(1)

Iċ-Ċekja ppreżentat l-abbozz aġġornat tal-pjan nazzjonali integrat għall-enerġija u l-klima tagħha fit-23 ta’ Ottubru 2023.

(2)

Minħabba li s-sottomissjoni tal-abbozz tal-Pjan Nazzjonali għall-Enerġija u l-Klima aġġornat taċ-Ċekja kienet tard, il-Kummissjoni Ewropea kellha żmien limitat biex tabbozza l-valutazzjoni tagħha sabiex tadotta din ir-rakkomandazzjoni sitt xhur qabel l-iskadenza tal-Pjanijiet Nazzjonali għall-Enerġija u l-Klima, kif mitlub mill-Artikolu 9(2) tar-Regolament (UE) 2018/1999.

(3)

L-Artikolu 3 u l-Anness I tar-Regolament (UE) 2018/1999 (“ir-Regolament dwar il-Governanza”) jistabbilixxu l-elementi li għandhom jiġu inklużi fil-pjanijiet nazzjonali integrati aġġornati dwar l-enerġija u l-klima. F’Diċembru 2022, il-Kummissjoni adottat il-Gwida għall-Istati Membri dwar il-proċess u l-ambitu tat-tħejjija kemm tal-abbozz tal-pjanijiet nazzjonali għall-enerġija u l-klima kif ukoll tal-verżjoni finali aġġornata tagħhom (3). Il-Gwida identifikat l-aħjar prassi u ddeskriviet l-implikazzjonijiet tal-iżviluppi politiċi, legali u ġeopolitiċi reċenti fil-politiki tal-enerġija u tal-klima.

(4)

B’rabta mal-pjan REPowerEU (4), bħala parti miċ-ċikli 2022 u 2023 tas-Semestru Ewropew, il-Kummissjoni enfasizzat il-bżonnijiet ta’ riforma u investiment relatati mal-enerġija u l-klima tal-Istati Membri biex jiġu msaħħa kemm is-sigurtà tal-enerġija kif ukoll l-affordabbiltà permezz tal-aċċelerazzjoni tat-tranżizzjoni ġusta u favur l-ambjent. Dan huwa rifless fir-Rapporti tal-Pajjiżi għaċ-Ċekja (5) u r-Rakkomandazzjonijiet tal-Kunsill għaċ-Ċekja (6) tal-2022 u l-2023. Jenħtieġ li l-Istati Membri jikkunsidraw l-aktar rakkomandazzjonijiet reċenti speċifiċi għall-pajjiżi fil-pjanijiet nazzjonali integrati aġġornati għall-enerġija u l-klima finali tagħhom.

(5)

Ir-rakkomandazzjonijiet tal-Kummissjoni rigward it-twassil tal-miri nazzjonali skont ir-Regolament dwar il-Kondiviżjoni tal-Isforzi (7) (ESR) huma bbażati fuq il-probabilità li l-Istati Membri se jirrispettaw il-miri tal-2030, u jikkunsidraw ir-regoli dwar l-użu ta’ flessibbiltà skont l-ESR.

(6)

Ir-rakkomandazzjonijiet tal-Kummissjoni dwar il-Qbid, l-Użu u l-Ħżin tal-Karbonju (CCUS) għandhom l-għan li jkollhom ħarsa ġenerali tal-implimentazzjoni maħsuba għal dawn it-teknoloġiji fuq livell nazzjonali, inkluża informazzjoni dwar il-volumi annwali ta’ CO2 li huwa ppjanat li jinqabdu sal-2030, imqassmin skont is-sors ta’ CO2 maqbud li jkun ġej mill-installazzjonijiet koperti mid-Direttiva 2003/87/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (8) jew minn sorsi oħra, bħal sorsi bijoġeniċi jew qbid dirett mill-arja; dwar l-infrastruttura tat-trasport ippjanata għas-CO2; kapaċità ta’ ħżin domestiku potenzjali ta’ CO2 u l-volumi tal-injezzjoni ta’ CO2 maħsuba li jkunu disponibbli fl-2030.

(7)

Ir-rakkomandazzjonijiet tal-Kummissjoni dwar il-prestazzjoni skont ir-Regolament (UE) 2018/841 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (9) (ir-Regolament dwar l-Użu tal-Art, Tibdil fl-Użu tal-Art u l-Forestrija — “ir-Regolament LULUCF”) jindirizzaw il-konsenja mill-Istat Membru dwar ir-regola ta’ “ebda debitu” għall-perjodu 2021–2025 (il-Perjodu 1) u l-mira nazzjonali tiegħu għall-perjodu 2026–2030 (il-Perjodu 2), filwaqt li jitqiesu r-regoli li jirregolaw l-użu tal-flessibilitajiet kif stabbilit f’dak ir-Regolament. Ir-rakkomandazzjonijiet tal-Kummissjoni jqisu wkoll li fil-Perjodu 1 kwalunkwe eċċess ta’ emissjonijiet skont ir-Regolament LULUCF se jiġi ttrasferit awtomatikament għall-ESR.

(8)

Sabiex l-adattament għat-tibdil fil-klima jappoġġa kif xieraq il-kisba tal-objettivi tal-enerġija u tal-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima, huwa essenzjali li jiġu identifikati l-perikli potenzjali tat-tibdil fil-klima u li jiġu analizzati l-vulnerabbiltajiet u r-riskji klimatiċi li jistgħu jaffettwaw iż-żoni, il-popolazzjonijiet u s-setturi rilevanti. Ir-rakkomandazzjonijiet tal-Kummissjoni dwar l-adattament iqisu sa liema punt iċ-Ċekja integrat fl-għanijiet tal-adattament tal-NECP aġġornati tagħha li jqisu r-riskji klimatiċi, li jistgħu jipprevjenu liċ-Ċekja milli tilħaq l-objettivi u l-miri tal-Unjoni tal-Enerġija. Mingħajr politiki u miżuri speċifiċi ta’ adattament ippjanati u implimentati, il-kisba tal-objettivi fid-dimensjonijiet tal-Unjoni tal-Enerġija tkun f’riskju. Il-ġestjoni tal-ilma f’kundizzjonijiet klimatiċi li qed jinbidlu teħtieġ attenzjoni partikolari minħabba r-riskji ta’ tfixkil tal-elettriku peress li l-għargħar, is-sħana u n-nixfa jħallu impatt fuq il-produzzjoni tal-enerġija.

(9)

Ir-rakkomandazzjonijiet tal-Kummissjoni dwar l-ambizzjoni tal-enerġija rinnovabbli huma bbażati fuq il-formula stabbilita fl-Anness II tar-Regolament (UE) 2018/1999, li hija bbażata fuq kriterji oġġettivi, u fuq il-politiki u l-miżuri ewlenin nieqsa fl-abbozz tal-NECP aġġornat taċ-Ċekja biex tippermetti kisba f’waqtha u kosteffettiva tal-kontribut nazzjonali taċ-Ċekja għall-mira vinkolanti tal-enerġija rinnovabbli tal-Unjoni ta’ mill-inqas 42,5 % fl-2030, bl-isforz kollettiv biex din tiżdied għal 45 % skont id-Direttiva (UE) 2018/2001 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (10) dwar il-promozzjoni tal-enerġija minn sorsi rinnovabbli. Ir-rakkomandazzjonijiet tal-Kummissjoni huma bbażati wkoll fuq il-kontribut taċ-Ċekja għall-miri speċifiċi tal-Artikoli 15a, 22a, 23, 24 u 25 ta’ dik id-Direttiva u għall-politiki u l-miżuri relatati biex ma ddumx ma tiġi trasposta u implimentata. Ir-rakkomandazzjonijiet jirriflettu wkoll l-importanza li jiġi żviluppat ippjanar komprensiv fit-tul għall-implimentazzjoni tal-enerġija rinnovabbli, u b’mod partikolari r-riħ, biex tiżdied il-viżibbiltà għall-industrija tal-manifattura u l-operaturi tal-grilja Ewropej f’konformità mal-Pakkett Ewropew dwar l-Enerġija mir-Riħ (11).

(10)

Ir-rakkomandazzjonijiet tal-Kummissjoni rigward il-kontribut nazzjonali għall-effiċjenza enerġetika huma bbażati fuq l-Artikolu 4 tad-Direttiva (UE) 2023/1791 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (12) dwar l-effiċjenza enerġetika; u l-formula fl-Anness I ta’ dik id-Direttiva, u l-politiki u miżuri relatati biex tiġi implimentata.

(11)

Ir-rakkomandazzjonijiet tal-Kummissjoni jagħtu attenzjoni partikolari lill-miri, l-objettivi u l-kontributi u l-politiki u l-miżuri relatati biex jitwettaq il-pjan REPowerEU biex it-tneħħija gradwali tad-dipendenza mill-fjuwils fossili Russi issir malajr. Dawn iqisu t-tagħlimiet meħuda mill-implimentazzjoni tal-Pakkett Niffrankaw il-Gass għal Xitwa Sikura (13). Ir-rakkomandazzjonijiet jirriflettu l-importanza li tiġi msaħħa r-reżiljenza tas-sistema tal-enerġija fid-dawl tal-obbligi li jirriżultaw mir-Regolament (UE) 2019/941 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (14) dwar it-tħejjija għar-riskji fis-settur tal-elettriku u r-Regolament (UE) 2017/1938 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (15) dwar is-sigurtà tal-provvista tal-gass, u f’konformità mar-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni dwar il-ħżin tal-enerġija (16).

(12)

Ir-rakkomandazzjonijiet tal-Kummissjoni jqisu l-ħtieġa li tiġi aċċellerata l-integrazzjoni tas-suq intern tal-enerġija biex jissaħħaħ ir-rwol tal-flessibbiltà u tingħata s-setgħa u jiġu protetti l-konsumaturi. Ir-rakkomandazzjonijiet tal-Kummissjoni jqisu wkoll l-importanza li jiġi vvalutat l-għadd ta’ unitajiet domestiċi fil-faqar enerġetiku f’konformità mar-rekwiżiti tal-Artikolu 3 tar-Regolament (UE) 2018/1999, u r-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2023/2407 (17).

(13)

Ir-rakkomandazzjonijiet tal-Kummissjoni jirriflettu l-importanza li jiġu żgurati investimenti suffiċjenti fir-riċerka u l-innovazzjoni fil-qasam tal-enerġija nadifa biex jieħdu spinta fil-kapaċitajiet tal-iżvilupp u l-manifattura tagħhom, inklużi politiki u miżuri xierqa għall-industriji intensivi fl-enerġija u negozji oħra; u l-ħtieġa li tittejjeb il-forza tax-xogħol għal industrija b’emissjonijiet żero netti sabiex tiġi kkonsolidata ekonomija b’saħħitha, kompetittiva u nadifa fl-Unjoni.

(14)

Ir-rakkomandazzjonijiet tal-Kummissjoni huma msejsa fuq l-impenji meħuda skont il-Ftehim ta’ Pariġi biex jitnaqqas gradwalment l-użu tal-fjuwils fossili kif ukoll fuq l-importanza tat-tneħħija gradwali tas-sussidji għall-fjuwils fossili.

(15)

Ir-rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni dwar il-ħtiġijiet ta’ investiment issegwi l-valutazzjoni tagħha ta’ jekk l-abbozz tal-pjan aġġornat jipprovdix ħarsa ġenerali lejn il-ħtiġijiet tal-investiment biex jintlaħqu l-objettivi, il-miri u l-kontributi għad-dimensjonijiet kollha tal-Unjoni tal-Enerġija; tindika s-sorsi ta’ finanzjament, filwaqt li tiddistingwi s-sorsi privati u pubbliċi; u tiddeskrivi investimenti konsistenti mal-Pjan għall-Irkupru u r-Reżiljenza taċ-Ċekja, il-Pjanijiet Territorjali għal Tranżizzjoni Ġusta taċ-Ċekja u r-rakkomandazzjonijiet speċifiċi tal-2022–2023 għall-pajjiż maħruġa skont is-Semestru Ewropew, u tinkludi valutazzjoni makroekonomika robusta tal-politiki u l-miżuri ppjanati. Jenħtieġ li l-NECP jiżgura t-trasparenza u l-prevedibbiltà tal-politiki u l-miżuri nazzjonali, biex jappoġġa ċ-ċertezza tal-investiment.

(16)

Ir-rakkomandazzjonijiet tal-Kummissjoni jirriflettu l-importanza kruċjali ta’ konsultazzjoni reġjonali wiesgħa, u li tiġi żgurata konsultazzjoni bikrija u inklużiva dwar il-pjan, inkluża parteċipazzjoni pubblika effettiva b’informazzjoni u żmien suffiċjenti, f’konformità mal-Konvenzjoni ta’ Aarhus (18).

(17)

Ir-rakkomandazzjonijiet tal-Kummissjoni dwar it-tranżizzjoni ġusta jirriflettu l-valutazzjoni ta’ jekk il-pjan taċ-Ċekja jidentifikax fil-fond biżżejjed l-impatti soċjali, fuq l-impjiegi u fuq il-ħiliet rilevanti tat-tranżizzjoni klimatika u tal-enerġija u jiddeskrivi politiki u miżuri ta’ akkumpanjament adegwati biex jippromwovu tranżizzjoni ġusta, filwaqt li jikkontribwixxu għall-promozzjoni kemm tad-drittijiet tal-bniedem kif ukoll tal-ugwaljanza bejn il-ġeneri.

(18)

Ir-rakkomandazzjonijiet tal-Kummissjoni liċ-Ċekja huma sostnuti mill-valutazzjoni tal-abbozz tal-NECP aġġornat tagħha (19), li qed tiġi ppubblikata ma’ din ir-Rakkomandazzjoni.

(19)

Jenħtieġ li ċ-Ċekja tqis kif xieraq ir-rakkomandazzjonijiet attwali hi u tiżviluppa l-NECP integrat aġġornat finali tagħha li għandu jiġi ppreżentat sat-30 ta’ Ġunju 2024.

(20)

Skont ir-Regolament (UE) 2021/1119 (il-Liġi Ewropea dwar il-Klima), il-Kummissjoni hija meħtieġa tivvaluta l-konsistenza tal-miżuri nazzjonali mal-objettiv tan-newtralità klimatika u mal-iżgurar tal-progress fl-adattament. Il-Kummissjoni vvalutat il-konsistenza tal-miżuri taċ-Ċekja ma’ dawn l-objettivi (20). Ir-rakkomandazzjonijiet li ġejjin huma bbażati fuq dik il-valutazzjoni. Jenħtieġ li ċ-Ċekja tqis kif xieraq dawn ir-rakkomandazzjonijiet u ssegwihom f’konformità mal-Liġi Ewropea dwar il-Klima.

(21)

Filwaqt li l-emissjonijiet netti ta’ gassijiet serra tal-Unjoni (inkluż mill-użu tal-art, mit-tibdil tal-użu tal-art u mill-forestrija (LULUCF) u bl-esklużjoni tat-trasport internazzjonali) juru xejra ’l isfel b’mod kumplessiv, ġeneralment f’konformità mat-trajettorja lineari li tilħaq il-mira klimatika tal-Unjoni għall-2030 ta’ -55 % u l-objettiv tan-newtralità klimatika tal-Unjoni għall-2050, il-pass tat-tnaqqis tal-emissjonijiet jeħtieġ jiġi aċċellerat u hemm bżonn li tittieħed azzjoni mill-Istati Membri. Il-progress fl-Istati Membri tħallat ma’ diversi sfidi u dgħufijiet settorjali li jeħtieġ jiġu rimedjati mingħajr aktar dewmien. Il-valutazzjoni, ibbażata fuq l-informazzjoni disponibbli, turi li l-progress lejn l-objettiv tan-newtralità klimatika tal-Unjoni jidher li mhuwiex biżżejjed għaċ-Ċekja. Strateġiji fit-tul affidabbli huma l-qofol biex tinkiseb it-trasformazzjoni ekonomika meħtieġa biex nimxu lejn l-objettiv tan-newtralità klimatika tal-Unjoni.

(22)

Adattament effettiv fuq l-iskala meħtieġa u fis-setturi esposti kollha jirrikjedi struttura ta’ governanza b’mandat ċar u koordinazzjoni b’appoġġ politiku ta’ livell għoli. Din l-istruttura tista’ tinkludi taskforce jew kumitat interdipartimentali. Il-politiki ta’ adattament jenħtieġ li jiffukaw fuq oqsma jew setturi partikolarment vulnerabbli għat-tibdil fil-klima, jew li l-attivitajiet tagħhom huma essenzjali għar-reżiljenza ta’ setturi oħra, jew li għandhom importanza sinifikanti għall-ekonomija nazzjonali jew għas-saħħa pubblika. Huwa meħtieġ rispons prijoritarju dwar l-impatti u r-riskji li huma mistennija jaffettwaw l-infrastruttura kritika jew is-sistemi b’ħajja twila, jew li huma mistennija li jaffettwaw is-sistemi b’mod irriversibbli, filwaqt li titqies l-interazzjoni mal-iżvilupp soċjoekonomiku jew ma’ fatturi oħra mhux klimatiċi. Jistgħu jiġu mobilizzati diversi strumenti ta’ finanzjament tal-UE biex jiffinanzjaw l-adattament. Jenħtieġ li l-kunsiderazzjonijiet tar-reżiljenza għall-klima jitqiegħdu fuq quddiem nett meta l-Istati Membri jfasslu l-pjanijiet nazzjonali tagħhom skont il-fondi rilevanti tal-UE. Jenħtieġ li xejn mill-infiq ma jxekkel l-adattament: jiġifieri, iżid il-vulnerabbiltajiet la għall-benefiċjarji u lanqas għal ħaddieħor. Il-ħtiġijiet tal-investiment fl-adattament għat-tibdil fil-klima qed jiżdiedu u se jaċċelleraw matul id-deċennji li ġejjin. Il-finanzjament imtejjeb jenħtieġ li jkun akkumpanjat minn kapaċità u għarfien espert suffiċjenti meħtieġa għall-amministrazzjoni kif ukoll għall-implimentazzjoni biex tiġi żgurata l-kwalità tal-infiq u l-kapaċità ta’ assorbiment u biex jiġi evitat l-adattament ħażin. Apparti l-finanzjament pubbliku u privat, l-istrumenti innovattivi ta’ finanzjament jistgħu jiġu esplorati wkoll permezz ta’ kooperazzjoni mas-settur privat u mal-istituzzjonijiet finanzjarji.

(23)

L-aktar komunitajiet vulnerabbli huma dawk bi probabbiltà għolja li jiġu affettwati mit-tibdil fil-klima. L-esponiment inugwali u l-vulnerabbiltà għall-impatti klimatiċi ta’ reġjuni u gruppi soċjoekonomiċi differenti jaggravaw l-inugwaljanzi u l-vulnerabbiltajiet li diġà jeżistu. Jenħtieġ li reżiljenza ġusta tnaqqas il-piż inugwali tar-riskju klimatiku u li tiżgura ekwità fid-distribuzzjoni tal-benefiċċji tal-adattament. L-abbiltà sistemika ta’ aġġustament għat-tibdil fil-klima hija karatteristika ewlenija biex tiġi evitata jew moderata l-ħsara potenzjali, biex jittieħed vantaġġ mill-opportunitajiet, u biex jiġu indirizzati l-konsegwenzi. L-impatti fiżiċi tat-tibdil fil-klima qed jevolvu b’pass aktar mgħaġġel milli kien mistenni. Il-progress fil-kapaċità tal-adattament huwa meħtieġ fil-livelli kollha tal-gvern, u fis-setturi pubbliċi u privati, u jirrekjedi aktar sensibilizzazzjoni dwar il-vulnerabbiltajiet u r-riskji. Il-partijiet ikkonċernati privati huma aġenti tal-bidla billi jipprovdu informazzjoni, riżorsi, kapaċitajiet, u finanzjament. Il-livell lokali għandu kompetenzi li jistgħu jħallu impatt fuq ir-reżiljenza għall-klima b’mod aktar ġenerali. It-tħejjija u l-implimentazzjoni ta’ politiki ta’ adattament sottonazzjonali huma ta’ importanza sinifikanti.

(24)

Is-soluzzjonijiet ibbażati fuq in-natura joffru għażliet ta’ adattament u mitigazzjoni effiċjenti u kosteffettivi, jekk l-implimentazzjoni tagħhom tkun inċentivata permezz ta’ oqfsa strateġiċi, politiki u finanzjament. Dawn jistgħu jiġu implimentati b’mod indipendenti jew jiġu integrati f’miżuri oħra ta’ adattament u ta’ mitigazzjoni, flimkien ma’ soluzzjonijiet aktar teknoloġiċi jew ibbażati fuq l-infrastruttura. L-implimentazzjoni jeħtieġ tqis il-kumplessità tal-ekosistemi u l-effetti mbassra tat-tibdil fil-klima, il-kuntest lokali, l-interessi u l-valuri li għandhom x’jaqsmu, u l-kundizzjonijiet soċjoekonomiċi.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

1.

2.

3.

4.

5.