Choose the experimental features you want to try

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 32018D0117

Deċiżjoni tal-Kummissjoni (UE) 2018/117 tal-14 ta' Lulju 2017 dwar il-każ ta' Għajnuna mill-Istat SA.29064 (2011/C) (ex 2011/NN) — L-Irlanda — in-nuqqas ta' applikazzjoni tat-Taxxa fuq l-Ivvjaġġar bl-Ajru għall-passiġġieri fi transitu u fi trasferiment (notifikata bid-dokument C(2017) 4932) (Test b'rilevanza għaż-ŻEE. )

C/2017/4932

ĠU L 28, 31.1.2018, p. 1–24 (BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)

Legal status of the document In force

ELI: http://data.europa.eu/eli/dec/2018/117/oj

31.1.2018   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

L 28/1


DEĊIŻJONI TAL-KUMMISSJONI (UE) 2018/117

tal-14 ta' Lulju 2017

dwar il-każ ta' Għajnuna mill-Istat SA.29064 (2011/C) (ex 2011/NN)

L-Irlanda — in-nuqqas ta' applikazzjoni tat-Taxxa fuq l-Ivvjaġġar bl-Ajru għall-passiġġieri fi transitu u fi trasferiment

(notifikata bid-dokument C(2017) 4932)

(It-test bl-Ingliż biss huwa awtentiku)

(Test b'rilevanza għaż-ŻEE)

IL-KUMMISSJONI EWROPEA,

Wara li kkunsidrat it-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, u b'mod partikolari l-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 108(2) tiegħu

Wara li kkunsidrat il-Ftehim dwar iż-Żona Ekonomika Ewropea, u b'mod partikolari l-Artikolu 62(1)(a) tiegħu,

Wara li stiednet lill-partijiet ikkonċernati jressqu l-kummenti tagħhom (1) u wara li kkunsidrat il-kummenti tagħhom,

Billi:

1.   PROĊEDURA

(1)

B'ittra datata l-21 ta' Lulju 2009, irreġistrata mal-Kummissjoni fit-22 ta' Lulju 2009 bin-numru CP 231/2009, il-Kummissjoni rċeviet ilment mil-linja tal-ajru Ryanair Ltd (issa Ryanair Designated Activity Company, minn hawn 'il quddiem: “Ryanair”) li l-Irlanda kienet tat għajnuna mill-Istat illegali permezz tat-Taxxa fuq l-Ivvjaġġar bl-Ajru (Air Travel Tax — “ATT”), dazju tas-sisa introdott mill-Irlanda fuq it-tluq ta' passiġġieri fuq titjiriet mill-ajruporti Irlandiżi.

(2)

B'ittra datata t-28 ta' Lulju 2009, il-Kummissjoni bagħtet l-ilment lill-Irlanda u staqsietha tispjega l-pożizzjoni tagħha rigward l-allegazzjonijiet magħmula fl-ittra datata l-21 ta' Lulju 2009.

(3)

B'ittra datata s-26 ta' Awwissu 2009, l-Irlanda talbet estensjoni tal-iskadenza għat-tweġiba, li l-Kummissjoni aċċettat b'ittra datata t-3 ta' Settembru 2009.

(4)

Fil-15 ta' Ottubru 2009, l-Irlanda wieġbet għall-ittra tal-Kummissjoni u t-tweġiba tagħha ġiet irreġistrata mal-Kummissjoni fl-istess jum.

(5)

Peress li l-għajnuna allegata kienet ġiet implimentata mingħajr ma ġiet innotifikata minn qabel lill-Kummissjoni, il-każ ġie rreġistrat bħala miżura mhux innotifikata. Il-Kummissjoni wettqet investigazzjoni preliminari skont l-Artikolu 108(3) TFUE.

(6)

Bid-Deċiżjoni tat-13 ta' Lulju 2011 (“id-Deċiżjoni tal-2011”) (2), adottata meta ntemm l-istadju tal-investigazzjoni preliminari, il-Kummissjoni rrifjutat ħafna mill-ilmenti ta' Ryanair. B'mod partikolari, hija sabet li n-nuqqas ta' applikazzjoni tal-ATT għall-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu ma kienx jikkostitwixxi għajnuna mill-Istat skont it-tifsira tal-Artikolu 107(1) TFUE. Iżda l-Kummissjoni ddeċidiet ukoll li tibda proċedura ta' investigazzjoni formali rigward ir-rati tat-taxxa differenzjati applikabbli għat-titjiriet lejn destinazzjonijiet li mhumiex aktar minn 300 kilometru 'l bogħod mill-Ajruport ta' Dublin u għat-titjiriet l-oħrajn kollha.

(7)

B'applikazzjoni mressqa fir-Reġistru tal-Qorti Ġenerali fl-24 ta' Settembru 2011, Ryanair ippreżentat rikors għal annullament parzjali tad-Deċiżjoni tal-2011, peress li din sabet li n-nuqqas ta' applikazzjoni tal-ATT għall-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu ma kienx jikkostitwixxi għajnuna mill-Istat skont l-Artikolu 107(1) TFUE. Il-kawża ġiet irreġistrata taħt in-numru T-512/11.

(8)

Fil-25 ta' Lulju 2012, il-Kummissjoni adottat id-deċiżjoni tagħha (“id-Deċiżjoni tal-2012”) dwar l-applikazzjoni tar-rati differenzjati tal-ATT (3). Hija sabet li bejn it-30 ta' Marzu 2009 u t-28 ta' Frar 2011 l-Irlanda kienet tat għajnuna mill-Istat fil-forma ta' rata tal-ATT aktar baxxa applikabbli għat-titjiriet lejn destinazzjonijiet mhux aktar minn 300 kilometru 'l bogħod mill-Ajruport ta' Dublin. Barra minn hekk, il-Kummissjoni sabet li l-għajnuna mill-Istat kienet illegali u inkompatibbli mas-suq intern, u talbet lill-Irlanda tirkupra l-għajnuna inkompatibbli mingħand il-benefiċjarji.

(9)

Ryanair u Aer Lingus appellaw id-Deċiżjoni tal-2012 permezz tal-applikazzjonijiet imressqa fl-1 ta' Novembru 2012 u fil-15 ta' Novembru 2012. Dawn l-każijiet kienu rreġistrati bħala Kawża T-473/17 u Kawża T-500/12.

(10)

Bis-sentenza tal-25 ta' Novembru 2014, il-Qorti Ġenerali annullat id-Deċiżjoni tal-2011 peress li d-Deċiżjoni tal-2011 sabet li n-nuqqas ta' applikazzjoni tal-ATT għall-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu ma kienx jikkostitwixxi għajnuna mill-Istat skont l-Artikolu 107(1) TFUE (4). Il-Qorti Ġenerali ddeċidiet li l-Kummissjoni kellha tibda l-proċedura ta' investigazzjoni formali stabbilita fl-Artikolu 108(2) TFUE.

(11)

Permezz tas-sentenza tal-5 ta' Frar 2015, il-Qorti Ġenerali annullat id-Deċiżjoni tal-2012 rigward ir-rati tat-taxxa differenzjati applikabbli għal titjiriet lejn destinazzjonijiet li jinsabu inqas minn 300 kilometru 'l bogħod mill-Ajruport ta' Dublin, peress li d-Deċiżjoni tal-2012 ordnat l-irkupru tal-għajnuna mingħand il-benefiċjarji għal ammont stabbilit għal EUR 8 għal kull passiġġier (5). Il-Kummissjoni ppreżentat appell quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja kontra dik is-sentenza.

(12)

Wara l-annullament tad-Deċiżjoni tal-2011, b'ittra datata t-28 ta' Settembru 2015, il-Kummissjoni informat lill-Irlanda li kienet iddeċidiet li tagħti bidu għall-proċedura stipulata fl-Artikolu 108(2) TFUE fir-rigward tan-nuqqas ta' applikazzjoni tal-ATT għall-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu. Din id-deċiżjoni (“Id-Deċiżjoni tal-Ftuħ”) ġiet ippubblikata f'Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea  (6). Il-Kummissjoni stiednet lill-partijiet interessati biex jippreżentaw il-kummenti tagħhom dwar il-miżura.

(13)

L-Irlanda ppreżentat il-kummenti tagħha dwar id-Deċiżjoni tal-Ftuħ bl-ittra datata t-22 ta' Diċembru 2015, irreġistrata mal-Kummissjoni fis-6 ta' Jannar 2016.

(14)

Il-Kummissjoni rċeviet kummenti minn żewġ partijiet interessati. Permezz ta' ittra datata t-23 ta' Awwissu 2016, il-Kummissjoni bagħtet dawn il-kummenti lill-Irlanda, li ngħatat l-opportunità li tirreaġixxi. Fin-nuqqas ta' tweġiba mingħand l-Irlanda, il-Kummissjoni tenniet l-istedina tagħha lill-Irlanda sabiex tagħmel l-osservazzjonijiet tagħha dwar il-kummenti tal-partijiet interessati f'ittra datata s-17 ta' Ottubru 2016.

(15)

B'ittra datata d-9 ta' Diċembru 2016, il-Kummissjoni talbet lill-Irlanda tipprovdi informazzjoni addizzjonali. L-Irlanda wieġbet bl-ittra tat-18 ta' Jannar 2017. F'dik l-ittra, l-Irlanda għamlet ukoll l-osservazzjonijiet tagħha dwar il-kummenti tal-partijiet interessati.

(16)

Bis-sentenza tal-21 ta' Diċembru 2016, il-Qorti tal-Ġustizzja warrbet is-sentenzi tal-Qorti Ġenerali peress li dawk is-sentenzi kienu annullaw id-Deċiżjoni tal-2012 (7). B'hekk il-Qorti tal-Ġustizzja kkonfermat li l-Irlanda trid tirkupra s-somma ta' EUR 8 għal kull passiġġier mil-linji tal-ajru li bbenefikaw mill-għajnuna mill-Istat illegali.

2.   DESKRIZZJONI DETTALJATA TAL-MIŻURA U L-PROĊEDURI PREĊEDENTI

2.1.   L-ATT

(17)

L-ATT kienet stabbilita mit-Taqsima 55(2) tal-Att tal-2008 (Nru 2) dwar il-Finanzi (“l-Att dwar il-Finanzi”) (8). L-Att dwar il-Finanzi daħal fis-seħħ fit-30 ta' Marzu 2009. It-Taqsima 55(2) tal-Att dwar il-Finanzi tipprovdi li l-linji tal-ajru għandhom iħallsu l-ATT fir-rigward ta' “kull tluq ta' passiġġier fuq ajruplan minn ajruport fl-Irlanda”,

(18)

Il-kliem użat fit-Taqsima 55(2) tal-Att dwar il-Finanzi huwa definit fit-Taqsima 55(1). Id-definizzjoni tal-kelma “passiġġier” li tinsab fit-Taqsima 55(2) tal-Att dwar il-Finanzi teskludi b'mod espliċitu “passiġġier fi transitu jew fi trasferiment”, li jfisser li t-tluq ta' “passiġġier fi transitu jew fi trasferiment” ma jikkostitwixxix “tluq ta' passiġġier” li għalih il-linji tal-ajru jridu jħallsu ATT. “Passiġġier fi transitu” huwa definit bħala “passiġġier li huwa abbord ajruplan li jinżel f'ajruport waqt il-vjaġġ tiegħu u li jkompli l-vjaġġ tiegħu fuq dak l-ajruplan”. Barra minn hekk, “passiġġier fi trasferiment” tfisser“passiġġier li jasal fuq titjira lejn ajruport u li jitlaq mill-ajruport fuq titjira oħra, iżda mhux lejn l-ajruport minn fejn beda l-vjaġġ tal-passiġġier, fejn iż-żewġ titjiriet ikunu parti minn prenotazzjoni waħda u fejn it-tul ta' ħin bejn il-ħin skedat tal-wasla tat-titjira fl-ajruport u l-ħin skedat tat-tluq tat-titjira minn dak l-ajruport ma jkunx aktar minn sitt sigħat”. Fl-aħħar nett, “ajruport” tfisser ajruport fit-tifsira tal-Att (Emenda) dwar in-Navigazzjoni u t-Trasport bl-Ajru tal-1998, iżda ma tinkludix ajruport li minnu telqu inqas minn 10 000 passiġġier fis-sena kalendarja preċedenti (9).

(19)

Meta l-ATT ġiet introdotta, it-Taqsima 55(2)(b) tal-Att dwar il-Finanzi kien jipprovdi li “It-taxxa fuq l-ivvjaġġar bl-ajru għandha tkun iddebitata, imposta u mħallsa abbażi tad-distanza bejn il-post tat-tluq tat-titjira u l-post fejn tintemm it-titjira, bir-rata ta': (i) EUR 2 fil-każ ta' titjira minn ajruport lejn destinazzjoni li mhijiex aktar minn 300 kilometru 'l bogħod mill-Ajruport ta' Dublin, (ii) EUR 10 fi kwalunkwe każ ieħor”.

(20)

Wara investigazzjoni mill-Kummissjoni rigward ksur possibbli tar-Regolament (KE) Nru 1008/2008 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (10) u tal-Artikolu 56 TFUE dwar il-libertà għall-operat tas-servizzi tal-ajru, ir-rati ġew mibdula b'effett mill-1 ta' Marzu 2011 b'mod li minn dik id-data 'l quddiem bdiet tapplika rata ta' taxxa waħda ta' EUR 3 għat-tluq kollu, irrispettivament mid-distanza mill-ajruport ta' Dublin (11).

(21)

L-ATT ġiet abolita b'effett mill-1 ta' April 2014.

2.2.   Il-funzjonament tal-ATT

(22)

Fl-ittra tagħha tat-18 ta' Jannar 2017, l-Irlanda spjegat li biex tiddetermina r-rata tat-taxxa pagabbli, kif ipprovdut fil-gwida maħruġa mill-Uffiċċju tal-Kummissarji tad-Dħul (“il-Kummissarji tad-Dħul”) fit-30 ta' Marzu 2009 (ara l-premessa 84)), il-linja tal-ajru jeħtieġ li tikkunsidra l-vjaġġ fl-intier tiegħu, fil-każ ta' vjaġġi li jikkonsistu f'diversi partijiet. L-Irlanda tat eżempju ta' titjira b'żewġ partijiet, bl-ewwel parti tkun Dublin – Shannon, u t-tieni parti tkun Shannon – New York. Shannon mhijiex aktar minn 300 km 'l bogħod mill-Ajruport ta' Dublin, filwaqt li New York hija aktar minn 300 km 'l bogħod mill-Ajruport ta' Dublin. Id-destinazzjoni finali (New York) hija aktar minn 300 km 'l bogħod mill-Ajruport ta' Dublin. B'hekk, skont l-Irlanda, peress li jenħtieġ li jitqies il-vjaġġ kollu (jiġifieri minn Dublin sa New York), it-titjira hija soġġetta għall-ATT bir-rata ta' EUR 10. It-tluq minn Shannon jista' jiġi injorat, fis-sens li ma hi dovuta ebda ATT (addizzjonali), diment li l-passiġġier jidħol fid-definizzjoni ta' “passiġġier fi trasferiment” jew “passiġġier fi transitu” fl-Ajruport ta' Shannon skont it-Taqsima 55(1) tal-Att dwar il-Finanzi. Għaldaqstant, il-linja tal-ajru kellha tqis il-vjaġġ kollu u tapplika r-rata rilevanti xierqa għad-destinazzjoni finali (12).

(23)

Barra minn hekk, fil-kummenti tagħha dwar id-Deċiżjoni tal-Ftuħ, Air Lingus, li ġabret l-ATT matul il-perjodu ta' bejn l-2009 u l-2014 skont il-gwida maħruġa mill-Kummissarji tad-Dħul ikkonfermat li l-ATT ma kinitx tapplika għal segmenti partikolari ta' vjaġġ. Minflok, l-event taxxabbli kien vjaġġ li beda fl-Irlanda u t-taxxa dovuta kienet tiddependi fuq id-destinazzjoni finali ddikjarata fuq il-biljett, irrispettivament minn jekk il-passiġġier ħax titjira waħda jew aktar sabiex jasal għad-destinazzjoni finali.

(24)

Rigward ir-rata tal-ATT, l-Irlanda ddikjarat li matul il-perjodu mit-30 ta' Marzu 2009 sal-1 ta' Marzu 2011, ir-rata aktar baxxa ta' EUR 2 għal kull passiġġier kienet tapplika biss fejn id-destinazzjoni finali tal-vjaġġ kollu, irrispettivament mill-għadd ta' titjiriet fil-vjaġġ, kienet f'distanza ta' 300 km mill-ajruport ta' Dublin, filwaqt li r-rata ogħla ġiet applikata “f'kull każ ieħor”. Skont l-Irlanda, ir-rata aktar baxxa (EUR 2) kienet eċċezzjoni għar-regola ġenerali.

(25)

It-Tabella 1, tagħrif mogħti mill-Irlanda, tispjega kif ġiet applikata l-ATT, qabel u wara l-introduzzjoni ta' rata tal-ATT unika għat-tluq kollu taxxabbli fl-2011.

Tabella 1

Eżempji ta' vjaġġi u t-taxxa pagabbli qabel u wara t-tibdil fir-rata tal-ATT fl-2011

 

Perjodu

Tluq

Waqfa

Destinazzjoni

Taxxa pagabbli (EUR)

(a)

30.3.2009 sa 1.3.2011

Dublin

Shannon

New York

10

(b)

2.3.2011 sa 31.3.2014

Dublin

Shannon

New York

3

(c)

30.3.2009 sa 1.3.2011

Dublin

Xejn

New York

10

(d)

2.3.2011 sa 31.3.2014

Dublin

Xejn

New York

3

(e)

30.3.2009 sa 1.3.2011

Dublin

Cork

Cardiff

2

(f)

2.3.2011 sa 31.3.2014

Dublin

Cork

Cardiff

3

(g)

30.3.2009 sa 1.3.2011

Dublin

Xejn

Cardiff

2

(h)

2.3.2011 sa 31.3.2014

Dublin

Xejn

Cardiff

3

(i)

30.3.2009 sa 31.3.2014

New York

Shannon

Dublin

Xejn

(j)

30.3.2009 sa 31.3.2014

New York

Xejn

Dublin

Xejn

(26)

Skont l-Irlanda, l-eżempji stabbiliti fit-Tabella 1 jistgħu jkunu spjegati kif ġej:

(a)

Id-destinazzjoni finali hija New York (aktar minn 300 km mill-ajruport ta' Dublin), għalhekk it-titjira hija soġġetta għar-rata ta' EUR 10 tal-ATT. It-tluq mill-waqfa f'Shannon huwa eżenti mill-ATT, peress li l-passiġġier huwa passiġġier fi transitu jew fi trasferiment fl-ajruport ta' Shannon;

(b)

Bħal (a), ħlief li r-rata unika ta' EUR 3 tapplika matul dan il-perjodu;

(c)

Id-destinazzjoni finali hija New York (aktar minn 300 km mill-ajruport ta' Dublin), għalhekk it-titjira hija soġġetta għar-rata ta' EUR 10 tal-ATT;

(d)

Bħal (c), ħlief li r-rata unika ta' EUR 3 tapplika matul dan il-perjodu;

(e)

Id-destinazzjoni finali hija Cardiff (inqas minn 300 km mill-ajruport ta' Dublin), għalhekk it-titjira hija soġġetta għar-rata ta' EUR 2 tal-ATT. It-tluq mill-waqfa f'Cork hija eżenti mill-ATT, peress li l-passiġġier huwa passiġġier fi transitu jew fi trasferiment fl-ajruport ta' Cork;

(f)

Bħal (e), ħlief li r-rata unika ta' EUR 3 tapplika matul dan il-perjodu;

(g)

Id-destinazzjoni finali hija Cardiff (inqas minn 300 km mill-ajruport ta' Dublin), għalhekk it-titjira hija soġġetta għar-rata ta' EUR 2 tal-ATT;

(h)

Bħal (g), ħlief li r-rata unika ta' EUR 3 tapplika matul dan il-perjodu;

(i)

Ma titħallasx l-ATT fuq dan il-vjaġġ. L-ajruport tat-tluq (New York) mhuwiex fl-Irlanda u t-tluq mill-waqfa f'Shannon huwa eżenti, peress li l-passiġġier huwa passiġġier fi transitu jew fi trasferiment f'dan l-ajruport. Din il-pożizzjoni kienet tapplika qabel u wara l-emenda tar-rati fl-2011;

(j)

Ma titħallasx l-ATT fuq dan il-vjaġġ. L-ajruport tat-tluq mhuwiex fl-Irlanda.

(27)

Dawn l-eżempji ma jinkludux is-sitwazzjoni ta' vjaġġ li jibda u jintemm barra mill-Irlanda iżda li jinkludi waqfa fl-Irlanda, pereżempju Londra-New York b'waqfa fl-Ajruport ta' Dublin. Madankollu, mill-ispjegazzjonijiet kollha li tat l-Irlanda, ma hemmx dubju li ebda ATT ma tkun dovuta għal vjaġġ bħal dan. Tabilħaqq, it-tluq minn Londra ma jkunx soġġett għall-ATT, peress li l-ajruporti ta' Londra mhumiex ajruporti skont id-definizzjoni tat-Taqsima 55(1) tal-Att dwar il-Finanzi peress li mhumiex fl-Irlanda, u t-tluq minn Dublin ma jiġix intaxxat diment li l-passiġġier jikkwalifika bħala passiġġier fi transitu jew fi trasferiment.

(28)

Skont l-informazzjoni li tat l-Irlanda, l-ATT ġiet introdotta bħala tweġiba għall-isfidi finanzjarji wara l-kriżi finanzjarja u ekonomika globali sabiex jiżdied id-dħul. L-Irlanda ma semmiet ebda għan ieħor bħall-protezzjoni tal-ambjent.

2.3.   Id-Deċiżjoni tal-2011

(29)

Kif indikat fil-premessa 6, id-Deċiżjoni tal-2011 ġiet adottata fi tmiem l-istadju ta' investigazzjoni preliminari li kien beda fil-21 ta' Lulju 2009.

(30)

Sabiex tevalwa jekk in-nuqqas ta' applikazzjoni tal-ATT għall-passiġġieri fi transitu u fi trasferiment kienx selettiv, il-Kummissjoni l-ewwel identifikat is-sistema fiskali rilevanti ta' referenza. Il-Kummissjoni kkunsidrat li l-għan u l-istruttura tas-sistema tal-ATT kienu li jiġu ntaxxati l-passiġġieri li jitilqu minn ajruport fl-Irlanda sabiex jiżdied id-dħul għall-baġit tal-Istat. Mill-informazzjoni li tat l-Irlanda, il-Kummissjoni kienet fehmet li l-ewwel parti ta' vjaġġ li jinkludi diversi partijiet dejjem kienet eżenti mill-ATT. L-Irlanda tat ukoll l-eżempji ta' vjaġġi minn New York għal Dublin u minn Dublin għal New York b'waqfa u mingħajr waqfa f'Shannon u bir-rati applikabbli tal-ATT. B'hekk, is-sistema ta' referenza kienet mifhuma bħala taxxa li titħallas għal kull tluq ta' passiġġier f'ajruplan minn ajruport fl-Irlanda. Il-Kummissjoni kkunsidrat ukoll li l-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu kienu passiġġieri li jitilqu minn ajruport Irlandiż u b'hekk jidhru li huma parti minn dik is-sistema ta' referenza. B'hekk l-esklużjoni tal-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu ma kinitx taqa' fl-applikazzjoni normali ta' dak il-qafas ġenerali tat-taxxa.

(31)

Il-Kummissjoni mbagħad eżaminat jekk l-esklużjoni tal-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu mill-ATT kinitx iġġustifikata mit-tip jew mill-prinċipji ġenerali tas-sistema fiskali fl-Istat Membru. Hija sabet li l-iskop tal-ATT kien li tkun newtrali fir-rigward tar-rotta magħżula biex wieħed jasal fid-destinazzjoni finali, kemm jekk kien hemm waqfa kif ukoll jekk le, u li tiġi evitata t-taxxa doppja. Skont id-Deċiżjoni tal-2011, kieku l-ATT kienet ġiet applikata għall-passiġġieri fi transitu u fi trasferiment, il-linja tal-ajru kien ikollha tħallas dik it-taxxa darbtejn għal vjaġġ b'waqfa. Għaldaqstant ġie konkluż li l-eżenzjoni mill-ATT għall-passiġġieri fi transitu u fi trasferiment, li wasslet biex il-passiġġieri jiġu intaxxati bl-istess mod irrispettivament mir-rotta tal-vjaġġ, kienet taqa' fin-natura u l-loġika tas-sistema fiskali rilevanti.

(32)

Minn dawk l-elementi l-Kummissjoni ddeduċiet li l-esklużjoni tal-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu mill-ATT kienet fin-natura u l-loġika tas-sistema fiskali identifikata (13).

2.4.   Is-sentenza tal-Qorti Ġenerali fil-Kawża T-512/11

(33)

Kif indikat fil-premessa 10, bis-sentenza tagħha fil-Kawża T-512/11, il-Qorti Ġenerali annullat id-Deċiżjoni tal-2011 peress li din id-Deċiżjoni tal-2011 sabet li n-nuqqas ta' applikazzjoni tal-ATT għall-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu ma kienx jikkostitwixxi għajnuna mill-Istat skont l-Artikolu 107(1) TFUE.

(34)

Il-Qorti Ġenerali sabet li investigazzjoni preliminari ta' madwar sentejn kienet taqbeż sew il-perjodu ġeneralment meħtieġ għal investigazzjoni preliminari li ssir skont l-Artikolu 108(3) TFUE.

(35)

Ikkunsidrat ukoll li l-eżami tal-Kummissjoni la kien komplut u lanqas suffiċjenti. B'mod partikolari, il-Qorti Ġenerali sabet li kien hemm inkonsistenzi bejn il-kontenut tal-ittra mill-Irlanda datata l-15 ta' Ottubru 2009, imsemmija fil-premessa 4), u d-Deċiżjoni tal-2011.

(36)

F'dan ir-rigward, il-Qorti Ġenerali kkunsidrat li l-Kummissjoni aċċettat l-opinjoni tal-Irlanda li l-parti tal-vjaġġ eżenti mill-ħlas tal-ATT kienet l-ewwel parti, anki jekk l-eżempji mogħtija fit-tabella stipulata fil-premessa 9 tad-Deċiżjoni tal-2011 ma kinux isostnu din il-konklużjoni. Skont il-Qorti Ġenerali, għalkemm dan jista' jkun il-każ tal-eżempju ta' passiġġieri li telqu minn Dublin lejn New York b'waqfa f'Shannon, li kienu soġġetti għall-ħlas tal-ATT, għall-kuntrarju, ma kienx ċar, u l-Kummissjoni ma spjegatx, għalfejn il-passiġġieri li ħadu r-rotta opposta, jiġifieri minn New York lejn Dublin bl-istess waqfa, ma kellhomx iħallsu l-ATT għat-tluq mill-ajruport ta' Shannon fejn saret il-waqfa.

(37)

Barra minn hekk, bir-referenza għall-fatt li, skont l-awtoritajiet Irlandiżi, ir-raġunijiet ta' newtralità jwasslu wkoll għall-eżenzjonijiet għall-istess kategoriji ta' passiġġieri mogħtija minn sistemi oħrajn ta' tassazzjoni fuq l-ivvjaġġar bl-ajru li jeżistu fi Stati Membri oħrajn, għalkemm saret referenza espliċita għar-Renju Unit, il-Qorti Ġenerali sabet li d-Dazju fuq il-Passiġġieri li Jivvjaġġaw bl-Ajru fis-seħħ fir-Renju Unit ma setax iservi ta' mudell ta' referenza rilevanti f'dan il-każ peress li jipprovdi li hija dejjem l-ewwel parti tal-vjaġġ li hija soġġetta għall-ħlas tat-taxxa, li ma kienx jikkorrispondi għall-opinjoni appoġġjata mill-awtoritajiet Irlandiżi fl-ittra tagħhom datata l-15 ta' Ottubru 2009 u kkonfermata mill-Kummissjoni fid-Deċiżjoni tal-2011.

(38)

Il-Qorti Ġenerali enfasizzat ukoll li l-ittra datata l-15 ta' Ottubru 2009 ma kinitx tirreferi b'mod espliċitu għall-ħtieġa li tiġi evitata t-taxxa doppja. Barra minn hekk, il-Qorti Ġenerali nnotat li l-Irlanda kienet offriet li tikkunsidra li taġġusta l-liġi dwar il-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu, billi tneħħi r-rekwiżit għal prenotazzjoni waħda bħala parti mid-definizzjoni ta' passiġġier fi trasferiment u li l-Kummissjoni ma ħaditx pożizzjoni dwar dik id-dikjarazzjoni.

(39)

Dawn l-inkonsistenzi pprovdew il-bażi biex jiġi konkluż li, meta l-Kummissjoni adottat id-Deċiżjoni tal-2011, ma kellhiex l-informazzjoni biex twettaq analiżi kompluta biżżejjed tas-selettività tal-miżura u biex tikkonkludi li r-regoli għall-applikazzjoni tal-eżenzjoni ma kinux dubjużi.

(40)

Il-Qorti Ġenerali kkonkludiet li, fin-nuqqas ta' kwalunkwe analiżi tal-kompatibbiltà possibbli tal-miżura kkontestata mas-suq intern, il-Kummissjoni messha fetħet il-proċedura ta' investigazzjoni formali, sabiex tiġbor kull informazzjoni rilevanti sabiex tivverifika li l-miżura kkontestata ma kinitx selettiva u sabiex possibbilment tikkonkludi li l-miżura ma kinitx għajnuna mill-Istat, u sabiex tippermetti lill-applikant u lill-partijiet ikkonċernati l-oħrajn jippreżentaw l-osservazzjonijiet tagħhom rigward dik il-proċedura.

3.   RAĠUNIJIET GĦALL-BIDU TAL-PROĊEDURA TA' INVESTIGAZZJONI FORMALI

(41)

Wara s-sentenza fil-Kawża T-512/11, il-Kummissjoni tat bidu għall-proċedura ta' investigazzjoni formali sabiex tiġbor informazzjoni biex tivverifika li n-nuqqas ta' applikazzjoni tal-ATT għall-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu ma kienx selettiv u sabiex tippermetti lill-applikant u lill-partijiet ikkonċernati l-oħrajn jippreżentaw l-osservazzjonijiet tagħhom rigward dik il-proċedura.

(42)

Fid-Deċiżjoni tal-Ftuħ, il-Kummissjoni nnotat li n-nuqqas ta' applikazzjoni tal-ATT għat-tluq tal-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu rriżulta f'telf fid-dħul mit-taxxa għall-Istat u għaldaqstant kien iffinanzjat mir-riżorsi tal-Istat u deher li kien jagħti vantaġġ lil-linji tal-ajru li bbenefikaw minnu. Barra minn hekk, fl-istadju tal-ftuħ tal-investigazzjoni formali, il-Kummissjoni ma setgħetx teskludi li n-nuqqas ta' applikazzjoni tal-ATT għall-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu kien selettiv.

(43)

Għalhekk il-Kummissjoni kkonkludiet b'mod preliminari li peress li l-kriterji kollha fl-Artikolu 107(1) TFUE setgħu a priori jkunu ssodisfati, il-miżura tista' tikkostitwixxi għajnuna mill-Istat lill-operaturi tal-linji tal-ajru li operaw ir-rotot li bbenefikaw mill-eżenzjoni mill-ATT għall-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu.

(44)

Għaldaqstant il-Kummissjoni stiednet lill-Irlanda terġa' tistabbilixxi r-raġunijiet tagħha għall-adozzjoni tal-ATT u tispjega għalfejn l-ATT ma kinitx tapplika għall-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu.

(45)

Il-Kummissjoni stiednet lill-Irlanda tistabbilixxi wkoll fid-dettall kif għandha tiġi interpretata t-Taqsima 55 tal-Att dwar il-Finanzi. Il-Kummissjoni talbet biex l-Irlanda tipprovdi eżempji ċari ta' kif tapplika l-ATT għall-kategoriji rilevanti kollha tar-rotot, tiċċara jekk l-ATT teżentax b'mod speċifiku t-tieni parti tal-vjaġġ jew, b'mod aktar ġenerali, teżentax lill-passiġġieri kollha fi trasferiment u fi transitu, u sabiex tagħti kull informazzjoni oħra li l-Irlanda tqis utli f'dak ir-rigward. Il-Kummissjoni stiednet lill-Irlanda wkoll tagħti dawn l-eżempji b'rabta mal-perjodi ta' qabel u ta' wara l-emenda introdotta fl-2011 u li biddlet ir-rati tal-ATT.

(46)

Skont is-suppożizzjoni preliminari li s-sistema ta' referenza hija taxxa fuq kull tluq ta' passiġġier fuq ajruplan minn ajruport fl-Irlanda, il-Kummissjoni esprimiet dubji dwar jekk in-nuqqas ta' applikazzjoni tal-ATT għall-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu kienx jidderoga mis-sistema ta' tassazzjoni ta' referenza billi ddifferenzja bejn l-operaturi ekonomiċi li, fid-dawl tal-għan mogħti lis-sistema tat-taxxa tal-Istat Membru kkonċernat, kienu f'sitwazzjonijiet fattwali u legali simili, u għalhekk ta vantaġġ lil ċerti linji tal-ajru.

(47)

Il-Kummissjoni sabet ukoll, madankollu, li l-isem, u tabilħaqq il-kliem, tal-ATT jistgħu jissuġġerixxu li l-prinċipju gwida tagħha huwa li tintaxxa l-vjaġġi bl-ajru minn ajruport fl-Irlanda, minflok kull tluq minn ajruport fl-Irlanda. Skont il-Kummissjoni, taħt din is-suppożizzjoni, in-nuqqas ta' applikazzjoni tal-ATT għall-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu jidher li jsegwi direttament minn dan il-prinċipju, peress li vjaġġ bl-ajru jista' jinvolvi aktar minn tluq wieħed minn ajruport fl-Irlanda.

4.   IL-KUMMENTI TAL-IRLANDA DWAR ID-DEĊIŻJONI TAL-FTUĦ

(48)

Fil-kummenti tagħha datati t-22 ta' Diċembru 2015 dwar id-Deċiżjoni tal-Ftuħ, l-Irlanda ċaħdet kull suġġeriment li l-eżenzjoni tal-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu tikkostitwixxi għajnuna mill-Istat.

4.1.   Dwar l-interpretazzjoni u l-applikazzjoni tat-Taqsima 55 tal-Att dwar il-Finanzi

(49)

L-Irlanda ddikjarat li l-obbligu li titħallas l-ATT kien definit fl-Att dwar il-Finanzi, li jrid ikun interpretat b'mod strett. Waqt li bbażat ruħha fuq ġurisprudenza tal-Qorti Suprema Irlandiża, l-Irlanda saħqet li taħt il-liġi Irlandiża, kontribwent jista' jkun biss obbligat iħallas taxxa jew isofri żvantaġġ jekk dan ikun espliċitu fil-liġi u kkwotat mis-sentenza Texaco (l-Irlanda) Ltd vs Murphy (l-Ispettur tat-Taxxi): “Huwa stat tad-dritt stabbilit li ċittadin ma għandux ikun intaxxat sakemm il-lingwaġġ tal-istatut ma jimponix l-obbligu b'mod ċar” (14). Fuq dik il-bażi, l-Irlanda ddikjarat li sabiex tiddetermina jekk vjaġġ kienx soġġett għall-ATT, kien jeħtieġ li tara l-kliem tal-Att dwar il-Finanzi. Kwalunkwe dubju dwar l-applikazzjoni tal-Att dwar il-Finanzi ikun ta' benefiċċju għall-kontribwent.

(50)

Skont it-Taqsima 55(2)(c) tal-Att dwar il-Finanzi, l-ATT tkun “dovuta meta passiġġier jitlaq minn ajruport fuq ajruplan”. F'dan ir-rigward, l-Irlanda nnotat li:

id-definizzjoni ta' “passiġġier” teskludi (soġġett għal ċerti kundizzjonijiet) persuni b'diżabilità, jew taħt is-sentejn, jew il-passiġġieri fi trasferiment jew fi transitu.

id-definizzjoni ta' “ajruport” teskludi wkoll ċerti vjaġġi, peress li ebda taxxa ma hija dovuta għal tluq minn ajruport li mhux fl-Irlanda u minn ċerti ajruporti b'għadd żgħar ta' passiġġieri (15).

id-definizzjoni ta' “inġenju tal-ajru” teskludi ajruplani li ma jistgħux iġorru aktar minn 20 passiġġier, u teskludi wkoll l-ajruplani użati għal skopijiet militari u tal-Istat.

(51)

Fid-dawl tal-premessa 50, l-Irlanda kkunsidrat li ma kienet dovuta ebda ATT fir-rigward tal-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu, irrispettivament mill-parti tal-vjaġġ ikkonċernata. L-Irlanda kkonfermat li t-tieni parti tal-vjaġġ ma kinitx awtomatikament eżentata mit-taxxa. Skont l-Irlanda, it-tieni parti ta' vjaġġ setgħet kienet jew ma kinitx intaxxata, skont l-applikazzjoni tat-Taqsima 55 tal-Att dwar il-Finanzi għall-fatti, inkluż jekk il-passiġġier kienx passiġġier fi trasferiment jew fi transitu (l-istess kien japplika għall-ewwel parti ta' vjaġġ). Id-definizzjoni ta' “ajruport” tista' teskludi wkoll ċerti vjaġġi, peress li ebda ATT ma kienet dovuta għat-tluq minn ajruport barra l-Irlanda.

(52)

L-Irlanda rrimarkat li l-esklużjonijiet tal-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu huma normali fit-taxxi fuq l-ivvjaġġar bl-ajru implimentati minn pajjiżi oħrajn, pereżempju r-Renju Unit, Franza u l-Ġermanja. L-Irlanda sostniet li r-regoli għal kull taxxa għandhom jinqraw fil-kuntest tal-liġi nazzjonali rilevanti.

4.2.   Dwar l-interpretazzjoni tal-eżenzjoni għall-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu

(53)

L-Irlanda kkummentat dwar il-paragrafu 88 tas-sentenza fil-Kawża T-512/11, li jirrigwarda din id-dikjarazzjoni li tinsab fil-premessa 20 tad-Deċiżjoni tal-2011: “Fir-rigward tan-nuqqas ta' applikazzjoni tat-taxxa fuq il-passiġġieri fi transitu u fi trasferiment, l-awtoritajiet Irlandiżi jiddikjaraw li l-fatt li kull parti inizjali ta' vjaġġ sħiħ mhijiex soġġetta għat-taxxa jiżgura li l-passiġġier ma jiġix ikkastigat minħabba li rotta tinkludi waqfa sabiex jasal fid-destinazzjoni aħħarija tiegħu”. Fil-paragrafu msemmi hawn fuq tas-sentenza tagħha fil-Kawża T-512/11, il-Qorti Ġenerali kienet indikat li filwaqt li l-Kummissjoni ma kellha ebda raġuni li tiddubita l-informazzjoni fl-ittra tal-Irlanda datata l-15 ta' Ottubru 2009, li fuqha hija bbażata l-premessa 20 tad-Deċiżjoni tal-2011, baqa' l-fatt li anki wara l-interpretazzjoni tal-awtoritajiet Irlandiżi li kull parti inizjali ta' vjaġġ li tinkludi waqfa hija eżenti mill-ħlas tal-ATT, l-eżempji prodotti fit-tabella stipulata fil-paragrafu 9 tad-Deċiżjoni tal-2011 ma setgħux isostnu dik l-interpretazzjoni. Il-Qorti Ġenerali indikat li ma kienx ċar, u l-Kummissjoni ma spjegatx għalfejn il-passiġġieri li jivvjaġġaw minn New York lejn Dublin b'waqfa f'Shannon mhumiex soġġetti għall-ħlas tal-ATT għat-tluq mill-ajruport ta' Shannon fejn saret il-waqfa. L-Irlanda rreferiet għall-paragrafu 13 tal-ittra tagħha tal-15 ta' Ottubru 2009, li tgħid “Fir-rigward tal-passiġġieri fi trasferiment, l-eżenzjoni sempliċiment tiżgura li l-ewwel parti ta' vjaġġ sħiħ mhijiex soġġetta għall-ATT”. L-Irlanda rrimarkat li l-paragrafu jsegwi minn deskrizzjoni ta' titjira minn Dublin lejn New York b'waqfa f'Shannon u kien korrett fil-kuntest ta' vjaġġ bħal dan, iżda ma kienx korrett sabiex jikkaratterizzaha bħala regola ġenerali li permezz tagħha l-parti inizjali ta' kull vjaġġ qatt ma tkun intaxxata taħt l-ATT.

(54)

Fir-rigward tal-eżempju mogħti mill-Qorti Ġenerali fil-paragrafu 88 tas-sentenza fil-Kawża T-512/11, li jinvolvi vjaġġ minn New York għal Dublin b'waqfa f'Shannon, l-Irlanda spjegat li ebda ATT ma hi dovuta fir-rigward ta' kwalunkwe parti li tifforma dak il-vjaġġ minħabba l-kliem tal-Att dwar il-Finanzi, b'mod partikolari:

l-ewwel parti (New York għal Shannon) hija eżenti peress li t-taxxa tinġabar biss fuq it-tluq mill-ajruporti Irlandiżi.

it-tieni parti (Shannon għal Dublin) hija eżenti peress li fl-ajruport ta' Shannon, il-passiġġier jikkwalifika bħala passiġġier fi transitu jew fi trasferiment kif definit fit-Taqsima 55(1) tal-Att dwar il-Finanzi.

(55)

L-Irlanda kkonkludiet li l-vjaġġ kollu minn New York għal Dublin b'waqfa f'Shannon ikun eżenti mill-ATT minħabba l-kliem tal-Att dwar il-Finanzi. Skont l-Irlanda, l-ispjegazzjonijiet fl-ittra tagħha datata l-15 ta' Ottubru 2009 kienu maħsuba sabiex jiċċaraw il-liġi iżda mhumiex vinkolanti.

4.3.   Dwar il-loġika għall-eżenzjoni ta' passiġġieri fi transitu jew fi trasferiment u s-sistema ta' referenza li għandha tintuża biex tiġi vvalutata

(56)

Rigward ir-raġunijiet għalfejn il-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu kienu eżenti, l-Irlanda spjegat li ma kienx xieraq li tintaxxa titjiriet individwali separatament jekk fir-realtà kienu parti minn vjaġġ wieħed. F'dak ir-rigward, l-Irlanda rreferiet:

għat-test tad-definizzjoni ta' “passiġġier fi trasferiment” jew “fi transitu” għall-finijiet tal-ATT, skont it-Taqsima 55(1) tal-Att dwar il-Finanzi (id-dispożizzjoni hija kkwotata fil-premessa 18);

għat-test tal-ittra tal-Irlanda lill-Kummissjoni, datata l-15 ta' Ottubru 2009, li fiha l-Irlanda spjegat li l-ATT kienet maħsuba biex tintaxxa vjaġġ wieħed, anki jekk il-vjaġġ kien maqsum f'diversi partijiet.

(57)

B'mod partikolari, l-Irlanda rreferiet għax-xenarju ipotetiku ta' titjira mill-Istati Uniti li kellha waqfa f'Shannon u mbagħad kompliet għal Dublin u li pprovdiet lill-Kummissjoni fl-ittra tagħha datata l-15 ta' Ottubru 2009. Il-passaġġ tat-test kien jgħid li “it-titjira hija b'mod ċar Stati Uniti-Dublin, u l-fatt tal-waqfa ma għandu jiġġenera ebda obbligu ta' ATT”. Meta ddeskriva titjira fid-direzzjoni opposta, it-test kien jgħid li “għat-titjiriet li jħallu l-pajjiż b'wafqa, l-uniku għan tal-eżenzjoni huwa li jiġi żgurat li ż-żewġ partijiet tal-vjaġġ ma jiġux intaxxati separatament”. Skont l-Irlanda, dan enfasizza li l-vjaġġ minn Dublin lejn l-Istati Uniti kien meqjus bħala vjaġġ wieħed u għaldaqstant kellu jkun soġġett għall-ATT darba, anki jekk kien jinvolvi diversi partenzi.

(58)

L-Irlanda ddikjarat li din kienet ir-raġuni għala t-Taqsima 55(1) tal-Att dwar il-Finanzi teskludi b'mod espliċitu passiġġieri fi “trasferiment” u fi “transitu”, kif definiti f'dik it-taqsima, mill-kamp ta' applikazzjoni tal-ATT.

(59)

Meta kkunsidrat is-sistema ta' referenza meqjusa mill-Kummissjoni fid-Deċiżjoni tal-Ftuħ jew bħala (i) taxxa mħallsa fuq kull tluq, jew inkella (ii) taxxa mħallsa fuq kull vjaġġ, li jista' jinvolvi diversi partijiet, l-Irlanda ssuġġeriet li l-għan tal-ATT kien li kull vjaġġ jiġi ntaxxat darba biss. Skont l-Irlanda, ikun aktar eżatt jekk wieħed iqis l-ATT bħala taxxa fuq il-vjaġġi minflok taxxa fuq it-tluq. It-Taqsima 55(2) tal-Att dwar il-Finanzi tirreferi għat-“tluq” bħala l-iskattatur tal-ATT. Id-definizzjonijiet u t-taqsimiet tal-Att dwar il-Finanzi deskritti fil-premessi 18 u 19 juru, madankollu, li s-servizz li kien intaxxat kien il-vjaġġ u li l-għan reali kien li jiġu ntaxxati l-vjaġġi u mhux it-tluq.

4.4.   Dwar id-distinzjoni bejn linji tal-ajru minn punt għal punt u oħrajn

(60)

L-Irlanda sostniet li l-valutazzjoni ta' jekk l-operaturi tal-linji tal-ajru li jipprovdu biss servizzi minn punt għal punt u dawk li jipprovdu titjiriet konnessi humiex f'sitwazzjoni fattwali u legali komparabbli fid-dawl tal-għan mogħti lis-sistema fiskali tal-Istat Membru kkonċernat tista' biss tkun raġuni sekondarja għaċ-ċaħda tal-ilment. Is-sottomissjoni ewlenija tal-Irlanda hija li l-ATT kellha l-għan li tintaxxa l-vjaġġi u mhux it-tluq individwali. Minħabba f'dan, l-eżenzjoni għall-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu tirrifletti sempliċiment il-fatt li vjaġġ wieħed jista' jinkludi diversi “partijiet”. L-Irlanda rrimarkat ukoll li l-ATT ma kinitx imfassla biex tivvaforixxi jew tippenalizza xi mudell ta' negozju speċifiku.

4.5.   Dwar in-natura u l-iskema ġenerali tat-taxxa

(61)

Fl-aħħar nett l-Irlanda ddikjarat li jekk l-eżenzjoni għall-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu tat xi vantaġġi lil ċerti linji, dan seta' jirriżulta direttament mill-prinċipji bażiċi u gwida tas-sistema fiskali Irlandiża bħall-evitar ta' tassazzjoni doppja jew in-newtralità fiskali.

(62)

Waqt li fakkret il-kliem tal-ittra tagħha tal-15 ta' Ottubru 2009, l-Irlanda spjegat li l-eżenzjoni kienet maħsuba biex tiġi evitata l-applikazzjoni sproporzjonata tal-ATT. B'mod partikolari, kienet maħsuba sabiex tevita d-diskriminazzjoni kontra l-passiġġieri li l-vjaġġ tagħhom kien jinkludi waqfa. Naturalment, din ir-referenza għad-diskriminazzjoni kienet teħtieġ tqabbil bejn (a) il-passiġġieri li l-vjaġġ tagħhom kien jinkludi waqfa u (b) il-passiġġieri b'titjira diretta. Billi l-għan kien li t-tnejn jiġu ttrattati l-istess, dan isostni l-konklużjoni li l-għan tal-ATT kien li tintaxxa kull vjaġġ darba biss.

(63)

L-Irlanda semmiet ukoll il-ħtieġa li tiġi evitata t-tassazzjoni doppja. Għalkemm dan il-prinċipju seta' ma ġiex ikkwotat fl-ittra tal-Irlanda tal-15 ta' Ottubru 2009, dik l-ittra invokat kwistjonijiet ta' ekwità u trattament ugwali li jġiegħlu lill-Istati joqogħdu lura mit-tassazzjoni doppja. Bl-istess mod, l-Irlanda invokat ukoll il-prinċipju tan-newtralità fiskali.

5.   KUMMENTI MINN PARTIJIET INTERESSATI

5.1.   Kummenti minn Ryanair

(64)

Ryanair hija tal-fehma li l-miżura hija selettiva u għalhekk hija għajnuna mill-Istat skont l-Artikolu 107(1) TFUE, u ma taqa' taħt ebda waħda mill-eżenzjonijiet stipulati fl-Artikolu 107(2) u (3) TFUE.

(65)

Il-linja tal-ajru rrimarkat li l-osservazzjonijiet tagħha għandhom jinqraw fuq l-isfond ta':

l-ilment tagħha lill-Kummissjoni datat il-21 ta' Lulju 2009 kontra l-għoti tal-għajnuna illegali permezz tal-ATT;

l-applikazzjoni tagħha datata l-24 ta' Settembru 2011 lill-Qorti Ġenerali fil-Kawża T-512-11, flimkien mal-annessi tagħha;

is-sottomissjonijiet l-oħrajn tagħha bil-miktub u orali datati l-24 ta' Settembru 2011 ippreżentati lill-Qorti Ġenerali fil-Kawża T-512/11 inkluża, b'mod partikolari, it-tweġiba tagħha tas-17 ta' Jannar 2012.

5.1.1.   Dwar il-kamp ta' applikazzjoni preċiż tal-ATT, il-ġustifikazzjoni għall-ATT, u r-raġunijiet għan-nuqqas ta' applikazzjoni tal-ATT fir-rigward tal-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu

(66)

Ryanair taqbel li l-esklużjoni tal-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu fl-eżempju tat-titjira Dublin-Shannon-New York tirrigwarda t-tieni parti tal-vjaġġ. Għaldaqstant, Ryanair targumenta li t-taxxa totali dovuta qabel il-bidla fir-rati b'effett mill-1 ta' Marzu 2011 kellha tkun biss ir-rata l-baxxa ta' EUR 2 (għal Dublin Shannon) minflok dik ta' EUR 10 kif jidher fit-Tabella 1.

(67)

Barra minn hekk, anki jekk l-Irlanda tipprovdi evidenza li l-applikazzjoni ta' din il-miżura fil-prattika kienet konsistenti mal-interpretazzjoni li l-ewwel parti ta' vjaġġ kienet eżenti mill-ATT, fil-fehma ta' Ryanair, dan mhuwiex biżżejjed biex jirrimedja d-distorsjoni riflessa fl-Att dwar il-Finanzi.

5.1.2.   Dwar is-sistema ta' tassazzjoni “normali” jew ta' referenza

(68)

Ryanair issostni l-pożizzjoni tagħha dwar id-definizzjoni u r-rilevanza tas-sistema ta' tassazzjoni “normali” jew ta' referenza, sakemm joħroġ l-eżitu tal-appell quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza fil-Kawżi Magħquda C-164/15 P u C-165/15 P (16). Ryanair targumenta li d-definizzjoni tal-Kummissjoni tas-sistema ta' tassazzjoni “normali” jew ta' referenza mhijiex konsistenti ma' wħud mill-konklużjonijiet li hija tasal għalihom fil-bqija tad-Deċiżjoni tal-Ftuħ.

5.1.3.   Dwar il-kwistjoni ta' jekk in-nuqqas ta' applikazzjoni tal-ATT fir-rigward tal-passiġġieri fi trasferiment jew fi transitu jidderogax mis-sistema ta' referenza

(69)

B'referenza għall-paragrafu (44) tad-Deċiżjoni tal-Ftuħ u waqt li tikkwota minn dak il-passaġġ testwali, Ryanair tistaqsi kif il-Kummissjoni, abbażi tal-konklużjonijiet preċedenti fuq is-sistema ta' tassazzjoni ta' referenza, targumenta fil-paragrafu (44) li “l-għan tal-ATT huwa li jiġu ntaxxati l-vjaġġi bl-ajru li jibdew f'ajruport fl-Irlanda” iżda mbagħad, mingħajr ebda spjegazzjoni jew analiżi, taqbeż għall-konklużjoni illoġika li fid-dawl ta' dan l-għan “jista' jkun xieraq li ssir distinzjoni bejn is-sitwazzjoni legali u fattwali ta' linji tal-ajru li jipprovdu biss servizzi minn punt għal punt minn dik ta' linji tal-ajru li jipprovdu wkoll servizzi li jinvolvu trasferiment jew transitu f'dawn l-ajruporti” (17). Il-konklużjoni preċedenti li Ryanair tirreferi għaliha tinsab fil-paragrafu (42) tad-Deċiżjoni tal-Ftuħ, fejn il-Kummissjoni tadotta l-opinjoni preliminari li s-sistema ta' tassazzjoni ta' referenza hija taxxa li titħallas fuq kull tluq ta' passiġġier fuq ajruplan minn ajruport fl-Irlanda.

(70)

Ryanair tqis il-kwotazzjonijiet fil-paragrafu 44 tad-Deċiżjoni tal-Ftuħ bħala tentattiv biex tiġi ġġustifikata d-distinzjoni bejn is-sitwazzjoni legali u fattwali ta' linji tal-ajru li jipprovdu servizzi minn punt għal punt u dik ta' linji tal-ajru li jipprovdu wkoll servizzi li jinkludu trasferiment jew transitu. Ryanair tqis tali distinzjoni bħala difettuża u mhux mixtieqa, peress li evidentement twitti t-triq għal deċiżjoni finali li l-miżura investigata ma kinitx tikkostitwixxi għajnuna mill-Istat.

(71)

Fil-kummenti tagħha, Ryanair tirreferi għall-paragrafu (45) tad-Deċiżjoni tal-Ftuħ, fejn il-Kummissjoni, wara li qieset il-prattika tat-teħid ta' deċiżjonijiet fil-kontroll tal-fużjonijiet fl-Unjoni, tispjega li s-servizzi li jinvolvu trasferiment jew transitu jikkostitwixxu, mill-perspettiva tal-klijent, vjaġġ mill-ajruport tal-oriġini għall-ajruport tad-destinazzjoni u mhux żewġ vjaġġi separati. Fil-fehma ta' Ryanair, meta l-Kummissjoni tagħmel dan, qed tħallat l-eżerċizzju tekniku ferm ristrett li jiddefinixxi swieq ta' prodotti rilevanti f'każijiet ta' fużjoni mal-kunċett ta' “sitwazzjonijiet fattwali u legali komparabbli” fil-każijiet ta' għajnuna mill-Istat. B'referenza għall-ġurisprudenza tal-Qorti u d- Deċiżjoni tal-Ftuħ (18), Ryanair tissottometti li l-kunċett ta' “sitwazzjonijiet fattwali u legali komparabbli” mhuwiex iddeterminat permezz tas-sostitwibbiltà tad-domanda u l-provvista (li, skont Ryanair, huma kriterji li tipikament jintużaw fl-analiżijiet tal-fużjonijiet u f'każijiet oħrajn ta' kompetizzjoni, u li hawnhekk il-Kummissjoni bbażat fuqhom), iżda huwa funzjoni tal-għanijiet imfittxija mill-iskema taħt kunsiderazzjoni.

(72)

Is-“sitwazzjonijiet fattwali u legali komparabbli” fil-każijiet ta' għajnuna mill-Istat skont Ryanair huma kważi dejjem ħafna usa' fil-kamp ta' applikazzjoni tagħhom mis-“swieq tal-prodotti rilevanti” fil-każijiet ta' fużjoni, peress li l-għanijiet imfittxija mill-iskema domestika f'dan il-każ ta' għajnuna mill-Istat jew f'oħrajn ma kellhom xejn x'jaqsmu mad-definizzjoni ta' suq tal-prodott rilevanti fil-każijiet ta' kontroll tal-fużjonijiet. F'dak ir-rigward, Ryanair terġa' tirreferi għall-ġurisprudenza tal-Qorti fejn il-Qorti ma ddelimitatx is-“sitwazzjonijiet fattwali u legali komparabbli” abbażi tal-perspettiva tal-klijenti jew tal-mudelli ta' negozju tal-benefiċjarji, bħalma qed tipproponi li tagħmel il-Kummissjoni f'din id-Deċiżjoni.

(73)

Fil-kummenti tagħha, Ryanair tirreferi għall-prattika tat-teħid ta' deċiżjonijiet tal-Kummissjoni, pereżempju fil-qasam tal-attivitajiet tal-logħob tal-azzard online u tradizzjonali, fejn il-Kummissjoni taċċetta li l-impriżi b'mudelli differenti ta' negozju jkunu f'sitwazzjoni legali u fattwali komparabbli fit-tifsira msemmija fil-premessa 72 (19).

(74)

Ryanair tispjega li jekk is-sistema ta' referenza tal-ATT hija taxxa li tintalab għal kull tluq ta' passiġġier fuq ajruplan minn ajruport fl-Irlanda, l-unika konsegwenza loġika tista' tkun li l-iskema kienet anjostika rigward l-opinjonijiet tal-passiġġieri dwar il-vjaġġ tagħhom jew il-mudell ta' negozju tal-linji tal-ajru kkonċernati. Interpretazzjoni differenti tirrifletti approċċ selettiv, aktar ristrett mill-għan tal-ATT, u b'hekk tissodisfa waħda mill-kundizzjonijiet ewlenin tal-għajnuna mill-Istat.

(75)

B'mod speċifiku, is-selettività f'din id-Deċiżjoni tirriżulta mill-fatt li għalkemm linji tal-ajru tradizzjonali, li joffru titjiriet ta' trasferiment u ta' transitu, u dawk li jagħmlu biss titjiriet minn punt għal punt (bħal Ryanair) huma f'sitwazzjoni fattwali u legali komparabbli għall-finijiet tal-għajnuna mill-Istat, tal-ewwel biss se jgawdu mill-eżenzjoni mill-ATT lill-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu.

(76)

Ryanair tafferma li huwa faċli a priori tiddefinixxi l-benefiċjarji ta' din l-eżenzjoni. Barra minn hekk, ma jistax jingħad li l-eżenzjoni kienet miftuħa għal-linji tal-ajru kollha, bla ebda diskriminazzjoni. L-ewwel nett, huwa virtwalment impossibbli għal linja tal-ajru li tadatta l-mudell ta' negozju fundamentali tagħha minn punt għal punt għal mudell ta' destinazzjonijiet diretti (hub-and-spoke); sa fejn taf Ryanair, ma hemmx preċedent wieħed ta' tali bidla fis-suq. It-tieni, aġġustament bħal dan ikun imfixkel ulterjorment minn limitazzjonijiet tal-kapaċità fil-maġġoranza tal-ajruporti.

(77)

Bħala konklużjoni, fil-fehma ta' Ryanair, in-nuqqas ta' applikazzjoni tal-ATT għall-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu kien deroga ċara mis-sistema ta' referenza u mill-għanijiet imfittxija mill-ATT fis-sens li dak il-kliem huwa interpretat mill-każistika tal-Unjoni. F'dan il-kuntest, Ryanair tirreferi għas-sottomissjonijiet preċedenti tagħha, fejn tgħid li l-għanijiet mhux iddikjarati iżda reali tal-Irlanda kienu li tappoġġja b'mod selettiv lil ċerti linji tal-ajru domestiċi u tippromwovi lill-ajruport ta' Dublin bħala hub internazzjonali.

5.1.4.   Dwar il-kwistjoni ta' jekk in-nuqqas ta' applikazzjoni tal-ATT għall-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu jirriżultax direttament mill-prinċipji bażiċi u gwida tagħha

(78)

Ryanair ma taċċettax l-idea li l-eżenzjoni mill-ATT tal-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu tirriżulta direttament “mill-prinċipji bażiċi u gwida tagħha”. Ryanair tqis id-Deċiżjoni tal-Ftuħ bħala tentattiv biex tiġi ġġustifikata tali konklużjoni minn sett ta' argumenti mgħawġa miġbura flimkien ex post facto mill-Irlanda u l-Kummissjoni sabiex jikkanċellaw l-implikazzjonijiet ċari tas-“sistema ta' referenza” u tal-“għan” tal-ATT, kif definiti qabel fid-Deċiżjoni tal-Ftuħ, permezz tal-kliem dubjuż “prinċipji bażiċi u gwida”.

(79)

Wara li kkunsidrat it-Taqsima 6.1.5 tad-Deċiżjoni tal-Ftuħ, Ryanair tikkummenta fuq għadd ta' prinċipji li tqis li huma postulati mill-Kummissjoni jew mill-Irlanda jew mit-tnejn:

Dwar iċ-“ċarezza tal-applikazzjoni” (20): Ryanair tqajjem il-kwistjoni dwar jekk [wieħed hux mistenni li jaċċetta li] tali “ċarezza” tinkisibx permezz taċ-ċirkomvenzjoni selettiva tas-sistema ta' referenza u tal-għan tal-ATT.

Dwar l-evitar ta' “applikazzjoni sproporzjonata tal-ATT” (20): Ryanair tqis li dan it-terminu mhuwiex ċar. Ryanair tirreferi għal deċiżjoni tal-Kummissjoni dwar għajnuna mill-Istat biex jitnaqqsu l-ispejjeż ta' kumpaniji li jużaw ħafna elettriku li jirriżultaw mill-iffinanzjar ta' appoġġ lill-enerġija minn sorsi rinnovabbli (21), u b'mod aktar speċifiku għall-premessa 32 ta' dik id-Deċiżjoni, li tistipula li “Il-miżura hija selettiva wkoll peress li [utenti li jużaw ħafna elettriku] biss f'ċerti setturi speċifiċi jistgħu jibbenefikaw minnha”. Fuq dik il-bażi, Ryanair tikkonkludi li applikazzjoni ġusta u ekwa tal-ATT tipprovdi biss argument ieħor kontra l-eżenzjoni tal-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu. Bl-istess mod, il-Kummissjoni jeħtieġ li ssib li eżenzjoni għal linji tal-ajru li jużaw ħafna l-infrastruttura tal-ajruport minħabba l-mudell ta' destinazzjonijiet diretti tagħhom tikkostitwixxi għajnuna mill-Istat. Ryanair targumenta li jekk, kif issemmi l-Kummissjoni fid-Deċiżjoni tal-Ftuħ, l-Irlanda allegatament tixtieq li tipproteġi lill-passiġġieri mill-konsegwenzi ta' titjira b'waqfa (20), allura l-miżura inkwistjoni tikkostitwixxi għajnuna ta' natura soċjali, u l-kompatibbiltà tagħha trid tiġi eżaminata taħt l-Artikolu 107(2) TFUE.

Dwar is-suppożizzjoni li “L-esklużjonijiet tal-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu huma normali fit-taxxi fuq l-ivvjaġġar bl-ajru implimentati minn pajjiżi oħrajn, pereżempju r-Renju Unit”: B'referenza għall-paragrafi 41 sa 44 tal-Applikazzjoni preċedenti tagħha lill-Qorti Ġenerali fil-Kawża T-512/11, Ryanair tiċħad l-argument ta' “prattika internazzjonali komuni”. Ryanair targumenta li r-referenza għar-Renju Unit bħala eżempju allegatament simili mhijiex konsistenti mal-fehim korrett aktar tard tal-Kummissjoni tal-mekkaniżmu tal-ATT diskuss fit-Taqsima 6.1.2 tad-Deċiżjoni tal-Ftuħ.

Dwar is-suppożizzjoni “L-isem, u tabilħaqq il-kliem, tal-ATT jistgħu jissuġġerixxu li l-prinċipju gwida tagħha huwa li tintaxxa l-vjaġġi bl-ajru minn ajruport fl-Irlanda, minflok kull tluq minn ajruport fl-Irlanda” (22). Skont Ryanair, ma tistax tinżamm din il-pożizzjoni, peress li fid-dispożizzjoni legali rilevanti li tiddefinixxi l-ATT, il-kelma “kull” tintuża darba biss u b'rabta mal-kelma “tluq” biss pjuttost milli mal-kelma “vjaġġ”. Ryanair tenfasizza li “tluq” mhux l-istess bħal “vjaġġ”. Għaldaqstant, il-konġettura tal-Kummissjoni li l-fowkus ta' dan it-test tal-Att dwar il-Finanzi huwa fuq “kull vjaġġ” minflok fuq “kull tluq” kienet sempliċi negazzjoni tal-kliem u t-tifsira ċari tat-test tal-Att dwar il-Finanzi, bl-għan li tiġġustifika dak li mhuwiex ġustifikabbli. B'mod aktar ġenerali, l-isem li Stat Membru jagħti lil miżura mhuwiex fattur li fuqu għandha tibbaża l-liġi tal-Unjoni sabiex tiddetermina jekk dik il-miżura tikkostitwixxix għajnuna mill-Istat.

(80)

Rigward it-tul tal-proċedura ta' investigazzjoni preliminari, tal-litigazzjoni u tal-proċeduri ta' investigazzjoni formali, Ryanair tiddikjara li l-fatti rilevanti għandhom ikunu ċari biżżejjed sa issa. Ryanair tinkwieta li, fiċ-ċirkustanzi, il-kumment tal-Kummissjoni fid-Deċiżjoni tal-Ftuħ li jista' jkollha bżonn tirrevedi l-konklużjoni attwali tagħha dwar il-konformità tal-eżenzjoni kkontestata mal-“prinċipju bażiku u ta' gwida” tal-ATT, fid-dawl tal-informazzjoni miġbura fl-investigazzjoni formali ma tantx joffri tama li l-Kummissjoni effettivament se tibdel l-opinjoni tagħha. F'dak ir-rigward, Ryanair tenfasizza li, fi kwalunkwe każ, ebda informazzjoni jew argument ex post facto ma jistgħu jitħallew jgħawġu l-kliem u l-implikazzjonijiet ċari tal-eżenjoni kkontestata tal-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu jew jintużaw bħala skuża biex ma tinstabx għajnuna f'din id-Deċiżjoni.

5.1.5.   Dwar l-eżistenza ta' għajnuna mill-Istat

(81)

Ryanair tistieden lill-Kummissjoni terġa' tikkunsidra l-konklużjonijiet preliminari tagħha fid-dawl tas-sottomissjonijiet tagħha.

(82)

Fil-kummenti tagħha, Ryanair taqbel mal-fehma tal-Kummissjoni li, jekk il-miżura inkwistjoni tikkostitwixxi għajnuna mill-Istat, ma taqa' taħt ebda waħda mill-eżenzjonijiet speċifikati fl-Artikolu 107(2) u (3) TFUE.

5.2.   Kummenti mingħand Aer Lingus

(83)

Aer Lingus issostni li l-eżenzjoni mill-ATT lill-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu ma tikkostitwixxix għajnuna mill-Istat fit-tifsira tal-Artikolu 107(1) TFUE għaż-żewġ raġunijiet li ġejjin:

is-sistema ta' referenza tal-ATT hija li tintaxxa t-tluq fuq ajruplan minn ajruport Irlandiż b'referenza għall-vjaġġ sħiħ, b'mod li vjaġġ li jikkonsisti f'żewġ titjiriet konnessi jitqies bħala vjaġġ wieħed u li l-vjaġġi li jibdew barra mill-Irlanda mhumiex soġġetti għall-ATT. L-ATT tinġabar darba biss, fir-rigward tal-itinerarju kollu. Abbażi ta' dik is-“sistema ta' referenza tal-vjaġġ”, l-ATT ma tistax titqies selettiva u b'hekk mhijiex għajnuna mill-Istat.

anki jekk il-Kummissjoni kellha ssostni l-opinjoni preliminari tagħha li s-sistema ta' referenza tal-ATT hija bbażata fuq kull tluq ta' titjira minn ajruport Irlandiż, l-eżenzjoni għall-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu mhijiex selettiva peress li ma tiddiskriminax bejn l-operaturi ekonomiċi: it-trasportaturi purament minn punt għal punt jiffaċċjaw ċirkustanzi oġġettivament differenti meta mqabbla mal-linji tal-ajru li joperaw servizzi għall-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu. Fi kwalunkwe każ l-eżenzjoni tkun iġġustifikata wkoll peress li l-eżenzjoni tindirizza t-tħassib tat-tassazzjoni doppja kif ukoll hija allinjata mal-prinċipju gwida tal-ATT li jattribwixxi t-taxxa għall-vjaġġ.

5.2.1.   Dwar l-iskop tal-ATT

(84)

Aer Lingus talbet kjarifika mingħand il-Kummissarji tad-Dħul rigward l-interpretazzjoni tal-Att dwar il-Finanzi. Fit-30 ta' Marzu 2009, il-Kummissarji tad-Dħul bagħtu email lil Aer Lingus fejn iċċaraw l-interpretazzjoni tal-Att dwar il-Finanzi. Aer Lingus issostni li fuq il-bażi ta' dik l-email, huwa ċar mill-interpretazzjoni tat-Taqsima 55(2) tal-Att dwar il-Finanzi li t-taxxa trid tiġi stabbilita abbażi tad-destinazzjoni finali, irrispettivament minn xi post ta' waqfa intermedju. Aer Lingus tikkonkludi li irrispettivament mill-għadd ta' segmenti li fih vjaġġ, it-taxxa tinġabar fuq il-bażi tad-destinazzjoni finali tal-passiġġier u tiġi vvalutata darba, b'referenza għall-vjaġġ sħiħ, irrispettivament minn jekk jinkludix titjira waħda jew aktar. Il-passaġġ rilevanti mill-email datata t-30 ta' Marzu 2009 jaqra hekk:

“It-titjira tintemm fid-destinazzjoni finali tal-passiġġier skont il-prenotazzjoni tiegħu, tkun xi tkun ir-rotta ppjanata għalih mill-operatur tal-linja tal-ajru lejn id-destinazzjoni tiegħu. Fix-xenarju deskritt minnkom tat-titjiriet transatlantiċi [Shannon-Dublin-Chicago], jekk persuna tipprenota titjira minn Shannon għal Chicago ma' Aer Lingus, ir-rata tat-taxxa li Aer Lingus għandha tapplika hija EUR 10, peress li l-post fejn tintemm it-titjira huwa Chicago, jiġifieri, aktar minn 300 km 'l bogħod mill-Ajruport ta' Dublin. Il-fatt li hemm waqfa fir-rotta ma jibdilx dik il-pożizzjoni” (enfasi miżjuda minn Aer Lingus).

(85)

Aer Lingus tqis din l-interpretazzjoni konsistenti mad-definizzjonijiet tal-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu li jirreferu għall-“vjaġġ” tal-passiġġier aktar milli għat-titjira tal-passiġġier. Skont Aer Lingus, minn dan isegwi li “vjaġġ” jista' jkun kontinwu jew jista' jinkludi waqfa ta' mhux aktar minn sitt sigħat.

5.2.2.   Dwar ir-raġunijiet wara l-intaxxar ta' vjaġġ ta' passiġġier mill-Irlanda u mhux ta' titjira bi trasferiment/transitu

(86)

Skont Aer Lingus, l-eżenzjoni inkwistjoni tagħti effett lill-prinċipju bażiku li t-taxxa trid tiġi stabbilita abbażi tad-destinazzjoni finali, mingħajr ma jitqies xi post ta' waqfa intermedju.

(87)

Aer Lingus targumenta li, barra minn hekk, l-eżenzjoni sservi l-iskop li tiġi evitata t-tassazzjoni doppja mhux biss fl-Irlanda iżda wkoll lil hinn mill-fruntiera tagħha. F'dak ir-rigward, Aer Lingus tirreferi għal silta mill-email imsemmija fil-premessa 84 li kienet irċeviet mingħand il-Kummissarji tad-Dħul:

“L-effett tad-definizzjoni ta' “passiġġier fi transitu” hija li jiġi evitat li tiġi imposta taxxa separata fuq kull parti tal-vjaġġ (…), fejn it-titjiriet ikunu sa sitt sigħat 'il bogħod minn xulxin. Kieku t-titjiriet kienu aktar minn sitt sigħat 'il bogħod minn xulxin, l-eżenzjoni tal-“passiġġier fi transitu” ma tapplikax u kull element tal-vjaġġ ikollu jiġi ntaxxat separatament (jiġifieri, żewġ partenzi, kull waħda soġġetta għar-rata xierqa tal-ATT)” (enfasi miżjuda minn Aer Lingus).

(88)

Fuq il-bażi tas-silta msemmija fil-premessa 87, Aer Lingus tikkonkludi li jekk passiġġier li jitlaq fuq titjira li hija parti minn itinerarju b'żewġ segmenti (jew aktar) minn ajruport Irlandiż huwiex soġġett għall-ATT jew le jiddependi l-ewwel nett fuq il-post tat-tluq tal-ewwel titjira, u t-tieni fuq il-post tal-wasla tad-destinazzjoni finali. Dan jevita:

li l-ATT tapplika għal aktar minn parti waħda tal-vjaġġ; u

li l-ATT tapplika għal parti waħda mill-vjaġġ filwaqt li taxxa ekwivalenti ta' ġurisdizzjoni oħra diġà tapplika għall-istess vjaġġ.

(89)

Aer Lingus tispjega li l-eżenzjoni inkwistjoni mhijiex unika għall-ATT tal-Irlanda iżda karatteristika inerenti ta' skemi oħrajn ta' taxxa fuq l-ivvjaġġar bl-ajru. F'dak ir-rigward, Aer Lingus tindika l-applikazzjoni tad-dazju tal-passiġġieri (air passenger duty — “APD”) fir-Renju Unit li tittratta lit-titjiriet konnessi bħala vjaġġ wieħed minflok żewġ vjaġġi separati, diment li l-konnessjoni tissodisfa ċerti rekwiżiti speċifiċi (23). Aer Lingus tkompli tispjega li filwaqt li d-definizzjoni ta' x'jikkostitwixxi “titjira konnessa” tiddependi fuq għadd ta' fatturi, inkluż l-intervall ta' ħin bejn it-titjiriet rilevanti u jekk il-konnessjoni hijiex għal titjira interna fir-Renju Unit jew titjira internazzjonali, il-prinċipju prevalenti, fil-fehma ta' Aer Lingus, huwa li t-titjiriet konnessi huma ttrattati bħala vjaġġ wieħed u l-APD jinġabar biss fuq vjaġġi meqjusa li bdew fir-Renju Unit. B'eċċezzjoni, it-titjiriet li jaslu u jitilqu mill-istess pajjiż ma jitqisux li huma konnessi (pereżempju, Pariġi-Londra-Marsilja) u l-APD jinġabar fuq titjiriet li jibdew fir-Renju Unit. Aer Lingus tinnota wkoll li sabiex jikkwalifikaw għall-eżenzjoni fuq it-titjiriet konnessi, it-titjiriet konnessi jridu jidhru fuq l-istess biljett jew biljetti konġunti u l-awtokonnessjonijiet għalhekk ma jikkwalifikawx għal din l-eżenzjoni.

(90)

Aer Lingus issemmi aktar eżempji ta' taxxi (24):

Franza: L-Aviation Civile Taxe Franċiża teżenta lill-passiġġieri f'konnessjoni f'ajruport Franċiż (waqfa ta' inqas minn 24 siegħa) u lill-passiġġieri fi transitu dirett (l-istess ajruplan u numru tat-titjira). It-taxxa tiġi kkalkulata b'referenza għall-punt finali tal-vjaġġ b'biljett wieħed.

L-Awstrija: Taxxa kkalkulata b'referenza għall-iktar punt 'il bogħod muri f'itinerarju b'biljett wieħed b'titjira konnessa jekk it-trasferiment ikun fi żmien 24 siegħa.

Il-Ġermanja: Taxxa fuq il-bażi tal-ibgħad punt ġeografiku muri fuq il-biljett; tapplika regola ta' 12 jew 24 siegħa, skont il-pajjiż ta' trasferiment.

5.2.3.   Dwar l-applikazzjoni tal-ATT qabel u wara l-2011

(91)

It-Tabella 2 turi l-eżempji li ġabet Aer Lingus sabiex tispjega l-applikazzjoni tal-ATT u r-raġunijiet għall-eżenzjoni tal-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu.

Tabella 2

Eżempji tal-applikazzjoni tal-ATT qabel u wara l-2011 mogħtija minn Air Lingus

Rotta

Qabel l-2011 (EUR)

Wara l-2011 (EUR)

Avveniment taxxabbli

1

Dublin-New York

10

3

Tluq minn ajruport Irlandiż

Distanza tal-vjaġġ: aktar minn 300 km

2

New York-Dublin

0

0

Ebda tluq minn ajruport Irlandiż

Possibbilment soġġett għat-taxxa tal-Istati Uniti

3

Dublin-Manchester

2

3

Tluq minn ajruport Irlandiż

Distanza tal-vjaġġ: inqas minn 300 km

4

Manchester-Dublin

0

0

Ebda tluq minn ajruport Irlandiż

Possibbilment soġġett għat-taxxa tar-Renju Unit

5

Londra-Dublin-New York

Waqfa: inqas minn sitt sigħat

0

0

Tluq minn ajruport fir-Renju Unit mhux soġġett għat-taxxa Irlandiża iżda soġġett għat-taxxa tar-Renju Unit

Tluq minn ajruport Irlandiż eżenti minħabba li huwa trasferiment kif definit

6

Londra-Dublin-New York

Waqfa: aktar minn sitt sigħat

10

3

Tluq minn ajruport fir-Renju Unit mhux soġġett għat-taxxa Irlandiża iżda soġġett għat-taxxa tar-Renju Unit

Tluq minn ajruport Irlandiż soġġett għat-taxxa Irlandiża peress li mhux trasferiment kif definit: distanza tal-vjaġġ aktar minn 300 km

7

New York-Shannon-Dublin

Waqfa: inqas minn sitt sigħat

0

0

Tluq minn ajruport fl-Istati Uniti mhux soġġett għat-taxxa Irlandiża iżda aktarx soġġett għat-taxxa tal-Istati Uniti

Tluq minn ajruport Irlandiż eżenti mit-taxxa Irlandiża peress li huwa trasferiment kif definit

8

New York-Shannon-Dublin

Waqfa: aktar minn sitt sigħat

2

3

Tluq minn ajruport fl-Istati Uniti mhux soġġett għat-taxxa Irlandiża iżda aktarx soġġett għat-taxxa tal-Istati Uniti

Tluq minn ajruport Irlandiż soġġett għat-taxxa Irlandiża peress li mhux trasferiment kif definit: distanza tal-vjaġġ aktar minn 300 km

9

Dublin-Shannon-New York

Waqfa: inqas minn sitt sigħat

10

3

Tluq minn ajruport Irlandiż (DUB): soġġett għat-taxxa Irlandiża

Tluq minn ajruport Irlandiż (SNN) mhux soġġett għat-taxxa Irlandiża peress li huwa trasferiment kif definit

Distanza tal-vjaġġ: aktar minn 300 km

10

Dublin-Shannon-New York

Waqfa: aktar minn sitt sigħat

12

6

Tluq minn ajruport Irlandiż (DUB): soġġett għat-taxxa Irlandiża u d-distanza tal-vjaġġ hija inqas minn 300 km

Tluq minn ajruport Irlandiż (SNN) soġġett għat-taxxa Irlandiża peress li mhux trasferiment kif definit; distanza tal-vjaġġ aktar minn 300 km

(92)

Aer Lingus ikkummentat fuq it-Tabella 2:

It-Tabella 2 tagħti eżempji tal-ATT miġbura fil-prattika fuq diversi rotot, f'konformità mal-gwida kontemporanja pprovduta mill-Kummissarji tad-Dħul (kif imsemmi fil-premessi 84 u 87);

l-eżempji 1 sa 4, li huma kollha titjiriet bi vjaġġ wieħed, jispjegaw li t-titjira trid titlaq minn ajruport Irlandiż biex tkun event taxxabbli taħt l-ATT Irlandiża;

l-eżempji 5 sa 8, li jinvolvu vjaġġi li ma jibdewx fl-Irlanda, jiddeskrivu kif l-eżenzjoni tevita li passiġġier ikollu jħallas taxxa fuq it-trasport bl-ajru f'ġurisdizzjonijiet differenti għall-istess vjaġġ; u li waqfa ma tridx tkun itwal minn sitt sigħat;

l-eżempji 9 u 10, li jinvolvu vjaġġi li jibdew fl-Irlanda b'titjira konnessa fl-Irlanda, jiddeskrivu kif l-eżenzjoni tevita li passiġġier ikun soġġett għall-ATT aktar minn darba, diment li waqfa ma tkunx itwal minn sitt sigħat; u li t-taxxa hija kkalkulata b'referenza għall-vjaġġ sħiħ.

5.2.4.   Dwar l-applikazzjoni tal-ATT minn Aer Lingus u l-eżenzjoni għal trasferiment/transitu

(93)

Aer Lingus tirreferi għad-Deċiżjoni tal-Ftuħ fejn saret referenza għal ittra mill-Irlanda datata l-15 ta' Ottubru 2009, fejn huwa spjegat li fil-każ ta' vjaġġ li jinkludi diversi partijiet, l-ATT teżenta l-ewwel parti ta' vjaġġ bħal dan (25). Aer Lingus tisħaq li hija ma tirrikonoxxix dan il-prinċipju u ma tistax tispjega għalfejn ġie ssuġġerit.

(94)

Skont Aer Lingus, dan il-prinċipju mhuwiex konformi mal-gwida tal-Kummissarju tad-Dħul ipprovduta fl-email tat-30 ta' Marzu 2009 imsemmija fil-premessa 84, u mhuwiex il-mod kif Aer Lingus kienet tikkalkula l-ATT fil-prattika. Lanqas ma huwa konsistenti mal-eżempji fil-paragrafu (20) tad-Deċiżjoni tal-Ftuħ, li ma jispjegawx l-applikazzjoni tal-eżenzjoni tal-passiġġieri fi transitu għall-ewwel parti ta' vjaġġ iżda pjuttost juru li vjaġġ mhuwiex soġġett għall-ATT jekk ma jibdiex fl-Irlanda (26).

(95)

Aer Lingus tafferma li hija ġabret l-ATT skont il-gwida tal-Kummissarju tad-Dħul u rrapportat l-ammont mibgħut bħala awtodikjarazzjoni lill-awtoritajiet (27).

5.2.5.   Dwar il-preżenza ta' għajnuna mill-Istat

(96)

Aer Lingus targumenta li ma hemm ebda selettività fl-eżenzjoni ta' passiġġieri fi trasferiment u fi transitu mill-ATT. Skont Aer Lingus, huwa inerenti fl-iskema tal-ATT li passiġġier fi trasferiment jew fi transitu ma għandux jiġi meqjus, peress li l-ATT ma tapplikax għal segmenti partikolari ta' vjaġġ. Minflok, l-event taxxabbli huwa vjaġġ li jibda fl-Irlanda u t-taxxa dovuta tiddependi fuq id-destinazzjoni finali ddikjarata fuq il-biljett, irrispettivament minn jekk il-passiġġier jaqbadx titjira waħda jew aktar sabiex jasal għad-destinazzjoni finali.

(97)

F'dak ir-rigward, Aer Lingus tirreferi għall-paragrafu (41) tad-Deċiżjoni tal-Ftuħ fejn il-Kummissjoni qieset b'mod preliminari li l-event taxxabbli huwa vjaġġ li jibda fl-Irlanda u li t-taxxa dovuta tiddependi fuq id-destinazzjoni finali ddikjarata fuq il-biljett, irrispettivament minn jekk il-passiġġier jaqbadx titjira waħda jew aktar sabiex jasal għad-destinazzjoni finali:

“Sistema ta' referenza oħra possibbli tista' tkun taxxa imposta għall-ivvjaġġar bl-ajru minn ajruport fl-Irlanda, jekk wieħed jifhem il-kunċett ta' “vjaġġ bl-ajru” bħala vjaġġ minn ajruport fl-Irlanda lejn destinazzjoni finali li jista' jikkonsisti f'parti waħda jew diversi partijiet. Kieku din kellha tkun is-sistema ta' referenza korretta, jidher ovvju li l-ATT ma għandhiex tapplika għall-passiġġieri fi trasferiment jew fi transitu. Għaldaqstant il-miżura ma tkunx selettiva” (enfasi ta' Aer Lingus).

5.2.6.   Dwar kwistjonijiet oħrajn

(98)

Taħt il-preżunzjoni li l-Kummissjoni se tibqa' ssostni l-fehma preliminari tagħha li s-sistema ta' referenza tal-ATT hija t-tassazzjoni fuq kull tluq (individwali), Aer Lingus sostniet li:

l-eżenzjoni ta' passiġġieri fi trasferiment/transitu mhijiex selettiva; u

anki kieku l-eżenzjoni kellha titqies selettiva, tkun iġġustifikata.

5.2.6.1.   Dwar l-ewwel punt “l-eżenzjoni ta' passiġġieri fi trasferiment/transitu mhijiex selettiva”

(99)

B'referenza għall-każistika (28), Aer Lingus issostni li n-nuqqas ta' applikazzjoni tal-ATT għat-tluq ta' passiġġieri fi trasferiment u fi transitu jkun selettiv biss kieku kellu jagħmel distinzjoni bejn operaturi ekonomiċi li, fid-dawl tal-għan mogħti lill-ATT, jinsabu f'sitwazzjonijiet fattwali u legali komparabbli. F'dak ir-rigward, Aer Lingus tirreferi għall-kwistjoni ta' jekk in-nuqqas ta' applikazzjoni għall-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu jiffavorixxix lit-trasportaturi bħal Aer Lingus (li toffri biljett wieħed għal vjaġġi li jinkludu żewġ titjiriet jew aktar) għall-kuntrarju ta' trasportaturi minn punt għal punt (li ma joffrux biljett wieħed għal vjaġġi bħal dawn u allura kellhom jimponu l-ATT għal kull titjira għall-passiġġieri li l-vjaġġ tagħhom kien jinkludi awtokonnessjoni).

(100)

Aer Lingus tikkonkludi li minħabba s-sitwazzjoni fattwali u legali differenti bejn is-servizzi purament minn punt għal punt u s-servizzi b'biljett wieħed — b'mod partikolari l-ispejjeż differenti għat-trasportatur u l-livell ta' servizz lill-passiġġier — l-eżenzjoni għall-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu ma kinitx selettiva, għaż-żewġ raġunijiet li ġejjin:

ċertament hemm porzjon konsiderevoli ta' passiġġieri ta' Aer Lingus li jagħżlu li jagħmlu awtokonnessjoni (29), għal kwalunkwe raġuni, irrispettivament mill-fatt li Aer Lingus tista' toffri biljett wieħed għall-vjaġġ sħiħ. B'definizzjoni, Aer Lingus mhijiex f'pożizzjoni li tidentifika jew tikkwantifika l-għadd ta' passiġġieri li jippreferu jivvjaġġaw fuq bażi ta' awtokonnessjoni – daqskemm it-trasportaturi minn punt għal punt ma jistgħu jikkwantifikaw b'mod ċar dawn il-passiġġieri (li jistgħu jagħmlu awtokonnessjoni, pereżempju, ma' trasportatur ieħor). Fil-każ ta' dawk il-passiġġieri li jagħmlu awtokonnessjoni, Aer Lingus tinsab fl-istess pożizzjoni fattwali u legali tat-trasportaturi minn punt għal punt.

Madankollu s-sitwazzjoni fattwali u legali ta' Aer Lingus hija differenti għal dawk il-passiġġieri li jixtru vjaġġi bi trasferiment jew bi transitu b'biljett wieħed. F'dak ir-rigward, Aer Lingus tirreferi għal parti mill-aħħar sentenza tal-paragrafu (45) [(44)] (30) tad-Deċiżjoni tal-Ftuħ, fejn, skont Aer Lingus, il-Kummissjoni nfisha tirrikonoxxi “jista' jkun xieraq li ssir distinzjoni bejn is-sitwazzjoni legali u fattwali ta' linji tal-ajru li jipprovdu biss servizzi minn punt għal punt minn dik ta' linji tal-ajru li jipprovdu wkoll servizzi li jinvolvu trasferiment jew transitu f'dawn l-ajruporti”.

(101)

B'referenza għas-siltiet tad-Deċiżjoni tal-Ftuħ li huma relatati mad-differenzi bejn il-vjaġġi li jinkludu diversi titjiriet taħt prenotazzjoni waħda u vjaġġi li jinkludu diversi titjiriet taħt prenotazzjonijiet separati, Aer Lingus tosserva wkoll dan li ġej fil-kuntest tas-selettività:

fir-rigward tas-silta “Il-mudelli ta' negozju ta' linji tal-ajru li jiffukaw fuq servizzi minn punt għal punt u dawk li joperaw servizzi li jinvolvu trasferiment jew transitu huma differenti ħafna.” (31) Aer Lingus tisħaq li hija timplimenta proċeduri speċifiċi sabiex takkomoda lill-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu. Dan jinvolvi l-organizzar ta' trasferiment mingħajr intoppi li jinkludi uffiċċji ta' trasferiment u nollijiet totali u l-irfigħ tar-responsabbiltà f'każ ta' konnessjonijiet mitlufa (pereżempju billi jingħataw kura, assistenza u akkomodazzjoni). Skont Aer Lingus, dawn ifissru spejjeż u responsabbiltajiet konsiderevoli, li ma japplikawx għall-passiġġieri li jagħmlu awtokonnessjoni.

rigward is-silta “is-servizzi li jinvolvu trasferiment jew transitu jikkostitwixxu, mill-perspettiva tal-klijent, vjaġġ mill-ajruport tal-oriġini għall-ajruport tad-destinazzjoni u mhux żewġ vjaġġi separati” (32). Aer Lingus tispjega li, għall-passiġġieri, l-esperjenza tas-servizz ukoll hija differenti, l-evitar ta' diversi reġistrazzjonijiet, ħafna biljetti, il-possibbiltà ta' allowances tal-bagalji differenti, eċċ.

rigward is-silta “Il-vjaġġ sħiħ li jinkludi żewġ partijiet jew aktar jinbiegħ bħala wieħed u jista' jsir b'biljett wieħed.” (33) Aer Lingus tispjega li ovvjament dan mhuwiex il-każ ta' vjaġġ b'awtokonnessjoni. Fil-fatt, vjaġġ b'awtokonnessjoni jkun jinkludi tal-anqas żewġ biljetti separati (u żewġ kuntratti separati) possibbilment ma' żewġ linji tal-ajru differenti. Biljett wieħed ikun ibbażat fuq kuntratt wieħed ma' linja tal-ajru waħda.

rigward is-silta “Normalment il-passiġġieri fi trasferiment ma jkollhomx għalfejn jiġbru l-bagalji tagħhom.” (34) Skont Aer Lingus, dan huwa l-oppost għall-passiġġieri li jagħmlu awtokonnessjoni. Ma hemmx servizzi ta' trasferiment tal-bagalji għall-passiġġieri li jagħmlu awtokonnessjoni fl-ajruporti Irlandiżi.

rigward is-silta “Il-kontrolli fuq il-passiġġieri u l-bagalji normalment ikunu differenti.” (34) Aer Lingus tispjega li l-passiġġieri li jagħmlu awtokonnessjoni jkollhom jagħmlu reġistrazzjoni separata għal kull titjira.

5.2.6.2.   Dwar it-tieni punt “anki kieku l-eżenzjoni kellha titqies selettiva, tkun iġġustifikata”

(102)

Aer Lingus issostni li l-miżura tevita t-tassazzjoni doppja u tapplika fl-Irlanda kif ukoll barra mill-pajjiż. Fil-fatt eżenzjoni bħal din normalment tiġi applikata minn ġurisdizzjonijiet oħrajn bħar-Renju Unit.

(103)

Aer Lingus issostni wkoll li l-prinċipju bażiku u gwida tal-ATT huwa li din tiġi kkalkulata b'referenza għall-vjaġġ sħiħ. Fil-każ ta' biljett wieħed, il-biljett wieħed ikun ifisser vjaġġ wieħed (diment li kull waqfa tkun iqsar minn sitt sigħat). Madankollu, għal servizz ta' awtokonnessjoni magħmul minn żewġ prenotazzjonijiet separati, kull prenotazzjoni titqies separata mis-sistemi ta' prenotazzjoni tal-linji tal-ajru u ma jiġux rikonoxxuti bħala passiġġieri fi trasferiment.

5.3.   Il-kummenti tal-Irlanda dwar l-osservazzjonijiet tal-partijiet interessati

(104)

B'mod ġenerali, l-Irlanda qablet mal-punti li għamlet Aer Lingus, ħlief għal dawk miġbura fil-qosor fil-premessi 93 u 94. Skont l-Irlanda, Aer Lingus ikkwotat ittra mingħand l-Irlanda datata l-15 ta' Ottubru 2009 li kienet tgħid li jekk vjaġġ ikun jikkonsisti f'diversi partijiet, l-ewwel parti hija dejjem eżenti mill-ATT. L-Irlanda irreferiet għall-ittra tagħha tat-22 ta' Diċembru 2015 fejn hija spjegat li dan kien nuqqas ta' fehim. L-ittra tal-Irlanda datata l-15 ta' Ottubru 2009 kienet ġabet eżempju speċifiku li fih l-ewwel parti tal-vjaġġ ma kienx soġġett għall-ATT. Madankollu, l-Irlanda tqis li dan ma għandux ikun interpretat bħala dikjarazzjoni ġenerali li l-ewwel parti hija dejjem eżenti.

(105)

Rigward il-kummenti li għamlet Ryanair dwar it-taxxa pagabbli (ara l-premessa 65), l-Irlanda indikat li Ryanair infisha ma ġġorrx passiġġieri fi trasferiment jew fi transitu u għalhekk ma għandha ebda esperjenza prattika ta' kif tapplika r-regoli dwar l-ATT. Skont l-Irlanda, Ryanair lanqas ma tispjega r-raġunament tagħha.

6.   IL-VALUTAZZJONI TAN-NUQQAS TA' APPLIKAZZJONI TAT-TAXXA FUQ L-IVVJAĠĠAR BL-AJRU GĦALL-PASSIĠĠIERI FI TRANSITU U FI TRASFERIMENT

6.1.   Kummenti preliminari: l-interpretazzjoni xierqa tal-ATT fir-rigward tal-eżenzjoni għall-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu

(106)

Fl-ittra tagħha tal-15 ta' Ottubru 2009, l-Irlanda ddikjarat li l-eżenzjoni għall-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu tiżgura li l-“ewwel parti” ta' vjaġġ sħiħ ma tkunx soġġetta għall-ATT. Dik id-dikjarazzjoni ħawdet l-interpretazzjoni korretta tal-eżenzjoni, kif jidher mis-sentenza tal-Qorti Ġenerali fil-Kawża T-512/11.

(107)

Fid-dawl tal-kummenti li waslu mill-Irlanda u minn partijiet terzi, issa huwa ċar li l-leġiżlazzjoni Irlandiża għandha tinftiehem kif stipulat fit-Taqsima 2.2 aktar 'il fuq.

(108)

Kif spjegat hemmhekk, taħt it-Taqsima 55(2) tal-Att dwar il-Finanzi l-linji tal-ajru huma obbligati jħallsu l-ATT għal kull tluq ta' passiġġier abbord ajruplan minn ajruport li jinsab fl-Irlanda, filwaqt li passiġġieri fi transitu u fi trasferiment mhumiex meqjusa bħala passiġġieri fit-tifsira tat-Taqsima 55(2) tal-Att dwar il-Finanzi u għalhekk l-ATT ma tapplikax għat-tluq tagħhom. Għaldaqstant, ma jistax jingħad f'termini ġenerali li l-ATT tapplika għal parti speċifika ta' vjaġġ bl-ajru.

(109)

Għandu jkun innotat li meta ġiet adottata d-Deċiżjoni tal-2011, kien hemm żewġ rati tat-taxxa differenti applikabbli għat-titjiriet lejn destinazzjonijiet li mhumiex aktar minn 300 kilometru 'l bogħod mill-Ajruport ta' Dublin u għat-titjiriet l-oħrajn kollha. Issa huwa ċar li r-rata tat-taxxa applikabbli tiddependi fuq id-distanza sad-destinazzjoni finali, irrispettivament mill-post ta' transitu jew ta' trasferiment. Pereżempju, vjaġġ minn Dublin sa New York b'waqfa f'Shannon ikun intaxxat b'rata ta' EUR 10, u mhux EUR 2. It-tluq mill-Ajruport ta' Dublin jagħti lok għal tassazzjoni bir-rata ta' EUR 10 ATT, anki jekk Shannon hija inqas minn 300 kilometru 'l bogħod mill-Ajruport ta' Dublin, peress li d-distanza mill-Ajruport ta' Dublin sa New York jaqbeż dak il-limitu. Barra minn hekk, it-tluq mill-waqfa fl-Ajruport ta' Shannon mhuwiex soġġett għall-ATT, peress li l-passiġġier huwa passiġġier fi transitu jew fi trasferiment f'dak l-ajruport.

(110)

Il-kwalifika bħala passiġġier fi transitu jew fi trasferiment f'ajruport Irlandiż ma kinitx tiddependi fuq fejn jinsab l-ajruport li minnu kien ġej il-passiġġier meta niżel fl-ajruport Irlandiż, li wkoll seta' jkun barra l-Irlanda, eż. fil-każ ta' vjaġġ minn Londra sa New York b'waqfa ta' mhux aktar minn sitt sigħat f'Shannon. Ebda ATT ma tkun dovuta għal vjaġġ bħal dan peress li l-ajruport tat-tluq f'Londra jinsab barra mill-Irlanda, filwaqt li l-passiġġier jikkwalifika bħala passiġġier fi trasferiment jew fi transitu meta jitlaq mill-Ajruport ta' Shannon.

6.2.   Eżistenza tal-għajnuna

6.2.1.   Introduzzjoni

(111)

Skont l-Artikolu 107(1) tat-TFUE, ħlief għad-derogi previsti fit-Trattati, kull għajnuna, ta' kwalunkwe forma, mogħtija minn Stat Membru jew permezz ta' riżorsi tal-Istat, li twassal għal distorsjoni jew theddida ta' distorsjoni għall-kompetizzjoni billi tiffavorixxi ċerti impriżi jew ċerti produtturi għandha, sa fejn tolqot il-kummerċ bejn l-Istati Membri, tkun inkompatibbli mas-suq intern.

(112)

Għalhekk, il-klassifikazzjoni ta' miżura bħala għajnuna skont it-tifsira ta' din id-dispożizzjoni teħtieġ li jiġu ssodisfati l-kundizzjonijiet kumulattivi li ġejjin: (i) il-miżura trid tkun imputabbli għall-Istat u ffinanzjata permezz tar-riżorsi tal-Istat; (ii) trid tagħti vantaġġ lil benefiċjarju tagħha, li jrid ikun impriża (jiġifieri jwettaq attività ekonomika); (iii) dan il-vantaġġ irid ikun selettiv; u (iv) il-miżura trid tkun waħda li tfixkel jew thedded li tfixkel il-kompetizzjoni u trid taffettwa l-kummerċ bejn l-Istati Membri.

(113)

F'dan il-każ, huwa xieraq li l-ewwel jiġi kkunsidrat jekk in-nuqqas ta' applikazzjoni tal-ATT għall-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu aktarx li jagħti vantaġġ selettiv lil ċerti linji tal-ajru.

6.2.2.   Selettività

6.2.2.1.   Introduzzjoni

(114)

Miżura hija selettiva jekk din tiffavorixxi ċerti impriżi jew il-produzzjoni ta' ċerti prodotti fis-sens tal-Artikolu 107(1) tat-TFUE.

(115)

Għall-miżuri applikabbli għall-impriżi kollha li jissodisfaw ċerti kriterji, li dan jimmitiga l-imposti li dawk l-impriżi normalment ikollhom iħallsu, is-selettività tal-miżura normalment jeħtieġ tiġi vvalutata permezz ta' analiżi fi tliet passi (35). L-ewwel jiġi identifikat ir-reġim tat-taxxa komuni jew normali applikabbli fl-Istat Membru: “is-sistema ta' referenza”. It-tieni, għandu jiġi ddeterminat jekk miżura partikolari tikkostitwixxix deroga minn dik is-sistema peress li tiddistingwi bejn operaturi ekonomiċi li, fid-dawl tal-objettivi intrinsiċi għas-sistema, ikunu f'sitwazzjoni fattwali u legali komparabbli. Jekk il-miżura inkwistjoni ma tikkostitwixxix deroga mis-sistema ta' referenza, din ma tkunx selettiva. Jekk iva (u għalhekk tkun selettiva prima facie), fit-tielet stadju tal-analiżi jrid ikun stabbilit jekk il-miżura li tidderoga mis-sistema ta' referenza hijiex iġġustifikata mill-għamla jew l-iskema ġenerali tas-sistema tat-taxxa ta' referenza. Jekk miżura selettiva prima facie hija ġġustifikata bin-natura jew l-iskema ġenerali tas-sistema, din ma titqiesx bħala selettiva u taqa' barra mill-kamp ta' applikazzjoni tal-Artikolu 107(1) tat-TFUE.

(116)

F'ċerti każijiet eċċezzjonali, ma tistax tiġi applikata l-analiżi fi tliet stadji, meta jitqiesu l-effetti prattiċi tal-miżuri kkonċernati. F'każijiet bħal dawn, jista' jkun meħtieġ ukoll li jiġi evalwat jekk il-limiti ta' dik is-sistema ġewx imfassla mill-Istat Membru b'mod konsistenti jew, għall-kuntrarju, b'mod li huwa arbitrarju jew preġudikat b'mod ċar, sabiex jiffavorixxi impriżi speċifiċi fuq oħrajn. Inkella, minflok ma jistabbilixxi regoli ġenerali li japplikaw għall-impriżi kollha li minnhom issir deroga għal ċerti impriżi, l-Istat Membru jista' jikseb l-istess riżultat, filwaqt li jevita r-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat, billi jaġġusta u jgħaqqad ir-regoli tiegħu b'tali mod li, sa mill-applikazzjoni tagħhom, jirriżultaw f'piż differenti għal impriżi differenti (36). Ta' min ifakkar, f'dan ir-rigward, li l-Artikolu 107(1) TFUE ma jagħmilx distinzjoni bejn miżuri ta' intervent mill-Istat b'referenza għall-kawżi tagħhom jew l-iskopijiet tagħhom, iżda jiddefinixxihom abbażi tal-effetti tagħhom u, b'hekk, b'mod indipendenti mit-tekniki użati (37).

(117)

Hawn taħt, l-analiżi fi tliet passi se tiġi applikata l-ewwel għall-eżenzjoni mill-ATT għall-passiġġieri fi transitu u fi trasferiment (it-Taqsima 6.2.2.2 u t-Taqsima 6.2.2.3). Imbagħad, il-Kummissjoni se tikkunsidra jekk l-ATT ġietx imfassla mill-Istat Membru b'mod arbitrarju jew ippreġudikat b'mod ċar, sabiex jiffavorixxi impriżi speċifiċi fuq oħrajn (it-Taqsima 6.2.2.4.).

6.2.2.2.   Id-determinazzjoni tas-sistema ta' referenza

(118)

Is-sistema ta' referenza hija l-valutazzjoni komparattiva li skontha tiġi vvalutata s-selettività ta' miżura. Is-sistema ta' referenza tikkonsisti f'sett ta' regoli konsistenti li ġeneralment japplikaw abbażi ta' kriterji oġġettivi għall-impriżi kollha li jaqgħu fil-kamp ta' applikazzjoni tagħha kif definit mill-objettiv tagħha. Għaldaqstant, l-identifikazzjoni tas-sistema ta' referenza tiddependi minn elementi bħall-persuni taxxabbli, il-bażi taxxabbli, l-avvenimenti taxxabbli u r-rati tat-taxxa applikabbli.

6.2.2.3.   L-ATT

(119)

L-ATT hija reġim ta' taxxa distinta fiha nfisha, li ma tagħmilx parti minn sistema fiskali usa'. Għaldaqstant, is-sistema ta' referenza ma tmurx lil hinn mil-limiti tal-ATT infisha.

(120)

Il-mistoqsija ewlenija f'dan il-każ hija jekk in-nuqqas ta' applikazzjoni tal-ATT għall-passiġġieri fi transitu u fi trasferiment huwiex parti mis-sistema ta' referenza jew jekk in-nuqqas ta' applikazzjoni huwiex deroga mis-sistema ta' referenza. Fl-ewwel każ, l-ATT hija meqjusa bħala taxxa li tapplika għall-passiġġieri kollha li jitilqu mill-Irlanda fuq vjaġġ bl-ajru, bil-fehim li vjaġġ bl-ajru jista' jikkonsisti f'aktar minn titjira waħda. F'dak l-approċċ, huwa loġiku li t-taxxa ma tinġabarx darbtejn meta l-vjaġġ sħiħ jinvolvi aktar minn tluq wieħed minn ajruport Irlandiż. Barra minn hekk, il-passiġġieri li jibdew il-vjaġġ tagħhom f'pajjiż terz mhumiex intaxxati, peress li l-vjaġġ tagħhom ma jkunx telaq minn ajruport Irlandiż (“is-sistema tal-vjaġġ”). Fit-tieni każ, l-ATT hija meqjusa bħala taxxa li tapplika għall-passiġġieri kollha li jitilqu fuq ajruplan fl-Irlanda, u n-nuqqas ta' applikazzjoni tal-ATT lill-passiġġieri fi transitu u fi trasferiment jikkostitwixxi deroga minn dik ir-regola (“is-sistema ta' tluq”).

(121)

F'analiżi inizjali, il-kliem tat-Taqsima 55(2)(a) tal-Att dwar il-Finanzi (“kull tluq ta' passiġġier fuq ajruplan minn ajruport”) jista' jissuġġerixxi li s-sistema ta' tluq tikkostitwixxi s-sistema ta' referenza xierqa. Dik hija wkoll l-opinjoni preliminari li l-Kummissjoni ħadet fid-Deċiżjoni tal-Ftuħ: is-sistema ta' referenza hija taxxa li titħallas għal kull tluq ta' passiġġier f'ajruplan minn ajruport fl-Irlanda.

(122)

Dik il-konklużjoni preliminari kienet ibbażata fuq il-fatt li l-Att dwar il-Finanzi kien jirreferi għat-tassazzjoni fuq it-tluq. Madankollu, wara li saret l-investigazzjoni formali u nġabret aktar informazzjoni dwar l-interpretazzjoni ġusta tat-Taqsima 55(2) tal-Att dwar il-Finanzi, u fid-dawl tal-ispjegazzjoni tal-Irlanda li l-ATT kienet maħsuba biex tintaxxa kwalunkwe vjaġġ wieħed li jibda f'ajruport Irlandiż, anki jekk il-vjaġġ kien maqsum f'diversi partijiet (ara l-premessa 59), jista' jkun konkluż li l-objettiv tas-sistema kien li tintaxxa l-vjaġġi bl-ajru li jibdew fl-Irlanda. Fuq dik il-bażi, u għar-raġunijiet kollha stabbiliti hawn taħt, is-sistema ta' referenza hija t-tassazzjoni tal-vjaġġi li jibdew fl-Irlanda.

(123)

L-ewwel, għandu jkun osservat li d-definizzjoni ta' “passiġġier” ma tinkludix passiġġieri fi trasferiment jew fi transitu. Għaldaqstant, il-kliem tal-Att dwar il-Finanzi jippermetti l-konklużjoni li s-sistema ta' referenza hija s-“sistema tal-vjaġġ” li teskludi lill-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu, peress li t-tluq ta' passiġġier fi trasferiment jew fi transitu mhuwiex “tluq ta' passiġġier” fit-tifsira ta' 55(2) tal-Att dwar il-Finanzi u, bħala tali, mhux event taxxabbli (38). Li wieħed iqis is-sistema ta' referenza bħala s-“sistema tal-vjaġġ” huwa konsistenti wkoll mal-għan sottostanti tal-leġiżlazzjoni, kif ippreżentat mill-Irlanda fil-kummenti tagħha dwar id-Deċiżjoni tal-Ftuħ.

(124)

Barra minn hekk, il-mod kif kienet taħdem l-ATT jikkonferma li t-taxxa kienet relatata mal-vjaġġi bl-ajru. B'hekk, matul il-perjodu fejn kienu japplikaw rati differenzjati, ir-rata tat-taxxa kienet iddeterminata skont it-taxxa fuq id-destinazzjoni finali tal-passiġġier kif iddikjarata fuq il-biljett, irrispettivament minn jekk il-passiġġier qabadx titjira waħda jew aktar biex jasal f'dik id-destinazzjoni (ara l-premessi 22 u 23 rispettivament u l-eżempji tal-applikazzjoni tal-ATT mogħtija fit-Tabella 2). Pereżempju, it-taxxa pagabbli b'rabta ma' passiġġier li kien qed jivvjaġġa minn Dublin għal New York b'waqfa f'Shannon kienet EUR 10, u mhux EUR 2 (ara l-premessa 91).

(125)

Barra minn hekk, il-Kummissjoni tinnota li, fil-prinċipju, huwa leġittimu li l-ivvjaġġar bl-ajru jkun intaxxat fuq il-bażi ta' rata applikata darba fuq vjaġġ bl-ajru minn ajruport partikolari fl-Irlanda lejn destinazzjoni partikolari, mibjugħ bi prenotazzjoni waħda, minflok ma jiġu ntaxxati partijiet separati ta' tali vjaġġ waħdieni b'mod separat. Din it-tassazzjoni separata timplika li t-taxxa titħallas darbtejn għal passiġġier li jirkeb ajruplan ieħor f'ajruport Irlandiż, li jista' tabilħaqq joħloq kwistjonijiet ta' ekwità u trattament indaqs (ara l-premessa 63).

(126)

Fil-fatt, dazji tas-sisa bħall-ATT normalment japplikaw għax-xiri ta' prodott jew servizz finali minn klijent, u mhux għall-komponenti separati li jistgħu jikkostitwixxu dan il-prodott jew servizz finali. Għar-raġunijiet spjegati hawn taħt, vjaġġ li jkun magħmul minn diversi partijiet, fejn il-passiġġier jikkwalifika bħala passiġġier fi trasferiment jew fi transitu f'kull ajruport ta' waqfa, jista' jitqies bħala servizz wieħed.

(127)

F'dan ir-rigward, għandu jkun innotat li l-linji tal-ajru jikkumerċjalizzaw is-servizzi tagħhom bħala vjaġġi minn punt ta' oriġini partikolari (A) lejn destinazzjoni finali (B), anki jekk tali vjaġġ jinvolvi waqfa f'ajruport intermedjarju (C). Servizz bħal dan jinvolvi bażikament it-trasport bl-ajru minn A sa B, bl-eżistenza u l-post tal-ajruport intermedjarju C jkun karatteristika sekondarja ta' dak is-servizz, u mill-perspettiva tal-passiġġier, irrilevanti fl-aħħar mill-aħħar (ħlief għall-impatt possibbli tiegħu fuq il-ħin totali tal-vjaġġ tal-passiġġieri) (39). Għaldaqstant, fil-prinċipju huwa aċċettabbli u nondiskriminatorju li vjaġġ indirett jiġi intaxxat, mibjugħ bħala servizz waħdieni, minn A sa B u b'waqfa f'C bl-istess mod ta' vjaġġ dirett minn A sa B (b'A jkun fl-Irlanda fiż-żewġ sitwazzjonijiet), peress li ż-żewġ servizzi jissodisfaw l-istess ħtieġa tal-klijent (jiġifieri l-vjaġġ minn A sa B).

(128)

Fadal li jiġi kkunsidrat jekk id-definizzjonijiet ta' passiġġieri fi transitu u fi trasferiment fl-Att dwar il-Finanzi jirriflettux dawk il-prinċipji. Dan huwa analizzat fil-premessi li ġejjin.

(129)

Kif imsemmi fil-premessa 18, il-passiġġieri fi transitu huma definiti bħala passiġġieri li jibqgħu fuq l-istess ajruplan għat-titjira li tkun waslet u dik li tkun se titlaq. Il-Kummissjoni tqis li f'sitwazzjoni bħal din, huwa ċar li effettivament hemm vjaġġ wieħed, bl-unika differenza minn titjira diretta tkun li l-ajruplan jieqaf għal ftit f'ajruport partikolari fi triqtu lejn id-destinazzjoni finali.

(130)

Għall-passiġġieri fi trasferiment, intużaw tliet kundizzjonijiet biex jiġu definiti l-passiġġieri fl-ajruport C meta jkunu qed jivvjaġġaw minn ajruport A lejn ajruport B b'waqfa fl-ajruport C: (i) it-tul massimu tal-ħin mgħoddi f'C ma jridx ikun ta' aktar minn sitt sigħat; (ii) A u B, ma jridux ikunu l-istess; u (iii) it-titjiriet minn A sa C u minn C sa B iridu jinxtraw taħt “prenotazzjoni waħda”. Il-Kummissjoni tqis li t-tliet kundizzjonijiet huma adegwati u proporzjonati. Il-punt (i) jiżgura li C huwa ajruport ta' waqfa ġenwina, fejn il-passiġġier essenzjalment iħejji u jistenna t-titjira konnessa tiegħu, u mhux destinazzjoni finali “moħbija”. F'dan ir-rigward, sitt sigħat huwa limitu ta' ħin raġonevoli, li jiżgura li C huwa verament ajruport ta' waqfa (40). Il-punt (ii) jiżgura li l-vjaġġ mhuwiex titjira diretta moħbija minn A sa C u lura. Rigward (iii), kif spjegat fil-premessi 132-134 hawn taħt, dan jiżgura li l-vjaġġ minn A sa B jinbiegħ lill-klijent bħala servizz wieħed integrat.

(131)

L-eżenzjoni tal-ATT għall-passiġġieri fi trasferiment kienet timponi l-kundizzjoni li t-titjiriet kollha li jiffurmaw vjaġġ wieħed iridu jkunu taħt prenotazzjoni waħda.

(132)

Meta passiġġier jagħmel prenotazzjoni waħda li tkopri diversi titjiriet (jew “partijiet”), huwa jidħol f'kuntratt waħdieni mal-fornitur li jkopri d-diversi titjiriet. Għall-kuntrarju, meta passiġġier jagħmel aktar minn prenotazzjoni waħda li jkopru titjiriet differenti, huwa jidħol f'kuntratti indipendenti separati ma' fornitur wieħed jew aktar. Dan diġà juri li prenotazzjoni waħda tikkorrispondi għax-xiri ta' servizz waħdieni li fih komponenti differenti, filwaqt li prenotazzjonijiet multipli jikkorrispondu għal bosta servizzi separati mixtrija b'mod separat mill-passiġġier.

(133)

Taħt prenotazzjoni waħda, il-vjaġġ sħiħ li jinkludi żewġ titjiriet jew aktar jinbiegħ bħala prenotazzjoni waħda u passiġġier għandu biljett wieħed u referenza ta' prenotazzjoni waħda għall-vjaġġ sħiħ. Barra minn hekk, kif indikaw kemm l-Irlanda u Aer Lingus fil-kummenti tagħhom dwar id-Deċiżjoni tal-Ftuħ (ara l-premessa 101), hemm għadd ta' differenzi importanti bejn vjaġġ li jinkludi diversi titjiriet mibjugħa taħt prenotazzjoni waħda u vjaġġ li jinkludi diversi titjiriet mibjugħa taħt prenotazzjonijiet separati. B'mod partikolari, taħt prenotazzjoni waħda, il-passiġġier ma għandux għalfejn jikkonforma ma' diversi rekwiżiti differenti ta' reġistrazzjoni, ta' dokumenti ta' bagalji u tal-ivvjaġġar għal kull titjira tal-vjaġġ, iżda ma' sett wieħed ta' rekwiżiti li jkopru l-vjaġġ sħiħ sad-destinazzjoni finali. Barra minn hekk, jekk l-ewwel titjira titħassar jew tittardja sa punt li l-passiġġier jitlef it-titjira konnessa, il-fornitur ta' vjaġġ bi prenotazzjoni waħda jkollu jġorr ir-responsabbiltà għall-konnessjoni mitlufa (bħall-għoti ta' kura u assistenza, akkomodazzjoni, u prenotazzjoni ġdida lill-passiġġier fuq l-ewwel titjira disponibbli li jkun imiss jew inkella joffri kumpens).

(134)

Vjaġġ magħmul minn diversi partijiet li jiġu prenotati b'mod separat jinvolvi x-xiri ta' servizzi indipendenti. Dan jimplika, pereżempju, li meta l-passiġġier jitlef it-tieni titjira tiegħu minħabba li l-ewwel titjira ddum ma tasal, ma jistax jitlob assistenza mingħand il-fornitur tat-tieni titjira. Il-passiġġier sempliċiment jitqies li “ma tfaċċax” għat-tieni titjira. Barra minn hekk, meta jinxtraw diversi titjiriet taħt prenotazzjonijiet separati, il-passiġġier irid jiġbor il-bagalji tiegħu f'kull ajruport u jerġa' jirreġistra għat-titjiriet sussegwenti. Aer Lingus enfasizzat li ma hemmx servizzi ta' trasferiment tal-bagalji għall-passiġġieri li jagħmlu awtokonnessjoni fl-ajruporti Irlandiżi (ara l-premessa 101).

(135)

Fid-dawl ta' dan, id-differenza ewlenija bejn iż-żewġ sitwazzjonijiet hija li, f'każ minnhom, il-passiġġier jixtri servizz integrat (vjaġġ minn A sa B) b'żewġ komponenti li huma kkombinati mill-fornitur tas-servizz, filwaqt li fis-sitwazzjoni l-oħra, il-passiġġier jikkombina ż-żewġ komponenti huwa nnifsu b'riskju għalih, u b'hekk effettivament jixtri żewġ servizzi separati. Għaldaqstant, passiġġier li jtir mill-ajruport A sal-ajruport B b'waqfa fl-ajruport C taħt prenotazzjoni waħda jixtri servizz li huwa fundamentalment differenti mis-servizzi mixtrija minn passiġġier li jipprenota b'mod separat titjira mill-ajruport A sal-ajruport C u titjira mill-ajruport C sal ajruport B.

(136)

Il-fatt li prenotazzjoni waħda li tkopri diversi titjiriet tvarja b'mod materjali minn diversi titjiriet koperti minn prenotazzjonijiet separati huwa ssimplifikat mill-avviż li easyJet, wieħed mit-trasportaturi ewlenin minn punt għal punt li joperaw fl-Unjoni, jindirizza lill-passiġġieri fis-sit web tiegħu:

“easyJet huwa trasportatur minn punt għal punt (itir biss minn ajruporti ta' tluq u ta' wasla) u ma joffrix servizz ta' titjiriet konnessi għal vjaġġi sussegwenti permezz tat-titjiriet tagħna jew titjiriet ta' linji tal-ajru oħrajn. Jekk ipprenotajt titjira sussegwenti magħna din tirrappreżenta kuntratt separat u nikkunsidraw kull titjira bħala vjaġġ separat” (41).

(137)

Għaldaqstant huwa proporzjonat u nondiskriminatorju li kull wieħed minn dawn iż-żewġ servizzi jiġu ntaxxati b'mod separat filwaqt li vjaġġ indirett mixtri taħt prenotazzjoni waħda jiġi ntaxxat darba biss.

(138)

Fid-dawl tal-valutazzjoni ta' hawn fuq (ara l-premessi 131-137), il-Kummissjoni tikkunsidra li d-definizzjonijiet ta' passiġġieri fi trasferiment u fi transitu taħt l-Att dwar il-Finanzi huma għalhekk konsistenti mal-għan tal-intaxxar ta' vjaġġi singoli bl-ajru minn oriġini partikolari fl-Irlanda lejn destinazzjoni partikolari, mixtrija minn klijent bħala servizz singolu integrat.

(139)

Jista' jkun konkluż li s-sistema ta' referenza hija l-ATT kif stabbilita fl-Att dwar il-Finanzi, u għalhekk tinkludi n-nuqqas ta' applikazzjoni tat-taxxa għall-passiġġieri fi transitu u fi trasferiment (is-sistema tal-vjaġġ).

6.2.2.4.   Deroga mis-sistema ta' referenza

(140)

Peress li n-nuqqas ta' applikazzjoni tal-ATT għall-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu huwa parti mis-sistema ta' referenza, ma hemm ebda deroga mis-sistema ta' referenza.

(141)

Għaldaqstant, il-valutazzjoni tal-ATT permezz tal-approċċ fi tliet passi ma turi ebda selettività.

6.2.2.5.   L-ATT ma kinitx imfassla b'mod arbitrarju jew ippreġudikat b'mod ċar sabiex tiffavorixxi impriżi speċifiċi fuq oħrajn

(142)

Biex naslu għal konklużjoni finali dwar is-selettività għad jonqos li jiġi ddeterminat jekk l-Irlanda fasslitx l-ATT b'mod arbitrarju jew ippreġudikat b'mod ċar, sabiex tiffavorixxi impriżi speċifiċi fuq oħrajn.

(143)

Fil-kummenti tagħha dwar id-Deċiżjoni tal-Ftuħ, Ryanair argumentat essenzjalment li l-eżenzjoni mill-ATT għall-passiġġieri fi transitu u fi trasferiment toħloq diskriminazzjonijiet mhux iġġustifikati bejn żewġ mudelli ta' negozju, jiġifieri l-mudell ta' negozju ta' trasporaturi “hub-and-spoke”, li joffru prenotazzjonijiet singoli li jkopru diversi titjiriet, u l-mudell ta' negozju tat-trasportaturi minn punt għal punt, bħal Ryanair, li ma joffrux dan, u li ma setax jingħad li l-eżenzjoni kienet miftuħa għal-linji tal-ajru kollha mingħajr diskriminazzjoni.

(144)

Ta' min jinnota l-ewwel li ma hemm ebda evidenza fil-fajl li l-Irlanda fasslet in-nuqqas ta' applikazzjoni tal-ATT għall-passiġġieri fi transitu u fi trasferiment b'mod li hija tiffavorixxi impriżi partikolari fuq oħrajn. F'dan ir-rigward, jista' jkun osservat li diversi Stati Membri joperaw taxxi simili li wkoll jinkludu eżenzjonijiet għall-passiġġieri fi transitu u fi trasferiment.

(145)

L-argument ta' Ryanair li huwa virtwalment impossibbli għal linja tal-ajru li tadatta l-mudell ta' negozju fundamentali tagħha minn mudell minn punt għal punt għal mudell “hub-and-spoke” u li safejn taf hi, ma hemmx preċedent wieħed għal bidla bħal din fis-suq, mhuwiex għal kollox eżatt peress li Ryanair stess issa bdiet toffri titjiriet konnessi (42). F'Mejju 2017, Ryanair ħabbret li kienet se tniedi l-ewwel titjiriet konnessi tagħha mill-Ajruport ta' Fiumicino f'Ruma, billi għall-ewwel darba bdiet toffri lill-klijenti tagħha l-opportunità li jipprenotaw u jagħmlu trasferimenti diretti fuq titjiriet konnessi ta' Ryanair. Dwar dan, il-Kap Uffiċjal tal-Kummerċ ta' Ryanair iddikjara: “Bi pjaċir Ryanair qed tniedi l-ewwel servizz ta' titjiriet konnessi tagħna mill-Ajruport ta' Fiumicino f'Ruma, u b'hekk qed tippermetti lill-klijent jipprenotaw titjiriet konnessi ta' Ryanair bl-orħos prezzijiet fl-Ewropa. Se nibdew b'għaxar rotot minn Ruma, fejn il-klijenti se jkunu jistgħu jittrasferixxu ruħhom fuq it-titjira li jkun imiss mingħajr ma jkollhom għalfejn jinżlu, u l-bagalji tagħhom jiġu rreġistrati sad-destinazzjoni finali tagħhom. Dan is-servizz il-ġdid fir-raba' sena tal-programm tagħna “Always Getting Better” (Dejjem Aħjar), se jitħaddem fin-netwerk kollu ta' Ryanair, (b'aktar rotot minn Ruma se jkunu miżjuda fil-ġimgħat u x-xhur li ġejjin) jekk tirnexxi l-prova ta' Ruma Fiumicino” (43). Il-klijenti se jirċievu wkoll referenza ta' prenotazzjoni waħda għaż-żewġ titjiriet. Dan juri li Ryanair bdiet tipprovdi servizz ġdid li hija nfisha tqis bħala ġdid u fundamentalment differenti mit-titjiriet minn punt għal punt li hija kienet tħaddem s'issa.

(146)

It-tieni, jista' jkun osservat li l-ATT twassal biex servizzi separati jiġifieri, diversi titjiriet mixtrija taħt diversi prenotazzjonijiet, jiġu ntaxxati b'mod separat, u servizzi singoli integrati, jiġifieri t-titjiriet li jikkomponu vjaġġ wieħed mixtrija taħt prenotazzjoni waħda, ikunu ntaxxati darba biss. Fid-dawl tar-raġunijiet iddikjarati hawn fuq (ara t-Taqsima 6.2.2.3 ta' din id-Deċiżjoni), din id-differenzjazzjoni tirriżulta mid-differenzi fundamentali bejn is-servizzi mixtrija mill-klijent f'kull sitwazzjoni, li jissarfu f'konsegwenzi prattiċi importanti, b'mod partikolari f'termini ta' reġistrazzjoni, ġestjoni tal-bagalji, u r-responsabbiltà tal-linja tal-ajru f'każ ta' konnessjoni mitlufa. Il-fatt li ċerti linji tal-ajru adottaw mudell ta' negozju ffukat fuq is-servizzi minn punt għal punt filwaqt li oħrajn jiffukaw fuq servizzi ta' netwerk ma jimplikax li jkun diskriminatorju li servizzi li huma oġġettivament differenti jiġu ntaxxati b'mod differenti. Kif spjegat fit-Taqsima 6.2.2.3 hawn fuq, jista' jitqies leġittimu li jiġu ntaxxati l-vjaġġi bl-ajru li jibdew fl-Irlanda, minflok ma jiġi ntaxxat kull tluq tal-passiġġieri fuq ajruplan barra mill-Irlanda.

(147)

Il-Kummissjoni tinnota li d-dikjarazzjonijiet ta' Ryanair rigward l-allegata diskriminazzjoni jidhru li huma bbażati b'mod impliċitu fuq il-premessa li ċerti passiġġieri joħolqu vjaġġ bl-ajru billi jixtru diversi titjiriet mingħand Ryanair, bl-għan li jivvjaġġaw minn ajruport partikolari lejn ajruport partikolari ieħor b'“waqfiet” f'ajruporti oħrajn, u li dawn it-titjiriet differenti għandhom ikunu ttrattati bl-istess mod ta' prenotazzjoni waħda (44). Inkella, Ryanair ma jkollha ebda raġuni biex tqis lilha nfisha diskriminata fil-konfront ta' linji tal-ajru oħrajn li joffru prenotazzjonijiet singoli għal diversi titjiriet. Madankollu, Ryanair ma indikatx li hija ġarret passiġġieri bħal dawn fil-perjodu li fih kienet tapplika l-ATT, u wisq inqas ipprovdiet xi data rigward l-għadd ta' dawn il-passiġġieri (45). Aktar importanti minn hekk, xejn fid-dikjarazzjonijiet ta' Ryanair ma jista' jitfa' dubju fuq il-kunsiderazzjonijiet tal-premessi 132 sa 134 li jiġġustifikaw it-trattament ta' diversi titjiriet mixtrija taħt prenotazzjoni waħda bħala servizz fundamentalment differenti minn diversi titjiriet li jgħaqqdu lill-istess ajruporti iżda mixtrija taħt prenotazzjonijiet separati, peress li dawn tal-aħħar fir-realtà huma diversi servizzi indipendenti.

(148)

Kif imsemmi fil-premessa 38, fis-sentenza tagħha fil- Kawża T-512/11, il-Qorti Ġenerali nnotat li l-Irlanda aċċettat li tikkunsidra li taġġusta l-ATT, billi tneħħi r-rekwiżit ta' prenotazzjoni waħda bħala parti mid-definizzjoni ta' passiġġier fi trasferiment, jekk ikun hemm bżonn.

(149)

L-investigazzjoni formali wriet (ara l-premessi 131-148) li l-kundizzjoni ta' prenotazzjoni waħda ma kinitx diskriminatorja, peress li kienet tassigura li l-vjaġġi bl-ajru li jibdew minn ajruport Irlandiż biss, u mibjugħin lill-klijent bħala servizz singolu integrat, irrispettivament mill-għadd ta' titjiriet inklużi fil-vjaġġ, ikunu soġġetti għall-ATT. Għaldaqstant il-Kummissjoni tikkonkludi li ma kienx hemm bżonn li l-Irlanda tneħħi l-kundizzjoni ta' prenotazzjoni waħda mid-definizzjoni ta' passiġġier fi trasferiment biex tiżgura li ma tinkludix għajnuna mill-Istat.

(150)

Jista' jiġi konkluż li l-Irlanda ma fasslitx l-ATT b'mod arbitrarju u ppreġudikat b'mod ċar sabiex tiffavorixxi impriżi speċifiċi fuq oħrajn. Għall-kuntrarju, in-nuqqas ta' applikazzjoni tal-ATT għall-passiġġieri fi transitu u fi trasferiment jidher iġġustifikat u raġonevoli.

6.2.3.   Konklużjoni dwar l-eżistenza tal-għajnuna

(151)

Fid-dawl tal-valutazzjoni preċedenti, billi l-miżura investigata mhijiex selettiva, din tonqos li tissodisfa tal-anqas waħda mill-kundizzjonijiet stipulati fl-Artikolu 107(1) TFUE. Minħabba li d-diversi kundizzjonijiet tal-kunċett ta' għajnuna mill-Istat fit-tifsira tal-Artikolu 107(1) TFUE huma kumulattivi, minn dan isegwi li l-miżura ma tikkostitwixxix għajnuna mill-Istat. Għaldaqstant ma hemmx bżonn li jiġi vvalutat jekk humiex issodisfati l-kundizzjonijiet l-oħrajn biex miżura tikkwalifika bħala għajnuna mill-Istat.

7.   KONKLUŻJONI

(152)

In-nuqqas ta' applikazzjoni tal-ATT għall-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu ma kienx jikkostitwixxi għajnuna mill-Istat skont it-tifsira tal-Artikolu 107(1) TFUE,

ADOTTAT DIN ID-DEĊIŻJONI:

Artikolu 1

In-nuqqas ta' applikazzjoni tat-Taxxa fuq l-Ivvjaġġar bl-Ajru għall-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu, introdotta mir-Repubblika tal-Irlanda permezz tal-Att dwar il-Finanzi (Nru 2) tal-2008, ma kienx jikkostitwixxi għajnuna mill-Istat fit-tifsira tal-Artikolu 107(1) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea.

Artikolu 2

Din id-Deċiżjoni hija indirizzata lill-Irlanda.

Magħmul fi Brussell, l-14 ta' Lulju 2017.

Għall-Kummissjoni

Margrethe VESTAGER

Membru tal-Kummissjoni


(1)  ĠU C 220, 17.6.2016, p. 13.

(2)  Id-Deċiżjoni tal-Kummissjoni tat-13 ta' Lulju 2011 fil-każ tal-għajnuna mill-Istat SA.29064 (2011/NN) Eżenzjonijiet mit-taxxa għall-passiġġieri bl-ajru, l-Irlanda (ĠU C 306, 18.10.2011, p. 10).

(3)  Id-Deċiżjoni tal-Kummissjoni 2013/199/UE tal-25 ta' Lulju 2012 fil-dwar l-għajnuna mill-Istat, il-każ SA.29064 (11/C, ex 11/NN) – Rati tat-taxxa differenzjati għall-ivvjaġġar bl-ajru implimentati mill-Irlanda (ĠU L 119, 30.4.2013, p. 30).

(4)  Is-Sentenza tal-Qorti Ġenerali tal-25 ta' Novembru 2014, Ryanair vs il-Kummissjoni, T-512/11, ECLI:EU:T:2014:989.

(5)  Is-Sentenza tal-Qorti Ġenerali tal-5 ta' Frar 2015, Aer Lingus Ltd vs il-Kummissjoni Ewropea, T-473/12, ECLI:EU:T:2015:78.

(6)  ĠU C 220, 17.6.2016, p. 13.

(7)  Is-Sentenza tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-21 ta' Diċembru 2016, Il-Kummissjoni Ewropeavs Aer Lingus Ltd u Ryanair, Il-Kawżi Magħquda C-164/15 P u C-165/15 P, ECLI:EU:C:2016:990.

(8)  Kif emendat mit-Taqsima 18 tal-Att dwar il-Finanzi tal-2009 u t-Taqsima 48 tal-Att dwar il-Finanzi tal-2011.

(9)  Skont it-Taqsima 2 tal-Att (Emenda) dwar in-Navigazzjoni u t-Trasport bl-Ajru tal-1998 “ajruport” tfisser l-aggregat ta' artijiet f'ajrudrom u l-art kollha li hija proprjetà ta' awtorità tal-ajruport jew okkupata minnha, inklużi l-ħangers tal-inġenju tal-ajru, it-toroq u l-parkeġġi tal-karozzi, li, fl-intier tagħhom jew partijiet minnhom, jintużaw jew huma maħsuba biex jintużaw, għall-finijiet tal-operat ta' dan l-ajrudrom jew b'konnessjoni miegħu.

(10)  Ir-Regolament (KE) Nru 1008/2008 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-24 ta' Settembru 2008 dwar regoli komuni għall-operat ta' servizzi tal-ajru fil-Komunità (ĠU L 293, 31.10.2008, p. 3).

(11)  Fil-kuntest tal-proċedura ta' ksur, il-Kummissjoni bagħtet l-avviż formali tagħha b'ittra datata t-18 ta' Marzu 2010, li fiha ħadet il-pożizzjoni li l-Irlanda bid-differenzjazzjoni fir-rati tat-taxxa fuq l-ivvjaġġar bl-ajru naqset milli tissodisfa l-obbligi tagħha skont ir-Regolament (KE) Nru 1008/2008 u l-Artikolu 56 TFUE. Wara l-ittra ta' avviż formali, l-awtoritajiet Irlandiżi emendaw is-sistema tat-taxxa.

(12)  Ir-Regolament (KE) Nru 261/2004 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-11 ta' Frar 2004 li jistabbilixxi regoli komuni dwar il-kumpens u l-assistenza għal passiġġieri fil-każ li ma jitħallewx jitilgħu u ta' kanċellazzjoni jew dewmien twil ta' titjiriet, u li jħassar ir-Regolament (KEE) Nru 295/91 (ĠU L 46, 17.2.2004, p. 1), jipprovdi li fil-każ ta' titjiriet konnessi direttament, id-destinazzjoni finali hija d-destinazzjoni tal-aħħar titjira, filwaqt li fil-każ ta' titjiriet separati, id-destinazzjoni finali hija definita bħala d-destinazzjoni fuq il-biljett ippreżentat fil-post tar-reġistrazzjoni.

(13)  Raġunament fil-premessi 30-32, konklużjoni fil-premessa 37 tad-Deċiżjoni tal-2011.

(14)  Is-sentenza tal-Qorti Suprema tal-15 ta' Mejju 1992, Texaco (Ireland) Ltd vs Murphy (l-Ispettur tat-Taxxi), Ir-Rapporti dwar it-Taxxa Irlandiża (IV) 1988-1993.

(15)  F'dak ir-rigward, l-Irlanda tirreferi għad-definizzjoni ta' “ajruport” fit-Taqsima 55(1) tal-Att dwar il-Finanzi, u l-emenda ta' wara.

(16)  Kif spjegat fil-premessa 16, il-Qorti tal-Ġustizzja tat is-sentenza fil-21 ta' Diċembru 2016.

(17)  Il-paragrafu (44) tad-Deċiżjoni tal-Ftuħ jgħid hekk: “In-nuqqas ta' applikazzjoni tal-ATT għall-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu jidderoga mir-reġim komuni li taħtu kull tluq ta' passiġġier fuq ajruplan minn ajruport fl-Irlanda huwa soġġett għat-taxxa. Ta' min jistaqsi, madankollu, jekk dik id-deroga tinvolvix differenzjazzjoni bejn operaturi ekonomiċi li huma f'sitwazzjonijiet fattwali u legali komparabbli, fid-dawl tal-għan mogħti lill-ATT. Jekk l-għan tal-ATT huwa li jiġu ntaxxati l-vjaġġi bl-ajru li jibdew minn ajruport fl-Irlanda, jista' jkun xieraq li ssir distinzjoni bejn is-sitwazzjoni legali u fattwali ta' linji tal-ajru li jipprovdu biss servizzi minn punt għal punt u dik ta' linji tal-ajru li jipprovdu wkoll servizzi li jinkludu trasferiment jew transitu f'dawn l-ajruporti”.

(18)  Referenza pereżempju għas-sentenza tal-Qorti Ġenerali tat-22 ta' Jannar 2013, Salzgitter AG vs Il-Kummissjoni Ewropea, T-308/00, ECLI:EU:T:2013:30, il-paragrafu 81, b'analoġija mas-sentenza tal-Qorti tal-Ġustizzja tat-8 ta' Novembru 2011, Adria-Wien Pipeline GmbH u Wietersdorfer & Peggauer Zementwerke, C-143/99, ECLI:EU:C:2001:598. Ryanair tirreferi wkoll għall-paragrafi (21) u (28)-(30) tad-Deċiżjoni tal-Ftuħ.

(19)  Id-Deċiżjoni tal-Kummissjoni tas-17 ta' Marzu 2015 fil-Każ dwar l-għajnuna mill-Istat SA.34469 (2014/NN ex 2012/CP) Rati ta' taxxa differenzjati għal-logħob tal-azzard online u tradizzjonali fi Spanja (ĠU C 136, 24.4.2015, p. 1), il-premessa 56.

(20)  B'referenza għall-paragrafu (48) tad-Deċiżjoni tal-Ftuħ.

(21)  Id-Deċiżjoni tal-Kummissjoni tal-31 ta' Awwissu 2015 fil-Każ ta' għajnuna mill-Istat SA.42424 Kontribuzzjoni mnaqqsa għall-finanzjament ta' appoġġ RES għal utenti li jużaw ħafna enerġija, id-Danimarka (ĠU C 369, 6.11.2015, p. 1), premessa 32.

(22)  B'referenza għall-paragrafu (49) tad-Deċiżjoni tal-Ftuħ.

(23)  B'referenza għas-sit web tal-HM Revenue and Customs, Avviż tas-Sisa 550: Dazju tal-Passiġġieri tal-Ajru, https://www.gov.uk/government/publications/excise-notice-550-air-passenger-duty/excise-notice-550-air-passenger-duty

(24)  Aer Lingus ipprovdiet siltiet mil-Lista ta' Taxxi u Tariffi tal-Biljetti u tal-Ajruporti tal-IATA, fejn tat dettalji dwar it-taxxi Awstrijaċi, Ġermaniżi u Franċiżi.

(25)  Il-paragrafi (19) u (20) tad-Deċiżjoni tal-Ftuħ.

(26)  Ara l-eżempji tal-paragrafu (20) tad-Deċiżjoni tal-Ftuħ u murija fil-premessa 91 hawn fuq.

(27)  Aer Lingus tat eżempju ta' tali rapport u spjegat li l-kalkolu ppreżentat sempliċiment inaqqas għadd dikjarat ta' passiġġieri fi trasferiment/transitu.

(28)  Is-Sentenza tal-Qorti tal-Ġustizzja tat-8 ta' Novembru 2001, Adria-Wien Pipeline u Wietersdorfer & Peggauer Zementwerke, C-143/99, ECLI:EU:C:2001:598.

(29)  Passiġġier li jagħmel diversi prenotazzjonijiet separati għal titjiriet differenti li jiffurmaw parti mill-vjaġġ tiegħu, minflok jagħmel prenotazzjoni waħda li tkopri diversi titjiriet ma' fornitur ta' servizz wieħed.

(30)  Bi żball Aer Lingus irreferiet għall-paragrafu (45) tad-Deċiżjoni tal-Ftuħ li ma jinkludix is-sentenza kkwotata fis-silta rilevanti tal-kummenti tagħha dwar id-Deċiżjoni tal-Ftuħ.

(31)  L-aħħar sentenza tal-paragrafu (45) tad-Deċiżjoni tal-Ftuħ.

(32)  L-ewwel sentenza tal-paragrafu (45) tad-Deċiżjoni tal-Ftuħ.

(33)  It-tieni nofs tas-sentenza tal-paragrafu (45) tad-Deċiżjoni tal-Ftuħ.

(34)  L-aħħar parti tat-tieni sentenza tal-paragrafu (45) tad-Deċiżjoni tal-Ftuħ.

(35)  Ara pereżempju s-Sentenza tal-Qorti tal-Ġustizzja tat-8 ta' Settembru 2011, Paint Graphos et, il-Kawżi Magħquda C-78/08 sa C-80/08, ECLI:EU:C:2011:550, il-paragrafu 49; is-Sentenza tal-Qorti tal-Ġustizzja tat-8 ta' Settembru 2011, Il-Kummissjoni Ewropea vs Ir-Renju tal-Pajjiżi l-Baxxi, C-279/08 P, ECLI:UE:C:2011:551, il-paragrafu 62; is-Sentenza tal-Qorti tal-Ġustizzja tat-8 ta' Novembru 2001, Adria-Wien Pipeline vs Finanzlandesdirektion für Kärnten, C-143/99, ECLI:EU:C:2001:598, il-paragrafi 42 – 54; is-Sentenza tal-Qorti tal-Ġustizzja tad-29 ta' April 2004, GIL Insurance vs Commissioners of Customs & Excise, C-308/01, ECLI:EU:C:2004:252, il-paragrafu 72. Ara wkoll il-punti 127 u 128 tal-Avviż tal-Kummissjoni dwar il-kunċett ta' għajnuna mill-Istat kif imsemmi fl-Artikolu 107(1) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (“l-Avviż dwar il-kunċett ta' għajnuna”) (ĠU C 262, 19.7.2016, p. 29).

(36)  Is-Sentenza tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-15 ta' Novembru 2011, Il-Kummissjoni u Spanja vs Il-Gvern ta' Ġibiltà u Ir-Renju Unit, il-Kawżi Magħquda C-106/09 P u C-107/09 P, ECLI:EU:C:2011:732. Ara wkoll il-punti 129 – 131 tal-Avviż dwar il-kunċett ta' għajnuna.

(37)  Is-Sentenza tal-Qorti tal-Ġustizzja tat-22 ta' Diċembru 2008, British Aggregates Association vs Il-Kummissjoni tal-Komunitajiet Ewropej, C-487/06 P, ECLI:EU:C:2008:757, il-paragrafi 85 u 89, u l-każistika ċċitata, u s-Sentenza tal-Qorti tal-Ġustizzja tat-8 ta' Settembru 2011, Il-Kummissjoni Ewropea vs Ir-Renu tal-Pajjiżi l-Baxxi, C-279/08 P, ECLI:EU:C:2011:551, il-paragrafu 51.

(38)  Għaldaqstant jidher li huwa aktar xieraq li wieħed iqis li l-ATT ma tapplikax għall-passiġġieri fi trasferiment u fi transitu, minflok li dawn il-passiġġieri huma “eżenti” mit-taxxa.

(39)  Dan huwa konsistenti mal-prattika standard tal-Kummissjoni fil-każijiet ta' antitrust u ta' fużjoni li tiddefinixxi s-swieq rilevanti għas-servizzi tal-ajru skedati fuq il-bażi tal-approċċ oriġini – destinazzjoni.

(40)  Bħall-Irlanda, ir-Renju Unit japplika wkoll kriterju ta' sitt sigħat biex jiddefinixxi lill-passiġġieri fuq titjiriet konnessi (tal-anqas f'dawk is-sitwazzjonijiet fejn l-ewwel titjira tasal qabel il-ħamsa ta' wara nofsinhar).

(41)  Ara http://www.easyjet.com/en/help/at-the-airport/connect-and-transit (ikkonsultat fit-28 ta' Marzu 2017).

(42)  Ara https://corporate.ryanair.com/news/news/170517-connecting-flights-launched-at-rome-fiumicino/?market=en (ikkonsultat fl-1 ta' Ġunju 2017).

(43)  Ara https://corporate.ryanair.com/news/news/170517-connecting-flights-launched-at-rome-fiumicino/?market=en (ikkonsultat fl-1 ta' Ġunju 2017).

(44)  Dan ikun il-każ pereżempju ta' passiġġier li jixtri biljett għal titjira minn Shannon sa Dublin u biljett separat għal titjira minn Dublin sa Barċellona, b'differenza ta' inqas minn sitt sigħat bejn il-wasla tal-passiġġier fl-Ajruport ta' Dublin u t-tluq tiegħu minn dak l-ajruport lejn Barċellona. Taħt l-ATT, kemm it-tluq minn Shannon kif ukoll dak minn Dublin huma eventi taxxabbli. Madankollu, kieku d-definizzjoni ta' passiġġieri fi trasferiment ma rreferietx għall-kunċett ta' prenotazzjoni waħda, it-tluq minn Dublin ma kienx ikun event taxxabbli taħt l-ATT; it-tluq minn Shannon biss kien ikun event taxxabbli.

(45)  Fil-passat, Ryanair kienet tiskoraġġixxi b'mod attiv lill-passiġġieri milli jagħmlu konnessjonijiet fuq titjiriet oħrajn ta' Ryanair. Ara d-Deċiżjoni tal-Kummissjoni tas-27 ta' Ġunju 2007 fil-każ ta' fużjoni COMP.M.4439 Ryanair/Aer Lingus (ĠU C 47, 20.2.2008, p. 14), il-premessa 48.


Top