjan għas-servizzi postali u t-telekomunikazzjonijiet; is-servizzi ta’ emerġenza; l-uffiċjali tal-pulizija ġudizzjarja tad-diviżjoni tal-persuni li jkunu sparixxew tal-pulizija federali; is-servizz ta’ medjazzjoni għat-telekomunikazzjonijiet u l-korp ta’ superviżjoni tas-settur finanzjarju.

131.

B’mod ġenerali, il-Gvern Belġjan jafferma li l-leġiżlazzjoni nazzjonali ma tippermettix li d-diversi servizzi jkollhom aċċess għad-data sabiex isegwu b’mod attiv it-theddid mhux identifikat jew mingħajr indikazzjonijiet partikolari. Għalhekk, l-awtoritajiet nazzjonali ma jistgħux jaċċedu, b’mod imprevist, għad-data ta’ komunikazzjoni mhux ipproċessata u jipproċessawha awtomatikament sabiex jiksbu informazzjoni u jipprevjenu attivament il-perikoli għas-sigurtà.

132.

Skont l-istess gvern l-aċċess għad-data huwa suġġett għal kundizzjonijiet stretti skont l-istatut ta’ kull waħda mill-awtoritajiet nazzjonali kompetenti.

133.

Ir-risposta għall-ewwel domanda preliminari ma teħtieġx, fl-opinjoni tiegħi, li l-Qorti tal-Ġustizzja twettaq analiżi eżawrjenti tal-kundizzjonijiet li japplikaw sabiex kull waħda minn dawn l-awtoritajiet tkun tista’ tikseb id-data miżmuma. Dan il-kompitu huwa pjuttost f’idejn il-qorti tar-rinviju, li għandha twettqu fid-dawl tal-orjentazzjonijiet tal-ġurisprudenza Tele2 Sverige u Watson, u Ministerio Fiscal.

134.

Barra minn hekk, skont l-informazzjoni pprovduta mill-Gvern Belġjan, hemm differenzi notevoli bejn il-kundizzjonijiet ta’ aċċess li jikkonċernaw lill-awtoritajiet ġudizzjarji jew lill-Prosekutur Pubbliku ( 91 ), għall-finijiet ta’ investigazzjoni, ta’ istruttorja u ta’ prosekuzzjoni tar-reati kriminali, skont l-Artikoli 46a ( 92 ) u 88a ( 93 ) tal-Kodiċi ta’ Proċedura Kriminali, u dawk li japplikaw għal dawn l-awtoritajiet.

135.

Fir-rigward tas-servizzi ta’ intelliġenza u sigurtà, skont il-Liġi tal‑1998, it-talba ta’ aċċess għad-data ta’ traffiku u ta’ lokalizzazzjoni miżmuma mill-operaturi għandha tkun ibbażata fuq kriterji oġġettivi sabiex jiġi żgurat li hija limitata għal dak strettament neċessarju, fuq il-bażi ta’ theddida identifikata minn qabel ( 94 ). Jiġu previsti diversi termini ta’ aċċess (sitt, disa’ jew tnax‑il xahar), skont it-theddida potenzjali, u r-rekwiżit għandu josserva l-prinċipji ta’ proporzjonalità u ta’ sussidjarjetà. Fl-istess ħin ġie stabbilit mekkaniżmu ta’ kontroll taħt ir-responsabbiltà ta’ awtorità indipendenti ( 95 ).

136.

Fir-rigward tal-uffiċjali tal-pulizija ġudizzjarja tal-Istitut Belġjan għas-Servizzi Postali u t-Telekomunikazzjonijiet (iktar ’il quddiem, il-“BIPT”), l-aċċess tagħhom għad-data miżmuma mill-operaturi ta’ telekomunikazzjonijiet huwa possibbli, taħt is-superviżjoni tal-Prosekutur Pubbliku, f’każijiet partikolari limitati ħafna ( 96 ), mingħajr ma, skont il-Gvern Belġjan, l-attività tagħhom tilħaq lill-persuni li tinżamm id-data tagħhom.

137.

Fir-rigward tas-servizzi ta’ emerġenza li joffru assistenza in situ, dawn jistgħu jitolbu d-data tal-awtur ta’ telefonata ta’ emerġenza meta, wara li jirċevuha, ma jiksbux id-data ta’ identifikazzjoni ta’ din il-persuna mingħand il-fornitur jew l-operatur, jew meta din id-data ma tkunx kompleta jew tkun żbaljata.

138.

Fir-rigward tal-uffiċjali tal-pulizija ġudizzjarja assenjati fid-diviżjoni tal-persuni li jkunu sparixxew tal-pulizija federali, dawn jistgħu jitolbu lill-operatur id-data neċessarja sabiex isibu persuna li tkun sparixxiet, li l-integrità fiżika tagħha tkun f’perikolu imminenti. L-aċċess, suġġett għal kundizzjonijiet stretti, ikun limitat għad-data li tippermetti l-identifikazzjoni tal-utent u dik relatata mal-aċċess għal u l-konnessjoni tat-terminali man-network u mas-servizz, kif ukoll il-post ta’ dan it-tagħmir, kif ukoll għad-data maħżuna matul it‑48 siegħa qabel it-talba.

139.

Fir-rigward tas-servizz ta’ medjazzjoni għat-telekomunikazzjonijiet, tista’ tintalab biss id-data ta’ identifikazzjoni tal-persuna li tkun użat, b’mod mhux xieraq, network jew servizz ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi. F’dan il-każ, ma jeżistix kontroll minn qabel minn awtorità ġudizzjarja jew amministrattiva indipendenti (minbarra s-servizz proprju).

140.

Fl-aħħar nett, bil-għan li tiġi miġġielda l-kriminalità finanzjarja, il-korp ta’ superviżjoni tas-settur finanzjarju jista’ jikseb l-aċċess għad-data ta’ traffiku u ta’ lokalizzazzjoni, suġġett għall-awtorizzazzjoni minn qabel tal-imħallef inkwirenti.

141.

L-espożizzjoni ta’ dawn il-modalitajiet u l-kundizzjonijiet ta’ aċċess għad-data miżmuma, li japplikaw għal kull waħda mill-awtoritajiet awtorizzati li jiksbuha, turi firxa ta’ każijiet u salvagwardji, li l-konformità ċara tagħha mal-kriterji applikati mill-Qorti tal-Ġustizzja fil-ġurisprudenza tagħha ( 97 ) tikkorrispondi għall-qorti tar-rinviju.

142.

Ninnota li, pereżempju, fil-kuntest tal-leġiżlazzjoni inkwistjoni, ma jidhirx li l-awtoritajiet nazzjonali kompetenti għandhom sistematikament l-obbligu li jinformaw lill-persuni kkonċernati (ħlief meta din l-informazzjoni tkun tikkomprometti l-investigazzjonijiet pendenti) li d-data tagħhom ġiet ikkonsultata. Lanqas ma jidher li jiġu stabbiliti, għall-inqas f’ċerti każijiet, bħal dawk marbuta mal-ksur finanzjarju, regoli ddeterminati minn qabel dwar il-gravità ta’ dan il-ksur, sabiex jiġi ġġustifikat l-aċċess għad-data korrispondenti. Ir-rabta bejn l-intensità tal-indħil u l-gravità tar-reat kriminali investigat, fis-sens tas-sentenza Ministerio Fiscal, ma tidhirx fil-każijiet kollha.

143.

Fi kwalunkwe każ, inqis li l-kunsiderazzjonijiet marbuta mal-aċċess tal-awtoritajiet għad-data jsiru sekondarji meta, kif ġie espost iktar ’il fuq, ir-raġuni prinċipali li għaliha l-leġiżlazzjoni nazzjonali li fuqha huwa bbażat dan ir-rinviju ma tkunx konformi mad-dritt tal-Unjoni, hija proprju ż-żamma ġġeneralizzata u mingħajr distinzjoni tad-data.

144.

Il-Cour constitutionnelle (il-Qorti Kostituzzjonali) tixtieq tkun taf jekk, fl-ipoteżi li, fid-dawl tar-risposta tal-Qorti tal-Ġustizzja, jiġi ddikjarat li l-leġiżlazzjoni nazzjonali hija inkompatibbli mad-dritt tal-Unjoni, hija tistax iżżomm provviżorjament fis-seħħ l-effetti ta’ din il-leġiżlazzjoni. B’dan il-mod, tiġi evitata l-inċertezza legali u jiġi permess li d-data miġbura u miżmuma tista’ tibqa’ tintuża sabiex jintlaħqu l-għanijiet segwiti.

145.

Hija ġurisprudenza stabbilita li “hija biss il-Qorti tal-Ġustizzja li tista’, eċċezzjonalment u għal kunsiderazzjonijiet imperattivi ta’ ċertezza legali, tagħti sospensjoni provviżorja tal-effett ta’ esklużjoni li għandha dispożizzjoni tal-Unjoni fir-rigward ta’ dispożizzjoni tad-dritt nazzjonali li tmur kontriha”. Li kieku “l-qrati nazzjonali kellhom is-setgħa li jagħtu supremazija lil dispożizzjonijiet nazzjonali fir-rigward tad-dritt tal-Unjoni, anki fuq bażi provviżorja, l-applikazzjoni uniformi tad-dritt tal-Unjoni tiġi ppreġudikata” ( 98 ).

146.

Il-Kummissjoni tirrikonoxxi li, peress li l-Qorti tal-Ġustizzja ma llimitatx l-effetti ratione temporis tal-interpretazzjoni tal-Artikolu 15(1) tad-Direttiva 2002/58, ir-risposta għal din id-domanda tal-qorti tar-rinviju għandha tkun fin-negattiv ( 99 ).

147.

Madankollu, fis-sentenza tat‑28 ta’ Frar 2012, Inter‑Environnement Wallonie u Terre wallonne ( 100 ), il-Qorti tal-Ġustizzja affermat li, b’teħid inkunsiderazzjoni tal-eżistenza ta’ kunsiderazzjoni imperattiva marbuta mal-protezzjoni tal-ambjent, qorti nazzjonali tista’ eċċezzjonalment tiġi awtorizzata sabiex tapplika d-dispożizzjoni nazzjonali li tagħtiha s-setgħa li żżomm ċerti effetti ta’ att nazzjonali annullat minħabba l-ksur ta’ regola tal-Unjoni ( 101 ).

148.

Din il-linja ġurisprudenzjali ġiet ikkonfermata mis-sentenza tad‑29 ta’ Lulju 2019, Inter‑Environnement Wallonie u Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen ( 102 ). Sew jekk meħuda fil-kuntest tal-protezzjoni tal-ambjent sew jekk ibbażata fuq is-sigurtà tal-provvista tal-elettriku, ma għandix raġunijiet għalfejn għandi neskludi l-applikazzjoni tagħha f’oqsma oħrajn tad-dritt tal-Unjoni, partikolarment f’dak inkwistjoni.

149.

Jekk “kunsiderazzjoni vinkolanti marbuta mal-protezzjoni tal-ambjent” tista’ tiġġustifika li, eċċezzjonalment, il-qrati nazzjonali jżommu ċerti effetti ta’ dispożizzjoni nazzjonali inkompatibbli mad-dritt tal-Unjoni, dan huwa minħabba li l-protezzjoni tal-ambjent tirrappreżenta “wieħed mill-għanijiet essenzjali tal-Unjoni u għandu natura kemm trażversali kif ukoll fundamentali” ( 103 ).

150.

Barra minn hekk, fost l-għanijiet tal-Unjoni hemm ukoll l-istabbiliment ta’ spazju ta’ sigurtà (Artikolu 3 TUE), li jinkludi l-osservanza tal-funzjonijiet essenzjali tal-Istat, b’mod partikolari, dawk li l-għanijiet tagħhom huma s-sigurtà tal-ordni pubbliku u s-salvagwardja tas-sigurtà nazzjonali (Artikolu 4(2) TUE). Dan ma huwiex għan inqas “trażversali u fundamentali” mill-protezzjoni tal-ambjent, minħabba li t-twettiq tiegħu huwa l-kundizzjoni neċessarja għall-istabbiliment ta’ kuntest ġuridiku li jista’ jiggarantixxi t-tgawdija effettiva tad-drittijiet u l-libertajiet fundamentali.

151.

Fl-opinjoni tiegħi, raġunijiet imperattivi marbuta mal-protezzjoni tas-sigurtà nazzjonali jistgħu jiġġustifikaw, f’din il-kawża, li l-Qorti tal-Ġustizzja tawtorizza, eċċezzjonalment, lill-qorti tar-rinviju sabiex iżżomm fis-seħħ, għall-inqas, uħud mill-effetti tal-liġi inkwistjoni.

152.

Din iż-żamma tkun teħtieġ li l-qorti tar-rinviju, fid-dawl tad-deċiżjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja, tiddikjara inkompatibbli l-leġiżlazzjoni nazzjonali mad-dritt tal-Unjoni u tikkunsidra bħala inkwetanti ħafna l-konsegwenzi li l-annullament immedjat tagħha (jekk l-annullament ikun, fid-dritt nazzjonali, il-konsegwenza ta’ din l-inkompatibbiltà), jew in-nuqqas ta’ applikazzjoni tagħha, jista’ jkollhom fuq is-sigurtà pubblika jew is-sigurtà tal-Istat.

153.

Is-sussistenza provviżorja (tat-totalità ta’ jew ta’ parti) tal-effetti tal-leġiżlazzjoni nazzjonali tidher li tispeċifika, barra minn hekk, li:

154.

Barra minn hekk, din is-soluzzjoni hija ġġustifikata minħabba d-diffikultà involuta sabiex il-leġiżlazzjonijiet nazzjonali jiġu adattati għall-ġurisprudenza stabbilita fil-kawża Tele2 Sverige u Watson ( 105 ), u l-fatt li r-rieda tal-leġiżlatur Belġjan li jikkonforma ruħu mas-sentenza Digital Rights dehret manifestament meta emenda l-leġiżlazzjoni tiegħu stess. Dan il-preċedent jissuġġerixxi wkoll l-aġġustament tal-Liġi tad‑29 ta’ Mejju 2016 (stabbilita qabel ma ngħatat is-sentenza Tele2 Sverige u Watson) għall-ġurisprudenza stabbilita f’din tal-aħħar.

155.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nissuġġerixxi lill-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi lill-Cour constitutionnelle (il-Qorti Kostituzzjonali, il-Belġju) kif ġej: