I – It-talba għal opinjoni

II – Il-ftehim previst

III – L-evalwazzjonijiet magħmula mill-Kummissjoni fit-talba tagħha għal opinjoni

IV – Sommarju tal-osservazzjonijiet prinċipali ppreżentati quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja

V – Teħid ta’ pożizzjoni mill-Qorti tal-Ġustizzja

Fuq il-kompetenza msemmija fl-Artikolu 3(1)(e) TFUE

L-impenji dwar l-aċċess għas-suq

L-impenji dwar il-protezzjoni tal-investiment

L-impenji dwar il-protezzjoni tal-proprjetà intellettwali

L-impenji fil-qasam tal-kompetizzjoni

L-impenji fil-qasam tal-iżvilupp sostenibbli

Fuq il-kompetenza msemmija fl-Artikolu 3(2) TFUE

L-impenji fir-rigward ta’ servizzi fil-qasam tat-trasport

– It-trasport ferrovjarju

– It-trasport bit-triq

– It-trasport fuq passaġġi tal-ilma interni

L-impenji dwar il-kuntratti pubbliċi fil-qasam tat-trasport

Fuq il-kompetenza li jiġu approvati d-dispożizzjonijiet istituzzjonali tal-ftehim previst

Skambju ta’ informazzjoni, notifika, verifika, kooperazzjoni, medjazzjoni u setgħa ta’ teħid ta’ deċiżjonijiet

Trasparenza

Riżoluzzjoni tat-tilwim

– Riżoluzzjoni tat-tilwim bejn investituri u Stati

– Riżoluzzjoni tat-tilwim bejn il-partijiet

Tweġiba għat-talba għal opinjoni

—

għall-Kummissjoni Ewropea, minn U. Wölker, B. De Meester, R. Vidal-Puig u M. Kocjan, bħala aġenti,

—

għall-Gvern Belġjan, minn J. Van Holm u C. Pochet, bħala aġenti,

—

għall-Gvern Bulgaru, minn E. Petranova u L. Zaharieva, bħala aġenti,

—

għall-Gvern Ċek, minn M. Smolek, E. Ruffer u M. Hedvábná, bħala aġenti,

—

għall-Gvern Daniż, minn C. Thorning u N. Lyshøj, bħala aġenti,

—

għall-Gvern Ġermaniż, minn T. Henze, B. Beutler u K. Stranz, bħala aġenti,

—

għall-Irlanda, minn E. Creedon u J. Quaney, bħala aġenti, assistiti minn S. Kingston, BL,

—

għall-Gvern Grieg, minn G. Karipsiadis, K. Boskovits u S. Chala, bħala aġenti,

—

għall-Gvern Spanjol, minn S. Centeno Huerta u M. Sampol Pucurull, bħala aġenti,

—

għall-Gvern Franċiż, minn G. de Bergues, D. Colas, F. Fize u D. Segoin, bħala aġenti,

—

għall-Gvern Taljan, minn G. Palmieri, bħala aġent, assistita minn S. Fiorentino u C. Colelli, avvocati dello Stato,

—

għall-Gvern Ċiprijott, minn E. Zachariadou u E. Symeonidou, bħala aġenti, assistiti minn I. Roussou, dikigoros,

—

għall-Gvern Latvjan, minn I. Kalniņš u D. Pelše, bħala aġenti,

—

għall-Gvern Litwan, minn D. Kriaučiūnas u R. Dzikovič, bħala aġenti,

—

għall-Gvern Lussemburgiż, minn A. Germeaux, bħala aġent, assistit minn P. Kinsch, avocat,

—

għall-Gvern Ungeriż, minn M. Z. Fehér, G. Koós, M. Bóra u M. M. Tátrai, bħala aġenti,

—

għall-Gvern Malti, minn A. Buhagiar u J. Ciantar, bħala aġenti,

—

għall-Gvern Olandiż, minn M. K. Bulterman, M. Gijzen, C. Schillemans u J. Langer, bħala aġenti,

—

għall-Gvern Awstrijak, minn C. Pesendorfer u M. Klamert, bħala aġenti,

—

għall-Gvern Pollakk, minn B. Majczyna u A. Miłkowska, bħala aġenti,

—

għall-Gvern Portugiż, minn L. Inez Fernandes, M. Figueiredo u J. P. Salgado, bħala aġenti,

—

għall-Gvern Rumen, minn R.‑H Radu, R.‑M. Mangu, A. Voicu u E. Gane, bħala aġenti,

—

għall-Gvern Sloven, minn A. Grum, bħala aġent,

—

għall-Gvern Slovakk, minn M. Kianička, bħala aġent,

—

għall-Gvern Finlandiż, minn J. Heliskoski, bħala aġent,

—

għall-Gvern tar-Renju Unit, minn M. Holt, bħala aġent, assistit minn D. Beard, QC, u G. Facenna, barrister,

—

għall-Parlament Ewropew, minn R. Passos, A. Neergaard, A. Auersperger Matić u J. Etienne, bħala aġenti,

—

għall-Kunsill tal-Unjoni Ewropea, minn S. Boelaert, R. Wiemann u B. Driessen bħala aġenti,

1.

It-talba għal opinjoni sottomessa lill-Qorti tal-Ġustizzja mill-Kummissjoni Ewropea hija fformulata kif ġej:

“L-Unjoni għandha l-kompetenza neċessarja biex tiffirma u tikkonkludi waħedha l-Ftehim ta’ Kummerċ Ħieles ma’ Singapor? B’mod aktar speċifiku,

2.

Flimkien mat-talba għal opinjoni tagħha, il-Kummissjoni bagħtet it-test tal-ftehim kif previst fl‑10 ta’ Lulju 2015, data tat-tressiq ta’ din it-talba.

3.

Fit‑8 ta’ Diċembru 2006, il-Kummissjoni indirizzat rakkomandazzjoni lill-Kunsill tal-Komunitajiet Ewropej sabiex dan jawtorizzaha tniedi negozjati bil-mira li jiġi konkluż ftehim ta’ kummerċ ħieles mal-pajjiżi tal-Assoċjazzjoni tan-Nazzjonijiet tax-Xlokk tal-Asja (ASEAN). Il-Kunsill laqa’ din ir-rakkomandazzjoni.

4.

L-awtorizzazzjoni għal negozjati għaldaqstant maħruġa mill-Kunsill kienet tipprevedi li, fis-sitwazzjoni li ma jkunx possibbli li jintlaħaq ftehim mal-pajjiżi kollha membri tal-ASEAN, il-Kunsill seta’ jawtorizza lill-Kummissjoni sabiex tinnegozja f’qafas bilaterali.

5.

Fit‑22 ta’ Diċembru 2009, il-Kunsill għaldaqstant awtorizza lill-Kummissjoni sabiex tinnegozja b’mod bilaterali mar-Repubblika ta’ Singapor.

6.

In-negozjati ma’ dan l-Istat terz bdew fix-xahar ta’ Marzu 2010 u saru b’konsultazzjoni mal-Kumitat tal-Politika Kummerċjali, li qed jaġixxi bħala kumitat speċjali maħtur mill-Kunsill skont l-Artikolu 207(3) u l-Artikolu 218(4) TFUE.

7.

Fix-xahar ta’ Frar 2011, il-Kummissjoni bagħtet rakkomandazzjoni lill-Kunsill sabiex jemenda d-direttivi ta’ negozjati sabiex jinkludi fihom il-protezzjoni tal-investiment. Fix-xahar ta’ Settembru 2011, il-Kunsill iddeċieda li jissupplimenta dawn id-direttivi f’dan is-sens.

8.

Fix-xahar ta’ Diċembru 2012 in-negozjati ngħalqu fuq il-kapitoli kollha, minbarra fuq il-kapitolu dwar il-protezzjoni tal-investiment. In-negozjati fuq dan is-suġġett tal-aħħar tlestew fix-xahar ta’ Ottubru 2014.

9.

Fis‑26 ta’ Ġunju 2015, il-Kummissjoni għarrfet lill-Kumitat tal-Politika Kummerċjali li l-ftehim previst kien ġie ffirmat.

10.

Il-ftehim previst jinkludi 17‑il kapitolu:

11.

Minħabba diverġenzi ta’ opinjoni li dehru matul il-konsultazzjonijiet fi ħdan il-Kumitat tal-Politika Kummerċjali fuq in-natura tal-kompetenza tal-Unjoni sabiex tikkonkludi l-ftehim previst, il-Kummissjoni ressqet din it-talba għal opinjoni.

12.

Il-Kummissjoni tqis li l-Unjoni għandha kompetenza esklużiva sabiex tiffirma u tikkonkludi l-ftehim previst.

13.

Hija targumenta, l-ewwel nett, li d-dispożizzjonijiet kollha ta’ dan il-ftehim, minbarra dawk biss li jirrigwardaw is-servizzi ta’ trasport transkonfinali u l-investiment barrani li ma huwiex dirett, jaqgħu taħt il-politika kummerċjali komuni kif iddefinita fl-Artikolu 207(1) TFUE u, għaldaqstant, taħt il-kompetenza esklużiva tal-Unjoni msemmija fl-Artikolu 3(1)(e) TFUE.

14.

Hija targumenta, it-tieni nett, li s-servizzi ta’ trasport transkonfinali jaqgħu taħt il-kompetenza esklużiva tal-Unjoni msemmija fl-Artikolu 3(2) TFUE, fir-rigward tar-regoli ta’ dritt idderivat tal-Unjoni li huma fis-seħħ f’dan il-qasam.

15.

F’dan ir-rigward, il-Kummissjoni ssemmi b’mod partikolari:

16.

Hija tqis, fl-aħħar nett, li, sa fejn il-ftehim previst jirrigwarda investiment barrani li ma huwiex dirett, l-Unjoni għandha wkoll kompetenza esklużiva skont l-Artikolu 3(2) TFUE, minħabba duplikazzjoni bejn, minn naħa, l-impenji inklużi f’dan il-ftehim dwar dan l-investiment u, min-naħa l-oħra, il-projbizzjoni tar-restrizzjonijiet fuq il-moviment tal-kapital u tal-pagamenti bejn l-Istati Membri u l-Istati terzi stabbilita fl-Artikolu 63 TFUE.

17.

Il-Parlament Ewropew jenfasizza li l-ftehim previst huwa wieħed mill-ewwel ftehimiet ta’ kummerċ ħieles bilaterali msejħa tal-“ġenerazzjoni l-ġdida”, jiġifieri ftehim ta’ kummerċ li jinkludi, minbarra d-dispożizzjonijiet tradizzjonali dwar it-tnaqqis ta’ dazji doganali u tal-ostakoli mhux tariffarji li jaffettwaw il-kummerċ tal-merkanzija u tas-servizzi, dispożizzjonijiet f’oqsma differenti marbuta mal-kummerċ, bħall-protezzjoni tal-proprjetà intellettwali, l-investimenti, il-kuntratti pubbliċi, il-kompetizzjoni u l-iżvilupp sostenibbli.

18.

Fid-dawl tal-formulazzjoni tad-dispożizzjonijiet tat-Trattati UE u FUE dwar l-azzjoni esterna tal-Unjoni b’mod ġenerali u dwar il-politika kummerċjali komuni b’mod partikolari, il-Parlament jindika li huwa jaqbel mal-evalwazzjonijiet tal-Kummissjoni u jqis, bħal din tal-aħħar, li l-ftehim previst jaqa’ taħt il-kompetenza esklużiva tal-Unjoni.

19.

Min-naħa l-oħra, il-Kunsill, kif ukoll l-Istati Membri kollha li ppreżentaw osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, jargumentaw li ċerti dispożizzjonijiet tal-ftehim previst ma jaqgħux taħt il-kompetenza esklużiva tal-Unjoni. Il-ftehim għandu l-karatteristiċi ta’ “ftehim imħallat”.

20.

Id-dispożizzjonijiet dwar il-qasam tat-trasport inklużi fil-Kapitolu Tmienja tal-ftehim previst jaqgħu taħt il-politika komuni tat-trasport. Kuntrarjament għal dak li jsostnu l-Kummissjoni u l-Parlament, dawn id-dispożizzjonijiet ma jistgħux, fil-maġġoranza tagħhom, “[jolqtu] xi regoli komuni jew [ibiddlu] il-kamp ta’ applikazzjoni tagħhom”, fis-sens tal-Artikolu 3(2) TFUE. Għaldaqstant huma ma jaqgħux taħt il-kompetenza esklużiva tal-Unjoni msemmija f’din id-dispożizzjoni tat-Trattat FUE, iżda taħt kompetenza kondiviża bejn l-Unjoni u l-Istati Membri skont l-Artikolu 4(2)(g) TFUE.

21.

Dejjem fir-rigward tal-Kapitolu Tmienja tal-ftehim, l-Irlanda tagħmel riferiment għall-Protokoll (Nru 21) dwar il-pożizzjoni tar-Renju Unit u l-Irlanda fir-rigward tal-ispazju ta’ libertà, sigurtà u ġustizzja, anness mat-Trattati UE u FUE. L-imsemmi kapitolu jaffettwa dan il-protokoll.

22.

Id-dispożizzjonijiet fil-qasam tal-protezzjoni tal-ambjent, tal-protezzjoni soċjali u tal-protezzjoni tal-proprjetà intellettwali, li jinsabu fil-Kapitoli Sebgħa, Ħdax u Tlettax tal-ftehim previst, jaqgħu, skont il-Kunsill u l-Istati Membri li ppreżentaw osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, taħt il-kompetenzi kondiviżi bejn l-Unjoni u l-Istati Membri f’dawn l-oqsma. Dawn id-dispożizzjonijiet ma għandhomx rabta speċifika mal-kummerċ internazzjonali. Ir-riferiment, magħmul fl-imsemmija kapitoli, għal konvenzjonijiet internazzjonali li ma humiex marbuta direttament mal-kummerċ, huwa illustrattiv f’dan ir-rigward.

23.

Il-ftehim previst jinkludi, barra minn hekk, dispożizzjonijiet li jaqgħu taħt il-kompetenzi li jappartjenu għall-Istati Membri biss.

24.

Dan huwa, b’mod partikolari, il-każ tad-dispożizzjonijiet tal-Kapitolu Erbatax ta’ dan il-ftehim, li jistabbilixxu regoli fil-qasam tat-trasparenza, kif ukoll tad-dispożizzjonijiet tal-Kapitolu Disgħa tiegħu, sa fejn dawn jirrigwardaw investiment barrani li ma huwiex dirett.

25.

F’dan ir-rigward, il-Kunsill u l-Istati Membri li ppreżentaw osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja josservaw li t-Trattat FUE ma jagħti ebda kompetenza lill-Unjoni fil-qasam tal-investiment li ma jaqax taħt “investiment dirett”. Huma jżidu li, kuntrarjament għal dak li targumenta l-Kummissjoni, ir-“regoli komuni”, fis-sens tal-Artikolu 3(2) TFUE, ma jistgħux ikunu regoli tad-dritt primarju tal-Unjoni, bħall-Artikolu 63 TFUE. L-argument tal-Kummissjoni ma huwiex konformi mal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja fil-qasam tal-kompetenzi esterni impliċiti tal-Unjoni.

26.

Insostenn tal-argument tiegħu dwar l-assenza ta’ kompetenza esklużiva tal-Unjoni fir-rigward tal-Kapitolu Disgħa tal-ftehim previst, il-Kunsill jikkwota ċerti dispożizzjonijiet ta’ dan il-kapitolu li, fil-fehma tiegħu, jaqgħu taħt il-kompetenza tal-Istati Membri, bħal dawk dwar l-ordni pubbliku, is-sigurtà pubblika u interessi pubbliċi oħrajn, dwar it-tassazzjoni, dwar il-kumpens fil-każ ta’ distruzzjoni tal-investiment mill-forzi armati, dwar l-eċċezzjonijiet għal-libertà ta’ trasferiment ta’ fondi ġġustifikat abbażi tal-liġijiet fil-qasam ta’ reati u delitti, ta’ sigurtà soċjali u ta’ rtirar, dwar l-esproprjazzjoni, kif ukoll dwar is-sostituzzjoni, mill-ftehim previst, tat-trattati bilaterali ta’ investiment konklużi bejn l-Istati Membri u r-Repubblika ta’ Singapor.

27.

Il-Kunsill u wħud mill-Istati Membri li ppreżentaw osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja josservaw, barra minn hekk, li l-Kapitolu Disgħa tal-ftehim previst jirrigwarda biss il-protezzjoni tal-investimenti u mhux l-ammissjoni tagħhom. Minn dan jirriżulta li, anki sa fejn dan il-kapitolu jirrigwarda investiment barrani dirett, dan ma jistax jiġi approvat mill-Unjoni waħedha. Peress li l-protezzjoni tal-investiment ma hijiex marbuta speċifikament mal-kummerċ internazzjonali, din ma tistax taqa’ taħt il-politika kummerċjali komuni.

28.

Skont l-Artikolu 196(2) tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja u konformement mal-ġurisprudenza stabbilita [ara, b’mod partikolari, l-Opinjoni 1/03 (Konvenzjoni l-ġdida ta’ Lugano), tas‑7 ta’ Frar 2006, EU:C:2006:81, punt 112 u l-ġurisprudenza ċċitata], talba għal opinjoni skont l-Artikolu 218(11) TFUE tista’ tirrigwarda kemm il-kompatibbiltà tal-ftehim previst mad-dispożizzjonijiet tat-Trattati kif ukoll il-kompetenza tal-Unjoni jew ta’ waħda mill-istituzzjonijiet tagħha sabiex tikkonkludi dan il-ftehim.

29.

F’dan il-każ, it-talba għal opinjoni tirrigwarda l-kwistjoni dwar jekk il-ftehim previst jistax jiġi ffirmat u konkluż mill-Unjoni waħedha jew jekk għandux, kuntrarjament, jiġi ffirmat u konkluż kemm mill-Unjoni kif ukoll minn kull Stat Membru tagħha (ftehim imsejjaħ “imħallat”).

30.

Konsegwentement, din l-opinjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja tirrigwarda biss in-natura tal-kompetenza tal-Unjoni sabiex tiffirma u tikkonkludi l-ftehim previst. Hija ma tiddeċiedi bl-ebda mod il-kwistjoni dwar jekk il-kontenut tad-dispożizzjonijiet ta’ dan il-ftehim huwiex kompatibbli mad-dritt tal-Unjoni.

31.

Wara li saret din il-preċiżjoni preliminari, hemm lok li jiġi eżaminat jekk id-dispożizzjonijiet tal-ftehim previst jaqgħux taħt il-kompetenza esklużiva tal-Unjoni, taħt kompetenza kondiviża bejn l-Unjoni u l-Istati Membri, jew taħt kompetenza li tappartjeni lill-Istati Membri biss.

32.

Fid-dawl tal-għan u tal-iskopijiet tal-ftehim previst, li huma, skont l-Artikoli 1.1 u 1.2 tiegħu, li “jistabbilixxu żona ta’ kummerċ ħieles” u li “jkunu liberalizzati u faċilitati l-kummerċ u l-investiment bejn il-Partijiet”, għandu jiġi eżaminat l-ewwel nett sa liema punt id-dispożizzjonijiet ta’ dan il-ftehim jaqgħu taħt il-kompetenza esklużiva tal-Unjoni, imsemmija fl-Artikolu 3(1)(e) TFUE, dwar il-politika kummerċjali komuni.

33.

Konformement mal-Artikolu 3(1)(e) TFUE, l-Unjoni għandha kompetenza esklużiva fil-qasam tal-politika kummerċjali komuni.

34.

Skont l-Artikolu 207(1) TFUE, din il-politika “għandha tkun ibbażata fuq prinċipji uniformi, partikolarment fir-rigward ta’ bidliet fir-rati tariffarji, il-konklużjoni ta’ ftehim tariffarji u dawk kummerċjali rigward il-kummerċ ta’ merkanzija u ta’ servizzi, u l-aspetti kummerċjali tal-proprjetà intellettwali, l-investiment barrani dirett, il-kisba ta’ l-uniformità fil-miżuri ta’ liberalizzazzjoni, il-politika dwar l-esportazzjoni kif ukoll il-miżuri għall-protezzjoni tal-kummerċ bħal dawk li għandhom jittieħdu fil-każ ta’ dumping jew sussidji. Il-politika kummerċjali komuni għandha titwettaq fil-kuntest tal-prinċipji u l-objettivi ta’ l-azzjoni esterna ta’ l-Unjoni”.

35.

Minn din id-dispożizzjoni, u b’mod partikolari mit-tieni sentenza tagħha, li tipprovdi li l-politika kummerċjali komuni tagħmel parti mill-“azzjoni esterna tal-Unjoni”, jirriżulta li tali politika tirrigwarda l-kummerċ mal-Istati terzi (sentenzi tat‑18 ta’ Lulju 2013, Daiichi Sankyo u Sanofi-Aventis Deutschland, C‑414/11, EU:C:2013:520, punt 50, kif ukoll tat‑22 ta’ Ottubru 2013, Il‑Kummissjoni vs Il‑Kunsill, C‑137/12, EU:C:2013:675, punt 56).

36.

F’dan ir-rigward, hija ġurisprudenza stabbilita li s-sempliċi fatt li att tal-Unjoni, bħal ftehim konkluż minnha, jista’ jkollu ċerti implikazzjonijiet fuq il-kummerċ ma’ Stat terz wieħed jew iktar ma huwiex suffiċjenti sabiex jiġi konkluż li dan l-att għandu jiġi kklassifikat fil-kategorija ta’ dawk li jaqgħu taħt il-politika kummerċjali komuni. Min-naħa l-oħra, att tal-Unjoni jaqa’ taħt din il-politika jekk jikkonċerna speċifikament dan il-kummerċ sa fejn ikun intiż essenzjalment li jinkoraġġixxih, jiffaċilitah jew jirregolah u jkollu effetti diretti u immedjati fuqu [ara, b’mod partikolari, is-sentenzi tat‑18 ta’ Lulju 2013, Daiichi Sankyo u Sanofi-Aventis Deutschland, C‑414/11, EU:C:2013:520, punt 51, u tat‑22 ta’ Ottubru 2013, Il‑Kummissjoni vs Il‑Kunsill, C‑137/12, EU:C:2013:675, punt 57, kif ukoll Opinjoni 3/15 (Trattat ta’ Marrakexx fuq l-aċċess għall-materjal stampat), tal‑14 ta’ Frar 2017, EU:C:2017:114, punt 61].

37.

Minn dan isegwi li huma biss dawk il-partijiet tal-ftehim previst li għandhom rabta speċifika, fis-sens imsemmi iktar ’il fuq, mal-kummerċ bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor, li jaqgħu taħt il-qasam tal-politika kummerċjali komuni.

38.

Għaldaqstant, għandu jiġi vverifikat jekk l-impenji inklużi fl-imsemmi ftehim humiex intiżi li jinkoraġġixxu, jiffaċilitaw jew jirregolaw dan il-kummerċ u għandhomx effetti diretti u immedjati fuqu.

39.

L-impenji inklużi fil-ftehim previst jirrigwardaw, fl-ewwel lok, l-aċċess għas-suq, fit-tieni lok, il-protezzjoni tal-investiment, fit-tielet lok, il-protezzjoni tal-proprjetà intellettwali, fir-raba’ lok, il-kompetizzjoni u, fil-ħames lok, l-iżvilupp sostenibbli.

40.

Il-Kapitolu Tnejn tal-ftehim previst, intitolat “It-trattament nazzjonali u l-aċċess għas-suq għall-prodotti”, jipprevedi li kull parti għandha tagħti trattament nondiskriminatorju lill-merkanzija mill-parti l-oħra u għandha tnaqqas jew telimina, skont l-impenji speċifiċi annessi ma’ dan il-kapitolu, id-dazji tagħha fuq l-importazzjoni u fuq l-esportazzjoni. Huwa jipprevedi wkoll li ebda parti ma għandha tadotta jew iżżomm fis-seħħ restrizzjonijiet mhux tariffarji fuq l-importazzjoni u fuq l-esportazzjoni tal-merkanzija.

41.

Għaldaqstant dan il-kapitolu huwa magħmul minn impenji “tariffarji u [...] kummerċjali rigward il-kummerċ ta’ merkanzija”, fis-sens tal-Artikolu 207(1) TFUE. Huwa jaqa’, għaldaqstant, taħt il-kompetenza esklużiva tal-Unjoni msemmija fl-Artikolu 3(1)(e) TFUE.

42.

Il-Kapitolu Tlieta tal-ftehim previst, intitolat “Rimedji kummerċjali”, jippreċiża l-modalitajiet sabiex kull parti tkun tista’, meta jkunu ssodisfatti r-rekwiżiti li jirriżultaw mir-regoli tal-Organizzazzjoni Dinjija tal-Kummerċ (WTO), tadotta miżuri antidumping u ta’ kumpens kif ukoll miżuri ta’ salvagwardja dwar l-importazzjonijiet mill-parti l-oħra.

43.

Għaldaqstant dan il-kapitolu jirrigwarda “miżuri għall-protezzjoni tal-kummerċ”, fis-sens tal-Artikolu 207(1) TFUE. Għaldaqstant huwa jaqa’ wkoll taħt il-kompetenza esklużiva tal-Unjoni msemmija fl-Artikolu 3(1)(e) TFUE.

44.

Il-Kapitoli Erbgħa u Ħamsa tal-ftehim previst, intitolati “Il-barrieri tekniċi għall-kummerċ” u “Miżuri sanitarji u fitosanitarji” rispettivament, jistabbilixxu regoli li, filwaqt li jippermettu lil kull parti tapplika r-regoli tekniċi u sanitarji tagħha konformement mar-regoli tad-WTO, huma intiżi li jnaqqsu kemm jista’ jkun l-ostakoli għall-kummerċ tal-merkanzija bejn il-partijiet li jirriżultaw minnhom. Mill-imsemmija kapitoli jirriżulta b’mod partikolari li, minn naħa, il-prodotti esportati minn parti għandhom jissodisfaw ir-regoli previsti mill-parti li timportahom u, min-naħa l-oħra, li l-prodotti importati minn din tal-aħħar ma għandhomx ikunu suġġetti għal regoli diskriminatorji jew sproporzjonati meta mqabbla ma’ dawk li huma applikati għall-prodotti tagħha stess.

45.

Għaldaqstant, dawn il-Kapitoli Erbgħa u Ħamsa għandhom l-għan speċifiku li jiffaċilitaw il-kummerċ tal-merkanzija bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor. Barra minn hekk, id-dispożizzjonijiet tagħhom u l-impenji speċifiċi li huma annessi magħhom iħaffu b’mod kunsiderevoli l-kundizzjonijiet ta’ importazzjoni ta’ din il-merkanzija u għaldaqstant huma ta’ natura li jkollhom effetti diretti u immedjati fuq il-kummerċ internazzjonali. Konsegwentement, l-imsemmija kapitoli jissodisfaw il-kriterji mfakkra fil-punt 36 ta’ din l-opinjoni u jaqgħu taħt il-kompetenza esklużiva tal-Unjoni msemmija fl-Artikolu 3(1)(e) TFUE.

46.

Il-Kapitolu Sitta tal-ftehim previst, intitolat “Faċilitazzjoni doganali u kummerċjali” jipprevedi li l-leġiżlazzjoni ta’ kull parti fil-qasam doganali għandha tkun nondiskriminatorja u li l-miżati u t-taxxi imposti għas-servizzi pprovduti mal-importazzjoni jew l-esportazzjoni ta’ din il-merkanzija ma għandhomx jeċċedu l-ispiża approssimattiva ta’ dawn is-servizzi. Huwa jobbliga, barra minn hekk, lill-partijiet sabiex jissemplifikaw, preferebbilment permezz ta’ punt uniku ta’ servizz, ir-rekwiżiti u l-formalitajiet ta’ rilaxx, ta’ tneħħija, ta’ trażbord u ta’ tranżitu. Huwa jimponi, barra minn hekk, l-obbligu li tingħata l-possibbiltà li jsiru depożiti bil-quddiem u li jiġu rċevuti deċiżjonijiet bil-quddiem.

47.

Dan il-kapitolu għandu għalhekk l-għan essenzjali li jirregola u li jiffaċilita l-kummerċ ta’ merkanzija bejn il-partijiet.

48.

Barra minn hekk, huwa għandu l-effett dirett u immedjat li jagħmel il-kummerċ tal-merkanzija bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor iktar fluwidu u inqas oneruż. Għalhekk huwa jissodisfa l-kriterji mfakkra fil-punt 36 ta’ din l-opinjoni u jaqa’ għaldaqstant taħt il-kompetenza esklużiva tal-Unjoni msemmija fl-Artikolu 3(1)(e) TFUE.

49.

Filwaqt li l-Kapitoli Tnejn sa Sitta tal-ftehim previst jirrigwardaw il-kummerċ ta’ merkanzija bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor, il-kummerċ ta’ servizzi bejn il-partijiet huwa, min-naħa tiegħu, irregolat mill-Kapitolu Tmienja ta’ dan il-ftehim.

50.

Dan il-Kapitolu Tmienja, intitolat “Servizzi, stabbiliment u kummerċ elettroniku”, jinkludi l-impenji ta’ kull parti li tnaqqas, għall-benefiċċju tal-operaturi ekonomiċi tal-parti l-oħra, l-ostakoli għall-provvista transkonfinali ta’ servizzi, għall-istabbiliment u għall-preżenza temporanja ta’ persuni fiżiċi.

51.

Filwaqt li jeskludi mill-kamp ta’ applikazzjoni tiegħu ċ-ċittadinanza, ir-residenza, l-impjieg fuq bażi permanenti u, b’mod ġenerali, l-aċċess għas-suq tax-xogħol, l-imsemmi kapitolu jobbliga lil kull waħda mill-partijiet sabiex tagħti lis-servizzi, lill-istabbilimenti u lill-intraprendituri tal-parti l-oħra trattament mhux inqas favorevoli minn dak li hija tagħti lis-servizzi, stabbilimenti u intraprendituri simili tagħha, filwaqt li jittieħdu inkunsiderazzjoni l-modalitajiet u l-limitazzjonijiet ippreċiżati fil-lista ta’ impenji speċifiċi tal-ftehim u bla ħsara għall-eċċezzjonijiet ġenerali previsti minn dan tal-aħħar.

52.

Minn dan isegwi li l-Kapitolu Tmienja tal-ftehim previst huwa essenzjalment intiż li jiftaħ, sa ċertu punt, is-suq ta’ Singapor għall-fornituri ta’ servizzi tal-Unjoni, u viċe versa. Barra minn hekk, huwa għandu l-għan li jinkoraġġixxi, jiffaċilita u jirregola l-kummerċ.

53.

L-impenji dwar l-aċċess għas-suq inklużi f’dan il-kapitolu huma, barra minn hekk, ta’ natura li jkollhom effetti diretti u immedjati fuq il-kummerċ ta’ servizzi bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor. Bħalma l-Avukat Ġenerali esponiet fil-punti 204 u 205 tal-konklużjonijiet tagħha, din il-konstatazzjoni tapplika wkoll, kuntrarjament għal dak li sostnew ċerti Stati Membri li ppreżentaw osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, għall-artikoli kollha tal-imsemmi kapitolu, inklużi dawk li jirrigwardaw is-servizzi finanzjarji u r-rikonoxximent reċiproku tal-kwalifiki professjonali.

54.

Barra minn hekk, bħalma l-Qorti tal-Ġustizzja diġà rrilevat, l-erba’ modi ta’ forniment ta’ servizzi li jissodisfaw il-klassifikazzjoni użata mid-WTO, jiġifieri l-provvista ta’ servizz mit-territorju ta’ Membru tad-WTO għat-territorju ta’ Membru ieħor (mod 1), il-provvista ta’ servizz fit-territorju ta’ Membru għal konsumatur ta’ Membru ieħor (mod 2), il-provvista ta’ servizz minn fornitur ta’ Membru permezz ta’ preżenza kummerċjali fit-territorju ta’ Membru ieħor (mod 3) u l-provvista ta’ servizz minn fornitur ta’ Membru permezz tal-preżenza ta’ persuni fiżiċi ta’ Membru fit-territorju ta’ Membru ieħor (mod 4), kollha jaqgħu taħt il-politika kummerċjali komuni [Opinjoni 1/08 (Ftehimiet li jemendaw l-Iskedi ta’ Impenji Speċifiċi GATS), tat‑30 ta’ Novembru 2009, EU:C:2009:739, punti 4, 118 u 119]. Din l-interpretazzjoni, li ngħatat fil-kuntest tal-eżami mill-Qorti tal-Ġustizzja tal-kompetenza tal-Komunità sabiex tipparteċipa fil-konklużjoni ta’ ftehimiet koperti mill-Artikolu 133 KE, u li, għaldaqstant, kienet tirrigwarda l-kunċett ta’ “kummerċ fis-servizzi” li jinsab f’din id-dispożizzjoni tat-Trattat KE, tista’ tiġi trasposta għall-kunċett ta’ “kummerċ ta’ servizzi” imsemmi fl-Artikolu 207(1) TFUE, li l-kontenut tiegħu huwa essenzjalment identiku.

55.

Konsegwentement, ma hemmx lok li ssir distinzjoni bejn id-dispożizzjonijiet tal-Kapitolu Tmienja tal-ftehim previst li jirrigwardaw il-provvista transkonfinali ta’ servizzi (servizzi ta’ “mod 1” u “mod 2” fis-sens tal-klassifikazzjoni tat-tipi ta’ provvista ta’ servizzi użati mid-WTO) u dawk ta’ dan il-kapitolu li huma dwar il-provvista ta’ servizzi mill-istabbiliment (servizzi tal-“mod 3”) jew permezz ta’ preżenza ta’ persuni fiżiċi (servizzi tal-“mod 4”).

56.

Minkejja l-kunsiderazzjoni preċedenti, il-kompetenza tal-Unjoni sabiex tapprova l-Kapitolu Tmienja tal-ftehim previst ma tistax taqa’ taħt l-Artikolu 3(1)(e) TFUE biss.

57.

Fil-fatt, dan il-kapitolu jirrigwarda, inter alia, il-provvista ta’ servizzi fil-qasam tat-trasport. Dan il-qasam huwa eskluż mill-politika kummerċjali komuni permezz tal-Artikolu 207(5) TFUE, li jipprovdi li n-negozjati u l-konklużjoni ta’ “ftehim internazzjonali fil-qasam tat-trasport” jaqgħu taħt it-“Titolu VI tat-Tielet Parti [tat-Trattat FUE] [...]”. Dan it-titolu jirrigwarda l-politika komuni tat-trasport.

58.

Imsejħa sabiex tinterpreta t-tielet subparagrafu tal-Artikolu 133(6) KE, il-Qorti tal-Ġustizzja rrilevat li din id-dispożizzjoni kienet intiża li żżomm, fir-rigward tal-kummerċ internazzjonali fis-servizzi tat-trasport, paralleliżmu fundamentali bejn il-kompetenza interna tal-Unjoni, li hija eżerċitata bl-adozzjoni unilaterali ta’ regoli tal-Unjoni, u l-kompetenza esterna tagħha, li topera permezz tal-konklużjoni ta’ ftehim internazzjonali, biż-żewġ kompetenzi jibqgħu, bħal qabel, taħt it-titolu tat-Trattat speċifikament dwar il-politika komuni tat-trasport [Opinjoni 1/08 (Ftehimiet li jemendaw l-Iskedi ta’ Impenji Speċifiċi GATS), tat‑30 ta’ Novembru 2009, EU:C:2009:739, punt 164].

59.

L-Artikolu 207(5) TFUE jikkorrispondi essenzjalment għat-tielet subparagrafu tal-Artikolu 133(6) KE. Barra minn hekk, la mit-Trattat FUE u lanqas mill-elementi relatati mal-oriġini, mal-istruttura jew mal-iskop ta’ dan it-trattat ma jirriżulta li l-awturi ta’ dan tal-aħħar kellhom l-intenzjoni li jbiddlu t-tqassim tal-kompetenzi bejn l-Unjoni u l-Istati Membri fir-rigward tan-negozjati u tal-konklużjoni ta’ ftehim internazzjonali dwar il-kummerċ internazzjonali fil-qasam tat-trasport.

60.

Il-pożizzjoni tal-Kummissjoni li l-qasam tat-trasport huwa eskluż, konformement mal-Artikolu 207(5) TFUE, mill-politika kummerċjali komuni fir-rigward biss tal-provvista transkonfinali ta’ servizzi, jiġifieri s-servizzi tal-modi 1 u 2, hija infondata. Tali pożizzjoni fil-fatt tmur kontra l-formulazzjoni ta’ din id-dispożizzjoni, li teskludi minn din il-politika kull “ftehim internazzjonali fil-qasam tat-trasport”.

61.

Fid-dawl tal-portata tal-Artikolu 207(5) TFUE, għandu sussegwentement jiġi ddeterminat liema impenji inklużi fil-Kapitolu Tmienja tal-ftehim previst huma, konformement ma’ din id-dispożizzjoni, esklużi mill-politika kummerċjali komuni. Għal dan il-għan, għandha tittieħed inkunsiderazzjoni l-ġurisprudenza li tipprovdi li l-kunċett ta’ servizzi “fil-qasam tat-trasport” ma jkoprix biss is-servizzi ta’ trasport bħala tali, iżda wkoll servizzi oħrajn sakemm, madankollu, dawn tal-aħħar ikunu intrinsikament marbuta mal-att fiżiku ta’ moviment ta’ persuni jew ta’ merkanzija minn post għal ieħor permezz ta’ mezz ta’ trasport (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tal‑15 ta’ Ottubru 2015, Grupo Itevelesa et, C‑168/14, EU:C:2015:685, punti 45 kif ukoll 46).

62.

F’dan il-każ, is-servizzi li jikkonsistu fit-trasport ta’ persuni jew ta’ merkanzija minn post għal ieħor huma elenkati fil-punt 11 tal-appendiċi 8-A-1 u 8-B-1 kif ukoll fil-punt 16 tal-appendiċi 8-A-2 u 8‑A‑3 tal-annessi tal-Kapitolu Tmienja tal-ftehim previst. Huma jirrigwardaw it-trasport marittimu internazzjonali, it-trasport ferrovjarju, it-trasport bit-triq u t-trasport fuq il-passaġġi tal-ilma interni, filwaqt li s-servizzi ta’ trasport bl-ajru intern u internazzjonali ma humiex, kuntrarjament, koperti minn dan il-ftehim, bħalma huwa indikat fl-Artikoli 8.3(ċ) u 8.9(e) tiegħu.

63.

Is-servizzi marbuta intrinsikament mas-servizzi ta’ trasport marittimu, ferrovjarju, bit-triq u fuq il-passaġġi tal-ilma interni huma elenkati fil-punt 12 tal-appendiċi 8-A-1, fil-punt 17 tal-appendiċi 8-A-2 u 8-A-3, kif ukoll fil-punt 11 tal-appendiċi 8-B-1 tal-imsemmija annessi.

64.

Is-“servizzi tat-tiswija u tal-manutenzjoni tal-inġenji tal-ajru li matulhom inġenju tal-ajru jiġi rtirat mis-servizz”, “il-bejgħ u 1- kummerċjalizzazzjoni tas-servizzi tat-trasport bl-ajru” kif ukoll “is-servizzi ta’ sistema ta’ prenotazzjoni kompjuterizzata” huma msemmija fl-Artikoli 8.3 u 8.9 tal-ftehim previst bħala li huma, kuntrarjament għas-servizzi tat-trasport bl-arju fih innifsu, inklużi fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-Kapitolu Tmienja ta’ dan il-ftehim.

65.

Fl-appendiċi tal-annessi għal dan il-kapitolu, dawn is-servizzi ta’ tiswija u ta’ manutenzjoni ta’ inġenji tal-ajru kif ukoll ta’ riżervazzjoni u ta’ bejgħ ta’ servizzi ta’ trasport bl-ajru, ma jidhrux fil-punti li jelenkaw is-servizzi awżiljarji fil-qasam tat-trasport, iżda huma kklassifikati bħala “servizzi kummerċjali” ’il barra minn dan il-qasam.

66.

F’dan ir-rigward, għandu jiġi rrilevat li la s-servizzi tat-“tiswija u tal-manutenzjoni tal-inġenji tal-ajru li matulhom inġenju tal-ajru jiġi rtirat mis-servizz” u lanqas is-servizzi ta’ bejgħ, ta’ kummerċjalizzazzjoni jew ta’ riżervazzjoni tas-servizzi tat-trasport bl-ajru, kemm jekk huma pprovduti mill-aġenziji tal-ivvjaġġar jew minn fornituri kummerċjali oħrajn, ma huma marbuta intrinsikament mat-trasport, fis-sens speċifikat mill-ġurisprudenza mfakkra fil-punt 61 ta’ din l-opinjoni.

67.

Fil-fatt, l-ewwel nett, “is-servizzi tat-tiswija u tal-manutenzjoni tal-inġenji tal-ajru li matulhom inġenju tal-ajru jiġi rtirat mis-servizz” għandhom l-iktar l-iktar rabta mill-bogħod mal-att ta’ moviment tal-persuni jew tal-merkanzija minn post għal ieħor. It-tieni nett, fir-rigward tas-servizzi ta’ bejgħ, ta’ kummerċjalizzazzjoni jew ta’ riżervazzjoni ta’ servizzi tat-trasport bl-ajru, mill-premessa 33 tad-Direttiva 2006/123/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tat‑12 ta’ Diċembru 2006, dwar is-servizzi fis-suq intern (ĠU 2006, L 376, p. 36), jirriżulta li s-servizzi koperti minn din id-direttiva, li għandha bħala bażi legali l-Artikolu 47(2) u l-Artikolu 55 KE, jinkludu wkoll l-aġenziji tal-ivvjaġġar li huma l-promoturi prinċipali ta’ tali servizzi.

68.

Peress li s-“servizzi tat-tiswija u tal-manutenzjoni tal-inġenji tal-ajru li matulhom inġenju tal-ajru jiġi rtirat mis-servizz”, “il-bejgħ jew il-kummerċjalizzazzjoni tas-servizzi tat-trasport bl-ajru” kif ukoll “is-servizzi ta’ sistema ta’ prenotazzjoni kompjuterizzata” konsegwentement ma jaqgħux taħt l-Artikolu 207(5) TFUE, dawn jagħmlu parti mis-servizzi koperti mill-paragrafu 1 ta’ dan l-artikolu.

69.

Mill-punti 50 sa 68 ta’ din l-opinjoni jirriżulta li l-Kapitolu Tmienja tal-ftehim previst jaqa’ taħt il-politika kummerċjali komuni, ħlief sa fejn l-impenji li huma inklużi fih jirrigwardaw is-servizzi elenkati fil-punti 11 u 12 tal-appendiċi 8-A-1, fil-punti 16 u 17 tal-appendiċi 8-A-2 u 8-A-3, kif ukoll fil-punt 11 tal-appendiċi 8-B-1 tal-annessi għal dan il-kapitolu.

70.

Il-kwistjoni dwar jekk, għal dawn l-impenji tal-aħħar, l-Unjoni għandhiex, bis-saħħa ta’ dispożizzjonijiet oħra tat-Trattat FUE, kompetenza esklużiva, b’mod li hija tkun tista’ tapprova l-Kapitolu Tmienja tal-ftehim previst waħedha, hija eżaminata fil-punti 168 sa 217 ta’ din l-opinjoni.

71.

Fl-aħħar nett, l-aċċess għas-suq tal-Unjoni u għas-suq ta’ Singapor rispettivament, għal merkanzija u għal servizzi mill-parti l-oħra, huwa wkoll irregolat mid-dispożizzjonijiet tal-Kapitoli Sebgħa u Għaxra tal-ftehim previst.

72.

Il-Kapitolu Sebgħa ta’ dan il-ftehim, intitolat “Ostakoli mhux tariffarji għall-kummerċ u l-investiment fil-ġenerazzjoni ta’ enerġija rinnovabbli” għandu l-għan li jirregola u li jiffaċilita l-aċċess għas-suq fis-settur tal-produzzjoni tal-enerġija minn sorsi mhux fossili u sostenibbli.

73.

Fil-fatt, dan il-kapitolu, li ma jistabbilixxi ebda regola ambjentali f’dan il-qasam, jistipula li ebda parti ma għandha tadotta miżuri li jeżiġu li tinħoloq sħubija mal-impriżi lokali f’dan is-settur, u li kull parti għandha tiżgura li kull regola fil-qasam ta’ awtorizzazzjoni, ta’ ċertifikazzjoni u ta’ għoti ta’ liċenzja tkun nondiskriminatorja lejn l-operaturi tal-parti l-oħra u għandha taċċetta d-dikjarazzjonijiet ta’ konformità maħruġa mill-parti l-oħra.

74.

Intiż għaldaqstant li jiftaħ is-suq ta’ kull waħda mill-partijiet, dan il-kapitolu huwa wkoll ta’ natura li jkollu effett dirett u immedjat fuq il-kummerċ ta’ merkanzija u ta’ servizzi bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor fl-imsemmi settur, fis-sens tal-ġurisprudenza mfakkra fil-punt 36 ta’ din l-opinjoni. Għaldaqstant, huwa jaqa’ taħt il-kompetenza esklużiva tal-Unjoni skont l-Artikolu 3(1)(e) TFUE.

75.

Il-Kapitolu Għaxra tal-ftehim previst, intitolat “L-akkwist pubbliku [Kuntratti pubbliċi]”, jinkludi l-impenji li permezz tagħhom kull parti tiżgura lill-fornituri ta’ merkanzija u ta’ servizzi tal-parti l-oħra trattament mhux inqas favorevoli minn dak li hija tagħti lill-operaturi tagħha stess fl-għoti ta’ kuntratti għall-bżonnijiet tal-awtoritajiet pubbliċi. Huwa jinkludi wkoll firxa wiesgħa ta’ regoli intiżi li jirregolaw l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi, kemm f’Singapor kif ukoll fl-Unjoni, billi jipprevedi li dawn il-kuntratti għandhom jingħataw biss wara proċedura ta’ għoti ta’ kuntratti li tinkludi avviż ta’ kuntratt komplet li l-kandidati jistgħu faċilment ikollhom aċċess għalih kif ukoll kundizzjonijiet ta’ parteċipazzjoni u ta’ għażla xierqa.

76.

Għaldaqstant, dan il-kapitolu għandu l-għan speċifiku li jiddetermina l-modi kif l-operaturi ekonomiċi ta’ kull parti jistgħu jipparteċipaw fil-proċedura ta’ għoti ta’ kuntratti organizzata mill-awtoritajiet pubbliċi tal-parti l-oħra. Barra minn hekk, peress li dawn il-modi huma bbażati fuq kunsiderazzjonijiet ta’ aċċess nondiskriminatorju, ta’ trasparenza u ta’ effikaċja, dawn huma ta’ natura li jkollhom effetti diretti u immedjati fuq il-kummerċ ta’ merkanzija u ta’ servizzi bejn il-partijiet.

77.

Il-Kapitolu Għaxra tal-ftehim previst jaqa’, konsegwentement, taħt il-kompetenza esklużiva tal-Unjoni skont l-Artikolu 3(1)(e) TFUE, suġġett ukoll, madankollu, għal dak espress fil-punt 69 ta’ din l-opinjoni f’dak li jirrigwarda s-servizzi elenkati fil-punti 11 u 12 tal-appendiċi 8-A-1 u 8-B-1 kif ukoll fil-punti 16 u 17 tal-appendiċi 8-A-2 u 8-A-3 tal-annessi tal-Kapitolu Tmienja tal-ftehim previst. In-natura tal-kompetenza tal-Unjoni għall-approvazzjoni tal-impenji dwar il-kuntratti pubbliċi għal servizzi ta’ trasport marittimu internazzjonali, ta’ trasport ferrovjarju, ta’ trasport bit-triq u ta’ trasport fuq il-passaġġi tal-ilma interni, kif ukoll dwar il-kuntratti pubbliċi għal servizzi marbuta intrinsikament ma’ dawn is-servizzi ta’ trasport, hija eżaminata fil-punti 219 sa 224 ta’ din l-opinjoni.

78.

Bħalma jistabbilixxi l-Artikolu 9.1 tal-ftehim previst, il-Kapitolu Disgħa tiegħu jirrigwarda “kull kwalità ta’ assi li għandu l-karatteristika ta’ investiment, inkluż dawk il-karatteristiċi bhall-impenn tal-kapital jew riżorsi oħra, l-istennija ta’ qligħ jew profitt, is-suppożizzjoni ta’ riskju jew ċertu tul ta’ żmien”, sakemm dan l-assi “hu proprjetà, direttament jew indirettament, jew ikkontrollat direttament jew indirettament, minn [persuna fiżika jew ġuridika] ta’ Parti waħda fit-territorju tal-Parti l-oħra”.

79.

Minn dan l-artikolu jirriżulta li l-imsemmi kapitolu jirrigwarda kemm l-investiment dirett kif ukoll kull investiment ieħor.

80.

Fir-rigward tal-investiment dirett, hija ġurisprudenza stabbilita li dan jikkonsisti f’investiment ta’ kull natura li jagħmlu persuni fiżiċi jew ġuridiċi u li jservu sabiex jinħolqu jew jinżammu relazzjonijiet fit-tul u diretti bejn il-persuna li tipprovdi l-kapital u l-impriża li lilha jingħata tali kapital sabiex teżerċita attività ekonomika. Parteċipazzjoni f’impriża f’forma ta’ kumpannija b’responsabbiltà limitata hija investiment dirett meta l-azzjonijiet li jkollu l-azzjonist jagħtuh il-possibbiltà li jipparteċipa effettivament fit-tmexxija ta’ din il-kumpannija jew fil-kontroll tagħha (ara, b’mod partikolari, is-sentenzi tat‑12 ta’ Diċembru 2006, Test Claimants in the FII Group Litigation, C‑446/04, EU:C:2006:774, punti 181 u 182; tas‑26 ta’ Marzu 2009, Il‑Kummissjoni vs L‑Italja, C‑326/07, EU:C:2009:193, punt 35, kif ukoll tal‑24 ta’ Novembru 2016, SECIL, C‑464/14, EU:C:2016:896, punti 75 u 76).

81.

L-Artikolu 207(1) TFUE jipprevedi li l-atti tal-Unjoni fil-qasam ta’ “investiment barrani dirett” jaqgħu taħt il-politika kummerċjali komuni.

82.

Minn dan isegwi li l-Unjoni għandha l-kompetenza esklużiva, skont l-Artikolu 3(1)(e) TFUE, sabiex tapprova kull impenn fil-konfront ta’ Stat terz dwar l-investiment magħmul minn persuni fiżiċi jew ġuridiċi ta’ dan l-Istat terz fl-Unjoni u, viċe versa, li jagħti l-possibbiltà li jipparteċipaw effettivament fl-amministrazzjoni jew fil-kontroll ta’ kumpannija li teżerċita attività ekonomika.

83.

L-użu, mill-awturi tat-Trattat FUE, tal-kliem “investiment barrani dirett” fl-Artikolu 207(1) TFUE, jesprimi mingħajr ambigwità r-rieda tagħhom li ma jinkludux investiment barrani ieħor fil-politika kummerċjali komuni. Għaldaqstant, għandu jitqies li impenji fil-konfront ta’ Stat terz dwar dan l-investiment ieħor ma jaqgħux taħt il-kompetenza esklużiva tal-Unjoni skont l-Artikolu 3(1)(e) TFUE.

84.

Din id-delimitazzjoni tal-kamp ta’ applikazzjoni tal-politika kummerċjali komuni għal dak li jirrigwarda l-investiment barrani tirrifletti l-fatt li kull att tal-Unjoni li jippromwovi, jiffaċilita jew jirregola l-parteċipazzjoni, minn persuna fiżika jew ġuridika ta’ Stat terz fl-Unjoni u viċe versa, fl-amministrazzjoni jew fil-kontroll ta’ kumpannija li teżerċita attività ekonomika, huwa ta’ natura li jkollu effetti diretti u immedjati fuq il-kummerċ bejn dan l-Istat terz u l-Unjoni, filwaqt ma hemmx rabta speċifika ma’ dan il-kummerċ fil-każ ta’ investiment li ma jwassalx għal tali parteċipazzjoni.

85.

Il-Kunsill u wħud mill-Istati Membri li ppreżentaw osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja jargumentaw li, anki sa fejn huwa dwar l-investiment dirett, il-Kapitolu Disgħa tal-ftehim previst ma jistax jaqa’ taħt il-politika kummerċjali komuni peress li dan il-kapitolu jirrigwarda biss il-protezzjoni ta’ dan l-investiment u mhux l-ammissjoni ta’ dan tal-aħħar.

86.

Huwa minnu, bħalma enfasizzaw dawn il-parteċipanti f’din il-proċedura, li l-uniċi dispożizzjonijiet sostantivi tal-Kapitolu Disgħa ta’ dan il-ftehim huma inklużi fit-Taqsima A ta’ dan il-kapitolu u li din it-taqsima, intitolata “Protezzjoni tal-investiment”, tirrigwarda biss it-trattament tal-investiment wara li jkun ġie ammess skont il-leġiżlazzjoni fis-seħħ, skont il-każ, fir-Repubblika ta’ Singapor jew fl-Unjoni. Il-fatt li l-ammissjoni tal-investiment toħroġ ’il barra mill-kamp ta’ applikazzjoni tal-ftehim previst huwa barra minn hekk ikkorroborat mill-Artikolu 9.2 tiegħu, li jipprovdi: “[d]an il-Kapitolu japplika għall-[...] investimenti [...] li jkunu saru skont il-liġi applikabbli [...]”.

87.

Madankollu, dan il-fatt ma jeskludi bl-ebda mod li r-regoli miftiehma bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor fil-qasam tal-protezzjoni tal-investiment dirett jaqgħu taħt il-politika kummerċjali komuni meta dawn ikollhom rabta speċifika mal-kummerċ bejn l-Unjoni u dan l-Istat terz. Fil-fatt, l-Artikolu 207(1) TFUE jagħmel riferiment b’mod ġenerali għall-atti tal-Unjoni fil-qasam ta’ “investiment barrani dirett”, mingħajr ma jiddistingwi jekk humiex involuti atti intiżi għall-ammissjoni jew għall-protezzjoni tal-imsemmija investimenti.

88.

F’dan il-każ, il-protezzjoni mogħtija mill-Kapitolu Disgħa tal-ftehim previst tikkonsisti, fl-ewwel lok, fl-obbligu għal kull parti, skont l-Artikolu 9.3 tal-ftehim, li tagħti lill-investituri tal-parti l-oħra “trattament mhux inqas favorevoli mit-trattament li hija tagħti, f’sitwazzjonijiet simili għal dawn, lill-investituri tagħha stess u l-investimenti tagħhom fir-rigward tal-operat, il-ġestjoni, it-tmexxija, il-manutenzjoni, l-użu, it-tgawdija, u l-bejgħ jew disponiment ieħor tal-investimenti tagħhom”.

89.

Fit-tieni lok, hija tinkludi l-obbligu, stabbilit fl-Artikolu 9.4 tal-ftehim previst, li l-investituri tal-parti l-oħra u l-investimenti tagħhom jingħataw trattament ġust u ekwu kif ukoll protezzjoni u sigurtà sħiħa, u dan it-trattament, din il-protezzjoni u din is-sigurtà għandhom b’mod partikolari jkunu kkaratterizzati mill-assenza ta’ atti arbitrarji u ta’ kull forma ta’ fastidju jew ta’ restrizzjoni, kif ukoll mill-osservanza tal-aspettattivi leġittimi tal-investituri u tad-dritt tagħhom għal protezzjoni ġudizzjarja effettiva.

90.

Fit-tielet lok, il-protezzjoni tal-investimenti hija żgurata bl-obbligu għal kull parti, previst fl-Artikolu 9.5 tal-ftehim previst, li l-investituri tal-parti l-oħra jiġu ttrattati bl-istess mod bħall-investituri tagħha stess għal dak li jirrigwarda l-kumpens għat-telf imġarrab minħabba gwerra jew kunflitti armati oħrajn, rivoluzzjoni, stat ta’ urġenza, rewwixta, insurrezzjoni jew irvell, inkluż fil-każ tal-qerda ta’ investiment mill-awtoritajiet pubbliċi jew mill-forzi armati.

91.

Fir-raba’ lok, il-ftehim previst jipproteġi l-investituri tal-Unjoni u tar-Repubblika ta’ Singapor minn kull esproprijazzjoni arbtirarja jew mingħajr kumpens fit-territorju tal-parti l-oħra, billi jistabbilixxi, fl-Artikolu 9.6 tiegħu, li ebda parti ma tista’ tinnazzjonalizza jew tesproprija l-investimenti inkwistjoni tal-investituri tal-parti l-oħra, jew tissuġġettahom għal miżuri li jkollhom effett ekwivalenti għal nazzjonalizzazzjoni jew esproprjazzjoni, ħlief meta dan jitwettaq għal raġunijiet ta’ interess pubbliku, konformement mal-prinċipji tal-applikazzjoni regolari tal-liġi, fuq bażi nondiskriminatorja u bil-ħlas fil-pront u effettiv ta’ kumpens suffiċjenti.

92.

Fil-ħames lok, il-ftehim previst jipprevedi, fl-Artikolu 9.7 tiegħu, li t-trasferimenti li jirrigwardaw investiment, bħall-kontribuzzjonijiet għall-kapital sabiex iżidu l-investiment u t-teħid ta’ dividendi jew ta’ dħul ieħor, jistgħu jsiru f’munita liberament konvertibbli mingħajr restrizzjoni.

93.

Fis-sitt u l-aħħar lok, l-Artikolu 9.8 tal-ftehim previst jobbliga lil kull parti tirrikonoxxi s-surrogi, it-trasferimenti ta’ dritt jew ta’ titolu u t-trasferimenti ta’ krediti fir-rigward tal-investiment magħmul fit-territorju tagħha mill-persuni fiżiċi jew ġuridiċi tal-parti l-oħra.

94.

Dawn l-impenji kollha ta’ “trattament mhux inqas favorevoli” u ta’ projbizzjonijiet ta’ trattament arbitrarju, li jikkonċernaw b’mod partikolari l-isfruttament, iż-żieda u l-bejgħ, mill-persuni fiżiċi jew ġuridiċi ta’ kull parti, tal-parteċipazzjonijiet tagħhom fil-kumpanniji li jeżerċitaw attivitajiet ekonomiċi u li jinsabu fit-territorju tal-parti l-oħra, jikkontribwixxu għaċ-ċertezza legali tal-investituri. It-twaqqif ta’ tali qafas legali għandu l-għan li jippromwovi, li jiffaċilita u li jirregola l-kummerċ bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor, fis-sens tal-ġurisprudenza mfakkra fil-punt 36 ta’ din l-opinjoni.

95.

Barra minn hekk, id-dispożizzjonijiet tat-Taqsima A tal-Kapitolu Disgħa tal-ftehim previst, sa fejn dawn jirrigwardaw l-investiment dirett, huma ta’ natura li jkollhom effetti diretti u immedjati fuq dan il-kummerċ, sa fejn dawn jirrigwardaw l-ipproċessar tal-parteċipazzjonijiet tal-intraprendituri ta’ parti għall-ġestjoni jew għall-kontroll ta’ kumpanniji li jeżerċitaw attivitajiet ekonomiċi fit-territorju tal-parti l-oħra.

96.

Minn dan isegwi li dawn id-dispożizzjonijiet għandhom, konformement mal-kriterji mfakkra fil-punt 36 ta’ din l-opinjoni, rabta speċifika mal-imsemmi kummerċ.

97.

Il-fatt, irrilevat mill-Kunsill u minn uħud mill-Istati Membri li ppreżentaw osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, li l-imsemmija taqsima għandha dispożizzjonijiet li jippermettu lill-Istati Membri jevalwaw jekk l-applikazzjoni tal-ftehim previst hijiex konformi mar-rekwiżiti tagħhom ta’ ordni pubbliku u ta’ sigurtà pubblika, kif ukoll ta’ għanijiet oħrajn ta’ interess pubbliku jew li jirrigwardaw id-dritt għall-proprjetà, id-dritt kriminali, id-dritt fiskali u s-sigurtà soċjali, ma għandux effett f’dan ir-rigward.

98.

Fir-rigward, minn naħa, tas-setgħa ta’ kull Stat Membru tal-Unjoni li jevalwa jekk dawn ir-rekwiżiti u dawn l-għanijiet oħrajn humiex, f’dak li jirrigwardah, issodisfatti, il-Kunsill u l-imsemmija Stati Membri jagħmlu riferiment għall-Artikolu 9.3(3) tal-ftehim previst, li jistabbilixxi – bħal dispożizzjonijiet simili f’kapitoli oħrajn ta’ dan il-ftehim – li, b’deroga mill-obbligu ta’ “trattament mhux inqas favorevoli” impost fil-paragrafi 1 u 2 ta’ dan l-artikolu, trattament inqas favorevoli jista’ jiġi applikat jekk ma jikkostitwixxix restrizzjoni moħbija u jkun meħtieġ għaż-żamma tal-ordni pubbliku, għall-protezzjoni tas-sigurtà pubblika jew għall-protezzjoni ta’ wieħed mill-interessi pubbliċi l-oħrajn elenkati fl-imsemmi paragrafu 3.

99.

Il-Kunsill u dawn l-istess Stati Membri jagħmlu riferiment ukoll għall-Artikolu 9.5 tal-ftehim previst, li jiggarantixxi lill-investituri trattament mhux inqas favorevoli f’dak li jirrigwarda l-kumpens għat-telf imġarrab minħabba waħda mis-sitwazzjonijiet elenkati f’dan l-artikolu, li fosthom hemm l-istat ta’ gwerra, l-istat ta’ urġenza nazzjonali u l-qerda ta’ investiment mill-awtoritajiet pubbliċi jew mill-forzi armati.

100.

Huma jargumentaw, f’dan ir-rigward, li l-Unjoni ma tistax tikkuntratta impenji minflok l-Istati Membri f’oqsma li jaqgħu, min-natura tagħhom, taħt kompetenza li tappartjeni lilhom biss.

101.

Issa, għandu jiġi kkonstatat li l-Artikolu 9.3(3) tal-ftehim previst ma jipprevedix impenn iżda l-possibbiltà li tiġi implementata deroga. Skont din tal-aħħar, Stat Membru ser ikun jista’ jitratta, għal raġunijiet imperattivi ta’ ordni pubbliku, ta’ sigurtà pubblika jew ta’ wieħed mill-interessi pubbliċi l-oħrajn imsemmija fl-imsemmi paragrafu 3, lill-investituri ta’ Singapor b’mod inqas favorevoli mill-investituri tiegħu stess. Billi tawtorizza tali deroga, din id-dispożizzjoni ma tistabbilixxi ebda impenn internazzjonali fil-qasam tal-ordni pubbliku, tas-sigurtà pubblika jew ta’ interessi pubbliċi oħrajn.

102.

L-imsemmi Artikolu 9.3(3) jeżiġi li kull trattament inqas favorevoli ta’ investituri ta’ Singapor għandu jkun “meħtieġ” u ma għandux jikkostitwixxi “restrizzjoni moħbija”. Dawn iż-żewġ kundizzjonijiet jippermettu li jiġi żgurat li l-impenn ta’ “trattament mhux inqas favorevoli”, stabbilit fl-Artikolu 9.3(1) u (2) tal-ftehim previst, ma jitneħħilux l-effett utli tiegħu. Bħalma esponiet l-Avukat Ġenerali fil-punt 335 tal-konklużjonijiet tagħha, il-limitazzjoni tas-setgħa diskrezzjonali tal-Istati Membri li tirriżulta mill-imsemmi paragrafu 3 hija intrinsika għat-twettiq tal-kummerċ internazzjonali, li jaqa’ taħt il-kompetenza esklużiva tal-Unjoni. Id-dispożizzjoni komuni li tfakkar l-imsemmija rekwiżiti taqa’ għaldaqstant taħt din il-kompetenza.

103.

Minn dan isegwi li l-Artikolu 9.3(3) tal-ftehim previst ma jidħolx fuq il-kompetenzi tal-Istati Membri fil-qasam tal-ordni pubbliku, tas-sigurtà pubblika u ta’ interessi pubbliċi oħrajn, iżda jobbliga lill-Istati Membri jeżerċitaw dawn il-kompetenzi b’mod li ma jċaħħadx mill-effett utli tagħhom l-impenji kummerċjali kkuntrattati mill-Unjoni skont l-Artikolu 9.3(1) u (2) tal-imsemmi ftehim.

104.

Konklużjoni simili tapplika għal dak li jirrigwarda l-Artikolu 9.5 tal-ftehim previst. Dan l-artikolu ma jaffettwax is-setgħa diskrezzjonali tal-Istati Membri fir-rigward tal-użu tal-forzi armati tagħhom jew id-dikjarazzjoni tal-istat ta’ urġenza nazzjonali, iżda hija limitata li tistipula li, jekk xi investiment ikun ġarrab telf minħabba waħda mis-sitwazzjonijiet li huma elenkati fiha, għandha tiġi applikata għall-investituri ta’ Singapor kif ukoll għal dawk tal-Unjoni l-istess leġiżlazzjoni fil-qasam ta’ kumpens.

105.

Fir-rigward, min-naħa l-oħra, tad-dispożizzjonijiet dwar id-dritt dwar il-proprjetà, id-dritt kriminali, id-dritt fiskali u s-sigurtà soċjali, il-Kunsill u l-Istati Membri li ppreżentaw osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja jagħmlu riferiment għall-Artikoli 9.6 u 9.7 tal-ftehim previst. L-Artikolu 9.6 huwa intiż li jipproteġi lill-investituri ta’ kull parti minn kull esproprjazzjoni arbitrarja jew mingħajr kumpens fit-territorju tal-parti l-oħra, filwaqt li l-Artikolu 9.7, li jirrigwarda l-possibbiltà għall-investituri li jagħmlu, mingħajr restrizzjonijiet, trasferimenti dwar l-investimenti tagħhom, jistipula, fil-paragrafu 2 tiegħu, li “[x]ejn f’dan l-Artikolu ma [għandu] jiġi interpretat bħala li jimpedixxi Parti milli tapplika b’mod ekwu u mhux diskriminatorju l-liġi tagħha dwar [...] reati kriminali jew penali, [...]sigurtà soċjali, [...] irtirar [...] jew skemi ta’ tfaddil obbligatorju [u] tassazzjoni”.

106.

Il-Kunsill iqis, b’mod partikolari, li l-Artikolu 9.6 tal-ftehim previst jaqa’ taħt il-kompetenzi li jappartjenu lill-Istati Membri fil-qasam tad-dritt dwar il-proprjetà. Huwa jiċċita, f’dan il-kuntest, l-Artikolu 345 TFUE, li jipprovdi li t-Trattati ma jippreġudikaw bl-ebda mod is-sistema tal-proprjetà fl-Istati Membri.

107.

F’dan ir-rigward, bħalma diġà rrilevat il-Qorti tal-Ġustizzja, l-Artikolu 345 TFUE jesprimi n-newtralità tal-Unjoni fir-rigward tas-sistemi ta’ proprjetà li jeżistu fl-Istati Membri, iżda ma għandux l-effett li jeżenta dawn is-sistemi mir-regoli fundamentali tal-Unjoni (ara s-sentenza tat‑22 ta’ Ottubru 2013, Essent et, C‑105/12 sa C‑107/12, EU:C:2013:677, punti 29 kif ukoll 36). F’dan il-każ, l-Artikolu 9.6 tal-ftehim previst, li l-kontenut tiegħu huwa espost essenzjalment fil-punt 91 ta’ din l-opinjoni, ma jinkludi ebda impenn dwar is-sistema ta’ proprjetà fl-Istati Membri. Dan l-artikolu huwa intiż biss li jkopri deċiżjonijiet eventwali ta’ nazzjonalizzazzjoni jew ta’ esproprjazzjoni permezz ta’ limiti intiżi li jiggarantixxu lill-investituri li tali deċiżjoni se ssir taħt kundizzjonijiet ekwi u b’osservanza tal-prinċipji ġenerali u tad-drittijiet fundamentali, u b’mod partikolari tal-prinċipju ta’ nondiskriminazzjoni. Huwa jirrifletti għaldaqstant is-sempliċi fatt li, minkejja li l-Istati Membri jibqgħu liberi li jeżerċitaw il-kompetenzi tagħhom fil-qasam tad-dritt dwar il-proprjetà u li konsegwentement ibiddlu s-sistema tal-proprjetà sa fejn tirrigwardahom, madankollu huma ma humiex meħlusa mill-osservanza ta’ dawn il-prinċipji u drittijiet fundamentali.

108.

Fir-rigward tal-Artikolu 9.7 tal-ftehim previst, dan ma jinkludi ebda impenn għall-Istati Membri dwar id-dritt kriminali, id-dritt fiskali jew is-sigurtà soċjali tagħhom, iżda huwa limitat, essenzjalment, li jipprevedi li kull applikazzjoni, fl-Unjoni jew f’Singapor, ta’ leġiżlazzjoni fil-qasam għal investitur tal-parti l-oħra għandha ssir “b’mod ekwu u mhux diskriminatorju”, bħalma huwa speċifikat fil-paragrafu 2 ta’ dan l-Artikolu 9.7.

109.

Mill-elementi preċedenti kollha jirriżulta li d-dispożizzjonijiet tat-Taqsima A tal-Kapitolu Disgħa tal-ftehim previst jaqgħu taħt il-politika kummerċjali komuni sa fejn jirrigwardaw l-investiment barrani dirett bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor.

110.

Madankollu, din il-konstatazzjoni ma hijiex biżżejjed sabiex jiġi konkluż li l-Unjoni hija kompetenti sabiex tapprova waħedha din it-taqsima tal-Kapitolu Disgħa. Fil-fatt, din tirrigwarda wkoll l-investiment barrani li ma huwiex dirett. L-effett tal-applikazzjoni ta’ din it-taqsima għal dan l-investiment l-ieħor fuq in-natura tal-kompetenza tal-Unjoni sabiex tapprova din il-parti tal-ftehim previst huwa eżaminat fil-punti 226 sa 243 ta’ din l-opinjoni.

111.

Skont il-formulazzjoni tal-Artikolu 207(1) TFUE, il-politika kummerċjali komuni tinkludi “l-aspetti kummerċjali tal-proprjetà intellettwali”.

112.

L-impenji internazzjonali kkuntrattati mill-Unjoni fil-qasam tal-proprjetà intellettwali jaqgħu taħt l-imsemmija “aspetti kummerċjali” meta jkollhom rabta speċifika mal-kummerċ internazzjonali sa fejn huma essenzjalment intiżi li jinkoraġġixxu, jiffaċilitaw jew jirregolaw dan il-kummerċ u għandhom effetti diretti u immedjati fuqu [sentenza tat‑18 ta’ Lulju 2013, Daiichi Sankyo u Sanofi-Aventis Deutschland, C‑414/11, EU:C:2013:520, punti 49 sa 52, kif ukoll Opinjoni 3/15 (Trattat ta’ Marrakexx fuq l-aċċess għall-materjal stampat), tal‑14 ta’ Frar 2017, EU:C:2017:114, punt 78].

113.

L-impenji fil-qasam tal-proprjetà intellettwali inklużi fil-ftehim previst huma stabbiliti fil-Kapitolu Ħdax tiegħu u jikkompletaw, bħalma jippreċiża l-Artikolu 11.2 ta’ dan il-ftehim, id-drittijiet u l-obbligi tal-partijiet skont il-Ftehim dwar l-aspetti tad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali relatati mal-kummerċ [Anness 1C tal-Ftehim li jistabbilixxi d-WTO, iffirmat f’Marakexx fil‑15 ta’ April 1994 u approvat bid-Deċiżjoni tal-Kunsill 94/800/KE, tat‑22 ta’ Diċembru 1994, dwar il-konklużjoni f’isem il-Komunità Ewropea, fejn għandhom x’jaqsmu affarijiet fil-kompetenza tagħha, fuq il-ftehim milħuq fil-Laqgħa ta’ negozjati multilaterali fl-Urugwaj (1986-1994) (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 11, Vol. 21, p. 80, iktar ’il quddiem il-“ftehim li jistabbilixxi d-WTO”)] u konvenzjonijiet multilaterali oħrajn fil-qasam tal-proprjetà intellettwali konklużi minnhom.

114.

Fil-qasam tad-drittijiet tal-awtur u drittijiet relatati, il-ftehim previst ifakkar, fl-Artikolu 11.4 tiegħu, intitolat “Protezzjoni Mogħtija”, l-obbligi tal-partijiet skont diversi konvenzjonijiet internazzjonali, li fosthom hemm il-Konvenzjoni ta’ Berna għall-protezzjoni ta’ xogħlijiet letterarji u artistiċi, iffirmata f’Berna fid‑9 ta’ Settembru 1886 (att ta’ Pariġi tal‑24 ta’ Lulju 1971), fil-verżjoni tagħha li tirriżulta mill-emenda tat‑28 ta’ Settembru 1979, kif ukoll it-Trattat tal-Organizzazzjoni Dinjija tal-Proprjetà Intellettwali (WIPO) dwar id-drittijiet tal-awtur, iffirmata fl‑20 ta’ Diċembru 1996 f’Ġinevra, li ġiet approvata f’isem l-Unjoni permezz tad-Deċiżjoni tal-Kunsill 2000/278/KE, tas‑16 ta’ Marzu 2000 (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 11, Vol. 33, p. 208). Barra minn hekk, huwa jistabbilixxi, essenzjalment, standards dwar il-perijodu minimu għall-protezzjoni ta’ diversi xogħlijiet artistiċi (Artikolu 11.5) u l-obbligu li l-awturi jiġu protetti miċ-ċirkumvenzjoni ta’ kull miżura teknoloġika li huma jużaw sabiex jiġi evitat it-twettiq ta’ atti mhux awtorizzati (Artikolu 11.9).

115.

Fil-qasam tat-trade marks, il-ftehim previst jipprevedi, fl-Artikolu 11.13 tiegħu, li kull parti għandha toħloq database elettronika pubblikament disponibbli tal-applikazzjonijiet għal trade marks u tar-reġistrazzjonijiet ta’ trade marks. Barra minn hekk, kull parti għandha tiżgura li kull ċaħda ta’ reġistrazzjoni tkun is-suġġett ta’ deċiżjoni motivata bil-miktub li tista’ tiġi kkontestata. Terzi għandu jkollhom il-possibbiltà li jagħmlu oppożizzjoni għall-applikazzjonijiet għal reġistrazzjoni.

116.

Fil-qasam ta’ indikazzjonijiet ġeografiċi, l-Artikolu 11.17(1) tal-ftehim previst jobbliga lil kull parti li tistabbilixxi “sistemi għar-reġistrazzjoni u l-protezzjoni ta’ indikazzjonijiet ġeografiċi fit-territorju tagħha, għall-kategoriji tal-inbejjed u l-ispirti u l-prodotti agrikoli u l-prodotti tal-ikel skont kif tqis li jkun xieraq”. Dawn is-sistemi għandhom jinkludu ċerti rimedji proċedurali, deskritti fil-paragrafu 2 tal-imsemmi Artikolu 11.17, li jippermettu b’mod partikolari li jittieħdu inkunsiderazzjoni l-interessi leġittimi ta’ terzi. Il-paragrafu 3 tal-istess artikolu jżid li l-indikazzjonijiet ġeografiċi protetti minn kull parti għandhom ikunu inklużi f’lista miżmuma mill-Kumitat għall-Kummerċ stabbilit mill-ftehim previst. L-indikazzjonijiet ġeografiċi li jissemmew fuq din il-lista għandhom, skont l-Artikolu 11.19 ta’ dan il-ftehim, ikunu protetti minn kull parti b’mod li l-intraprendituri kkonċernati jkunu jistgħu jimpedixxu li terzi jqarrqu bil-pubbliku jew iwettqu atti oħrajn ta’ kompetizzjoni żleali.

117.

Fil-qasam ta’ disinni, kull parti għandha, konformement mal-Artikoli 11.24 sa 11.26 tal-ftehim previst, tipproteġi, għal perijodu li jammonta għal mill-inqas għaxar snin mid-data tal-applikazzjoni għall-protezzjoni, id-disinni li jkunu nħolqu b’mod indipendenti u li jkunu ġodda jew oriġinali. L-imsemmi Artikolu 11.24 jispeċifika li huma esklużi minn tali protezzjoni d-disinni essenzjalment iddettati minn kunsiderazzjonijiet tekniċi jew funzjonali, kif ukoll dawk kuntrarji għall-ordni pubbliku jew għall-prinċipji aċċettati tal-moralità.

118.

Fil-qasam tal-privattivi, il-ftehim previst ifakkar, fl-Artikolu 11.29, l-obbligi tal-partijiet skont ċerti strumenti internazzjonali u jinkludi impenn ta’ kooperazzjoni. Barra minn hekk, l-Artikolu 11.31 tiegħu jistabbilixxi li “[i]l-Partijiet jagħrfu li l-prodotti farmaċewtiċi protetti bi privattiva fit-territorji rispettivi tagħhom jistgħu jkunu soġġetti għal proċess amministrattiv ta’ approvazzjoni għall-kummerċjalizzazzjoni qabel ma jitpoġġew fis-swieq rispettivi tagħhom” u li huma “jagħmlu disponibbli estensjoni tal-perjodu tad-drittijiet mogħtija bil-protezzjoni tal-privattiva sabiex il-proprjetarju tal-privattiva jiġi kkumpensat għat-tnaqqis fil-ħajja effettiva tal-privattiva b’riżultat ta’ proċess amministrattiv ta’ approvazzjoni għal tqegħid fis-suq” u li “l-estensjoni tal-perjodu tad-drittijiet mogħtija bil-protezzjoni tal-privattiva ma tistax taqbeż il-ħames snin”.

119.

L-Artikolu 11.33 tal-ftehim previst iżid li, “[m]eta Parti teħtieġ li l-preżentazzjoni tad-dejta tat-testijiet jew studji dwar is-sigurtà u l-effikaċja ta’ prodott farmaċewtiku qabel ma tingħata l-approvazzjoni tal-kummerċjalizzazzjoni ta’ tali prodott, il-Parti ma tistax tippermetti, għal perjodu ta’ mill-inqas ħames snin mid-data tal-ewwel approvazzjoni f’dik il-Parti, tippermetti lil partijiet terzi oħra jikkummerċjalizzaw l-istess prodott jew prodott simili, abbażi ta’ approvazzjoni għall-kummerċjalizzazzjoni mogħtija lill-applikant li kien ipprovda d-dejta tat-testijiet jew studji, sakemm l-applikant li kien ipprovda d-dejta tat-testijiet jew l-istudji ma jkunx ta l-kunsens tiegħu”. L-Artikolu 11.34 ta’ dan il-ftehim jistabbilixxi regoli simili intiżi għall-protezzjoni tad-data tat-testijiet ippreżentata sabiex tinkiseb awtorizzazzjoni amministrattiva tal-kummerċjalizzazzjoni sabiex prodott agrikolu kimiku jitqiegħed fis-suq.

120.

Fl-aħħar nett, fil-qasam ta’ varjetajiet tal-pjanti, l-Artikolu 11.35 tal-ftehim previst ifakkar l-obbligi tal-partijiet skont konvenzjoni internazzjonali.

121.

Dawn id-dispożizzjonijiet kollha dwar id-drittijiet tal-awtur u drittijiet relatati, dwar it-trade marks, dwar l-indikazzjonijiet ġeografiċi, dwar id-disinni, dwar il-privattivi, dwar id-data tat-testijiet u dwar il-varjetajiet tal-pjanti, ikkostitwiti minn tfakkira tal-obbligi internazzjonali multilaterali eżistenti, minn naħa, u minn impenji bilaterali, min-naħa l-oħra, għandhom l-għan essenzjali, konformement ma’ dak li jistabbilixxi l-Artikolu 11.1(1)(b) ta’ dan il-ftehim, li jiġi żgurat għall-intraprendituri tal-Unjoni u ta’ Singapor “livell adegwat” ta’ protezzjoni tad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali tagħhom.

122.

Id-dispożizzjonijiet imsemmija iktar ’il fuq tal-Kapitolu Ħdax tal-ftehim previst jippermettu lill-intraprendituri tal-Unjoni u ta’ Singapor sabiex igawdu, fit-territorju tal-parti l-oħra, minn standards ta’ protezzjoni tad-drittijiet ta’ proprjetà intellettwali li għandhom ċerta omoġenità u jikkontribwixxu għaldaqstant sabiex jipparteċipaw f’kundizzjonijiet ekwivalenti fil-moviment ħieles ta’ merkanzija u ta’ servizzi bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor.

123.

Dan japplika wkoll għall-Artikoli 11.36 sa 11.47 tal-ftehim previst, li jobbligaw lil kull parti tipprevedi ċerti kategoriji ta’ proċeduri u ta’ miżuri ġudizzjarji ċivili li jippermettu lill-persuni kkonċernati jinvokaw u jinfurzaw ir-rispett tad-drittijiet ta’ proprjetà intellettwali tagħhom. Dawn id-dispożizzjonijiet jiżguraw ċerta omoġenità bejn il-livelli ta’ protezzjoni ġudizzjarja li għandhom id-detenturi ta’ drittijiet ta’ proprjetà intellettwali fl-Unjoni u f’Singapor rispettivament.

124.

Dan japplika wkoll għall-Artikoli 11.48 sa 11.50 tal-ftehim, li jobbligaw lil kull parti sabiex tistabbilixxi metodi ta’ identifikazzjoni mill-awtoritajiet doganali ta’ merkanzija ffalsifikata jew piratata u sabiex tipprevedi l-possibbiltà, għad-detenturi ta’ drittijiet ta’ proprjetà intellettwali, li jiksbu, fil-każ ta’ suspett ta’ ffalsifikar jew ta’ piraterija, is-sospensjoni tar-rilaxx ta’ din il-merkanzija. Dawn id-dispożizzjonijiet joħolqu ċerta omoġenità bejn il-mezzi disponibbli għall-protezzjoni tad-detenturi ta’ drittijiet ta’ proprjetà intellettwali mid-dħul ta’ merkanzija ffalsifikata jew ippiratata fl-Unjoni u f’Singapor, rispettivament.

125.

Minn dawn l-elementi kollha jirriżulta, l-ewwel nett, li d-dispożizzjonijiet tal-Kapitolu Ħdax tal-ftehim previst huma intiżi effettivament, bħalma jistabbilixxi l-Artikolu 11(1) ta’ dan il-ftehim, li “jiffaċilita[w] l-produzzjoni u l-kummerċjalizzazzjoni ta’ prodotti innovattivi u kreattivi u l-forniment ta’ servizzi bejn il-Partijiet” u li “iżid[u] il-benefiċċji mill-kummerċ u l-investiment”.

126.

Sussegwentement, mill-imsemmija elementi jirriżulta li dan il-kapitolu ma jidħol bl-ebda mod fil-qafas tal-armonizzazzjoni tal-leġiżlazzjoni tal-Istati Membri tal-Unjoni, iżda għandu l-għan speċifiku li jirregola l-liberalizzazzjoni tal-kummerċ bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor.

127.

Fl-aħħar nett, jidher li, fir-rigward tal-pożizzjoni essenzjali, imfakkra mill-Avukat Ġenerali fil-punt 436 tal-konklużjonijiet tagħha, li l-protezzjoni tad-drittijiet ta’ proprjetà intellettwali għandha fil-kummerċ ta’ merkanzija u ta’ servizzi b’mod ġenerali u fil-ġlieda kontra l-kummerċ illeċitu b’mod partikolari, id-dispożizzjonijiet tal-Kapitolu Ħdax tal-ftehim previst huma ta’ natura li jkollhom effetti diretti u immedjati fuq il-kummerċ bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor.

128.

Minn dan isegwi, skont il-kriterji mfakkra fil-punti 36 u 112 ta’ din l-opinjoni, li l-Kapitolu Ħdax tal-ftehim previst jirrigwarda “aspetti kummerċjali tal-proprjetà intellettwali” fis-sens tal-Artikolu 207(1) TFUE.

129.

Uħud mill-Istati Membri li ppreżentaw osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja jargumentaw li l-Kapitolu Ħdax tal-ftehim previst ikopri wkoll aspetti mhux kummerċjali tal-proprjetà intellettwali għar-raġuni li l-Artikolu 11.4 tiegħu jagħmel riferiment, dwar id-dritt tal-awtur u drittijiet relatati, għal konvenzjonijiet multilaterali li jinkludu dispożizzjoni fil-qasam tad-drittijiet morali. Madankollu, ir-riferiment mill-ftehim previst għal dawn il-konvenzjonijiet ma huwiex biżżejjed, għall-finijiet tad-determinazzjoni tan-natura tal-kompetenza tal-Unjoni sabiex tikkonkludi l-ftehim previst, sabiex jitqies li dan il-qasam jikkostitwixxi parti integrali minn dan tal-aħħar, li ma jsemmix id-drittijiet morali.

130.

Mill-kunsiderazzjonijiet preċedenti kollha jirriżulta li l-Kapitolu Ħdax tal-ftehim għandu l-għan essenzjali li jiffaċilita u li jirregola l-kummerċ bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor, u li d-dispożizzjonijiet tiegħu huma ta’ natura li jkollhom effetti diretti u immedjati fuqu, fis-sens tal-ġurisprudenza mfakkra fil-punti 36 u 112 ta’ din l-opinjoni. Konsegwentement, dan il-kapitolu jaqa’ taħt il-kompetenza esklużiva tal-Unjoni skont l-Artikolu 3(1)(e) TFUE.

131.

Skont l-Artikolu 12.1(1) tal-ftehim previst, il-partijiet jagħrfu fl-istess waqt “l-importanza ta’ kompetizzjoni ħielsa u mhux mgħawġa [distorta] fir-relazzjonijiet kummerċjali tagħhom” u “li kondotta tan-negozju antikompetittiva u tranżazzjonijiet tan-negozju antikompetittivi għandhom il-potenzjal li jfixklu l-funzjonament xieraq tas-swieq tagħhom u b’mod ġenerali jdgħajfu l-benefiċċji tal-liberalizzazzjoni kummerċjali”.

132.

L-Artikolu 12.1(2) ta’ dan il-ftehim jobbliga għal dan il-għan lil kull parti li jkollha leġiżlazzjoni li tippermettilha tiġġieled b’mod effettiv kontra l-ftehimiet bejn impriżi, id-deċiżjonijiet ta’ assoċjazzjonijiet ta’ impriżi u l-prattiki miftiehma li jkollhom bħala għan jew effett il-prevenzjoni, ir-restrizzjoni jew id-distorsjoni tal-kompetizzjoni, kif ukoll kontra l-abbużi minn pożizzjoni dominanti u l-konċentrazzjonijiet bejn impriżi li jwasslu għal tnaqqis sinjifikattiv tal-kompetizzjoni jew li jostakolawha b’mod kunsiderevoli, sa fejn dawn il-ftehimiet, dawn id-deċiżjonijiet, dawn il-prattiki, dawn l-abbużi u dawn il-konċentrazzjonijiet jaffettwaw il-kummerċ bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor.

133.

L-Artikolu 12.2 tal-imsemmi ftehim iżid li kull parti għandha tinkariga awtoritajiet bl-implementazzjoni tal-leġiżlazzjoni rispettiva tagħha, koperta mill-paragrafu 2 ta’ dan l-Artikolu 12.1, u għandha tapplika din tal-aħħar b’mod trasparenti u nondiskriminatorju kif ukoll b’osservanza tal-prinċipji tal-ġustizzja proċedurali u tad-drittijiet tad-difiża.

134.

Dawn id-dispożizzjonijiet tal-ftehim previst jidħlu mingħajr dubju fil-qafas tal-liberalizzazzjoni tal-kummerċ bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor. Fil-fatt, huma jirrigwardaw b’mod speċifiku l-ġlieda kontra l-attivitajiet antikompetittivi u kontra l-konċentrazzjonijiet li jkollhom l-għan jew l-effett li jostakolaw li l-kummerċ bejn l-Unjoni u dan l-Istat terz iseħħ f’kundizzjonijiet ta’ kompetizzjoni tajbin.

135.

L-imsemmija dispożizzjonijiet jaqgħu, għaldaqstant, fil-qasam tal-politika kummerċjali komuni u mhux fil-qasam tas-suq intern. Il-fatt li l-ftehim previst ma jirrigwarda bl-ebda mod l-armonizzazzjoni tal-leġiżlazzjonijiet tal-Istati Membri tal-Unjoni jew il-kummerċ bejn l-Istati Membri huwa, barra minn hekk, ikkorroborat mill-ewwel sentenza tal-Artikolu 12.2 ta’ dan il-ftehim, li tipprovdi li “[k]ull Parti żżomm l-awtonomija tagħha fl-iżvilupp u fl-infurzar tal-liġi tagħha”, kif ukoll mill-preċiżjoni mogħtija fl-Artikolu 12.1 tiegħu, fis-sens li l-Kapitolu Tnax ikopri l-ftehimiet, id-deċiżjonijiet, il-prattiki, l-abbużi u l-konċentrazzjonijiet antikompetittivi biss sa fejn dawn jaffettwaw il-kummerċ bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor.

136.

L-Artikoli 12.3 u 12.4 tal-imsemmi ftehim għandhom, huma wkoll, rabta speċifika mal-kummerċ bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor. Fil-fatt, dawn id-dispożizzjonijiet jistipulaw, essenzjalment, li kull impriża pubblika, kull impriża mogħtija drittijiet speċjali jew esklużivi u kull monopolju tal-Istat għandhom jagħtu trattament nondiskriminatorju lill-merkanzija u lill-fornituri ta’ servizzi tal-parti l-oħra.

137.

Il-Kapitolu Tnax tal-ftehim previst jinkludi wkoll dispożizzjonijiet fil-qasam ta’ sussidji. Dawn ifakkru l-obbligi tal-partijiet skont il-Ftehim dwar sussidji u mezzi ta’ kontrobilanċ [miżuri ta’ kumpens], li jagħmel parti mill-Anness 1A tal-Ftehim li jistabbilixxi d-WTO, jiddeterminaw liema sussidji marbuta mal-kummerċ ta’ merkanzija u ta’ servizzi bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor huma pprojbiti u jobbligaw lil kull parti tagħmel ħilitha sabiex tirrimedja jew tneħħi l-effetti tas-sussidji mhux ipprojbiti fuq il-kummerċ mal-parti l-oħra.

138.

Mill-elementi preċedenti jirriżulta li l-Kapitolu Tnax tal-ftehim previst jaqa’, skont il-kriterji mfakkra fil-punt 36 ta’ din l-opinjoni, taħt il-kompetenza esklużiva tal-Unjoni msemmija fl-Artikolu 3(1)(e) TFUE.

139.

Bħalma jirriżulta mill-punt 5 ta’ din l-opinjoni, l-awtorizzazzjoni tal-ftuħ ta’ negozjati mar-Repubblika ta’ Singapor għall-konklużjoni ta’ ftehim ta’ kummerċ ħieles ingħatat fit‑22 ta’ Diċembru 2009.

140.

Bħalma enfasizza l-Parlament fl-osservazzjonijiet tiegħu, dawn in-negozjati kellhom l-għan li jintlaħaq ftehim ta’ kummerċ ħieles “ġenerazzjoni l-ġdida”, jiġifieri ftehim ta’ kummerċ li jinkludi, minbarra l-punti klassiċi f’tali ftehimiet, bħat-tnaqqis tal-ostakoli kemm tariffarji kif ukoll mhux tariffarji għall-kummerċ ta’ merkanzija u ta’ servizzi, aspetti oħrajn rilevanti, jekk mhux ukoll indispensabbli, għal dan il-kummerċ.

141.

It-Trattati UE u FUE daħlu fis-seħħ fl‑1 ta’ Diċembru 2009. Fir-rigward tal-politika kummerċjali komuni, it-Trattat FUE huwa kunsiderevolment differenti mit-Trattat KE li kien fis-seħħ qabel, sa fejn jinkludi aspetti ġodda tal-kummerċ internazzjonali kontemporanju fl-imsemmija politika. L-estensjoni tal-qasam tal-politika kummerċjali komuni bit-Trattat FUE tikkostitwixxi evoluzzjoni sinjifikattiva tad-dritt primarju tal-Unjoni (ara s-sentenza tat‑18 ta’ Lulju 2013, Daiichi Sankyo u Sanofi-Aventis Deutschland, C‑414/11, EU:C:2013:520, punti 46 kif ukoll 48).

142.

Din l-evoluzzjoni hija kkaratterizzata, inter alia, mir-regola stabbilita fit-tieni sentenza tal-Artikolu 207(1) TFUE, li tipprovdi li “l-politika kummerċjali komuni għandha titwettaq fil-kuntest tal-prinċipji u l-objettivi ta’ l-azzjoni esterna ta’ l-Unjoni”. Dawn il-prinċipji u dawn l-għanijiet huma speċifikati fl-Artikolu 21(1) u (2) TUE u jirrigwardaw b’mod partikolari, bħalma huwa indikat fl-Artikolu 21(2)(f) TUE, l-iżvilupp sostenibbli marbut mal-preservazzjoni u mat-titjib tal-kwalità tal-ambjent u l-ġestjoni sostenibbli tar-riżorsi naturali mondjali.

143.

L-obbligu għall-Unjoni li tintegra l-imsemmija għanijiet u prinċipji fit-tmexxija tal-politika kummerċjali komuni tagħha jirriżulta minn qari flimkien tat-tieni sentenza tal-Artikolu 207(1) TFUE, tal-Artikolu 21(3) TUE u tal-Artikolu 205 TFUE.

144.

Fil-fatt, skont l-Artikolu 21(3) TUE, l-Unjoni “tfittex li twettaq l-objettivi stabbiliti fil-paragrafi 1 u 2 fl-iżvilupp u fl-implimentazzjoni ta’ l-azzjoni esterna tagħha fl-oqsma differenti koperti minn dan it-Titolu u mill-ħames parti tat-Trattat [FUE] [...]”. Il-Ħames Parti tat-Trattat FUE tinkludi b’mod partikolari l-politika kummerċjali komuni.

145.

L-Artikolu 205 TFUE jesprimi l-istess obbligu, billi jistabbilixxi li “[l‑]azzjoni ta’ l-Unjoni fix-xena internazzjonali, skond [il-Ħames Parti tat-Trattat FUE] għandha tkun gwidata mill-prinċipji, għandha tfittex li tikseb l-għanijiet u għandha titwettaq skond id-dispożizzjonijiet ġenerali previsti fil-Kapitolu I tat-Titolu V tat-[Trattat UE]”. Il-Kapitolu I tat-Titolu V tat-Trattat UE jinkludi b’mod partikolari l-Artikolu 21 TUE.

146.

Barra minn hekk, għandhom jittieħdu inkunsiderazzjoni l-Artikoli 9 u 11 TFUE, li jipprovdu li “[f]id-definizzjoni u fl-implimentazzjoni tal-politika u l-azzjonijiet tagħha, l-Unjoni għandha tieħu kont tal-ħtiġijiet marbuta [...] mal-garanzija ta’ protezzjoni soċjali xierqa” u “[i]l-ħtiġijiet għall-ħarsien ta’ l-ambjent għandhom ikunu integrati fid-definizzjoni u l-implimentazzjoni tal-politika u l-attivitajiet ta’ l-Unjoni,partikolarment bl-għan li jinkoraġixxu żvilupp sostenibbli”, rispettivament (ara, b’analoġija, is-sentenza tal‑21 ta’ Diċembru 2016, AGET Iraklis, C‑201/15, EU:C:2016:972, punt 78). Barra minn hekk, l-Artikolu 3(5) TUE jobbliga lill-Unjoni tikkontribwixxi, fir-relazzjonijiet tagħha mal-bqija tad-dinja, għall-kummerċ “liberu u ġust”.

147.

Minn dan isegwi li l-għan tal-iżvilupp sostenibbli issa jagħmel parti integrali mill-politika kummerċjali komuni.

148.

F’dan il-każ, il-partijiet jiddikjaraw, fil-preambolu tal-ftehim previst, li huma “determinati li jsaħħu r-rabtiet ekonomiċi, kummerċjali u tal-investiment tagħhom f’konformità mal-għan ta’ żvilupp sostenibbli, fid-dimensjonijiet ekonomiċi, soċjali u ambjentali tiegħu”. F’din il-perspettiva, il-Kapitolu Tlettax ta’ dan il-ftehim jistabbilixxi, fl-Artikoli 13.1 u 13.2 tiegħu, li l-iżvilupp sostenibbli, li l-protezzjoni soċjali tal-ħaddiema u l-protezzjoni tal-ambjent huma komponenti tiegħu li jsaħħu lil xulxin, jagħmel parti mill-għanijiet tar-relazzjonijiet kummerċjali bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor.

149.

Fir-rigward tal-protezzjoni soċjali tal-ħaddiema, l-Artikoli 13.3 sa 13.5 tal-ftehim previst jinkludu, minbarra diversi impenji tal-partijiet li jikkoperaw, li jiskambjaw informazzjoni u li jieħdu inkunsiderazzjoni informazzjoni xjentifika, l-obbligu għal kull waħda minnhom li tapplika b’mod effettiv il-prinċipji dwar id-drittijiet fundamentali fuq il-post tax-xogħol. Dawn il-prinċipji huma elenkati fl-Artikolu 13.3(3) ta’ dan il-ftehim u jinkludu, skont atti adottati fil-kuntest tal-Organizzazzjoni Internazzjonali tax-Xogħol (ILO), “il-libertà ta’ assoċjazzjoni u r-rikonoxximent effettiv tad-dritt ta’ negozjar kollettiv”, “it-tneħħija ta’ kull forma ta’ xogħol sfurzat jew bilfors”, “l-abolizzjoni effettiva tat-tħaddim tat-tfal” kif ukoll “l-eliminazzjoni tad-diskriminazzjoni fir-rigward tal-impjiegi u l-okkupazzjonijiet”. L-imsemmija prinċipji jikkorrispondu għal dawk tad-dikjarazzjoni tal-ILO dwar il-prinċipji u d-drittijiet fundamentali fuq ix-xogħol u s-segwitu tagħha, adottata fit‑18 ta’ Ġunju 1998 f’Ġinevra (anness rivedut fil‑15 ta’ Ġunju 2010) u huma, bħalma tenfasizza l-premessa 3 tal-preambolu ta’ din id-dikjarazzjoni, assoċjati mal-għan tal-iżvilupp sostenibbli.

150.

F’dak li jirrigwarda l-protezzjoni tal-ambjent, l-Artikoli 13.6 sa 13.10 tal-ftehim previst jinkludu, minbarra diversi impenji tal-partijiet li jikkoperaw, li jiskambjaw informazzjoni u li jieħdu inkunsiderazzjoni informazzjoni xjentifika, l-obbligu għalihom li jimplementaw effettivament il-ftehimiet multilaterali fil-qasam tal-ambjent li huma parti għalihom [Artikolu 13.6(2)], li jiġġiedlu kontra l-kummerċ fl-injam u fi prodotti tal-injam maqtugħ b’mod illegali [Artikolu 13.7(b)], li jisfruttaw b’mod sostenibbli l-istokk tal-ħut kif iddefinit fl-istrumenti internazzjonali rratifikati mill-partijiet [Artikolu 13.8(a)], li jiġġieldu kontra sajd illegali, mhux irrappurtat u mhux irregolat [Artikolu 13.8(b)] kif ukoll li jadottaw miżuri ta’ monitoraġġ u ta’ kontroll effettiv sabiex jiżguraw il-konformità mal-miżuri ta’ konservazzjoni [Artikolu 13.8(ċ)].

151.

L-Artikolu 13.6(4) ta’ dan il-ftehim jispeċifika li l-partijiet huma pprojbiti milli japplikaw il-miżuri adottati jew miżmuma sabiex jimplementaw ftehim multilaterali fil-qasam tal-ambjent, b’mod li jikkostitwixxu jew mezz ta’ diskriminazzjoni arbitrarja jew mhux ġustifikabbli bejn dawn il-partijiet, jew restrizzjoni moħbija fuq il-kummerċ.

152.

Permezz tad-dispożizzjonijiet imsemmija iktar ’il fuq tal-Kapitolu Tlettax tal-ftehim previst, l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor jimpenjaw ruħhom, essenzjalment, li jiżguraw li l-kummerċ bejniethom isir b’osservanza tal-obbligi li jirriżultaw mill-konvenzjonijiet internazzjonali fil-qasam tal-protezzjoni soċjali tal-ħaddiema u tal-protezzjoni tal-ambjent li huma parti għalihom.

153.

Din il-konstatazzjoni ma hijiex imminata mill-fatt li l-impenji internazzjonali mfakkra fil-Kapitolu Tlettax tal-ftehim previst, jiġifieri b’mod partikolari dawk esposti fil-punti 149 u 150 ta’ din l-opinjoni, ma jkoprux biss il-kummerċ bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor. Fil-fatt, fid-dawl tad-diffikultà sabiex issir distinzjoni, għall-finijiet tal-osservanza ta’ dawn l-impenji, bejn il-prodotti u s-servizzi li huma s-suġġett tal-kummerċ bejn l-Unjoni u l-imsemmi Stat terz u dawk li ma humiex is-suġġett ta’ tali kummerċ, il-ħtieġa li jiġi żgurat b’mod effettiv li l-imsemmija impenji jkunu osservati fil-kuntest ta’ dan il-kummerċ tiġġustifika li dawn l-istess impenji jkopru l-attivitajiet kollha fis-setturi kkonċernati.

154.

Barra minn hekk, il-portata tal-obbligi li jirriżultaw minn konvenzjonijiet internazzjonali li l-ftehim previst jirreferi għalihom taqa’ taħt il-metodi ta’ interpretazzjoni, ta’ medjazzjoni u ta’ riżoluzzjoni ta’ tilwim li huma fis-seħħ għal dawn il-konvenzjonijiet. Il-ftehim previst jissalvagwarda l-applikazzjoni ta’ dawn il-metodi esterni, billi jistipula, fl-Artikolu 13.16 tiegħu, li r-riżoluzzjoni ta’ tilwim relatat miegħu, u l-metodu ta’ medjazzjoni tiegħu, li jissemmew fil-Kapitoli Ħmistax u Sittax tiegħu, ma humiex applikabbli għall-Kapitolu 13.

155.

Minn dan isegwi li l-Kapitolu Tlettax la jirrigwarda l-portata tal-konvenzjonijiet internazzjonali li jirreferi għalihom u lanqas il-kompetenzi tal-Unjoni jew tal-Istati Membri relatati ma’ dawn il-konvenzjonijiet. Min-naħa l-oħra, huwa għandu rabta speċifika mal-kummerċ bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor.

156.

Fil-fatt, l-imsemmi Kapitolu Tlettax jirregola dan il-kummerċ billi jiżgura li dan iseħħ b’osservanza tal-imsemmija konvenzjonijiet u li ebda miżura adottata skont dawn tal-aħħar ma tiġi applikata b’mod li tinħoloq diskriminazzjoni arbitrarja jew mhux iġġustifikata, jew restrizzjoni moħbija fuq l-imsemmi kummerċ.

157.

Dan il-kapitolu huwa wkoll ta’ natura li jkollu effetti diretti u immedjati fuq dan l-istess kummerċ.

158.

Tali effetti jirriżultaw, l-ewwel nett, mill-impenn tal-partijiet, li jirriżulta mill-Artikolu 13.1(3) tal-ftehim previst, minn naħa, li ma jinkoraġġixxux il-kummerċ billi jnaqqsu l-livelli ta’ protezzjoni soċjali u ambjentali fit-territorju rispettiv tagħhom taħt l-istandards previsti mill-impenji internazzjonali u, min-naħa l-oħra, li ma jimplementawx dawn l-istandards b’mod protezzjonist.

159.

It-tieni nett, id-dispożizzjonijiet previsti fil-Kapitolu Tlettax tal-ftehim previst huma ta’ natura li jkollhom effetti diretti u immedjati fuq il-kummerċ bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor peress li jnaqqsu r-riskju ta’ differenzi kbar bejn l-ispejjeż ta’ produzzjoni tal-merkanzija u ta’ forniment ta’ servizzi fl-Unjoni, minn naħa, u f’Singapor, min-naħa l-oħra, u jikkontribwixxu għaldaqstant għall-parteċipazzjoni tal-intraprendituri tal-Unjoni u ta’ dawk ta’ dan l-Istat terz fil-kummerċ ħieles b’mod ugwali.

160.

It-tielet nett, fir-rigward b’mod partikolari tal-impenji li għandhom l-għan li jiġi miġġieled il-kummerċ fl-injam u fi prodotti tal-injam maqtugħ b’mod illegali u li jiġi miġġieled is-sajd illegali, mhux irrappurtat u mhux irregolat, imsemmija fil-punt 150 ta’ din l-opinjoni, il-partijiet jobbligaw ruħhom, fil-ftehim previst, li jimplementaw jew li jiffavorizzaw sistemi ta’ dokumentazzjoni, ta’ verifika u ta’ ċertifikazzjoni. Tali sistemi huma ta’ natura li jkollhom influwenza diretta fuq il-kummerċ tal-prodotti kkonċernati (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat‑12 ta’ Diċembru 2002, Il‑Kummissjoni vs Il‑Kunsill, C‑281/01, EU:C:2002:761, punt 40).

161.

Fl-aħħar nett, l-ispeċifiċità tar-rabta tad-dispożizzjonijiet tal-Kapitolu Tlettax tal-ftehim previst mal-kummerċ bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor tirriżulta wkoll mill-fatt li ksur tad-dispożizzjonijiet fil-qasam tal-protezzjoni soċjali tal-ħaddiema u tal-protezzjoni tal-ambjent, li jinsabu f’dan il-kapitolu, jawtorizza, konformement mar-regola konswetudinarja ta’ dritt internazzjonali kkodifikata fl-Artikolu 60(1) tal-Konvenzjoni dwar il-Liġi tat-Trattati, iffirmata fi Vjenna fit‑23 ta’ Mejju 1969 (Ġabra tat-Trattati tan-Nazzjonijiet Uniti, Vol. 1155, p. 331, iktar ’il quddiem il-“Konvenzjoni ta’ Vjenna”), li tapplika fir-relazzjonijiet bejn l-Unjoni u l-Istati terzi (ara, fir-rigward tal-applikabbiltà għar-relazzjonijiet esterni tal-Unjoni tar-regoli konswetudinarji kkodifikati fil-Konvenzjoni ta’ Vjenna, is-sentenzi tal‑25 ta’ Frar 2010, Brita, C‑386/08, EU:C:2010:91, punti 41 u 42, kif ukoll tal‑21 ta’ Diċembru 2016, Il‑Kunsill vs Front Polisario, C‑104/16 P, EU:C:2016:973, punti 100, 107, 110 u 113), lill-parti l-oħra twaqqaf il-liberalizzazzjoni ta’ dan il-kummerċ prevista f’dispożizzjonijiet oħrajn ta’ dan il-ftehim, jew li tissospendiha.

162.

Fil-fatt, għandu jiġi kkonstatat li dan il-Kapitolu Tlettax għandu post essenzjali fil-ftehim previst.

163.

Ikun, barra minn hekk, inkoerenti li jitqies li d-dispożizzjonijiet li jilliberalizzaw il-kummerċ bejn l-Unjoni u Stat terz jaqgħu taħt il-politika kummerċjali komuni u li dawk li huma intiżi li jiżguraw li din il-liberalizzazzjoni ta’ kummerċ isseħħ b’osservanza tal-iżvilupp sostenibbli ma jaqgħux taħt din il-politika kummerċjali komuni. Fil-fatt, it-tmexxija tal-kummerċ komformement mal-għan tal-iżvilupp sostenibbli huwa, bħalma ġie rrilevat fil-punt 147 ta’ din l-opinjoni, parti integrali minn din il-politika.

164.

Huwa minnu li l-kompetenza esklużiva tal-Unjoni msemmija fl-Artikolu 3(1)(e) TFUE ma tistax tiġi eżerċitata sabiex jiġu rregolati l-livelli ta’ protezzjoni soċjali u ambjentali fit-territorju rispettiv tal-partijiet. L-adozzjoni ta’ tali regoli taqa’ taħt it-tqassim ta’ kompetenzi bejn l-Unjoni u l-Istati Membri previst, b’mod partikolari, fl-Artikolu 3(1)(d) u fl-Artikolu 3(2), kif ukoll fl-Artikolu 4(2)(b) u (e) TFUE. L-Artikolu 3(1)(e) TFUE ma huwiex prevalenti, fil-fatt, fuq dawn id-dispożizzjonijiet l-oħrajn tat-Trattat FUE, peress li l-Artikolu 207(6) TFUE jistipula barra minn hekk li “[l]-eżerċizzju tal-kompetenzi mogħtija [...] fil-qasam tal-politika kummerċjali komuni m’għandux jolqot id-delimitazzjoni tal-kompetenzi bejn l-Unjoni u l-Istati Membri [...]”.

165.

F’dan il-każ madankollu, mill-Artikolu 13.1(4) tal-ftehim previst jirriżulta li “mhix l-intenzjoni [tal-partijiet] li jarmonizzaw l-istandards tax-xogħol jew ambjentali”, u mill-Artikolu 13.2(1) ta’ dan il-ftehim jirriżulta li dawn il-partijiet jagħrfu d-dritt reċiproku tagħhom li jistabbilixxu l-livelli tagħhom ta’ protezzjoni ambjentali u soċjali, u li konsegwentement jadottaw jew jimmodifikaw il-leġiżlazzjonijiet u l-politiki tagħhom b’mod konsistenti mal-impenji internazzjonali tagħhom f’dawn l-oqsma.

166.

Minn dawn l-elementi kollha jirriżulta li d-dispożizzjonijiet tal-Kapitolu Tlettax tal-ftehim previst ma għandhomx l-għan li jirregolaw il-livelli ta’ protezzjoni soċjali u ambjentali fit-territorju rispettiv tal-partijiet, iżda li jirregolaw il-kummerċ bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor billi jissuġġettaw il-liberalizzazzjoni tiegħu għall-kundizzjoni li l-partijiet josservaw l-obbligi internazzjonali tagħhom fil-qasam tal-protezzjoni soċjali tal-ħaddiema u tal-protezzjoni tal-ambjent.

167.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti kollha, il-Kapitolu Tlettax tal-ftehim previst jaqa’, konformement mal-kriterji mfakkra fil-punt 36 ta’ din l-opinjoni, taħt il-politika kummerċjali komuni u, għaldaqstant, taħt il-kompetenza esklużiva tal-Unjoni msemmija fl-Artikolu 3(1)(e) TFUE.

168.

Għar-raġunijiet esposti fil-punti 56 sa 68 ta’ din l-opinjoni, sa fejn l-impenji fil-Kapitolu Tmienja tal-ftehim previst jirrigwardaw is-servizzi ta’ trasport marittimu internazzjonali, ta’ trasport ferrovjarju, ta’ trasport bit-triq u ta’ trasport fuq il-passaġġi tal-ilma interni, kif ukoll is-servizzi marbuta intrinsikament ma’ dawn is-servizzi ta’ trasport, dawn ma jaqgħux taħt il-politika kummerċjali komuni, iżda għandhom jiġu approvati konformement mat-tqassim tal-kompetenzi bejn l-Unjoni u l-Istati Membri fil-qasam tal-politika komuni tat-trasport.

169.

Din il-politika komuni hija rregolata mit-Titolu VI tat-Tielet Parti tat-Trattat FUE, liema titolu huwa kompost mill-Artikoli 90 sa 100 TFUE. Dan l-artikolu tal-aħħar jistipula, fil-paragrafu 1 tiegħu, li d-dispożizzjonijiet tal-imsemmi titolu għandhom japplikaw għat-trasport ferrovjarju kif ukoll għat-trasport bit-triq u fuq il-passaġġi tal-ilma interni, u jagħti, fil-paragrafu 2 tiegħu, is-setgħa lil-leġiżlatur tal-Unjoni jistabbilixxi d-dispożizzjonijiet xierqa għan-navigazzjoni marittima u bl-ajru. L-Artikolu 91(1) TFUE jawtorizza lill-imsemmi leġiżlatur jadotta, fil-qafas tal-politika komuni tat-trasport, “regoli komuni”.

170.

Fil-punt 17 tas-sentenza tagħha tal‑31 ta’ Marzu 1971, Il‑Kummissjoni vs Il‑Kunsill (22/70, EU:C:1971:32), il-Qorti tal-Ġustizzja rrilevat li, meta l-Unjoni tkun adottat dispożizzjonijiet li jistabbilixxu regoli komuni, indipendentement mill-għamla li jistgħu jieħdu, l-Istati Membri ma jkollhomx iktar id-dritt, billi jaġixxu individwalment jew anki kollettivament, li jidħlu għal obbligi mal-Istati terzi li jaffettwaw dawk ir-regoli (ara wkoll, b’mod partikolari, is-sentenza tal‑5 ta’ Novembru 2002, Il‑Kummissjoni vs Id‑Danimarka, C‑467/98, EU:C:2002:625, punti 77 sa 80).

171.

Konformement ma’ din il-ġurisprudenza, l-Artikolu 216 TFUE jagħti lill-Unjoni l-kompetenza sabiex tikkonkludi, b’mod partikolari, ftehim internazzjonali li “x’aktarx [j]olqot regoli komuni jew li [j]biddel il-kamp ta’ l-applikazzjoni tagħhom”.

172.

Konformement mal-Artikolu 3(2) TFUE, in-natura tal-kompetenza tal-Unjoni sabiex tikkonkludi tali ftehim hija esklużiva.

173.

Il-Kummissjoni tqis li l-impenji inklużi fil-Kapitolu Tmienja tal-ftehim previst u li jirrigwardaw il-qasam tat-trasport jistgħu jolqtu regoli komuni jew ibiddlu l-kamp tal-applikazzjoni tagħhom. Il-Parlament jaqbel ma’ din il-pożizzjoni, kuntrarjament għall-Kunsill u għall-Istati Membri li ppreżentaw osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja.

174.

Din il-kwistjoni għandha tiġi eżaminata għall-mezzi kollha ta’ trasport imsemmija fil-lista ta’ impenji mehmuża mal-Kapitolu Tmienja tal-ftehim previst. Fid-dawl tal-attenzjoni partikolari mogħtija minn dan il-ftehim lit-trasport marittimu, għandhom jiġu eżaminti huma l-ewwel.

175.

Minkejja li l-Kapitolu Tmienja tal-ftehim previst jeskludi, fl-Artikoli 8.3 u 8.9 tiegħu, fil-punt 11.A tal-appendiċi 8-A-1 u 8-B-1, kif ukoll fil-punt 16.A tal-appendiċi 8-A-2 u 8-A-3 tal-annessi għal dan il-kapitolu, il-kabotaġġ marittimu nazzjonali mill-kamp ta’ applikazzjoni tiegħu, huwa jiddedika madankollu subtaqsima għas-servizzi ta’ trasport marittimu internazzjonali. Din is-subtaqsima hija kkostitwita mill-Artikolu 8.56 ta’ dan il-ftehim, li huwa fformulat kif ġej:

“1.   Din is-Subtaqsima tistabbilixxi l-prinċipji li jirrigwardaw il-liberalizzazzjoni tat-trasport marittimu internazzjonali skont it-Taqsimiet B (Forniment ta’ Servizzi Transfruntiera), C (Stabbiliment) u D (Preżenza Temporanja ta’ Persuni Fiżiċi għal Skopijiet ta’ Negozju).

2.   Għall-finijiet ta’ din is-Subtaqsima:

‘trasport marittimu internazzjonali’ tinkludi operazzjonijiet ta’ trasport bieb sa bieb u multimodali, li huwa l-ġarr tal-merkanzija fejn jintuża aktar minn mezz wieħed ta’ trasport, li jinvolvi parti mill-vjaġġ fuq il-baħar, b’dokument wieħed tat-trasport u f’dan ir-rigward id-dritt li jkun hemm kuntratt dirett ma’ fornituri ta’ mezzi oħra ta’ trasport;

3.   Fir-rigward tat-trasport marittimu internazzjonali, il-Partijiet jaqblu li jiżguraw applikazzjoni effettiva tal-prinċipji ta’ aċċess mhux ristrett għal tagħbija fuq bażi kummerċjali, il-libertà ta’ forniment ta’ servizzi tat-trasport marittimu internazzjonali, kif ukoll trattament nazzjonali fil-qafas tal-forniment ta’ servizzi bħal dawn.

Minħabba l-livelli eżistenti ta’ liberalizzazzjoni bejn il-Partijiet fit-trasport marittimu internazzjonali:

4.   Fl-applikazzjoni ta’ dawn il-prinċipji, il-Partijiet:

5.   Kull Parti tippermetti lill-fornituri ta’ servizzi tat-trasport marittimu internazzjonali tal-Parti l-oħra jkollhom stabbiliment fit-territorju tagħha bil-kundizzjonijiet ta’ stabbiliment u l-operat skont il-kundizzjonijiet iskritti fl-Iskeda tagħha ta’ Impenji Speċifiċi.

6.   Il-Partijiet ipoġġu għad-dispożizzjoni tal-fornituri ta’ trasport marittimu internazzjonali tal-Parti l-oħra, b’termini u kundizzjonijiet raġonevoli u mhux diskriminatorji, l-użu tas-servizzi li ġejjin fil-port:

176.

Dan l-Artikolu 8.56 għandu jinqara flimkien mal-impenji speċifiċi li huma annessi mal-Kapitolu Tmienja tal-ftehim previst. Fil-fatt, l-Artikoli 8.7 u 8.12 ta’ dan il-ftehim jistipulaw li “[i]s-setturi liberalizzati minn kull Parti [...] u, permezz ta’ riżervi, il-limitazzjonijiet [...] huma speċifikati fl-Iskeda ta’ Impenji Speċifiċi tal-aħħar Parti”.

177.

Mill-punt 11.A tal-appendiċi 8-A-1 u 8-B-1 tal-annessi ta’ dan il-kapitolu jirriżulta li l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor ma ssuġġettaw l-impenji msemmija fl-imsemmi Artikolu 8.56 għall-ebda limitazzjoni f’dak li jirrigwarda l-provvista transkonfinali ta’ servizzi ta’ trasport marittimu internazzjonali (modi 1 u 2).

178.

Fir-rigward, min-naħa l-oħra, tal-provvista ta’ servizzi ta’ trasport marittimu internazzjonali permezz tal-preżenza ta’ persuni fiżiċi (mod 4), għandu jiġi rrilevat li l-ftehim previst iżomm l-istatus quo fir-relazzjonijiet bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor. Fil-fatt, mill-punt 16.A tal-appendiċi 8-A-3 tal-annessi tal-Kapitolu Tmienja ta’ dan il-ftehim, li jipprovdi li r-rekwiżiti ta’ nazzjonalità jistgħu jinżammu fl-Unjoni, u mill-punt 11.A tal-appendiċi 8-B-1 ta’ dawn l-istess annessi, li jipprovdi li r-Repubblika ta’ Singapor ma hijiex obbligata tilliberalizza l-provvista ta’ tali servizzi skont il-mod 4, jirriżulta li l-partijiet ma jobbligawx ruħhom li jilliberalizzaw dan il-mod ta’ provvista ta’ servizzi.

179.

Għal dak li jirrigwarda l-provvista ta’ servizzi ta’ trasport internazzjonali permezz ta’ preżenza kummerċjali fit-territorju tal-parti l-oħra (mod 3), l-impenn stipulat fl-Artikolu 8.56(5) tal-ftehim previst, li jipprovdi li kull parti għandha tawtorizza lill-fornituri ta’ servizzi ta’ trasport marittimu internazzjonali tal-parti l-oħra jkollhom stabbiliment fit-territorju tagħha, huwa limitat bil-punti 16.A tal-appendiċi 8-A-2 u 11.A tal-appendiċi 8-B-1 tal-annessi tal-Kapitolu Tmienja tal-ftehim previst, li jillimita l-possibbiltà għall-fornituri tal-parti l-oħra li jistabbilixxu ruħhom sabiex joperaw vapuri li jtajru l-bandiera tal-Istat ta’ stabbiliment.

180.

Sabiex jiġi evalwat jekk dawn l-impenji għas-servizzi pprovduti bil-modi 1 u 2 u dawk, limitati, għas-servizzi pprovduti bil-mod 3 “[jistgħux] jolq[tu] xi regoli komuni jew [jbiddlu] il-kamp ta’ l-applikazzjoni tagħhom”, fis-sens tal-Artikolu 3(2) TFUE, wieħed għandu jibbaża ruħu fuq il-ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja li tipprovdi li dan ir-riskju jeżisti meta dawn l-impenji jaqgħu fil-qasam tal-applikazzjoni tal-imsemmija regoli [ara, b’mod partikolari, is-sentenza tal‑4 ta’ Settembru 2014, Il‑Kummissjoni vs Il‑Kunsill, C‑114/12, EU:C:2014:2151, punt 68; Opinjoni 1/13 (Adeżjoni ta’ Stati terzi għall-Konvenzjoni ta’ Den Haag), tal‑14 ta’ Ottubru 2014, EU:C:2014:2303, punt 71; sentenza tas‑26 ta’ Novembru 2014, Green Network, C‑66/13, EU:C:2014:2399, punt 29, u Opinjoni 3/15 (Trattat ta’ Marrakexx biex jiġi ffaċilitat l-aċċess għal xogħlijiet pubblikati), tal‑14 ta’ Frar 2017, EU:C:2017:114, punt 105].

181.

Il-konstatazzjoni ta’ tali riskju ma teħtieġx li l-qasam kopert bl-impenji internazzjonali u dak kopert mil-leġiżlazzjoni tal-Unjoni jkunu jaqblu kompletament. Il-portata tar-regoli komuni tal-Unjoni tista’ tiġi affettwata jew mibdula permezz ta’ dawn l-impenji wkoll meta dawn tal-aħħar jaqgħu f’qasam diġà kopert fil-parti l-kbira tiegħu mill-imsemmija regoli [ara l-Opinjoni 1/03 (Il-Konvenzjoni l-Ġdida ta’ Lugano), tas‑7 ta’ Frar 2006, EU:C:2006:81, punt 126; sentenza tal‑4 ta’ Settembru 2014, Il‑Kummissjoni vs Il‑Kunsill, C‑114/12, EU:C:2014:2151, punti 69 u 70; Opinjoni 1/13 (Adeżjoni ta’ Stati terzi għall-Konvenzjoni ta’ Den Haag), tal‑14 ta’ Ottubru 2014, EU:C:2014:2303, punti 72 u 73, kif ukoll Opinjoni 3/15 (Trattat ta’ Marrakexx biex jiġi ffaċilitat l-aċċess għal xogħlijiet pubblikati), tal‑14 ta’ Frar 2017, EU:C:2017:114, punti 106 u 107].

182.

F’dan il-każ, il-qasam li jaqgħu fih l-impenji msemmija iktar ’il fuq inklużi fil-ftehim previst huwa fil-parti l-kbira tiegħu kopert mir-regoli komuni stabbiliti mir-Regolament Nru 4055/86, li jirregola l-applikazzjoni tal-prinċipju tal-libertà li jiġu pprovduti servizzi għat-trasport marittimu bejn Stati Membri u bejn Stati Membri u Stati terzi.

183.

Permezz ta’ dan ir-regolament, żewġ kategoriji ta’ persuni, iddefiniti fl-Artikolu 1 tiegħu, igawdu mil-libertà li jiġu pprovduti servizzi ta’ trasport marittimu internazzjonali, jiġifieri, minn naħa, iċ-ċittadini ta’ Stat Membru stabbiliti fi Stat Membru differenti minn dak li huwa d-destinatarju tas-servizzi u, min-naħa l-oħra, iċ-ċittadini ta’ Stat Membru stabbiliti fi Stat terz kif ukoll il-kumpanniji marittimi stabbiliti fi Stat terz u kkontrollati minn ċittadini ta’ Stat Membru.

184.

Il-leġiżlatur tal-Unjoni fformula wkoll rekwiżit ta’ konnessjoni billi ppreveda, permezz tal-użu tal-kliem “jekk il-vapuri tagħhom ikunu rreġistrati f’dak l-Istat Membru skond il-leġislazzjoni tiegħu”, fl-Artikolu 1(2) tal-imsemmi regolament, li ċ-ċittadini ta’ Stat Membru li joperaw minn stabbiliment li jinsab fi Stat terz huma esklużi mil-libertà li jiġu pprovduti servizzi jekk il-vapur tagħhom ma jtajjarx il-bandiera tal-imsemmi Stat Membru (ara s-sentenza tat‑8 ta’ Lulju 2014, Fonnship u Svenska Transportarbetareförbundet, C‑83/13, EU:C:2014:2053, punt 34).

185.

B’dan il-mod għaldaqstant iddelimitat, ir-Regolament Nru 4055/86 jestendi l-libertà li jiġu pprovduti servizzi għas-servizzi ta’ trasport marittimu internazzjonali.

186.

Huwa jispeċifika, barra minn hekk, fl-Artikolu 1(3) tiegħu, li “[i]d-dispożizzjonijiet ta’ l-Artikoli [51 sa 54 TFUE] għandhom japplikaw għall-materji koperti b’dan ir-Regolament”.

187.

L-Artikolu 6(1) u (2) ta’ dan ir-regolament iżid dan li ġej:

“1.   Jekk iċ-ċittadini jew il-kumpaniji marittimi ta’ Stat Membru [...] ikunu qegħdin jesperjenzaw, jew ikunu mhedda, b’sitwazzjoni fejn huma ma jkollhomx opportunità effettiva biex jagħmlu kummerċ lejn u minn pajjiż terz partikolari, l-Istat Membru konċernat għandu jinforma lill-Istati Membri l-oħrajn u lill-Kummissjoni kemm jista’ jkun malajr.

2.   Il-Kunsill, [...] fuq proposta mill-Kummissjoni, għandu jiddeċiedi dwar l-azzjoni meħtieġa. Din l-azzjoni tista’ tinkludi [...] in-negozjati u l-konklużjoni ta’ arranġamenti tat-tqassim tal-merkanzija.”

188.

Il-provvista ta’ servizzi ta’ trasport marittimu bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor taqa’ taħt ir-regoli komuni stabbiliti bir-Regolament Nru 4055/86. Dawn għandhom b’mod partikolari l-effett li jagħtu lill-fornituri ta’ dawn is-servizzi stabbiliti fi Stat Membru, kif ukoll liċ-ċittadini ta’ Stat Membru li jikkontrollaw kumpannija marittima li tinsab f’Singapor u li tipprovdi tali servizzi permezz ta’ vapuri li jġorru l-bandiera ta’ Stat Membru, aċċess bħala prinċipju liberu għat-traffiku lejn u minn dan l-Istat terz. Min-naħa l-oħra, il-fornituri ta’ servizzi ta’ trasport marittimu bejn l-Unjoni u l-imsemmi Stat terz li ma jissodisfawx dawn ir-rekwiżiti ta’ konnessjoni ma jgawdux minn tali aċċess.

189.

L-impenji inklużi fil-ftehim previst jaffettwaw, jekk mhux ukoll ibiddlu, b’mod kunsiderevoli, għas-servizzi ta’ trasport marittimu bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor, il-portata ta’ dawn ir-regoli komuni stabbiliti bir-Regolament Nru 4055/86.

190.

Fil-fatt, mill-Artikolu 8.56(3) ta’ dan il-ftehim jirriżulta li l-fornituri ta’ servizzi ta’ trasport marittimu tal-Unjoni kif ukoll iċ-ċittadini ta’ Stat Membru li jikkontrollaw kumpannija marittima stabbilita f’Singapor għandhom aċċess liberu għat-traffiku lejn u minn dan l-Istat terz, u dan mingħajr ma jkun meħtieġ li l-vapuri ta’ dawn tal-aħħar itajru l-bandiera ta’ Stat Membru. Din is-sistema hija differenti sew minn dik stabbilita mir-Regolament Nru 4055/86.

191.

Ir-regoli previsti fl-Artikolu 6 ta’ dan ir-regolament huma wkoll affettwati mill-ftehim previst. Fil-fatt, minkejja li minn dan l-Artikolu 6 jirriżulta li l-Kunsill jista’ jawtorizza n-negozjati u l-konklużjoni ta’ arranġamenti ta’ tqassim tal-merkanzija meta ċittadin jew kumpannija marittima ta’ Stat Membru jiltaqa’ ma’ diffikultajiet ta’ aċċess għat-traffiku lejn Stat terz u li ġej minnu, l-Artikolu 8.56(4) ta’ dan il-ftehim jipprevedi s-suppressjoni progressiva ta’ tali arranġamenti.

192.

Konsegwentement, l-impenji tal-ftehim previst dwar is-servizzi ta’ trasport marittimu bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor jistgħu jaffettwaw, jekk mhux ukoll ibiddlu, ir-regoli komuni stabbiliti mir-Regolament Nru 4055/86, li japplikaw għall-provvista ta’ dawn is-servizzi.

193.

Il-kompetenza tal-Unjoni sabiex tapprova dawn l-impenji hija, għaldaqstant, esklużiva skont l-Artikolu 3(2) TFUE.

194.

Dan huwa neċessarjament il-każ ukoll għall-impenji intiżi li jorbtu l-aċċess għall-imsemmija servizzi ta’ trasport ma’ aċċess liberu għas-servizzi awżiljarji li huma intrinsikament marbuta magħhom, elenkati fl-Artikolu 8.56(6) tal-ftehim previst, kif ukoll fil-punt 12 tal-appendiċi 8-A-1, fil-punt 17 tal-appendiċi 8-A-2 u 8-A-3, u fil-punt 11 tal-appendiċi 8-B-1 tal-annessi tal-Kapitolu Tmienja tal-imsemmi ftehim.

195.

Mill-prinċipji stipulati fil-Kapitolu Tmienja tal-ftehim previst, imqassra fil-punt 51 ta’ din l-opinjoni, moqrija flimkien mal-punt 11.C tal-appendiċi 8-A-1, mal-punt 16.C tal-appendiċi 8-A-2 u 8-A-3, kif ukoll mal-punt 11.B tal-appendiċi 8-B-1 tal-annessi għal dan il-kapitolu, jirriżulta li dan il-ftehim jilliberalizza s-servizzi ta’ trasport ferrovjarju bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor ipprovduti bil-modi 2 u 3.

196.

Konsegwentement, f’dan is-settur ta’ servizzi, l-Unjoni timpenja ruħha li tippermetti lill-fornituri ta’ Singapor jaċċedu għan-netwerk u għall-attivitajiet ferrovjarji fl-Unjoni u, skont il-każ, li jistabbilixxu ruħhom hemmhekk, f’kundizzjonijiet mhux inqas favorevoli minn dawk li japplikaw għall-fornituri tal-Unjoni. Ir-Repubblika ta’ Singapor timpenja ruħha b’mod simili fil-konfront tal-fornituri tal-Unjoni f’dak li jirrigwarda l-aċċess għan-netwerks u għall-attivitajiet ferrovjarji fit-territorju tagħha.

197.

L-imsemmija impenji fl-Unjoni jaqgħu f’qasam fil-biċċa l-kbira tiegħu kopert mir-regoli komuni tagħha.

198.

Fil-fatt, il-kundizzjonijiet mhux inqas favorevoli li l-fornituri minn Singapor igawdu minnhom, konformement ma’ dawn l-impenji, sabiex jaċċedu għan-netwerks u għall-attivitajiet ta’ trasport ferrovjarju fl-Unjoni, u sabiex jistabbilixxu ruħhom hemmhekk, jikkorrispondu għall-elementi rregolati mir-regoli taż-żona ferrovjarja unika Ewropea, previsti mid-Direttiva 2012/34.

199.

Din id-direttiva, li ġiet adottata abbażi tal-Artikolu 91 TFUE, tistipula, fil-premessa 7 tagħha, li “[i]l-prinċipju tal-libertà li jkunu pprovduti servizzi [huwa] applikat għas-settur ferrovjarju, u jitqiesu l-karatteristiċi speċifiċi ta’ dak is-settur”. Mill-Artikolu 1 tagħha jirriżulta li din “tapplika għall-użu tal-infrastruttura ferrovjarja għal servizzi ferrovjarji” u tistabbilixxi, b’mod partikolari, “ir-regoli applikabbli għall-immaniġġjar tal-infrastruttura ferrovjarja u għall-attivitajiet tat-trasport ferrovjarju tal-impriżi ferrovjarji stabbiliti jew li se jkunu stabbiliti f’xi Stat Membru” kif ukoll “il-kriterji applikabbli għall-ħruġ, it-tiġdid jew l-emendar ta’ liċenzji minn Stat Membru maħsuba għal impriżi ferrovjarji li huma jew li sejrin jiġu stabbiliti fl-Unjoni”.

200.

Sa mid-dħul fis-seħħ tal-ftehim previst, is-servizzi ta’ trasport ferrovjarju pprovduti fl-Unjoni minn fornituri minn Singapor ser jaqgħu, konformement mal-impenji li jirriżultaw minn dan il-ftehim, taħt sistema ta’ aċċess u ta’ stabbiliment li tkopri l-istess elementi bħas-sistema stabbilita mid-Direttiva 2012/34 u li ma għandhiex tkun inqas favorevoli minnha.

201.

Bħalma diġà kkonstatat il-Qorti tal-Ġustizzja, meta ftehim bejn l-Unjoni u Stat terz jipprevedi l-applikazzjoni, għar-relazzjonijiet internazzjonali koperti minn dan il-ftehim, ta’ regoli li jestendu ħafna fuq ir-regoli komuni tal-Unjoni applikabbli għas-sitwazzjonijiet intra-Komunitarji, dan il-ftehim għandu jitqies li jista’ jaffettwa jew li jbiddel il-portata ta’ dawn ir-regoli komuni. Fil-fatt, minkejja l-assenza ta’ kontradizzjoni mal-imsemmija regoli komuni, is-sens, il-portata u l-effikaċja tagħhom jistgħu jiġu influwenzati [ara, b’mod partikolari, l-Opinjoni 1/03 (Konvenzjoni l-ġdida ta’ Lugano), tas‑7 ta’ Frar 2006, EU:C:2006:81, punti 143 u 151 sa 153; l-Opinjoni 1/13 (Adeżjoni ta’ Stati terzi għall-Konvenzjoni ta’ Den Haag), tal‑14 ta’ Ottubru 2014, EU:C:2014:2303, punti 84 sa 90, kif ukoll is-sentenza tas‑26 ta’ Novembru 2014, Green Network, C‑66/13, EU:C:2014:2399, punti 48 u 49].

202.

Sa fejn l-impenji inklużi fil-ftehim previst dwar is-servizzi ta’ trasport ferrovjarju jaqgħu f’qasam diġà kopert fil-parti l-kbira tiegħu minn regoli komuni tal-Unjoni u sa fejn il-portata tagħhom tista’ tiġi affettwata jew mibdula b’dawn l-impenji, il-kompetenza tal-Unjoni sabiex tapprova dawn l-impenji hija esklużiva, skont l-Artikolu 3(2) TFUE.

203.

Dan huwa neċessarjament il-każ ukoll għall-impenji intiżi li jorbtu l-aċċess għall-imsemmija servizzi ta’ trasport ma’ aċċess liberu għas-servizzi awżiljarji li huma intrinsikament marbuta magħhom, elenkati fil-punt 12 tal-appendiċi 8-A-1, fil-punt 17 tal-appendiċi 8-A-2 u fil-punt 11 tal-appendiċi 8-B-1 tal-annessi tal-Kapitolu Tmienja tal-ftehim previst.

204.

Mill-prinċipji tal-Kapitolu Tmienja tal-ftehim previst, imqassra fil-punt 51 ta’ din l-opinjoni, moqrija flimkien mal-punt 11.D tal-appendiċi 8-A-1, mal-punt 16.D tal-appendiċi 8-A-2 u 8-A-3 kif ukoll mal-punt 11-C tal-appendiċi 8-B-1 tal-annessi ta’ dan il-kapitolu, jirriżulta li dan jilliberalizza mingħajr limitu s-servizzi ta’ trasport bit-triq fl-Unjoni u f’Singapor, ipprovduti bil-mod 2, u li huwa jilliberalizza, sa ċertu punt, dawn ipprovduti bil-modi 3 u 4.

205.

L-Unjoni timpenja ruħha għaldaqstant li tippermetti lill-fornituri minn Singapor jeżerċitaw, fl-Unjoni, attivitajiet ta’ trasport ta’ passiġġieri u ta’ merkanzija bit-triq f’kundizzjonijiet mhux inqas favorevoli minn dawk li japplikaw għall-fornituri tal-Unjoni. Ir-Repubblika ta’ Singapor timpenja ruħha b’mod simili f’dak li jirrigwarda l-fornituri tal-Unjoni.

206.

L-imsemmija impenji tal-Unjoni jaqgħu f’qasam fil-parti l-kbira tiegħu kopert minn regoli komuni tagħha.

207.

Fil-fatt, il-kundizzjonijiet mhux inqas favorevoli li l-fornituri minn Singapor ser igawdu minnhom, konformement ma’ dawn l-impenji, sabiex jipprovdu servizzi ta’ trasport bit-triq fl-Unjoni, jikkorrispondu fil-parti l-kbira tagħhom mal-elementi rregolati mir-regoli komuni stabbiliti fir-Regolamenti Nru 1071/2009, Nru 1072/2009 u 1073/2009.

208.

Dawn ir-regolamenti, li jaqgħu taħt il-politika komuni tat-trasport, jistabbilixxu, rispettivament, bis-saħħa tal-Artikolu 1 tagħhom, regoli komuni dwar l-aċċess għal, “u [għall-]eżerċizzju, tal-professjoni ta’ operatur tat-trasport bit-triq”, dwar l-aċċess għat-“trasport bit-triq internazzjonali tal-merkanzija [fl-Unjoni]” u dwar l-aċċess għat-“trasport internazzjonali ta’ passiġġieri bil-kowċ u bix-xarabank [fl-Unjoni]”.

209.

Sa mid-dħul fis-seħħ tal-ftehim previst, is-servizzi ta’ trasport bit-triq ipprovduti fl-Unjoni minn fornituri ta’ Singapor għandhom, konformement mal-impenji inklużi f’dan il-ftehim, jaqgħu taħt sistema ta’ aċċess li tkopri l-istess elementi bħas-sistemi stabbiliti, b’mod partikolari, bir-Regolamenti Nru 1072/2009 u Nru 1073/2009 u li ma għandhiex tkun inqas favorevoli minnhom.

210.

Għall-istess raġunijiet bħal dawk esposti fil-punti 201 ta’ din l-opinjoni, għandu jitqies li tali impenji internazzjonali jaqgħu taħt qasam diġà kopert fil-parti l-kbira tiegħu minn regoli komuni tal-Unjoni u jistgħu jaffettwaw jew ibiddlu l-portata tagħhom.

211.

Il-kompetenza tal-Unjoni sabiex tapprova l-impenji li jirrigwardaw is-servizzi ta’ trasport bit-triq hija, għaldaqstant, esklużiva, skont l-Artikolu 3(2) TFUE.

212.

Dan huwa neċessarjament il-każ ukoll tal-impenji dwar is-servizzi awżiljarji li huma intrinsikament marbuta ma’ dawn is-servizzi ta’ trasport, elenkati fil-punt 12 tal-appendiċi 8-A-1, fil-punt 17 tal-appendiċi 8-A-2 u fil-punt 11 tal-appendiċi 8-B-1 tal-annessi tal-Kapitolu Tmienja tal-ftehim previst.

213.

It-trasport fuq passaġġi tal-ilma interni li jibqa’ fil-konfini tat-territorju ta’ Stat Membru tal-Unjoni jew tar-Repubblika ta’ Singapor ma huwiex imsemmi fil-ftehim previst u għaldaqstant, konformement mal-Artikoli 8.7 u 8.12 tal-ftehim previst, ma jaqax taħt il-liberalizzazzjoni prevista fil-Kapitolu Tmienja tiegħu.

214.

It-trasport fuq passaġġi tal-ilma interni bejn l-Istati Membri tal-Unjoni, filwaqt li huwa msemmi fil-lista ta’ impenji speċifiċi tal-Unjoni għas-servizzi pprovduti bil-modi 1 sa 3, lanqas ma huma lliberalizzati. Fil-fatt, minħabba l-limitazzjonijiet elenkati fil-punt 11.B tal-appendiċi 8-A-1 u fil-punt 16.B tal-appendiċi 8-A-2 tal-annessi tal-Kapitolu Tmienja tal-ftehim previst, l-intraprendituri minn Singapor ma għandhomx, essenzjalment, dritt ta’ aċċess għal dawn l-attivitajiet ta’ trasport.

215.

Dawn l-appendiċi jistipulaw, b’mod partikolari, iż-żamma ta’ rekwiżiti ta’ nazzjonalità. Barra minn hekk, it-territorju ta’ tlettax-il Stat Membru huwa eskluż mill-provvista transkonfinali ta’ dawn is-servizzi ta’ trasport. Minħabba s-sitwazzjoni ġeografika ta’ dawn l-Istati Membri, il-passaġġi tal-ilma interni bejn Stati Membri li ma humiex affettwati minn din l-esklużjoni huma limitati essenzjalment għal dawk li jgħaqqdu l-Ġermanja, l-Awstrija, Franza, il-Lussemburgu u l-Pajjiżi l-Baxxi, kif ukoll dawk li jgħaqqdu l-Belġju, Franza u l-Pajjiżi l-Baxxi. L-aċċess għal dawn il-passaġġi tal-ilma interni huwa madankollu rriżervat skont ftehimiet eżistenti li ż-żamma tagħhom, mingħajr estensjoni favur intraprendituri ta’ Singapor, hija espressament prevista fl-imsemmija appendiċi.

216.

Minn dan isegwi li, fil-ftehim previst, it-trasport fuq passaġġi tal-ilma interni huwa akkumpanjat, l-iktar l-iktar, b’impenji ta’ portata limitata ħafna.

217.

Hija ġurisprudenza stabbilita li, fl-eżami tan-natura tal-kompetenza għall-konklużjoni ta’ ftehim internazzjonali, ma hemmx lok li jittieħdu inkunsiderazzjoni dispożizzjonijiet ta’ dan il-ftehim li għandhom portata limitata ħafna [ara, b’mod partikolari, l-Opinjoni 1/08 (Ftehimiet li jemendaw l-Iskedi ta’ Impenji Speċifiċi GATS), tat‑30 ta’ Novembru 2009, EU:C:2009:739, punt 166 u l-ġurisprudenza ċċitata]. Għaldaqstant, f’dan il-każ, għandha tiġi ddeterminata n-natura tal-kompetenza tal-Unjoni f’dak li jirrigwarda l-impenji inklużi fil-Kapitolu Tmienja tal-ftehim previst fil-qasam tat-trasport billi jittieħdu inkunsiderazzjoni l-impenji dwar it-trasport marittimu, ferrovjarju u bit-triq. Peress li, għar-raġunijiet esposti fil-punti 175 sa 212 ta’ din l-opinjoni, l-Unjoni hija esklużivament kompetenti, skont l-Artikolu 3(2) TFUE, sabiex tapprova dawn l-impenji, minn dan isegwi, bl-effett kumulattiv ta’ din il-konklużjoni u ta’ dik stipulata fil-punt 69 ta’ din l-opinjoni, li hija esklużivament kompetenti fir-rigward tal-imsemmi Kapitolu Tmienja fit-totalità tiegħu.

218.

Kuntrarjament għal dak li targumenta l-Irlanda, din il-konklużjoni ma hijiex imxejna mill-Protokoll (Nru 21) dwar il-pożizzjoni tar-Renju Unit u l-Irlanda fir-rigward tal-Ispazju ta’ Libertà, Sigurtà u Ġustizzja, anness mat-Trattati UE u FUE. Huwa biżżejjed li jiġi rrilevat, f’dan ir-rigward, li l-politika kummerċjali komuni u l-politika komuni tat-trasport ma humiex koperti minn dan il-protokoll u li jitfakkar li huma l-iskop u l-kontenut tal-att inkwistjoni li jiddeterminaw il-protokolli li jkunu eventwalment applikabbli, u mhux bil-kontra (ara, b’analoġija, is-sentenza tat‑22 ta’ Ottubru 2013, Il‑Kummissjoni vs Il‑Kunsill, C‑137/12, EU:C:2013:675, punti 74 u 75). Peress li l-ftehim previst ma jirrigwardax l-aspetti rregolati mit-Titolu V tat-Tielet Parti tat-Trattat FUE, l-imsemmi protokoll huwa nieqes minn rilevanza fil-kuntest ta’ din il-proċedura. L-istess jista’ jingħad għall-Protokoll (Nru 22) dwar il-pożizzjoni tad-Danimarka, anness mat-Trattati UE u FUE, bħalma r-Renju tad-Danimarka barra minn hekk espona matul is-seduta.

219.

Bħalma ġie rrilevat fil-punt 77 ta’ din l-opinjoni, sa fejn l-impenji inklużi fil-Kapitolu Għaxra tal-ftehim previst jirrigwardaw il-kuntratti pubbliċi għal servizzi ta’ trasport marittimu internazzjonali, ta’ trasport ferrovjarju, ta’ trasport bit-triq u ta’ trasport fuq il-passaġġi tal-ilma interni, kif ukoll kuntratti pubbliċi għal servizzi intrinsikament marbuta ma’ dawn is-servizzi ta’ trasport, tali impenji ma jaqgħux taħt il-politika kummerċjali komuni.

220.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, għandu jiġi eżaminat jekk l-Unjoni għandhiex, għall-impenji dwar dawn il-kuntratti pubbliċi għal servizzi, kompetenza esterna esklużiva skont l-Artikolu 3(2) TFUE.

221.

Bħalma ġie rrilevat fil-punti 75 u 76 ta’ din l-opinjoni, il-Kapitolu Għaxra tal-ftehim previst għandu grupp ta’ regoli intiżi li joħolqu qafas regolatorju għall-għoti ta’ kuntratti pubbliċi fl-Unjoni u f’Singapor b’mod li jiġi żgurat li l-proċeduri għall-għoti ta’ tali kuntratti jseħħu b’osservanza tal-prinċipji ta’ nondiskriminazzjoni u ta’ trasparenza.

222.

Id-Direttiva 2014/24/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tas‑26 ta’ Frar 2014, dwar l-akkwist pubbliku u li tħassar id-Direttiva 2004/18/KE (ĠU 2014, L 94, p. 65), kif ukoll id-Direttiva 2014/25/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tas‑26 ta’ Frar 2014, dwar l-akkwist minn entitajiet li joperaw fis-setturi tas-servizzi tal-ilma, l-enerġija, it-trasport u postali u li tħassar id-Direttiva 2004/17/KE (ĠU 2014, L 94, p. 243), jistabbilixxu grupp ta’ regoli komuni intiżi, essenzjalment, li jiggarantixxu li l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi, inter alia, fis-settur tat-trasport, ikun konformi, fi ħdan l-Unjoni, ma’ dawn l-istess prinċipji, bħalma ġie speċifikat fil-premessa 1 u fl-Artikolu 18 tad-Direttiva 2014/24, u bl-istess mod fil-premessa 2 u fl-Artikolu 36 tad-Direttiva 2014/25.

223.

Sa mid-dħul fis-seħħ tal-ftehim previst, l-aċċess għall-fornituri minn Singapor għall-kuntratti pubbliċi tal-Unjoni fil-qasam tat-trasport ser jaqa’ għaldaqstant taħt impenji li jkopru l-istess elementi bħal dawk irregolati mid-Direttivi 2014/24 u 2014/25.

224.

Għaldaqstant, konformement mal-ġurisprudenza mfakkra fil-punt 201 ta’ din l-opinjoni, l-Unjoni għandha kompetenza esterna esklużiva, skont l-Artikolu 3(2) TFUE, għall-impenji internazzjonali inklużi fil-Kapitolu Għaxra ta’ dan il-ftehim dwar il-kuntratti pubbliċi għal servizzi fil-qasam tat-trasport, peress li dawn l-impenji jaqgħu taħt qasam diġà kopert fil-parti l-kbira tiegħu minn regoli komuni tal-Unjoni u jistgħu jaffettwaw jew ibiddlu l-portata tagħhom.

225.

Għar-raġunijiet esposti fil-punti 80 sa 109 ta’ din l-opinjoni, l-impenji inklużi fit-Taqsima A tal-Kapitolu Disgħa tal-ftehim previst dwar il-protezzjoni tal-investiment jaqgħu taħt il-politika kummerċjali komuni tal-Unjoni u, għaldaqstant, taħt il-kompetenza esklużiva ta’ din tal-aħħar, skont l-Artikolu 3(1)(e) TFUE, sa fejn dawn jirrigwardaw l-“investiment barrani dirett”, fis-sens tal-Artikolu 207(1) TFUE, bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor.

226.

Għandu issa jiġi ddeterminat jekk l-Unjoni hijiex ukoll esklużivament kompetenti skont l-Artikolu 3(2) TFUE, sa fejn l-imsemmija Taqsima A tirrigwarda investiment barrani ieħor bejn l-Unjoni u l-imsemmi Stat terz.

227.

F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar l-ewwel nett li l-investiment barrani li ma huwiex dirett jista’, inter alia, isir taħt il-forma ta’ akkwist ta’ kapital azzjonarju f’impriża bl-intenzjoni li jitwettaq investiment finanzjarju mingħajr l-intenzjoni li jiġu influwenzati t-tmexxija u l-kontroll tal-impriża (investiment magħruf bħala “tal-portfolio”), u li tali investiment jikkostitwixxi movimenti tal-kapital fis-sens tal-Artikolu 63 TFUE (ara, b’mod partikolari, is-sentenzi tat‑28 ta’ Settembru 2006, Il‑Kummissjoni vs Il‑Pajjiżi l-Baxxi, C‑282/04 u C‑283/04, EU:C:2006:208, punt 19; tal‑21 ta’ Ottubru 2010Idryma Typou, C‑81/09, EU:C:2010:622, punt 48, kif ukoll tal‑10 ta’ Novembru 2011, Il‑Kummissjoni vs Il‑Portugall, C‑212/09, EU:C:2011:717, punt 47).

228.

Bħalma rrilevat l-Avukat Ġenerali fil-punt 367 tal-konklużjonijiet tagħha, xi tipi oħrajn ta’ investiment li ma huwiex l-akkwist ta’ kapital azzjonarju f’impriża, bħal ċerti kategoriji ta’ investiment immobbli jew is-self, jikkostitwixxu wkoll investiment kopert mill-Kapitolu Disgħa tal-ftehim previst u jistgħu, bħal akkwist ta’ kapital azzjonarju f’impriża, jinvolvu movimenti ta’ kapital jew ta’ pagamenti.

229.

Billi tibbaża ruħha essenzjalment fuq il-ġurisprudenza mfakkra fil-punt 201 ta’ din l-opinjoni, li tipprovdi li ftehim konkluż mill-Unjoni jista’, anki fl-assenza ta’ kontradizzjoni mar-regoli komuni tal-Unjoni, “[j]olqot[hom]”, fis-sens tal-Artikolu 3(2) TFUE, il-Kummissjoni targumenta li t-Taqsima A tal-Kapitolu Disgħa tal-ftehim previst tista’ tolqot l-Artikolu 63 TFUE u taqa’, għaldaqstant, taħt il-kompetenza esklużiva tal-Unjoni msemmija fl-imsemmi Artikolu 3(2).

230.

Issa, bħalma argumentaw il-Kunsill u l-Istati Membri li ppreżentaw osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, l-imsemmija ġurisprudenza ma tistax tiġi trasposta għal sitwazzjoni li fiha r-regola tal-Unjoni inkwistjoni hija dispożizzjoni tat-Trattat FUE u mhux regola adottata abbażi tiegħu.

231.

Fil-fatt, minn naħa, din il-ġurisprudenza, li s-sustanza tagħha hija espressa fl-aħħar parti tas-sentenza tal-Artikolu 3(2) TFUE, għandha l-oriġini tagħha fis-sentenza tal‑31 ta’ Marzu 1971, Il‑Kummissjoni vs Il‑Kunsill (22/70, EU:C:1971:32).

232.

Fil-punti 17 sa 19 ta’ dik is-sentenza, il-Qorti tal-Ġustizzja għamlet il-kunsiderazzjonijiet li ġejjin:

233.

Minn dawn il-partijiet tas-sentenza tal‑31 ta’ Marzu 1971, Il‑Kummissjoni vs Il‑Kunsill (22/70, EU:C:1971:32), jirriżulta li jikkostitwixxu “regoli komuni” id-dispożizzjonijiet ta’ dritt idderivat li l-Komunità, li saret l-Unjoni, stabbilixxiet progressivament u li, meta l-Unjoni tkun b’dan il-mod eżerċitat il-kompetenza tagħha, hija għandha, b’mod parallel, tgawdi minn kompetenza esterna esklużiva sabiex jiġi evitat li l-Istati Membri jieħdu impenji internazzjonali li jistgħu jolqtu dawn ir-regoli komuni jew ibiddlu l-portata tagħhom.

234.

Ikun imur kontra l-motivazzjoni inerenti għar-regola ta’ kompetenza esterna esklużiva fis-sentenza tal‑31 ta’ Marzu 1971, Il‑Kummissjoni vs Il‑Kunsill (22/70, EU:C:1971:32), kif ikkonfermata mill-ġurisprudenza sussegwenti tal-Qorti tal-Ġustizzja (ara, b’mod partikolari, is-sentenza tal‑5 ta’ Novembru 2002, Il‑Kummissjoni vs Id-Danimarka, C‑467/98, EU:C:2002:625, punti 77 sa 80), jekk il-portata ta’ din ir-regola, bħalissa inkluża fl-aħħar parti tas-sentenza tal-Artikolu 3(2) TFUE, tiġi estiża għal sitwazzjoni li, bħal f’dan il-każ, ma tkunx tirrigwarda regoli ta’ dritt idderivat stabbiliti mill-Unjoni fil-kuntest tal-eżerċizzju ta’ kompetenza interna li ngħatatilha mit-Trattati, iżda regola ta’ dritt primarju tal-Unjoni adottata mill-awturi ta’ dawn it-Trattati.

235.

Min-naħa l-oħra, fid-dawl tas-supremazija tat-Trattati UE u FUE fuq l-atti adottati abbażi tagħhom, dawn l-atti, inklużi l-ftehimiet konklużi mill-Unjoni ma’ Stati terzi, jieħdu l-leġittimità tagħhom mill-imsemmija Trattati u, għall-kuntrarju, ma jistgħux jinfluwenzaw is-sens jew il-portata tad-dispożizzjonijiet tagħhom. Għaldaqstant, l-imsemmija ftehimiet ma jistgħux “[j]olq[tu]” regoli ta’ dritt primarju tal-Unjoni jew “[i]bidd[lu] il-kamp ta’ l-applikazzjoni” tagħhom, fis-sens tal-Artikolu 3(2) TFUE.

236.

Il-konklużjoni ta’ ftehim internazzjonali, f’dan il-każ mar-Repubblika ta’ Singapor, fil-qasam ta’ investiment barrani li ma huwiex dirett, lanqas ma hija, fl-istat attwali tad-dritt tal-Unjoni, “prevista f’att leġiżlattiv ta’ l-Unjoni”, fis-sens ta’ dan l-Artikolu 3(2).

237.

Barra minn hekk, bħalma indikat espressament il-Kummissjoni fl-osservazzjonijiet tagħha ppreżentati lill-Qorti tal-Ġustizzja, il-konklużjoni ta’ tali ftehim ma tidhirx li hija “meħtieġa sabiex l-Unjoni tkun tista’ teżerċita l-kompetenza interna tagħha”, fis-sens tal-imsemmi Artikolu 3(2).

238.

Minn dan isegwi li l-Unjoni ma għandhiex il-kompetenza esklużiva sabiex tikkonkludi mar-Repubblika ta’ Singapor ftehim internazzjonali sa fejn dan jirrigwarda l-protezzjoni tal-investiment barrani li ma huwiex dirett.

239.

Min-naħa l-oħra, il-konklużjoni mill-Unjoni ta’ ftehim internazzjonali relatat ma’ tali investiment tista’ tirriżulta “meħtieġa sabiex jinksieb, fil-qafas tal-politika ta’ l-Unjoni, wieħed mill-objettivi stabbiliti mit-Trattati”, fis-sens tal-Artikolu 216(1) TFUE.

240.

B’mod partikolari, fid-dawl tal-fatt li l-moviment liberu tal-kapital u tal-pagamenti bejn l-Istati Membri u l-Istati terzi, previst fl-Artikolu 63 TFUE, ma jistax jiġi invokat b’mod formali fil-konfront tal-Istati terzi, il-konklużjoni ta’ ftehimiet internazzjonali li jikkontribwixxu għall-ħolqien ta’ dan il-moviment liberu fuq bażi reċiproka tista’ tiġi kklassifikata bħala meħtieġa sabiex dan il-moviment liberu jintlaħaq bis-sħiħ, li huwa wieħed mill-għanijiet tat-Titolu IV (“Moviment liberu tal-persuni, servizzi u kapital”) tat-Tielet Parti (“Politika u azzjonijiet interni ta’ l-Unjoni”) tat-Trattat FUE.

241.

Dan it-Titolu IV jaqa’ taħt il-kompetenza kondiviża bejn l-Unjoni u l-Istati Membri, skont l-Artikolu 4(2)(a) TFUE dwar is-suq intern.

242.

Il-kompetenza mogħtija lill-Unjoni mill-Artikolu 216(1) TFUE għall-konklużjoni ta’ ftehim li hija “meħtieġa sabiex jinksieb, fil-qafas tal-politika ta’ l-Unjoni, wieħed mill-objettivi stabbiliti mit-Trattati” hija wkoll ta’ natura kondiviża, sa fejn l-Artikolu 4(1) TFUE jipprevedi li l-Unjoni “għandha kompetenza kondiviża ma’ l-Istati Membri fejn it-Trattati jtuha kompetenza li ma tirrigwardax l-oqsma previsti fl-Artikoli 3 u 6”, fatt li huwa l-każ f’dan il-każ.

243.

Mill-punti 80 sa 109 u 226 sa 242 ta’ din l-opinjoni jirriżulta li l-impenji inklużi fit-Taqsima A tal-Kapitolu Disgħa tal-ftehim previst jaqgħu taħt il-politika kummerċjali komuni tal-Unjoni u, għaldaqstant, taħt il-kompetenza esklużiva ta’ din tal-aħħar skont l-Artikolu 3(1)(e) TFUE, sa fejn dawn jirrigwardaw l-investiment barrani dirett ta’ ċittadini minn Singapor fl-Unjoni u viċe-versa. Min-naħa l-oħra, dawn l-impenji jaqgħu taħt kompetenza kondiviża bejn l-Unjoni u l-Istati terzi skont l-Artikolu 4(1) u (2)(a) TFUE, sa fejn dawn jirrigwardaw tipi oħrajn ta’ investiment.

244.

Minn dan isegwi li t-Taqsima A tal-imsemmi kapitolu tal-ftehim previst ma tistax tiġi approvata mill-Unjoni waħedha.

245.

Fir-rigward ta’ din it-Taqsima A, għandha tiġi eżaminata, fl-aħħar nett, il-pożizzjoni espressa minn diversi Stati Membri fl-osservazzjonijiet bil-miktub u orali tagħhom ippreżentati lill-Qorti tal-Ġustizzja, li tipprovdi li l-Artikolu 9.10 tal-ftehim previst la jista’ jaqa’ taħt kompetenza esklużiva tal-Unjoni u lanqas taħt kompetenza kondiviża minn din tal-aħħar mal-Istati Membri u taqa’, għaldaqstant, taħt il-kompetenza unika tal-Istati Membri.

246.

L-imsemmi Artikolu 9.10, intitolat “Relazzjoni ma’ Ftehimiet oħra”, huwa d-dispożizzjoni finali tal-imsemmija Taqsima A u jistabbilixxi, fil-paragrafu 1 tiegħu, dan li ġej:

“Mad-dħul fis-seħħ ta’ dan il-Ftehim, il-ftehimiet [bilaterali ta’ investiment] bejn l-Istati Membri tal-Unjoni u Singapor [...] inklużi d-drittijiet u l-obbligi li joħorġu minnhom, jieqfu milli jkunu fis-seħħ u jiġu sostitwiti u miżbuqa b’dan il-Ftehim.”

247.

Il-fatt li l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor inkludew, fil-ftehim previst, dispożizzjoni li minnha jirriżulta espressament li l-ftehimiet bilaterali ta’ investiment bejn l-Istati Membri tal-Unjoni u dan l-Istat terz huma estinti u għaldaqstant ma humiex ser jibqgħu jipproduċu drittijiet u obbligi sa mid-dħul fis-seħħ ta’ dan il-ftehim konkluż mal-imsemmi Stat terz fuq il-livell tal-Unjoni ma jistax jitqies bħala li jidħol fuq kompetenza tal-Istati Membri, sakemm din id-dispożizzjoni tirrigwarda qasam li l-Unjoni għandha kompetenza esklużiva fir-rigward tiegħu.

248.

Fil-fatt, meta l-Unjoni tinnegozja u tikkonkludi ma’ Stat terz ftehim dwar qasam li hija akkwistat kompetenza esklużiva fir-rigward tiegħu, hija tissostitwixxi ruħha għall-Istati Membri tagħha. F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li huwa stabbilit, sa mis-sentenza tat‑12 ta’ Diċembru 1972, International Fruit Company et (21/72 sa 24/72, EU:C:1972:115, punti 10 sa 18), li l-Unjoni tista’ tissuċċedi għall-Istati Membri fl-impenji internazzjonali tagħhom meta l-Istati Membri jkunu ttrasferixxew lill-Unjoni, permezz ta’ wieħed mit-Trattati fundaturi tagħha, il-kompetenzi tagħhom relatati ma’ dawn l-impenji u meta din tal-aħħar teżerċita dawn il-kompetenzi.

249.

Minn dan isegwi li, sa mill‑1 ta’ Diċembru 2009, id-data tad-dħul fis-seħħ tat-Trattat FUE, li jattribwixxi kompetenza esklużiva lill-Unjoni fil-qasam tal-investiment barrani dirett, l-Unjoni hija kompetenti sabiex tapprova, waħedha, dispożizzjoni ta’ ftehim konkluż minnha ma’ Stat terz li jistipula li l-impenji fil-qasam ta’ investiment dirett inklużi fi ftehimiet bilaterali konklużi preċedentement bejn Stati Membri tal-Unjoni u dan l-Istat terz għandhom, sa mid-dħul fis-seħħ ta’ dan il-ftehim konkluż mill-Unjoni, jitqiesu li huma ssostitwiti minnu.

250.

F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li, bis-saħħa tal-Artikolu 2(1) TFUE, ħlief fil-każ li jingħataw is-setgħa mill-Unjoni, l-Istati Membri huma pprojbiti milli jadottaw atti li jistgħu jipproduċu effetti legali fl-oqsma li jaqgħu taħt kompetenza esklużiva tal-Unjoni. Issa, huwa minnu li r-Regolament (UE) Nru 1219/2012 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tat‑12 ta’ Diċembru 2012, li jistabbilixxi arranġamenti transizzjonali għal ftehimiet bilaterali ta’ investiment bejn l-Istati Membri u pajjiżi terzi (ĠU 2012, L 351, p. 40), jagħti s-setgħa lill-Istati Membri, taħt kundizzjonijiet stretti, sabiex iżommu fis-seħħ, jew anki sabiex jikkonkludi, ftehimiet bilaterali fil-qasam tal-investiment dirett ma’ Stat terz sakemm ma jkunx hemm ftehim fil-qasam tal-investiment dirett bejn l-Unjoni u dan l-Istat terz. Min-naħa l-oħra, malli tali ftehim bejn l-Unjoni u l-imsemmi Stat terz jidħol fis-seħħ, din is-setgħa tispiċċa.

251.

Konsegwentement, l-argument li l-Istati Membri għandu jkollhom il-possibbiltà li jadottaw, wara d-dħul fis-seħħ ta’ impenji fil-qasam tal-investiment barrani dirett inklużi fi ftehim konkluż mill-Unjoni, atti li jiddeterminaw it-tip ta’ impenji fil-qasam inklużi fil-ftehimiet bilaterali li huma kkonkludew preċedentement mal-istess Stat terz, ma jistax jirnexxi.

252.

Minn dan kollu preċedenti jirriżulta li l-Artikolu 9.10 tal-ftehim previst jaqa’, bħal dispożizzjonijiet oħrajn tat-Taqsima A tal-Kapitolu Disgħa ta’ dan il-ftehim, taħt il-kompetenza esklużiva tal-Unjoni, sa fejn jirrigwarda l-impenji fil-qasam ta’ investiment barrani dirett inklużi fil-ftehimiet bilaterali ta’ investiment konklużi bejn Stati Membri u r-Repubblika ta’ Singapor.

253.

Sa fejn mill-Anness 9-D tal-ftehim previst jirriżulta li diversi Stati Membri kkonkludew ftehim bilaterali ta’ investiment mar-Repubblika ta’ Singapor qabel l-adeżjoni tagħhom mal-Unjoni, għandu jiġi speċifikat li l-konklużjoni stabbilita iktar ’il quddiem ma hijiex imxejna mill-Artikolu 351 TFUE, li jipprovdi li “[i]d-drittijiet u l-obbligi li jirriżultaw minn ftehim konklużi qabel l‑1 ta’ Jannar 1958 jew, għal Stati li jingħaqdu, id-data ta’ l-Adeżjoni, bejn Stat Membru wieħed jew iktar u Stat mhux membru wieħed jew iktar, m’għandhomx jintlaqtu mid-dispożizzjonijiet tat-Trattati”.

254.

F’dan ir-rigward, hemm lok jitfakkar li l-Artikolu 351 TFUE huwa intiż li jippermetti lill-Istat Membri jirrispettaw id-drittijiet li l-Istati terzi jieħdu, konformement mad-dritt internazzjonali, minn dawn il-konvenzjonijiet preċedenti (ara, fir-rigward tal-Artikoli 234 KEE u 307 KE, li l-formulazzjoni tagħhom hija essenzjalment ripetuta fl-Artikolu 351 TFUE, is-sentenzi tal‑14 ta’ Ottubru 1980, Burgoa, 812/79, EU:C:1980:231, punt 8; tal‑4 ta’ Lulju 2000, Il‑Kummissjoni vs Il‑Portugall, C‑84/98, EU:C:2000:359, punt 53, u tat‑3 ta’ Marzu 2009, Il‑Kummissjoni vs L‑Awstrija, C‑205/06, EU:C:2009:118, punt 33). Issa, f’dan il-każ, ma hemmx lok li l-Istati Membri jiġu permessi jirrispettaw id-drittijiet li r-Repubblika ta’ Singapor tixtieq li fil-futur tieħu minn dawn il-ftehimiet bilaterali inkwistjoni. Fil-fatt, mill-Artikolu 9.10 tal-ftehim previst jirriżulta li dan l-Istat terz juri x-xewqa tiegħu li l-imsemmija ftehimiet bilaterali jispiċċaw sa mid-dħul fis-seħħ tal-imsemmi ftehim.

255.

Filwaqt li minn dawn il-punti preċedenti kollha jirriżulta li l-Unjoni tissostitwixxi lilha nfisha għall-Istati Membri f’dak li jirrigwarda l-impenji internazzjonali meħuda f’oqsma li, bħal dak tal-investiment barrani dirett, jaqgħu taħt il-kompetenza esklużiva tagħha, xorta jibqa’ l-fatt li, fil-verżjoni tat-Taqsima A tal-Kapitolu Disgħa tal-ftehim previst mibgħut lill-Qorti tal-Ġustizzja fil-kuntest ta’ din il-proċedura ta’ opinjoni, l-Artikolu 9.10 ta’ dan il-ftehim jirrigwarda wkoll l-impenji li jistgħu, fil-ftehimiet bilaterali ta’ investiment konklużi bejn Stati Membri u r-Repubblika ta’ Singapor, jirrigwardaw tipi ta’ investiment li ma huwiex dirett.

256.

Għar-raġunijiet kollha esposti fil-punti 245 sa 255 ta’ din l-opinjoni, l-argument li dispożizzjoni bħall-Artikolu 9.10 tal-ftehim previst ma tistax tiġi inkluża fi ftehim konkluż mill-Unjoni, sa fejn din taqa’ taħt kompetenza tal-Istati Membri biss, ma jistax jirnexxi. In-natura tal-kompetenza tal-Unjoni sabiex tapprova dan l-Artikolu 9.10 tikkorrispondi għal dik ikkonstatata fil-punt 243 ta’ din l-opinjoni f’dak li jirrigwarda l-approvazzjoni ta’ dispożizzjonijiet oħrajn tat-Taqsima A tal-Kapitolu Disgħa ta’ dan il-ftehim.

257.

Il-ftehim previst jistabbilixxi diversi obbligi u proċeduri dwar skambju ta’ informazzjoni, notifika, verifika, kooperazzjoni u medjazzjoni, kif ukoll dwar is-setgħat ta’ teħid ta’ deċiżjonijiet. Għal dan il-għan, huwa jistabbilixxi qafas istituzzjonali speċifiku, ikkostitwit minn Kumitat għall-Kummerċ u minn erba’ kumitati speċjalizzati oħrajn li għandhom ikunu relatati miegħu, jiġifieri Kumitat għall-Kummerċ tal-Prodotti, Kumitat dwar il-Miżuri Sanitarji u Fitosanitarji, Kumitat Doganali u Kumitat dwar il-Kummerċ fis-Servizzi, l-Investiment u l-Akkwist Governattiv. Il-ħolqien ta’ dan il-Kumitat għall-Kummerċ u l-imsemmija kumitati speċjalizzati huwa previst fl-Artikoli 17.1 u 17.2 ta’ dan il-ftehim, rispettivament.

258.

Il-Kapitolu Tnejn tal-imsemmi ftehim, dwar il-kummerċ ta’ merkanzija, jobbliga, fl-Artikolu 2.11 tiegħu, lil kull parti tinnotifika l-proċeduri tagħha dwar il-liċenzji għall-esportazzjoni lill-Kumitat dwar il-Kummerċ tal-Prodotti u jistabbilixxi l-modi kif huma għandhom iwieġbu għat-talbiet għal informazzjoni mill-parti l-oħra dwar kwalunkwe proċedura dwar il-liċenzji għall-importazzjoni jew għall-esportazzjoni.

259.

Barra minn hekk, bis-saħħa tal-Artikoli 2.13 u 2.15 ta’ dan il-ftehim, dan il-kumitat speċjalizzat għandu jiltaqa’ fuq it-talba ta’ parti jew tal-Kumitat għall-Kummerċ, għandu jsegwi l-implementazzjoni ta’ dan il-kapitolu u jista’, permezz ta’ deċiżjoni, jimmodifika l-annessi tiegħu.

260.

Il-Kapitolu Tlieta tal-ftehim previst, dwar il-miżuri kummerċjali, jistabbilixxi, fl-Artikoli 3.2, 3.7 u 3.11 tiegħu, il-modi proċedurali għall-ħolqien ta’ miżuri antidumping, ta’ miżuri ta’ kumpens jew ta’ miżuri ta’ salvagwardja. L-Artikoli 3.12 u 3.13 ta’ dan il-ftehim jeżiġu konsultazzjonijiet dwar l-applikazzjoni ta’ tali miżuri.

261.

Il-Kapitolu Erbgħa tal-ftehim previst, dwar l-ostakoli tekniċi għall-kummerċ, jipprevedi, fl-Artikoli 4.4 sa 4.11 tiegħu, l-iskambju ta’ informazzjoni u kooperazzjoni fil-qasam tal-istandardizzazzjoni u tal-evalwazzjoni tal-konformità, sabiex jiġi ffaċilitat l-aċċess għas-suq. Barra minn hekk, l-Artikolu 4.12 ta’ dan il-ftehim jipprevedi li l-partijiet jistgħu, permezz ta’ deċiżjoni tal-Kumitat dwar il-Kummerċ tal-Prodotti, jadottaw kwalunkwe miżura ta’ implimentazzjoni ta’ dan il-Kapitolu Erbgħa.

262.

Il-Kapitolu Ħamsa tal-ftehim previst, li jirrigwarda miżuri sanitarji u fitosanitarji, jistipula, fl-Artikoli 5.8 u 5.9 tiegħu, il-modi kif parti tista’, fil-kwalità tagħha ta’ importatur ta’ merkanzija mill-parti l-oħra, twettaq żjajjar ta’ verifika għand din tal-aħħar jew teżiġi informazzjoni mingħandha.

263.

Barra minn hekk, l-Artikolu 5.10 ta’ dan il-ftehim jistabbilixxi regoli ta’ kooperazzjoni u ta’ aċċettazzjoni għal dak li jirrigwarda d-determinazzjoni ta’ żoni li jirriflettu l-istat ta’ saħħa tal-annimali u tal-pjanti li jinsabu hemmhekk. Din id-dispożizzjoni tiddeskrivi r-rwoli li l-Kumitat dwar il-Miżuri Sanitarji u Fitosanitarji għandu jissodisfa f’dan ir-rigward. Xi kompiti oħrajn ta’ dan il-kumitat huma elenkati fl-Artikoli 5.15 u 5.16 tal-imsemmi ftehim.

264.

L-Artikoli 5.11 u 5.12 tal-ftehim previst jistabbilixxu obbligi ta’ skambju ta’ informazzjoni u ta’ notifika.

265.

Il-Kapitolu Sitta tal-ftehim previst, dwar id-dwana u l-faċilitazzjoni tal-kummerċ, jobbliga, fl-Artikoli 6.3, 6.4 u 6.11 tiegħu, lill-partijiet sabiex jiżguraw li l-awtoritajiet tagħhom jikkooperaw u jiskambjaw informazzjoni, b’mod partikolari fir-rigward tad-determinazzjoni tal-valur doganali. Barra minn hekk, huwa jistipula, fl-Artikolu 6.17 ta’ dan il-ftehim, ir-rwoli tal-Kumitat Doganali u jawtorizza lill-partijiet jieħdu ċerti deċiżjonijiet fi ħdan dan il-kumitat.

266.

L-Artikolu 7.7 tal-ftehim previst jipprevedi kooperazzjoni fil-kuntest tal-Kapitolu Sebgħa dwar il-produzzjoni ta’ enerġija rinnovabbli u l-possibbiltà li jiġu adottati deċiżjonijiet ta’ implementazzjoni fi ħdan il-Kumitat għall-Kummerċ.

267.

Il-Kapitolu Tmienja ta’ dan il-ftehim, li jitratta s-servizzi, l-istabbiliment u l-kummerċ elettroniku, jipprevedi, fl-Artikolu 8.16 tiegħu, li l-awtoritajiet kompetenti fl-Unjoni u f’Singapor għandhom ifasslu rakkomandazzjoni komuni dwar ir-rikonoxximent reċiproku ta’ kwalifiki professjonali u għandhom jibagħtuha lill-Kumitat dwar il-Kummerċ fis-Servizzi, Investiment u Akkwisti tal-Gvern. Dan il-kapitolu jipprevedi wkoll kooperazzjoni fil-qasam tat-telekomunikazzjonijiet (Artikolu 8.48) u tal-kummerċ elettroniku (Artikolu 8.61).

268.

L-Artikolu 9.4(3) tal-ftehim previst jipprevedi li l-partijiet jistgħu, fuq deċiżjoni tal-Kumitat għall-Kummerċ, jaqblu li ċerti tipi ta’ miżuri għandhom, bħal dawk elenkati fil-paragrafu 2 tal-istess artikolu, jitqiesu bħala ksur tal-obbligu li jingħata trattament ġust u xieraq għall-investiment li jaqa’ taħt il-Kapitolu Disgħa ta’ dan il-ftehim.

269.

L-Artikoli 10.18 u 10.20 tal-ftehim previst jistabbilixxu l-konsultazzjonijiet li jistgħu jsiru u d-deċiżjonijiet li jistgħu jittieħdu fi ħdan il-Kumitat dwar il-Kummerċ fis-Servizzi, Investiment u Akkwisti tal-Gvern, għall-qasam irregolat mill-Kapitolu Għaxra dwar il-kuntratti pubbliċi.

270.

Il-Kapitolu Ħdax ta’ dan il-ftehim, dwar il-proprjetà intellettwali, jipprevedi, fl-Artikolu 11.8 tiegħu, kooperazzjoni fost is-soċjetajiet ta’ ġestjoni kollettiva tad-drittijiet tal-awtur. Huwa jagħti barra minn hekk, fl-Artikolu 11.23 tal-imsemmi ftehim, setgħat ta’ teħid ta’ deċiżjonijiet lill-Kumitat għall-Kummerċ u jobbliga, fl-Artikoli 11.51 u 11.52 tiegħu, lill-partijiet jiskambjaw informazzjoni.

271.

Fir-rigward tal-Kapitolu Tnax tal-ftehim previst, dwar il-kompetizzjoni u kwistjonijiet konnessi, dan jipprevedi kooperazzjoni fil-qasam ta’ applikazzjoni tal-leġiżlazzjoni tal-partijiet (Artikolu 12.11) u dmir ta’ konsultazzjoni meta tkun tixtieq waħda mill-partijiet (Artikolu 12.13).

272.

L-Artikolu 13.15 tal-ftehim previst jistabbilixxi l-obbligu, għall-partijiet, li jaħtru uffiċċju li jservi bħala punt ta’ kuntatt mal-parti l-oħra għall-iskop tal-implementazzjoni tal-Kapitolu Tlettax dwar il-kummerċ u l-iżvilupp sostenibbli. Huwa jipprevedi wkoll il-ħolqien ta’ Bord dwar il-Kummerċ u l-Iżvilupp Sostenibbli għas-superviżjoni tal-imsemmija implementazzjoni. L-Artikolu 13.16 ta’ dan il-kapitolu jispeċifika r-rwoli li dawn il-punti ta’ kuntatt u dan il-bord għandhom jissodisfaw fil-każ ta’ nuqqas ta’ qbil bejn il-partijiet fuq kwistjoni dwar l-imsemmi kapitolu. L-Artikolu 13.17 ta’ dan tal-aħħar iżid li, jekk tali nuqqas ta’ qbil ma jkunx riżolt b’mod sodisfaċenti mill-imsemmi bord, dan għandu jiġi eżaminat minn grupp ta’ esperti. Dan l-istess artikolu jistipula l-modalitajiet proċedurali ta’ dan l-eżami.

273.

Dispożizzjonijiet oħrajn tal-Kapitolu Tlettax tal-ftehim previst jipprevedu numru ta’ mezzi ta’ kooperazzjoni u ta’ skambju ta’ informazzjoni fil-qasam tal-protezzjoni soċjali tal-ħaddiema (Artikolu 13.4) u tal-protezzjoni tal-ambjent (Artikoli 13.7 u 13.10).

274.

Il-Kapitolu Sittax tal-ftehim previst jistabbilixxi mekkaniżmu ta’ medjazzjoni bejn il-partijiet. Skont l-Artikolu 13.16 ta’ dan il-ftehim, dan il-mekkaniżmu ma japplikax għall-Kapitolu Tlettax tiegħu. L-imsemmi Kapitolu Sittax jippermetti lill-partijiet ifittxu soluzzjonijiet li jaqblu fuqhom b’mod reċiproku fil-każ ta’ diverġenza ta’ opinjonijiet fuq il-Kapitoli Tnejn sa Tnax tal-ftehim previst.

275.

Id-dispożizzjonijiet u l-mekkaniżmi msemmija fil-punti 257 sa 274 ta’ din l-opinjoni huma intiżi li jiggarantixxu l-effikaċja tad-dispożizzjonijiet sostantivi tal-ftehim previst, billi jwaqqfu, essenzjalment, struttura bażika, mezzi ta’ kooperazzjoni, obbligi ta’ skambju ta’ informazzjoni kif ukoll ċerti setgħat ta’ teħid ta’ deċiżjonijiet.

276.

Il-Qorti tal-Ġustizzja diġà kellha l-okkażjoni tirrileva li l-kompetenza tal-Unjoni sabiex tikkuntratta impenji internazzjonali tinkludi dik li tagħmel dispożizzjonijiet istituzzjonali flimkien ma’ dawn l-impenji. L-inklużjoni tagħhom fil-ftehim ma taffettwax in-natura tal-kompetenza għall-konklużjoni tiegħu. Fil-fatt, dawn id-dispożizzjonijiet għandhom natura awżiljarja u għaldaqstant jaqgħu taħt l-istess kompetenza bħal dik li jaqgħu taħtha d-dispożizzjonijiet sostantivi relatati magħhom [ara, f’dan is-sens, b’mod partikolari, l-Opinjoni 1/76 (Ftehim dwar il-ħolqien ta’ Fond Ewropew għan-navigazzjoni interna), tas‑26 ta’ April 1977, EU:C:1977:63, punt 5; l-Opinjoni 1/78 (Ftehim internazzjonali dwar il-lastiku naturali), tal‑4 ta’ Ottubru 1979, EU:C:1979:224, punt 56, kif ukoll is-sentenza tat‑22 ta’ Ottubru 2013, Il‑Kummissjoni vs Il‑Kunsill, C‑137/12, EU:C:2013:675, punti 70 u 71].

277.

Peress li minn din l-opinjoni jirriżulta li d-dispożizzjonijiet sostantivi kollha tal-Kapitoli Tnejn sa Tmienja u Għaxra sa Tlettax tal-ftehim previst jaqgħu taħt il-kompetenza esklużiva tal-Unjoni, id-dispożizzjonijiet imsemmija fil-punti 258 sa 267 u 269 sa 273 ta’ din l-opinjoni jaqgħu taħt din il-kompetenza esklużiva wkoll, għar-raġuni esposta fil-punt preċedenti ta’ din l-opinjoni. Dan japplika wkoll għall-Kapitolu Sbatax tal-ftehim previst, sa fejn jirrigwarda l-Kumitat dwar il-Kummerċ tal-Prodotti, il-Kumitat dwar il-Miżuri sanitarji u fitosanitarji u l-Kumitat Doganali.

278.

L-Artikolu 9.4(3) tal-ftehim previst, imsemmi fil-punt 268 ta’ din l-opinjoni, jagħmel parti mit-Taqsima A tal-Kapitolu Disgħa ta’ dan il-ftehim u jaqa’ għaldaqstant taħt il-konstatazzjonijiet magħmula fil-punti 243 u 244 ta’ din l-opinjoni.

279.

Il-Kapitolu Sittax tal-ftehim previst, dwar il-mekkaniżmu ta’ medjazzjoni, bħad-dispożizzjonijiet istituzzjonali u finali, minbarra dawk dwar il-Kumitat dwar il-Kummerċ tal-Prodotti, il-Kumitat dwar il-Miżuri sanitarji u fitosanitarji u l-Kumitat Doganali, li jissemmew fil-Kapitolu Sbatax ta’ dan il-ftehim, jirrigwardaw, inter alia, id-dispożizzjonijiet tat-Taqsima A tal-Kapitolu Disgħa ta’ dan il-ftehim u għaldaqstant ma jistgħux, għar-raġunijiet indikati fil-punti 243 u 244 ta’ din l-opinjoni, jiġu konklużi mill-Unjoni waħedha. L-istess japplika, barra minn hekk, għall-Kapitolu I tal-ftehim previst, peress li dan il-kapitolu jistabbilixxi l-għan u l-finalitajiet ta’ dan il-ftehim fit-totalità tiegħu u għaldaqstant jirrigwarda, fost l-oħrajn, it-Taqsima A tal-Kapitolu Disgħa tiegħu.

280.

Il-Kapitolu Erbatax tal-ftehim previst, intitolat “Trasparenza”, jistabbilixxi regoli li japplikaw għall-oqsma koperti mill-kapitoli l-oħrajn ta’ dan il-ftehim, suġġett għad-dispożizzjonijiet iktar partikolari inklużi f’dan tal-aħħar dwar it-trasparenza.

281.

Permezz tal-impenji inklużi f’dan il-kapitolu, il-partijiet għandhom jiżguraw, l-ewwel nett, li kull miżura ta’ applikazzjoni ġenerali marbuta ma’ aspett li jaqa’ taħt il-ftehim previst għandha tkun ċara u faċilment aċċessibbli, u li għandu jkun hemm biżżejjed żmien bejn il-pubblikazzjoni u d-dħul fis-seħħ ta’ tali miżura (Artikolu 14.3). Huma jobbligaw ruħhom, it-tieni nett, li jiffaċilitaw il-komunikazzjoni fuq kull kwistjoni koperta minn dan il-ftehim billi jistabbilixxu punti ta’ kuntatt u billi jwieġbu għal ċerti tipi ta’ talbiet għal informazzjoni (Artikolu 14.4). Huma għandhom jiżguraw, fl-aħħar nett, li kull proċedura mwettqa fil-kuntest tal-imsemmi ftehim u li taffettwa l-interessi tal-persuni, tal-merkanzija jew tas-servizzi tal-parti l-oħra għandha tkun konformi mal-prinċipji ta’ amministrazzjoni tajba u għandha tkun tista’ tkun is-suġġett ta’ rikors quddiem qorti imparzjali u indipendenti (Artikoli 14.5 sa 14.7).

282.

Dawn l-impenji huma applikabbli għall-miżuri li l-partijiet jieħdu fl-oqsma koperti mill-Kapitolu Tnejn sa Tlettax tal-ftehim previst. Ir-regoli ta’ trasparenza li huma suġġetti għalihom huma intiżi li jiggarantixxu l-effikaċja tad-dispożizzjonijiet sostantivi ta’ dawn il-kapitoli. Dawn ir-regoli huma għaldaqstant ta’ natura awżiljarja u jaqgħu taħt l-istess kompetenza bħal dik li jaqgħu taħtha l-imsemmija dispożizzjonijiet sostantivi. Peress li dawn id-dispożizzjonijiet sostantivi jaqgħu, sa fejn indikat fil-punt 243 ta’ din l-opinjoni, taħt kompetenza li l-Unjoni taqsam mal-Istati Membri, il-Kapitolu Erbatax tal-ftehim previst ma jistax jiġi approvat mill-Unjoni waħedha.

283.

Min-naħa l-oħra, ir-regoli partikolari fil-qasam ta’ trasparenza li huma stabbiliti għal wieħed biss mill-Kapitoli Tnejn sa Tmienja u Għaxra sa Tlettax tal-ftehim previst, bħal dawk inklużi fl-Artikoli 4.8, 6.15, 8.17, 8.45, 12.9 u 13.3 ta’ dan il-ftehim, jaqgħu taħt il-kompetenza esklużiva tal-Unjoni.

284.

Sa fejn ċerti Stati Membri argumentaw li l-imsemmija regoli ta’ trasparenza, sa fejn jobbligaw lill-awtoritajiet fl-Unjoni, inklużi dawk tal-Istati Membri, josservaw il-prinċipji ta’ amministrazzjoni tajba u ta’ protezzjoni ġudizzjarja effettiva, jaqgħu taħt kompetenzi li jappartjenu għall-Istati Membri biss fil-qasam ta’ proċedura amministrattiva u ġudizzjarja, huwa biżżejjed li jiġi rrilevat li r-regoli inklużi fil-Kapitolu Erbatax tal-ftehim previst u fid-dispożizzjonijiet imsemmija fil-punt preċedenti ta’ din l-opinjoni ma jinkludu ebda impenn dwar l-organizzazzjoni amministrattiva jew ġudizzjarja tal-Istati Membri, iżda jirriflettu l-fatt li kemm l-Unjoni kif ukoll l-Istati Membri ser ikollhom, fl-applikazzjoni ta’ dan il-ftehim, josservaw il-prinċipji ġenerali u d-drittijiet fundamentali tal-Unjoni, bħal dawk ta’ amministrazzjoni tajba u ta’ protezzjoni ġudizzjarja effettiva. Dan il-Kapitolu Erbatax ma jistax, għaldaqstant, jitqies li jidħol fuq il-kompetenzi li jappartjenu għall-Istati Membri biss.

285.

Bħalma jistipula l-Artikolu 9.11(1) tal-ftehim previst, it-Taqsima B tal-Kapitolu Disgħa tiegħu tistabbilixxi sistema ta’ riżoluzzjoni ta’ “tilwima bejn rikorrent ta’ Parti u l-Parti l-oħra rigward trattament li allegatament ikun kiser id-dispożizzjonijiet ta’ Taqsima A (Protezzjoni tal-Investiment) liema ksur allegatament jikkawża telf jew ħsara lir-rikorrent jew lill-kumpanija tiegħu stabbilita lokalment”.

286.

Mill-Artikolu 9.11(2)(a) u (e) ta’ dan il-ftehim jirriżulta li mhux biss l-Unjoni, iżda anki l-Istati Membri tal-Unjoni jistgħu jkunu parti għal dan it-tilwim, bħala kontroparti, kemm jekk ikunu indikati bħala tali mill-Unjoni, skont l-Artikolu 9.15(2) tal-imsemmi ftehim, kif ukoll jekk għandhom ikunu dan skont l-Artikolu 9.15(3) tal-istess ftehim.

287.

Jekk tilwima ma tkunx tista’ tiġi solvuta b’mod bonarju jew permezz ta’ konsultazzjonijiet skont l-Artikolu 9.12 jew l-Artikolu 9.13 tal-ftehim previst, l-investitur ikkonċernat jista’, konformement mal-Artikolu 9.15 ta’ dan il-ftehim, jinnotifika l-intenzjoni tiegħu li jagħmel rikors għall-arbitraġġ. L-Artikolu 9.16(1) tal-istess ftehim jistipula li, wara l-iskadenza ta’ perijodu ta’ tliet xhur mid-data ta’ din in-notifika, dan l-investitur jista’ “jippreżenta t-talba għal wieħed [mill-]mekkaniżmi għas-soluzzjoni tat-tilwim” li huwa jelenka.

288.

L-Artikolu 9.16(2) tal-ftehim previst jispeċifika li l-paragrafu 1 tal-istess artikolu “jikkostitwixxi l-kunsens tal-konvenut [tal-kontroparti] għall-preżentazzjoni ta’ talba għall-arbitraġġ”.

289.

L-Artikolu 9.17 ta’ dan il-ftehim jelenka t-totalità tal-kundizzjonijiet li għandhom jiġu ssodisfatti sabiex tilwima tkun tista’ tiġi suġġetta għall-arbitraġġ. Skont il-paragrafu 1(f) ta’ dan l-artikolu, waħda minn dawn il-kundizzjonijiet hija li r-rikorrent “jirtira kwalunkwe talba ppreżentata quddiem qorti jew tribunal domestiku dwar l-istess trattament kif allegat li tikser id-dispożizzjonijiet tat-Taqsima A (Protezzjoni tal-Investiment)”.

290.

Bla ħsara għal dak li huwa indikat fil-punt 30 ta’ din l-opinjoni, hija l-Qorti tal-Ġustizzja li għandha tagħti deċiżjoni dwar in-natura tal-kompetenza sabiex tinħoloq tali sistema ta’ riżoluzzjoni tat-tilwim. F’dan ir-rigward, filwaqt li huwa minnu li, bħalma jirriżulta mill-Artikolu 9.17 tiegħu, il-ftehim previst ma jeskludix il-possibbiltà li tilwima bejn investitur minn Singapor u Stat Membru tkun tista’ tinġieb quddiem il-qrati tal-imsemmi Stat Membru, xorta jibqa’ l-fatt li din hija biss sempliċi possibbiltà fid-diskrezzjoni tal-investitur rikorrent.

291.

Dan tal-aħħar jista’, effettivament, jiddeċiedi, skont l-Artikolu 9.16 ta’ dan il-ftehim, li jissuġġetta l-imsemmija tilwima għall-proċedura ta’ arbitraġġ, mingħajr l-imsemmi Stat Membru ma jkun jista’ jopponi għal dan, peress li l-kunsens tiegħu f’dan ir-rigward jitqies li jkun ingħata konformement mal-Artikolu 9.16(2) tal-imsemmi ftehim.

292.

Issa, tali sistema, li tneħħi xi tilwim mill-ġurisdizzjoni tal-qrati tal-Istati Membri, ma tistax tkun ta’ natura purament awżiljarja fis-sens tal-ġurisprudenza mfakkra fil-punt 276 ta’ din l-opinjoni u għaldaqstant ma tistax tinħoloq mingħajr il-kunsens tagħhom.

293.

Minn dan jirriżulta li l-approvazzjoni tat-Taqsima B tal-Kapitolu Disgħa tal-ftehim previst ma taqax taħt il-kompetenza esklużiva tal-Unjoni, iżda taħt kompetenza kondiviża bejn l-Unjoni u l-Istati Membri.

294.

Il-Kapitolu Ħmistax tal-ftehim previst għandu l-għan li jiġi evitat u li jiġi riżolt it-tilwim li jista’ jqum bejn il-partijiet. Skont l-Artikolu 15.2 tal-ftehim previst, dan il-kapitolu japplika għal “kull differenza li għandha x’taqsam mal-interpretazzjoni u l-applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet ta’ dan il-Ftehim, ħlief kif previst espressament mod ieħor”.

295.

Bħalma ġie espost fil-punt 154 ta’ din l-opinjoni, is-sistema ta’ riżoluzzjoni tat-tilwim prevista fil-Kapitolu Ħmistax tal-ftehim previst ma tapplikax għall-Kapitolu Tlettax tiegħu. Min-naħa l-oħra, din is-sistema tista’ tapplika bejn il-partijiet sabiex jiġu riżolti diverġenzi, b’mod partikolari, dwar l-interpretazzjoni u l-applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet sostantivi tal-Kapitoli Tnejn sa Tnax tal-ftehim previst.

296.

L-Artikolu 15.4 tal-ftehim previst jipprevedi li, jekk il-partijiet ma jaslux għar-riżoluzzjoni tat-tilwima tagħhom permezz ta’ konsultazzjonijiet, il-parti li tagħmel l-ilment tista’ titlob il-ħolqien ta’ grupp speċjali ta’ arbitraġġ. Skont l-Artikolu 15.19 ta’ dan il-ftehim, kull deċiżjoni ta’ tali grupp hija vinkolanti għall-partijiet.

297.

L-Artikolu 15.21 tal-ftehim previst jispeċifika li l-parti li tagħmel l-ilment tista’ ma tużax din is-sistema għar-riżoluzzjoni tat-tilwim billi tipprova minflok azzjoni fil-kuntest tad-WTO, peress li, minn meta tinbeda proċedura taħt waħda miż-żewġ sistemi ta’ riżoluzzjoni ta’ tilwim disponibbli b’dan il-mod, ebda proċedura oħra bl-istess suġġett ma tista’ tiġi mnedija taħt is-sistema l-oħra.

298.

Fir-rigward tal-kompetenza tal-Unjoni sabiex tapprova dan il-Kapitolu Ħmistax, għandu jitfakkar, l-ewwel nett, li l-kompetenza tal-Unjoni fil-qasam tar-relazzjonijiet internazzjonali u l-kapaċità tagħha sabiex tikkonkludi ftehimiet internazzjonali tinvolvi neċessarjament il-fakultà li tissuġġetta ruħha għad-deċiżjonijiet ta’ qorti maħluqa jew innominata taħt dawn il-ftehimiet, f’dak li jirrigwarda l-interpretazzjoni u l‑applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet tagħhom [Opinjoni 1/91 (Ftehim ŻEE – I), tal‑14 ta’ Diċembru 1991, EU:C:1991:490, punti 40 u 70; Opinjoni 1/09 (Ftehim dwar il-ħolqien ta’ sistema unifikata ta’ riżoluzzjoni ta’ tilwim fil-qasam tal-privattivi), tat‑8 ta’ Marzu 2011, EU:C:2011:123, punt 74, u Opinjoni 2/13 (Adeżjoni tal-Unjoni għall-KEDB), tat‑18 ta’ Diċembru 2014, EU:C:2014:2454, punt 182].

299.

Bl-istess mod, il-kompetenza tal-Unjoni sabiex tikkonkludi ftehimiet internazzjonali tinkludi neċessarjament il-fakultà li tissuġġetta ruħha għad-deċiżjonijiet ta’ korp li, filwaqt li ma huwiex qorti b’mod formali, essenzjalment jissodisfa funzjonijiet ġudizzjarji, bħall-Korp ta’ Riżoluzzjoni ta’ Tilwim maħluq fil-kuntest tal-Ftehim li jistabbilixxi d-WTO.

300.

Bħalma ġie espost fil-punt 30 ta’ din l-opinjoni u mfakkar fil-punt 290 tagħha, din il-proċedura ma tirrigwardax il-kwistjoni dwar jekk id-dispożizzjonijiet tal-ftehim previst humiex kompatibbli mad-dritt tal-Unjoni.

301.

Għaldaqstant, kuntrarjament għal dak li kien il-każ fil-proċeduri ta’ opinjoni ċċitati fil-punt 298 ta’ din l-opinjoni, ma hemmx lok li jiġi eżaminat jekk is-sistema ta’ riżoluzzjoni tat-tilwim prevista fil-Kapitolu Ħmistax tal-ftehim previst tissodisfax il-kriterji stabbiliti minn dawn l-opinjonijiet l-oħrajn, b’mod partikolari dak dwar l-osservanza tal-awtonomija tad-dritt tal-Unjoni.

302.

Sa fejn il-Kapitolu Ħmistax ta’ dan il-ftehim jirrigwarda tilwim bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor fuq l-interpretazzjoni u l-applikazzjoni tal-imsemmi ftehim, din l-opinjoni lanqas ma tirrigwarda l-kwistjoni tal-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja f’dak li jirrigwarda r-riżoluzzjoni tat-tilwim fi ħdan l-Unjoni dwar l-interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni [ara b’mod partikolari, dwar din il-ġurisdizzjoni, is-sentenza tat‑30 ta’ Mejju 2006, Il‑Kummissjoni vs L‑Irlanda (fabbrika MOX), C‑459/03, EU:C:2006:345, punt 132, u l-Opinjoni 1/09 (Ftehim dwar il-ħolqien ta’ sistema unifikata ta’ riżoluzzjoni ta’ tilwim fil-qasam tal-privattivi), tat‑8 ta’ Marzu 2011, EU:C:2011:123, punt 78].

303.

Fil-kuntest ta’ din il-proċedura, huwa biżżejjed li jiġi kkonstatat li s-sistema ta’ riżoluzzjoni tat-tilwim prevista minn dan il-kapitolu tagħmel parti mill-qafas istituzzjonali tad-dispożizzjonijiet sostantivi tal-ftehim previst. Peress li din is-sistema irrigwardat tilwim bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor, b’differenza għas-sistema ta’ riżoluzzjoni tat-tilwim bejn investituri u Stati prevista fit-Taqsima B tal-Kapitolu Disgħa tal-ftehim previst, ma tistax tneħħi t-tilwim mill-ġurisdizzjoni tal-qrati tal-Istati Membri jew tal-Unjoni. F’dawn iċ-ċirkustanzi, ir-regola ġurisprudenzjali mfakkra fil-punt 276 ta’ din l-opinjoni hija applikabbli.

304.

It-tilwim irregolat b’dan il-Kapitolu Ħmistax jista’ jirrigwarda, fost l-oħrajn, id-dispożizzjonijiet tat-Taqsima A tal-Kapitolu Disgħa tal-ftehim previst. Konsegwentement, għall-istess raġunijiet bħal dawk indikati fil-punti 243 u 244 ta’ din l-opinjoni, l-imsemmi Kapitolu Ħmistax ma jistax jiġi approvat mill-Unjoni waħedha.

305.

Mill-kunsiderazzjonijiet preċedenti kollha jirriżulta li l-ftehim previst jaqa’ taħt il-kompetenza esklużiva tal-Unjoni, minbarra d-dispożizzjonijiet li ġejjin, li jaqgħu taħt kompetenza kondiviża bejn l-Unjoni u l-Istati Membri:

—

id-dispożizzjonijiet tat-Taqsima A (Protezzjoni tal-Investiment) tal-Kapitolu Disgħa (Investiment) ta’ dan il-ftehim, sa fejn huma relatati mal-investiment bejn l-Unjoni u r-Repubblika ta’ Singapor li ma huwiex dirett;

—

id-dispożizzjonijiet tat-Taqsima B (Soluzzjoni tat-tilwim bejn l-Istat u l-Investitur) ta’ dan il-Kapitolu Disgħa, u

—

id-dispożizzjonijiet tal-Kapitolu I (Għanijiet u Definizzjonijiet Ġenerali), tal-Kapitolu Erbatax (Trasparenza), tal-Kapitolu Ħmistax (Soluzzjoni ta’ tilwimiet bejn il-Partijiet), tal-Kapitolu Sittax (Mekkaniżmu ta’ Medjazzjoni) u tal-Kapitolu Sbatax (Dispożizzjonijiet Istituzzjonali, Ġenerali u Finali) tal-imsemmi ftehim, sa fejn huma relatati mad-dispożizzjonijiet tal-imsemmi Kapitolu Disgħa u sa fejn dawn tal-aħħar jaqgħu taħt kompetenza kondiviża bejn l-Unjoni u l-Istati Membri.