1. 

Id-Direttiva tal-Kunsill 96/34/KE ( 2 ) hija intiża li tagħti kemm lin-nisa kif ukoll lill-irġiel il-libertà li jiddeċiedu jekk huma jridux jitilqu mis-suq tax-xogħol definittivament meta jkollhom it-tfal, jew jekk ikunux iridu jkomplu bil-karrieri tagħhom wara waqfa temporanja. Madankollu, inevitabbilment din ma tkoprix il-kwistjonijiet kollha.

2. 

Permezz ta’ din it-talba għal deċiżjoni preliminari, il-Juzgado de lo Social (Qorti Soċjali) Nru 30, Madrid, Spanja, jitlob lill-Qorti tal-Ġustizzja tikkjarifika l-punti 6 u 8 tal-klawżola 2 tal-ftehim qafas dwar il-leave parentali Anness mad-Direttiva tal-Kunsill 96/34/KE (iktar ’il quddiem “il-ftehim qafas fuq il-leave parentali”), kif ukoll mad-Direttiva 79/7 ( 3 ).

3. 

Il-kawża quddiem il-qorti nazzjonali tressqet minn Evangelina Gómez-Limón Sánchez-Camacho (iktar ’il quddiem “E. Gómez-Limón”) kontra l-Instituto Nacional de la Seguridad Social (Istitut Nazzjonali tas-Sigurtà Soċjali, iktar ’il quddiem “l-INSS”), it-Tesorería General de la Seguridad Social (It-Teżor Ġenerali tas-Sigurtà Soċjali, iktar ’il quddiem “it-TGSS”), u Alcampo SA. Il-kawża tikkonċerna l-ammont tal-pensjoni tal-invalidità, dovut lilha, li huwa kkalkolat billi jiġu meħuda inkunsiderazzjoni s-salarju li effettivament irċeviet u l-kontribuzzjonijiet effettivament imħallsa matul il-perijodu ta’ leave parentali tagħha, li fih kien tnaqqas il-ħin tax-xogħol tagħha, minflok is-salarju u l-kontribuzzjonijiet li kienu jikkorrispondu għall-impjieg full-time.

4. 

Dan il-mod ta’ kalkolu tal-pensjoni ta’ invalidità jikser id-dritt Komunitarju?

5.

L-Artikolu 4 tad-Direttiva 79/7 jipprovdi:

“1.   Il-prinċipju tat-trattament ugwali jfisser li m’għandu jkun hemm ebda diskriminazzjoni fuq il-bażi tas-sess kemm direttament, jew indirettament speċjalment b’riferenza għall-istat maritali jew tal-familja f’dak li għandu x’jaqsam ma’:

2.   […]”

6.

L-Artikolu 7 tad-Direttiva 79/7 jipprovdi:

“1   Din id-Direttiva għandha tkun mingħajr preġudizzju għad-dritt ta’ l-Istati Membri li jeskludu mill-għan tagħha:

[…]”

7.

L-għan tad-Direttiva 96/34, kif stabbilit fl-Artikolu 1, huwa li jqiegħed fis-seħħ il-ftehim qafas Anness dwar il-leave parentali konkluż fl-14 ta’ Diċembru 1995 bejn l-organizzazzjonijiet ta’ natura ġenerali tal-industrija (UNICE ( 4 ), CEEP ( 5 ) u tal-ETUC ( 6 )), li huwa Anness ma’ dik id-direttiva.

8.

Dan il-ftehim qafas jinkludi l-kunsiderazzjonijiet segwenti:

“…

[…]

[…]”

9.

Klawżola 2, intitolata “Leave [parentali]”, tipprovdi kif ġej:

[…]

[…]

10.

Il-Klawżola 1 tal-ftehim qafas dwar ix-xogħol part-time, Anness mad-Direttiva tal-Kunsill 97/81/KE ( 8 ) (iktar ’il quddiem “il-ftehim qafas dwar ix-xogħol part-time”) tiddefinixxi l-għan tiegħu kif ġej:

“…

11.

Il-Klawżola 4, intitolata “Il-prinċipju ta’ non-diskriminazzjoni” tipprovdi:

…”.

12.

L-Artikolu 37(5) tal-Istatut tal-Ħaddiema Estatuto (Texto Refundido de la Ley del Estatuto de los Trabajadores), ( 9 ) fil-verżjoni applikabbli meta E. Gómez-Limón invokat id-dritt għal tnaqqis tas-sigħat tax-xogħol sabiex tieħu ħsieb il-wild tagħha ( 10 ), kien jipprovdi li kull persuna li, minħabba raġunijiet ta’ kustodja legali, tieħu ħsieb b’mod dirett ta’ wild taħt is-sitt snin hija intitolata għal tnaqqis tal-ħin ta’ ġurnata tax-xogħol b’minimu ta’ terz u b’massimu ta’ nofs il-ħin ta’ tali ġurnata xogħol, bi tnaqqis proporzjonat tas-salarju ( 11 ).

13.

L-Artikolu 139(2) tal-Liġi Ġenerali tas-sigurtà soċjali (Ley General de la Seguridad Social, iktar ’il quddiem il-“LGSS”) ( 12 ) tipprovdi li ħaddiem li jbati minn invalidità permanenti li tagħmlu inkapaċi li jkompli bl-impjieg abitwali tiegħu huwa intitolat għal pensjoni għall-ħajja diżabilità ffissata għal 55% tas-somma li tirriżulta meta jiġu diviżi b’112 il-“bażijiet kontributorji” matul is-96 xahar qabel ma seħħ il-fatt li ta lok għall-intitolament ( 13 ).

14.

L-Artikolu 109(1) tal-LGSS jipprovdi li l-“bażi kontributorja” għar-riskji u s-sitwazzjonijiet kollha li jibbenefikaw minn protezzjoni taħt l-iskema ġenerali, inkluż, aċċidenti fuq il-post tax-xogħol u mard, tikkonsisti fir-remunerazzjoni totali, indipendentement mill-forma jew mid-denominazzjoni tagħha, li l-ħaddiem għandu d-dritt jirċievi kull xahar, jew fir-remunerazzjoni li huwa jew hija effettivament jirċievi/tirċievi kull xahar jekk din hija ogħla, għal xogħol magħmul bħala impjegat.

15.

Sabiex tiddetermina l-bażi kontributorja fil-każ ta’ tnaqqis tal-ħin tax-xogħol applikabbli għall-ħaddiema li għandhom il-kustodja legali u li jieħdu ħsieb il-wild ta’ inqas minn sitt snin, id-Digriet Irjali 2064/1995 dwar il-kontribuzzjonijiet u l-iffissar ta’ drittijiet ta’ sigurtà soċjali oħrajn (Reglamento General sobre cotización y liquidación de otros derechos de la Seguridad Social) ( 14 ) jirreferi għas-sistema ta’ kontribuzzjonijiet għal kuntratti ta’ xogħol part-time. L-Artikolu 65 tad-Digriet Irjali, fil-verżjoni applikabbli meta seħħew il-fatti, jipprovdi li, fir-rigward ta’ impjegati li kkonkludew kuntratti ta’ xogħol part-time u kuntratti ta’ solliev ( 15 ), il-bażi kontributorja hija ddeterminata abbażi tar-remunerazzjoni rċevuta għas-sigħat maħduma.

16.

L-Artikolu 14 tal-Ordni tat-18 ta’ Lulju 1991 tal-Ministru tax-Xogħol li jirregola l-ftehim speċjali fi ħdan l-iskema tas-sigurtà soċjali ( 16 ), li huwa applikabbli għall-persuni li għandhom kustodja legali ta’ minorenni, jipprovdi li ħaddiema li, skont l-Artikolu 37(5) tal-Istatut tal-Ħaddiema, jibbenefikaw minn tnaqqis mill-ħin tax-xogħol peress li jieħdu ħsieb wild ta’ inqas minn sitt snin, flimkien ma’ tnaqqis proporzjonat tas-salarju tagħhom, jistgħu jikkonkludu ftehim speċjali sabiex jippriżervaw l-istess bażijiet kontributorji bħal qabel it-tnaqqis tal-ħin tax-xogħol tagħhom. Il-bażi kontributorja ta’ kull xahar ( 17 ) tikkorrispondi għad-differenza bejn il-bażi kontributorja skont it-tnaqqis fil-ħin tax-xogħol u l-bażi kontributorja li tista’ tagħżel il-parti interessata, li tinkludi l-bażi kontributorja li tikkorrispondi mal-impjieg full-time. Il-kontribuzzjonijiet dovuti skont dak il-ftehim speċjali jkopru rtirar, invalidità permanenti u mewt u sopravivenza minn marda ordinarja jew minn aċċident ħlief minn aċċident fuq il-post tax-xogħol.

17.

B’effett mis-17 ta’ Diċembru 1986, E. Gómez-Limón bdiet xogħol full-time ma’ Alcampo SA. B’effett mis-6 ta’ Diċembru 2001, hija ftiehmet ma’ min kien jimpjegaha sabiex titnaqqas il-ġurnata tax-xogħol tagħha sabiex tieħu ħsieb wild ta’ inqas minn sitt snin, skont l-Istatut tal-Ħaddiema. Għalhekk, hija ħadmet żewġ terzi ta’ ġurnata ta’ xogħol ordinarja. Is-salarju tagħha u l-kontribuzzjonijiet magħmula minn min iħaddem u mill-impjegat lill-INSS ġew imnaqqsa proporzjonalment. Jidher li hija ma kkonkludietx il-ftehim speċjali skont l-Artikolu 14 tal-Ordni tat-18 ta’ Lulju 1991.

18.

Minħabba marda mhux relatata max-xogħol, E. Gómez-Limón bdiet proċeduri amministrattivi li wasslu għal deċiżjoni tal-INSS tat-30 ta’ Ġunju 2004. Din id-deċiżjoni pprovdiet li, minħabba l-mijopija patoloġika tagħha, hija kienet tbati minn invalidità totali permanenti li tagħmilha inkapaċi li tkompli bl-impjieg normali tagħha u li kienet intitolata għal pensjoni ta’ 55% tal-ammont bażiku ta’ EUR 920,33 kull xahar, ikkalkolata billi jintużaw l-ammonti totali ta’ kontribuzzjonijiet effettivament imħallsa minn min iħaddem mill-1 ta’ Novembru 1998 sat-30 ta’ April 2004. Dawn l-ammonti kienu jinkludu kemm il-perċentwali mħallsa direttament minn min iħaddem kif ukoll it-tnaqqis li għandu jsir f’isem il-ħaddiem għall-pagament sussegwenti lil TGSS, li hija l-aġenzija tal-ġbir għall-INSS ( 18 ).

19.

E. Gómez-Limón ppreżentat rikors quddiem il-Juzgado de lo Social abbażi tal-fatt li minkejja li l-kontribuzzjonijiet effettivament imħallsa kienu dawk, l-ammont tnaqqas minħabba t-tnaqqis tal-ħin tal-ġurnata tax-xogħol u tas-salarju tagħha matul il-perijodu ta’ leave parzjali meta hija kienet qed tieħu ħsieb il-wild tagħha. Għalhekk, hija ssostni li l-pensjoni ta’ invalidità għandha tiġi kkalkolata fuq il-bażi tal-ammont li jikkorrispondi ma’ ġurnata xogħol sħiħa. Fin-nuqqas ta’ dan, miżura li hija intiża li tippromwovi l-ugwaljanza quddiem il-liġi u telimina d-diskriminazzjoni minħabba sess tiġi mċaħħda minn kull effett prattiku.

20.

Il-Juzgado de lo Social għamel dawn is-segwenti domandi preliminari lill-Qorti tal-Ġustizzja:

21.

L-INSS, il-Gvern Spanjol u l-Gvern Ingliż, u l-Kummissjoni ppreżentaw osservazzjonijiet bil-miktub.

22.

Peress li ma saret ebda talba għal seduta, din ma seħħitx.

23.

L-INSS u l-Gvern Spanjol issollevaw dubji dwar l-inammissibbiltà tal-ewwel domanda magħmula mill-qorti tar-rinviju li, fil-fehma tagħhom, hija kompletament ipotetika u m’għandha l-ebda effett fuq il-kawża prinċipali.

24.

Filwaqt li l-ewwel domanda (dwar jekk perijodu ta’ leave parentali għandux jaffettwa drittijiet fil-proċess li jiġu miksuba minn ħaddiem li jieħu tali leave parentali) hija ġenerali, it-tieni domanda (dwar jekk il-klawżola 2(6) tapplikax għad-drittijiet tas-sigurtà soċjali) hija iktar speċifika.

25.

Fil-każ li r-risposta għat-tieni domanda hija fin-negattiv, l-ewwel domanda ma tkunx iktar rilevanti u (kemm jekk ammissibbli jew inammissibbli), ma jkunx hemm għalfejn tingħata risposta għaliha.

26.

Għaldaqstant, l-ewwel nett għandha tiġi evalwata t-tieni domanda, li loġikament tiġi qabel l-ewwel domanda.

27.

Permezz tat-tieni domanda, il-qorti tar-rinviju titlob kjarifika dwar tliet kwistjonijiet. L-ewwel nett, il-frażi “drittijiet akkwiżiti jew fil-proċess li jkunu akkwiżiti” fil-klawżola 2(6) tal-ftehim qafas dwar il-leave parentali Anness mad-Direttiva 96/34 tinkludi biss drittijiet relatati ma’ kundizzjonijiet ta’ xogħol u taffettwa biss ir-relazzjoni kuntrattwali ta’ xogħol ma’ min iħaddem jew taffettwa s-sigurtà soċjali? It-tieni nett, il-leġiżlazzjoni Spanjola tissodisfa r-rekwiżit ta’ “kontinwità ta’ l-intitolamenti għall-kopertura tas-sigurtà soċjali, taħt l-iskemi differenti” skont il-klawżola 2(8) tal-ftehim qafas dwar il-leave parentali? It-tielet nett, fil-każ li l-klawżola 2(8) tal-ftehim qafas hija applikabbli, hija suffiċjentement preċiża u konkreta sabiex tiġi invokata kontra l-awtoritajiet pubbliċi ta’ Stat Membru?

28.

Ir-risposta għall-ewwel parti ta’ din id-domanda hija raġonevolment sempliċi. Huwa minnu li la l-klawżola 2(6) tal-ftehim qafas dwar il-leave parentali u lanqas xi dispożizzjoni tad-Direttiva 96/34 jew tal-ftehim qafas dwar il-leave parentali ma tinkludi definizzjoni tad-“drittijiet akkwiżiti jew fil-proċess li jkunu akkwiżiti”. Madankollu, huwa ċar li din il-frażi ma tirreferix għal drittijiet tas-sigurtà soċjali, bħall-pensjoni ta’ invalidità ta’ E. Gómez-Limón ( 19 ), peress li dawn tal-aħħar huma s-suġġett tal-klawżola 2(8). Dik il-Klawżola espliċitament tipprovdi li “[il-][kwistjonijiet] kollha relatati mas-sigurt[à] soċjali li għandhom x’jaqsmu [mal-ftehim qafas dwar il-leave parentali] għandhom jiġu kkunsidrati u [ddeterminati] mill-Istati Membri skond il-liġi nazzjonali, b’kont meħud ta’ l-importanza tal-kontinwità ta’ l-intitolamenti għall-kopertura tas-sigurtà soċjali, taħt l-iskemi differenti, inpartikulari dak tas-saħħa”.

29.

Għaldaqstant, il-frażi “[i]d-drittijiet akkwiżiti jew fil-proċess li jkunu akkwiżiti” fil-klawżola 2(6) ma tistax tkopri d-drittijiet tas-sigurtà soċjali. Kif isostni l-INSS fl-osservazzjonijiet tiegħu, l-għan tad-Direttiva 96/34, kif iddefinit fl-Artikolu 1, huwa li li jqiegħed fis-seħħ il-ftehim qafas Anness dwar il-leave parentali konkluż bejn l-organizzazzjonijiet li jirrappreżentaw min jimpjega u l-impjegati rispettivament ( 20 ). Il-ftehim qafas huwa intiż li jagħti l-possibbiltà liż-żewġ partijiet għall-kuntratt ta’ impjieg li jorganizzaw il-ħin tax-xogħol b’mod li l-ħaddiema jkunu jistgħu jieħdu leave parentali, u mhux li jirregola kwistjonijiet li għandhom x’jaqsmu ma’ sigurtà soċjali.

30.

Fir-rigward tat-tieni u tat-tielet kwistjonijiet issollevati mill-qorti tar-rinviju, hija ġurisprudenza stabbilita li, fil-każ fejn dispożizzjonijiet ta’ direttiva jidhru, fir-rigward tal-kontenut tagħhom, li huma bla kundizzjoni u preċiżi biżżejjed, dawn id-dispożizzjonijiet jistgħu jiġu invokati, fin-nuqqas ta’ miżuri ta’ implementazzjoni adottati fit-termini previsti, kontra kull dispożizzjoni nazzjonali li hija inkompatibbli mad-Direttiva, jew ukoll safejn huma jiddefinixxu drittijiet li l-individwi jistgħu jinvokaw kontra l-Istat ( 21 ). Dispożizzjoni Komunitarja hija bla kundizzjoni meta tistabbilixxi obbligu assolut u mhijiex suġġetta, fl-implementazzjoni jew fl-effetti tagħha, għall-adozzjoni ta’ kwalunkwe miżura kemm mill-istituzzjonijiet Komunitarji jew ukoll mill-Istati Membri. Hija preċiża biżżejjed sabiex tista’ tiġi invokata minn individwu u applikata mill-qrati meta tistabbilixxi obbligu f’termini inekwivoċi ( 22 ).

31.

Klawżola 2(8) tal-ftehim qafas dwar il-leave parentali ma tissodisfax dawn ir-rekwiżiti. Min-naħa l-oħra, hija espliċitament tħalli l-kwistjonijiet ta’ sigurtà soċjali “jiġu kkunsidrati u [ddeterminati] mill-Istati Membri skond il-liġi nazzjonali”, sempliċement tfakkarhom sabiex “[jieħdu inkunsiderazzjoni] l-importanza tal-kontinwità ta’ l-intitolamenti għall-kopertura tas-sigurtà soċjali, taħt l-iskemi differenti, inpartikulari dak tas-saħħa”. Dan jirrifletti l-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja b’mod li, skont id-dritt Komunitarju attwali, il-politika soċjali hija qasam tal-Istati Membri. Huma l-Istati Membri li għandhom jagħżlu l-miżuri sabiex jippromwovu l-għanijiet tal-politika soċjali u ta’ impjieg tagħhom. Billi jeżerċitaw din il-kompetenza, l-Istati Membri għandhom marġni wiesgħa ta’ diskrezzjoni ( 23 ).

32.

Għaldaqstant, il-Klawżola 2(8) tal-ftehim qafas dwar il-leave parentali ma timponix obbligu ċar fuq l-Istati Membri ( 24 ). Isegwi li, b’mod loġiku, din mhijiex suffiċjentement ċerta, preċiża u mingħajr kundizzjoni sabiex tkun tista’ tiġi invokata minn individwi kontra l-Istat, quddiem il-qrati nazzjonali.

33.

Barra minn hekk, kif sostniet il-Kummissjoni, il-frażi “kontinwità ta’ l-intitolamenti għall-kopertura tas-sigurtà soċjali” f’dik il-Klawżola timplika biss kontinwità tat-tgawdija tad-drittijiet tas-sigurtà soċjali, iżda ma ssemmix il-bżonn li l-Istati Membri jiggarantixxu d-dritt li jiksbu drittijiet ġodda matul il-perijodu tal-leave parentali. Din l-informazzjoni fil-proċess tindika li fil-fatt Spanja ħadet din il-kwistjoni inkunsiderazzjoni, minkejja li l-klawżola 2(8) tal-ftehim qafas ma kinitx tobbligaha legalment f’dan ir-rigward.

34.

Insostni wkoll li l-Artikolu 14 tal-Ordni tat-18 ta’ Lulju 1991 kienet tawtorizza lil E. Gómez-Limón tikseb pensjoni ta’ invalidità fuq l-istess livell bħallikieku baqgħet taħdem full-time ( 25 ). Mill-proċess jirriżulta li, madankollu, hija m’għamlitx użu minn din il-possibbiltà ( 26 ).

35.

Fil-qosor: l-ewwel nett, il-klawżola 2(6) tal-ftehim qafas fuq il-leave parentali Anness mad-Direttiva 69/34 ma tapplikax għal kwistjonijiet ta’ sigurtà soċjali; u t-tieni, il-klawżola 2(8) tal-ftehim qafas dwar il-leave parentali ma tistax tiġi invokata kontra l-awtoritajiet pubbliċi ta’ Stat Membru quddiem qorti nazzjonali.

36.

Għalhekk, mhuwiex neċessarju li tingħata risposta għall-ewwel domanda.

37.

Permezz tat-tielet domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi jekk id-dritt Komunitarju huwiex kompatibbli mal-liġi nazzjonali li, matul il-perijodu ta’ tnaqqis tal-ġurnata xogħol minħabba leave parentali, tnaqqas l-ammont tal-pensjoni ta’ invalidità li għandu jitħallas u tnaqqas l-akkumular u l-konsolidazzjoni tal-benefiċċji futuri proporzjonalment mat-tnaqqis tal-ħin tax-xogħol u tas-salarju.

38.

Il-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja hija limitata għall-eżami tad-dispożizzjonijiet tad-dritt Komunitarju, filwaqt li hija l-ġurisdizzjoni tal-qrati nazzjonali li jevalwaw l-iskop tad-dispożizzjonijiet nazzjonali u l-mod kif huma għandhom jiġu applikati ( 27 ). Għalhekk, jiena tal-fehma li l-qorti nazzjonali qiegħda tistaqsi dwar jekk leġiżlazzjoni nazzjonali bħal dik inkwistjoni hijiex kompatibbli mad-dritt Komunitarju.

39.

Permezz tal-ħames domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, l-ewwel nett, jekk it-tnaqqis fl-għoti u fl-akkumular tal-intitolamenti tas-sigurtà soċjali matul il-perijodu tal-leave parentali (a) jikkostitwixxix diskriminazzjoni diretta jew indiretta li tmur kontra d-dispożizzjonijiet tad-Direttiva 79/7 u, (b) jekk imurx kontra l-prinċipju ta’ ugwaljanza u ta’ non-diskriminazzjoni bejn l-irġiel u n-nisa, safejn dan il-prinċipju għandu jiġi applikat mhux biss fir-rigward tal-kundizzjonijiet ta’ impjieg, iżda wkoll fir-rigward tal-protezzjoni soċjali tal-ħaddiema.

40.

Iż-żewġ domandi essenzjalment jistaqsu jekk leġiżlazzjoni li permezz tagħha benefiċċju tal-invalidità għall-persuna li taħdem part-time huwa kkalkolat pro rata temporis abbażi tal-ħin li persuna effettivament għamlet fuq il-post tax-xogħol hijiex kompatibbli mal-projbizzjoni tad-dritt Komunitarju dwar id-diskriminazzjoni bejn in-nisa u l-irġiel, meta r-raġuni għat-tnaqqis tal-ħin tax-xogħol hija perijodu ta’ leave parentali.

41.

Jekk id-dispożizzjonijiet inkwistjoni jagħtu d-dritt għal leave parentali kemm għan-nisa kif ukoll għall-irġiel u jekk il-konsegwenzi tal-eżerċizzju ta’ dak id-dritt huma l-istess, ma tistax tiġi invokata diskriminazzjoni diretta. Il-liġi Spanjola kif deskritta fit-talba għal deċiżjoni preliminari, b’mod partikolari, l-Artikolu 37(5) tal-Istatut tal-Ħaddiema, tidher li tissodisfa dawk ir-rekwiżiti. Għalhekk, is-sistema li din tistabbilixxi ma tiddiskriminax direttament fuq bażi ta’ sess.

42.

Fir-rigward ta’ diskriminazzjoni indiretta, skont ġurisprudenza stabbilita, dispożizzjonijiet nazzjonali jiddiskriminaw indirettament kontra n-nisa meta, għalkemm r-redazzjoni tagħhom hija newtrali, dawn jiżvantaġġaw perċentwali ħafna aktar għolja ta’ nisa milli rġiel, sakemm dik id-differenza fit-trattament hija ġġustifikata minn fatturi oġġettivi li mhumiex relatati ma’ diskriminazzjoni fuq bażi ta’ sess ( 28 ).

43.

Paragun utli jista’ jsir mal-fatti li taw lok għas-sentenza Grau-Hupka ( 29 ). R. Grau-Hupka sostniet li, għall-finijiet tal-kalkolu tal-pensjoni ta’ irtirar tagħha, il-perijodu li fih hija rabbiet it-tfal ma kienx ittieħed inkunsiderazzjoni biżżejjed. Il-qorti tar-rinviju bdiet l-evalwazzjoni tagħha billi assumiet li iktar nisa milli irġiel iqattgħu ħin id-dar sabiex irabbu t-tfal, u konsegwentement iktar nisa minn irġiel ikollhom il-pensjoni “imnaqqsa” skont ir-regoli nazzjonali rilevanti. Hija ssuġġeriet li, fejn pensjoni “imnaqqsa” titqies bħala dħul mill-okkupazzjoni prinċipali tal-persuna, li għalhekk tawtorizza lil min iħaddimha li jħallasha inqas fir-rigward tal-impjieg part-time tagħha, jista’ jkun hemm diskriminazzjoni indiretta fir-rigward ta’ din ir-remunerazzjoni ( 30 ).

44.

Fil-konklużjonijiet tiegħu, l-Avukat Ġenerali Jacobs irrifjuta dak is-suġġeriment. Filwaqt li d-dħul totali ta’ R. Grau-Hupka kien inqas, dan kien dovut għat-“tnaqqis” tal-pensjoni tagħha, u mhux għan-nuqqas ta’ ugwaljanza fis-salarju tagħha. Fir-rigward tas-suġġeriment li t-tnaqqis tal-pensjoni tagħha ma kienx konformi mar-regoli Komunitarji dwar it-trattament ugwali, l-Avukat Ġenerali Jacobs ikkunsidra li kjarament ma kienx hemm diskriminazzjoni fl-għoti tal-pensjoni tagħha li kienet inkompatibbli mad-dispożizzjonijiet tad-Direttiva 79/7 ( 31 ).

45.

Il-Qorti tal-Ġustizzja sostniet li d-Direttiva 79/7 bl-ebda mod ma tobbliga lill-Istati Membri jagħtu vantaġġi fir-rigward ta’ pensjoni tax-xjuħija lill-persuni li rabbew it-tfal jew tipprovdi drittijiet għal benefiċċji fejn ix-xogħol kien interrott minħabba t-trobbija tat-tfal. Hija sostniet ukoll: “Peress li d-dritt Komunitarju dwar it-trattament ugwali fil-qasam tas-sigurtà soċjali ma jobbligax lill-Istati Membri li jieħdu inkunsiderazzjoni fil-kalkolu tal-pensjoni statutorji, is-snin li fihom ġew imrobbija t-tfal, mhuwiex possibbli li tiġi kkunsidrata bħala inkompatibbli mal-prinċipju tal-ħlas ugwali għall-irġiel u għan-nisa, stabbilit fl-Artikolu [141 EC] u fid-direttiva ta’ ħlas ugwali, il-possibbiltà li jingħata inqas salarju mir-rata normali lil persuna li tirċievi pensjoni u li għalhekk tgawdi minn sigurtà soċjali, iżda li l-pensjoni tagħha naqset minħabba telf fid-dħul dovut għaż-żmien li fih rabbiet wild.” ( 32 )

46.

Jien ma nara ebda differenza rilevanti bejn pensjonijiet tal-irtirar u pensjonijiet tal-invalidità li tiġġustifika approċċ differenti fir-rigward tal-applikazzjoni tal-prinċipju pro rata temporis sabiex jiġu kkalkolati l-pensjonijiet tal-invalidità.

47.

Il-ġurisprudenza sussegwenti ma tissuġġerixxix li l-ftehim qafas dwar il-leave parentali biddel dik l-analiżi ( 33 ).

48.

Min-naħa l-oħra, il-Qorti tal-Ġustizzja mhijiex intiża li tikkunsidra l-konsegwenzi li l-leave parentali jista’ jkollu fuq il-kalkolu ta’ ċerti drittijiet bħala ksur tal-projbizzjoni ta’ diskriminazzjoni fuq bażi ta’ sess.

49.

Pereżempju, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-Artikolu 141 KE u d-Direttiva tal-Kunsill 75/117/KEE ( 34 ) ma jipprekludux il-kalkolu ta’ pagament tat-tmiem li jieħu inkunsiderazzjoni, bħala servizz li jikkwalifika, it-tul ta’ żmien tal-perijodi ta’ servizz militari jew is-servizz ċivili ekwivalenti (li huma prinċipalment mwettqa mill-irġiel) iżda mhux ta’ leave parentali (li normalment huwa meħud min-nisa) ( 35 ). Billi ddeċidiet hekk, il-Qorti tal-Ġustizzja qalet li filwaqt li twettiq ta’ servizz nazzjonali jikkorrispondi għal obbligu ċiviku li huwa stabbilit mil-liġi u mhuwiex irregolat minn interessi individwali tal-ħaddiem, il-leave parentali huwa meħud volontarjament mill-ħaddiem għat-trobbija ta’ wild ( 36 ).

50.

Il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet ukoll li ħaddiem li jieħu leave parentali jinsab f’sitwazzjoni speċjali, li ma tistax tiġi pparagunata ma’ dik ta’ raġel jew mara fuq ix-xogħol peress li tinvolvi sospensjoni tal-kuntratt tax-xogħol u, għalhekk, tal-obbligi rispettivi ta’ min iħaddem u tal-ħaddiem ( 37 ). Għalhekk, il-Qorti tal-Ġustizzja kkonkludiet li l-Artikolu 141 KE, l-Artikolu 11(2)(b) tad-Direttiva tal-Kunsill 92/85/KEE ( 38 ) u l-klawżola 2(6) tal-ftehim qafas dwar il-leave parentali ma jipprekludux lil min iħaddem, meta jagħti bonus tal-Milied lil ħaddiema mara li hija fuq leave parentali ( 39 ), milli jieħu tali perijodu ta’ leave inkunsiderazzjoni sabiex inaqqas il-benefiċċju pro rata ( 40 ).

51.

Dawn iż-żewġ sentenzi kkonċernaw ir-relazzjoni kuntrattwali bejn min iħaddem u l-ħaddiem. Peress li l-Qorti tal-Ġustizzja tikkunsidra li l-konsegwenzi li l-leave parentali jista’ jkollu fuq il-kalkolu ta’ ċerti drittijiet fir-relazzjoni bejn min iħaddem u l-ħaddiem ma jiksrux il-projbizzjoni dwar diskriminazzjoni fuq bażi ta’ sess, jidhirli li jkun inkonsistenti jekk jiġi deċiż b’mod kuntrarju fir-rigward tas-sigurtà soċjali. Filwaqt li r-relazzjoni bejn min iħaddem u l-ħaddiem taqa’ taħt il-kamp tal-ftehim qafas dwar il-leave parentali u tad-dritt Komunitarju inġenerali, il-kwistjonijiet relatati mas-sigurtà soċjali jibqgħu taħt il-ġurisdizzjoni tal-Istati Membri. Għalhekk, ma jidħlux taħt l-iskop tal-ftehim qafas dwar il-leave parentali, kif tistabbilixxi b’mod ċar il-klawżola 2(8).

52.

Barra minn hekk, kif tosserva l-Kummissjoni, la d-Direttiva 96/34 u lanqas xi direttiva Komunitarja oħra ma tinkludi b’mod espliċitu dispożizzjonijiet li jindirizzaw il-kwistjoni tar-remunerazzjoni matul il-leave parentali. Għalhekk, ir-regolament ta’ dik il-kwistjoni jaqa’ taħt il-ġurisdizzjoni tal-Istati Membri.

53.

Huwa minnu li skont il-prinċipju ta’ non-diskriminazzjoni stabbilit fil-Klawżola 4(1) tal-ftehim qafas dwar ix-xogħol part-time, il-ħaddiema part-time m’għandhomx jiġu ttrattati b’mod inqas favorevoli fir-rigward ta’ kundizzjonijiet ta’ impjieg minn ħaddiema full-time simili minħabba li huma jaħdmu part-time kemm-il darba dan it-trattament differenti mhuwiex oġġettivament ġustifikat. Madankollu, il-Klawżola 4(2) ta’ dak il-ftehim tipprovdi b’mod espliċitu li, fejn jixraq, l-prinċipju ta’ pro rata temporis għandu japplika ( 41 ).

54.

Ċertament jista’ jsir argument interessanti li t-teħid ta’ parental leave għandu jiġi inkoraġġit ( 42 ) billi ma jiġix imnaqqas l-intitolament tal-benefiċċji tas-sigurtà soċjali skont l-ammont ta’ ħin effettivament magħmul fuq il-post tax-xogħol, imma billi tingħata l-possibbiltà lill-persuni li jieħdu leave parentali li jibqgħu jiksbu drittijiet bħallikieku kienu qegħdin jaħdmu full-time. Dan l-approċċ isostni l-ugwaljanza sostantiva bejn is-sessi ( 43 ) billi jieħu inkunsiderazzjoni l-fatt li, kif ġie osservat fit-talba għal deċiżjoni preliminari, b’mod sinjifikattiv, huma n-nisa li x’aktarx l-aktar jieħdu parental leave sabiex jieħdu ħsieb it-tfal tagħhom. Dan kieku jinkoraġġixxi lill-irġiel jagħmlu l-istess ( 44 ).

55.

Madankollu, ma nistax ninterpreta d-dispożizzjonijiet leġiżlattivi eżistenti bħala li jimponu obbligu fuq l-Istati Membri li jipprovdu dan l-inkoraġġiment sabiex jittieħed il-leave parentali. Bil-kontra, it-tnejn jipprovdu b’mod espliċitu għall-applikazzjoni tal-prinċipju pro rata temporis u jagħtu diskrezzjoni sostanzjali lill-Istati Membri sabiex jagħmlu kwalunkwe arranġamenti li huma jqisu xierqa. F’dan ir-rigward, jidher li, meta seħħew il-fatti, il-leġiżlatur Spanjol ipprovda li l-ħaddiema jikkonkludu ftehim speċjali sabiex jippriżervaw l-bażi kontributorji preċedenti tagħhom ( 45 ) u li issa hemm implementata skema ( 46 ) li tagħti lok lill-persuni li jnaqqsu s-sigħat ta’ xogħol tagħhom għat-trobbija tat-tfal sabiex iżommu l-livell oriġinali tagħhom ta’ kopertura ta’ sigurtà soċjali għall-ewwel sentejn li fihom jagħmlu hekk.

56.

Jekk il-motivazzjoni għall-leave parentali titqies li hija soċjalment mixtieqa kif jista’ tabilħaqq ikun il-każ, huma l-Istati Membri u/jew il-leġiżlatur Komunitarju li għandhom jimplementaw il-miżuri leġiżlattivi neċessarji sabiex jintlaħaq dak il-għan. Madankollu, fl-istat attwali, id-dritt Komunitarju ma jipprovdi ebda obbligu li l-intitolament għall-benefiċċji soċjali matul perijodu ta’ leave parentali għandu jiżdied bħallikieku l-persuna kkonċernata ma kinitx fuq leave parentali, iżda qiegħda taħdem full-time.

57.

Għaldaqstant, jien nikkunsidra li leġiżlazzjoni li tipprovdi li benefiċċju tal-invalidità huwa kkalkolat pro rata temporis abbażi tal-ħin fuq il-post tax-xogħol fil-każ ta’ impjieg part-time hija kompatibbli mad-dritt Komunitarju, anke meta r-raġuni għal tnaqqis fil-ħin tax-xogħol huwa perijodu ta’ leave parentali.

58.

Permezz tar-raba’ domanda, il-qorti tar-rinviju tistaqsi jekk l-obbligu tal-qrati nazzjonali li jinterpretaw il-liġi nazzjonali fid-dawl tal-obbligi imposti mid-Direttiva 96/34 għandux jiġi applikat ukoll għall-kontinwità tal-intitolamenti tas-sigurtà soċjali matul il-perijodu tal-leave parentali u, b’mod speċifiku, fiċ-ċirkustanzi tal-każ li jagħmlu parti minn leave part-time jew tnaqqis tal-ħin tax-xogħol bħal dak li sar rikors għalih fil-każ inkwistjoni.

59.

Jekk jiena korretta li l-klawżola 2(8) tal-ftehim qafas fuq il-leave parentali ma timponix obbligi fuq l-Istati Membri, li għandhom ġurisdizzjoni fil-qasam tas-sigurtà soċjali, mhuwiex neċessarju li tingħata risposta għal din id-domanda.

60.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, fil-fehma tiegħi r-risposti li għandhom jingħataw għad-domandi li tressqu mill-Juzgado de lo Social għandhom ikunu kif ġej: