52013PC0599

MEMORANDUM TA’ SPJEGAZZJONI

1.           Il-kolp ta' stat militari li seħħ f'Diċembru 2006 wassal għal konsultazzjonijiet skont l-Artikolu 96 tal-Ftehim rivedut ta' Cotonou. F'April 2007, dawn wasslu għal impenji miftiehma dwar id-drittijiet tal-bniedem, il-prinċipji demokratiċi u l-istat tad-dritt. Fl-1 ta' Ottubru 2007 il-Kunsill, fid-Deċiżjoni 2007/641/KE tiegħu, iddeċieda fuq miżuri xierqa fir-rigward tal-Fiġi biex jiġi stabbilit grad ta' parallelliżmu bejn ir-rispett tal-Fiġi għall-impenji miftiehma u l-kooperazzjoni għall-iżvilupp.

2.           Fl-10 ta' April 2009, il-President tal-Fiġi abroga l-Kostituzzjoni, neħħa l-imħallfin kollha u ddikjara li kienu se jsiru elezzjonijiet mhux aktar tard minn Settembru 2014. B'dan l-aġir, il-Fiġi unilateralment kisret l-impenji ewlenin li kienet tat lill-UE f'April 2007. Dan seħħ jum wara li l-Qorti tal-Appell kienet iddeċidiet li l-ħatra ta' gvern immexxi mill-forzi militari, wara l-kolp ta' stat fl-2006 kienet illegali. Il-Fiġi kienet tinsab ukoll fi stat ta' emerġenza u l-libertà tal-espressjoni naqqset b'mod sostanzjali.

3.           Bħala segwitu għal dawn l-iżviluppi negattivi, fl-24 ta' Settembru 2009, fid-Deċiżjoni 2009/735/KE tiegħu, il-Kunsill iddeċieda li jestendi sal-31 ta' Marzu 2010 il-validità tal-miżuri xierqa fir-rigward tal-Fiġi stabbiliti fid-Deċiżjoni 2007/641/KE, li kienu se jiskadu fl-1 ta' Ottubru 2009. Minħabba dewmien addizzjonali fl-implimentazzjoni tal-impenji miftiehma mal-UE, il-Kunsill iddeċieda, fid-29 ta' Marzu 2010 fid-Deċiżjoni tiegħu 2010/208/UE, li jestendi sal-1 ta' Ottubru 2010, il-validità tal-miżuri xierqa għall-Fiġi stabbiliti fid-Deċiżjoni 2007/641/KE u mbagħad mill-ġdid fis-27 ta' Settembru 2010 fid-Deċiżjoni tiegħu 2010/589/UE sal-31 ta' Marzu 2011, fil-31 ta’ Marzu 2011 fid-Deċiżjoni tiegħu 2011/219/UE sat-30 ta' Settembru 2011 u fis-26 ta’ Settembru 2011 fid-Deċiżjoni tiegħu 2011/637/UE sat-30 ta' Settembru 2012.

4.           Wara xi żviluppi pożittivi kmieni fl-2012, jiġifieri t-tneħħija tar-Regolamenti ta’ Emerġenza Pubblika fis-7 ta’ Jannar 2012 u t-tnedija fid-9 ta’ Marzu 2012 ta’ proċess politiku bil-għan li jkun hemm Kostituzzjoni ġdida sa Marzu 2013 u t-twaqqif mill-ġdid ta' demokrazija kostituzzjonali wara elezzjonijiet parlamentari ġodda sa Settembru 2014, il-Kunsill iddeċieda, fl-24 ta’ Settembru 2012 fid-Deċiżjoni tiegħu Nru 2012/523/UE biex jerġa jieħu mpenn prospettiv fit-tfassil ta’ assistenza futura għall-iżvilupp filwaqt li jestendi l-validità tal-miżuri xierqa sat-30 ta’ Settembru 2013.

5.           Is-sors ewlieni ta’ finanzjament għal Fiġi huma l-Miżuri ta' Akkumpanjament fir-rigward tal-eks Pajjiżi tal-Protokoll taz-Zokkor (AMSP). L-assistenza tingħata minn korpi mhux governattivi (organizzazzjonijiet reġjonali u NGOs) biex ittaffi l-impatti ekonomiċi u soċjali tar-ristrutturar tas-settur taz-zokkor billi tgħin agrikoltura diversifikata mmexxija mis-suq, tippromwovi mezzi ta’ għixien alternattivi u attivitajiet li jiġġeneraw id-dħul għal popolazzjonijiet l-agħar milquta u ttaffi r-riskji ta' diżastri naturali. Mill-allokazzjoni totali ta’ EUR 60 miljun taħt l-MIP 2008-10 tal-għaxar FEŻ, EUR 8 miljun biss ġew allokati għall-Programm ta’ Mitigazzjoni Soċjali (PAA 2010). Intilfu EUR 52 miljun minħabba n-nuqqas ta’ progress fir-ritorn tat-tmexxija demokratika fil-Fiġi. Allokazzjoni oħra ta' EUR 49 million ġiet approvata taħt l-għaxar FEŻ għall-MIP 2011-13, EUR 17 miljun kienu allokati fl-2011 u l- 2012 għal programmi ta' Servizzi Ewlenin għall-Agrikultura u Mezzi ta' Għixien Alternattivi u EUR 31 miljun għandhom jiġu allokati qabel għeluq l-2013 għall-Għajnuna lill-Industrija taz-Zokkor.

6.           Ġiet imwaqqfa Kummissjoni għall-Kostituzzjoni f’Ġunju 2012. Wara konsultazzjonijiet pubbliċi estensivi, il-Kummissjoni ffinalizzat abbozz tal-Kostituzzjoni f’Diċembru 2012. Il-pulizija mbagħad ikkonfiskat l-abbozz tal-Kostituzzjoni u l-Prim Ministru nkariga t-tim legali tal-gvern bit-tfassil ta’ Kostituzzjoni ġdida biex tiġi riveduta u ffinalizzata minn Assemblea Kostitwenti sal-aħħar ta' Marzu 2013. F’nofs Jannar 2013 ġie ppubblikat digriet kontroversjali ġdid fuq ir-reġistrazzjoni mill-ġdid tal-partiti politiċi li jintroduċi għadd ta’ restrizzjonijiet li ħafna minnhom mhumiex konformi mad-dritt internazzjonali konswetudinarju. Id-digriet ġiet emendat f’nofs Frar biex jintroduċi aktar restrizzjonijiet. Fil-21 ta’ Marzu f’indirizz lin-nazzjon, il-Prim Ministru ppreżenta l-abbozz il-ġdid tal-Kostituzzjoni lill-poplu, u nforma l-pajjiż illi l-Assemblea Kostitwenti ma kinitx ser issir, minħabba n-nuqqas ta' reġistrazzjoni ta' partiti politiċi taħt id-digriet il-ġdid. Minflok, il-poplu ġie mistieden iwassal direttament, b'mezzi differenti, l-kummenti tiegħu dwar l-abbozz tal-Kostituzzjoni. Bħalissa l-gvern qiegħed jiffinalizza l-abbozz wara li rċieva xi 1100 il-kumment. Għadu mhux ċar sa liema punt il-kummenti tal-pubbliku ser jiġu kkunsidrati fil-Kostituzzjoni l-ġdida.

7.           Il-Fiġi qed tnedhi proċess storiku ta’ demokratizzazzjoni ġdida. Il-passi li ġejjin għandhom iwasslu għal proċess elettorali trasparenti, kredibbli u parteċipattiv u għal elezzjonijiet demokratiċi. Il-ġrajjiet importanti lejn il-kisba ta’ dawn il-bidliet bdew jiċċaqalqu, u għalhekk il-Kummissjoni qed tipproponi lill-Kunsill biex jestendi l-politika attwali u l-miżuri xierqa b'18-il xahar bil-possibbiltà li fi kwalunkwe stadju jirrevedi l-miżuri xierqa permezz ta’ Deċiżjoni ġdida tal-Kunsill.

8.           Bil-għan li tħeġġeġ lill-Fiġi biex tkompli fi triqitha lejn ir-restawr tad-demokrazija, l-istat tad-dritt u r-rispett għad-drittijiet tal-bniedem u l-libertajiet fundamentali, u bl-għan aħħari li s-sitwazzjoni mal-Fiġi terġa lura għan-normal, l-UE għandha żżid l-impenn politiku mal-Fiġi, u terġa’ tibda d-djalogu politiku bil-għan li tirrevedi u taġġorna l-impenji miftiehma mar-Repubblika tal-Gżejjer tal-Fiġi fl-2007 sabiex tħassar punti skaduti u tiżgura illi r-rekwiżiti għal dan l-impenn huma konformi mal-Kostituzzjoni l-ġdida. Parti importanti ta’ dan id-djalogu għandha ssir matul il-perjodu kruċjali fil-proċess ta’ demokratizzazzjoni fil-Fiġi hekk kif il-pajjiż jersaq lejn l-elezzjonijiet li għandhom isiru mhux aktar tard minn Settembru 2014.

9.           Huwa propost li din id-Deċiżjoni tiġi nnotifikata lill-Gvern proviżorju tal-Fiġi, fuq il-bażi tal-abbozz tal-ittra hawn mehmuża lill-President Nailatikau, u biex tgħarrfu

· a) illi l-UE tħares’ il quddiem lejn il-passi li jmiss li jwasslu għal proċess elettorali trasparenti, parteċipattiv u kredibbli, għal elezzjonijiet liberi u ġusti, u għar-ritorn tal-Fiġi lejn it-tmexxija demokratika;

· b) b) illi l-progress li sar lejn ir-ritorn ta' tmexxija kostituzzjonali ser jibqa jiggwida lill-UE fid-deċiżjonijiet li ġejjin dwar il-kooperazzjoni għall-iżvilupp, u illi f'dan l-ispirtu l-UE lesta li tkompli tagħti l-impenn tagħha bi preparazzjoni tal-proċess ta' programmazzjoni tal-ħdax il-FEŻ u tinnotifika meta jkun il-waqt allokazzjoni finanzjarja nazzjonali indikattiva, filwaqt li l-iffinalizzar, l-iffirmar u l-implimentazzjoni tad-dokumenti ta' programmazzjoni tal-ħdax il-FEŻ huma maħsuba għall-gvern elett b'mod demokratiku u

· ċ) illi l-UE tipproponi li ttejjeb id-djalogu politiku, bil-ħsieb li terġa tirrevedi l-impenji miftiehma ta’ 2007 u tadatta l-miżuri xierqa, bl-għan aħħari li jiġu normalizzati r-relazzjonijiet mal-Fiġi.

10.         Il-bidliet fil-miżuri xierqa se jkunu konsegwenza tar-reviżjoni u l-aġġornament tal-impenji mitiehma tal-2007 permezz tad-djalogu politiku u se jirriflettu l-kuntest legali u politiku preżenti tal-Fiġi. Id-diskussjonijiet ta’ programmazzjoni għall-ħdax il- FEŻ jistgħu ikomplu b’konformità mad-Deċiżjoni tal-Kunsill tal-2012 u n-notifika tal-allokazzjoni finanzjarja indikattiva tal-Fiġi ladarba jippermettu d-deċiżjonijiet neċessarji dwar t-twaqqif tal-FEŻ li jmiss.

Konklużjoni

Fid-dawl ta’ dan kollu, il-Kunsill hu mitlub li jadotta l-abbozz tal-proposta mehmuża għal Deċiżjoni tal-Kunsill li temenda u testendi l-perjodu ta’ applikazzjoni tal-miżuri xierqa għar-Repubblika tal-Gżejjer Fiġi.

2013/0289 (NLE)

Proposta għal

DEĊIŻJONI TAL-KUNSILL

Li temenda d-Deċiżjoni tal-Kunsill 2007/641/KE, dwar ir-Repubblika tal-Gżejjer tal-Fiġi u testendi l-perjodu ta’ applikazzjoni tagħha

IL-KUNSILL TAL-UNJONI EWROPEA,

Wara li kkunsidra t-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea,

Wara li kkunsidra l-Ftehim ta’ Sħubija bejn il-Membri tal-Grupp ta’ Stati Afrikani, tal-Karibew u tal-Paċifiku, min-naħa l-waħda, u l-Komunità Ewropea u l-Istati Membri tagħha, min-naħa l-oħra, iffirmat f’Cotonou fit-23 ta’ Ġunju 2000[1],kif rivedut f’Ouagadougou, il-Burkina Faso fit-22 ta’ Ġunju 2010[2] (minn hawn 'il quddiem imsejjaħ “il-Ftehim ta’ Cotonou”), u b’mod partikulari l-Artikolu 96 tiegħu,

Wara li kkunsidra l-Ftehim Intern bejn ir-rappreżentanti tal-gvernijiet tal-Istati Membri, li jiltaqgħu fi ħdan il-Kunsill, dwar miżuri li għandhom jittieħdu u proċeduri li għandhom ikunu segwiti għall-implimentazzjoni tal-Ftehim ta' Cotonou[3], u b'mod partikolari l-Artikolu 3 tiegħu,

Wara li kkunsidra r-Regolament (KE) Nru 1905/2006 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-18 ta’ Diċembru 2006 li jistabilixxi strument ta’ finanzjament tal-kooperazzjoni għall-iżvilupp (l-Istrument ta’ Kooperazzjoni għall-Iżvilupp)[4], u b’mod partikulari l-Artikolu 37 tiegħu,

Wara li kkunsidra l-proposta tal-Kummissjoni Ewropea,

Billi:

(1)       Id-Deċiżjoni tal-Kunsill 2007/641/KE[5]kienet adottata biex jittieħdu miżuri xierqa wara l-ksur tal-elementi essenzjali msemmija fl-Artikolu 9 tal-Ftehim ta’ Cotonou, u l-valuri msemmija fl-Artikolu 3 tal-Istrument ta’ Kooperazzjoni għall-Iżvilupp.

(2)       Dawk il-miżuri ġew estiżi bid-Deċiżjoni tal-Kunsill 2009/735/KE[6],u sussegwentement bid-Deċiżjonijiet tal-Kunsill 2010/208/UE[7], 2010/589/EU[8], 2011/219/EU[9], 2011/637/EU[10], u 2012/523/EU[11], peress li, mhux talli r-Repubblika tal-Fiġi għadha trid timplimenta impenji importanti li hi għamlet f’konsultazzjonijiet li saru f’April 2007 dwar elementi essenzjali tal-Ftehim ta’ Cotonou, iżda kien hemm ukoll żviluppi rigressivi importanti li jikkonċernaw għadd minn dawn l-impenji.

(3)       Kien hemm żviluppi konsiderevoli minn April 2007 u l-impenji miftiehma mar-Repubblika tal-Gżejjer Fiġi se jkollhom bżonn jiġu riveduti skont dan. Id-djalogu politiku se jkun il-kuntest għar-reviżjoni tal-impenji fid-dawl tal-qagħda legali attwali. Għalhekk għandu jkompli l-impenn prospettiv mill-ġdid lejn il-programmazzjoni ta’ assistenza futura għall-iżvilupp.

(4)       Id-Deċiżjoni Nru 2007/641/KE tiskadi fit-30 ta’ Settembru 2013. Huwa xieraq illi l-kontenut tagħha jkun aġġornat u l-validità tagħha tkun estiża skont dan.

(5)       L-Unjoni Ewropea se timpenja ruħha fi Djalogu Politiku sabiex tirrevedi u taġġorna l-Impenji Miftiehma tal-2007 u tadatta l-miżuri xierqa skont dan.

ADOTTA DIN ID-DEĊIŻJONI:

Artikolu 1

Id-Deċiżjoni tal-Kunsill 2007/641/KE hija emendata kif ġej:

Fl-Artikolu 3, it-tieni subparagrafu huwa sostitwit b’dan li ġej:

“Għandha tiskadi fil-31 ta’ Marzu 2015.” Għandha tiġi riveduta regolarment tal-anqas darba kull sitt xhur”;

Artikolu 2

L-ittra fl-Anness għal din id-Deċiżjoni għandha tiġi indirizzata lir-Repubblika tal-Fiġi.

Artikolu 3

Din id-Deċiżjoni għandha tidħol fis-seħħ dakinhar tal-adozzjoni tagħha.

Magħmul fi Brussell,

                                                                       F’isem il-Kunsill

                                                                       Il-President

ANNESS

Abbozz ta’ ittra L-Eċċellenza Tiegħu Ratu Epeli NAILATIKAU

President tar-Repubblika tal-Fiġi

Suva

Ir-Repubblika tal-Fiġi   Eċċellenza,

L-Unjoni Ewropea(UE) tagħti importanza kbira lid-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 9 tal-Ftehim ta’ Cotonou u l-Artikolu 3 tal-Istrument ta’ Kooperazzjoni għall-Iżvilupp. Is-sħubija AKP-UE hija bbażata fuq ir-rispett tad-drittijiet umani, il-prinċipji demokratiċi u l-istat tad-dritt, li flimkien jiffurmaw l-elementi essenzjali tal-Ftehim ta’ Cotonou, u huma l-bażi tar-relazzjonijiet ta’ bejnietna.

Għaddew sitt snin minn meta l-UE ħadet deċiżjoni dwar il-miżuri xierqa wara l-kolp ta’ stat militari, tal-2006, u minn meta sett ta’ impenji ġew miftehma mal-Fiġi.

L-UE tinnota li mill-2007 diversi impenji miftiehma ma għadhomx jgħoddu u ftit minnhom jeħtieġu reviżjoni fid-dawl ta’ qafas legali l-ġdid tal-Fiġi. Sabiex ikollna bażi xierqa għall-valutazzjoni tal-progress tar-riforma tal-Fiġi, jeħtieġ li nirrevedu dawn l-impenji flimkien, b’kunsiderazzjoni tas-sitwazzjoni attwali u l-qafas legali.

Għaldaqstant, l-UE ddeċidiet li tinkludi fid-deċiżjoni ġdida tagħha dwar miżuri xierqa ir-rekwiżit li l-UE jkollha djalogu politiku msaħħaħ mal-Fiġi skont l-Artikolu 8 tal-Ftehim ta’ Cotonou. Dan bl-għan li jiġi reveduti flimkien l-impenji miftiehma tal-2007 u jiġu adattati l-miżuri xierqa (mehmuża ma’ din l-ittra) kif xieraq bħala passi meħtieġa biex jiġi żgurat ir-rispett għad-drittijiet tal-bniedem, ir-restawr mill-ġdid tad-demokrazija u r-rispett għall-istat tad-dritt sakemm iż-żewġ partijiet jikkonkludu li n-natura msaħħa tad-djalogu serviet l-għan taghħa.

Peress li għad hemm xi restrizzjonijiet fuq ċerti drittijiet tal-bniedem u libertajiet fundamentali fil-Fiġi u fid-dawl tar-reviżjoni neċessarja tal-impenji miftiehma, l-UE ddeċidiet li testendi l-miżuri xierqa b'18-il xahar, sal-31 ta’ Marzu 2015. Dan se jipprovdi l-flessibbiltà meħtieġa u se jagħti kemm lill-UE u lil Fiġi ż-żmien li jeħtiġilhom biex jaqblu dwar l-impenji, biex jadattaw il-miżuri xierqa skont dan, u għall-gvern biex iżomm l-elezzjonijiet ippjanati għal Settembru 2014.

L-UE se timmonitorja l-progress magħmul lejn ir-ritorn għat-tmexxija kostituzzjonali u dan se jibqa jiggwida d-deċiżjonijiet futuri tagħna dwar il-kooperazzjoni għall-iżvilupp. F’dan l-ispirtu l-UE tikkonferma r-rieda tagħha biex tidħol għal preparamenti tal-proċess tal-programmazzjoni tal-ħdax-il FEŻ, u li tinnotifika fiż-żmien dovut l-allokazzjoni indikattiva ta’ finanzjament nazzjonali f’dan il-proċess. L-iffinalizzar, l-iffirmar u l-implimentazzjoni tad-dokumenti ta’ programmazzjoni tal-ħdax-il FEŻ huma maħsuba għall-Gvern futur elett demokratikament.

Ladarba l-Fiġi tkun organizzat elezzjonijiet ħielsa u ġusti u ssodisfat l-impenji mifthiema u riveduti tagħha, ser issir missjoni ta’ reviżjoni taħt l-Artikolu 96, b’konformità mal-Ftehim ta’ Cotonou. Ibbażati fuq ftehim dwar ir-rakkomandazzjonijiet ta’ din il-valutazzjoni, il-miżuri xierqa tal-Artikolu 96 jistgħu mbagħad jiġu konklużi għal Fiġi.

Sabiex iġġib il-quddiem il-kooperazzjoni skont il-Ftehim ta’ Cotonou u l-Istrument ta’ Kooperazzjoni għall-Iżvilupp, l-UE tistieden lill-Gvern Proviżorju sabiex jinvolvi ruħu fid-djalogu politiku msaħħaħ mal-UE, mill-iktar fis possibbli.

L-UE tilqa’ wkoll l-impenn mal-Grupp ta' Kuntatt tal-Forum Ministerjali tal-Gżejjer tal-Paċifiku imwaqqaf biex jimmonitorja l-progress tal-preparazzjonijiet tal-Fiġi għall-elezzjonijiet u d-demokrazija u tistenna b’ħerqa l-passi li ġejjin għal proċess elettorali trasparenti, parteċipattiv u kredibbli, li jwassal għal elezzjonijiet ħielsa u ġusti u ritorn tal-Fiġi għal tmexxija demokratika.

Dejjem tiegħek,

Magħmul fi Brussell,

F’isem il-Kunsill || Għall-Kummissjoni

C. ASHTON || A.PIEBALGS

President || Kummissarju

Anness 1 għall-Anness

Il-miżuri xierqa, li se jiġu adattati wara r-reviżjoni tal-impenji miftiehma taħt d-djalogu politiku msaħħaħ, huma kif ġej:

· l-għajnuna umanitarja u s-sostenn dirett lis-soċjetà ċivili u l-popolazzjonijiet vulnerabbli jistgħu jitkomplew;

· l-attivitajiet ta’ kooperazzjoni fis-seħħ, b’mod partikolari skont it-tmien u d-disa' FEŻ, tħallew jibqgħu għaddejjin;

· l-attivitajiet ta' kooperazzjoni li jistgħu jgħinu biex tirritorna d-demokrazija u biex tittejjeb it-tmexxija jistgħu jitkomplew, għajr taħt ċirkustastanzi verament eċċezzjonali;

· l-implimentazzjoni tal-miżuri ta' akkumpanjament fir-rigward tar-riforma taz-zokkor tal-2006, tista' tipproċedi. Il-Ftehim ta’ Finanzjament ġie ffirmat fil-livell tekniku mill-Fiġi fid-19 ta’ Ġunju 2007. Ta' min jinnota li l-Ftehim ta' Finanzjament jinkludi klawżola ta' sospensjoni;

· l-allokazzjoni taz-zokkor għall-2007 hija żero;

· id-disponibilità tal-allokazzjoni taz-zokkor għall-2008 kienet soġġetta għal prova ta’ tħejjija kredibbli u opportuna ta’ elezzjonijiet skont l-impenji miftiehma, b'mod partikulari dwar iċ-ċensiment, it-tfassil mill-ġdid tal-konfini u r-riforma elettorali skont il-Kostituzzjoni, u miżuri li ttieħdu biex jiżguraw il-funzjonament tal-Uffiċċju Elettorali, li jinkludi l-ħatra ta’ Kontrollur tal-Elezzjonijiet sat-30 ta’ Settembru 2007 skont il-Kostituzzjoni. Din l-allokazzjoni taz-zokkor għall-2008 ntilfet fil-31 ta’ Diċembru 2009;

· l-allokazzjoni taz-zokkor għall-2009 ġiet imħassra f'Mejju 2009 għaliex il-Gvern Proviżorju ddeċieda li jittardja l-elezzjonijiet ġenerali sa Settembru 2014;

· l-allokazzjoni għall-2010 ġiet imħassra qabel l-1 ta' Mejju 2010 peress li ma sar l-ebda progress fit-tkomplija tal-proċess demokratiku; madankollu, minħabba s-sitwazzjoni kritika tas-settur taz-zokkor, parti mill-allokazzjoni twarrbet għal għajnuna diretta lill-popolazzjoni direttament dipendenti fuq il-produzzjoni taz-zokkor sabiex tnaqqas il-konsegwenzi soċjali ħżiena. Dawn il-fondi huma ġestiti b’mod ċentrali mid-Delegazzjoni tal-UE f'Suva u ma jiġux mogħtija lill-Gvern;

· il-preparazzjoni tal-programmazzjoni għal ħdax il- FEŻ tista tiġi mnedija, għalhekk il-Fiġi tista tistenna li tiġi notifikata b'allokazzjoni indikattiva meta jiġi l-waqt.

· appoġġ speċifiku għat-tħejjija u l-implimentazzjoni ta' impenji ewlenin, b'mod partikulari b'appoġġ għat-tħejjija u/jew it-twettiq ta' elezzjonijiet, għandhom jiġu kkunsidrati;

· il-kooperazzjoni reġjonali, u l-parteċipazzjoni tal-Fiġi fiha, mhix affettwata,

· il-monitoraġġ tal-impenji ser isir b'konformità mat-termini fl-Anness għal din l-ittra li jikkonċerna d-djalogu regolari, u l-kooperazzoni effettiva ma' valutazzjonijiet u missjonijiet ta' monitoraġġ u rappurtaġġ.

Anness 2 għall-Anness

IMPENJI MIFTIEHMA MAR-REPUBBLIKA TAL-GŻEJJER TAL-FIĠI FL-2007

A.           Rispett lejn il-Prinċipji Demokratiċi

Impenn Nru 1

Illi jsiru elezzjonijiet parlamentari ħielsa u ġusti fi żmien 24 xahar mill-1 ta’ Marzu 2007, suġġetti għal sejbiet ta’ evalwazzjoni li għandha ssir mill-awdituri indipendenti maħtura mis-Segretarjat tal-Forum tal-Gżejjer tal-Paċifiku. Il-proċessi li jwasslu għall-elezzjonijiet ser ikunu, b'mod konġunt, sorveljati, adattati u riveduti kif xieraq fuq il-bażi ta' parametri maqbula b'mod reċiproku. Dan jimplika b'mod partikulari illi:

· sat-30 ta' Ġunju 2007 l-Gvern Proviżorju se jkun addotta skeda li tistabbilixxi dati għat-tlestija ta' diversi passi li jridu jittieħdu fir-rigward tat-tħejjija tal-elezzjonijiet parlamentari l-ġodda,

· l-iskeda tispeċifika ż-żmien ta’ ċensiment, it-tfassil mill-ġdid tal-konfini u r-riforma elettorali,

· id-deċiżjoni dwar il-konfini u r-riforma elettorali se tittieħed b'konformità mal-Kostituzzjoni,

· ser jittieħdu miżuri sabiex jiġi assigurat il-funzjonament tal-Uffiċċju Elettorali, inkluż il-ħatra ta' Kontrollur tal-Elezzjonijiet sat-30 ta' Settembru 2007 b'konformità mal-Kostituzzjoni,

· il-ħatra tal-Viċi-President ser issir b'konformità mal-Kostituzzjoni.

Impenn Nru 2

Illi l-Gvern Proviżorju, meta jadotta inizjattivi serji ta’ politika leġiżlattiva, fiskali u oħrajn, għandu jikkunsidra konsultazzjonijiet mas-soċjetà ċivili u l-partijiet interessati relevanti l-oħra.

B.           L-Istat tad-Dritt

Impenn Nru 1

Illi l-Gvern Proviżorju għandu jagħmel l-aħjar tiegħu sabiex ma jħallix li jsiru dikjarazzjonijiet minn aġenziji ta' sigurtà maħsuba biex jintimidaw.

Impenn Nru 2

Illi l-Gvern Proviżorju iħares il-Kostituzzjoni tal-1997 u jiggarantixxi l-ħidma normali u indipendenti tal-istituzzjonijiet kostituzzjonali, bħall-Kummissjoni tal-Fiġi għad-Drittijiet tal-Bniedem, il-Kummissjoni għas-Servizz Pubbliku, u l-Kummissjoni tal-Uffiċċji Kostituzzjonali. L-indipendenza u l-ħidma sostanzjali tal-Kunsill il-Kbir tal-Kapijiet ser jiġu ppreservati.

Impenn Nru 3

Illi l-indipendenza tal-ġudikatura tkun rispettata bis-sħiħ, li titħalla taħdem liberament u li d-deċiżjonijiet tagħha jkunu rispettati mill-partijiet kollha kkonċernati, b’mod partikulari:

· li l-Gvern Proviżorju jimpenja ruħu li jaħtar it-tribunal skont is-Sezzjoni 138(3) tal-Kostituzzjoni sal-15 ta' Lulju 2007,

· li kwalunkwe ħatra u/jew tneħħija ta’ imħallfin għandha għalhekk issir b'konformità stretta mad-dispożizzjonijiet kostituzzjonali u r-regoli tal-proċedura,

· li ma jkun hemm l-ebda każ ta’ ndħil, fi kwalunkwe forma, mill-forzi miltari u l-pulizija jew mill-Gvern Proviżorju fil-proċess ġudizzjarju, inkluż rispett sħiħ għall-professjoni legali.

Impenn Nru 4

Illi l-proċeduri kriminali kollha marbuta mal-korruzzjoni jkunu indirizzati permezz tal-mezzi ġudizzjarji xierqa u li kwalunkwe korpi oħrajn li jistgħu jitwaqqfu sabiex jinvestigaw każijiet allegatament ta' korruzzjoni joperaw fil-limiti kostituzzjonali.

C.           Drittijiet tal-Bniedem u l-Libertajiet Fundamentali

Impenn Nru 1

Il-Gvern Proviżorju ser jieħu l-passi kollha meħtieġa sabiex l-allegazzjonijiet kollha ta’ ksur tad-drittijiet tal-bniedem jiġu nvestigati jew indirizzati skont il-proċeduri u l-fora varji taħt il-liġijiet tal-Gżejjer tal-Fiġi.

Impenn Nru 2

Il-Gvern Proviżorju beħsiebu jneħħi r-Regolamenti ta’ Emerġenza Pubblika f'Mejju 2007, stante kwalunkwe theddida għas-sigurtà nazzjonali, l-ordni pubbliku u s-sikurezza.

Impenn Nru 3

Il-Gvern Proviżorju hu impenjat li jiżgura li l-Kummissjoni tad-Drittijiet tal-Bniedem fil-Fiġi taħdem b’indipendenza sħiħa u skont il-Kostituzzjoni.

Impenn Nru 4

Illi l-libertà tal-espressjoni u l-libertà tal-midja, fil-forom kollha tagħha, jkunu rispettati b'mod sħiħ kif previst fil-Kostituzzjoni.

D.        Is-segwitu tal-Impenji

Impenn Nru 1

Illi l-Gvern Proviżorju jimpenja ruħu li jżomm djalogu regolari biex tkun tista' ssir verifika tal-progress li jkun sar u jagħti lill-awtoritajiet/rappreżentanti tal-UE u l-Kummissjoni Ewropea aċċess sħiħ għall-informazzjoni dwar il-kwistjonijiet kollha relatati mad-drittijiet tal-bniedem, ir-restorazzjoni paċifika tad-demokrazija u l-istat tad-dritt fil-Fiġi.

Impenn Nru 2

Illi l-Gvern Proviżorju jikkoopera bis-sħiħ ma’ kwalunkwe missjoni mill-UE biex jiġi evalwat u sorveljat il-progress.

Impenn Nru 3

Illi mit-30 ta' Ġunju 2007, il-Gvern Proviżorju jibda jibgħat kull tliet xhur rapporti dwar il-progress li jkun sar fir-rigward tal-elementi essenzjali tal-Ftehim ta' Cotonou u dwar l-impenji.

Ta' min jinnota li ċerti kwistjonijiet jistgħu jiġu indirizzati b'mod effettiv biss permezz ta’ approċċ pragmatiku li jagħraf ir-realtajiet tal-preżent u li jiffoka fuq il-futur.

[1]               ĠU L 317, 15.12.2000, p. 3.

[2]               ĠU L 287, 4.11.2010, p. 3.

[3]               ĠU L 317, 15.12.2000, p. 376.

[4]               ĠU L 378, 27.12.2006, p. 41.

[5]               ĠU L 260, 5.10.2007, p. 15.

[6]               ĠU L 262, 6.10.2009, p. 43.

[7]               ĠU L 89, 9.4.2010, p. 7.

[8]               ĠU L 260, 2.10.2010, p. 10.

[9]               ĠU L 93, 7.4.2011, p. 2.

[10]             ĠU L 252, 28.9.2011, p. 1.

[11]             ĠU L 263, 28.9.2012, p. 2.