1.

It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikolu 96 tar-Regolament (KE) Nru 2100/94 ( 2 ).

2.

Din it-talba ġiet ippreżentata fil-kuntest ta’ tilwima bejn il-kumpannija Club de Variedades Vegetales Protegidas u l-kumpannija José Cánovas Pardo S.L. (iktar ’il quddiem il-“kumpannija Pardo”) fir-rigward tal-kummerċjalizzazzjoni minn din tal-aħħar ta’ siġar tal-mandolin tal-varjetà Nadorcott mingħajr il-kunsens tad-detentur ( 3 ).

3.

B’mod iktar preċiż, il-qorti tar-rinviju ġiet adita mill-kumpannija Pardo b’appell ta’ kassazzjoni dwar il-kwistjoni waħdanija tal-preskrizzjoni. Il-kawża prinċipali hija kkaratterizzata, f’dan ir-rigward, mill-fatt li d-detentur ħalla jiskadi t-terminu ta’ tliet snin previst fl-Artikolu 96 tar-Regolament Nru 2100/94. Fil-fatt, ġie stabbilit li, fil-mument tal-preżentata tal-azzjoni kontra l-kumpannija Pardo, id-detentur kien ilu jaf, għal iktar minn tliet snin, bl-atti li jippreġudikaw id-drittijiet tiegħu u bl-identità tal-awtur ta’ dawn l-atti.

4.

Id-domandi magħmula lill-Qorti tal-Ġustizzja huma intiżi li jistabbilixxu l-konsegwenzi li għandhom jiġu dedotti mill-iskadenza ta’ dan it-terminu ta’ tliet snin.

5.

Għar-raġunijiet esposti iktar ’il quddiem, ser nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi għad-domandi magħmula fis-sens li l-effetti ta’ din il-preskrizzjoni jestendu, f’każ ta’ atti li jkunu mifruxin fuq ċertu żmien, għall-atti biss imwettqa iktar minn tliet snin qabel. Fi kliem ieħor, id-detentur jibqagħlu d-dritt li jippreżenta l-azzjonijiet previsti fl-Artikoli 94 u 95 tar-Regolament Nru 2100/94 għal dak li jikkonċerna l-atti mwettqa matul l-aħħar tliet snin.

6.

L-Artikolu 94 tar-Regolament Nru 2100/94, intitolat “Ksur tal-liġi”, jipprovdi:

“1.   Kull min:

jista’ jiġi mħarrek mid-detentur biex jordna t-tneħħija ta’ dak il-ksur tal-liġi jew biex iħallas kumpens raġonevoli jew it-tnejn.

2.   Kull min jaġixxi intenzjonalment jew b’mod traskurat għandu b’żieda jkun suġġett li jikkumpensa lid-detentur għal kull ħsara li tirriżulta minn dak l-att in kwistjoni. Fil-każi ta’ negliġenza ħafifa, dawk il-pretensjonijiet jistgħu jitnaqqsu skond il-grad ta’ dik in-negliġenza ħafifa, b’dan iżda mhux sal-limitu li jkunu anqas mill-vantaġġ mirbuħ minnhom mill-persuna li jkun għamel dak il-ksur”.

7.

L-Artikolu 95 ta’ dan ir-regolament jipprovdi li:

“Id-detentur jista’ jenħtieġ kumpens raġonevoli minn kull persuna li tkun, fiż-żmien ta’ bejn il-pubblikazzjoni ta’ l-applikazzjoni għal dritt tal-Komunità tal-varjetajiet ta’ pjanti u l-għoti tiegħu, effettwat xi att li kienet tkun ipprojbita li tagħmel sussegwentement għalih”.

8.

Skont l-Artikolu 96 tal-imsemmi regolament:

“Pretensjonijiet bis-saħħa ta’ [L-azzjonijiet imsemmija f]l-Artikoli 94 u 95 għandhom ikunu preskritti wara tliet snin miż-żmien li fih jiġi mogħti b’mod finali d-dritt tal-Komunità tal-varjetajiet ta’ pjanti u d-detentur ikun konsapevoli bl-att u bl-identità tal-parti responsabbli jew, fin-nuqqas ta’ dik il-konsapevolezza, wara 30 sena mit-temma [twettiq] ta’ l-att ikkonċernat”.

9.

Il-fatti preċedenti tat-tilwima dwar il-protezzjoni Komunitarja tal-varjetà tas-siġar tal-mandolin Nadorcott, kif jirriżultaw mid-deċiżjoni tar-rinviju, jistgħu jinġabru fil-qosor kif ġej.

10.

Fit‑22 ta’ Awwissu 1995, il-kumpannija Nador Cott Protection S.A.R.L. ippreżentat applikazzjoni għall-protezzjoni Komunitarja ta’ din il-varjetà quddiem l-Uffiċċju Komunitarju tal-Varjetajiet tal-Pjanti (iċ-“CPVO”). Din l-applikazzjoni ġiet ippubblikata fil-Bulettin Uffiċjali taċ-CPVO tat‑22 ta’ Frar 1996.

11.

Fl‑4 ta’ Ottubru 2004, iċ-CPVO ta l-protezzjoni Komunitarja. Din id-deċiżjoni ġiet ippubblikata fil-Bulettin Uffiċjali taċ-CPVO tal‑15 ta’ Diċembru 2004.

12.

Fl‑14 ta’ April 2005, il-Federación de Cooperativas Agrícolas Valencianas(il-Federazzjoni tal-Kooperattivi Agrikoli ta’ Valencia) adixxiet lill-Bord tal-Appell taċ-CPVO b’rikors, b’effett sospensiv, kontra din id-deċiżjoni tal-għoti tal-protezzjoni. Dan ir-rikors ġie miċħud permezz ta’ deċiżjoni tat‑8 ta’ Novembru 2005, ippubblikata fil-Bulettin Uffiċjali taċ-CPVO tal‑15 ta’ Frar 2006.

13.

Fil‑21 ta’ Marzu 2006, il-Fédération des Coopératives Agricoles de Valence adixxiet lill-Qorti Ġenerali tal-Unjoni Ewropea b’rikors, din id-darba b’effett sospensiv, kontra din l-aħħar deċiżjoni. Il-Qorti Ġenerali ċaħdet dan ir-rikors b’sentenza tal‑31 ta’ Jannar 2008, Federación de Cooperativas Agrarias de la Comunidad Valenciana vs CPVO – Nador Cott Protection (Nadorcott) ( 4 ).

14.

Għalkemm Nador Cott Protection hija d-detentur tad-drittijiet fuq il-varjetà tas-siġar tal-mandolin Nadorcott, il-kumpannija Carpa Dorada. għandha liċenzja esklużiva fuq id-drittijiet li jirrigwardaw din il-varjetà tal-pjanti. Carpa Dorada fdat il-ġestjoni tad-drittijiet tagħha f’idejn Gestión de Licencias Vegetales (iktar ’il quddiem “GESLIVE”) sat‑12 ta’ Diċembru 2008, u mbagħad f’idejn il-kumpannija Club de Variedades Vegetales Protegidas.

15.

Sa mis-sena 2006, il-kumpannija Pardo topera pjantaġġun tas-siġar tal-mandolin tal-varjetà Nadorcott fuq biċċa art li tinsab fil-lokalità ta’ Alhama de Murcia (Spanja) (4457 siġra).

16.

Fit‑30 ta’ Ottubru 2007, GESLIVE bagħtet lill-kumpannija Pardo intimazzjoni li permezz tagħha ordnatilha tieqaf tikkummerċjalizza din il-varjetà ta’ pjanti peress li ma kinitx talbet il-liċenzja korrispondenti.

17.

Fit‑30 ta’ Marzu 2011, il-kumpannija Club de Variedades Vegetales Protegidas bagħtet lill-kumpannija Pardo komunikazzjoni ġdida li biha talbitha, f’każ li huwa minnu li hija kienet qiegħda topera pjantaġġun ta’ 5000 siġra tal-mandolin tal-varjetà Nadorcott, biex tieqaf b’dan l-operat.

18.

Matul ix-xahar ta’ Novembru 2011, il-kumpannija Club de Variedades Vegetales Protegidas talbet lill-Juzgado de lo Mercantil (il-Qorti tal-Kummerċ, Spanja) biex tieħu l-miżuri preliminari biex tikkonstata l-ksur.

19.

Il-kumpannija Club de Variedades Vegetales Protegidas ippreżentat rikors kontra l-kumpannija Pardo sabiex jiġi kkonstatat il-ksur tad-drittijiet leġittimi fuq il-varjetà Nadorcott matul il-perijodu ta’ protezzjoni provviżorja (bejn is‑26 ta’ Frar 1996 u l‑15 ta’ Frar 2006) ( 5 ). Hija talbet ukoll li l-kumpannija Pardo tiġi kkundannata tħallas kumpens raġonevoli ta’ EUR 17500 eskluża l-VAT.

20.

Barra minn hekk, il-kumpannija Club de Variedades Vegetales Protegidas ippreżentat azzjoni għall-kontrafazzjoni li tikkonċerna l-operat li seħħ wara l‑15 ta’ Frar 2006. B’mod partikolari, hija talbet li jiġi kkonstatat il-ksur tad-drittijiet leġittimi fuq il-varjetà Nadorcott li twettaq sa minn din id-data u sakemm dan jieqaf. Hija talbet ukoll li l-kumpannija Pardo tkun ikkundannata tieqaf minn dan l-operat li jseħħ mingħajr l-awtorizzazzjoni tad-detentur tad-drittijiet fuq il-varjetà, u sabiex telimina u, jekk ikun il-każ, teqred kull materjal tal-pjanti ta’ din il-varjetà fil-pussess tagħha, sabiex tħallasha kumpens li jitla’ sa EUR 35000 eskluża l-VAT u sabiex tippubblika, bi spejjeż tagħha, il-kap u d-dispożittiv tas-sentenza.

21.

Il-Juzgado de lo Mercantil (il-Qorti tal-Kummerċ) ċaħdet dan ir-rikors minħabba li t-terminu tal-preskrizzjoni ta’ tliet snin stabbilit fl-Artikolu 96 tar-Regolament Nru 2100/94 kien skada. Insostenn tar-raġunament tagħha, din il-qorti kkonstatat li d-detentur kien jaf bl-atti ta’ operat imwettaq mill-kumpannija Pardo mill-inqas mit‑30 ta’ Ottubru 2007, li hija d-data tal-intimazzjoni mibgħuta minn GESLIVE lill-kumpannija Pardo.

22.

Il-kumpannija Club de Variedades Vegetales Protegidas interponiet appell minn din is-sentenza quddiem l-Audiencia Provincial de Murcia (il-Qorti Provinċjali ta’ Murcia, Spanja). Din il-qorti kkonstatat, min-naħa waħda, li l-atti ta’ kontrafazzjoni kienu rrepetuti fiż-żmien u, min-naħa l-oħra, li l-preskrizzjoni kienet ġiet interrotta f’Novembru 2009 bl-adozzjoni ta’ ċerti miżuri preliminari. Għaldaqstant, l-imsemmija qorti ddeċidiet li huma biss l-atti ta’ operat imwettqa iktar minn tliet snin qabel l-adozzjoni ta’ dawn il-miżuri preliminari li kienu milqutin bil-preskrizzjoni.

23.

Fil-mertu, l-Audiencia Provincial de Murcia (il-Qorti Provinċjali ta’ Murcia) irrilevat li l-kumpannija Pardo ma kkontestatx la l-operat u lanqas l-assenza ta’ kunsens tad-detentur tal-varjetà tal-pjanti, iżda kkontestat biss il-kumpens. F’dan ir-rigward, din il-qorti applikat, biex tkopri kemm il-kumpens dovut minħabba l-kontrafazzjoni kif ukoll ir-remunerazzjoni li tirrigwarda l-protezzjoni provviżorja, is-somma ta’ EUR 7 għal kull siġra, għall-ammont totali ta’ EUR 31199. Barra minn hekk, hija kkundannat lill-kumpannija Pardo sabiex tieqaf mill-atti ta’ kontrafazzjoni, sabiex telimina u, jekk ikun il-każ, teqred kull materjal tal-pjanti ta’ din il-varjetà fil-pussess tagħha, inkluż il-materjal tal-ħsad, u sabiex tippubblika, bi spejjeż tagħha, il-kap u d-dispożittiv tas-sentenza.

24.

Il-kumpannija Pardo ppreżentat appell ta’ kassazzjoni quddiem it-Tribunal Supremo (il-Qorti Suprema, Spanja) li permezz tiegħu hija kkontestat l-interpretazzjoni, mill-Qorti tal-Appell, tal-Artikolu 96 tar-Regolament Nru 2100/94 għal dak li jikkonċerna l-preskrizzjoni.

25.

It-Tribunal Supremo (il-Qorti Suprema) tenfasizza li ġiet stabbilita, f’dan ir-rigward, distinzjoni bejn l-atti ta’ kontrafazzjoni momentanji u l-atti ta’ kontrafazzjoni li jdumu fiż-żmien jew “kontinwi”. Din il-qorti ssemmi sentenza reċenti fil-qasam tad-dritt tat-trade marks li fiha ġie deċiż li, meta l-kontrafazzjoni hija r-riżultat ta’ aġir kontinwu, il-punt tat-tluq tat-terminu ta’ preskrizzjoni jiġi sospiż sakemm iddum il-kontrafazzjoni kontinwa jew ir-repetizzjoni tagħha. Hija tistaqsi jekk din l-interpretazzjoni hijiex trasponibbli għall-Artikolu 96 tar-Regolament Nru 2100/94.

26.

Għal dak li jikkonċerna l-kawża prinċipali, il-qorti tar-rinviju tirrileva li, min-naħa waħda, għaddew iktar minn tliet snin minn meta d-detentur sar jaf bl-atti mwettqa bi ksur tad-drittijiet tiegħu u bl-identità tal-awtur ta’ dawn l-atti u li, min-naħa l-oħra, l-atti ta’ kontrafazzjoni komplew fil-mument li ġew ippreżentati l-azzjonijiet previsti fl-Artikoli 94 u 95 tar-Regolament Nru 2100/94. F’dak il-każ, din il-qorti tistaqsi jekk il-preskrizzjoni prevista fl-Artikolu 96 ta’ dan ir-regolament taffettwax:

27.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, it-Tribunal Supremo (il-Qorti Suprema) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari li ġejjin:

28.

It-talba għal deċiżjoni preliminari ġiet irreġistrata fir-Reġistru tal-Qorti tal-Ġustizzja fid‑9 ta’ Marzu 2018. Il-partijiet fil-kawża prinċipali, il-Gvern Elleniku u l-Kummissjoni Ewropea ppreżentaw osservazzjonijiet bil-miktub.

29.

Il-proċedura f’din il-kawża ġiet sospiża permezz ta’ deċiżjoni tal-President tal-Qorti tal-Ġustizzja tat‑13 ta’ Frar 2019 sakemm tingħata deċiżjoni fil-Kawża C‑176/18, Club de Variedades Vegetales Protegidas ( 6 ). Wara n-notifika ta’ din is-sentenza, fl‑10 ta’ Jannar 2020, il-qorti tar-rinviju ddeċidiet li tkompli bit-talba li kellha quddiemha.

30.

Nirrileva, b’mod preliminari, li l-portata tal-kawża prinċipali hija limitata għall-kwistjoni tal-preskrizzjoni. Fil-fatt, min-naħa waħda, quddiem il-qorti tal-appell, il-kumpannija Pardo ma kkontestat la l-operat, u lanqas l-assenza ta’ kunsens tad-detentur. Min-naħa l-oħra, l-appell ta’ kassazzjoni li hija ppreżentat quddiem il-qorti tar-rinviju jirrigwarda biss il-preskrizzjoni ( 7 ).

31.

Għaldaqstant, u b’kuntrast mal-kawża Club de Variedades Vegetales Protegidas ( 8 ), il-Qorti tal-Ġustizzja ma saritilhiex domanda dwar l-interpretazzjoni tal-Artikolu 13 tar-Regolament Nru 2100/94 għall-finijiet tal-klassifikazzjoni tal-atti inkwistjoni fil-kawża prinċipali.

32.

Għal dak li jikkonċerna d-domandi magħmula lill-Qorti tal-Ġustizzja f’din il-kawża, nenfasizza li dawn jikkonċernaw l-ewwel regola ta’ preskrizzjoni stabbilita fl-Artikolu 96 tar-Regolament Nru 2100/94, jiġifieri dik li skontha l-azzjonijiet tad-detentur jaqgħu preskritti bi tliet snin b’effett mid-data li fiha tkun ingħatat b’mod finali l-protezzjoni Komunitarja tal-varjetajiet ta’ pjanti u li fiha d-detentur ikun sar jaf bl-att u bl-identità tal-awtur tal-kontrafazzjoni ( 9 ).

33.

Infakkar li r-regoli ta’ preskrizzjoni previsti fl-Artikolu 96 tar-Regolament Nru 2100/94 ma jaffettwawx l-eżistenza tal-protezzjoni tal-varjetà ta’ pjanti, imma biss il-possibbiltà tad-detentur tagħha li jressaq azzjoni kontra l-awtur tal-atti li jippreġudikaw id-drittijiet esklużivi li huwa jislet minn din il-protezzjoni.

34.

Tliet interpretazzjonijiet ġew proposti lill-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tirrispondi għad-domandi li sarulha.

35.

Skont l-ewwel interpretazzjoni, f’każ bħal dan, il-preskrizzjoni stabbilita fl-Artikolu 96 tar-Regolament Nru 2100/94 tolqot l-azzjonijiet tad-detentur, previsti fl-Artikoli 94 u 95 ta’ dan ir-regolament, fit-totalità tagħhom, indipendentement mid-data tat-twettiq tagħhom. Peress li kien jaf, għal iktar minn tliet snin, kemm bl-atti kontenzjużi kif ukoll bl-identità tal-awtur tagħhom, id-detentur jitlef kull possibbiltà li jinvoka d-drittijiet tiegħu fil-konfront tagħhom. Din hija, essenzjalment, il-pożizzjoni adottata mill-qorti tal-ewwel istanza fil-kawża prinċipali ( 10 ) kif ukoll dik li adottat il-kumpannija Pardo.

36.

Skont it-tieni interpretazzjoni, l-azzjonijiet ippreżentati mid-detentur huma preskritti parzjalment biss. L-effetti tal-preskrizzjoni jikkonċernaw biss l-atti mwettqa iktar minn tliet snin qabel il-preżentazzjoni tal-azzjonijiet previsti fl-Artikoli 94 u 95 tar- Regolament Nru 2100/94. Din hija, essenzjalment, il-pożizzjoni meħuda mill-Gvern Elleniku. Din l-interpretazzjoni hija konformi wkoll, għall-inqas parzjalment, mas-soluzzjoni adottata mill-qorti tal-appell fil-kawża prinċipali ( 11 ).

37.

Fl-aħħar nett, skont it-tielet interpretazzjoni, l-azzjonijiet previsti fl-Artikoli 94 u 95 tar-Regolament Nru 2100/94 ma huma bl-ebda mod preskritti, fid-dawl tal-fatt li l-atti mwettqa bi ksur tad-drittijiet tad-detentur ikomplu fil-mument tat-tressiq tal-imsemmija azzjonijiet. Id-detentur ikun jista’ jinvoka d-drittijiet tiegħu fil-konfront tal-atti kontenzjużi kollha meta l-awtur ta’ dawn l-atti (il-kumpannija Pardo fil-kawża prinċipali) ma jkunx waqaf iwettaqhom ( 12 ). Din hija, essenzjalment, il-pożizzjoni adottata mill-kumpannija Club de Variedades Vegetales Protegidas.

38.

Ser nibda biex niċħad din it-tielet interpretazzjoni (l-assenza ta’ preskrizzjoni) billi neżamina l-kwistjoni tal-punt tat-tluq (dies a quo) previst mill-ewwel regola ta’ preskrizzjoni stabbilita fl-Artikolu 96 tar-Regolament Nru 2100/94.

39.

Ser nesponi mbagħad ir-raġunijiet li għalihom jeħtieġ li tiġi adottata t-tieni interpretazzjoni (preskrizzjoni parzjali), u mhux l-ewwel interpretazzjoni (preskrizzjoni totali), fl-eżami tal-kwistjoni tal-effetti ta’ din ir-regola ta’ preskrizzjoni.

40.

Permezz tal-ewwel domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk it-terminu ta’ tliet snin, previst fl-ewwel regola ta’ preskrizzjoni stabbilita fl-Artikolu 96 tar-Regolament Nru 2100/94, jistax jibda jiddekorri anki jekk l-atti li jippreġudikaw id-drittijiet tad-detentur ma waqfux.

41.

Skont l-ewwel regola ta’ preskrizzjoni stabbilita fl-Artikolu 96 tar-Regolament Nru 2100/94, l-azzjonijiet tad-detentur jaqgħu preskritti ma’ tliet snin b’effett mid-data li fiha tkun ingħatat, b’mod finali, il-protezzjoni Komunitarja tal-varjetajiet ta’ pjanti u li fiha d-detentur sar jaf bl-att u bl-identità tal-awtur tal-kontrafazzjoni.

42.

Għaldaqstant, il-punt tat-tluq jew dies a quo huwa d-data li fiha jkunu ssodisfatti żewġ kundizzjonijiet: min-naħa, il-protezzjoni Komunitarja tal-varjetà ta’ pjanti ngħatat; min-naħa l-oħra, id-detentur sar jaf bl-att u bl-identità tal-awtur tiegħu.

43.

Fi kliem iktar konkret, u kif jenfasizza l-Gvern Elleniku, it-terminu ta’ preskrizzjoni ta’ tliet snin jibda jiddekorri fid-data tal-avveniment li sseħħ l-aħħar bejn, min-naħa waħda, l-għoti tal-protezzjoni Komunitarja u, min-naħa l-oħra, l-għarfien, min-naħa tad-detentur, tal-att u tal-identità tal-awtur.

44.

Fil-kuntest tal-kawża prinċipali, jirriżulta mid-deċiżjoni tar-rinviju li dawn iż-żewġ kundizzjonijiet kienu ssodisfatti, l-iktar tard, fid-data tat‑30 ta’ Ottubru 2007. Fil-fatt, il-Bord tal-Appell taċ-CPVO ċaħad ir-rikors sospensiv kontra l-għoti tal-protezzjoni Komunitarja permezz ta’ deċiżjoni tat‑8 ta’ Novembru 2005, ippubblikata fil‑15 ta’ Frar 2006 ( 13 ). Barra minn hekk, huwa fid-data tat‑30 ta’ Ottubru 2007 li GESLIVE bagħtet lill-kumpannija Pardo l-ewwel intimazzjoni biex tordnalha tieqaf tikkummerċjalizza din il-varjetà ( 14 ).

45.

Wara li dan ġie ppreċiżat, isir evidenti, f’għajnejja, li t-tielet interpretazzjoni proposta lill-Qorti tal-Ġustizzja, li skontha t-terminu ta’ preskrizzjoni ma jistax jibda jiddekorri qabel ma jkunu waqfu l-atti kontenzjużi, twassal biex terġa’ tinkiteb l-ewwel regola ta’ preskrizzjoni stabbilita fl-Artikolu 96 tar-Regolament Nru 2100/94.

46.

Fil-fatt, din l-ewwel regola ma tagħmel ebda riferiment għad-data tal-waqfien tal-atti kontenzjużi. Din il-konstatazzjoni hija suffiċjenti, minnha nfisha, sabiex tiċħad din l-interpretazzjoni, li twassal, fil-prattika, sabiex iżżid it-tielet kundizzjoni għall-fini li tiġi identifikata id-dies a quo: ikun jeħtieġ li l-protezzjoni tkun ingħatat, li d-detentur kien jaf bl-atti u bl-identità tal-awtur u li l-imsemmija atti kienu waqfu.

47.

Inżid ngħid li din l-interpretazzjoni tkun tmur kontra l-għan taċ-ċertezza legali mfittxija minn kull regola ta’ preskrizzjoni, kif ġustament isostni l-Gvern Elleniku. Fil-fatt, it-termini ta’ preskrizzjoni għandhom l-għan li jiżguraw iċ-ċertezza legali, kif tikkonferma l-ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja ( 15 ). Il-Qorti tal-Ġustizzja ppreċiżat b’mod partikolari li, biex jissodisfa din il-funzjoni, dan it-terminu għandu jiġi ffissat minn qabel u kull applikazzjoni b’analoġija ta’ terminu ta’ preskrizzjoni għandha tkun suffiċjentement prevedibbili għal dawk suġġetti għaliha ( 16 ).

48.

Issa, it-tielet interpretazzjoni proposta tmur kontra r-rekwiżit taċ-ċertezza legali inkwantu d-detentur ikun liberu li jressaq, f’kull mument, sakemm l-atti kontenzjużi ma jkunux waqfu, l-azzjonijiet previsti fl-Artikoli 94 u 95 tar-Regolament Nru 2100/94 kontra dawn l-atti kollha, u dan indipendentement mid-data tat-twettiq tagħhom.

49.

Fil-kuntest tal-kawża prinċipali, din l-interpretazzjoni tkun tippermetti għaldaqstant lid-detentur li jħalli lill-kumpannija Pardo tikkummerċjalizza l-mandolin tal-varjetà Nadorcott għal diversi għexieren ta’ snin, qabel ma jfittixha ġudizzjarjament għall-atti kollha mwettqa bi ksur tad-drittijiet tiegħu.

50.

Evidentement, tali interpretazzjoni tkun inkompatibbli mal-għan taċ-ċertezza legali mfittxija mir-regoli ta’ preskrizzjoni. Nenfasizza, f’dan ir-rigward, li min iwettaq il-kontrafazzjoni jista’ jkun li jkun wettaq l-atti li bihom huwa akkużat f’bona fide, jiġifieri mingħajr ma jkun jaf li dawn jippreġudikaw id-drittijiet tad-detentur.

51.

Jeħtieġ li nenfasizza wkoll il-konsegwenza paradossali tat-tielet interpretazzjoni proposta lill-Qorti tal-Ġustizzja, minn aspett iktar sistematiku. Fil-fatt, it-tieni regola ta’ preskrizzjoni stabbilita fl-Artikolu 96 tar-Regolament Nru 2100/94, li tipprovdi terminu ta’ tletin sena, ma jidhirlix li hija applikabbli f’każ bħalma huwa dan tal-kawża prinċipali, peress li din ir-regola tippreżumi l-assenza ta’ għarfien, min-naħa tad-detentur, tal-atti kontenzjużi u tal-awtur tagħhom. Għaldaqstant, kieku kellha tiġi adottata t-tielet interpretazzjoni proposta lill-Qorti tal-Ġustizzja, li skontha l-preskrizzjoni ta’ tliet snin tibda tiddekorri biss meta jkunu waqfu l-atti kontenzjużi, l-atti li jdumu fiż-żmien u li jkun jaf bihom id-detentur ma jistgħu qatt ikunu preskritti, la skont l-ewwel regola (dik li tippreżumi l-waqfien tal-atti), u lanqas skont it-tieni waħda (dik li tippreżumi l-assenza tal-għarfien).

52.

Fid-dawl tas-suespost, ftit li xejn għandi dubju dwar il-ħtieġa li din it-tielet interpretazzjoni għandha tiġi miċħuda. Il-punt tat-tluq tat-terminu ta’ tliet snin previst fl-Artikolu 96 tar-Regolament Nru 2100/94 ma jistax ikun suġġett għall-waqfien tal-atti inkwistjoni: l-uniċi kriterji applikabbli huma d-data li fiha tkun ingħatat il-protezzjoni Komunitarja u d-data li fiha d-detentur sar jaf bl-att u bl-identità tal-awtur.

53.

Għall-kompletezza, nixtieq nerġa’ nippreċiża li l-kriterju tal-“għarfien” min-naħa tad-detentur għandu, fil-fehma tiegħi, jinftiehem bħala li jirrigwarda kull sitwazzjoni fejn id-detentur kien jaf jew kellu jkun jaf bl-att u bl-identità tal-awtur. Fil-fatt, kieku jiġi applikat biss il-kriterju tal-għarfien effettiv, id-detentur ikollu l-possibbiltà li jipposponi b’mod indefinittiv il-punt tat-tluq tal-preskrizzjoni billi jirrifjuta li jsir jaf bl-att u/jew bl-identità tal-awtur. Tali interpretazzjoni ma hijiex aċċettabbli fid-dawl tal-għan ta’ kull regola ta’ preskrizzjoni, jiġifieri ċ-ċertezza legali tad-debitur ( 17 ). Fil-fehma tiegħi, ikun aħjar li l-formulazzjoni tal-Artikolu 96 tar-Regolament Nru 2100/94 tiġi emendata biex tirrifletti b’mod iktar preċiż il-veru sinjifikat ta’ dan il-kriterju.

54.

Fid-dawl tas-suespost, jeħtieġ li tingħata risposta kif ġej għall-ewwel domanda magħmula mill-qorti tar-rinviju. L-Artikolu 96 tar-Regolament Nru 2100/94 għandu jiġi interpretat fis-sens li t-terminu ta’ tliet snin jibda jiddekorri mad-data tal-avveniment li jseħħ l-aħħar, jiġifieri jew mad-data li fiha tkun ingħatat il-protezzjoni Komunitarja, jew mad-data li fiha d-detentur ikun sar jaf bl-att u bl-identità tal-awtur, u dan indipendentement mid-data li fiha l-atti jkunu eventwalment waqfu.

55.

Permezz tat-tieni u t-tielet domanda tagħha, li jeħtieġ li jiġu eżaminati flimkien, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk l-Artikolu 96 tar-Regolament Nru 2100/94 għandux jiġi interpretat fis-sens li, meta t-terminu ta’ tliet snin ikun skada fir-rigward ta’ atti rrepetuti matul iż-żmien, l-effetti tal-preskrizzjoni jestendu għall-atti kollha indipendentement mid-data tat-twettiq tagħhom, jew biss għall-atti mwettqa iktar minn tliet snin qabel il-preżentata tal-azzjonijiet previsti fl-Artikoli 94 u 95 ta’ dan ir-regolament.

56.

Nibda biex infakkar l-ovvju: ir-regoli ta’ preskrizzjoni stabbiliti fl-Artikolu 96 tar-Regolament Nru 2100/94 jistgħu jkollhom effett biss fir-rigward tal-atti mwettqa fil-passat. Għaldaqstant, azzjoni mressqa skont l-Artikolu 94(1) ta’ dan ir-regolament, biex titlob li jieqfu, fil-futur, l-atti li jippreġudikaw id-drittijiet tad-detentur ma tistax tkun milquta mill-preskrizzjoni.

57.

B’hekk, id-domanda magħmula mill-qorti tar-rinviju teżiġi li tiġi stabbilita l-portata tal-effetti ta’ din il-preskrizzjoni fir-rigward tal-passat, b’mod iktar partikolari fil-kuntest tal-azzjonijiet intiżi għall-ħlas ta’ kumpens raġonevoli (Artikolu 94(1) u Artikolu 95 tar-Regolament Nru 2100/94) jew għall-kumpens għad-dannu kkawżat bl-atti mwettqa intenzjonalment jew b’negliġenza (Artikolu 94(2) ta’ dan ir-regolament).

58.

Fil-prattika, id-domanda li tqum hija s-segwenti: meta jkun ħalla jiddekorri t-terminu ta’ preskrizzjoni ta’ tliet snin, id-detentur jitlef kompletament id-dritt li jitlob il-ħlas ta’ kumpens raġonevoli u/jew il-kumpens għad-dannu tiegħu għall-atti mwettqa fil-passat (li tikkorrispondi għall-ewwel interpretazzjoni proposta lill-Qorti tal-Ġustizzja ( 18 )) jew huwa jibqagħlu dan id-dritt għall-atti l-iktar reċenti, jiġifieri dawk imwettqa matul l-aħħar tliet snin (li tikkorrispondi għat-tieni interpretazzjoni ( 19 ))?

59.

Għandi nikkonstata li l-formulazzjoni tal-Artikolu 96 tar-Regolament Nru 2100/94 ma ssolvix espressament din il-kwistjoni, b’kuntrast mal-kwistjoni tad-dies a quo eżaminata iktar qabel.

60.

Madankollu, diversi elementi jimmilitaw favur it-tieni interpretazzjoni proposta lill-Qorti tal-Ġustizzja, li skontha d-detentur jibqagħlu d-dritt li jitlob kumpens għall-atti mwettqa matul l-aħħar tliet snin.

61.

Fl-ewwel lok, l-Artikolu 96 tar-Regolament Nru 2100/94 jikkontempla l-preskrizzjoni ta’ “att”, u mhux ta’ aġir li jkun indikat bħala “numru ta’ atti”. Dan l-użu tas-singular huwa iktar u iktar sinjifikattiv peress li l-azzjonijiet previsti fl-Artikoli 94 u 95 ta’ dan ir-regolament ikunu spiss intiżi għal numru ta’ atti distinti li kull wieħed minnhom jippreġudika d-drittijiet tad-detentur ( 20 ).

62.

Dan l-użu tas-singular jissuġġerixxi li, għall-finijiet tal-applikazzjoni tal-Artikolu 96 tar-Regolament Nru 2100/94, jeħtieġ li jiġu kkunsidrati separatament l-atti li jippreġudikaw id-drittijiet tal-proprjetarju. Għaldaqstant, għall-finijiet li jiġu stabbiliti l-effetti tal-preskrizzjoni, jeħtieġ li jiġi eżaminat, separatament għal kull att, jekk skadiex it-terminu ta’ preskrizzjoni ta’ tliet snin.

63.

Fil-prattika, il-qorti nazzjonali jkollha tivverifika, għal kull att ta’ kontrafazzjoni, jekk iddekorrewx iktar minn tliet snin mill-avveniment li seħħ l-aħħar bejn, min-naħa waħda, id-data li fiha ngħatat il-protezzjoni Komunitarja u, min-naħa l-oħra, id-data li fiha d-detentur sar jaf bl-att jew bl-identità tal-awtur, peress li huwa evidenti li dan l-għarfien ma setax seħħ qabel it-twettiq tal-att inkwistjoni.

64.

Dan ifisser li l-atti mwettqa matul il-perijodu ta’ protezzjoni provviżorja, imsemmija fl-Artikolu 95 tar-Regolament Nru 2100/94, ikunu preskritti qabel dawk li jitwettqu wara l-għoti tal-protezzjoni Komunitarja, li huma s-suġġett tal-Artikolu 94 ta’ dan ir-regolament.

65.

Din is-soluzzjoni jidher li ġiet adottata mill-kummentarji fil-qasam tal-protezzjoni tal-varjetajiet ta’ pjanti ( 21 ).

66.

Fit-tieni lok, nixtieq niġbed l-attenzjoni fuq l-implikazzjonijiet prattiċi tal-interpretazzjoni kuntrarja, li skontha l-iskadenza tat-terminu ta’ tliet snin previst fl-Artikolu 96 tar-Regolament Nru 2100/94 tinvolvi preskrizzjoni li testendi għall-atti kollha li jippreġudikaw id-drittijiet tad-detentur, indipendentement mid-data tat-twettiq tagħhom.

67.

Fil-prattika, din l-interpretazzjoni tirriskja li twassal għal soluzzjoni paradossali li skontha kull att ta’ kontrafazzjoni futur ikun milqut bil-preskrizzjoni, jekk ikun jirriżulta minn aġir li d-detentur kien jaf bih għal iktar minn tliet snin, kif ġustament sostniet il-kumpannija Club de Variedades Vegetales Protegidas.

68.

Għaldaqstant, skont l-imsemmija interpretazzjoni, fil-kuntest tal-kawża prinċipali, il-fatt li d-detentur ħalla jiddekorri terminu ta’ tliet snin wara l-ewwel intimazzjoni, fit‑30 ta’ Ottubru 2007, huwa suffiċjenti biex itellfu kull possibbiltà li jinvoka d-drittijiet tiegħu fil-konfront tal-aġir kontenzjuż, u dan inkluż fil-futur jekk dan l-aġir ikompli.

69.

Jidhirli li tali interpretazzjoni hija diffiċli li tkun irrikonċiljata ma’ dak li jirrappreżenta kemm is-suġġett u kif ukoll l-għan imfittex mir-Regolament Nru 2100/94, jiġifieri l-protezzjoni Komunitarja tal-varjetajiet ta’ pjanti.

70.

Barra minn hekk, nenfasizza li dan ir-riskju xejn ma huwa teoretiku, inkwantu numru kbir ta’ atti li jippreġudikaw id-drittijiet tad-detentur, fil-qasam tal-protezzjoni ta’ varjetajiet ta’ pjanti, jirriżultaw minn aġir fit-tul ( 22 ).

71.

Fit-tielet lok, nirrileva li l-interpretazzjoni li jiena nipproponi hija komunement aċċettata fil-qasam tal-preskrizzjoni tal-kontrafazzjonijiet fid-dritt tal-privattivi, li għandu ċerta xebh ma’ dak tal-protezzjoni tal-varjetajiet ta’ pjanti ( 23 ).

72.

Għaldaqstant, il-kummentarji Ġermaniżi ( 24 ), Franċiżi ( 25 ) u Belġjani ( 26 ), b’mod partikolari, jenfasizzaw li r-reat tal-kontrafazzjoni fil-qasam tal-privattivi għandu jiġi eżaminat bħala “kontinwazzjoni ta’ reati” u mhux bħala “reat kontinwat” ( 27 ). Din is-soluzzjoni tikkorrispondi, essenzjalment, għal dik li jien ipproponejt qabel, li tikkonsisti li jiġu kkunsidrati separatament l-atti li jippreġudikaw id-drittijiet tad-detentur, għall-finijiet tal-applikazzjoni tal-Artikolu 96 tar-Regolament Nru 2100/94.

73.

Fir-raba’ lok, u għall-kompletezza, nippreċiża li kemm ir-Regolament (UE) 2017/1001 dwar it-trademark tal-Unjoni Ewropea ( 28 ) kif ukoll id-Direttiva (UE) 2015/2436 biex jiġu approssimati l-liġijiet tal-Istati Membri dwar it-trade marks ( 29 ) jinkludu regola ta’ “dekadenza minħabba t-tolleranza” li tikkorrispondi, essenzjalment, għall-ewwel interpretazzjoni proposta lill-Qorti tal-Ġustizzja ( 30 ) – u li jien għadni kif ċħadt.

74.

L-Artikolu 61(1) tar-Regolament Nru 2017/1001 u l-Artikolu 9(1) tad-Direttiva 2015/2436 jipprovdu, fil-fatt, li d-detentur li jkun ittollera għal perijodu ta’ ħames snin konsekuttivi, l-użu ta’ trademark sussegwenti, waqt li jkun jaf b’dan l-użu, hu ma jkunx jista’ iktar jitlob dikjarazzjoni li t-trade mark hija invalida, sakemm ir-reġistrazzjoni ma tkunx saret b’mala fide ( 31 ). Barra minn hekk, l-Artikolu 16(1) tal-imsemmi Regolament u l-Artikolu 18(1) tal-imsemmija direttiva jżidu li d-detentur ma jkunx jista’ iktar, f’tali ipoteżi, jipprojbixxi l-użu ta’ din it-trade mark fil-kuntest ta’ proċedura ta’ kontrafazzjoni.

75.

Għaldaqstant, id-dritt tat-trade marks jinkludi regola li tipprovdi li d-detentur jitlef kull possibbiltà li jipproċedi, u dan inkluż fil-futur, meta huwa jħalli jiddekorri terminu ta’ ħames snin minn meta huwa jkun sar jaf bl-użu ta’ trade mark sussegwenti, u dan kemm fil-kuntest ta’ azzjoni għall-invalidità jew kif ukoll f’dak ta’ azzjoni għall-kontrafazzjoni.

76.

L-eżistenza ta’ din ir-regola ma tikkontestax madankollu ir-raġunament li jien esponejt qabel, u dan għaż-żewġ raġunijiet li ġejjin.

77.

Min-naħa waħda, l-eżistenza ta’ din ir-regola hija spjegata miż-żewġ karatteristiċi tad-dritt tat-trade marks, li ma jsibux parhom fid-dritt tal-privattivi u lanqas fid-dritt tal-varjetajiet ta’ pjanti. Fil-fatt, b’kuntrast ma’ dawn l-aħħar żewġ sistemi ta’ proprjetà intellettwali, li l-perijodu tagħhom huwa limitat fiż-żmien ( 32 ), il-protezzjoni tat-trade marks għandha żmien potenzjalment limitat, bid-detentur ikollu jġedded ir-reġistrazzjoni tiegħu kull għaxar snin ( 33 ). Minn dan l-aspett, ir-regola tad-dedakenza minħabba t-tolleranza tiġi analizzata bħala li tnaqqas iż-żmien potenzjalment illimitat tal-protezzjoni tat-trade marks.

78.

Barra minn hekk, l-eżistenza ta’ din ir-regola hija ġġustifikata wkoll fid-dawl tal-funzjoni essenzjali tat-trade mark, li huwa li tiggarantixxi lill-konsumatur jew lill-utent finali l-identità tal-oriġini tal-prodott jew tas-servizz indikat mit-trade mark, billi tippermettilu li jiddistingwi mingħajr konfużjoni possibbli dan il-prodott jew dan is-servizz minn dawk li għandhom oriġini oħra ( 34 ). Id-dekadenza minħabba t-tolleranza tippreżumi, b’xi mod, li l-funzjoni essenzjali tat-trade mark ma tistax iktar tkun ssodisfatta meta d-detentur ittollera, għal ħames snin, l-użu ta’ trade mark sussegwenti li għandha r-riskju ta’ konfużjoni.

79.

Min-naħa l-oħra, nenfasizza li r-regola ta’ dedakenza minħabba t-tolleranza hija s-suġġett ta’ dispożizzjonijiet espressi u ddettaljati, kemm fir-Regolament 2017/1001 kif ukoll fid-Direttiva 2015/2436. Fid-dawl tal-konsegwenzi drastiċi tagħha fuq id-drittijiet tad-detentur, jiena tal-fehma li l-eżistenza ta’ tali regola ma tistax tkun preżunta fil-kuntest ta’ sistema ta’ protezzjoni tal-proprjetà intellettwali. Għaldaqstant, fl-assenza ta’ dispożizzjonijiet ekwivalenti fir-Regolament Nru 2100/94, jeħtieġ li jiġi konkluż li l-protezzjoni tal-varjetajiet ta’ pjanti ma hijiex suġġetta għad-dekadenza minħabba t-tolleranza.

80.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet kollha preċedenti, jeħtieġ li tingħata risposta kif ġej għat-tieni u t-tielet domanda tal-qorti tar-rinviju. L-Artikolu 96 tar-Regolament Nru 2100/94 għandu jiġi interpretat fis-sens li, meta t-terminu ta’ tliet snin ikun skada fir-rigward ta’ atti rrepetuti matul iż-żmien, huma biss l-atti mwettqa iktar minn tliet snin qabel it-tressiq tal-azzjonijiet previsti fl-Artikoli 94 u 95 ta’ dan ir-regolament li jkunu preskritti.

81.

Għaldaqstant, id-detentur jibqagħlu d-dritt li jressaq l-imsemmija azzjonijiet għal dak li jikkonċerna l-atti mwettqa matul l-aħħar tliet snin.

82.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nipproponi lill-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi għad-domandi preliminari magħmula mit-Tribunal Supermo (il-Qorti Suprema, Spanja) bil-mod kif ġej: