1.

Ir-Regolament (UE) Nru 650/2012, tal-Parlament Ewropea u tal‑Kunsill, tal-4 ta’ Lulju 2012, dwar il-ġuriżdizzjoni, il-liġi applikabbli, ir-rikonoxximent u l-infurzar ta’ deċiżjonijiet u l-aċċettazzjoni u l‑infurzar ta’ strumenti awtentiċi fil-qasam tas-suċċessjonijiet u dwar il‑ħolqien ta’ Ċertifikat Ewropew tas-Suċċessjoni ( 2 ), li daħal fis-seħħ fis‑16 ta’ Awwissu 2012, huwa, skont it-tieni paragrafu tal-Artikolu 84 ta’ dan ir-regolament, minbarra xi dispożizzjonijiet ġenerali, applikabbli mis-17 ta’ Awwissu 2015.

2.

Il-Qorti tal-Ġustizzja qed tintalab għall-ewwel darba ( 3 ) dwar l‑interpretazzjoni tad-dispożizzjonijiet tar-Regolament Nru 650/2012, u speċjalment tal-eċċezzjonijiet previsti fl-Artikolu 1(2)(k) u (l) ta’ dan ir‑regolament, li jeskludu mill-kamp ta’ applikazzjoni tiegħu “in-natura tad-drittijiet in rem” u “kwalunkwe reġistrar f’reġistru ta’ drittijiet fi proprjetà immobbli jew mobbli, inklużi r-rekwiżiti legali għal tali reġistrar, u l-effetti ta’ reġistrar jew in-nuqqas ta’ reġistrar ta’ dawn id‑drittijiet f’reġistru” ( 4 ).

3.

Ir-riflessjoni tagħna ser teħodna fuq punt delikat ferm, dak tad‑delimitazzjoni tal-liġi tas-suċċessjoni u tad-dritt in rem, li fuqu saru ħafna negozjati, kif enfasizzat il-Kummissjoni Ewropea fl‑osservazzjonijiet bil-miktub tagħha ( 5 ), kif ukoll fid-duttrina ( 6 ).

4.

B’mod konkret, fil-kawża prinċipali, għandu jiġi stabbilit jekk id‑dispożizzjonijiet li jeskludu l-każijiet ta’ applikazzjoni tal-lex situ tal‑proprjetà kkonċernata jistgħux ikunu l-bażi ta’ rifjut ta’ rikonoxximent ta’ effetti reali ta’ legat “b’invokazzjoni”, li permezz tiegħu d-dritt fuq il-proprjetà jiġi trażmess b’mod dirett lil-legatarju fil‑ftuħ tas-suċċessjoni, meta jirrigwarda d-dritt ta’ proprjetà ta’ immobbli li jinsab fi Stat Membru li ma jirrikonoxxix din il-forma ta’ legat, iżda jirrikonoxxi biss il-legat “b’eżekuzzjoni”. B’din id‑dispożizzjoni, il-werriet huwa obbligat jittrasferixxi d-dritt fuq il‑proprjetà lil-legatarju, li jagħti li dan tal-aħħar id-dritt li jitlob l‑eżekuzzjoni tal-legat.

5.

Wara li ser inkun spjegajt għaliex l-eċċezzjonijiet ta’ inammissibbiltà għandhom jiġu miċħuda, ser nara li huwa ġġustifikat li jiġi kkunsidrat:

6.

Għalhekk nipproponi sabiex tingħata risposta negattiva għad‑domanda magħmula.

7.

Il-premessi 7, 9, 15, 16, 18, 19, 37 u 67 tar-Regolament Nru 650/2012 jipprevedu:

[…]

[…]

[…]

[…]

[…]

8.

Skont l-Artikolu 1 ta’ dan ir-regolament:

“1.   Dan ir-Regolament għandu japplika għas-suċċessjoni għall‑patrimonji tad-deċeduti. Ma japplikax għall-materji fiskali, doganali u amministrattivi.

2.   Dawn li ġejjin huma esklużi mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dan ir‑Regolament:

[…]

9.

Skont l-Artikolu 21(1) tal-imsemmi regolament, li jistabbilixxi r‑regola ġenerali li tikkonċerna l-liġi applikabbli għas-suċċessjoni:

“1 Dment li ma jkunx previst mod ieħor f’dan ir-Regolament, il-liġi applikabbli għas-suċċessjoni tad-deċedut fl-intier tagħha għandha tkun il‑liġi tal-Istat li fih id-deċedut kellu r-residenza abitwali tiegħu fil‑mument tal-mewt.”

10.

L-Artikolu 22 tar-Regolament Nru 650/2012, intitolat “Għażla ta’ liġi”, fil-paragrafi 1 u 2 tiegħu jipprevedi:

“1.   Persuna tista’ tagħżel bħala l-liġi li tirregola s-suċċessjoni tagħha fl-intier tagħha l-liġi tal-Istat li hija jkollha ċ-ċittadinanza tiegħu fil‑mument li fiha tkun qiegħda tagħmel l-għażla.

[…]

2.   L-għażla ta’ liġi għandha ssir b’mod espliċitu f’dikjarazzjoni fil‑forma ta’ trasferiment causa mortis jew tintwera b’mod ċar bit-termini ta’ tali trasferiment.”

11.

L-Artikolu 23 ta’ dan ir-regolament, intitolat “Il-kamp ta’ applikazzjoni tal-liġi applikabbli”, fil-paragrafi 1 u 2(e) tiegħu jipprevedi:

“1.   Il-liġi determinata skont l-Artikolu 21 jew l-Artikolu 22 għandha tirregola s-suċċessjoni fl-intier tagħha.

2.   Dik il-liġi tirregola, b’mod partikolari:

[…]

12.

Skont l-Artikolu 31 tal-imsemmi regolament, intitolat “Adattament ta’ drittijiet in rem”:

“Meta persuna tinvoka dritt in rem li hija tkun intitolata għalih skont il‑liġi applikabbli għas-suċċessjoni, u l-liġi tal-Istat Membru fejn id-dritt huwa invokat ma jirrikonoxxix id-dritt in rem inkwistjoni, dak id-dritt għandu, jekk meħtieġ u safejn possibbli, jiġi adattat għall-eqreb dritt in rem ekwivalenti skont il-liġi ta’ dak l-Istat waqt li jittieħed kont tal‑għanijiet u tal-interessi li jfittex id-dritt in rem speċifiku u l-effetti marbutin miegħu.”

13.

Il-Kapitolu V tar-Regolament Nru 650/2012 huwa ddedikat għall‑istrumenti awtentiċi u tranżazzjonijiet ġudizzjarji.

14.

Skont l-Artikolu 59(1) ta’ dan ir-regolament, intitolat “Aċċettazzjoni ta’ strumenti awtentiċi”, “[s]trument awtentiku stabbilit [redatt] fi Stat Membru għandu jkollu l-istess effetti evidenzjarji fi Stat Membru ieħor bħal ma għandu fl-Istat Membru tal-oriġini jew l-aktar effetti komparabbli, dment li dan ma jkunx manifestament kuntrarju għall-ordni pubbliku (‘ordre public’) fl-Istat Membru kkonċernat”.

15.

Fil-Kapitolu VI tal-imsemmi regolament, iddedikat għaċ‑ċertifikat Ewropew tas-suċċessjoni, l-Artikolu 62 intitolat “Ħolqien ta’ Ċertifikat Ewropew tas-Suċċessjoni”, jipprevedi:

“1.   Dan ir-Regolament joħloq Ċertifikat Ewropew tas-Suċċessjoni […] li għandu jinħareġ għall-użu fi Stat Membru ieħor u għandu jipproduċi l‑effetti elenkati fl-Artikolu 69.

2.   L-użu taċ-Ċertifikat [Ewropew tas-Suċċessjoni] ma għandux ikun mandatorju.

[…]”.

16.

L-Artikolu 63 tar-Regolament Nru 650/2012, intitolat “Fini taċ‑Ċertifikat [Ewropew tas-Suċċessjoni]”, fil-paragrafi 1 u 2(b) tiegħu jipprevedi:

“1.   Iċ-Ċertifikat [Ewropew tas-Suċċessjoni] hu għall-użu minn werrieta, legatarji li għandhom drittijiet diretti fis-suċċessjoni u eżekuturi ta’ testmenti jew amministraturi tal-patrimonju li, fi Stat Membru ieħor, jkunu jeħtieġu jinvokaw l-istatus tagħhom jew li jeżerċitaw rispettivament id-drittijiet tagħhom bħala werrieta jew legatarji u/jew is‑setgħat tagħhom bħala eżekuturi ta’ testmenti jew amministraturi tal‑patrimonju.

2.   Iċ-Ċertifikat [Ewropew tas-Suċċessjoni] jista’ jintuża, b’mod partikolari, biex jiġi muri wieħed jew iżjed minn dawn li ġejjin:

[…]

17.

L-Artikolu 68 ta’ dan ir-regolament, imdaħħal fl-istess kapitolu, intitolat “Kontenut taċ-Ċertifikat [Ewropew tas-suċċessjoni]”, jipprevedi:

“Iċ-Ċertifikat [Ewropew tas-suċċessjoni] għandu jkun fih l‑informazzjoni li ġejja sa fejn meħtieġ għall-fini li għalih jinħareġ:

[…]

[…]”

18.

L-Artikolu 69 tal-imsemmi regolament, intitolat “Effetti taċ‑Ċertifikat [Ewropew tas-suċċessjoni]”, jipprevedi, fil-paragrafi 2 u 5 tiegħu:

“2.   Għandu jkun preżunt li ċ-Ċertifikat [Ewropew tas-suċċessjoni] juri b’mod preċiż elementi li jkunu ġew stabbiliti skont il-liġi applikabbli għas-suċċessjoni jew skont kwalunkwe liġi oħra applikabbli għal elementi speċifiċi. Il-persuna msemmija f[’dan iċ-]Ċertifikat bħala l‑werrieta, il-legatarju, l-eżekutur tat-testment jew l-amministratur tal‑patrimonju għandha titqies li għandha l-istatus imsemmi fiċ-Ċertifikat u/jew li għandha d-drittijiet jew is-setgħat imsemmijin fiċ-Ċertifikat bl‑ebda kondizzjoni u/jew restrizzjoni marbuta ma’ dawk id-drittijiet jew setgħat ħlief minn dawk iddikjarati fiċ-Ċertifikat [Ewropew tas‑Suċċessjoni].

[…]

5.   Iċ-Ċertifikat [Ewropew tas-Suċċessjoni] għandu jikkostitwixxi dokument validu għar-reġistrazzjoni ta’ proprjetà tas-suċċessjoni fir‑reġistru rilevanti ta’ Stat Membru, mingħajr preġudizzju għall-punti (k) u (l) tal-Artikolu 1(2)”.

19.

Skont l-Artikolu 981 1(1) tal-Kodeks Cywilny (kodiċi ċivili, iktar ’il quddiem il-“Kodiċi Ċivili”):

“1. It-testatur jista’ jiddeċiedi, permezz ta’ testment notarili, li persuna partikolari takkwista l-oġġett ta’ legat mill-mument tal-ftuħ tas‑suċċessjoni (legat “b’invokazzjoni”).

20.

Skont il-punt 2 tal-paragrafu 2 ta’ dan l-artikolu:

“L-oġġett ta’ dan il-legat jista’ jikkonsisti b’mod partikolari:

[…]

[…]”

21.

L-Artikolu 968 tal-Kodiċi Ċivili jikkonċerna il-“legat b’eżekuzzjoni”, li permezz tiegħu t-testatur jista’ jagħżel kull forma testamentarja legali, inkluż it-testment olografiku.

22.

Skont l-Artikolu 81 tal-Prawo o notariacie (liġi li tintroduċi kodiċi notarili, iktar ’il quddiem il-“Kodiċi Notarili”) tal‑14 ta’ Frar 1991 ( 7 ), kif emendata bil-liġi tat-13 ta’ Diċembru 2013 ( 8 ), in‑nutar huwa obligat li jirrifjuta li jeżegwixxi att notarili illeċitu.

23.

L-Artikolu 83(2) tal-Kodiċi Notarili jipprevedi li r-rifjut li jeżegwixxi att notarili huwa suġġett għal stħarriġ meta l-persuna kkonċernata mir-rifjut tippreżenta rikors. Dan tal-aħħar qabel kollox ikun suġġett ta’ awtokontroll min-nutar stess, li jista’ jiddeċiedi li huwa fondat u jirrediġi l-att. Jekk in-nutar stess ma jilqax ir-rikros, dan jiġi eżaminat mis-Sąd Okręgowy (qorti reġjonali, il-Polonja) tal-post fejn huwa stabbilit in‑nutar. Skont il-ġurisprudenza nazzjonali, is-Sąd Okręgowy (qorti reġjonali) tiddeċiedi fit-tieni istanza.

24.

Aleksandra Kubicka, ċittadina Pollakka, omm ta’ żewġt ulied li għadhom minuri, li twieldu miż-żwieġ tagħha ma’ ċittadin Ġermaniż, hija koproprjetarja bin-nofs miegħu ta’ immobbli, li jinsab fi Frankfurt (Oder)(il-Ġermanja), li fih tirrisjedi l-familja.

25.

Sabiex tagħmel it-testment tagħha, A. Kubicka marret għand nutar li jeżerċita fi Słubice (Polonja). Hija xtaqet li fil-mument tal-ftuħ tas‑suċċessjoni tagħha, żewġha jieħu s-sehem tad-drittijiet li hija kellha fuq l-immobbli komuni. Hija għażlet li tagħmel legat “b’invokazzjoni”, kif previst mil-liġi tas-suċċessjoni Pollakka, fl-Artikolu 981(1) tal-Kodiċi Ċivili. Għall-kumplament tal-patrimonju tagħha, hija ppreferiet iżżomm l-ordni ta’ suċċessjoni legali, li permezz tagħha żewġha u uliedha jirtu f’ishma indaqs.

26.

Abbażi tal-Artikolu 81 tal-Kodiċi Notarili, assistent tan-nutar, Marcin Margoński, irrifjuta li jirrediġi att testamentarju li jkun fih legat “b’invokazzjoni”.

27.

Sabiex isostni li tali legat kien kuntrarju għal-leġiżlazzjoni, id‑duttrina u l-ġurisprudenza Ġermaniża relatata mad-drittijiet in rem u mal-portata tar-reġistru tal-artijiet, u li dawn għandhom jiieħdu kont tal-Artikolu 1(2)(k) u (l) u l-Artikolu 31 tar-Regolament Nru 650/2012, dan l-assistent tan-nutar irrileva li:

28.

L-assistent tan-nutar jiġġustifika wkoll l-analiżi tiegħu billi jfakkar fil-motivi tal-liġi Ġermaniża li implementat ir-Regolament Nru 650/2012, jiġifieri l-Internationales Erbrechtsverfahrensgesetz (liġi dwar il‑proċeduri dwar id-dritt tas-suċċessjoni internazzjonali) tad‑29 ta’ Ġunju 2015 ( 9 ), li fiha dan il-passaġġ li ġej: “[g]ħall-kuntrarju, id-dritt Ġermaniż ma jirrikonoxxix il-legat ‘b’invokazzjoni’, tant li ma huwiex mandatorju li jiġi rrikonoxxut fil-kuntest [ta’ dan ir‑]regolament [Artikolu 1(2)(k)]. Id-dritt Ġermaniż kien diġà beda bl‑adattament ta’ tali legat sabiex jiġi ttrasformat fid-dritt li jaqa’ fid-dritt tal-obbligazzjonijiet (legat ‘b’eżekuzzjoni’). L‑Artikolu 31 [tal-imsemmi] regolament ma jibdel xejn minn din is-sitwazzjoni”.

29.

Filwaqt li sostniet li ebda dispożizzjoni tar-Regolament Nru 650/2012 ma tiġġustifika li ma jiġux irrikonoxxuti l-effetti reali tal‑legat “b’invokazzjoni”, previst fil-liġi tas-suċċessjoni li hija għażlet, A. Kubicka ppreżentat rikors quddiem l-assistent tan-nutar.

30.

Peress li dan tal-aħħar ikkonferma r-rifjut tiegħu li jirrediġi l-att notrali, A. Kubicka għalhekk ippreżentat rikors quddiem il-qorti tar-rinviju.

31.

Din qieset li hija ġiet mitluba tevalwa sa fejn l-effetti li jirriżultaw mil-liġi tas-suċċessjoni tista’ tiġi limitata bil-liġi tal-lex situ.

32.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, is-Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim (qorti reġjonali ta’ Gorzów Wielkopolski, il-Polonja) iddeċidiet li tissospendi l‑proċeduri quddiemha u li tagħmel id-domanda segwenti lill-Qorti tal‑Ġustizzja:

“L-Artikoli 1(2)(k) u (l) jew 31 tar-Regolament (UE) Nru 650/2012 […] għandhom jiġu interpretati fis-sens li dawn jippermettu r-rifjut tar‑rikonoxximent tal-effetti reali ta’ legat “b’invokazzjoni” (legatum per vindicationem) previst mil-liġi tas-suċċessjoni, meta dan il-legat jirrigwarda d-dritt għall-proprjetà ta’ immobbli li jinsab fi Stat Membru li l-leġiżlazzjoni tiegħu ma tirrikonoxxix l-istabbiliment tal-legat b’effett reali dirett?”

33.

Il-Gvern Ġermaniż u dak Ungeriż qajmu, fl-osservazzjonijiet bil‑miktub tagħhom, l-inammissibbiltà tad-domanda preliminari għaliex hija ipotetika.

34.

Preliminarjament, għandu jitfakkar li, skont ġurisprudenza stabbilita, “il-proċedura prevista fl-Artikolu 267 TFUE hija strument ta’ kooperazzjoni bejn il-Qorti tal-Ġustizzja u l-qrati nazzjonali. Minn dan isegwi li huma biss il-qrati nazzjonali, li qed jisimgħu l-kawża u li għandhom ir-responsabbiltà li jagħtu d-deċiżjoni ġudizzjarja, li għandhom jiddeterminaw, fid-dawl taċ-ċirkustanzi partikolari ta’ kull kawża, kemm il-ħtieġa għal deċiżjoni preliminari sabiex ikunu jistgħu jaqtgħu s-sentenza kif ukoll ir-rilevanza tad-domandi li jagħmlu lill-Qorti tal-Ġustizzja. Konsegwentement, peress li d-domandi preliminari magħmula mill-qrati nazzjonali huma dwar l-interpretazzjoni ta’ dispożizzjoni tad-dritt tal-Unjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja, bħala prinċipju, għandha l-obbligu li tiddeċiedi. Madankollu, ir-rifjut tal-Qorti tal‑Ġustizzja li tiddeċiedi fuq domanda preliminari magħmula minn qorti nazzjonali huwa possibbli meta jkun jidher b’mod manifest li l‑interpretazzjoni mitluba tad-dritt tal-Unjoni ma għandhiex rabta mar‑realtà jew mas-suġġett tat-tilwima fil-kawża prinċipali, meta l‑problema tkun ta’ natura ipotetika jew inkella meta l-Qorti tal-Ġustizzja ma jkollhiex elementi ta’ fatt u ta’ liġi neċessarji sabiex tirrispondi b’mod utli għad-domandi magħmula lilha” ( 10 ).

35.

Il-Gvern Ungeriż stieden lill-Qorti tal-Ġustizzja sabiex ma tirrispondix it-talba għal deċiżjoni preliminari għaliex tirrigwarda rifjut ta’ rikonoxximent ta’ effett ta’ legat fuq id-drittijiet in rem li l-awtorità Ġermaniża inkarigata miż-żamma tar-reġistru tal-artijiet għadha ma esprimietx, peress li l-mewt tat-testatriċi kienet għadha ma seħħitx. Dan il-Gvern jikkunsidra li din id-domanda titlob biss interpretazzjoni tad‑dispożizzjonijiet nazzjonali Pollakki u Ġermaniżi dwar il-legat sabiex tiġi stabbilita r-relazzjoni ta’ bejniethom.

36.

Jien nirrileva, filwaqt li nirreferi għall-premessa 7 tar-Regolament Nru 650/2012, li dan huwa intiż sabiex iċ-ċittadini jkunu f’pożizzjoni li jorganizzaw is-suċċessjoni tagħhom, u sabiex jiżgura b’mod effettiv id‑drittijiet tal-werrieta u l-legatarji. Għalhekk, id-domandi li jirrigwardaw sitwazzjonijiet li fihom isiru limitazzjonijiet għal-libertà tat-testatur dwar il-wirt tiegħu huma ammissibbli. Lanqas huwa konċepibbli, għal raġunijiet ta’ ċertezza legali, li l-kwistjoni tista’ tiġi ttrattata biss meta tinfetaħ is-suċċessjoni, meta fl-istadju li qed jiġi redatt l-att jinqalgħu diffikultajiet ta’ interpretazzjoni.

37.

Skont il-Gvern Ġermaniż, il-qorti tar-rinviju tqis li għandha tivverifika l-illegalità tal-att magħżul mir-rikorrenti, fir-rigward tal-Artikolu 81 tal-Kodiċi Notarili, mingħajr madankollu ma tispjega f’hiex tirriżulta, skont id-dritt Pollakk, bin-nuqqas ta’ rikonoxximent mid-dritt Ġermaniż tal-legat “b’invokazzjoni”.

38.

Madankollu, nirrileva, kif tfakkar ukoll waqt is-seduta, l-obbligu tan-nutar li jirrifjuta li jirrediġi att li jikser ir-rekwiżiti legali għandu jiġi interpretat b’mod wiesa’. Dan bil-fors jinkludi, peress li huwa uffiċjal pubbliku, id-dmir li jagħti parir u li jivverifika l-effikaċja tal-att fir‑rigward tal-għan li għandu jintlaħaq mill-persuna kkonċernata.

39.

Issa, it-tilwima fil-kawża prinċpali, kif jirriżulta mit-talba għal deċiżjoni preliminari, tirrigwarda x-xewqa tat-testatriċi li torganizza t-trasferiment dirett tal-beni mingħajr il-bżonn li jsiru formalitajiet oħra wara l-mewt tagħha.

40.

Ir-rilevanza tal-analiżi mil-qorti tar-rinviju tad-dritt sostantiv Ġermaniż, li skontha legat “b’invokazzjoni” ta’ drittijiet eżerċitati fuq immobbli li jinsab fil-Ġermanja ma jistax ikollu effett, ġiet ikkonfermata ( 11 ).

41.

Peress li l-qorti tar-rinviju hija adita mill-kontestazzjoni tar-rifjut tan-nutar li jirrediġi tali att, kif previst mil-liġi magħżula mit-testatriċi, iżda mhux irrikonoxxuta mil-lex situ tal-immobbli, għandu jiġi kkunsidrat li t-talba għall-interpretazzjoni ma hijiex ipotetika.

42.

Konsegwentement, fl-opinjoni tiegħi, id-domanda preliminari hija ammissibbli.

43.

It-tilwima fil-kawża prinċipali tirrigwarda t-trasferiment tad-dritt ta’ proprjetà ta’ A. Kubicka, ċittadina Pollakka, fuq immobbli, li jinsab fil-Ġermanja, wara l-mewt tagħha, b’effett ta’ legat.

44.

Dan it-trasferiment causa mortis jaqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni tar-Regolament Nru 650/2012 skont l-Artikolu 1 u l-Artikolu 3(1)(a) tiegħu.

45.

Il-modalitajiet ta’ dan it-trasferiment huma suġġetti, bħala regola, għal-liġi tas-suċċessjoni magħżula minn A. Kubicka. Fil-fatt, skont l‑Artikolu 22 ta’ dan ir-regolament, din tista’ tagħżel bħala liġi li tirregola s-suċċessjoni kollha tagħha l-liġi tal-Istat tan-nazzjonalità tagħha fil‑mument tal-għażla tagħha. U l-Artikolu 23(2)(e) tal-imsemmi regolament jipprevedi li din il-liġi tirregola, b’mod partikolari, it‑trasferiment tad-drittijiet li jagħmlu parti mill-patrimonju lil-legatarji. Din l-analiżi hija kkorroborata mill-premessa 42 tal-istess regolament li tipprevedi li “[i]l‑liġi determinata bħala l-liġi applikabbli għas‑suċċessjoni għandha tirregola s-suċċessjoni mill-ftuħ tas‑suċċessjoni sat-trasferiment tal-proprjetà tal-assi li jiffurmaw parti mill‑patrimonju lill-benefiċjarji, kif determinat minn din il-liġi. […]”.

46.

B’dan il-legat, A. Kubicka tixtieq tagħti lil-legatarju s-sehem tagħha tal-proprjetà sħiħa ta’ beni, jiġifieri dritt in rem irrikonoxxut fiż‑żewġ sistemi legali kkonċernati, bħal dak li hija teżerċita bħalissa.

47.

L-għażla ta’ legat “b’invokazzjoni” minflok legat “b’eżekuzzjoni” għalhekk ma tibdilx il-kontenut tad-dritt li ser ikun eżerċitat fuq il-beni. Hija limitata għal mod ta’ kif ser isir it-trasferiment dirett ta’ dritt in rem, minflok trasferiment indirett bil-ħolqien ta’ dritt in personam favur il‑legatarju.

48.

Issa, l-esklużjoni prevista fl-Artikolu 1(2)(k) tar-Regolament Nru 650/2012 ma ssemmix din id-diverġenza ta’ modalità tat‑trasferiment, kuntrarjament għal dak li jsostni l-Gvern Ġermaniż. Fil‑fatt, huma biss in-natura u n-numru tad-drittijiet in rem li għandhom jibqgħu fil-kompetenza tal-lex situ tal-immobbli, kif huwa spjegat, b’mod ċar ħafna, fil-premessa 15 ta’ dan ir-regolament.

49.

Għalhekk, ir-riferiment għall-Artikolu 1(2)(k) tal-imsemmi regolament jista’ jitwarrab mid-diskussjoni, minħabba l-kamp ta’ applikazzjoni tiegħu.

50.

Konsegwentement, l-istess jista’ jingħad għall-Artikolu 31 tar‑Regolament Nru 650/2012, li ma huwiex intiż li japplika, skont il‑kliem tiegħu, ħlief f’każijiet, meta “persuna tinvoka dritt in rem li hija tkun intitolata għalih skont il-liġi applikabbli għas-suċċessjoni, u l-liġi tal-Istat Membru fejn id-dritt huwa invokat ma jirrikonoxxix id-dritt in rem inkwistjoni”.

51.

Baqa’ għalhekk li tingħata tweġiba fuq l-aħħar punt li ġej, ippreżentat mill-Gvern Ġermaniż bħala determinanti ( 12 ): l-esklużjoni tal‑Artikolu 1(2)(l) ta’ dan ir-regolament tista’ tillimita l-effetti tal-liġi tas-suċċessjoni fuq it-trasferiment tal-beni, kif iddefinit fl-Artikolu 23(e) tal-imsemmi regolament?

52.

Fi kliem ieħor, jekk, bis-saħħa tal-liġi tas-suċċessjoni, magħżula mit-testatur, werriet isir proprjetarju ta’ immobbli, u t-titolu għandu jiġi rreġistrat f’reġistru tal-artijiet ta’ Stat Membru ieħor, dan jista’ jopponi kontrih il-lex situ, li tipprevedi kundizzjonijiet ta’ mertu differenti, sabiex jagħmel ir-reġistrazzjoni li tikkostitwixxi dritt?

53.

Ir-r-risposti jistgħu jkunu bbażati fuq l-analiżi tad-dispożizzjonijiet tal‑Artikolu 1(2)(l) tar-Regolament Nru 650/2012 kif ukoll fuq l‑għanijiet li għandhom jiġu segwiti minnu.

54.

Qabel xejn, nerġa’ nfakkar hawn, għall-finijiet tad-diskussjoni, li, skont l-Artikolu 1(2)(l) tal-imsemmi regolament, huma esklużi mill‑kamp ta’ applikazzjoni tiegħu “kwalunkwe reġistrar f’reġistru ta’ drittijiet fi proprjetà immobbli jew mobbli, inklużi r-rekwiżiti legali għal tali reġistrar, u l-effetti ta’ reġistrar jew in-nuqqas ta’ reġistrar ta’ dawn id-drittijiet f’reġistru”.

55.

Il-premessa 18 tar-Regolament Nru 650/2012 tispjega l-portata tiegħu, li għandha tiġi interpretata b’mod ristrett peress li hija esklużjoni: “għandha tkun il-liġi tal-Istat Membru li fih jinżamm ir-reġistru (għal proprjetà immobbli, il-lex rei sitaelex rei sitae) li tiddetermina taħt liema kondizzjonijiet legali u kif għandha ssir ir-reġistrazzjoni u liema awtoritajiet, bħal reġistri tal-artijiet jew in-nutara, huma responsabbli li jivverifikaw li jiġu sodisfatti r-rekwiżiti kollha u li d-dokumentazzjoni ppreżentata jew stabbilita [redatta] tkun biżżejjed jew li jkun fiha l-informazzjoni neċessarja. […]B’mod partikolari, iċ-Ċertifikat Ewropew tas-Suċċessjoni maħruġ skont dan ir-Regolament għandu jikkostitwixxi dokument validu għar-reġistrar ta’ proprjetà ta’ suċċessjoni f’reġistru ta’ Stat Membru […] L-awtorità kompetenti tista’ tindika lill-persuna li tkun qed tapplika għar-reġistrazzjoni kif tista’ tiġi pprovduta l-informazzjoni jew id-dokumenti nieqsa”.

56.

Kif ġie invokat, b’mod partikolari mill-Gvern Spanjol u mill‑Kummissjoni ( 13 ), ir-rekwiżiti legali li huma msemmija minn din id‑dispożizzjoni, relatati, fost l-oħrajn, mat-terminu ta’ reġistrazzjoni u mal-kundizzjonijiet proċedurali, huma intiżi sabiex jiżguraw is-sigurtà inerenti f’kull forma ta’ reġistrazzjoni ta’ trasferiment ta’ drittijiet. Kien proprju sabiex jiffaċilita s-sodisfazzjon ta’ dawn ir-rekwiżiti, li ma jirrigwardawx il-kundizzjonijiet ta’ mertu tat-trasferiment tad-dritt in rem, u l-moviment ta’ titoli, li nħoloq ċertifikat Ewropew tas‑suċċessjoni ( 14 ).

57.

F’dan l-istadju tal-analiżi, diġà jista’ jiġi kkunsidrat li d‑dispożizzjonijiet tal-Artikolu 1(2)(l) tal-imsemmi regolament ma jistgħux jiġu interpretati bħala li jippermettu li fuqhom jiġi bbażat rifjut ta’ rikonoxximent tal-effetti ta’ legat suġġett għal-liġi tas-suċċessjoni magħżula.

58.

Madankollu, kif isostni l-Gvern Ġermaniż, tista’ tiġi kkunsidrata soluzzjoni kuntrarja b’riferiment għall-kliem tal-aħħar parti tas-sentenza ta’ dan l-artikolu: “u l-effetti ta’ reġistrar jew in-nuqqas ta’ reġistrar ta’ dawn id-drittijiet f’reġistru”?

59.

Il-premessa 19 hija ċara ħafna fuq is-sens ta’ dawn il-kliem. Il‑kwistjoni dwar jekk ir-reġistrazzjoni għandhiex effett dikjaratorju jew kostituttiv ta’ dritt hija espressament imsemmija hemm. Il-mument tal‑akkwist huwa wkoll iċċitat bħala eżempju li huwa eskluż mill-qasam tal-liġi tas-suċċessjoni.

60.

Ma huwiex il-każ li r-rekwiżit ta’ reġistrazzjoni jsir kundizzjoni għall-akkwist ta’ dritt in rem, fi kwalunkwe każ. Fil-fatt, din ir-riżerva għandha neċessarjament tingħaqad mal-prinċipju tal-unità tal-liġi tas‑suċċessjoni, kif previst fl-Artikolu 23(2)(e) tar-Regolament Nru 650/2012, li jipprovdi li l-liġi tas-suċċessjoni tirregola “it‑trasferiment lill-eredi u […] lil-legatarji tal-assi, id-drittijiet u l‑obbligi”. Interpretazzjoni differenti twassal sabiex tnaqqas b’mod kunsiderevoli l-portata ta’ dan il-prinċipju, filwaqt li għandu jiġi kkunsidrat l-għan li għandu jintlaħaq mil-leġiżlatur tal-Unjoni.

61.

F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li dan ir-regolament jidħol fil‑perspettiva ikbar sabiex jinżamm u jiġi żviluppat spazju ta’ libertà, sigurtà u ġustizzja li fih jiġi żgurat il-moviment liberu tal-persuni ( 15 ).

62.

L-imsemmi regolament jissodisfa l-ħtieġa li tiġi żgurata l‑kompatibbiltà tar-regoli applikabbli fil-qasam tal-kunflitt tal-liġijiet u ta’ kompetenza, li huma partikolarment intensifikati fil-qasam tas‑suċċessjoni, minħabba l-varjetà ta’ kwistjonijiet li għandhom jiġu solvuti li jikkawżaw il-kumplessità tagħhom (min huma l-benefiċjarji, id‑drittijiet tagħhom, xi drabi skont il-beni kkonċernat, il-modalitajiet ta’ amministrazzjoni jew il-likwidazzjoni tas-suċċessjoni, eċċ.).

63.

Barra minn hekk, l-għan ewlieni konkret tar-Regolament Nru 650/2012 huwa dak espress fil-premessa 7. Hija tispjega li, “[f]iż‑żona Ewropea tal-ġustizzja, iċ-ċittadini għandhom ikunu fil‑pożizzjoni li jorganizzaw is-suċċessjoni tagħhom bil-quddiem. Id‑drittijiet tal-werrieta u l-legatarji […] għandhom ikunu garantiti b’mod effettiv”.

64.

Il-mezzi użati għal dan il-għan huma deskritti, b’mod partikolari, fil-premessa 8 ta’ dan ir-regolament li tipprovdi “dan ir-Regolament għandu jiġbor flimkien id-dispożizzjonijiet dwar […] ir-rikonoxximent [… ta’] strumenti awtentiċi […] u dwar il-ħolqien ta’ Ċertifikat Ewropew tas-Suċċessjoni” u fil-premessa 37 ta’ dan l-istess regolament dwar l‑armonizzazzjoni tar-regoli ta’ kunflitt ta’ liġijiet “irrispettivament min‑natura tal-beni u minkejja jekk il-beni jkunux jinsabu fi Stat Membru ieħor jew fi Stat terz”.

65.

Għandu jiġi enfasizzat ukoll li din ix-xewqa għal simplifikazzjoni ġiet imsarrfa fir-redazzjoni ta’ ċertifikat Ewropew tas-suċċessjoni. Hu jippermetti lill-werrieta u lil-legatarji sabiex ikunu jistgħu juru faċilment l-istatus u d-drittijiet tagħhom fi Stat Membru ieħor, u b’mod partikolari, l-għoti ta’ beni partikolari lil-legatarju msemmi f’dan iċ-ċertifikat ( 16 ).

66.

B’hekk, skont l-Artikolu 69(5) tal-imsemmi regolament, l‑imsemmi ċertifikat jikkostitwixxi dokument validu għar-reġistrazzjoni ta’ beni ta’ suċċessjoni fir-reġistru rilevanti ta’ Stat Membru.

67.

Lanqas jista’ jsir l-argument li din id-dispożizzjoni tirrigwarda wkoll il-każ ta’ esklużjoni previst fl-Artikolu 1(2)(l) tar-Regolament Nru 650/2012. Il-portata tiegħu għandha tiġi limitata għall-modalitajiet partikolari tal-proċedura ta’ reġistrazzjoni fir-reġistri ( 17 ), għar-raġunijiet diġà esposti fil-punt 55 ta’ dawn il-konklużjonijiet, ibbażati fil‑premessa 18 ta’ dan ir-regolament. Minn dan jirriżulta, fil-prattika, li dokumenti jew informazzjoni oħra jistgħu jiġu rikjesti sabiex jikkumplementaw iċ-ċertifikat Ewropew tas-suċċessjoni, meta, pereżempju, ma jkunx fih biżżejjed elementi preċiżi sabiex jiġi identifikat il-beni li t-trasferiment tal-proprjetà tiegħu għandu jiġi rreġistrat.

68.

Huwa fis-sens ta’ dawn l-analiżi li, skont l-indikazzjonijiet mogħtija mill-Kummissjoni ( 18 ), fil-kuntest tan-negozjati preliminari għall-adozzjoni tal-imsemmi regolament, il-proposti tal-Gvern Ġermaniż sabiex tinżamm l-applikazzjoni tad-dritt relatat mar-reġistrazzjoni fir‑reġistri tal-Istat Membru fejn jinsab il-beni ttrasferit sabiex jiġu stabbiliti l‑kundizzjonijiet li bihom id-dritt tal-proprjetà huwa ttrasferit, ġew miċħuda jew emendati.

69.

Barra minn hekk, il-Kummissjoni rrilevat li r-Renju tal-Pajjiżi l-Baxxi, li d‑dritt tas-suċċessjoni tagħhom lanqas ma jipprevedi l-legat “b’invokazzjoni”, adatta d-dispożizzjonijiet tiegħu fil-qasam tar‑reġistrazzjoni, waqt it-traspożizzjoni tar-Regolament Nru 650/2012 b’mod li jippermetti lil-legatarju “b’invokazzjoni” jirreġistra d-dritt ta’ proprjetà tiegħu abbażi ta’ ċertifikat Ewropew tas-suċċessjoni li jikkonstata li l-legatarju akkwista l-beni immobbli permezz ta’ legat ( 19 ).

70.

Din is-soluzzjoni tiżgura l-effikaċja kollha tagħha lill-għażla tal-liġi tas-suċċessjoni.

71.

Hija tippreżenta wkoll interess essenzjali fil-qasam tad-diviżjoni, peress li d-diffikultajiet jistgħu jippreżentaw ruħhom fl-istess termini.

72.

Hija għandha tiġi evalwata wkoll skont il-mekkaniżmu ta’ adattament, previst fl-Artikolu 31 ta’ dan ir-regolament, meta d-drittijiet akkwistati ma humiex irrikonoxxuti mil-liġi applikabbli fil-post tar‑reġistrazzjoni tagħhom, li turi l-impossibbiltà li jiġi eskluż dritt u x‑xewqa qawwija tal-leġiżlatur tal-Unjoni li jagħti effett utli għall‑għażla tal-liġi tas-suċċessjoni.

73.

Għalhekk, fid-dawl ta’ dawn l-elementi kollha, naħseb li, f’sitwazzjoni bħal din fil-kawża prinċipali, l-Artikolu 1(2)(k) u (l), jew l‑Artikolu 31 tal-imsemmi regolament għandhom jiġu interpretati fis‑sens li ma jawtorizzawx ir-rifjut ta’ rikonoxximent tal-effetti reali tal‑legat “b’invokazzjoni” (legatum“per vindicationem”), previst mil‑liġi tas‑suċċessjoni, meta dan il-legat jirrigwarda d-dritt ta’ proprjetà ta’ immobbli li jinsab fi Stat Membru li l-liġi tiegħu ma tirrikonoxxix l‑istituzzjoni ta’ legat b’effett reali dirett.

74.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nipproponi lill-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tirrispondi d-domanda preliminari magħmula mis‑Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim (qorti reġjonali ta’ Gorzów Wielkopolski, Polonja) bil-mod segwenti:

F’sitwazzjoni bħal dik fil-kawża prinċipali, l-Artikolu 1(2)(k), l‑Artikolu 1(2)(l) jew l-Artikolu 31 tar-Regolament Nru 650/2012 tal‑Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tal-4 ta’ Lulju 2012, dwar il-ġuriżdizzjoni, il-liġi applikabbli, ir-rikonoxximent u l-infurzar ta’ deċiżjonijiet u l-aċċettazzjoni u l-infurzar ta’ strumenti awtentiċi filqasam tas-suċċessjonijiet u dwar il-ħolqien ta’ Ċertifikat Ewropew tas‑Suċċessjoni, għandhom jiġu interpretati fis-sens li ma jawtorizzawx ir-rifjut ta’ rikonoxximent tal-effetti reali tal-legat “b’invokazzjoni” (legatum“per vindicationem”), previst mil-liġi tas-suċċessjoni, meta dan il-legat jirrigwarda d-dritt ta’ proprjetà ta’ immobbli li jinsab fi Stat Membru li l-leġiżlazzjoni tiegħu ma tirrikonoxxix l-istabbiliment tal‑legat b’effett reali dirett.