(1)

Il-pandemija tal-COVID-19, l-impatt tagħha fuq il-ktajjen tal-provvista tal-ikel, u ż-żieda fil-prezzijiet tal-enerġija u tal-inputs agrikoli sa mill-ħarifa tal-2021 qed ipoġġu s-settur agrikolu taħt pressjoni. Il-prezzijiet tal-input żdiedu b’mod sinifikanti fis-setturi agrikoli kollha. Il-kostijiet tal-enerġija u tal-fertilizzanti żdiedu minħabba l-iżviluppi ġeopolitiċi u ġeoekonomiċi saħansitra qabel il-gwerra ta’ aggressjoni tar-Russja kontra l-Ukrajna li aggravat is-sitwazzjoni u kellha impatt negattiv sinifikanti ulterjuri fuq l-aspettattivi tas-suq.

(2)

B’riżultat ta’ dan, is-sehem tal-kostijiet tal-enerġija u tal-fertilizzanti fil-konsum intermedju totali kien żdied b’mod sinifikanti fl-2022, bl-akbar żieda osservata għall-azjendi agrikoli tal-għelejjel tal-għelieqi u tal-għelejjel permanenti, fiż-żewġ każijiet minħabba li ġew esposti għall-kostijiet tal-fertilizzanti. Il-prezzijiet tal-fertilizzanti għadhom f’livelli għoljin ħafna storikament. Id-data tissuġġerixxi li l-bdiewa rreaġixxew billi naqqsu l-użu tagħhom tal-fertilizzanti b’konsegwenzi negattivi inċerti fuq ir-rendimenti u l-kwalità tal-prodotti tal-ikel u tal-għalf.

(3)

Il-prezzijiet ta’ inputs oħra għall-bdiewa u għall-operaturi tal-katina alimentari bħal pereżempju l-prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti u t-trattamenti tas-saħħa tal-annimali, il-makkinarju u l-imballaġġ żdiedu f’konformità mal-inflazzjoni ġenerali.

(4)

Il-prezzijiet tal-prodotti agrikoli żdiedu wkoll fl-2022 fl-isfond tal-irkupru mill-pandemija tal-COVID-19 u t-tħassib dwar provvisti globali suffiċjenti wara l-attakk tar-Russja fuq l-Ukrajna. Madankollu, f’ċerti setturi bħas-setturi tal-ħalib, tal-inbid jew tal-frott u l-ħxejjex, dawn il-prezzijiet għoljin ma kinux kapaċi jikkumpensaw għall-eżiti tan-negozju li kienu sejrin għall-agħar minħabba l-kostijiet ogħla tal-input.

(5)

Dan l-aħħar, il-prezzijiet għall-biċċa l-kbira tal-prodotti agrikoli bħaċ-ċereali, iż-żrieragħ żejtnin, il-prodotti tal-ħalib jew l-inbid qed jonqsu b’mod sinifikanti. F’ċerti Stati Membri u reġjuni, is-sitwazzjoni saret partikolarment diffiċli peress li l-proporzjon bejn il-prezzijiet tal-input u l-prezzijiet tal-prodotti agrikoli marret għall-agħar.

(6)

Iż-żieda fil-kostijiet għall-produtturi wasslet għal prezzijiet għoljin għall-konsumatur fuq prodotti tal-ikel fl-Unjoni kollha, u dan kellu konsegwenzi fuq l-affordabbiltà tal-ikel. L-aktar ċifri reċenti juru inflazzjoni persistentement għolja fil-prezzijiet tal-ikel għall-konsumaturi ta’ aktar minn 15 % fl-Unjoni kollha. F’ċerti Stati Membri, il-valuri jilħqu kważi 40 %. Hemm evidenza li l-prezzijiet għoljin qed jaffettwaw il-livell ta’ konsum f’ċerti setturi tal-ikel, bħal-laħam, l-inbid jew il-frott u l-ħxejjex. Il-konsumaturi qed iċaqilqu d-domanda għal ikel irħas u lil hinn minn ikel bħal ikel organiku, inbid u ikel protett minn denominazzjonijiet ta’ oriġini u indikazzjonijiet ġeografiċi. Tali ċaqliq fid-domanda x’aktarx li jkollu impatt negattiv fuq ir-redditi fuq l-investiment li jakkumulaw għall-produtturi.

(7)

F’ċerti setturi agrikoli u f’ċerti Stati Membri dan ix-xenarju ġenerali ta’ diffikultà ekonomika ġie aggravat minn sfidi urġenti speċifiċi għas-settur.

(8)

Avvenimenti meteoroloġiċi avversi reġjonali eċċezzjonali reċenti bħan-nixfa (Spanja, l-Italja u l-Portugall) u l-għargħar (l-Italja) ikkawżaw ħsara sinifikanti lill-produtturi agrikoli li tipperikola l-vijabbiltà ekonomika tagħhom. Filwaqt li hemm indikazzjonijiet li avvenimenti bħal dawn iseħħu f’kuntest ġenerali ta’ żieda fir-riskji għall-agrikoltura relatati mat-tibdil fil-klima, l-intensità ta’ dawk l-avvenimenti kienet straordinarja.

(9)

Fir-rigward tas-settur taċ-ċereali u ż-żrieragħ żejtnin, l-avvenimenti estremi tat-temp li jolqtu diversi reġjuni tal-Unjoni li jipproduċu qed jikkompromettu serjament l-għelejjel tar-rebbiegħa u tas-sajf, f’termini ta’ volum u kwalità. Is-settur qed jiffaċċja prezzijiet li qed jonqsu. Meta mqabbla mas-sena l-oħra, il-prezzijiet taċ-ċereali naqsu b’madwar 40 %. Dan joħloq problemi għall-bdiewa, peress li ħafna kienu xtraw inputs għaljin f’dawn l-aħħar xhur u issa qed jiffaċċjaw prezzijiet tas-suq għall-prodotti tagħhom li bilkemm, jew f’xi każijiet ma jkoprux il-kostijiet tagħhom. Barra minn hekk, xi bdiewa ma setgħux jiżirgħu l-għelieqi tagħhom minħabba l-livelli baxxi ta’ umdità fil-ħamrija u d-disponibbiltajiet baxxi tal-ilma għat-tisqija, li se jwassal għal tnaqqis fil-produzzjoni u fir-rendimenti. Dan huwa partikolarment il-każ fiċ-Ċekja, fid-Danimarka, fl-Irlanda, fi Spanja, fi Franza, f’Ċipru, fil-Latvja, fl-Awstrija, fil-Portugall, fis-Slovenja u fl-Iżvezja.

(10)

Is-sitwazzjoni tas-suq fis-settur tal-frott u l-ħxejjex hija diffiċli ħafna, minħabba l-inflazzjoni għolja li taffettwa l-konsum, li huwa stmat li naqas mill-inqas b’10 %, aggravat minn kost għoli tal-enerġija. L-enerġija hija fattur ta’ kost importanti fil-produzzjoni tas-serer u fil-loġistika ta’ wara l-ħsad. Minħabba f’hekk, il-produtturi għadhom qed iħabbtu wiċċhom ma’ pressjoni rigward il-marġnijiet tagħhom minkejja ż-żieda fil-prezzijiet agrikoli. Is-settur tal-ħops qed jiffaċċja sfidi simili. Is-sitwazzjoni qed taffettwa diversi Stati Membri, b’mod partikolari l-Belġju, iċ-Ċekja, il-Ġermanja, l-Estonja, l-Irlanda, il-Greċja, il-Kroazja, l-Italja, Ċipru, il-Latvja, in-Netherlands, is-Slovenja u l-Finlandja.

(11)

Fis-settur tal-annimali, il-prezzijiet għoljin tal-għalf flimkien mal-prezz tal-enerġija u l-inflazzjoni ġenerali qed jikkawżaw diffikultajiet serji għall-produtturi. Minkejja l-livelli ġenerali favorevoli tal-prezzijiet għaċ-ċanga, il-laħam tal-majjal u l-pollam, il-produtturi għandhom problemi biex ikopru l-kostijiet tal-produzzjoni tagħhom. Dawn huma saħansitra aktar evidenti fis-settur tal-ħalib, peress li l-prezzijiet bdew jonqsu b’mod sinifikanti mill-ogħla livelli tagħhom fi tmiem l-2022. Barra minn hekk, il-prezzijiet tal-konsumatur għall-prodotti tal-ikel jaffettwaw id-domanda tal-konsumatur għal prodotti ta’ kwalità, li jikkostitwixxu sehem kbir mill-introjtu tal-bdiewa f’dawk is-setturi. Is-settur tal-ħalib fil-Latvja u l-Litwanja jinsab f’sitwazzjoni partikolarment diffiċli peress li l-prezzijiet nazzjonali tal-ħalib naqsu aktar milli fi Stati Membri oħra. Iżda wkoll fil-Belġju, fiċ-Ċekja, fil-Ġermanja, fl-Estonja, fil-Greċja, fi Spanja, fi Franza, fil-Kroazja, fl-Italja, f’Ċipru, fil-Lussemburgu, f’Malta, fl-Awstrija, fis-Slovenja u fil-Finlandja, is-setturi tal-bhejjem isibu ruħhom fid-diffikultajiet imsemmija hawn fuq.

(12)

It-tnaqqis fid-domanda minħabba l-inflazzjoni, inkluż fis-swieq tal-esportazzjoni, flimkien ma’ livelli għoljin ta’ provvista, jaffettwaw b’mod partikolari s-settur tal-inbid f’ċerti reġjuni, speċjalment fir-rigward tal-inbejjed ħomor u rożè. In-nuqqas ta’ ċertezza fis-suq tal-inbid ġie xprunat ukoll minn żieda fil-kostijiet tal-input u minn avvenimenti tat-temp irregolari. Il-Ġermanja, Spanja, Franza, l-Italja u l-Portugall huma partikolarment affettwati minn dan l-iżvilupp.

(13)

Huwa possibbli li l-miżura temporanja ta’ distillazzjoni ta’ kriżi introdotta fl-Artikolu 2 tar-Regolament Delegat tal-Kummissjoni (UE) 2023/1225 (2) li tippermetti lill-Istati Membri jintroduċu programmi ta’ appoġġ nazzjonali fis-settur tal-inbid mhux se tkun biżżejjed biex tindirizza s-sitwazzjoni minħabba l-limitazzjoni finanzjarja tal-programmi. Jenħtieġ għalhekk, li l-Istati Membri jitħallew jużaw aktar riżorsi finanzjarji biex isaħħu l-allokazzjonijiet baġitarji tagħhom għall-programmi nazzjonali ta’ appoġġ fis-settur tal-inbid bil-ħsieb li jiffinanzjaw aktar operazzjonijiet ta’ distillazzjoni soġġetti għall-istess rekwiżiti ta’ eliġibbiltà u kundizzjonijiet ta’ appoġġ, bl-eċċezzjoni tal-iskadenza għall-implimentazzjoni li għandha tiġi adattata għall-operazzjonijiet iffinanzjati skont dan ir-Regolament. Jekk Stat Membru jagħżel li jagħmel użu minn din il-possibbiltà, il-kontribuzzjoni finanzjarja tal-Unjoni prevista minn dan ir-Regolament jenħtieġ li tkun disponibbli flimkien mal-allokazzjonijiet finanzjarji stabbiliti fl-Anness VII tar-Regolament (UE) 2021/2115 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (3) għas-snin finanzjarji 2023 u 2024.

(14)

Il-prezzijiet tal-input li għadhom għoljin ħafna, it-tnaqqis fil-prezzijiet għall-prodotti agrikoli, kif ukoll il-problemi li jaffettwaw ċerti setturi u Stati Membri jistgħu jikkawżaw problemi ta’ likwidità għall-produtturi agrikoli. L-Istati Membri qed jirrikorru għal miżuri ta’ għajnuna mill-Istat skont ir-regoli tal-Unjoni dwar l-għajnuna mill-Istat f’attentat biex jindirizzaw is-sitwazzjoni.

(15)

Il-Kummissjoni ddeċidiet dwar żewġ pakketti ta’ appoġġ ta’ emerġenza fl-agrikoltura li minnhom jibbenefikaw ċerti Stati Membri biex jikkumpensaw lill-bdiewa fis-setturi l-aktar affettwati taċ-ċereali u ż-żrieragħ żejtnin: Ir-Regolamenti ta’ Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2023/739 (4) u (UE) 2023/1343 (5) kellhom il-mira li jindirizzaw l-effetti negattivi kkawżati mill-pressjoni fuq il-prezzijiet fis-setturi msemmija. It-tielet pakkett ta’ appoġġ ta’ emerġenza preżenti jikkonċerna l-bdiewa fi Stati Membri oħra li jbatu minn problemi speċifiċi li għandhom impatt fuq il-vijabbiltà tal-produzzjoni agrikola.

(16)

Għalhekk jenħtieġ li tiġi adottata miżura eċċezzjonali biex tikkontribwixxi biex jiġu indirizzati l-problemi speċifiċi identifikati u biex jiġi evitat deterjorament rapidu tal-produzzjoni f’dawk l-Istati Membri li ma kinux benefiċjarji taż-żewġ pakketti ta’ appoġġ agrikolu reċenti stabbiliti bir-Regolamenti ta’ Implimentazzjoni (UE) 2023/739 u (UE) 2023/1343.

(17)

Id-diffikultajiet imsemmija jikkostitwixxu problemi speċifiċi skont it-tifsira tal-Artikolu 221 tar-Regolament (UE) Nru 1308/2013. Ma jistgħux jiġu indirizzati faċilment mill-miżuri meħuda skont l-Artikoli 219 jew 220 ta’ dak ir-Regolament. Is-sitwazzjoni mhijiex marbuta speċifikament ma’ tfixkil partikolari eżistenti fis-suq jew ma’ theddida preċiża tiegħu. Mhijiex marbuta la ma’ miżuri li jikkombattu t-tixrid tal-mard tal-annimali, u lanqas ma’ telf fil-fiduċja tal-konsumaturi minħabba r-riskji għas-saħħa pubblika, tal-annimali jew tal-pjanti.

(18)

L-ammonti disponibbli għall-Istati Membri benefiċjarji jenħtieġ li jiġu ddeterminati, filwaqt li jitqies b’mod partikolari l-piż rispettiv tagħhom fis-settur agrikolu tal-Unjoni, abbażi tal-limiti massimi netti għall-pagamenti diretti stabbiliti fl-Anness III tar-Regolament (UE) Nru 1307/2013 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (6). L-ammonti għal Spanja, l-Italja u l-Portugall jenħtieġ li jqisu li dawn il-pajjiżi huma l-Istati Membri ewlenin affettwati mill-avvenimenti meteoroloġiċi avversi eċċezzjonali. L-ammonti għal-Latvja u l-Litwanja jenħtieġ li jqisu li dawn il-pajjiżi jiffaċċjaw sitwazzjoni partikolarment ta’ sfida fis-settur tal-ħalib.

(19)

L-Istati Membri benefiċjarji jenħtieġ li jqassmu l-għajnuna permezz tal-aktar mezzi effettivi abbażi ta’ kriterji oġġettivi u mhux diskriminatorji li jqisu l-kobor tad-diffikultajiet u d-danni ekonomiċi li jiffaċċaw il-bdiewa kkonċernati. Jenħtieġ li jiżguraw li l-bdiewa jkunu l-benefiċjarji aħħarin tal-għajnuna u jevitaw kwalunkwe distorsjoni tas-suq jew tal-kompetizzjoni.

(20)

Minħabba li l-ammonti allokati lill-Istati Membri benefiċjarji jindirizzaw biss b’mod parzjali d-diffikultajiet ekonomiċi mġarrba mill-bdiewa, jenħtieġ li dawn l-Istati Membri jitħallew jagħtu appoġġ nazzjonali addizzjonali lill-produtturi, skont il-kundizzjonijiet u fil-limiti ta’ żmien stabbilit minn dan ir-Regolament.

(21)

Sabiex l-Istati Membri benefiċjarji jingħataw il-flessibbiltà biex iqassmu l-għajnuna skont il-ħtieġa taċ-ċirkustanzi tal-bdiewa kkonċernati, jenħtieġ li jkunu jistgħu jakkumulaw din l-għajnuna ma’ appoġġ ieħor iffinanzjat mill-Fond Agrikolu Ewropew ta’ Garanzija u mill-Fond Agrikolu Ewropew għall-Iżvilupp Rurali, mingħajr ma jagħtu kumpens żejjed lill-bdiewa.

(22)

Sabiex jiġi evitat kumpens żejjed, jenħtieġ li l-Istati Membri benefiċjarji jqisu l-appoġġ mogħti fil-qafas ta’ strumenti oħra ta’ appoġġ nazzjonali jew tal-Unjoni jew skemi privati biex jirrispondu għat-telf ekonomiku kkonċernat.

(23)

Peress li l-għajnuna tal-Unjoni hija stabbilita bl-euro, u sabiex tkun żgurata l-applikazzjoni uniformi u simultanja, jeħtieġ li tiġi ffissata data għall-konverżjoni tal-ammont allokat lill-Istati Membri li ma adottawx l-euro bħala l-munita nazzjonali tagħhom, kif inhu l-każ taċ-Ċekja, id-Danimarka u l-Iżvezja. Billi dan ir-Regolament ma jipprevedix skadenza għas-sottomissjoni tal-applikazzjonijiet għall-għajnuna, jixraq li, għall-finijiet tal-Artikolu 30(3) tar-Regolament Delegat tal-Kummissjoni (UE) 2022/127 (7), titqies id-data tad-dħul fis-seħħ ta’ dan ir-Regolament bħala l-avveniment operattiv għar-rata tal-kambju fir-rigward tal-ammonti stabbiliti f’dan ir-Regolament.

(24)

Għal raġunijiet baġitarji, jenħtieġ li l-Unjoni tiffinanzja n-nefqa mġarrba mill-Istati Membri benefiċjarji biss meta tali nefqa ssir sa ċerta data ta’ eliġibbiltà. Għalhekk l-appoġġ għal din il-miżura eċċezzjonali jenħtieġ li jitħallas sal-31 ta’ Jannar 2024.

(25)

L-Istati Membri benefiċjarji jenħtieġ li jikkomunikaw lill-Kummissjoni informazzjoni dettaljata dwar l-implimentazzjoni ta’ dan ir-Regolament, sabiex l-Unjoni tkun tista’ timmonitorja l-effiċjenza tal-miżura introdotta b’dan ir-Regolament.

(26)

Sabiex ikun żgurat li l-bdiewa jirċievu l-għajnuna malajr kemm jista’ jkun, jenħtieġ li l-Istati Membri benefiċjarji jkunu jistgħu jimplimentaw dan ir-Regolament mingħajr dewmien. Għalhekk jenħtieġ li dan ir-Regolament jidħol fis-seħħ l-għada tal-jum tal-pubblikazzjoni tiegħu f’Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea.

(27)

Il-miżura prevista f’dan ir-Regolament hija skont l-opinjoni tal-Kumitat għall-Organizzazzjoni Komuni tas-Swieq Agrikoli,