1. 

L-“enerġija minn sorsi rinnovabbli [li jiġġeddu]”, fis-sens tad-Direttiva 2009/28/KE ( 2 ), tinkludi dik iġġenerata minn impjant idroelettriku li jisfrutta l-ilma maħmuġ mormi minn parti terza, mhux relatat mal-attività ta’ produzzjoni tal-elettriku? Din hija, fil-qosor, id-domanda magħmula lill-Qorti tal-Ġustizzja mill-qorti tar-rinviju, li tiddubita jekk dak il-kunċett huwiex limitat għall-enerġija miksuba mill-waqgħa “naturali” tal-ilmijiet tal-wiċċ.

2. 

F’dawn il-konklużjonijiet jien insostni li, kemm mill-kontenut tad-Direttiva 2009/28 kif ukoll mill-għanijiet tagħha, jista’ jiġi dedott li n-natura, naturali jew artifiċjali, tal-passaġġ li minnu jgħaddi l-ilma li l-waqgħa tiegħu tintuża għall-ġenerazzjoni tal-elettriku hija irrilevanti, sakemm dan ma jkunx jinvolvi ilma li jkun ġej minn impjanti tal-ippumpjar.

3.

Skont il-premessa 1:

“[i]l-kontroll tal-konsum tal-enerġija Ewropea kif ukoll iż-żieda fl-użu ta’ enerġija minn sorsi rinnovabbli [li jiġġeddu], flimkien ma’ ffrankar ta’ enerġija u żieda fl-effiċjenza tal-enerġija, jikkostitwixxu partijiet importanti mill-pakkett ta’ miżuri meħtieġa biex jitnaqqsu l-emissjonijiet ta’ gass b’effett serra […]. Dawk il-fatturi għandhom ukoll rwol importanti fil-promozzjoni tas-sigurtà fil-provvista tal-enerġija, fil-promozzjoni tal-iżvilupp u l-innovazzjoni teknoloġika u fl-għoti ta’ opportunitajiet għall-impjieg u l-iżvilupp reġjonali, speċjalment f’żoni rurali u iżolati.”

4.

Il-premessa 30 tipprovdi:

“Fil-kalkolu tal-kontribuzzjoni tal-idro-elettriku u tal-enerġija mir-riħ għall-finijiet ta’ din id-Direttiva, l-effetti tal-varjazzjoni klimatika għandhom jittaffew permezz tal-użu ta’ regola ta’ normalizzazzjoni. Barra minn hekk, l-elettriku prodott minn sistema ta’ ħażna bl-ippumpjar mill-ilma li qabel kien ippumpjat ’il fuq m’għandhomx ikunu meqjusa bħala elettriku prodott minn sorsi tal-enerġija rinnovabbli [li jiġġeddu].”

5.

Skont l-Artikolu 2:

“[g]ħall-għanijiet ta’ din id-Direttiva, id-definizzjonijiet fid-Direttiva 2003/54/KE japplikaw” ( 3 ), fejn “a) ‘enerġija minn sorsi rinnovabbli [li jiġġeddu]’ tfisser l-enerġija minn sorsi rinnovabbli mhux fossili, b’ mod partikolari enerġija mir-riħ, mix-xemx, dik aerotermika, ġeotermika, idrotermika u oċeanika, idroenerġija, bijomassa, gass mill-miżbla, gass minn impjanti għat-trattament tad-dranaġġ u bijogassijiet”.

6.

Skont l-Artikolu 3(1):

“[k]ull Stat Membru għandu jiżgura li s-sehem ta’ enerġija minn sorsi rinnovabbli [li jiġġeddu], ikkalkulat skont l-Artikoli 5 sa 11, fil-konsum finali gross ta’ enerġija fl-2020 jkun mill-inqas il-mira globali nazzjonali tiegħu għas-sehem tal-enerġija minn sorsi rinnovabbli f’dik is-sena, kif stabbilit fit-tielet kolonna tat-tabella [fl-] Anness I […]”.

7.

L-Artikolu 5 jipprovdi:

“1.   Il-konsum finali gross ta’ enerġija minn sorsi rinnovabbli [li jiġġeddu] f’kull Stat Membru għandu jkun ikkalkulat bħala s-somma ta’:

[…]

3.   Għall-għanijiet tal-paragrafu 1(a), il-konsum finali gross ta’ elettriku minn sorsi tal-enerġija rinnovabbli għandu jkun ikkalkulat bħala l-kwantità ta’ elettriku prodott fi Stat Membru minn sorsi ta’ enerġija rinnovabbli, bl-esklużjoni tal-produzzjoni ta’ elettriku f’unitajiet ta’ ppumpjar tal-ħażniet minn ilma li qabel kien ippumpjat ’il fuq.

[…]

L-elettriku ġġenerat bl-idroenerġija u bl-enerġija mir-riħ għandu jkun ikkunsidrat skont ir-regoli ta’ normalizzazzjoni stabbiliti fl-Anness II.

[…]

7.   Il-metodoloġija u d-definizzjonijiet użati fil-kalkolu tas-sehem ta’ enerġija minn sorsi rinnovabbli għandhom ikunu dawk tar-Regolament (KE) Nru 1099/2008 [ ( 4 ) ] […]”.

8.

Id-Direttiva 2003/54 tħassret permezz tad-Direttiva 2009/72/KE ( 5 ), li l-Artikolu 48 tagħha jipprovdi li din id-deroga tapplika mit-3 ta’ Marzu 2011 ’il quddiem, kif ukoll li r-riferimenti għad-Direttiva mħassra għandhom jiġu interpretati bħala riferimenti għad-Direttiva 2009/72 stess.

9.

L-Artikolu 2(30) tad-Direttiva 2009/72 jiddefinixxi s-“sorsi ta’ enerġija rinnovabbli” bl-istess kliem bħall-Artikolu 2(30) tad-Direttiva 2003/54, jiġifieri: “sorsi ta’ enerġija non-fossili rinnovabbli (riħ, xemx, ġeotermali, mewġ, marea, qawwa mill-ilma, bijomassa, gassijiet minn miżbliet, gass minn impjanti tat-trattament tad-drenaġġ u bio-gassijiet)”.

10.

Il-punt 5 tal-Anness B tar-Regolament Nru 1099/2008 jiddefinixxi l-“enerġija mill-ilma” bħala “[l]-enerġija potenzjali u kinetika ta’ l-ilma kkonvertita f’elettriku f’impjanti idroelettriċi”, inkluża dik prodotta permezz tal-ħażna bl-ippumpjar.

11.

Fil-verżjoni fis-seħħ fis-6 ta’ Novembru 2013, l-Artikolu 3 ipprovda:

“Il-kunċetti użati f’din il-liġi għandhom jinftiehmu kif ġej:

[…]

12.

Fil-verżjoni fis-seħħ mill-4 ta’ Mejju 2015, l-Artikolu 3(20), jiddefinixxi “sors ta’ enerġija rinnovabbli” b’riferiment għal-Liġi dwar is-sorsi ta’ enerġija li tiġġedded.

13.

L-Artikolu 2 jipprovdi li:

“[…]

[…]

[…]

[…]”

14.

L-Artikolu 7 jipprovdi:

“L-attività industrijali fis-settur tal-produzzjoni tal-enerġija elettrika minn sorsi ta’ enerġija li jiġġeddu f’impjant żgħir […] hija attività rregolata fis-sens tal-Liġi tal-kummerċ u l-industrija u teħtieġ reġistrazzjoni fir-Reġistru tal-produtturi li jwettqu attività fis-settur tal-impjanti żgħar […]”).

15.

L-Artikolu 5(3) jipprovdi:

“Il-korpi tal-ilma tal-wiċċ interni huma maqsuma f’:

[…]”

16.

J.D. hija kumpannija li kienet tibbenefika minn konċessjoni sabiex tipproduċi elettriku minn sorsi ta’ enerġija li jiġġeddu mill-20 ta’ Novembru 2004 sal-20 ta’ Novembru 2014. Il-konċessjoni kienet tinkludi, b’mod partikolari, żewġ impjanti tal-bijogass u impjant tal-idroenerġija żgħir (ta’ 0.160 MW) li jinsab fiż-żona tal-punt ta’ ħruġ ta’ ilma maħmuġ mormi minn faċilità oħra (PKN Orlen SA), mhux relatata mal-produzzjoni tal-elettriku.

17.

Fir-rigward tat-talba għall-estensjoni tal-konċessjoni mitluba minn J.D., dik li tikkorrispondi għall-impjant idroelettriku ġiet miċħuda permezz ta’ deċiżjoni tal-President tal-Uffiċċju Pollakk tar-Regolamentazzjoni tal-Enerġija (“URE”) tas-6 ta’ Novembru 2013, bir-raġunament li “l-impjanti idroelettriċi li jużaw il-mewġ, il-kurrenti tal-baħar u tal-mareat u l-kurrenti tax-xmajjar biss jistgħu jiġu kkunsidrati bħala produzzjoni tal-enerġija minn sorsi ta’ enerġija li jiġġeddu” ( 9 ).

18.

Id-deċiżjoni tal-President tal-URE ġiet ikkonfermata bis-sentenza tal-5 ta’ Novembru 2014 tas-Sąd Okręgowy w Warszawie (qorti distrettwali ta’ Varsavja, il-Polonja), li rreferiet għad-definizzjoni tas-sorsi ta’ enerġija li jiġġeddu li tinsab fl-Artikolu 3(20), tal-Liġi dwar l-enerġija, fil-verżjoni tagħha fis-seħħ fid-data tal-adozzjoni tad-deċiżjoni kkontestata.

19.

J.D. ippreżentat appell quddiem is-Sąd Apelacyjny w Warszawie (qorti tal-appell ta’ Varsavja, il-Polonja) kontra s-sentenza fl-ewwel istanza. Hija invokat, b’sostenn tat-talba tagħha, l-inkompatibbiltà tal-Artikolu 3(20) tal-Liġi dwar l-Enerġija mad-Direttiva 2009/28.

20.

F’dan il-kuntest, is-Sąd Apelacyjny w Warszawie (qorti tal-appell ta’ Varsavja), għamlet id-domanda preliminari.

21.

Il-kliem tad-domanda preliminari, magħmula fl-4 ta’ Jannar 2016, huwa dan li ġej:

“Il-kunċett ta’ idroenerġija inkwantu sors ta’ enerġija li tiġġedded, użat fl-Artikolu 2(a), moqri flimkien mal-Artikolu 5(3) u mal-premessa 30, tad-Direttiva 2009/28/KE […] għandu jinftiehem bħala li jirreferi esklużivament għal enerġija prodotta minn impjant idroelettriku li jisfrutta ilma ġieri miexi l-isfel ta’ ilmijiet tal-wiċċ interni, inkluż ilma ġieri miexi l-isfel ta’ xmajjar, jew jirreferi wkoll għal enerġija prodotta f’impjant idroelettriku (li ma huwiex impjant kompost minn sistema ta’ ħażna bl-ippumpjar jew pompa-magna turbina) li jinsab f’punt ta’ ħruġ ta’ ilma maħmuġ industrijali ta’ impriża oħra?”

22.

Dehru u ressqu osservazzjonijiet bil-miktub J.D., il-Gvern Pollakk, il-Gvern Taljan u l-Kummissjoni. Il-Qorti tal-Ġustizzja, b’mod konformi mal-Artikolu 76(2) tar-Regoli tal-Proċedura, qablet li ma ssirx seduta pubblika.

23.

J.D. issostni li, skont id-Direttiva 2009/28, l-unika enerġija prodotta fl-impjanti idroelettriċi li ma hijiex ikkunsidrata li tkun ġejja minn sorsi tal-enerġija li jiġġeddu hija dik li toriġina minn sistemi ta’ ħażna bl-ippumpjar. Fil-fehma tagħha, id-Direttiva 2009/28 tippermetti li l-enerġija miksuba mill-ilma maħmuġ, minn passaġġ ’il fuq, mormi minn terz wara li jkun użah tista’ tiġi kklassifikata bħala enerġija minn sorsi li jiġġeddu.

24.

Il-Gvern Pollakk isostni li l-kunċetti ta’ “enerġija minn sorsi rinnovabbli [li jiġġeddu]” [l-Artikolu 2(a) tad-Direttiva 2009/28] u “sorsi ta’ enerġija rinovabbli [li jiġġeddu]” [l-Artikolu 2(30) tad-Direttiva 2009/72] jirreferu għas-sorsi ta’ enerġija mhux fossili, ikkaratterizzati mill-fatt li jiġġeddu b’mod naturali, mingħajr intervent uman, fi żmien relattivament qasir, jew inkella billi ma jiġux eżawriti, u li l-użu tagħhom jgħin sabiex jinkisbu l-benefiċċji għall-ambjent stabbiliti mid-Direttiva 2009/28.

25.

Għalhekk, għall-Gvern Pollakk, il-kunċett ta’ “idroenerġija prodotta minn sorsi rinnovabbli [li jiġġeddu]” jirreferi għal dik l-enerġija li tirriżulta mill-waqgħa naturali ta’ ilmijiet tal-wiċċ interni, inkluż l-ilma tax-xmajjar.

26.

Il-Gvern Pollakk isostni, barra minn hekk, li d-Direttiva 2009/28 tiċħad in-natura ta’ elettriku li ġej minn sorsi rinnovabbli ta’ dak l-elettriku li joħroġ minn sistemi ta’ ħażna bl-ippumpjar. Minn din il-premessa jirriżulta li l-attività tal-impjanti idroelettriċi li, għalkemm ma jkunux sistemi ta’ ħażna bl-ippumpjar, jużaw l-ilma ppumpjat ’il fuq minn sistemi oħra, ma hijiex ibbażata fuq l-użu ta’ sorsi rinnovabbli li jinsabu fl-ambjent b’mod naturali.

27.

Skont il-Gvern Taljan, l-enerġija ġġenerata mill-użu tal-ilma li jaqa’ b’mod gravitazzjonali fi strutturi artifiċjali għandha tiġi inkluża fil-kunċett ta’ “enerġija minn sorsi rinnovabbli [li jiġġeddu]”, sakemm dawk l-istrutturi jkunu nbnew għal finijiet ekonomikament mhux relatati mal-produzzjoni tal-elettriku.

28.

Għall-Gvern Taljan, il-premessa 30 tad-Direttiva 2009/28 tipprevedi żewġ xenarji: a) l-idroenerġija li tirriżulta mill-ilma li jaqa’ b’mod gravitazzjonali fi strutturi artifiċjali maħsuba preċiżament għal dak l-iskop; jew b) l-enerġija miksuba minn waqgħat artifiċjali mibnija għall-finijiet li ma humiex relatati mal-produzzjoni tal-enerġija. Fl-ewwel każ ma tistax titqies bħala “enerġija minn sorsi rinnovabbli [li jiġġeddu]” minħabba li, peress li jsir ippumpjar ta’ enerġija oħra sabiex tinħareġ, il-bilanċ ġenerali tal-enerġija użata b’rabta ma’ dik miksuba ikun kważi żero, li jelimina l-benefiċċju ambjentali. Fit-tieni każ, għall-kuntrarju, din tirriżulta minn strutturi u infrastrutturi diġà eżistenti, li jimmassimizza l-benefiċċju ambjentali u l-investimenti ekonomiċi.

29.

Barra minn hekk, il-Gvern Taljan ikompli, li peress li d-Direttiva 2009/28 espressament teskludi mill-kunċett ta’ “elettriku minn enerġija idroelettrika rinnovabbli [li tiġġedded]” biss il-produzzjoni tal-elettriku bl-ippumpjar, l-eċċezzjoni ma tkoprix il-każijiet fejn l-elettriku jinkiseb permezz ta’ ħruġ artifiċjali wkoll, iżda li nħolqu għal skopijiet ekonomiċi mhux relatati mal-kisba tal-elettriku.

30.

Il-Kummissjoni targumenta li, fin-nuqqas ta’ kunċett ta’ enerġija idroelettrika fid-Direttiva 2009/28, għandu jsir riferiment għad-definizzjoni tal-idroelettriċità li tinsab fil-punt 5.1.1 tal-Anness B tar-Regolament Nru 1099/2008, li jirreferi għaliha l-Artikolu 5(7) tad-Direttiva 2009/28.

31.

Fuq il-bażi ta’ din id-definizzjoni u tal-metodu tal-kalkolu tal-konsum finali gross tal-elettriku minn sorsi ta’ enerġija rinnovabbli (l-Artikolu 5(3) tal-istess Direttiva), il-Kummissjoni żżid li, għal-leġiżlatur tal-Unjoni Ewropea, l-“elettriku minn sorsi rinovabbli” huwa dak prodott minn impjant idrawliku mill-konverżjoni tal-enerġija potenzjali jew kinetika tal-ilma, apparti dik iġġenerata minn sistemi ta’ ħażna bl-ippumpjar mill-ilma ppumpjat minn ilmijiet ’il fuq. Finalment, il-Kummissjoni tinnota li l-leġiżlatur ma għamilx distinzjoni bejn it-tipi ta’ ilmijiet użati, skont ikunux ġejjin minn passaġġi naturali jew artifiċjali.

32.

Din it-talba għal deċiżjoni preliminari ma tinvolvix il-kwistjoni li jiġi ċċarat liema huma “sorsi rinovabbli [li jiġġeddu]” b’mod astratt u lanqas taħt liema kundizzjonijiet jista’ jiġi preżunt li l-idroenerġija ġejja minn tali sorsi. Id-domanda tas-Sąd Apelacyjny w Warszawie (qorti tal-appell ta’ Varsavja) hija ħafna iktar speċifika, u għalhekk dak li jinteressa lil din il-qorti huwa jekk tistax titqies bħala “enerġija minn sorsi rinnovabbli [li jiġġeddu]”fis-sens tad-Direttiva 2009/28, tip konkret ħafna ta’ idroelettriku: dak prodott f’impjant tal-idroenerġija żgħir billi jintuża l-ilma mormi minn faċilità oħra li qabel tkun użatu għall-iskopijiet tagħha stess, separati mill-produzzjoni tal-elettriku.

33.

Jien ridt nenfasizza r-riferiment għad-Direttiva 2009/28 għax faċli li wieħed jara biss il-kunċetti ġenerali barra mil-liġi u jinsa li d-dibattitu li jistgħu jipparteċipaw fih il-qrati, inkluża l-Qorti tal-Ġustizzja, huwa dak li jsir fir-rigward tal-kategoriji legali.

34.

Qiegħed ngħid dan għaliex naħseb li hawnhekk ma jistax jintuża kunċett stabbilit minn qabel bħal dak tas-“sorsi ta’ enerġija rinnovabbli [li jiġġeddu]”, jiġifieri, kif indikat mill-Gvern Pollakk ( 10 ), dawk li jiġġeddu b’mod naturali, mingħajr intervent uman. Fuq il-bażi ta’ dan il-kunċett stabbilit minn qabel huwa inevitabbli li jkun hemm problema sabiex pereżempju dik l-enerġija ġġenerata mill-użu ta’ passaġġi tal-ilma artifiċjali tiġi kklassifikata bħala “enerġija minn sorsi rinnovabbli [li jiġġeddu]”.

35.

Il-kunċett rilevanti, madankollu, huwa biss dak tad-Direttiva 2009/28 stess, li tiddefinixxi, għall-applikazzjoni tagħha, l-“enerġija minn sorsi rinnovabbli [li jiġġeddu]” bil-kliem li ġejjin: “enerġija minn sorsi rinnovabbli mhux fossili” [l-Artikolu 2(a)] ( 11 ). L-Artikolu ma jipprovdix, min-naħa tiegħu, kunċett ta’ “sorsi rinnovabbli mhux fossili”, iżda jelenka eżattament liema huma dawn is-sorsi, jiġifieri: “enerġija mir-riħ, mix-xemx, dik aerotermika, ġeotermika, idrotermika u oċeanika, idroenerġija, bijomassa, gass mill-miżbla, gass minn impjanti għat-trattament tad-dranaġġ u bijogassijiet”. Għall-Artikolu 2(a) tad-Direttiva 2009/28, fil-qosor, meta wieħed jitkellem dwar “sorsi rinovabbli mhux fossili” dan huwa l-istess bħal meta wieħed jitkellem dwar dawn li ssemmew, li jintwera permezz tal-frażi “b’mod partikolari” ( 12 ).

36.

Konsegwentement, ikunu xi jkunu għal oqsma oħra ta’ konoxxenza l-enerġiji minn sorsi li jiġġeddu, u irrispettivament minn jekk tkunx korretta jew le, f’dawk l-oqsma l-oħra, l-identifikazzjoni tagħhom ma’ dawk li ġejjin minn “sorsi rinnovabbli [li jiġġeddu] mhux fossili”, il-verità hi li, f’termini legali —b’mod speċifiku, fit-termini tad-Direttiva 2009/28— l-idroenerġija hija waħda minnhom. Skont ir-Regolament Nru 1099/2008 ( 13 ), din it-tip ta’ enerġija hija ddefinita, mill-perspettiva statistika, bħala “[l]-enerġija potenzjali u kinetika ta’ l-ilma kkonvertita f’elettriku f’impjanti idroelettriċi”, inkluża dik miksuba permezz ta’ ħażna bl-ippumpjar.

37.

B’kunsiderazzjoni ta’ dan, fil-prinċipju, kull “idroenerġija” għandha tiġi kklassifikata, għall-finijiet tad-Direttiva 2009/28, bħala “enerġija minn sorsi rinnovabbli [li jiġġeddu]”, kemm jekk ġejja minn ilma li jaqa’ minn passaġġi artifiċjali kif ukoll jekk ġejja minn ilma li jgħaddi minn kanali naturali ( 14 ). Għalhekk, leġiżlazzjoni nazzjonali li tagħmel distinzjoni bejn in-naturalezza jew l-artifiċjalità tal-kanal tal-ilmijiet li jservu għall-produzzjoni tal-elettriku, bħala kriterju għall-inklużjoni tiegħu fil-lista tal-enerġija minn sorsi li jiġġeddu, ma hijiex kompatibbli mad-Direttiva 2009/28.

38.

L-unika eċċezzjoni għal din ir-regola hija dik imsemmija, b’mod espliċitu fid-Direttiva 2009/28 stess, fejn il-premessa 30 tiddikjara li “l-elettriku prodott minn sistema ta’ ħażna bl-ippumpjar mill-ilma li qabel kien ippumpjat ’il fuq m’għandhomx ikunu meqjusa bħala elettriku prodott minn sorsi tal-enerġija rinnovabbli [li jiġġeddu]”. B’mod konformi ma’ din l-ispjegazzjoni, l-Artikolu 5(3) tad-Direttiva 2009/28 jipprovdi li l-elettriku miksub f’kundizzjonijiet bħal dawn ma jiġix ikkunsidrat għall-kalkolu tal-konsum finali gross ta’ elettriku prodott minn sorsi ta’ enerġija li jiġġeddu.

39.

Skont l-informazzjoni pprovduta mill-qorti tar-rinviju ( 15 ), l-impjant idroelettriku żgħir li huwa s-suġġett ta’ dan il-każ “ma jaqax taħt is-sistemi ta’ ħażna bl-ippumpjar jew l-impjanti idroelettriċi ta’ ilma li jiċċirkola bil-funzjoni ta’ ppumpjar” ( 16 ). F’dan il-każ (li finalment għandu jiġi evalwat skont dik il-qorti), l-impjant ma jaqax taħt il-kategorija msemmija fil-premessa 30 u l-Artikolu 5(3) tad-Direttiva 2009/28, b’tali mod li l-idroenerġija ġġenerata fih għandha l-aġġettiv “minn sorsi rinovabbli [li jiġġeddu]”.

40.

L-eċċezzjoni prevista fid-Direttiva 2009/28 rigward il-faċilitajiet ta’ ppumpjar hija r-riżultat ta’ deċiżjoni tal-leġiżlatur li, minkejja li jirrikonoxxi f’regola oħra ( 17 ) (ċertament għal għanijiet tal-istatistika) li dik is-sistema ta’ użu tiġġenera “idroenerġija”, għażel li jiċħad li huwa każ ta’ elettriku prodott minn sorsi li jiġġeddu. Ikunu xi jkunu r-raġunijiet għal din id-deċiżjoni ta’ politika tal-enerġija ( 18 ), l-eċċezzjoni li hija inkluża fid-Direttiva 2009/28 dwar il-faċilitajiet tal-ippumpjar hija ċarissima. Iżda għal darb’oħra nirrepeti, dan ma huwiex il-każ tal-faċilità tal-idroenerġija hawnhekk.

41.

Skont l-informazzjoni li tinsab fil-talba għal deċiżjoni preliminari, l-impjant tal-idroenerġija inkwistjoni uża ilma maħmuġ maħruġ minn terz, li huwa indipendenti mill-attività tagħha u ma għandu xejn x’jaqsam mal-produzzjoni tal-elettriku. Għalhekk, ma hijiex faċilità tal-ippumpjar (fis-sens ta’ hawn fuq) iżda hija impjant li, sabiex jiġġenera l-elettriku, juża ilma li, altrimenti kien jintrema mingħajr ma jkollu użu ekonomiku jew ambjentali ieħor.

42.

Għalhekk, l-impjant inkwistjoni juża ilma maħmuġ li ma għandux destinazzjonijiet oħra ħlief li jintrema, b’tali mod li l-użu ulterjuri tiegħu għall-produzzjoni tal-elettriku huwa ta’ benefiċċju, f’termini ambjentali. Barra minn hekk, wieħed jista’ jgħid li, permezz ta’ din il-proċedura, il-produzzjoni ta’ elettriku “nadif” tikkumpensa, sa ċertu punt, il-ħsara eventwali ambjentali li setgħet ġiet ikkawżata mill-mod kif l-ilma ġie akkwistat oriġinarjament, jew mill-bini tal-passaġġ artifiċjali li jwassal għalih.

43.

Jekk, barra minn hekk, kif tosserva l-Kummissjoni ( 19 ), l-ilmijiet użati mill-impjant tal-idroenerġija ġejjin minn kumpannija tat-trattament ta’ ilma maħmuġ, l-elettriku miksub b’dan il-mod jifforma parti minn ċiklu “virtuż” ta’ rimedju ambjentali: l-attività ta’ din il-kumpannija mhux biss tnaddaf l-ilma maħmuġ, iżda tagħti lok għal bilanċ favorevoli ta’ ilma li, imbagħad, jippermetti l-produzzjoni tal-elettriku mingħajr ma jkun hemm bżonn li wieħed jirrikorri għal sorsi oħra ta’ gassijiet serra.

44.

Fil-qosor, b’kunsiderazzjoni tal-Artikoli 2(a) u 5(3) tad-Direttiva 2009/28, kif ukoll l-objettivi ta’ din tal-aħħar, naħseb li l-qorti tar-rinviju għandha tingħata r-risposta li l-kunċett ta’ idroenerġija minn sorsi ta’ enerġija li jiġġeddu jinkludi dik iġġenerata minn impjanti idroelettriċi li jużaw ilma maħmuġ mormi minn terz li ma għandux x’jaqsam mal-attività tal-impjant u li ma għandha ebda relazzjoni mal-produzzjoni tal-elettriku.

45.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi għad-domanda magħmula mis-Sąd Apelacyjny w Warszawie (qorti tal-appell ta’ Varsavja, il-Polonja) fit-termini li ġejjin:

“Il-kunċett ta’ idroenerġija inkwantu sors ta’ enerġija li tiġġedded, użat fl-Artikolu 2(a), moqri flimkien mal-Artikolu 5(3) u mal-premessa 30 tad-Direttiva 2009/28/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tat-23 ta’ April 2009, dwar il-promozzjoni tal-użu tal-enerġija minn sorsi rinnovabbli [li jiġġeddu] u li temenda u sussegwentement tħassar id-Direttivi 2001/77/KE u 2003/30/KE, għandu jinftiehem bħala li jinkludi l-enerġija prodotta minn impjanti idroelettriċi li jisfruttaw ilma maħmuġ mormi minn terz li ma għandux x’jaqsam mal-attività tal-impjant u li ma għandu ebda relazzjoni mal-produzzjoni tal-elettriku.”