—

għall-Gvern Ġermaniż, minn T. Henze u J. Mentgen, bħala aġenti,

—

għall-Gvern Belġjan, minn C. Pochet u L. Van den Broeck kif ukoll minn S. Vanrie, bħala aġenti,

—

għall-Gvern Franċiż, minn D. Colas u F.‑X. Bréchot, bħala aġenti,

—

għall-Gvern Ungeriż, minn M. Fehér, G. Koós u M. Bóra, bħala aġenti,

—

għall-Kummissjoni Ewropea, minn M. Wilderspin, bħala aġent,

1

It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tar- Regolament tal-Kunsill (UE) Nru 1259/2010 tal-20 ta’ Diċembru 2010 li jimplimenta kooperazzjoni msaħħa fil-qasam tal-liġi applikabbli għad-divorzju u għas-separazzjoni legali (ĠU 2010, L 343, p. 10).

2

Din it-talba tressqet fil-kuntest ta’ tilwima bejn Soha Sahyouni u Raja Mamisch dwar proċedura ġudizzjarja ta’ rikonoxximent ta’ deċiżjoni fi kwistjoni matrimonjali adottata minn korp reliġjuż fi Stat terz.

3

L-Artikolu 1(1) tar-Regolament Nru 1259/2010 jipprevedi li dan japplika “f’sitwazzjonijiet li jinvolvu konflitt ta’ liġijiet, għad-divorzju u għas-separazzjoni legali”.

4

L-Artikolu 8 tal-istess regolament huwa redatt kif ġej:

“Fin-nuqqas ta’ għażla [...], id-divorzju u s-separazzjoni legali għandhom ikunu suġġetti għal-liġi tal-Istat:

5

Skont l-Artikolu 1(1)(a), tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 2201/2003 tas‑27 ta’ Novembru 2003 dwar il-ġurisdizzjoni u r-rikonoxximent u l-infurzar ta’ sentenzi fi kwistjonijiet matrimonjali u kwistjonijiet ta’ responsabbilità tal-ġenituri, u li jirrevoka r-Regolament (KE) Nru 1347/2000 (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 19 Vol. 6, p. 243), dan japplika, tkun xi tkun in-natura tal-qorti jew tribunal, għad-divorzju, is-separazzjoni legali jew l-annullament taż-żwieġ.

6

L-Artikolu 2 tal-imsemmi regolament jipprevedi:

“Għall-għanijiet ta’ dan ir-Regolament:

[...]

[...]”

7

Skont l-Artikolu 21(1) tal-istess regolament, id-deċiżjonijiet mogħtija fi Stat Membru għandhom ikunu rikonoxxuti fl-Istati Membri l-oħra mingħajr ma tkun meħtieġa ebda proċedura.

8

Il-Gesetz über das Verfahren in Familiensachen und in den Angelegenheiten der freiwilligen Gerichtsbarkeit (Liġi dwar il-proċedura fi kwistjoni ta’ kawżi tal-familja u ta’ ġurisdizzjoni volontarja) jipprevedi dan li ġej:

“ Artikolu 107 Rikonoxximent ta’ deċiżjonijiet barranin fi kwistjonijiet matrimonjali

(1)   Id-deċiżjonijiet barranin li permezz tagħhom żwieġ jiġi annullat, [...] jiġu rrikonoxxuti biss jekk l-amministrazzjoni tal-ġustizzja tal-Land tkun ikkonstatat li l-kundizzjonijiet tar-rikonoxximent huma ssodisfatti. Jekk qorti jew awtorità ta’ Stat li tiegħu iż-żewġ konjuġi jkunu ċittadini fid-data li fiha tingħata d-deċiżjoni, ir-rikonoxximent ma jiddependix fuq konstatazzjoni tal-amministrazzjoni tal-ġustizzja tal-Land.

(2)   L-amministrazzjoni tal-ġustizzja tal-Land li fiha jirresjedi abitwalment wieħed mill-konjuġi għandha ġurisdizzjoni. [...]

(3)   il-gvernijiet tal-Länder jistgħu jiddelegaw, permezz ta’ leġiżlazzjoni, is-setgħat mogħtija minn dawn id-dispożizzjonijiet lill-amministrazzjonijiet tal-ġustizzja tal-Länder lil wieħed jew iktar mill-presidenti tal-Oberlandesgericht. [...]

(4)   Id-deċiżjoni tittieħed fuq talba. It-talba tista’ titressaq minn kull min jipprova li għandu interess ġuridiku fir-rikonoxximent.

[...]

(6)   Jekk l-amministrazzjoni tal-Land tikkonstata li l-kundizzjonijiet tar-rikonoxximent huma ssodisfatti, il-konjuġi li ma jkunx ressaq it-talba jista’ jitlob lill-Oberlandesgericht li jiddeċiedi. [...]

(7)   l-awla ċivili tal-Oberlandesgericht li fiha l-amministrazzjoni tal-ġustizzja tal-Land għandha s-sede tagħha, għandha ġurisdizzjoni. [...]

(8)   id-dispożizzjoni kollha preċedenti huma applikabbli mutatis mutandis meta ssir talba għal konstatazzjoni li l-kundizzjonijiet tar-rikonoxximent ġewx issodisfatti.

[...]

l-Artikolu 109. Esklużjonijiet ta’ rikonoxximent

1)   Ir-rikonoxximent ta’ deċiżjoni barranija tiġi eskluża,

[...]

[...]”

9

Fis-27 ta’ Mejju 1999, R.Mamisch u S. Sahyouni żżewġu fi ħdan il-qorti Iżlamika ta’ Homs (is-Sirja). R. Mamisch huwa, minn twelidu, ta’ nazzjonalità Sirjana. Matul is-sena 1977, huwa kiseb nazzjonalità Ġermaniża permezz ta’ naturalizzazzjoni. Minn din is-sena huwa għandu dawn iż-żewġ nazzjonalitajiet. S. Sahyouni hija, minn twelidha, ta’ nazzjonalità Sirjana. Hija kisbet in-nazzjonalità Ġermaniża wara ż-żwieġ.

10

Sal-2003, il-konjuġi kienu jgħidu fil-Ġermanja, sussegwentement huma marru joqogħdu f’Homs. Fis-sajf tal-2011, minħabba l-gwerra ċivili fis-Sirja, huma reġgħu lura għal perijodu qasir fil-Germanja, sussegwentement huma għexu minn Frar tal-2012, alternattivament, fil-Kuwajt u fil-Libanu. Matul dan il-perijodu huma għexu wkoll ripetutament fis-Sirja. fil-preżent, iż-żewġ partijiet fil-kawża prinċipali jgħixu mill-ġdid, f’residenzi differenti, fil-Ġermanja.

11

Fid-19 ta’ Mejju 2013, R. Mamisch iddikjara li jrid jiddivorzja mill-konjuġi tiegħu, billi l-avukat tiegħu ppreżenta l-formula ta’ divorzju quddiem il-qorti reliġjuża tax-Xarija ta’ Latakia (is-Sirja). Fl-20 ta’ Mejju 2013, din il-qorti kkonstatat id-divorzju taż-żewġ konjuġi.

12

Fit-30 ta’ Ottubru 2013, R. Mamisch talab ir-rikonoxximent tad-deċiżjoni ta’ divorzju deċiża fis-Sirja. Permezz ta’ deċiżjoni tal-5 ta’ Novembru 2013, il-President tal-Oberlandesgericht München (qorti reġjonali superjuri ta’ München) laqa’ din it-talba, billi kkonstata li l-kundizzjonijiet legali tar-rikonoxximent ta’ din id-deċiżjoni ta’ divorzju huma ssodisfatti.

13

Fit-18 ta’ Frar 2014, S. Sahyouni talbet l-annullament tal-imsemmija deċiżjoni u talbet li jiġi deċiż li l-kundizzjonijiet ta’ rikonoxximent tad-deċiżjoni ta’ divorzju inkwistjoni ma humiex issodisfatti.

14

Permezz ta’ deċiżjoni tat-8 ta’ April 2014, il-president tal-Oberlandesgericht München (qorti reġjonali superjuri ta’ München) ċaħad it-talba ta’ S. Sahyouni. Fl-imsemmija deċiżjoni, ġie enfasizzat li r-rikonoxximent tad-deċiżjoni ta’ divorzju ma hijiex irregolata mir-Regolament Nru 1259/2010, li japplika wkoll għal divorzju privat. Fl-assenza ta’ għażla valida tal-liġi applikabbli u ta’ residenza abitwali komuni tal-konjuġi matul is-sena preċedenti għad-divorzju, il-liġi applikabbli tiġi ddeterminata skont id-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 8(c) tal-imsemmi regolament. Meta ż-żewġ konjuġi jkollhom nazzjonalità doppja, dik li tkun determinanti hija n-nazzjonalità effettiva skont id-dritt nazzjonali. Din kienet fil-mument tad-divorzju inkwistjoni, in-nazzjonalità Sirjana. Ġie rrilevat ukoll li l-ordni pubbliku skont l-Artikolu 12 tar-Regolament Nru 1259/2010 ma jostakolax ir-rikonoxximent tad-deċiżjoni ta’ divorzju inkwistjoni.

15

F’dawn iċ-ċirkustanzi, l-Oberlandesgericht München (qorti reġjonali superjuri ta’ München) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri quddiemha u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari li ġejjin:

16

Skont l-Artikolu 53(2) tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja, meta l-Qorti tal-Ġustizzja manifestament ma jkollhiex ġurisdizzjoni sabiex tieħu konjizzjoni ta’ kawża jew meta talba jew rikors ikunu manifestament inammissibbli, il-Qorti tal-Ġustizzja tista’, f’kull ħin u wara li jinstema’ l-Avukat Ġenerali, tiddeċiedi permezz ta’ digriet motivat, mingħajr ma tkompli l-proċedura.

17

Hemm lok li din id-dispożizzjoni tiġi applikata f’din il-kawża.

18

Preliminarjament, għandu jiġi kkonstatat, li l-qorti tar-rinviju ma ġietx adita b’talba ta’ divorzju, iżda b’talba għal rikonoxximent ta’ deċiżjoni ta’ divorzju li ġiet deċiża minn awtorità reliġjuża fi Stat terz.

19

Għandu jiġi osservat ukoll li jirriżulta b’mod partikolari mill-Artikoli 1 u 8 tar-Regolament Nru 1259/2010 li din tal-aħħar, hija s-suġġett ta’ domandi preliminari, tiddetermina biss li r-regoli ta’ kunflitt ta’ liġijiet applikabbli fil-qasam tad-divorzju u tas-separazzjoni legali, iżda ma tirregolax ir-rikonoxximent, fi Stat Membru, ta’ deċiżjoni ta’ divorzju li diġà ġiet mogħtija.

20

Min-naħa l-oħra, huwa r-Regolament Nru 2201/2003 li jiddeċiedi, b’mod partikolari, ir-regoli fil-qasam ta’ rikonoxximent u eżekuzzjoni ta’ deċiżjonijiet fil-qasam matrimonjali. Madankollu, ma huwiex applikabbli għal tali deċiżjonijiet mogħtija fi Stat terz.

21

Fil-fatt, konformement għall-Artikolu 2(4) tiegħu u għall-Artikolu 21(1) tiegħu, l-imsemmi regolament jillimita lilu nnifsu għar-rikonoxximent ta’ deċiżjonijiet mogħtija minn qorti ta’ Stat Membru.

22

Peress li r-Regolament Nru 2201/2003 japplika biss bejn l-Istati membri, ir-rikonoxximent ta’ deċiżjoni ta’ divorzju mogħtija fi Stat terz ma taqax taħt id-dritt tal-Unjoni.

23

Minn dan isegwi li la d-dispożizzjonijiet tar-Regolament Nru 1259/2010, invokati mill-qorti tar-rinviju, u lanqas dawk tar-Regolament Nru 2201/2003, u lanqas ebda att legali tal-Unjoni ieħor ma huma applikabbli għall-kawża prinċipali.

24

F’dawn iċ-ċirkustanzi, tqum il-kwistjoni ta’ jekk, minkejja l-fatt li l-kawża prinċipali taqa’ barra mill-kamp ta’ applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja hija madankollu sabiex tirrispondi għad-domandi magħmula.

25

F’dan ir-rigward, il-Qorti tal-Ġustizzja, fil-punti 36 u 37 tas-sentenza tagħha tat‑18 ta’ Ottubru 1990, Dzodzi(C‑297/88 u C‑197/89, EU:C:1990:360), iddeċidiet li l-awturi tat-Trattat FUE ma kellhomx l-intenzjoni li jeskludu l-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja li tieħu konjizzjoni tar-rinviji preliminari li jirrigwardaw dispożizzjoni tad-dritt tal-Unjoni fil-każ partikolari fejn id-dritt nazzjonali ta’ Stat Membru jirreferi għall-kontenut ta’ din id-dispożizzjoni sabiex jiddetermina r-regoli applikabbli għal sitwazzjoni purament interna ta’ dan l-Istat, u li, kuntrarjament, li jeżisti, għall-ordinament ġuridiku tal-Unjoni, interess manifest li, sabiex jiġu evitati diverġenzi ta’ interpretazzjoni futuri, kull dispożizzjoni tad-dritt tal-Unjoni tirċievi interpretazzjoni uniformi, irrispettivament mill-kundizzjonijiet li fihom hija ser tiġi applikata.

26

F’ġurisprudenza sussegwenti, il-Qorti tal-Ġustizzja, iddikjarat li għandha ġurisdizzjoni sabiex tiddeċiedi fuq it-talbiet għal deċiżjoni preliminari dwar id-dispożizzjonijiet ta’ att tal-Unjoni fis-sitwazzjonijiet li fihom l-fatti fil-kawża prinċipali jaqgħu barra mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dan l-att, iżda li fihom l-imsemmija dispożizzjonijiet saru applikabbli permezz tad-dritt nazzjonali minħabba riferiment magħmul minn dan tal-aħħar għall-kontenut tagħhom. (ara, notamment, is-sentenza tat-18 ta’ Ottubru 2012, Nolan, C‑583/10, EU:C:2012:638, punt 45 u l-ġurisprudenza ċċitata). Għalhekk, meta leġiżlazzjoni nazzjonali tikkonforma, għal soluzzjonijiet meta leġiżlazzjoni nazzjonali tikkonforma lilha nnifisha, fir-rigward tas-soluzzjonijiet li hija tadotta għal sitwazzjonijiet li ma jaqgħux taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tal-att tal-Unjoni kkonċernat, ma’ dawk adottati minn dan l-att, jeżisti interess ċert tal-Unjoni sabiex, jiġu evitati diverġenzi ta’ interpretazzjoni futuri, id-dispożizzjonijiet li għalihom jirreferi għalihom l-imsemmi att jiġu interpretati uniformement (ara s-sentenza tat-18 ta’ Ottubru 2012, Nolan, C‑583/10, EU:C:2012:638, punt 46 u l-ġurisprudenza ċċitata).

27

Il-Qorti tal-Ġustizzja enfasizzat ukoll li interpretazzjoni, minnha, ta’ dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni f’sitwazzjonijiet li ma jaqgħux taħt il-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dan tal-aħħar hija ġġustifikata meta dawn id-dispożizzjonijiet ikunu saru applikabbli għal tali sitwazzjonijiet permezz tad-dritt nazzjonali b’mod dirett u mhux kundizzjonali, bil-għan li jiġi żgurat trattament identiku għal dawn is-sitwazzjonijiet u għal dawk li jaqgħu taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni. Għaldaqstant, il-Qorti tal-Ġustizzja, imsejħa li tivverifika jekk jeżistux biżżejjed indikazzjonijiet preċiżi sabiex tkun tista’ tistabbilixxi dan ir-riferiment għad-dritt tal-Unjoni (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat-18 ta’ Ottubru 2012, Nolan, C‑583/10, EU:C:2012:638, punti 47 u 48).

28

Madankollu, minkejja li l-Qorti tal-Ġustizzja tista’, f’dawn iċ-ċirkustanzi, twettaq l-interpretazzjoni invokata, ma huwiex kompitu tagħha li tieħu tali inizjattiva jekk ma jirriżultax mid-deċiżjoni preliminari li l-qorti tar-rinviju għandha effettivament tali obbligu (ara d-digriet tat-30 ta’ Jannar 2014, C., C‑122/13, EU:C:2014:59, punt 15).

29

Fil-fatt, huwa biss fuq il-bażi tal-kjarifiki pprovduti mill-qorti nazzjonali fid-deċiżjoni tagħha tar-rinviju li l-Qorti tal-Ġustizzja tista’ tiddetermina jekk għandhiex ġurisdizzjoni biex tirrispondi għad-domandi mressqa quddiemha.

30

F’dan il-każ, id-deċiżjoni tar-rinviju ma fiha ebda prova li tista’ tistabbilixxi l-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja abbażi tal-ġurisprudenza msemmija fil-punti 25 sa 27 ta’ dan id-digriet, peress li l-qorti nazzjonali tinserixxi lilha nnifisha fl-ipoteżi tal-applikabbiltà tar-Regolament Nru 1259/2010 għall-fatti fil-kawża prinċipali u tillimita lilha nnifisha li tiddikjara li l-“president tal-Oberlandesgericht München [qorti reġjonali superjuri ta’ München] espona li n-natura rikonoxxibbli tad-deċiżjoni kkontestata hija rregolata mir-Regolament [Nru 1259/2010] li japplika wkoll għad-“divorzji privati”.

31

L-ebda indikazzjoni oħra ma hija pprovduta mill-qorti tar-rinviju sabiex tiġi stabbilita l-applikabbiltà tar-Regolament Nru 1259/2010 jew dispożizzjonijiet oħra tad-dritt tal-Unjoni għall-fatti fil-kawża prinċipali.

32

Madankollu, għandu jiġi rrilevat li l-qorti tar-rinviju tippreżerva l-fakultà tagħha li tressaq talba ġdida għal deċiżjoni preliminari meta hija tkun f’qagħda li tipprovdi lill-Qorti tal-Ġustizzja l-provi kollha li jippermettulha li tiddeċiedi (ara, f’dan is-sens, id-digrieti tal-14 ta’ Marzu 2013, EBS Le Relais Nord-Pas-de-Calais, C‑240/12, mhux ippubblikat, EU:C:2013:173, punt 22 ; tat-18 ta’ April 2013, Adiamix, C‑368/12, mhux ippubblikat, EU:C:2013:257, punt 35, kif ukoll tal-5 ta’ Novembru 2014, Hunland-Trade, C‑356/14, mhux ippubblikat, EU:C:2014:2340, punt 24).

33 F’dawn iċ-ċirkustanzi, għandu jiġi kkonstatat, abbażi tal-Artikolu 53(2) tar-Regoli tal-Proċedura, li l-Qorti tal-Ġustizzja manifestament ma għandhiex ġurisdizzjoni sabiex tirrispondi għad-domandi magħmula mill-Oberlandesgericht München (qorti reġjonali superjuri ta’ München).

34

Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija din il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura.

Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (L-Ewwel Awla) tordna:

Il-Qorti tal-Ġustizzja manifestament ma għandhiex ġurisdizzjoni sabiex tirrispondi għad-domandi magħmula mill-Oberlandesgericht München (qorti reġjonali superjuri ta’ München, il-Ġermanja) permezz tad-deċiżjoni tat-2 ta’ Ġunju 2015.