Choose the experimental features you want to try

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 22014A0520(01)

Il-Protokoll ta' Nagoya dwar l-Aċċess għal Riżorsi Ġenetiċi u l-Qsim Ġust u Ekwu tal-Benefiċċji li Jirriżultaw mill-Użu tagħhom għall-Konvenzjoni dwar id-Diversità Bijoloġika

ĠU L 150, 20.5.2014, p. 234–249 (BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)

Legal status of the document In force

ELI: http://data.europa.eu/eli/prot/2014/283/oj

Related Council decision

20.5.2014   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

L 150/234


IL-PROTOKOLL TA' NAGOYA

dwar l-Aċċess għal Riżorsi Ġenetiċi u l-Qsim Ġust u Ekwu tal-Benefiċċji li Jirriżultaw mill-Użu tagħhom għall-Konvenzjoni dwar id-Diversità Bijoloġika

IL-PARTIJIET GĦAL DAN IL-PROTOKOLL,

FILWAQT LI HUMA Partijiet għall-Konvenzjoni dwar id-Diversità Bijoloġika, minn hawn 'il quddiem, “il-Konvenzjoni”,

FILWAQT LI JFAKKRU li l-qsim ġust u ekwu tal-benefiċċji li jirriżultaw mill-użu tar-riżorsi ġenetiċi huwa wieħed mit-tliet għanijiet ewlenin tal-Konvenzjoni, u li jirrikonoxxu li dan il-Protokoll għandu l-mira tal-implimentazzjoni ta’ dan l-għan fil-qafas tal-Konvenzjoni.

FILWAQT LI JIRRIAFFERMAW id-drittijiet sovrani tal-Istati fuq ir-riżorsi naturali tagħhom u skont id-dispożizzjonijiet tal-Konvenzjoni,

FILWAQT LI JKOMPLU JIRRIAFFERMAW l-Artikolu 15 tal-Konvenzjoni,

FILWAQT LI JIRRIKONOXXU l-kontribut importanti għall-iżvilupp sostenibbli li jingħata permezz tat-trasferiment tat-teknoloġija u l-kooperazzjoni sabiex jikbru l-kapaċitajiet ta' riċerka u innovazzjoni li jżidu l-valur tar-riżorsi ġenetiċi f'pajjiżi li qed jiżviluppaw, skont l-Artikoli 16 u 19 tal-Konvenzjoni,

FILWAQT LI JIRRIKONOXXU li s-sensibilizzazzjoni pubblika dwar il-valur ekonomiku tal-ekosistemi u l-bijodiversità u l-qsim ġust u ekwu ta’ dan il-valur ekonomiku mal-kustodji tal-bijodiversità huma inċentivi importanti għall-konservazzjoni tad-diversità bijoloġika u l-użu sostenibbli tal-komponenti tagħha,

FILWAQT LI JIRRIKONOXXU l-kontribut potenzjali tal-aċċess u l-qsim tal-benefiċċji għall-konservazzjoni u l-użu sostenibbli tad-diversità bijoloġika, il-qerda tal-faqar u s-sostenibbiltà ambjentali u b'hekk li jikkontribwixxu biex jintlaħqu l-Għanijiet tal-Millenju għall-Iżvilupp,

FILWAQT LI JIRRIKONOXXU r-rabtiet eżistenti bejn l-aċċess għar-riżorsi ġenetiċi u l-qsim ġust u ekwu tal-benefiċċji li jirriżultaw mill-użu ta’ dawn ir-riżorsi,

FILWAQT LI JIRRIKONOXXU l-importanza li tingħata ċertezza tad-dritt fir-rigward tal-aċċess għal riżorsi ġenetiċi u l-qsim ġust u ekwu tal-benefiċċji li jirriżultaw mill-użu tagħhom,

FILWAQT LI JIRRIKONOXXU AKTAR l-importanza li jiġu promossi l-ekwità u l-ġustizzja fin-negozjati ta’ patti bi qbil reċiproku bejn il-fornituri u l-utenti ta’ riżorsi ġenetiċi,

FILWAQT LI JIRRIKONOXXU WKOLL ir-rwol vitali li n-nisa għandhom fl-aċċess u l-qsim tal-benefiċċji u filwaqt li JAFFERMAW il-ħtieġa tal-parteċipazzjoni sħiħa tan-nisa fil-livelli kollha tat-tfassil tal-politika u l-implimentazzjoni għall-konservazzjoni tal-bijodiversità,

FILWAQT LI HUMA DETERMINATI li jkomplu jappoġġaw l-implimentazzjoni effettiva tad-dispożizzjonijiet tal-Konvenzjoni relatati mal-aċċess u l-qsim tal-benefiċċji,

FILWAQT LI JIRRIKONOXXU l-ħtieġa ta’ soluzzjoni innovattiva għall-qsim ġust u ekwu tal-benefiċċji li jirriżultaw mill-użu ta’ riżorsi ġenetiċi u tal-għarfien tradizzjonali assoċjat mar-riżorsi ġenetiċi fis-sitwazzjonijiet transkonfinali jew li għalihom ma jkunx jista’ jingħata jew jinkiseb kunsens informat minn qabel,

FILWAQT LI JIRRIKONOXXU l-importanza tar-riżorsi ġenetiċi għas-sikurezza tal-ikel, is-saħħa pubblika, il-konservazzjoni tal-bijodiversità, u l-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima u l-adattament għalih,

FILWAQT LI JIRRIKONOXXU n-natura speċjali tal-bijodiversità agrikola, il-fatturi distintivi tagħha u l-problemi tagħha li jeħtieġu soluzzjonijiet partikolari,

FILWAQT LI JIRRIKONOXXU l-interdipendenza tal-pajjiżi kollha fir-rigward tar-riżorsi ġenetiċi għall-ikel u l-agrikoltura kif ukoll in-natura u l-importanza partikolari tagħhom biex is-sikurezza tal-ikel tinkiseb mad-dinja kollha u għall-iżvilupp sostenibbli tal-agrikoltura fil-kuntest tal-ġlieda kontra l-faqar u tat-tibdil fil-klima u filwaqt li jirrikonoxxu r-rwol fundamentali tat-Trattat Internazzjonali dwar ir-Riżorsi Ġenetiċi tal-Pjanti għall-Ikel u l-Agrikoltura u l-Kummissjoni tal-FAO dwar ir-Riżorsi Ġenetiċi għall-Ikel u l-Agrikoltura f’dan ir-rigward,

FILWAQT LI JQISU r-Regolamenti Internazzjonali dwar is-Saħħa (2005) tal-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa u l-importanza li jiġi żgurat l-aċċess għall-patoġeni tal-bniedem għall-fini ta’ tħejjija u intervent għas-saħħa pubblika,

FILWAQT LI JIRRIKONOXXU x-xogħol li qed isir f’fora internazzjonali oħra li huwa relatat mal-aċċess u l-qsim tal-benifiċċji,

FILWAQT LI JFAKKRU dwar is-Sistema Multilaterali tal-Aċċess u l-Qsim ta’ Benefiċċji stabbilita skont it-Trattat Internazzjonali dwar ir-Riżorsi Ġenetiċi tal-Pjanti għall-Ikel u l-Agrikoltura li ġie żviluppat f’armonija mal-Konvenzjoni,

FILWAQT LI JIRRIKONOXXU li l-istrumenti internazzjonali relatati mal-aċċess u l-qsim tal-benefiċċji għandhom ikunu komplimentari sabiex jinkisbu l-għanijiet tal-Konvenzjoni,

FILWAQT LI JFAKKRU dwar ir-rilevanza tal-Artikolu 8(j) tal-Konvenzjoni, peress li jirrigwarda l-għarfien tradizzjonali assoċjat mar-riżorsi ġenetiċi u l-qsim ġust u ekwu tal-benefiċċji li jirriżultaw mill-użu ta’ dan l-għarfien,

FILWAQT LI JINNOTAW l-interrelazzjoni ta’ bejn ir-riżorsi ġenetiċi u l-għarfien tradizzjonali, in-natura inseparabbli tagħhom għall-komunitajiet indiġeni u lokali, l-importanza tal-għarfien tradizzjonali għall-konservazzjoni tad-diversità bijoloġika u l-użu sostenibbli tal-komponenti tagħha, u għall-għajxien sostenibbli ta’ dawn il-komunitajiet,

FILWAQT LI JIRRIKONOXXU d-diversità ta’ ċirkostanzi li fihom l-għarfien tradizzjonali assoċjat mar-riżorsi ġenetiċi jkun miżmum jew proprjetà tal-komunitajiet indiġeni u lokali,

FILWAQT LI JQISU li l-komunitajiet indiġeni u lokali għandhom id-dritt li jidentifikaw is-sidien leġittimi tal-għarfien tradizzjonali tagħhom assoċjat mar-riżorsi ġenetiċi, fil-komunitajiet tagħhom,

FILWAQT LI JIRRIKONOXXU AKTAR iċ-ċirkostanzi uniċi li bihom l-għarfien tradizzjonali assoċjat mar-riżorsi ġenetiċi jiġi miżmum fil-pajjiżi, li jista’ jkun f’forma orali, dokumentata jew f’forom oħra, u li jirriflettu wirt kulturali għani rilevanti għall-konservazzjoni u l-użu sostenibbli tad-diversità bijoloġika,

FILWAQT LI JINNOTAW id-Dikjarazzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti dwar id-Drittijiet tal-Popli Indiġeni, u

FILWAQT LI JAFFERMAW li xejn f’dan il-Protokoll ma għandu jinftiehem li jnaqqas jew iħassar id-drittijiet eżistenti ta’ komunitajiet indiġeni u lokali,

FTIEHMU KIF ĠEJ:

Artikolu 1

Għan

L-għan ta’ dan il-Protokoll huwa l-qsim ġust u ekwu tal-benefiċċji li jirriżultaw mill-użu ta’ riżorsi ġenetiċi, inkluż permezz ta’ aċċess xieraq għal riżorsi ġenetiċi u permezz ta’ trasferiment xieraq tat-teknoloġiji rilevanti, fejn jitqiesu d-drittijiet fuq dawk ir-riżorsi u għat-teknoloġiji, kif ukoll permezz ta’ finanzjament xieraq, biex b’hekk jingħata kontribut għall-konservazzjoni tad-diversità bijoloġika u l-użu sostenibbli tal-komponenti tagħha.

Artikolu 2

Użu ta’ termini

It-termini definiti fl-Artikolu 2 tal-Konvenzjoni għandhom japplikaw għal dan il-Protokoll. Barra minn hekk, għall-fini ta' dan il-Protokoll:

(a)

“Konferenza tal-Partijiet” tfisser il-Konferenza tal-Partijiet tal-Konvenzjoni;

(b)

“Konvenzjoni” tfisser il-Konvenzjoni dwar id-Diversità Bijoloġika;

(c)

“Użu ta’ riżorsi ġenetiċi” tfisser it-twettiq ta’ riċerka u żvilupp dwar il-kompożizzjoni ġenetika u/jew bijokemikali ta’ riżorsi ġenetiċi, inkluż permezz tal-applikazzjoni tal-bijoteknoloġija kif definit fl-Artikolu 2 tal-Konvenzjoni;

(d)

“Bijoteknoloġija” kif definita fl-Artikolu 2 tal-Konvenzjoni tfisser kwalunkwe applikazzjoni teknoloġika li tuża sistemi bijoloġiċi, organiżmi ħajjin, jew derivattivi tagħhom, biex tagħmel jew timmodifika prodotti jew proċessi għal użu speċifiku;

(e)

“Derivattiv” tfisser kompost bijokemikali li jiġi b’mod naturali u li jkun ir-riżultat tal-espressjoni ġenetika jew il-metaboliżmu ta' riżorsi bijoloġiċi jew ġenetiċi, anke jekk ma jkollux unitajiet funzjonali tal-eredità.

Artikolu 3

Kamp ta' applikazzjoni

Il-Protokoll għandu jkun applikabbli għar-riżorsi ġenetiċi fl-ambitu tal-Artikolu 15 tal-Konvenzjoni u għall-benefiċċji li jirriżultaw mill-użu ta’ dawn ir-riżorsi Il-Protokoll għandu jkun applikabbli wkoll għall-għarfien tradizzjonali assoċjat mar-riżorsi ġenetiċi fl-ambitu tal-Konvenzjoni u għall-benefiċċji li jirriżultaw mill-użu ta’ dan l-għarfien.

Artikolu 4

Rabta mal-ftehimiet u l-instrumenti internazzjonali

1.   Id-dispożizzjonijiet ta' dan il-Protokoll ma għandhomx jaffettwaw id-drittijiet u l-obbligi ta' ebda Parti Kontraenti li jkunu ġejjin minn ftehim internazzjonali eżistenti, ħlief fejn il-eżerċizzju ta' dawk id-drittijiet u l-obbligi jikkawża ħsara serja jew theddida għad-diversità bijoloġika. Dan il-paragrafu mhux maħsub biex joħloq xi ġerarkija bejn dan il-Protokoll u instrumenti internazzjonali oħra.

2.   Xejn f’dan il-Protokoll ma għandu jżomm lill-Partijiet milli jiżviluppaw u jimplimentaw ftehimiet internazzjonali oħra rilevanti, ikluż ftehimiet oħra speċjalizzati ta’ aċċess u qsim tal-benefiċċji, sakemm dawn ikunu komplimentari u ma jmorrux kontra l-għanijiet tal-Konvenzjoni u ta’ dan il-Protokoll.

3.   Dan il-Protokoll għandu jiġi implimentat b’mod komplimentari reċiproku ma’ instrumenti internazzjonali oħra rilevanti għal dan il-Protokoll. Il-ħidma jew prattiki utli u rilevanti li qed isiru bħalissa fl-ambitu ta’ dawn l-istrumenti internazzjonali u organizzazzjonijiet internazzjonali rilevanti għandhom jitqiesu b’mod xieraq, sakemm dawn ikunu komplimentari u ma jmorrux kontra l-għanijiet tal-Konvenzjoni u ta’ dan il-Protokoll.

4.   Dan il-Protokoll huwa l-istrument għall-implimentazzjoni tad-dispożizzjonijiet tal-Konvenzjoni relatati mal-aċċess u l-qsim tal-benefiċċji, Meta jkun applikabbli strument internazzjonali speċjalizzat għall-aċċess u l-qsim tal-benefiċċji li jkun konsistenti ma’, u ma jmurx kontra l-għanijiet tal-Konvenzjoni u ta’ dan il-Protokoll, dan il-Protokoll ma jkunx applikabbli għall-Parti jew Partijiet tal-istrument speċjalizzat fir-rigward tar-riżors ġenetiku speċifiku kopert mill-istrument speċjalizzat u għall-fini tiegħu.

Artikolu 5

Qsim ġust u ekwu tal-benefiċċji

1.   Skont il-paragrafi 3 u 7 tal-Artikolu 15 tal-Konvenzjoni, il-benefiċċji li jirriżultaw mill-użu tar-riżorsi ġenetiċi kif ukoll mill-applikazzjonijiet u kummerċjalizzazzjoni sussegwenti għandhom jiġu maqsuma b’mod ġust u ekwu mal-Parti li tipprovdi dawn ir-riżorsi, li hija l-pajjiż tal-oriġini ta' dawn ir-riżorsi jew xi Parti li tkun kisbet ir-riżorsi ġenetiċi skont il-Konvenzjoni. Dan il-qsim għandu jkun fuq patti bi qbil reċiproku.

2.   Kull Parti għandha tieħu miżuri leġiżlattivi, amministrattivi jew ta’ politika, skont ma jkun xieraq, bil-għan li tiżgura li l-benefiċċji li jirriżultaw mill-użu ta’ riżorsi ġenetiċi li jkunu miżmuma minn komunitajiet indiġeni u lokali, skont il-leġiżlazzjoni interna fir-rigward tad-drittijiet stabbiliti ta’ dawk il-komunitajiet indiġeni u lokali fuq dawk ir-riżorsi ġenetiċi, jiġu maqsuma b’mod ġust u ekwu mal-komunitajiet konċernati, abbażi ta’ patti bi qbil reċiproku.

3.   Sabiex timplimenta l-paragrafu 1 ta’ hawn fuq, kull Parti għandha tieħu miżuri leġiżlattivi, amministrattivi jew ta’ politika, skont ma jkun xieraq.

4.   Il-benefiċċji jistgħu jkunu kemm benefiċċji monetarji kif ukoll mhux monetarji, u jinkludu dawk elenkati fl-Anness iżda mhumiex limitati għalihom biss.

5.   Kull Parti għandha tieħu miżuri leġiżlattivi, amministrattivi jew ta’ politika, skont ma jkun xieraq, sabiex benefiċċji li jirriżultaw mill-użu ta’ għarfien tradizzjonali assoċjat mar-riżorsi ġenetiċi jiġu maqsuma b’mod ġust u ekwu mal-komunitajiet indiġeni u lokali li jkollhom dan l-għarfien. Dan il-qsim għandu jkun fuq patti bi qbil reċiproku.

Artikolu 6

Aċċess għar-riżorsi ġenetiċi

1.   Fl-eżerċizzju tad-drittijiet sovrani fuq riżorsi naturali, u suġġett għar-rekwiżiti fil-leġiżlazzjoni jew rekwiżiti regolatorji interni dwar l-aċċess u l-qsim tal-benefiċċji, l-aċċess għal riżorsi ġenetiċi biex jintużaw għandu jkun suġġett għall-kunsens informat minn qabel tal-Parti li tipprovdi dawn ir-riżorsi, li hija l-pajjiż tal-oriġini ta' dawn ir-riżorsi jew xi Parti li tkun kisbet ir-riżorsi ġenetiċi skont il-Konvenzjoni, sakemm ma jiġix deċiż mod ieħor minn dik il-Parti.

2.   Skont id-dritt intern, kull Parti għandha tieħu miżuri, skont ma jkun xieraq, bil-għan li tiżgura li jinkiseb il-kunsens informat minn qabel jew l-approvazzjoni u l-involviment tal-komunitajiet indiġeni u lokali biex jinkiseb aċċess għal riżorsi ġenetiċi, meta dawn ikollhom id-dritt stabbilit li jagħtu l-aċċess għal dawn ir-riżorsi.

3.   B’segwitu għall-paragrafu 1 ta’ hawn fuq, kull Parti li teħtieġ il-kunsens informat minn qabel għandha tieħu l-miżuri leġiżlattivi, amministrattivi jew ta’ politika meħtieġa, skont ma jkun xieraq, biex:

(a)

Tipprovdi ċ-ċertezza, iċ-ċarezza u t-trasparenza tal-leġiżlazzjoni jew ir-rekwiżiti regolatorji interni tagħhom dwar l-aċċess u l-qsim tal-benefiċċji;

(b)

Tipprovdi regoli u proċeduri ġusti u mhux arbitrarji dwar l-aċċess għal riżorsi ġenetiċi;

(c)

Tipprovdi informazzjoni dwar kif wieħed japplika għal kunsens informat minn qabel;

(d)

Tipprovdi deċiżjoni bil-miktub ċara u trasparenti minn awtorità kompetenti nazzjonali, b’mod kosteffettiv u f’perjodu ta’ żmien raġonevoli;

(e)

Tipprovdi biex, fil-ħin tal-aċċess, jinħareġ permess jew ekwivalent tiegħu li jservi ta’ prova tad-deċiżjoni li jingħata l-kunsens informat minn qabel u ta’ li jkunu ġew stabbiliti patti bi qbil reċiproku, u tinnotifika liċ-Ċentru ta’ Skambju ta’ Informazzjoni dwar l-Aċċess u l-Qsim tal-Benefiċċji skont il-ħtieġa.

(f)

Fejn applikabbli, u suġġett għal-leġiżlazzjoni interna, tistipula kriterji u/jew proċessi għall-ksib ta’ kunsens informat minn qabel jew l-approvazzjoni u l-involviment tal-komunitajiet indiġeni u lokali għall-aċċess għal riżorsi ġenetiċi; u

(g)

Tistabbilixxi regoli u proċeduri ċari biex tesiġi u jiġu stabbiliti patti bi qbil reċiproku. Dawn it-termini għandhom jiġu stipulati bil-miktub u jistgħu jinkludu, fost l-oħrajn:

(i)

Klawżola dwar is-soluzzjoni tat-tilwim;

(ii)

Termini dwar il-qsim tal-benefiċċji, inkluż fir-rigward tad-drittijiet ta’ proprjetà intellettwali;

(iii)

Termini dwar l-użu sussegwenti minn partijiet terzi, jekk dan ikun il-każ; u

(iv)

Termini dwar il-bdil fl-intenzjoni, fejn applikabbli.

Artikolu 7

Aċċess għal għarfien tradizzjonali assoċjat mar-riżorsi ġenetiċi

Skont id-dritt intern, kull Parti għandha tieħu miżuri, skont ma jkun xieraq, bil-għan li tiżgura li għarfien tradizzjonali assoċjat mar-riżorsi ġenetiċi li jkun miżmum minn komunitajiet indiġeni u lokali jiġi aċċessat bil-kunsens informat minn qabel jew bl-approvazzjoni u l-involviment ta’ dawk il-komunitajiet indiġeni u lokali, u li jkunu ġew stabbiliti patti bi qbil reċiproku.

Artikolu 8

Konsiderazzjonijiet speċjali

Fl-iżvilupp u l-implimentazzjoni tal-leġiżlazzjoni jew rekwiżiti regolatorji tagħha dwar l-aċċess u l-qsim tal-benefiċċji, kull Parti għandha:

(a)

Toħloq kondizzjonijiet biex tippromwovi u tinkoraġġixxi r-riċerka li tikkontribwixxi għall-konservazzjoni u l-użu sostenibbli tad-diversità bioloġika, b’mod partikolari fil-pajjiżi li qed jiżviluppaw, inkluż permezz ta’ miżuri simplifikati fir-rigward tal-aċċess għall-fini ta’ riċerka mhux kummerċjali, fejn titqies il-ħtieġa li jiġi indirizzat il-bdil fl-intenzjoni għal dik ir-riċerka;

(b)

Tagħti l-attenzjoni meħtieġa għal każijiet ta’ emerġenza preżenti jew imminenti li jikkawżaw theddida jew ħsara għas-saħħa tal-bniedem, tal-annimali jew tal-pjanti, kif determinat fil-livell nazzjonali jew internazzjonali. Il-Partijiet jistgħu jqisu l-ħtieġa ta’ aċċess pront għar-riżorsi ġenetiċi u tal-qsim ġust u ekwu pront tal-benefiċċji li jirriżultaw mill-użu ta’ dawn ir-riżorsi ġenetiċi, inkluż l-aċċess għal trattamenti affordabbli minn dawk li jeħtiġuhom, speċjalment f’pajjiżi li qed jiżviluppaw;

(c)

Tqis l-importanza tar-riżorsi ġenetiċi għall-ikel u l-agrikoltura u r-rwol speċjali tagħhom għas-sikurezza tal-ikel.

Artikolu 9

Kontribut għall-konservazzjoni u l-użu sostenibbli

Il-Partijiet għandhom jinkoraġġixxu lill-utenti u lill-fornituri biex jużaw il-benefiċċji li jirriżultaw mill-użu tar-riżorsi ġenetiċi għall-konservazzjoni tad-diversità bijoloġika u għall-użu sostenibbli tal-komponenti tagħha.

Artikolu 10

Mekkaniżmu globali multilaterali għall-qsim tal-benefiċċji

Il-Partijiet għandhom iqisu l-ħtieġa u l-modilatijiet ta’ mekkaniżmu globali multilaterali għall-qsim tal-benefiċċji sabiex jindirizza l-qsim ġust u ekwu tal-benefiċċji li jirriżultaw mill-użu ta’ riżorsi ġenetiċi u tal-għarfien tradizzjonali assoċjat mar-riżorsi ġenetiċi li jseħħu fis-sitwazzjonijiet transkonfinali jew li għalihom ma jkunx jista’ jingħata jew jinkiseb kunsens informat minn qabel. Il-benefiċċji li jitqassmu bejn l-utenti ta’ riżorsi ġenetiċi u ta' għarfien tradizzjonali assoċjat mar-riżorsi ġenetiċi permezz ta’ dan il-mekkaniżmu għandhom jintużaw bħala appoġġ għall-konservazzjoni tad-diversità bijoloġika u l-użu sostenibbli tal-komponenti tagħha, fuq livell globali.

Artikolu 11

Kooperazzjoni transkonfinali

1.   Fil-każijiet fejn l-istess riżorsi ġenetiċi jkunu jinsabu in situ fit-territorju ta’ aktar minn Parti waħda, dawk il-Partijiet għandhom jagħmlu ħilithom biex jikkooperaw, skont ma jkun xieraq, bl-involviment tal-komunitajiet indiġeni u lokali konċernati, fejn applikabbli, bil-għan li dan il-Protokoll jiġi implimentat.

2.   Fil-każijiet fejn l-istess għarfien tradizzjonali assoċjat mar-riżorsi ġenetiċi jkun kondiviż bejn komunità indiġena u lokali waħda jew aktar f’diversi Partijiet, dawk il-Partijiet għandhom jagħmlu ħilithom biex jikkooperaw, skont ma jkun xieraq, bl-involviment tal-komunitajiet indiġeni u lokali konċernati, bil-għan li dan il-Protokoll jiġi implimentat.

Artikolu 12

Għarfien tradizzjonali assoċjat mar-riżorsi ġenetiċi

1.   Meta jimplimentaw l-obbligi tagħhom skont dan il-Protokoll, il-Partijiet għandhom iqisu, skont id-dritt intern, il-liġijiet konswetudinarji, il-protokolli u l-proċeduri tal-komunitajiet indiġeni u lokali, kif applikabbli, fir-rigward tal-għarfien tradizzjonali assoċjat mar-riżorsi ġenetiċi.

2.   Il-Partijiet, bil-parteċipazzjoni effikaċi tal-komunitajiet indiġeni u lokali konċernati, għandhom jistabbilixxu mekkaniżmi sabiex jinformaw lill-utenti potenzjali ta’ għarfien tradizzjonali assoċjat mar-riżorsi ġenetiċi dwar l-obbligi tagħhom, inkluż il-miżuri li jsiru disponibbli permezz taċ-Ċentru ta’ Skambju ta’ Informazzjoni dwar l-Aċċess u l-Qsim tal-Benefiċċji għall-aċċess u l-qsim ġust u ekwu tal-benefiċċji li jirriżultaw mill-użu ta’ dan l-għarfien.

3.   Il-Partijiet għandhom jagħmlu ħilithom biex jappoġġaw, skont ma jkun xieraq, l-iżvilupp min-naħa tal-komunitajiet indiġeni u lokali, inkluż in-nisa f'dawn il-komunitajiet, ta’:

(a)

Protokolli komunitarji fir-rigward tal-aċċess għal għarfien tradizzjonali assoċjat mar-riżorsi ġenetiċi u l-qsim ġust u ekwu tal-benefiċċji li jirriżultaw mill-użu ta’ dan l-għarfien;

(b)

Rekwiżiti minimi fil-patti bi qbil reċiproku sabiex jiġi żgurat il-qsim ġust u ekwu tal-benefiċċji li jirriżultaw mill-użu ta’ għarfien tradizzjonali assoċjat mar-riżorsi ġenetiċi; u

(c)

Klawżoli kuntrattwali mudell għall-qsim tal-benefiċċji li jirriżultaw mill-użu ta’ għarfien tradizzjonali assoċjat mar-riżorsi ġenetiċi.

4.   Kemm jista’ jkun, meta jimplimentaw dan il-Protokoll, il-Partijiet ma għandhomx jirristrinġu l-użu u l-iskambju konswetudinarju tar-riżorsi ġenetiċi u l-għarfien tradizzjonali assoċjat mar-riżorsi ġenetiċi fil-komunitajiet indiġeni u lokali u bejniethom skont l-għanijiet tal-Konvenzjoni.

Artikolu 13

Punti ta' riferiment nazzjonali u awtoritajiet kompetentI nazzjonali

1.   Kull Parti għandha taħtar punt ta’ riferiment nazzjonali għall-aċċess u l-qsim tal-benefiċċji. Il-punt ta’ riferiment nazzjonali għandu jagħmel l-informazzjoni disponibbli kif ġej:

(a)

Għall-applikanti li jitolbu aċċess għar-riżorsi ġenetiċi, informazzjoni dwar il-proċeduri ta’ kif jiksbu l-kunsens informat minn qabel u ta’ kif jistabbilixxu patti bi qbil reċiproku, inkluż il-qsim tal-benefiċċji;

(b)

Għal applikanti li jitolbu aċċess għal għarfien tradizzjonali assoċjat mar-riżorsi ġenetiċi, meta jkun possibbli, informazzjoni dwar il-proċeduri ta’ kif jiksbu l-kunsens informat minn qabel jew l-approvazzjoni u l-involviment, skont ma jkun xieraq, ta’ komunitajiet indiġeni u lokali, u ta’ kif jistabbilixxu patti bi qbil reċiproku, inkluż il-qsim tal-benefiċji; u

(c)

Informazzjoni dwar l-awtoritajiet kompetenti nazzjonali, il-komunitajiet indiġeni u lokali rilevanti u l-partijiet interessati rilevanti.

Il-punt ta’ riferiment nazzjonali għandu jkun responsabbli għall-komunikazzjoni mas-Segretarjat.

2.   Kull Parti għandha taħtar awtorità kompetenti nazzjonali waħda jew aktar għall-aċċess u l-qsim tal-benefiċċji. L-awtoritajiet kompetenti nazzjonali għandhom, skont il-miżuri leġiżlattivi, amministrattivi u ta’ politika interni applikabbli, ikunu responsabbli għall-għoti tal-aċċess jew, jekk applikabbli, għall-ħruġ ta’ prova bil-miktub li r-rekwiżiti għall-aċċes ġew issodisfati u jkunu responsabbli biex jagħtu parir dwar il-proċeduri u r-rekwiżiti applikabbli għall-ksib ta’ kunsens informat minn qabel u għall-ikkuntrattar ta’ patti bi qbil reċiproku.

3.   Parti tista’ taħtar entità waħda biex taqdi l-funzjonijiet kemm ta’ punt ta’ riferiment kif ukoll ta’ awtorità kompetenti nazzjonali.

4.   Kull Parti għandha, mhux aktar tard mid-data tagħha tad-dħul fis-seħħ ta’ dan il-protokoll, tinnotifika lis-Segretarjat bl-informazzjoni ta’ kuntatt tal-punt ta’ riferiment tagħha u tal-awtorità jew awtoritajiet kompetenti nazzjonali. Fejn Parti taħtar aktar minn awtorità kompetenti nazzjonali waħda, hija għandha tagħti lis-Segretarjat, man-notifika tagħha, informazzjoni rilevanti dwar ir-responsabbiltajiet rispettivi ta’ dawn l-awtoritajiet. Fejn applikabbli, din l-informazzjoni għandha, tal-anqas, tispeċifika liema awtorità kompetenti hija responsabbli għar-riżorsi ġenetiċi mitluba. Kull Parti għandha wara dan tinnotifika lis-Segretarjat mill-ewwel b'kull tibdil fil-ħatra tal-punt ta' riferiment nazzjonali tagħha jew fl-informazzjoni ta’ kuntatt jew fir-responsabbiltajiet tal-awtorità jew awtoritajiet nazzjonali kompetenti tagħha.

5.   Is-Segretarjat għandu jagħmel l-informazzjoni li jirċievi skont il-paragrafu 4 ta’ hawn fuq disponibbli permezz taċ-Ċentru ta’ Skambju ta’ Informazzjoni dwar l-Aċċess u l-Qsim tal-Benefiċċji.

Artikolu 14

Iċ-ċentru ta’ skambju ta’ informazzjoni dwar l-aċċess u l-qsim tal-benefiċċji u l-iskambju ta’ informazzjoni

1.   Ċentru ta’ Skambju ta’ Informazzjoni dwar l-Aċċess u l-Qsim tal-Benefiċċji huwa hawnhekk stabbilit bħala parti minn mekkaniżmu taċ-ċentri ta' skambju skont l-Artikolu 18, paragrafu 3, tal-Konvenzjoni. Dan għandu jservi ta’ mezz għall-iskambju ta’ informazzjoni dwar l-aċċess u l-qsim tal-benefiċċji. B’mod partikolari, għandu jipprovdi aċċess għall-informazzjoni li kull Parti tagħmel disponibbli għall-implimentazzjoni ta’ dan il-Protokoll.

2.   Mingħajr preġudizzju għall-protezzjoni ta’ informazzjoni kunfidenzjali, kull Parti għandha tagħmel disponibbli, liċ-Ċentru ta’ Skambju ta’ Informazzjoni dwar l-Aċċess u l-Qsim tal-Benefiċċji, kwalunkwe informazzjoni meħtieġa minn dan il-Protokoll, kif ukoll l-informazzjoni meħtieġa skont id-deċiżjonijiet li jittieħdu mill-Konferenza tal-Partijiet li sservi bħala l-laqgħa bejn il-Partijiet għal dan il-Protokoll. L-informazzjoni għandha tinkludi:

(a)

Miżuri leġiżlattivi, amministrattivi u ta’ politika dwar l-aċċess u l-qsim tal-benefiċċji;

(b)

Informazzjoni dwar il-punt ta' riferiment nazzjonali u l-awtorità jew awtoritajiet kompetenti nazzjonali; u

(c)

Permessi, jew ekwivalenti tagħhom, li jinħarġu fil-mument tal-aċċess bħala prova tad-deċiżjoni li jingħata kunsens informat minn qabel u li ġew stabbiliti patti bi qbil reċiproku.

3.   Informazzjoni addizzjonali, jekk tkun disponibbli u adatta, tista’ tinkludi:

(a)

Awtoritajiet kompetenti rilevanti tal-komunitajiet indiġeni u lokali, u informazzjoni skont kif jiġi deċiż;

(b)

Klawżoli kuntrattwali mudell;

(c)

Metodi u għodod żviluppati għall-monitoraġġ tar-riżorsi ġenetiċi; u

(d)

Kodiċi ta’ kondotta u l-aħjar prassi.

4.   Il-modalitajiet tal-operat taċ-Ċentru ta’ Skambju ta’ Informazzjoni dwar l-Aċċess u l-Qsim tal-Benefiċċji, inklużi r-rapporti dwar l-attivitajiet tiegħu, għandhom jiġu kkunsidrati u jsiru deċiżjonijiet fuqhom fil-Konferenza tal-Partijiet li sservi bħala l-laqgħa tal-Partijiet għal dan il-Protokoll fl-ewwel laqgħa tagħha, u minn hemm 'il quddiem jibqgħu jiġu analizzati.

Artikolu 15

Konformità mar-rekwiżiti tal-leġiżlazzjoni jew rekwiżiti regolatorji interni dwar l-aċċess u l-qsim ta’ benefiċċji

1.   Kull Parti għandha tieħu miżuri leġiżlattivi, amministrattivi u ta’ politika adatti, effikaċi u proporzjonati sabiex tiżgura li r-riżorsi ġenetiċi li jintużaw fil-ġurisdizzjoni tagħha jkunu ġew aċċessati skont il-kunsens informat minn qabel u li jkunu ġew stabbiliti patti ta’ qbil reċiproku, kif meħtieġ mir-rekwiżiti tal-leġiżlazzjoni jew rekwiżiti regolatorji interni dwar l-aċċess u l-qsim ta’ benefiċċji tal-Parti l-oħra.

2.   Il-Partijiet għandhom jieħdu miżuri adatti, effikaċi u proporżjonati sabiex jindirizzaw sitwazzjonijiet ta’ nuqqas ta’ konformità mal-miżuri adottati skont il-paragrafu 1 ta’ hawn fuq.

3.   Kemm jista’ jkun u sakemm ikun xieraq, il-Partijiet għandhom jikkooperaw f’każijiet ta’ ksur allegat tar-rekwiżiti tal-leġiżlazzjoni jew rekwiżiti regolatorji interni dwar l-aċċess u l-qsim ta’ benefiċċji msemmija fil-paragrafu 1 ta’ hawn fuq.

Artikolu 16

Konformità mar-rekwiżiti tal-leġiżlazzjoni jew rekwiżiti regolatorji interni dwar l-aċċess u l-qsim ta’ benefiċċji għal għarfien tradizzjonali assoċjat mar-riżorsi ġenetiċi

1.   Kull Parti għandha tieħu miżuri leġiżlattivi, amministrattivi u ta’ politika adatti, effikaċi u proporżjonati, skont ma jkun xieraq, sabiex tiżgura li l-għarfien tradizzjonali assoċjat mar-riżorsi ġenetiċi li jintużaw fil-ġurisdizzjoni tagħha jkun ġie aċċessat skont il-kunsens informat minn qabel jew l-approvazzjoni u l-involviment tal-komunitajiet indiġeni u lokali u li jkunu ġew stabbiliti patti ta’ qbil reċiproku, kif meħtieġ mir-rekwiżiti tal-leġiżlazzjoni jew rekwiżiti regolatorji interni dwar l-aċċess u l-qsim ta’ benefiċċji tal-Parti l-oħra fejn ikunu jinsabu dawn il-komunitajiet indiġeni u lokali.

2.   Kull Parti għandha tieħu miżuri adatti, effikaċi u proporżjonati sabiex tindirizza sitwazzjonijiet ta’ nuqqas ta’ konformità mal-miżuri adottati skont il-paragrafu 1 ta’ hawn fuq.

3.   Kemm jista’ jkun u sakemm ikun xieraq, il-Partijiet għandhom jikkooperaw f’każijiet ta’ ksur allegat tar-rekwiżiti tal-leġiżlazzjoni jew rekwiżiti regolatorji interni dwar l-aċċess u l-qsim ta’ benefiċċji msemmija fil-paragrafu 1 ta’ hawn fuq.

Artikolu 17

Monitoraġġ tal-użu tar-riżorsi ġenetiċi

1.   Bħala appoġġ għall-konformità, kull Parti għandha tieħu miżuri, skont ma jkun xieraq, sabiex timmonitorja u żżid it-trasparenza fir-rigward tal-użu tar-riżorsi ġenetiċi. Dawn il-miżuri għandhom jinkludu:

(a)

Il-ħatra ta’ punt ta’ spezzjoni wieħed jew aktar, kif ġej:

(i)

Il-punti ta’ spezzjoni maħtura għandhom jiġbru jew jirċievu, skont ma jkun xieraq, informazzjoni rilevanti relatata mal-kunsens informat minn qabel, mas-sors tar-riżors genetiku, mal-ikkuntrattar ta’ patti bi qbil reċiproku, u/jew mal-użu tar-riżorsi ġenetiċi, skont ma jkun xieraq;

(ii)

Kull Parti għandha, skont ma jkun xieraq u skont il-karatteristiċi partikolari tal-punt ta’ spezzjoni maħtur, tesiġi li l-utenti tar-riżorsi ġenetiċi jipprovdu l-informazzjoni speċifikata fil-paragrafu ta’ hawn fuq fil-punt ta’ spezzjoni maħtur. Kull Parti għandha tieħu miżuri adatti, effikaċi u proporzjonati sabiex tindirizza sitwazzjonijiet ta’ nuqqas ta’ konformità;

(iii)

Din l-informazzjoni, inkluż dik li tkun ġejja miċ-ċertifikati ta' konformità rikonoxxuti internazzjonalment, meta dawn ikunu disponibbli, tingħata, mingħajr preġudizzju għall-protezzjoni ta’ informazzjoni kunfidenzjali, lill-awtoritajiet nazzjonali rilevanti, lill-Parti li tagħti l-kunsens informat minn qabel u liċ-Ċentru ta’ Skambju ta’ Informazzjoni dwar l-Aċċess u l-Qsim tal-Benefiċċji, skont ma jkun xieraq;

(iv)

Il-punti ta’ spezzjoni għandhom ikunu effikaċi u l-funzjonijiet tagħhom għandhom ikunu rilevanti għall-implimentazzjoni ta’ dan is-subparagrafu (a). Dawn għandhom ikunu rilevanti għall-użu tar-riżorsi ġenetiċi, jew għall-ġbir ta’ informazzjoni rilevanti fi, inter alia, kwalunkwe stadju ta’ riċerka, ta’ żvilupp, ta’ innovazzjoni, ta’ qabel il-kummerċjalizzazzjoni jew ta’ kummerċjalizzazzjoni.

(b)

Inkoraġġiment lill-utenti u l-fornituri tar-riżorsi ġenetiċi sabiex jinkludu dispożizzjonijiet fil-patti ta’ qbil reċiproku għall-iskambju ta’ informazzjoni dwar l-implimentazzjoni ta’ dawn il-patti, inkluż permezz ta’ rekwiżiti ta’ rappurtar; u

(c)

Inkoraġġiment għall-użu ta’ għodod u sistemi ta’ komunikazzjoni li jkunu kosteffikaċi.

2.   Permess, jew ekwivalent tiegħu, li jinħareġ skont il-paragrafu 3(e) tal-Artikolu 6 u li jkun disponibbli għaċ-Ċentru ta’ Skambju ta’ Informazzjoni dwar l-Aċċess u l-Qsim tal-Benefiċċji, għandu jikkostitwixxi ċertifikat ta’ konformità rikonoxxut internazzjonalment.

3.   Ċertifikat ta’ konformità rikonoxxut internazzjonalment għandu jservi bħala prova li r-riżors ġenetiku kopert minnu ġie aċċessat skont kunsens informat minn qabel u li ġew stabbiliti patti ta’ qbil reċiproku, kif meħtieġ mir-rekwiżiti tal-leġiżlazzjoni jew rekwiżiti regolatorji interni dwar l-aċċess u l-qsim ta’ benefiċċji tal-Parti li tipprovdi l-kunsens informat minn qabel.

4.   Bħala minimu, iċ-ċertifikat ta’ konformità rikonoxxut internazzjonalment għandu jinkludi l-informazzjoni li ġejja, meta din ma tkunx kunfidenzjali:

(a)

Awtorità emittenti;

(b)

Data tal-ħruġ;

(c)

Fornitur;

(d)

Identifikatur uniku taċ-ċertifikat;

(e)

Il-persuna jew l-entità li tkun ingħatat il-kunsens informat minn qabel;

(f)

Is-suġġett jew ir-riżorsi ġenetiċi koperti miċ-ċertifikat;

(g)

Konferma li ġew stabbiliti patti bi qbil reċiproku;

(h)

Konferma li ġie miksub kunsens informat minn qabel; u

(i)

Użu kummerċjali u/jew mhux kummerċjali.

Artikolu 18

Konformità mal-patti ta’ qbil reċiproku

1.   Meta timplimenta l-paragrafu 3(g)(i) tal-Artikolu 6 u l-Artikolu 7, kull Parti għandha tinkoraġġixxi lill-fornituri u l-utenti tar-riżorsi ġenetiċi u/jew tal-għarfien tradizzjonali assoċjat mar-riżorsi ġenetiċi sabiex jinkludu dispożizzjonijiet fil-patti bi qbil reċiproku li jkopru, fejn ikun xieraq, is-soluzzjoni tat-tilwim, inkluż:

(a)

Il-ġurisdizzjoni li għaliha jkunu suġġetti l-proċessi ta’ soluzzjoni tat-tilwim kollha;

(b)

Il-liġi applikabbli; u/jew

(c)

L-għażliet possibbli ta’ soluzzjonijet alternattivi tat-tilwim, bħall-medjazzjoni jew l-arbitraġġ.

2.   Kull Parti għandha tiżgura li s-sistemi ġuridiċi tagħha joffru l-possibbiltà li jiġu ppreżentati rikorsi, b’konformità mar-rekwiżiti ġurisdizzjonali applikabbli, f’każijiet ta’ tilwim li jinqala’ minn patti bi qbil reċiproku.

3.   Kull Parti għandha tieħu miżuri effikaċi, skont ma jkun xieraq, fir-rigward ta’:

(a)

L-aċċess għall-ġustizzja; u

(b)

L-użu ta' mekkaniżmi fir-rigward tar-rikonoxximent reċiproku u l-infurzar ta’ sentenzi barranin u sentenzi tal-arbitraġġ.

4.   Il-Konferenza tal-Partijiet, li sservi bħala l-laqgħa tal-Partijiet għal dan il-Protokoll, għandha tirrevedi l-effikaċja ta’ dan l-artikolu, skont l-Artikolu 31 ta’ dan il-Protokoll.

Artikolu 19

Klawżoli kuntrattwali mudell

1.   Kull Parti għandha tinkoraġġixxi, skont ma jkun xieraq, l-iżvilupp, l-aġġornament u l-użu ta’ klawżoli kuntrattwali mudelli settorjali u transsettorjali għall-patti bi qbil reċiproku.

2.   Il-Konferenza tal-Partijiet, li sservi bħala l-laqgħa tal-Partijiet għal dan il-Protokoll, għandha tagħmel bilanċ perjodiku tal-użu tal-klawżoli kuntrattwali mudelli settorjali u transsettorjali.

Artikolu 20

Kodiċi ta’ kondotta, linji gwida u l-aħjar prassi u/jew standards

1.   Kull Parti għandha tinkoraġġixxi, skont ma jkun xieraq, l-iżvilupp, l-aġġornament u l-użu ta’ kodiċi ta’ kondotta volontarji, linji gwida u l-aħjar prassi u/jew standards fir-rigward tal-aċċess u l-qsim tal-benefiċċji.

2.   Il-Konferenza tal-Partijiet, li sservi bħala l-laqgħa tal-Partijiet għal dan il-Protokoll, għandha tagħmel bilanċ perjodiku tal-użu ta’ kodiċi ta’ kondotta volontarji, linji gwida u l-aħjar prassi u/jew standards u tqis l-adozzjoni ta’ kodiċi ta’ kondotta, linji gwida u l-aħjar prassi u/jew standards speċifiċi.

Artikolu 21

Sensibilizzazzjoni

Kull Parti għandha tieħu miżuri biex iżżid is-sensibilizzazzjoni għall-importanza tar-riżorsi ġenetiċi u tal-għarfien tradizzjonali assoċjat mar-riżorsi ġenetiċi, u l-kwistjonijiet relatati tal-aċċess u l-qsim tal-benefiċċji. Dawn il-miżuri jistgħu jinkludu, inter alia:

(a)

Il-promozzjoni ta’ dan il-Protokoll, inkluż tal-għanijiet tiegħu;

(b)

L-organizzazzjoni ta’ laqgħat tal-komunitajiet indiġeni u lokali u tal-partijiet interessati rilevanti;

(c)

Il-ħolqien u l-manutenzjoni ta’ help desk għall-komunitajiet indiġeni u lokali u l-partijiet interessati rilevanti;

(d)

It-tixrid ta’ informazzjoni permezz ta’ ċentru ta’ skambju ta’ informazzjoni nazzjonali;

(e)

Il-promozzjoni ta’ kodiċi ta’ kondotta volontarji, linji gwida u l-aħjar prassi u/jew standards b’konsultazzjoni mal-komunitajiet indiġeni u lokali u l-partijiet interessati rilevanti;

(f)

Il-promozzjoni, skont ma jkun xieraq, tal-iskambju ta’ esperjenzi fuq livell nazzjonali, reġjonali u internazzjonali;

(g)

It-tagħlim u t-taħriġ tal-utenti u l-fornituri tar-riżorsi ġenetiċi u l-għarfien tradizzjonali assoċjat mar-riżorsi ġenetiċi dwar l-obbligi tagħhom fir-rigward tal-aċċess u l-qsim tal-benefiċċji;

(h)

L-involviment tal-komunitajiet indiġeni u lokali u tal-partijiet interessati rilevanti fl-implimentazzjoni ta’ dan il-Protokoll; u

(i)

Is-sensibilizzazzjoni dwar il-protokolli u l-proċeduri komunitarji tal-komunitajiet indiġeni u lokali.

Artikolu 22

Kapaċità

1.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw fil-ħolqien u l-iżvilupp tal-kapaċità u biex isaħħu r-riżorsi umani u l-kapaċitajiet istituzzjonali sabiex dan il-Protokoll jiġi implimentat b’mod effikaċi fil-Partijiet li huma pajjiżi li qed jiżviluppaw, partikolarment fil-pajjiżi l-inqas żviluppati u fl-Istati li huma gżejjer żgħar li qed jiżviluppaw fosthom, u l-Partijiet b'ekonomija fi stat ta’ tranżizzjoni, inkluż permezz ta' istituzzjonijiet u organizzazzjonijiet globali, reġjonali, subreġjonali u nazzjonali eżistenti. F’dan il-kuntest, il-Partijiet għandhom jiffaċilitaw l-involviment tal-komunitajiet indiġeni u lokali u tal-partijiet interessati rilevanti, inkluż l-organizzazzjonijiet mhux governattivi u s-settur privat.

2.   Il-ħtieġa ta’ riżorsi finanzjarji tal-Partijiet li huma pajjiżi li qed jiżviluppaw, partikolarment il-pajjiżi l-inqas żviluppati u l-Istati li huma gżejjer żgħar li qed jiżviluppaw fosthom, u l-Partijiet b'ekonomija fi stat ta’ tranżizzjoni, b’konformità mad-dispożizzjonijiet rilevanti tal-Konvenzjoni, għandha titqies bi sħiħ fil-ħolqien u l-iżvilupp tal-kapaċità għall-implimentazzjoni ta’ dan il-Protokoll.

3.   Bħala bażi għall-miżuri adatti fir-rigward tal-implimentazzjoni ta’ dan il-Protokoll, il-Partijiet li huma pajjiżi li qed jiżviluppaw, partikolarment il-pajjiżi l-inqas żviluppati u l-Istati li huma gżejjer żgħar li qed jiżviluppaw fosthom, u l-Partijiet b'ekonomija fi stat ta’ tranżizzjoni għandhom jidentifikaw il-ħtiġijiet u l-prijoritajiet nazzjonali tagħhom fir-rigward tal-kapaċità billi jwettqu awtovalutazzjonijiet tal-kapaċità nazzjonali. Meta jagħmlu hekk, dawn il-Partijiet għandhom jappoġġaw il-ħtiġijiet u l-prijoritajiet tal-komunitajiet indiġeni u lokali u tal-partijiet interessati rilevanti fir-rigward tal-kapaċità, kif dawn ikunu ġew identifikati minnhom, fejn jenfasizzaw il-ħtiġijiet u l-prijoritajiet tal-kapaċità fir-rigward tan-nisa.

4.   Bħala appoġġ għall-implimentazzjoni ta’ dan il-Protokoll, il-ħolqien u l-iżvilupp tal-kapaċità jistgħu jindirizzaw, inter alia, dawn l-oqsma importanti:

(a)

Kapaċità għall-implimentazzjoni tal-obbligi ta’ dan il-Protokoll u biex dawn jiġu ssodisfati;

(b)

Kapaċità għan-negozjar ta’ patti bi qbil reċiproku;

(c)

Kapaċità għall-iżvilupp, implimentazzjoni u infurzar ta’ miżuri leġiżlattivi, amministrattivi u ta’ politika nazzjonali dwar l-aċċess u l-qsim tal-benefiċċji; u

(d)

Kapaċità tal-pajjiżi biex jiżviluppaw il-kapaċitajiet endoġeni ta’ riċerka tagħhom sabiex iżidu l-valur għar-riżorsi ġenetiċi tagħhom stess.

5.   Il-miżuri skont il-paragrafi 1 sa 4 jistgħu jinkludu, inter alia:

(a)

Żvilupp ġuridiku u istituzzjonali;

(b)

Promozzjoni ta’ ekwità u ġustizzja fin-negozjati, bħal taħriġ għan-negozjar ta’ patti bi qbil reċiproku;

(c)

Il-monitoraġġ u l-infurzar tal-konformità;

(d)

L-użu tal-aqwa għodod disponibbli għall-komunikazzjoni u ta’ sistemi bbażati fuq l-internet għall-attivitajiet ta’ aċċess u qsim ta' benefiċċji;

(e)

Żvilupp u użu ta’ metodi ta’ valwazzjoni;

(f)

Bijoprospettar, riċerka assoċjata u studji tassonomiċi;

(g)

Trasferiment ta’ teknoloġija, u infrastruttura u kapaċità teknika sabiex dan it-trasferiment ta’ teknoloġija jkun sostenibbli;

(h)

Tkabbir tal-kontribut tal-attivitajiet ta’ aċċess u qsim ta’ benefiċċji għall-konservazzjoni tad-diversità bijoloġika u l-użu sostenibbli tal-komponenti tagħha;

(i)

Miżuri speċjali biex tiżdied il-kapaċità tal-partijiet interessati rilevanti fir-rigward tal-aċċess u l-qsim tal-benefiċċji; u

(j)

Miżuri speċjali biex tiżdied il-kapaċità tal-komunitajiet indiġeni u lokali, b’enfasi għat-tkabbir tal-kapaċità tan-nisa ta’ dawk il-komunitajiet fir-rigward tar-riżorsi ġenetiċi u/jew tal-għarfien tradizzjonali assoċjat mar-riżorsi ġenetiċi.

6.   L-informazzjoni dwar inizjattivi għall-ħolqien u l-iżvilupp tal-kapaċità fuq livelli nazzjonali, reġjonali u internazzjonali, li jittieħdu skont il-paragrafi 1 sa 5 ta’ hawn fuq, għandha tingħata liċ-Ċentru ta’ Skambju ta’ Informazzjoni dwar l-Aċċess u l-Qsim tal-Benefiċċji bil-għan li jiġu promossi s-sinerġija u l-koordinazzjoni fil-ħolqien u l-iżvilupp tal-kapaċità għall-aċċess u l-qsim tal-benefiċċji.

Artikolu 23

Trasferiment ta’ teknoloġija, kollaborazzjoni u kooperazzjoni

Skont l-Artikoli 15, 16, 18 u 19 tal-Konvenzjoni, il-Partijiet għandhom jikkollaboraw u jikkooperaw fi programmi ta’ riċerka u żvilupp tekniċi u xjentifiċi, inkluż attivitajiet ta’ riċerka bijoteknoloġika, bħala mezz biex jintlaħqu l-għanijiet ta’ dan il-Protokoll Il-Partijiet jimpenjaw ruħhom li jippromwovu u jinkoraġġixxu l-aċċess għat-teknoloġija u t-trasferiment ta' teknoloġija fil-Partijiet li huma pajjiżi li qed jiżviluppaw, partikolarment fil-pajjiżi l-inqas żviluppati u fl-Istati li huma gżejjer żgħar li qed jiżviluppaw fosthom, u l-Partijiet b'ekonomija fi stat ta’ tranżizzjoni, sabiex jippermettu li tiġi żviluppata u msaħħa bażi teknoloġika u xjentifika soda u vijabbli biex jinkisbu l-għanijiet tal-Konvenzjoni u ta’ dan il-Protokoll. Fejn ikun possibbli u xieraq, dawn l-attivatijiet ta’ kollaborazzjoni għandhom jitwettqu mal-Parti jew Partijiet, u fil-pajjiż ta’ dik/dawk il-Parti/jiet, li jipprovdu r-riżorsi ġenetiċi, jiġifieri l-pajjiż/i ta’ oriġini ta’ dawn ir-riżorsi jew il-Parti/jiet li jkunu akkwistaw ir-riżorsi ġenetiċi skont il-Konvenzjoni.

Artikolu 24

Dawk li mhumiex partijiet

Il-Partijiet għandhom jinkoraġġixxu lil min mhux Parti biex jaderixxi ma’ dan il-Protokoll u biex jikkontribwixxi informazzjoni xierqa liċ-Ċentru ta’ Skambju ta’ Informazzjoni dwar l-Aċċess u l-Qsim tal-Benefiċċji.

Artikolu 25

Mekkaniżmu finanzjarju u riżorsi finanzjarji

1.   Filwaqt li jikkunsidraw ir-riżorsi finanzjarji għall-implimentazzjoni ta' dan il-Protokoll, il-Partijiet għandhom jikkunsidraw id-disposizzjonijiet tal-Artikolu 20 tal-Konvenzjoni.

2.   Il-mekkaniżmu finanzjarju tal-Konvenzjoni għandu jkun il-mekkaniżmu finanzjarju għal dan il-Protokoll.

3.   Fir-rigward il-ħolqien u l-iżvilupp tal-kapaċità msemmija fl-Artikolu 22 ta' dan il-Protokoll, il-Konferenza tal-Partijiet li sservi bħala l-laqgħa tal-Partijiet fil-Protokoll, meta tipprovdi gwida rigward il-mekkaniżmu finanzjarju msemmi fil-paragrafu 2 ta’ hawn fuq, għall-konsiderazzjoni tal-Konferenza tal-Partijiet, għandha tqis il-ħtieġa ta’ riżorsi finanzjarji ta’ Partijiet li huma pajjiżi li qed jiżviluppaw, partikolarment il-pajjiżi l-inqas żviluppati u l-Istati li huma gżejjer żgħar li qed jiżviluppaw fosthom, u l-Partijiet b'ekonomija fi stat ta’ tranżizzjoni, kif ukoll il-ħtiġijiet u l-prijoritajiet tal-komunitajiet indiġeni u lokali, inkluż in-nisa ta’ dawn il-komunitajiet.

4.   Fil-kontest tal-paragrafu 1 ta’ hawn fuq, il-Partijiet għandhom ukoll jikkunsidraw il-ħtiġijiet ta' Partijiet li huma pajjiżi li qed jiżviluppaw, partikolarment il-pajjiżi l-inqas żviluppati u l-Istati li huma gżejjer żgħar li qed jiżviluppaw fosthom, u tal-Partijiet b'ekonomija fi stat ta’ tranżizzjoni, fl-isforzi tagħhom biex jidentifikaw u jimplimentaw il-ħtiġijiet fil-ħolqien u l-iżvilupp tal-kapaċità tagħhom għall-fini tal-implimentazzjoni ta’ dan il-Protokoll.

5.   Il-gwida għall-mekkaniżmu finanzjarju tal-Konvenzjoni f'deċiżjonijiet rilevanti tal-Konferenza tal-Partijiet, inklużi dawk li sar qbil fuqhom qabel l-adozzjoni ta’ dan il-Protokoll, għandhom japplikaw, mutatis mutandis, għad-dispożizzjonijiet ta’ dan l-Artikolu.

6.   Il-Partijiet li huma pajjiżi żviluppati jistgħu wkoll jipprovdu, u l-Partijiet li huma pajjiżi li qed jiżviluppaw u l-Partijiet b'ekonomija fi stat ta’ tranżizzjoni jistgħu jibbenefikaw minn riżorsi finanzjarji u riżorsi oħra għall-implimentazzjonijiet tad-dispożizzjonijiet ta’ dan il-Protokoll permezz ta' mezzi bilaterali, reġjonali u multilaterali.

Artikolu 26

Konferenza tal-partijiet li sservi bħala l-laqgħa tal-partijiet għal dan il-protokoll.

1.   Il-Konferenza tal-Partijiet għandha sservi bħala l-laqgħa tal-Partijiet għal dan il-Protokoll.

2.   Il-Partijiet għall-Konvenzjoni li ma humiex Partijiet għal dan il-Protokoll jistgħu jipparteċipaw bħala osservaturi fil-proċeduri ta’ kwalunkwe laqgħa tal-Konferenza tal-Partijiet li sservi bħala l-laqgħa tal-Partijiet għall-Protokoll. Meta l-Konferenza tal-Partijiet isservi bħala l-laqgħa tal-Partijiet għal dan il-Protokoll, id-deċiżjonijiet li jaqgħu taħt dan il-Protokoll għandhom jittieħdu biss minn dawk li huma Partijiet għalih.

3.   Meta l-Konferenza tal-Partijiet isservi bħala l-laqgħa tal-Partijiet għal dan il-Protokoll, kwalunkwe membru tal-Bureau tal-Konferenza tal-Partijiet li jirrappreżenta Parti għall-Konvenzjoni imma li, għal dak il-ħin, ma tkunx Parti għal dan il-Protokoll, għandha tkun mibdula b'membru li jkun elett minn u minn fost il-Partijiet għal dan il-Protokoll.

4.   Il-Konferenza tal-Partijiet li sservi bħala laqgħa għal dan il-Protokoll għandha żżomm l-implimentazzjoni ta’ dan il-Protokoll taħt analiżi regolari u għandha tieħu, skont il-mandat tagħha, id-deċiżjonijiet meħtieġa biex jippromovu l-implimentazzjoni effikaċi tagħha. Għandha twettaq il-funzjonijiet assenjati lilha b’dan il-Protokoll u għandha:

(a)

Tagħmel ir-rakkomandazzjonijiet dwar kwalunkwe kwistjonijiet meħtieġa għall-implimentazzjoni ta’ dan il-Protokoll;

(b)

Tistabbilixxi dawk il-korpi sussidjarji li jkun jidhrilha meħtieġa għall-implimentazzjoni ta’ dan il-Protokoll;

(c)

Tfittex u tutilizza, fejn xieraq, is-servizzi u l-koperazzjoni ta’, u l-informazzjoni provduta mill-organizzazzjonijiet kompetenti internazzjonali u korpi intergovernattivi u korpi mhux governattivi;

(d)

Tistabbilixxi l-forma u l-intervalli għat-trasmissjoni ta’ informazzjoni li għandha tingħata skont l-Artikolu 29 ta’ dan il-Protokoll u tikkunsidra din l-informazzjoni kif ukoll ir-rapporti sottomessi minn kwalunkwe korp sussidjarju;

(e)

Tikkunsidra u tadotta, kif meħtieġ, emendi għal dan il-Protokoll u għall-Anness tiegħu, kif ukoll kwalunkwe anness addizzjonali għal dan il-Protokoll, li jitqiesu meħtieġa għall-implimentazzjoni ta' dan il-Protokoll; u

(f)

Teżerċita funzjonijiet oħra bħal dawn li jistgħu jkunu meħtieġa għall-implimentazzjoni ta’ dan il-Protokoll.

5.   Ir-regoli tal-proċedura tal-Konferenza tal-Partijiet u regoli finanzjarji tal-Konvenzjoni għandhom ikunu applikati, mutatis mutandis, taħt dan il-Protokoll, ħlief fejn ikun deċiż mod ieħor b’kunsens mill-Konferenza tal-Partijiet li sservi bħala laqgħa tal-Partijiet għal dan il-Protokoll.

6.   L-ewwel laqgħa tal-Konferenza tal-Partijiet li sservi bħala l-laqgħa tal-Partijiet għal dan il-Protokoll għandha tissejjaħ mis-Segretarjat u tinżamm fl-istess ħin mal-ewwel laqgħa tal-Konferenza tal-Partijiet li hija skedata wara d-data tad-dħul fis-seħħ ta' dan il-Protokoll. Laqgħat ordinarji sussegwenti tal-Konferenza tal-Partijiet li sservi bħala l-laqgħa tal-Partijiet għal dan il-Protokoll għandhom isiru fl-istess ħin ma’ laqgħat ordinarji tal-Konferenza tal-Partijiet, jekk ma jkunx deċiż mod ieħor mill-Konferenza tal-Partijiet li sservi bħala l-laqgħa tal-Partijiet għal dan il-Protokoll.

7.   Laqgħat straordinarji tal-Konferenza tal-Partijiet li sservi bħala l-laqgħa tal-Partijiet għal dan il-Protokoll għandhom isiru fi żminijiet oħrajn skont ma jitqies meħtieġ mill-Konferenza tal-Partijiet li sservi bħala l-laqgħa tal-Partijiet għal dan il-Protokoll, jew fuq talba bil-miktub minn kwalunkwe Parti, dejjem jekk, fi żmien sitt xhur minn meta t-talba tkun ikkomunikata lill-Partijiet mis-Segretarjat, hija jkollha l-appoġġ ta’ mill-inqas terz tal-Partijiet.

8.   In-Nazzjonijiet Uniti, l-aġenziji speċjalizzati tagħha u l-Aġenzija Internazzjonali tal-Enerġija Atomika, kif ukoll kwalunkwe Stat membru tagħhom jew osservaturi fihom li ma humiex Parti għall-Konvenzjoni, jistgħu jkunu rrappreżentati bħala osservaturi fil-laqgħat tal-Konferenza tal-Partijiet li sservi bħala l-laqgħa tal-Partijiet għal dan il-Protokoll. Kwalunkwe korp jew aġenzija, kemm jekk nazzjonali kif ukoll jekk internazzjonali, governattiva jew mhux governattiva, li tkun kwalifikata f'oqsma koperti minn dan il-Protokoll u li tkun informat lis-Segretarjat bix-xewqa tagħha li tkun rappreżentata fil-laqgħa tal-Konferenza tal-Partijiet li sservi bħala l-laqgħa tal-Partijiet għal dan il-Protokoll bħala osservatur, tista’ tiġi aċċettati, sakemm ma jkunx hemm l-oġġezzjoni ta’ mill-inqas terz tal-Partijiet preżenti. Ħlief għal fejn huwa pprovdut mod ieħor minn dan l-Artikolu, id-dħul u l-parteċipazzjoni ta’ osservaturi għandu jkun suġġett għar-regoli ta’ proċedura, kif imsemmi fil-paragrafu 5 ta’ hawn fuq.

Artikolu 27

Korpi sussidjarji

1.   Kwalunkwe korp sussidjarju stabbilit minn jew fl-ambitu tal-Konvenzjoni jista’ jagħti servizzi lil dan il-Protokoll, inkluż b’deċiżjoni mill-Konferenza tal-Partijiet li sservi bħala l-laqgħa tal-Partijiet għal dan il-Protokoll. Kwalunkwe deċiżjoni ta' dan it-tip għandha tispeċifika l-kompiti li għandhom isiru.

2.   Partijiet għall-Konvenzjoni li mhumiex Partijiet għal dan il-Protokoll jistgħu jipparteċipaw bħala osservaturi fil-proċeduri ta’ kwalunkwe laqgħa ta’ korpi sussidjarji ta’ dan it-tip. Meta korp sussidjarju tal-Konvenzjoni jservi bħala korp sussidjarju ta’ dan il-Protokoll, id-deċiżjonijiet fl-ambitu tal-Protokoll għandhom jittieħdu biss mill-Partijiet għal dan il-Protokoll.

3.   Meta korp sussidjarju tal-Konvenzjoni jeżerċita l-funzjonijiet tiegħu rigward ta’ kwistjonijiet li jikkonċernaw lil dan il-Protokoll, kwalunkwe membru tal-bureau ta’ dak il-korp sussidjarju li jirrappreżenta Parti għall-Konvenzjoni imma, li sa dak iż-żmien, ma tkunx Parti għal dan il-Protokoll, għandu jkun sostitut minn membru elett minn u minn fost il-Partijiet għal dan il-Protokoll.

Artikolu 28

Segretarjat

1.   Is-Segretarjat stabbilit bl-Artikolu 24 tal-Konvenzjoni għandu jservi bħala s-segretarjat għal dan il-Protokoll.

2.   Il-paragrafu 1 tal-Artikolu 24 tal-Konvenzjoni, dwar il-funzjonijiet tas-Segretarjat għandu japplika, mutatis mutandis, għal dan il-Protokoll.

3.   Sakemm ikunu distinti, l-ispejjeż tas-servizzi tas-segretarjat għal dan il-Protokoll għandhom jitħallsu mill-Partijiet għalih. Il-Konferenza tal-Partijiet li sservi bħala l-laqgħa tal-Partijiet għal dan il-Protokoll għandha, fl-ewwel laqgħa tagħha, tiddeċiedi dwar l-arranġamenti baġitarji neċessarji għal dan il-għan.

Artikolu 29

Monitoraġġ u rappurtar

Kull Parti għandha tagħmel monitoraġġ tal-implimentazzjoni tal-obbligi tagħha skont dan il-Protokoll, u għandha, f'intervalli li għandhom jiġu determinati mill-Konferenza tal-Partijiet li sservi bħala l-laqgħa tal-Partijiet għal dan il-Protokoll, tirrapporta lill-Konferenza tal-Partijiet li sservi bħala l-laqgħa tal-Partijiet għal dan il-Protokoll dwar il-miżuri li tkun ħadet għall-implimentazzjoni ta’ dan il-Protokoll.

Artikolu 30

Proċeduri u mekkaniżmi għall-promozzjoni tal-konformità ma’ dan il-protokoll

Il-Konferenza tal-Partijiet li sservi bħala l-laqgħa tal-Partijiet għal dan il-Protokoll għandha, fl-ewwel laqgħa tagħha, tikkunsidra u tapprova proċeduri u mekkaniżmi istituzzjonali ta’ kooperazzjoni li jippromwovu l-konformità tad-dispożizzjonijiet ta’ dan il-Protokoll u li jindirizzaw il-każijiet ta’ nuqqas ta’ konformità. Dawn il-proċeduri u mekkaniżmi għandhom jinkludu dispożizzjonijiet li joffru pariri u assistenza, fejn ikun xieraq. Għandhom ikunu separati minn, u mingħajr preġudizzju għal, proċeduri u mekkaniżmi għas-soluzzjoni tat-tilwim skont l-Artikolu 27 tal-Konvenzjoni.

Artikolu 31

Evalwazzjoni u reviżjoni

Il-Konferenza tal-Partijiet li sservi bħala l-laqgħa tal-Partijiet għal dan il-Protokoll għandha twettaq, erba’ snin wara d-dħul fis-seħħ ta' dan il-Protokoll u, wara dan, f'perjodi ta' żmien kif tiddeċiedi l-Konferenza tal-Partijiet li sservi bħala l-laqgħa tal-Partijiet għal dan il-Protokoll, evalwazzjoni tal-effikaċja ta’ dan il-Protokoll.

Artikolu 32

Firma

Dan il-Protokoll għandu jkun miftuħ għall-iffirmar mill-Partijiet għall-Konvenzjoni fil-Kwartieri tan-Nazzjonijiet Uniti fi New York mit-2 ta' Frar 2011 sal-1 ta' Frar 2012.

Artikolu 33

Dħul fis-seħħ

1.   Dan il-Protokoll għandu jidħol fis-seħħ fid-dsatax-il jum wara d-data tad-depożitu tal-ħamsin strument ta’ ratifikazzjoni, aċċettazzjoni jew adeżjoni minn Stati jew organizzazzjonijiet ta' integrazzjoni ekonomika reġjonali li huma Partijiet għall-Konvenzjoni.

2.   Dan il-Protokoll għandu jidħol fis-seħħ għal Stat jew organizzazzjoni ta' integrazzjoni ekonomika reġjonali li tirratifika, taċċetta jew tapprova dan il-Protokoll jew taċċedi għalih wara li jkun iddepożitat il-ħamsin strument kif imsemmi fil-paragrafu 1 ta’ hawn fuq, fid-disgħin jum wara d-data li fiha dak l-Istat jew l-organizzazzjoni ta’ integrazzjoni ekonomika reġjonali tiddepożita l-istrumenti tagħha tar-ratifikazzjoni, l-aċċettazzjoni, l-approvazzjoni jew l-adeżjoni, jew fid-data meta l-Konvenzjoni tidħol fis-seħħ għal dak l-Istat jew l-organizzazzjoni ta’ integrazzjoni ekonomika reġjonali, liema waħda minnhom tkun l-aktar tard.

3.   Għall-fini tal-paragrafi 1 u 2 ta’ hawn fuq, kull strument depożitat minn organizzazzjoni ta’ integrazzjoni ekonomika reġjonali ma għandux jitqies bħala addizzjonali ma’ dawk depożitati mill-Istati Membri ta’ din l-organizzazzjoni.

Artikolu 34

Riżervi

Ma jistgħux isiru riżervi għal dan il-Protokoll.

Artikolu 35

Irtirar

1.   Fi kwalunkwe żmien wara sentejn mid-data li fiha dan il-Protokoll ikun daħal fis-seħħ għal xi Parti, dik il-Parti tista’ tirtira minn dan il-Protokoll billi tagħti notifika bil-miktub lid-Depożitarju.

2.   Kull irtirar bħal dan għandu jsir wara li tgħaddi sena mid-data li fiha d-Depożitarju jirċievi n-notifika, jew xi data oħra aktar tard kif speċifikat fin-notifika tal-irtirar.

Artikolu 36

Testi awtentiċi

L-oriġinal ta’ dan il-Protokoll, li t-testi tiegħu bl-Għarbi, biċ-Ċiniż, bl-Ingliż, bil-Franċiż, bir-Russu u bl-Ispanjol huma ugwalment awtentiċi, għandu jiġi depożitat mas-Segretarju Ġenerali tan-Nazzjonijiet Uniti.

B'XHIEDA TA' DAN, il-firmatarji ta’ hawn taħt, li huma awtorizzati kif xieraq biex jagħmlu hekk, iffirmaw dan il-Protokoll fid-dati indikati.

MAGĦMUL f’Nagoya f'dan id-disgħa u għoxrin jum ta’ Ottubru tas-sena elfejn u għaxra.

 


ANNESS

BENEFIĊĊJI MONETARJI U MHUX MONETARJI

1.

Il-benefiċċji monetarji jistgħu jinkludu dawn ta’ hawn taħt, iżda mhumiex limitati għalihom biss:

(a)

Tariffa/Tariffi tal-aċċess għal kull kampjun miġbur jew miksub b’xi mod ieħor;

(b)

Pagamenti bil-quddiem;

(c)

Pagamenti abbażi tal-eżitu;

(d)

Pagament ta’ royalties;

(e)

Tariffi ta’ liċenzja fil-każ ta’ kummerċjalizzazzjoni;

(f)

Tariffi speċjali li għandhom jitħallsu lil fondi fiduċjarji li jappoġġjaw il-konservazzjoni u l-użu sostenibbli tal-bijodiversità;

(g)

Salarji u patti preferenzjali meta dawn isiru bi qbil reċiproku;

(h)

Finanzjament tar-riċerka;

(i)

Impriżi konġunti;

(j)

Komproprjetà tad-drittijiet ta’ proprjetà intellettwali rilevanti.

2.

Il-benefiċċji mhux monetarji jistgħu jinkludu dawn ta’ hawn taħt, iżda mhumiex limitati għalihom biss:

(a)

L-iskambju tar-riżultati ta’ riċerka u żvilupp;

(b)

Kollaborazzjoni, kooperazzjoni u kontribut fi programmi ta’ riċerka u żvilupp xjentifiċi, b’mod partikolari f’attivitajiet ta’ riċerka bijoteknoloġika, li jkunu possibbli fil-Parti li tipprovdi r-riżorsi ġenetiċi;

(c)

Parteċipazzjoni fl-iżvilupp tal-prodotti;

(d)

Kollaborazzjoni, kooperazzjoni u kontribut fit-tagħlim u t-taħriġ;

(e)

Id-dħul għal faċilitajiet ex situ ta’ riżorsi ġenetiċi u għal bazijiet ta’ dejta;

(f)

It-trasferiment, lill-fornitur tar-riżorsi ġenetiċi, ta’ għarfien u teknoloġija f’patti ġusti u mill-aktar favorevoli, li jinkludu termini konċessjonali u preferenzjali bi qbil, b’mod partikolari, għarfien u teknoloġija li jutilizzaw riżorsi ġenetiċi, inkluż il-bijoteknoloġija, jew li jkunu rilevanti għall-konservazzjoni u l-użu sostenibbli tad-diversità bijoloġika;

(g)

It-tisħiħ tal-kapaċitajiet għat-trasferiment ta’ teknoloġija;

(h)

Ħolqien ta’ kapaċità istituzzjonali;

(i)

Riżorsi umani u materjali biex isaħħu l-kapaċitajiet għall-amministrazzjoni u l-infurzar tar-regoli tal-aċċess;

(j)

Taħriġ relatat mar-riżorsi ġenetiċi bil-parteċipazzjoni sħiħa ta’ pajjiżi li jipprovdu riżorsi ġenetiċi, u fejn ikun possibbli, f’dawn il-pajjiżi;

(k)

Aċċess għal informazzjoni xjentifika rilevanti għall-konservazzjoni u l-użu sostenibbli tad-diversità bijoloġika, inkluż inventarji bijoloġiċi u studji tassonomiċi;

(l)

Kontribut għall-ekonomija lokali;

(m)

Riċerka mmirata lejn il-ħtiġijiet prijoritarji, bħas-sigurtà tas-saħħa u tal-ikel, fejn jitqiesu l-użijiet nazzjonali tar-riżorsi ġenetiċi fil-Parti li tipprovdi r-riżorsi ġenetiċi;

(n)

Relazzjonijiet istituzzjonali u professjonali li jistgħu jinħolqu minn ftehim ta' aċċess u qsim ta' riżorsi u minn attivitajiet sussegwenti ta' kollaborazzjoni;

(o)

Benefiċċji ta’ sigurtà tal-ikel u tal-mezzi ta’ għajxien;

(p)

Rikonoxximent soċjali;

(q)

Komproprjetà tad-drittijiet ta’ proprjetà intellettwali rilevanti.


Top