EUR-Lex Access to European Union law
This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 02010L0063-20190626
Directive 2010/63/EU of the European Parliament and of the Council of 22 September 2010 on the protection of animals used for scientific purposes (Text with EEA relevance)Text with EEA relevance
Consolidated text: Direttiva 2010/63/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-22 ta’ Settembru 2010 dwar il-protezzjoni tal-annimali li jintużaw għal skopijiet xjentifiċi (Test b’relevanza għaż-ŻEE)Test b’relevanza għaż-ŻEE
Direttiva 2010/63/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-22 ta’ Settembru 2010 dwar il-protezzjoni tal-annimali li jintużaw għal skopijiet xjentifiċi (Test b’relevanza għaż-ŻEE)Test b’relevanza għaż-ŻEE
02010L0063 — MT — 26.06.2019 — 001.003
Dan it-test hu maħsub purament bħala għodda ta’ dokumentazzjoni u m’għandu l-ebda effett legali. L-istituzzjonijiet tal-Unjoni m'għandhom l-ebda responsabbiltà għall-kontenut tiegħu. Il-verżjonijiet awtentiċi tal-atti rilevanti, inklużi l-preamboli tagħhom, huma dawk ippubblikati fil-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea u disponibbli f’EUR-Lex. Dawk it-testi uffiċjali huma aċċessibbli direttament permezz tal-links inkorporati f’dan id-dokument
DIRETTIVA 2010/63/UE TAL-PARLAMENT EWROPEW U TAL-KUNSILL tat-22 ta’ Settembru 2010 dwar il-protezzjoni tal-annimali li jintużaw għal skopijiet xjentifiċi (ĠU L 276 20.10.2010, p. 33) |
Emendata bi:
|
|
Il-Ġurnal Uffiċjali |
||
Nru |
Paġna |
Data |
||
REGOLAMENT (UE) 2019/1010 TAL-PARLAMENT EWROPEW U TAL-KUNSILL tal-5 ta’ Ġunju 2019 |
L 170 |
115 |
25.6.2019 |
Ikkoreġuta bi:
DIRETTIVA 2010/63/UE TAL-PARLAMENT EWROPEW U TAL-KUNSILL
tat-22 ta’ Settembru 2010
dwar il-protezzjoni tal-annimali li jintużaw għal skopijiet xjentifiċi
(Test b’relevanza għaż-ŻEE)
KAPITOLU 1
DISPOŻIZZJONIJIET ĠENERALI
Artikolu 1
Suġġett u kamp ta’ applikazzjoni
Għal dawk il-finijiet, tistipula regoli dwar:
is-sostituzzjoni u t-tnaqqis tal-użu tal-annimali fi proċessi u r-raffinament tat-trobbija, iż-żamma, il-kura u l-użu tal-annimali fi proċessi;
l-oriġini, it-tnissil, l-immarkar, il-kura u ż-żamma u l-qtil ta’ annimali;
l-operat ta’ min irabbi, fornituri u utenti;
l-evalwazzjoni u l-awtorizzazzjoni ta’ proġetti li jinvolvu l-użu tal-annimali fi proċessi.
Din id-Direttiva għandha tapplika sakemm l-annimali msemmija fl-ewwel subparagrafu jkunu nqatlu, imqiegħda fi djar jew f’abitat adatt jew f’sistema ta’ trobbija.
L-eliminazzjoni ta’ wġigħ, tbatija, skonfort jew ħsara dejjiema bl-użu tajjeb ta’ anestesija, analġeżija jew metodi oħra ma għandhiex teskludi l-użu ta’ annimal fi proċessi mill-ambitu ta’ din id-Direttiva.
Din id-Direttiva għandha tapplika għal dawn l-annimali:
annimali vertebrati ħajjin mhux umani, inklużi:
forom ta’ larva li jieklu indipendentement, u
forom ta’ fetu ta’ mammiferi sa mill-aħħar terz tal-iżvilupp normali tagħhom.
ċefalopodi ħajjin.
Din id-Direttiva ma għandhiex tapplika għal dawn li ġejjin:
prattiki agrikoli mhux esperimentali;
prattiki veterinarji kliniċi mhux esperimentali;
testijiet kliniċi veterinarji meħtieġa għall-awtorizzazzjoni tal-kummerċjalizzazzjoni ta’ prodott mediku veterinarju;
prattiki mwettqa għal għanijiet ta’ trobbija tal-annimali rikonoxxuta;
prattiki mwettqa għall-iskop primarju ta’ identifikazzjoni ta’ annimal;
prattiki li mhux probabbli jikkawżaw uġigħ, tbatija, skonfort jew ħsara dejjiema ekwivalenti, jew aktar, minn dak li tikkawża l-introduzzjoni ta’ labra f’konformità mal-prattika veterinarja tajba.
Artikolu 2
Miżuri nazzjonali aktar stretti
Qabel l-1 ta’ Jannar 2013 l-Istati Membri għandhom jinfurmaw lill-Kummissjoni dwar tali dispożizzjonijiet nazzjonali. Il-Kummissjoni għandha tiġbed l-attenzjoni tal-Istati Membri l-oħra dwar dawn.
Artikolu 3
Definizzjonijiet
Għall-finijiet ta’ din id-Direttiva għandhom japplikaw id-definizzjonijiet li ġejjin:
“proċess” tfisser kull użu, invażiv jew mhux invażiv, ta’ annimal għal skopijiet sperimentali jew xjentifiċi oħra, b’eżitu magħruf jew mhux magħruf, jew skopijiet edukattivi, li jistgħu jikkawżaw fl-annimal livell ta’ wġigħ, tbatija, skonfort jew ħsara dejjiema ekwivalenti għal, jew aktar minn, dak ikkawżat bl-introduzzjoni ta’ labra f’konformita’ mal-prattika veterinarja tajba.
Dan jinkludi kull azzjoni intenzjonata sabiex, jew li tista’, tirriżulta fit-twelid jew it-tfaqqis ta’ annimal jew il-ħolqien u l-manteniment ta’ razza ta’ annimal modifikat ġenetikament fi kwalunkwe kondizzjoni bħal din, iżda bl-esklużjoni tal-qtil ta’ annimali biss għall-użu tal-organi jew it-tesssuti tagħhom;
“proġett” tfisser programm ta’ ħidma li għandu oġġettiv xjentifiku definit u li jinvolvi proċess wieħed jew aktar;
“stabbiliment” tfisser kwalunkwe istallazzjoni, bini, grupp ta’ bini jew postijiet oħra u tista’ tinkludi post li mhuwiex kollu magħluq jew kopert u faċilitajiet mobbli;
“min irabbi” tfisser kwalunkwe persuna fiżika jew ġuridika li trabbi annimali msemmija fl-Anness I bil-ħsieb li tużahom fi proċessi jew għall-użu tat-tessut jew l-organi tagħhom għal skopijiet xjentifiċi, jew li trabbi annimali oħra primarjament għal dawk l-iskopijiet, sew jekk għal profitt sew jekk le;
“fornitur” tfisser kwalunkwe persuna fiżika jew legali minbarra min irabbi, li jipprovdi annimali bil-ħsieb li jintużaw fi proċessi jew għall-użu tat-tessut jew l-organi tagħhom għal skopijiet xjentifiċi, sew jekk għal profitt sew jekk le;
“utent” tfisser kwalunkwe persuna fiżika jew ġuridika li tuża annimali fi proċessi, kemm jekk għal profitt jew le;
“awtorità kompetenti” tfisser awtorità jew awtoritajiet jew korpi maħtura minn Stat Membru biex twettaq l-obbligi li jirriżultaw minn din id-Direttiva.
Artikolu 4
Prinċipju tas-sostituzzjoni, tnaqqis u rfinar
Artikolu 5
L-għanijiet tal-proċessi
Il-proċessi jistgħu jitwettqu għal dawn l-għanijiet biss:
riċerka bażika;
riċerka transnazzjonali jew applikata bi kwalunkwe mill-għanijiet li ġejjin:
għall-evitar, il-prevenzjoni, id-dijanjożi u t-trattament ta’ mard, in-nuqqas ta’ saħħa jew anormalità oħra jew l-effetti tagħhom fuq il-bniedem, l-annimali jew il-pjanti;
għall-valutazzjoni, l-individwazzjoni, ir-regolamentazzjoni jew il-modifikazzjoni tal-kondizzjonijiet fiżjoloġiċi tal-bniedem, tal-annimali jew tal-pjanti; jew
it-trattament xieraq tal-annimali u t-titjib tal-kondizzjonijiet tal-produzzjoni għal annimali mrobbija għal skopijiet agrikoli
għal kwalunkwe mill-għanijiet fil-punt (b) fl-iżvilupp, il-manifattura jew l-ittestjar tal-kwalità, l-effikaċja u s-sigurtà ta’ drogi, affarijiet tal-ikel u għalf u sustanzi jew prodotti oħra;
il-protezzjoni tal-ambjent naturali fl-interessi tas-saħħa jew tat-trattament xieraq tal-bniedem jew tal-annimali;
ir-riċerka intenzjonata għall-preservazzjoni tal-ispeċijiet;
edukazzjoni ogħla, jew taħriġ għall-akkwist, il-manteniment jew it-titjib ta’ ħiliet vokazzjonali;
l-inkjesti forensiċi.
Artikolu 6
Metodi ta’ qtil
Madankollu, fil-każ ta’ studju fuq il-post annimal jista’ jinqatel minn persuna kompetenti barra stabbiliment.
L-awtoritajiet kompetenti jistgħu jagħtu eżenzjonijiet mir-rekwiżit fil-paragrafu 3:
biex jippermettu l-użu ta’ metodu ieħor dment li, fuq il-bażi ta’ evidenza xjentifika l-metodu jitqies li ma jkunx aktar krudili; jew
meta, abbażi ta’ ġustifikazzjoni xjentifika, l-iskop tal-proċess ma jistax jintlaħaq bl-użu ta’ metodu ta’ qtil imsemmi fl-Anness IV.
KAPITOLU II
DISPOŻIZZJONIJIET DWAR L-UŻU TA’ ĊERTI ANNIMALI FI PROĊESSI
Artikolu 7
Speċi fil-periklu
Kampjuni ta’ dawk l-ispeċijiet li huma fir-riskju elenkati fl-Anness A tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 338/97 tad-9 ta’ Diċembru 1996 dwar il-protezzjoni ta’ speċi ta’ fawna u flora selvaġġi billi jkun regolat il-kummerċ fihom ( 2 ), li ma jaqgħux fi ħdan l-ambitu tad-derogi fl-Artikolu 7(1) ta’ dak ir-Regolament, ma għandhomx jintużaw fi proċessi, għajr f’dawk il-proċessi li jissodisfaw dawn il-kondizzjonijiet:
il-proċess għandu wieħed mill-għanijiet imsemmijin fil-punti (b)(i), (c) jew (e) tal-Artikolu 5 ta’ din id-Direttiva; u
teżisti ġustifikazzjoni xjentifika bl-effett li l-għan tal-proċess ma jistax jintlaħaq bl-użu ta’ speċijiet li mhumiex elenkati f’dak l-Anness.
Artikolu 8
Primati mhux umani
Soġġett għall-paragrafu 2, kampjuni ta’ primati mhux umani ma għandhomx jintużaw fi proċessi, bl-eċċezzjoni ta’ dawk il-proċessi li jissodisfaw il-kundizzjonijiet li ġejjin:
il-proċess għandu wieħed mill-iskopijiet imsemmijin fil-
punti (b)(i) jew (c) tal-Artikolu 5 ta’ din id-Direttiva u jitwettaq bil-ħsieb tal-evitar, il-prevenzjoni, id-dijanjosi jew it-trattament ta’ kondizzjonijiet kliniċi debilitanti jew li potenzjalment iqiegħdu ħajjet il-bniedem fil-periklu; jew
punti (a) jew (e) tal-Artikolu 5;
u
hemm ġustifikazzjoni xjentifika b’dak l-effett li l-iskop tal-proċess ma jistax jintlaħaq bl-użu ta’ speċi oħra ħlief primati mhux umani.
Kondizzjoni klinika debilitanti għall-iskop ta’ din id-Direttiva tfisser tnaqqis fil-kapaċità ta’ funzjonament fiżiku jew psikoloġiku normali ta’ persuna.
Kampjuni ta’ primati mhux umani, li mhumiex elenkati fl-Anness A għar-Regolament (KE) Nru 338/97, li ma jaqgħux fi ħdan l-ambitu tad-derogi fl-Artikolu 7(1) ta’ dak ir-Regolament, ma għandhomx jintużaw fi proċessi, bl-eċċezzjoni ta’ dawk il-proċessi li jissodisfaw il-kondizzjonijiet li ġejjin:
il-proċess għandu wieħed mill-iskopijiet imsemmijin fil-
punti (b)(i) jew (c) tal-Artikolu 5 ta’ din id-Direttiva u jitwettaq bil-ħsieb tal-evitar, il-prevenzjoni, id-dijanjosi jew it-trattament ta’ kondizzjonijiet kliniċi debilitanti jew li potenzjalment iqiegħdu ħajjet il-bniedem fil-periklu; jew
punt (e) tal-Artikolu 5;
u
hemm ġustifikazzjoni xjentifika b’effett li l-iskop tal-proċess ma jistax jintlaħaq bl-użu ta’ speċi oħra ħlief primati mhux umani u bl-użu ta’ speċijiet mhux elenkati f’dak l-Anness; u
Artikolu 9
Annimali li jinqabdu mis-selvaġġ
Kull annimal li jinstab li, fil-mument tal-qabda jew wara, ikun ferut jew fi stat ta’ saħħa batut għandu jiġi eżaminat minn veterinarju jew persuna kompetenti oħra u għandha tittieħed azzjoni biex timminimizza t-tbatija tal-annimal. L-awtoritajiet kompetenti jistgħu jagħtu eżenzjonijiet mir-rekwiżit li tittieħed azzjoni sabiex tiġi minimizzata t-tbatija tal-annimal jekk hemm ġustifikazzjoni xjentifika.
Artikolu 10
Annimali li jitrabbew għall-użu fi proċessi
Madankollu, mid-dati stabbiliti fl-Anness II, l-Istati Membri għandhom jiżguraw li l-primati mhux umani elenkati fih jistgħu jintużaw fi proċessi biss meta jkunu l-wild ta’ primati mhux umani li jkunu trabbew fil-magħluq jew fejn ikunu ġejjin minn kolonji awtosuffiċjenti.
Għall-għanijiet ta’ dan l-Artikolu, kolonja awtosuffiċjenti tfisser kolonja li fiha l-annimali huma mrobbija biss mill-kolonja jew minn kolonji oħra, iżda mhux meħuda mis-selvaġġ u fejn l-annimali jinżammu f’mod li jiżgura li huma jkunu mdorrija mal-bnedmin.
Il-Kummissjoni għandha, f’konsultazzjoni mal-Istati Membri u l-partijiet interessati, twettaq studju ta’ fattibilità, li għandu jinkludi valutazzjoni tas-saħħa u t-trattament xieraq tal-annimal, tar-rekwiżit stabbilit fit-tieni subparagrafu. L-istudju għandu jiġi ppubblikat mhux aktar tard mill-10 ta’ Novembru 2017. Għandu jkun akkumpanjat, fejn adatt, bi proposti għal emendi għall-Anness II.
L-istudju għandu jiġi ppubblikat mhux aktar tard mill-10 ta’ Novembru 2022.
Artikolu 11
Annimali ta’ speċijiet domestiċi li jgħixu fit-triq u slavaġ
L-awtoritajiet kompetenti jistgħu jagħtu biss eżenzjonijiet mill-paragrafu 1 soġġetti għall-kondizzjonijiet li ġejjin:
hemm ħtieġa essenzjali għal studji li jikkonċernaw is-saħħa u t-trattament xieraq ta’ dawk l-annimali jew theddid serju għall-ambjent jew għas-saħħa tal-bniedem jew tal-annimali, u
hemm ġustifikazzjoni xjentifika b’effett li l-iskop tal-proċess jista’ jinkiseb biss bl-użu ta’ annimal li jgħix fit-triq jew salvaġġ.
KAPITOLU III
PROĊESSI
Artikolu 12
Proċessi
L-awtoritajiet kompetenti jistgħu jagħtu eżenzjoni minn dak previst fl-ewwel subparagrafu, jekk ikun hemm ġustifikazzjoni xjentifika.
Artikolu 13
Għażla tal-metodi
F’għażla bejn proċessi, għandhom jintgħażlu dawk li jissodisfaw sal-għola livell ir-rekwiżiti li ġejjin, jiġifieri:
jużaw l-inqas għadd ta’ annimali,
jinvolvu annimali bl-inqas kapaċità li jħossu wġigħ, tbatija, skonfort jew ħsara dejjiema,
jikkawżaw l-inqas uġigħ, tbatija, skonfort jew ħsara dejjiema,
u l-aktar li x’aktarx jipprovdu riżultati sodisfaċenti.
Il-mewt bħala l-punt ta’ tmiem ta’ proċess għandha tiġi evitata kemm jista’ jkun u tinbidel għal punti ta’ tmiem bikrin u mhux krudili. Meta l-mewt bħala l-punt ta’ tmiem tkun inevitabbli, il-proċess għandu jitfassal sabiex:
jirriżulta fl-imwiet ta’ kemm jista’ jkun ftit annimali; u
inaqqas id-dewmien u l-intensità tat-tbatija għall-annimal għall-inqas possibbli, u kemm jista’ jkun, jiżgura mewt bla wġigħ.
Artikolu 14
Anestesija
Proċessi li jinvolvu ferimenti serji li jistgħu jikkawżaw uġigħ gravi m’għandhomx jitwettqu mingħajr anestesija.
Meta ssir deċiżjoni dwar l-adegwatezza li tintuża l-anestesija għandu jittieħed kont ta’ dan li ġej:
jekk l-anestesija titqiesx li hija aktar trawmatika għall-annimal milli l-proċess innifsu; u
jekk l-anestesija hijiex inkompatibbli mal-iskop tal-proċess.
F’każijiet bħal dawk, ikun meħtieġ li tingħata ġustifikazzjoni xjentifika, flimkien mad-dettalji tal-metodu anestetiku jew analġeżiku.
Artikolu 15
Klassifikazzjoni tas-severità tal-proċessi
Artikolu 16
Użu ripetut
L-Istati Membri għandhom jiżguraw li annimal li jkun intuża diġà fi proċess wieħed jew aktar, meta jista’ jintuża wkoll annimal differenti li qabel ma kien twettaq ebda proċess fuqu, ma jerġax jintuża fi proċess ġdid ħlief jekk jiġu sodisfatti l-kondizzjonijiet li ġejjin:
is-severità reali tal-proċessi preċedenti kienet “ħafifa” jew “moderata”;
jintwera li l-istat tas-saħħa ġenerali tal-annimal u t-trattament xieraq ġie restawrat kollu;
il-proċess ulterjuri huwa klassifikat bħala “ħafif”, “moderat” jew “mingħajr irkupru”; u
huwa f’konformità mal-parir veterinarju b’kont meħud tal-esperjenza tul il-ħajja tal-annimal.
Artikolu 17
Tmiem tal-proċess
Artikolu 18
Skambju ta’ organi u tessuti
L-Istati Membri għandhom jiffaċilitaw, meta jkun adatt, l-istabbiliment ta’ programmi għall-iskambju ta’ organi u tessuti tal-annimali maqtula.
Artikolu 19
Il-ħelsien tal-annimali jew it-tqegħid tagħhom fi djar
L-Istati Membri jistgħu jippermettu li annimali użati jew maħsuba li jintużaw fi proċessi jitqiegħdu lura fi djar, jew jintbagħtu lura f’abitat adatt jew sistema ta’ trobbija adatta għall-ispeċi dment li jkunu sodisfatti l-kondizzjonijiet li ġejjin:
il-kondizzjoni ta’ saħħet l-annimali tkun tippermetti li jsir hekk;
ma jkun hemm l-ebda periklu għas-saħħa pubblika, is-saħħa tal-annimal jew l-ambjent; u
ikunu ttieħdu miżuri adatti biex jissalvagwardjaw it-trattament xieraq tal-annimal.
KAPITOLU IV
AWTORIZZAZZJONI
Rekwiżiti għal min irabbi, il-fornituri u l-utenti
Artikolu 20
Awtorizzazzjoni ta’ min irabbi, il-fornituri u l-utenti
Għandha tingħata awtorizzazzjoni biss jekk min irabbi, il-fornitur jew l-utent u l-istabbiliment tiegħu ikun f’konformità mar-rekwiżiti ta’ din id-Direttiva.
Artikolu 21
Sospensjoni u rtirar tal-awtorizzazzjoni
Artikolu 22
Rekwiżiti għall-installazzjonijiet u t-tagħmir
Artikolu 23
Kompetenza tal-persunal
Il-persunal għandu jkollu livell adegwat ta’ edukazzjoni u taħriġ qabel ma jwettaq kwalunkwe waħda mill-funzjonijiet li ġejjin:
twettiq ta’ proċessi fuq annimali;
tfassil ta’ proċessi u proġetti;
jieħu ħsieb l-annimali; jew
qtil ta’ annimali.
Il-persuni li jwettqu l-funzjonijiet imsemmijin fil-punt (b) għandhom ikunu rċevew tagħlim f’dixxiplina xjentifika rilevanti għax-xogħol li qed jitwettaq u għandu jkollhom konoxxenza speċifika dwar l-ispeċi.
Il-persunal li jwettaq il-funzjonijiet imsemmija fil-punti (a), (c) u (d) għandu jiġi sorveljat fit-twettiq tal-kompiti tiegħu sakemm ikun wera l-kompetenza rikjesta.
L-Istati Membri għandhom jiżguraw, permezz ta’ awtorizzazzjoni jew b’mezzi oħra, li r-rekwiżiti stabbiliti f’dan il-paragrafu huma sodisfatti.
Artikolu 24
Rekwiżiti speċifiċi għall-persunal
L-Istati Membri għandhom jiżguraw li kull min irabbi, kull fornitur u kull utent ikollhom persuna jew diversi persuni fuq il-post li għandhom:
ikunu responsabbli biex jissorveljaw it-trattament xieraq u l-kura tal-annimali fl-istabbiliment;
jiżguraw li l-persunal li jittratta mal-annimali jkollu aċċess għall-informazzjoni speċifika dwar l-ispeċi miżmumin fl-istabbiliment;
ikunu responsabbli biex jiżguraw li l-persunal ikun edukat adegwatament, kompetenti u mħarreġ kontinwament u li jkun sorveljat sakemm juri l-kompetenza rikjesta.
L-Istati Membri għandhom jiżguraw li l-persuni speċifikati fl-Artikolu 40(2)(b) għandhom:
jiżguraw li kwalunkwe uġigħ, tbatija, skonfort jew ħsara dejjiema bla bżonn li tiġi eżerċitata fuq annimali matul proċess titwaqqaf;
jiżguraw li l-proġetti jitwettqu f’konformità mal-awtorizzazzjoni tal-proġett jew, fil-każijiet imsemmija fl-Artikolu 42, f’konformità mal-applikazzjoni mibgħuta lill-awtorità kompetenti jew kwalunkwe deċiżjoni meħuda mill-awtorità kompetenti u jiżguraw li fil-każ ta’ nuqqas ta’ konformità, il-miżuri adatti biex jirrettifikawha jittieħdu u jiġu rreġistrati.
Artikolu 25
Veterinarju maħtur
L-Istati Membri għandhom jiżguraw li kull min irabbi, kull fornitur u kull utent ikollu veterinarju maħtur b’kompetenza fil-mediċina laboratorja dwar l-annimali, jew espert kwalifikat adatt meta jkun aktar adatt, li jingħatawlu doveri konsultattivi fir-rigward tal-benessri u t-trattament tal-annimali.
Artikolu 26
Korp dwar it-trattament xieraq tal-annimali
Artikolu 27
Kompiti tal-korp dwar it-trattament xieraq tal-annimali
Il-korp dwar it-trattament xieraq tal-annimali għandu mill-inqas iwettaq il-kompiti li ġejjin:
jagħti pariri lill-persunal li jieħu ħsieb l-annimali dwar kwistjonijiet relatati mat-trattament xieraq tal-annimali rigward l-akkwist, iż-żamma, il-kura u l-użu tagħhom;
jagħti pariri lill-persunal dwar l-applikazzjoni tar-rekwiżit tas-sostituzzjoni, it-tnaqqis u l-irfinar, u żżommu infurmat bl-iżviluppi tekniċi u xjentifiċi reċenti rigward l-applikazzjoni ta’ dak ir-rekwiżit;
jistabbilixxi u janalizza proċessi operazzjonali interni fir-rigward tal-monitoraġġ, ir-rappurtar u s-segwitu f’dak li għandu x’jaqsam mat-trattament xieraq tal-annimali miżmumin jew użati fl-istabbiliment;
isegwi l-iżvilupp u l-eżitu tal-proġetti b’kont meħud tal-effett fuq l-annimali użati, u jidentifika u jagħti pariri rigward l-elementi li jikkontribwixxu għal aktar sostituzzjoni, tnaqqis u rfinar; u
jagħti pariri dwar skemi għal tqegħid fi djar, inkluż is-soċjalizzazzjoni adatta tal-annimali li jkunu ser jitqiegħdu fi djar.
Fuq talba, ir-reġistri għandhom isiru disponibbli għall-awtorità kompetenti.
Artikolu 28
Strateġija għat-tnissil tal-primati mhux umani
L-Istati Membri għandhom jiżguraw li min irabbi primati mhux umani jkollu strateġija stabbilita biex iżid il-proporzjon ta’ annimali li jkunu l-wild ta’ primati mhux umani li jkunu ġew imissla fil-kaptività.
Artikolu 29
Skema għal tqegħid lura fi djar jew il-ħelsien tal-annimali
Meta l-Istati Membri jippermetti t-tqegħid lura fi djar, min irabbi, il-fornituri u l-utenti li mingħandhom l-annimali huma maħsuba li jitqiegħdu lura fi djar għandu jkollhom stabbilita skema ta’ tqegħid lura fi djar li tiżgura s-soċjalizzazzjoni tal-annimali li jitqiegħdu lura fi djar. Fil-każ ta’ annimali slavaġ, meta jkun adatt, għandu jkun hemm stabbilit programm ta’ riabilitazzjoni qabel ma jintbagħtu lura fl-abitat naturali tagħhom.
Artikolu 30
Reġistri tal-annimali
L-Istati Membri għandhom jiżguraw li kull min irabbi, kull fornitur u kull utent iżommu reġistri ta’ mill-anqas dan li ġej:
l-għadd u l-ispeċi tal-annimali mrobbija, akkwistati, forniti, użati fi proċessi, meħlusin jew imqegħdin lura fi djar;
l-oriġini tal-annimali, inkluż jekk jiġux mgħammra għall-użu fi proċessi;
id-dati ta’ meta l-annimali jkunu ġew akkwistati, forniti, meħlusin jew imqiegħda fi djar;
mingħand min l-annimali jiġu akkwistati;
l-isem u l-indirizz ta’ min jirċievi l-annimali;
l-għadd u l-ispeċi tal-annimali li mietu jew inqatlu f’kull stabbiliment. Għall-annimali li mietu, il-kawża tal-mewt għandha, meta magħrufa, tiġi nnotata; u
fil-każ ta’ utenti, il-proġetti li fihom l-annimali huma intużati.
Artikolu 31
Informazzjoni dwar klieb, qtates u primati mhux umani
L-Istati Membri għandhom jiżguraw li kull min irabbi, kull fornitur u kull utent iżommu l-informazzjoni li ġejja dwar kull kelb, qattus u primat mhux uman:
l-identità;
il-post u d-data tat-twelid, meta jkunu disponibbli;
jekk trabbiex għall-użu fi proċessi; u
fil-każ ta’ primati mhux umani, jekk ikunx il-wild ta’ primati mhux umani li trabbew fil-magħluq;
Il-fajl għandu jiġi stabbilit mat-twelid jew kemm jista’ jkun malajr wara u għandu jkopri kull informazzjoni riproduttiva, veterinarja u soċjali rilevanti dwar l-annimal individwali u l-proġetti li jintuża fihom.
Fil-każ ta’ tqegħid lura f’dar l-annimal għandu jkollu miegħu informazzjoni dwar kura veterinarja u soċjali rilevanti mill-fajl individwali tal-istorja tiegħu msemmi fil-paragrafu 2.
Artikolu 32
Immarkar u identifikazzjoni ta’ klieb, qtates u primati mhux umani
Artikolu 33
Kura u żamma
L-Istati Membri għandhom, f’dak li għandu x’jaqsam mal-kura u ż-żamma tal-annimali, jiżguraw li:
l-annimali kollha jkunu pprovduti b’post fejn joqogħdu, ambjent, ikel, ilma u kura li huma adatti għal saħħithom u t-trattament xieraq tagħhom;
kwalunkwe restrizzjoni fuq kemm annimal jista’ jissodisfa l-ħtiġijiet fiżjoloġiċi u etoloġiċi tiegħu għandha tkun tinżamm għall-minimu possibbli;
il-kondizzjonijiet ambjentali li fihom jitrabbew, jinżammu jew jintużaw l-annimali għandhom jiġu kkontrollati kuljum;
ikun hemm arranġamenti sabiex jiżguraw li kull meta jinstab xi difett jew uġigħ, tbatija, skonfort jew ħsara dejjiema li tista’ tiġi evitata, din tiġi eliminata malajr kemm jista’ jkun; u
l-annimali huma ttrasportati taħt kondizzjonijiet adatti.
Spezzjonijiet
Artikolu 34
Spezzjonijiet mill-Istat Membru
L-awtorità kompetenti għandha tadatta l-frekwenza tal-ispezzjonijiet abbażi ta’ analiżi tar-riskju għal kull stabbiliment, b’kont meħud ta’:
l-għadd u l-ispeċi ta’ annimali fil-post;
ir-rekord tal-konformità mar-rekwiżiti ta’ din id-Direttiva ta’ min irabbi, il-fornitur jew l-utent;
l-għadd u t-tipi ta’ proġetti mwettqa mill-utenti ikkonċernat; u
kwalunkwe informazzjoni li tista’ tindika nuqqas ta’ konformità.
Artikolu 35
Kontrolli tal-ispezzjonijiet tal-Istat Membru
Rekwiżiti għal proġetti
Artikolu 36
Awtorizzazzjoni tal-proġetti
Artikolu 37
Talba għall-awtorizzazzjoni tal-proġett
L-Istati Membri għandhom jiżguraw li tiġi ppreżentata applikazzjoni għall-awtorizzazzjoni tal-proġett mill-utent jew mill-persuna responsabbli għall-proġett. L-applikazzjoni għandha tinkludi mill-inqas dan li ġej:
il-proposta tal-proġett;
sommarju mhux tekniku tal-proġett; u
informazzjoni dwar l-elementi stipulati fl-Anness VII.
Artikolu 38
Evalwazzjoni tal-proġett
L-evalwazzjoni tal-proġett għandha titwettaq bi grad ta’ dettall adatt għat-tip ta’ proġett u għandha tivverifika li l-proġett jissodisfa l-kriterji li ġejjin:
il-proġett hu ġġustifikat minn perspettiva xjentifika jew edukattiva jew rikjest mil-liġi;
l-għanijiet tal-proġett jiġġustifikaw l-użu tal-annimali; u
il-proġett huwa mfassal b’mod li jippermetti li l-proċessi jitwettqu bil-manjiera l-iktar umana u bl-akbar rispett għall-ambjent possibbli.
L-evalwazzjoni tal-proġett għandha tikkonsisti b’mod partikolari minn dan li ġej:
evalwazzjoni tal-għanijiet tal-proġett, il-benefiċċji xjentifiċi mistennija u l-valur edukattiv;
valutazzjoni tal-konformità tal-proġett mar-rekwiżit tas-sostituzzjoni, it-tnaqqis u r-raffinament;
valutazzjoni u assenjazzjoni tal-klassifikazzjoni tas-severità tal-proċessi;
analiżi tal-ħsara mqabbla mal-benefiċċju tal-proġett, li tivvaluta jekk il-ħsara lill-annimali f’termini ta’ tbatija, uġigħ u skonfort hix ġustifikata bl-eżitu mistenni, b’kont meħud tal-konsiderazzjonijiet etiċi, u tista’ fl-aħħar nett tkun ta’ benefiċċju għall-bnedmin, l-annimali jew l-ambjent;
valutazzjoni ta’ kwalunkwe ġustifikazzjoni msemmija fl-Artikoli 6 sa 12, 14, 16 u 33; u
determinazzjoni dwar jekk u meta l-proġett jistax jiġi vvalutat b’mod retrospettiv.
L-awtorità kompetenti li twettaq l-evalwazzjoni tal-proġett għandha tikkunsidra kompetenza b’mod partikolari fl-oqsma li ġejjin:
l-oqsma ta’ użu xjentifiku li l-annimali ser jintużaw għalihom inklużi s-sostituzzjoni, it-tnaqqis u l-irfinar fl-oqsma rispettivi;
id-disinn sperimentali, u fejn xieraq, bl-istatistika;
prattika veterinarja fix-xjenza tal-annimali li jintużaw fil-laboratorju jew, fejn xieraq, prattika veterinarja fuq l-annimali slavaġ;
tgħammir u kura tal-annimali, f’relazzjoni mal-ispeċi maħsuba li jintużaw.
Soġġett għall-protezzjoni tal-proprjetà intellettwali u l-informazzjoni kunfidenzjali, l-evalwazzjoni tal-proġett għandha ssir b’mod imparzjali u tista’ tinkludi l-opinjoni ta’ partijiet indipendenti.
Artikolu 39
Valutazzjoni retrospettiva
L-Istati Membri għandhom jiżguraw li meta tiġi ddeterminata f’konformità mal-Artikolu 38(2)(f), il-valutazzjoni retrospettiva għandha titwettaq mill-awtorità kompetenti li għandha, abbażi tad-dokumentazzjoni meħtieġa ppreżentata mill-utent, tevalwa dan li ġej:
jekk intlaħqux l-għanijiet tal-proġett;
il-ħsara kkawżata lill-annimali, inkluż l-għadd u l-ispeċijiet ta’ annimali użati u s-severità tal-proċessi; u
l-elementi li jistgħu jikkontribwixxu għal implimentazzjoni aqwa tar-rekwiżit tas-sostituzzjoni, it-tnaqqis u r-raffinament.
Artikolu 40
Għoti ta’ awtorizzazzjonijiet ta’ proġetti
L-awtorizzazzjoni ta’ proġett għandha tkun limitata għal proċessi li kienu suġġetti għal
evalwazzjoni tal-proġett; u
il-klassifikazzjonijiet tas-severità assenjati għal dawk il-proċessi.
L-awtorizzazzjoni tal-proġett għandha tispeċifika dan li ġej:
l-utent li jwettaq il-proġett;
il-persuni responsabbli għall-implimentazzjoni ġenerali tal-proġett u l-konformità tagħha mal-awtorizzazzjoni tal-proġett;
l-istabbilimenti li fihom ser jitwettaq il-proġett, meta applikabbli; u
kwalunkwe kondizzjoni speċifika li ssegwi l-evalwazzjoni tal-proġett, inkluż jekk u meta l-proġett għandux jiġi vvalutat b’mod retrospettiv.
Artikolu 41
Deċiżjonijiet ta’ awtorizzazzjoni
Artikolu 42
Proċedura amministrattiva ssimplifikata
Meta jintroduċu proċedura amministrattiv ssimplifikata, l-Istati Membri għandhom jiżguraw li jiġu sodisfatti d-dispożizzjonijiet li ġejjin:
l-applikazzjoni tispeċifika elementi msemmija fl-Artikolu 40(2)(a), (b) u (c).
jitwettaq proġett tal-evalwazzjoni f’konformità mal-Artikolu 38; u
li l-perijodu msemmij fl-Artikolu 41(1) ma jinqabiżx.
Artikolu 43
Sommarji mhux tekniċi tal-proġetti
Soġġett għall-protezzjoni tal-proprjetà intellettwali u l-informazzjoni kunfidenzjali, is-sommarju mhux tekniku tal-proġett għandu jipprovdi dan li ġej:
informazzjoni dwar l-għanijiet tal-proġett, inkluż il-ħsara u l-benefiċċji previsti u l-għadd u t-tipi ta’ annimali li ser jintużaw;
prova tal-konformità mar-rekwiżit tas-sostituzzjoni, it-tnaqqis u r-raffinament.
Is-sommarju mhux tekniku tal-proġett għandu jkun anonimu u ma għandux ikun fih l-ismijiet u l-indirizzi tal-utent u l-persunal tiegħu.
Artikolu 44
Emendar, tiġdid jew irtirar ta’ awtorizzazzjonijiet ta’ proġetti
Artikolu 45
Dokumentazzjoni
KAPITOLU V
EVITAR TA’ DUPLIKAZZJONI U APPROĊĊI ALTERNATTIVI
Artikolu 46
Evitar ta’ duplikazzjoni ta’ proċessi
Kull Stat Membru għandu jaċċetta data minn Stati Membri oħra li hi ġġenerata minn proċessi rikonoxxuti mil-leġislazzjoni tal-Unjoni, sakemm ma jkunx meħtieġ li jitwettqu aktar proċessi rigward dik id-data għall-protezzjoni tas-saħħa pubblika, is-sikurezza jew l-ambjent.
Artikolu 47
Approċċi alternattivi
Artikolu 48
Laboratorju ta’ Referenza tal-Unjoni
Artikolu 49
Kumitat nazzjonali għall-protezzjoni ta’ annimali użati għal skopijiet xjentifiċi
KAPITOLU VI
DISPOŻIZZJONIJIET FINALI
Artikolu 50
Adattament tal-annessi għall-progress tekniku
Sabiex tassifura li d-dispożizzjonijet tal-Annessi I u III sa VIII jirriflettu l-istat tal-progress tekniku u xjentifiku, bit-teħid f’konsiderazzjoni tal-esperjenza miksuba fl-implimentazzjoni ta’ din id-Direttiva, b’mod partikolari permezz tar-rappurtar imsemmi fl-Artikolu 54(1), il-Kummissjoni tista’ tadotta, permezz ta’ atti delegati skont l-Artikolu 51 u soġġett għall-kondizzjonijiet stabbiliti fl-Artikoli 52 u 53, modifikazzjonijiet għal dawk l-Annessi, bl-eċċezzjoni tad-dispożizzjonijiet tat-Taqsimiet I u II tal-Anness VIII. Id-dati msemmija fit-Taqsima B tal-Anness III m’għandhomx jiġu mmexxija ‘l quddiem. Meta tkun qed tadotta tali atti delegati, il-Kummissjoni għandha taġixxi skont id-dispożizzjonijiet relevanti ta’ din id-Direttiva.
Artikolu 51
L-eżerċizzju tad-delega
Artikolu 52
Ir-revoka tad-delega
Artikolu 53
Objezzjonijiet għall-atti delegati
Fuq l-inizjattiva tal-Parlament Ewropew jew tal-Kunsill dak il-perijodu għandu jiġi estiż b’xahrejn.
L-att delegat jista’ jiġi ppubblikat f’Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea u jidħol fis-seħħ qabel l-iskadenza ta’ dak il-perijodu, jekk il-Parlament Ewropew u l-Kunsill ikunu informaw it-tnejn li huma lill-Kummissjoni bl-intenzjoni tagħhom li ma jqajmux objezzjonijiet.
Artikolu 54
Informazzjoni dwar l-implimentazzjoni u l-għoti ta’ data statistika
L-Istati Membri għandhom jippreżentaw u jippublikaw din id-data, permezz ta’ trasferiment elettroniku f’format stabbilit mill-Kummissjoni skont il-paragrafu 4.
Mhux aktar tard minn sitt xhur wara s-sottomissjoni mill-Istati Membri tad-data msemmija fit-tieni subparagrafu, is-servizzi tal-Kummissjoni għandhom jippubblikaw u jaġġornaw b’mod regolari, ħarsa ġenerali għall-Unjoni kollha fuq il-bażi ta’ dik id-data.
L-Istati Membri għandhom jippreżentaw din l-informazzjoni statistika lill-Kummissjoni, sa mhux aktar tard mill-10 ta’ Novembru tas-sena ta’ wara, permezz ta’ trasferiment elettroniku, f’format mhux imqassar stabbilit mill-Kummissjoni skont il-paragrafu 4.
Il-Kummissjoni għandha tistabbilixxi u żżomm bażi tad-data b’aċċess miftuħ għat-tiftix li jkun fih din l-informazzjoni statistika. Fuq bażi annwali, is-servizzi tal-Kummissjoni għandhom jagħmlu disponibbli għall-pubbliku l-informazzjoni statistika ppreżentata mill-Istati Membri skont dan il-paragrafu u r-rapport sommarju tiegħu.
Artikolu 55
Klawsoli ta’ salvagwardja
Il-Kummissjoni għandha tressaq il-każ quddiem il-Kumitat imsemmi fl-Artikolu 56(1) fi żmien 30 jum minn meta tiġi riċevuta l-informazzjoni mill-Istat Membru u għandha, f’konformità mal-proċedura regolatorja msemmija fl-Artikolu 56(3) jew:
tawtorizza l-miżura provviżorja għal perjodu ta’ żmien definit fid-deċiżjoni; jew
tirrikjedi lill-Istat Membru jirrevoka l-miżura proviżorja.
Artikolu 56
Kumitat
Il-perjodu stabbilit fl-Artikolu 5 (6) tad-Deċiżjoni 1999/468/KE għandu jkun iffissat għal tliet xhur.
▼M1 —————
Artikolu 58
Reviżjoni
Il-Kummissjoni għandha tirrevedi din id-Direttiva sal-10 ta’ Novembru 2017, b’konsiderazzjoni għall-progress li jkun sar fl-iżvilupp ta’ metodi alternattivi li ma jinkludux l-użu ta’ annimali, u b’mod partikolari ta’ primati mhux umani, u għandha tipproponi l-emendi li jidhrilha jkunu xierqa.
Il-Kummissjoni għandha, fejn adatt, u f’konsultazzjoni mal-Istati Membri u l-partijiet interessati, twettaq reviżjonijiet perijodiċi tematiċi tas-sostituzzjoni, it-tnaqqis u r-raffinament tal-użu ta’ annimali fi proċessi, filwaqt li tagħti attenzjoni speċifika għall-primati mhux umani, żviluppi teknoloġiċi, u għarfien xjentifiku ġdid u dwar it-trattament xieraq tal-annimali.
Artikolu 59
Awtoritajiet kompetenti
Għall-implimentazzjoni tal-kompiti speċifiċi stabbiliti f’din id-Direttiva, l-Istati Membri ma jistgħux jaħtru korpi li ma jkunux awtoritajiet pubbliċi ħlief jekk ikun hemm prova li l-korp:
għandu l-kompetenza u l-infrastruttura meħtieġa biex iwettaq il-kompiti; u
huwa ħieles minn kull konflitt ta’ interessi rigward it-twettiq tal-kompiti.
Dawn l-entitajiet maħtura għandhom jitqiesu bħala awtoritajiet kompetenti għall-finijiet ta’ din id-Direttiva.
Il-Kummissjoni għandha tagħmel pubblika l-lista ta’ dawn il-punti ta’ kuntatt.
Artikolu 60
Pieni
L-Istati Membri għandhom jistabbilixxu r-regoli dwar il-pieni applikabbli għall-ksur tad-dispożizzjonijiet nazzjonali adottati skont din id-Direttiva u għandhom jieħdu l-miżuri kollha meħtieġa biex jiżguraw li jiġu implimentati. Il-pieni pprovduti jridu jkunu effettivi, proporzjonati u dissważivi. L-Istati Membri għandhom jinnotifikaw lill-Kummissjoni b’dawk id-dispożizzjonijiet sal-10 ta’ Frar 2013 u għandhom jinnotifikaw lill-Kummissjoni mingħajr dewmien bi kwalunkwe emenda sussegwenti li taffettwahom.
Artikolu 61
Traspożizzjoni
Għandhom japplikaw dawn id-dispożizzjonijiet mill-1 ta’ Jannar 2013
Meta l-Istati Membri jadottaw dawk id-dispożizzjonijiet, dawn għandhom jinkludu referenza għal din id-Direttiva jew għandhom ikunu akkumpanjati b’din ir-referenza fl-okkażjoni tal-pubblikazzjoni uffiċjali tagħhom. Il-metodu li bih għandha ssir tali referenza għandu jiġi stabbilit mill-Istati Membri.
Artikolu 62
Revoka
Artikolu 63
Emenda tar-Regolament (KE) Nru 1069/2009
Il-punt (a)(iv) tal-Artikolu 8 tar-Regolament (KE) Nru 1069/2009 huwa sostitwit b’dan liġej:
annimali użati fi proċess jew proċessi ddefiniti fl-Artikolu 3 tad-Direttiva 2010/63/UE tat-22 ta’ Settembru 2010 dwar il-protezzjoni tal-annimali użati għal skopijiet xjentifiċi ( *1 ), f’każijiet fejn l-awtorità kompetenti tiddeċiedi li dawk l-annimali jew xi partijiet minn ġisimhom għandhom il-potenzjal li jikkawżaw riskji tas-saħħa serji għall-bnedmin jew għal annimali oħra, b’riżultat ta’ dawk il-proċess(i) mingħajr preġudizzju għall-Artikolu 3(2) tar-Regolament (KE) Nru 1831/2003;
Artikolu 64
Dispożizzjonijiet transitorji
Artikolu 65
Dħul fis-seħħ
Din id-Direttiva għandha tidħol fis-seħħ fl-għoxrin jum wara dak tal-pubblikazzjoni tagħha f’Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea.
Artikolu 66
Destinatarji
Din id-Direttiva hija indirizzata lill-Istati Membri.
ANNESS I
LISTA TA’ ANNIMALI MSEMMIJIN FL-ARTIKOLU 10
Ġurdien (Mus musculus)
Far (Rattus norvegicus)
Fenek tal-Indi (Cavia porcellus)
Ħamster tas-Sirja (dehbi) (Mesocricetus auratus)
Ħamster taċ-Ċina (Cricetulus griseus)
Ġerbill tal-Mongolja (Meriones unguiculatus)
Fenek (Oryctolagus cuniculus)
Kelb (Canis familiaris)
Qattus (Felis catus)
L-ispeċijiet kollha ta’ primati mhux umani
Żrinġ (Xenopus (laevis, tropicalis), Rana (temporaria, pipiens))
Ħuta żebra (Danio rerio)
ANNESS II
LISTA TA’ PRIMATI MHUX UMANI U DATI MSEMMIJIN FIT-TIENI SUBPARAGRAFU TAL-ARTIKOLU 10(1)
Speċi |
Dati |
Marmosett (Callithrix jacchus) |
1 ta’ Jannar 2013 |
Xadina Cynomolgus (Macaca fascicularis) |
5 snin wara l-pubblikazzjoni tal-istudju ta’ fattibbiltà msemmi fl-Artikolu 10(1), ir-raba’ subparagrafu, dment li l-istudju ma jirrakkomandax perijodu estiż |
Xadina Rhesus (Macaca mulatta) |
5 snin wara l-pubblikazzjoni tal-istudju ta’ fattibbiltà msemmi fl-Artikolu 10(1), ir-raba’ subparagrafu, dment li l-istudju ma jirrakkomandax perijodu estiż |
Speċijiet oħra ta’ primati mhux umani |
5 snin wara l-pubblikazzjoni tal-istudju ta’ fattibbiltà msemmi fl-Artikolu 10(1), ir-raba’ subparagrafu, dment li l-istudju ma jirrakkomandax perijodu estiż |
ANNESS III
REKWIŻITI GĦALL-ISTABBILIMENTI U GĦALL-KURA U Ż-ŻAMMA TAL-ANNIMALI
Taqsima A: Taqsima ġenerali
1. Il-faċilitajiet fiżiċi:
1.1. Il-funzjonijiet u l-ippjanar ġenerali:
(a) Kull faċilità għandha tinbena b’tali mod li toħloq ambjent li jqis il-ħtiġijiet fiżjoloġiċi u etoloġiċi tal-ispeċi li jinżammu fihom. Barra min hekk, il-faċilitajiet għandhom ikunu ppjanati u ġestiti b’mod li ma jippermettix aċċess għal persuni mhux awtorizzati u d-dħul jew il-ħarba tal-annimali.
(b) L-istabbilimenti għandhom japplikaw programm attiv ta’ manutenzjoni għall-prevenzjoni u r-rimedju għal kull difett fil-bini jew fit-tagħmir.
1.2. Kmamar għaż-żamma temporanja:
(a) L-istabbilimenti għandu jkollhom skeda regolari u effiċjenti għat-tindif tal-kmamar u għandhom uiżommu standards ta’ iġjene sodisfaċenti.
(b) Il-ħitan u l-art għandu jkollhom wiċċ magħmul minn materjal li jkun reżistenti għax-xedd u kedd konsiderevoli kkawżat mill-annimali u waqt il-proċess tat-tindif. Il-materjal ma għandux ikun ta’ detriment għas-saħħa tal-annimali u għandu jkun tali li l-annimali ma jkunux jistgħu jweġġgħu bih. Għandha tingħata protezzjoni wkoll lil kwalunkwe tagħmir jew oġġetti fissi fil-post sabiex la ssirilhom ħsara mill-annimali u lanqas ma jweġġgħu l-annimali magħhom.
(c) Speċi li huma inkompatibbli, pereżempju predatur u priża, jew annimali li jeħtieġu kondizzjonijiet ambjentali differenti, ma għandhomx jinżammu fl-istess kamra u lanqas, fil-każ ta’ predatur u priża, fejn jistgħu jaraw, ixommu jew jisimgħu lil xulxin.
1.3. Postijiet ta’ proċess għal skopijiet ġenerali u għal skopijiet speċjali:
(a) L-istabbilimenti għandhom, fejn ikun meħtieġ, ikollhom faċilitajiet ta’ laboratorju sabiex isiru testijiet dijanjostiċi sempliċi, awtopsji, u/jew il-ġbir ta’ kampjuni li fuqhom ikunu ser isiru investigazzjonijiet aktar estensivi f’laboratorju xi mkien ieħor. Kmamar ta’ proċess għal skopijiet ġenerali u għal skopijiet speċjali għandhom ikunu disponibbli għal sitwazzjonijiet fejn mhuwiex mixtieq li jitwettqu proċessi jew osservazzjonijiet fil-kmamar għaż-żamma temporanja.
(b) Għandhom jiġu pprovduti faċilitajiet li jippermettu li l-annimali li għadhom kemm ġew akkwistati jkunu iżolati sakemm jiġi ddeterminat l-istat tas-saħħa tagħhom, u sakemm jiġi vvalutat u mnaqqas kemm jista’ jkun ir-riskju potenzjali għas-saħħa tal-annimali tal-post.
(c) Għandu jkun hemm faċilitajiet fejn l-annimali morda jew midruba jinżammu separatament.
1.4. Kmamar għas-servizzi:
(a) Il-kmamar tal-ħżin għandhom ikunu mfassla, użati u miżmuma tajjeb sabiex titħares il-kwalità tal-ikel u tal-friex fejn jorqdu l-annimali. Dawn il-kmamar għandhom ikunu kemm jista’ jkun protetti mill-vermi u l-insetti. Materjali oħra, li jistgħu jkunu kkontaminati jew ikunu ta’ periklu għall-annimali jew għall-persunal, għandhom jinħażnu separatament.
(b) Il-postijiet fejn isir it-tindif u l-ħasil għandhom ikunu kbar biżżejjed li jkun hemm fejn joqogħdu l-istallazzjonijiet meħtieġa biex jiddekontaminaw u jnaddfu t-tagħmir użat. Il-proċess tat-tindif għandu jkun ippjanat b’tali mod li t-tagħmir nadif u dak maħmuġ jibqgħu dejjem separati u b’hekk ma jiġix ikkontaminat it-tagħmir li jkun għadu kemm tnaddaf.
(c) L-istabbilimenti għandhom jipprovdu għall-ħżin iġjeniku u r-rimi sikur tal-karkassi u tal-iskart tal-annimali.
(d) Fejn ikunu meħtieġa proċessi kirurġiċi taħt kondizzjonijiet asettiċi għandhom ikunu pprovduti kamra waħda jew aktar minn waħda bit-tagħmir adatt, kif ukoll faċilitajiet għall-ikupru ta’ wara l-operazzjoni.
2. L-ambjent u l-kontroll tiegħu:
2.1. Ventilazzjoni u temperatura:
(a) L-iżolament, it-tisħin u l-ventilazzjoni tal-kamra għaż-żamma temporanja għandhom jiżguraw li ċ-ċirkulazzjoni tal-arja, il-kwantitajiet ta’ trab u l-konċentrazzjoni ta’ gassijiet jinżammu f’limiti li mhumiex ta’ ħsara għall-annimali miżmuma.
(b) It-temperatura u l-umdità relattiva fil-kmamar għaż-żamma temporanja għandhom jiġu adattati għall-ispeċi u għall-kategoriji ta’ età li jinżammu fihom. It-temperatura għandha titkejjel u tiġi rreġistrata kuljum.
(c) L-annimali ma għandhomx jiġu ristretti f’postijiet fil-miftuħ fejn ikun hemm kondizzjonijiet klimatiċi li jistgħu jikkawżawlhom skonfort.
2.2. Id-dwal:
(a) F’każijiet fejn id-dawl naturali ma jipprovdix ċiklu xieraq ta’ dawl/dlam, hu meħtieġ li tiġi pprovduta sistema kontrollata ta’ dawl li tissodisfa l-ħtiġijiet bijoloġiċi tal-annimali kif ukoll tipprovdi ambjent tax-xogħol sodisfaċenti.
(b) Għandu jkun hemm illuminazzjoni adegwata għall-proċessi ta’ trobbija u ta’ spezzjoni tal-annimali.
(c) Għandu jkun hemm perjodi regolari ta’ dawl, b’intensità adattata għall-ispeċijiet miżmumin.
(d) Fil-każ ta’ annimali albini, id-dawl għandu jiġi adattat b’kunsiderazzjoni għall-fatt li dawn l-annimali huma sensittivi għad-dawl.
2.3. L-istorbju:
(a) Il-livelli tal-ħoss inkluż l-ultrasoniku ma għandhomx ikollom effett ħażin fuq it-trattament xieraq tal-annimali.
(b) L-istabbilimenti għandu jkollhom sistemi ta’ allarm li ma jinstemgħux fil-firxa sensittiva tas-smigħ tal-annimali, basta jibqgħu jinstemgħu mill-bniedem.
(c) Il-kmamar għaż-żamma temporanja għandhom fejn meħtieġ ikollhom materjali għall-isolazzjoni u l-assorbiment tal-ħsejjes.
2.4. Sistemi tal-allarm:
(a) Stabbilimenti li jiddependu ħafna mit-tagħmir elettriku jew mekkaniku għall-kontroll u għall-protezzjoni tal-ambjent għandu jkollhom sistema stand-by sabiex tħaddem is-servizzi essenzjali u s-sistemi tad-dwal ta’ emerġenza kif ukoll sabiex tiżgura li l-istess sistemi tal-allarm jibqgħu jaħdmu.
(b) Sistemi tat-tisħin u sistemi tal-ventilazzjoni għandu jkollhom strumenti ta’ monitoraġġ u sistemi tal-allarm.
(c) Struzzjonijiet ċari dwar proċessi ta’ emerġenza għandhom jitqiegħdu fejn jarahom kulħadd.
3. Kura tal-annimali:
3.1. Is-saħħa:
(a) L-istabbilimenti għandu jkollhom strateġija stabbilita li tiżgura li jinżamm stat tas-saħħa tal-annimali li jissalvagwardja t-trattament xieraq tagħhom u li jissodisfa r-rekwiżiti xjentifiċi. Din l-istrateġija għandha tinkludi monitoraġġ regolari tas-saħħa, programm ta’ sorveljanza mikrobijoloġika u pjanijiet sabiex jittrattaw problemi tas-saħħa, u għandha tiddefinixxi parametri tas-saħħa u proċessi għad-dħul ta’ annimali ġodda.
(b) L-annimali għandhom jiġu eżaminati mill-inqas darba kuljum minn persuna kompetenti. Dawn il-visti għandhom jiżguraw li kull annimal marid jew midrub jiġi identifikat u li tittieħed azzjoni adatta.
3.2. Annimali li jinqabdu mis-selvaġġ:
(a) Kontenituri u mezzi ta’ trasport adattati għall-ispeċijiet għandhom ikunu disponibbli fuq il-post tal-qabda, f’każ li jkun hemm il-ħtieġa li l-annimali jiġu ttrasportati sabiex jiġu eżaminati jew ittrattati.
(b) Għandha tingħata attenzjoni speċjali u jittieħdu miżuri adatti għall-klimatizzazzjoni, il-kwarantina, il-post fejn jinżammu, it-trobbija, kura tal-annimali meħuda mill-ambjent naturali, u kif ikun adatt, dispożizzjonijiet biex jinħelsu fi tmiem il-proċessi.
3.3. Żamma u arrikkiment:
(a) Żamma
L-annimali, ħlief dawk li għandhom natural solitarju, għandhom jiġu miżmuma flimkien fi gruppi stabbli ta’ individwi li jkunu kompatibbli ma’ xulxin. F’każijiet fejn ikun permess alloġġ solitarju f’konformità mal-Artikolu 33(3) id-durata għandha tkun limitata għall-perijodu minimu meħtieġ, u għandhom jinżammu l-kuntatti viżivi, tas-smigħ, tax-xamm u/jew tal-mess. L-introduzzjoni jew l-introduzzjoni mill-ġdid ta’ annimali fi gruppi stabbiliti ta’ annimali għandha tkun immonitorjata b’attenzjoni sabiex jiġu evitati problemi ta’ inkompatibbiltà u ta’ sfrattu tar-relazzjonijiet ta’ bejniethom.
(b) Arrikkiment
L-annimali kollha għandu jkollhom spazju li jkun kumpless biżżejjed sabiex ikunu jistgħu jesprimu repertorju wiesa’ mill-imġiba naturali tagħhom. Għandu jitħallielhom ċertu kontroll u għażla tal-ambjent tagħhom sabiex titnaqqas l-imġiba li tkun riżultat ta’ skonfort. L-istabbilimenti għandu jkollhom stabbiliti tekniki xierqa ta’ arrikkiment, li jkabbru l-possibbiltajiet ta’ attivitajiet li l-annimali jkunu jistgħu jagħmlu u l-kapaċitajiet tagħhom, fosthom dawk li jagħmlu eżerċizzji fiżiċi, ifittxu għall-ikel, jagħmlu attivitajiet manipulattivi u konjittivi, kif ikun jixraq għall-ispeċijiet. L-arrikkiment mill-ambjent fil-kumpartimenti għall-annimali għandu jkun adattat għall-ispeċijiet u għall-ħtiġijiet individwali tal-annimali konċernati. L-istrateġiji ta’ arrikkiment fl-istabbilimenti għandhom jiġu riveduti u aġġornati regolarment.
(c) Kumpartimenti għall-annimali
Il-kumpartimenti għall-annimali ma għandhomx ikunu magħmula minn materjali li huma ta’ ħsara għas-saħħa tal-annimali. Id-disinn u l-bini tagħhom għandu jkun tali li ma jagħmilx ħsara lill-annimali. Sakemm ma jkunux ser jintremew wara l-użu, għandhom ikunu magħmulin minn materjali li jifilħu għat-tindif u għal tekniki ta’ dekontaminazzjoni. Id-disinn tal-art tal-kumpartiment għall-annimali għandu jkun adattat għall-ispeċi u l-età tal-annimali u sabiex jitħaffef ix-xogħol tat-tneħħija tal-ħmieġ tal-annimali.
3.4. L-għalf:
(a) L-għamla, il-kontenut u l-preżentazzjoni tal-għalf għandhom jissodisfaw il-ħtiġijiet ta’ nutriment u ta’ mġiba tal-annimal.
(b) Id-dieta tal-annimali għandu jkollha togħma tajba u ma għandhiex tkun ikkontaminata. Fl-għażla tal-materja prima, fil-produzzjoni, fil-preparazzjoni u fil-preżentazzjoni tal-għalf, l-istabbilimenti għandhom jieħdu l-miżuri sabiex il-kontaminazzjoni kimika, fiżika u mikrobijoloġika titnaqqas kemm jista’ jkun.
(c) L-ippakkjar, it-trasport u l-ħażna għandhom ikunu tali li jiġu eliminati l-kontaminazzjoni, it-taħsir jew il-qerda tal-prodott. Id-delijiet tal-għalf, il-ħwat u l-utensili l-oħra li jintużaw għat-tmigħ għandhom jiġu mnaddfa regolarment u, jekk ikun neċessarju, jiġu sterilizzati.
(d) L-annimali kollha għandu jkollhom aċċess għall-ikel, u r-roqgħa li minnha jiekol l-annimal għandha tkun kbira biżżejjed biex tillimita l-kompetizzjoni għall-għalf.
3.5. Tisqija:
(a) L-annimali, għandu jkollhom aċċess il-ħin kollu għal ilma tax-xorb mhux ikkontaminat.
(b) Meta jintużaw sistemi tat-tisqija awtomatiċi, huma għandhom jiġu regolarment iċċekkjati, għandhom jingħataw manutenzjoni u jiġu mlaħalħa bl-ilma regolarment sabiex jiġu evitati l-inċidenti. Jekk jintużaw gaġeġ b’qiegħ solidu, għandha tingħata attenzjoni sabiex ir-riskju ta’ għargħar jiġi mnaqqas kemm jista’ jkun.
(c) Għandha tingħata attenzjoni sabiex il-provvista tal-ilma lill-akkwarji u l-vaski tiġi adattata għall-ħtiġijiet u għal-limiti ta’ tolleranza ta’ speċi individwali ta’ ħut, anfibji u rettili.
3.6. Postijiet tal-mistrieħ u tal-irqad:
(a) L-annimali dejjem għandu jkollhom materjali għall-friex jew strutturi fejn jorqdu adattati għall-ispeċi tagħhom, fosthom, materjali għat-tbejjit jew strutturi għat-tgħammir tagħhom.
(b) Fil-kumpartiment tal-annimal, kif adatt għall-ispeċi, għandu jiġi pprovdut post tal-mistrieħ sod u komdu għall-annimali kollha. Il-postijiet tal-irqad kollha għandhom jinżammu ndaf u xotti.
3.7. Trattament:
L-istabbilimenti għandhom jipprovdu programmi ta’ abitwazzjoni u taħriġ adatti għall-annimali, il-proċessi u t-tul tal-proġett.
Taqsima B: Taqsima dwar speċijiet speċifiċi
1. Ġrieden, firien, ġerbills, ħamsters u fniek tal-Indi
F’din it-tabella u f’oħrajn sussegwenti, għall-ġrieden, il-firien, il-ġerbills, il-ħamsters u l-fniek tal-Indi, “għoli tal-kumpartiment” tfisser id-distanza vertikali bejn l-art u s-saqaf tal-kumpartiment, u dan l-għoli għandu jkun japplika għal aktar minn 50 % tal-erja tal-art tal-kumpartiment minima qabel iż-żieda ta’ mezzi ta’ arrikkiment.
Waqt l-ippjanar tal-proċessi, għandu jiġi kkunsidrat l-iżvilupp fiżiku potenzjali tal-annimali sabiex ikun żgurat li jingħata l-ispazju adegwat (kif deskritt fit-Tabelli 1.1 sa 1.5) għat-tul taż-żmien tal-istudju.
Tabella 1.1.
Ġrieden
|
Piż tal-ġisem (f) |
Daqs minimu tal-kumpartiment (cm2) |
Erja tal-art għal kull annimal (cm2) |
L-għoli minimu tal-kumpartiment (cm) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
Fl-istokk u waqt il-proċessi |
sa 20 |
330 |
60 |
12 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
bejn 20 u 25 |
330 |
70 |
12 |
||
bejn 25 u 30 |
330 |
80 |
12 |
||
aktar minn 30 |
330 |
100 |
12 |
||
Tgħammir |
|
330 Tgħammir Għal par monogamu (li jiġu/ma jiġux minn xulxin) jew trio (li jiġu minn xulxin) ►C1 Għal kull mara addizzjonali u l-boton tagħha ◄ għandhom jiżdiedu 180 cm2 |
|
12 |
|
Stokk fil-post tat-tgħammir (*1) Daqs tal-kumpartiment 950 cm2 |
inqas minn 20 |
950 |
40 |
12 |
|
Daqs tal-kumpartiment 1 500 cm2 |
inqas minn 20 |
1 500 |
30 |
12 |
|
(*1)
Ġrieden li jkun għadhom kemm infatmu jistgħu jinżammu f’dawn id-densitajiet ta’ stokk ogħla għall-perijodu qasir ta’ bejn il-fatma u l-ħruġ, sakemm l-annimali jkunu miżmuma f’kumpartimenti akbar b’arrikkiment adegwat, u dawn il-kondizzjonijiet ta’ alloġġ ma jikkawżawx xi tnaqqis fit-trattament xieraq bħal livelli ogħla ta’ aggressjoni, morbożità jew mortalità, sterjotipi u żbilanċi oħra fl-imġiba, telf fil-piż, jew reazzjonijiet oħra fiżjoloġiċi jew ta’ tensjoni fl-imġiba. |
Tabella 1.2.
Firien
|
Piż tal-ġisem (f) |
Daqs minimu tal-kumpartiment (cm2) |
Erja tal-art għal kull annimal (cm2) |
Għoli minimu tal-kumpartiment (cm) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
Fl-istokk u waqt il-proċessi (*1) |
sa 200 |
800 |
200 |
18 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
bejn 200 u 300 |
800 |
250 |
18 |
||
bejn 300 u 400 |
800 |
350 |
18 |
||
bejn 400 u 600 |
800 |
450 |
18 |
||
aktar minn 600 |
1 500 |
600 |
18 |
||
Tgħammir |
|
800 L-omm u l-boton. ►C1 Għal kull annimal adult addizzjonali miżjud ◄ fil-kumpartiment permanentament żid 400 cm2 |
|
18 |
|
Stokk fil-post tat-tgħammir (*2) Daqs tal-kumpartiment 1 500 cm2 |
sa 50 |
1 500 |
100 |
18 |
|
bejn 50 u 100 |
1 500 |
125 |
18 |
||
bejn 100 u 150 |
1 500 |
150 |
18 |
||
bejn 150 u 200 |
1 500 |
175 |
18 |
||
Stokk fil-post tat-tgħammir (*2) Daqs tal-kumpartiment 2 500 cm2 |
sa 100 |
2 500 |
100 |
18 |
|
bejn 100 u 150 |
2 500 |
125 |
18 |
||
bejn 150 u 200 |
2 500 |
150 |
18 |
||
(*1)
Fi studji għal żmien fit-tul, jekk l-allokazzjonijiet ta’ spazju għal kull annimal individwali jkunu inqas minn dawk indikati hawn fuq lejn tmiem dawk l-istudji, għandha tingħata prijorità għaż-żamma ta’ strutturi soċjali stabbli.
(*2)
Firien li jkun għadhom kemm infatmu jistgħu jinżammu f’dawn id-densitajiet ta’ stokk ogħla għall-perijodu qasir ta’ bejn il-fatma u l-ħruġ, sakemm l-annimali jkunu miżmuma f’kumpartimenti akbar b’arrikkiment adegwat, u dawn il-kondizzjonijiet ta’ alloġġ ma jikkawżawx xi tnaqqis fit-trattament xieraq bħal livelli ogħla ta’ aggressjoni, morbożità jew mortalità, sterjotipi u żbilanċi oħra fl-imġiba, telf fil-piż, jew reazzjonijiet oħra fiżjoloġiċi jew ta’ tensjoni fl-imġiba. |
Tabella 1.3.
Ġerbills
|
Piż tal-ġisem (f) |
Daqs minimu tal-kumpartiment (cm2) |
Erja tal-art għal kull annimal (cm2) |
L-għoli minimu tal-kumpartiment (cm) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
Fl-istokk u waqt il-proċessi |
sa 40 |
1 200 |
150 |
18 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
aktar minn 40 |
1 200 |
250 |
18 |
||
Tgħammir |
|
1 200 Par monogamu jew triju bil-frieħ |
|
18 |
Tabella 1.4.
Ħamsters
|
Piż tal-ġisem (f) |
Daqs minimu tal-kumpartiment (cm2) |
Erja tal-art għal kull annimal (cm2) |
L-għoli minimu tal-kumpartiment (cm) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
Fl-istokk u waqt il-proċessi |
sa 60 |
800 |
150 |
14 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
bejn 60 u 100 |
800 |
200 |
14 |
||
aktar minn 100 |
800 |
250 |
14 |
||
Tgħammir |
|
800 Omm jew par monogamu bil-boton |
|
14 |
|
Stokk fil-post tat-tgħammir (*1) |
inqas minn 60 |
1 500 |
100 |
14 |
|
(*1)
Ħamsters li jkun għadhom kemm infatmu jistgħu jinżammu f’dawn id-densitajiet ta’ stokk ogħla għall-perijodu qasir ta’ bejn il-fatma u l-ħruġ, sakemm l-annimali jkunu miżmuma f’kumpartimenti akbar b’arrikkiment adegwat, u dawn il-kondizzjonijiet ta’ alloġġ ma jikkawżawx xi tnaqqis fit-trattament xieraq bħal livelli ogħla ta’ aggressjoni, morbożità jew mortalità, sterjotipi u żbilanċi oħra fl-imġiba, telf fil-piż, jew reazzjonijiet oħra fiżjoloġiċi jew ta’ tensjoni fl-imġiba. |
Tabella 1.5.
Fniek tal-Indi
|
Piż tal-ġisem (f) |
Daqs minimu tal-kumpartiment (cm2) |
Erja tal-art għal kull annimal (cm2) |
L-għoli minimu tal-kumpartiment (cm) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
Fl-istokk u waqt il-proċessi |
sa 200 |
1 800 |
200 |
23 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
bejn 200 u 300 |
1 800 |
350 |
23 |
||
bejn 300 u 450 |
1 800 |
500 |
23 |
||
bejn 450 u 700 |
2 500 |
700 |
23 |
||
aktar minn 700 |
2 500 |
900 |
23 |
||
Tgħammir |
|
►C1
|
|
23 |
2. Fniek
Matul riċerka agrikola, meta l-għan tal-proġett jitlob li l-annimali jinżammu f’kondizzjonijiet simili għal dawk kif jinżammu l-annimali tal-irziezet kummerċjali, iż-żamma tal-annimali għandha mill-inqas issegwi l-istandards stabbiliti fid-Direttiva 98/58/KE ( 3 ).
Fil-kumpartiment għandu jkun hemm erja li tkun xi ftit ogħla mill-kumplament tal-art. Din l-erja għandha tkun tali li taħtha, l-annimal ikun jista’ jimtedd u jpoġġi u jiċċaqlaq faċilment, u ma għandhiex tkun akbar minn 40 % tal-ispazju totali tal-art. Meta għal raġunijiet xjentifiċi jew veterinarji ma tkunx tista’ tintuża medda mgħollija, il-kumpartiment għandu jkun 33 % akbar fil-każ ta’ fenek waħdu u 60 % akbar fil-każ ta’ żewġt ifniek. Meta tkun ipprovduta medda mgħollija għal fniek ta’ inqas minn 10 ġimgħat, id-daqs tal-medda mgħollija għandu jkun mill-inqas 50 cm b’25 cm u l-għoli ‘l fuq mill-art għandu jkun tali li l-annimali jkunu jistgħu jużawh.
Tabella 2.1.
Fniek ta’ aktar minn 10 ġimgħat ta’ età
Tabella 2,1 għandha tintuża kemm għall-gaġeġ kif ukoll għall-btieħi. L-erja addizzjonali ta’ art hi mill-inqas 3 000 cm2 għal kull fenek għat-tielet, ir-raba’, il-ħames u s-sitt fenek, filwaqt li mill-inqas 2 500 cm2 għandhom jiġu miżjuda għal kull fenek ieħor wara s-sitt fenek.
Piż finali tal-ġisem (kg) |
Medda minima ta’ art għal annimal wieħed jew għal tnejn li huma f’armonija soċjali (cm2) |
Għoli minimu (cm) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
inqas minn 3 |
3 500 |
45 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
minn 3 sa 5 |
4 200 |
45 |
|
aktar minn 5 |
5 400 |
60 |
Tabella 2.2.
Fenka u l-boton
Il-piż tal-fenka (kg) |
Daqs minimu tal-kumpartiment (cm2) |
Żieda għall-kaxex għat-tbejjit (cm2) |
Għoli minimu (cm) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
inqas minn 3 |
3 500 |
1 000 |
45 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
minn 3 sa 5 |
4 200 |
1 200 |
45 |
|
aktar minn 5 |
5 400 |
1 400 |
60 |
Tabella 2.3.
Fniek ta’ anqas minn 10 ġimgħat ta’ età
Tabella 2.3 għandha tintuża kemm għall-gaġeġ kif ukoll għall-btieħi.
L-età |
Daqs minimu tal-kumpartiment (cm2) |
Erja minima ta’ art għal kull annimal (cm2) |
Għoli minimu (cm) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
Ftim sa 7 ġimgħat |
4 000 |
800 |
40 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
Mill-ftim sa 7 ġimgħat |
4 000 |
1 200 |
40 |
Tabella 2.4.
Fniek: L-aħjar qisien għaż-żoni mgħollija mill-art f’kumpartimenti li jkollhom il-qisien murija fit-Tabella 2.1.
Età f’ġimgħat |
Piż tal-ġisem finali (kg) |
(kg) L-aħjar daqs (cm × cm) |
L-aħjar għoli mill-art tal-kumpartiment (cm) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
aktar minn 10 |
inqas minn 3 |
55 × 25 |
25 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
minn 3 sa 5 |
55 × 30 |
25 |
||
aktar minn 5 |
60 × 35 |
30 |
3. Qtates
Il-qtates ma għandhomx jinżammu waħedhom għal aktar minn 24 siegħa kull darba. Qtates li jkunu ripetutament aggressivi ma’ qtates oħra għandhom jinżammu waħedhom fil-każ biss li ma jkunx jista’ jinstab sieħeb jew sieħba kompatibbli. It-tensjoni soċjali fl-individwi kollha alloġġjati f’pari jew fi gruppi għandha tkun segwita mill-inqas darba fil-ġimgħa. Qtates nisa li jkollhom frieħ ta’ inqas minn erba’ ġimgħat jew li jkunu fl-aħħar ġimagħtejn tat-tqala jistgħu jinżammu waħedhom.
Tabella 3
Qtates
L-iċken spazju li fih jistgħu jinżammu qattusa omm u l-boton tagħha huwa dak għal qattus wieħed, liema spazju għandu jiżdied gradwalment sabiex meta l-boton ikollu erba’ xhur ikun ingħata alloġġ ġdid simili għar-rekwiżiti ta’ spazju għall-adulti.
L-erjas għat-tmigħ u t-trejs fejn iħammġu l-qtates ma għandhomx ikunu mbiegħda aktar min-nofs metru u ma għandhomx jiġu mibdula ma’ xulxin.
|
Art (*1) (m2) |
Xkafef (m2) |
Għoli (m) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
Il-minimu għal annimal adult wieħed |
1,5 |
0,5 |
2 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
►C1 Għal kull annimal addizzjonali żid ◄ |
0,75 |
0,25 |
— |
|
(*1)
Il-medda tal-art minbarra l-ixkafef. |
4. Klieb
Il-klieb għandhom kemm jista’ jkun jingħataw opportunitajiet ta’ ġirjiet barra. Huma ma għandhomx jinżammu waħedhom għal aktar minn 4 sigħat kull darba.
Il-kumpartiment fuq ġewwa ma għandux ikun inqas minn 50 % tal-ispazju minimu disponibbli għall-klieb, kif deskritt fit-Tabella 4.1.
L-allokazzjonijiet ta’ spazju deskritti hawn taħt huma bbażati fuq il-ħtiġijiet tal-beagles, iżda razez kbar bħall-klieb ta’ San Bernard jew l-Irish Wolfhounds għandu jkollhom allokazzjonijiet ferm akbar minn dawk deskritti fit-Tabella 4.1. Għal razez differenti minn tal-beagle li jintużaw fil-laboratorju, it-tolleranzi ta’ spazju għandhom jiġu determinati b’konsultazzjoni mal-persunal veterinarju.
Tabella 4.1.
Klieb
Klieb li jkunu qed jinżammu bħala par jew fi grupp għandu mnejn ikollhom l-ispazju mnaqqas bin-nofs, (2 m2 għal kelb li jkun jiżen anqas minn 20 kg, 4 m2 għal kelb li jkun jiżen aktar minn 20 kg) waqt li jkunu għaddejjin minn proċessi kif definiti f’din id-Direttiva, jekk din is-separazzjoni tkun meħtieġa għal raġunijiet xjentifiċi. Iż-żmien ta’ dan it-tnaqqis bin-nofs għal kelb ma għandux ikun itwal minn 4 sigħat kull darba.
Il-kelba li tkun qed tredda’ u l-boton tagħha għandu jkollhom l-istess tolleranza ta’ spazju daqs kelba adulta ta’ piż ekwivalenti. Il-kumpartiment tat-tnissil għandu jkun imfassal b’mod li jkun possibbli li l-kelba tkun tista’ tmur f’kumpartiment addizzjonali jew f’post fl-għoli ‘l hinn mill-ġriewi.
Piż (kg) |
Daqs minimu tal-kumpartiment (m2) |
Erja minima ta’ art għal annimal wieħed jew għal tnejn (m2) |
►C1 Għal kull annimal addizzjonali żid ◄ minimu ta’ (m2) |
Għoli minimu (m) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
sa 20 |
4 |
4 |
2 |
2 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
aktar minn 20 |
8 |
8 |
4 |
2 |
Tabella 4.2.
Klieb – wara l-ftim
Il-piż tal-kelb (kg) |
Daqs minimu tal-kumpartiment (m2) |
Erja minima ta’ art għal kull annimal (m2) |
Għoli minimu (m) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
sa 5 |
4 |
0,5 |
2 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
over 5 to 10 |
4 |
1,0 |
2 |
|
bejn 10 u 15 |
4 |
1,5 |
2 |
|
bejn 15 u 20 |
4 |
2 |
2 |
|
aktar minn 20 |
8 |
4 |
2 |
5. Inmsa
Tabella 5.
Inmsa
|
Daqs minimu tal-kumpartiment (cm2) |
Erja minima ta’ art għal kull annimal (cm2) |
Għoli minimu (cm) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
Annimali li jiżnu anqas minn 600 gm |
4 500 |
1 500 |
50 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
Annimali li jiżnu aktar minn 600 gm |
4 500 |
3 000 |
50 |
|
Irġiel adulti |
6 000 |
6 000 |
50 |
|
Inmsa nisa u l-boton tagħhom |
5 400 |
5 400 |
50 |
6. Primati mhux umani
Il-primati mhux umani li għadhom żgħar ma għandhomx jiġu separati minn ommhom sakemm ikollhom minn 6 sa 12-il xahar, jiddependi mill-ispeċi.
L-ambjent għandu jippermetti li l-primati mhux umani jkunu jistgħu jwettqu programm kumpless ta’ attivitajiet kuljum. Il-kumpartiment għandu jippermetti li l-primati mhux umani jkunu jistgħu jadottaw repertorju ta’ mġiba wiesa’ kemm jista’ jkun, għandu jipprovdilhom sens ta’ sigurtà u ambjent kumpless biżżejjed li jippermettilhom jiġru, jimxu, jixxabbtu u jaqbżu.
Tabella 6.1.
Marmosetti u tamarini
|
Erja minima ta’ art għal kumpartiment għal 1 (*1) jew 2 annimali u l-frieħ ta’ mhux aktar minn 5 xhur (m2) |
Volum minimu għal kull annimal addizzjonali ta’ aktar minn 5 xhur (m3) |
Għoli minimu tal-kumpartiment (m) (*2) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
Marmosetti |
0,5 |
0,2 |
1,5 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
Tamarins |
1,5 |
0,2 |
1,5 |
|
(*1)
L-annimali għandhom jinżammu waħedhom biss f’ċirkostanzi eċċezzjonali.
(*2)
Is-saqaf tal-kumpartiment għandu jkun mill-inqas 1.8 m ’l fuq mill-art. |
Għall-marmosetti u t-tamarini, is-separazzjoni mill-omm ma għandhiex isseħħ qabel ma jagħlqu 8 xhur.
Tabella 6.2.
Xadini skojjattlu
Erja minima ta’ art għal 1 (*1) jew 2 annimali (m2) |
Volum minimu għal kull annimal addizzjonali ta’ aktar minn 6 xhur (m3) |
Għoli minimu tal-kompartiment (m) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
2,0 |
0,5 |
1,8 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
(*1)
L-annimali għandhom jinżammu waħedhom biss f’ċirkostanzi eċċezzjonali. |
Għax-xadini skojjattlu, is-separazzjoni mill-omm ma għandhiex isseħħ qabel ma jagħlqu 6 xhur.
Tabella 6.3.
Makaki u vervetti (*1)
|
Daqs minimu tal-kumpartiment (m2) |
Volum minimu tal-kumpartiment (m3) |
Volum minimu għal kull annimal (m3) |
Għoli minimu tal-kompartiment (m) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
Annimali ta’ anqas minn 3 snin (*2) |
2,0 |
3,6 |
1,0 |
1,8 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
Annimali ta’ aktar minn 3 snin (*3) |
2,0 |
3,6 |
1,8 |
1,8 |
|
Annimali miżmuma għal skop ta’ tgħammir (*4) |
|
|
3,5 |
2,0 |
|
(*1)
L-annimali għandhom jinżammu waħedhom biss f’ċirkostanzi eċċezzjonali.
(*2)
Jistgħu jinżammu sa tliet annimali f’kumpartiment li jkollu qisien minimi.
(*3)
Jistgħu jinżammu sa żewġ annimali f’kumpartiment li jkollu qisien minimi.
(*4)
F’kolonji tat-tgħammir mhux meħtieġa allokazzjoni miżjuda ta’ spazju/volum għal annimali ta’ anqas minn sentejn li jkunu miżmuma ma’ ommhom. |
Għall-makaki u l-vervetti, is-separazzjoni mill-omm ma għandhiex isseħħ qabel ma jagħlqu 8 xhur.
Tabella 6.4.
Babwini (*1)
|
Daqs minimu tal-kumpartiment (m2) |
Volum minimu tal-kumpartiment (m3) |
Volum minimu għal kull annimal (m3) |
Għoli minimu tal-kompartiment (m) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
Annimali ta’ anqas minn 4 snin (*2) |
4,0 |
7,2 |
3,0 |
1,8 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
Annimali ta’ 4 snin jew aktar (*2) |
7,0 |
12,6 |
6,0 |
1,8 |
|
Annimali miżmuma għal skop ta’ tgħammir (*3) |
|
|
12,0 |
2,0 |
|
(*1)
L-annimali għandhom jinżammu waħedhom biss f’ċirkostanzi eċċezzjonali.
(*2)
Jistgħu jinżammu sa żewġ annimali f’kumpartiment li jkollu qisien minimi.
(*3)
F’kolonji tat-tgħammir mhux meħtieġa allokazzjoni miżjuda ta’ spazju/volum għal annimali ta’ anqas minn sentejn li jkunu miżmuma ma’ ommijiethom. |
Għall-babwini, is-separazzjoni mill-omm ma għandhiex isseħħ qabel ma jagħlqu 8 xhur.
7. Annimali tal-irziezet
Matul riċerka agrikola, meta l-għan tal-proġett jitlob li l-annimali jinżammu f’kondizzjonijiet simili għal dawk kif jinżammu l-annimali tal-irziezet kummerċjali, iż-żamma tal-annimali għandha tikkonforma mill-inqas mal-istandards stabbiliti fid-Direttivi 98/58/KE, 91/629/KEE ( 4 ) u 91/630/KEE ( 5 ).
Tabella 7.1.
Annimali tal-ifrat
Piż tal-ġisem (kg) |
Daqs minimu tal-kumpartiment (m2) |
Erja minima ta’ art għal kull annimal (m2/annimal) |
Tul tal-ħawt għal tmigħ ad libitum lil annimali mingħajr qarn (m/annimal) |
Tul tal-ħawt għal tmigħ ristrett lil annimali mingħajr qarn (m/annimal) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
sa 100 |
2,50 |
2,30 |
0,10 |
0,30 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
bejn 100 u 200 |
4,25 |
3,40 |
0,15 |
0,50 |
|
bejn 200 u 400 |
6,00 |
4,80 |
0,18 |
0,60 |
|
bejn 400 u 600 |
9,00 |
7,50 |
0,21 |
0,70 |
|
bejn 600 u 800 |
11,00 |
8,75 |
0,24 |
0,80 |
|
aktar minn 800 |
16,00 |
10,00 |
0,30 |
1,00 |
Tabella 7.2.
Ngħaġ u mogħoż
Piż tal-ġisem (kg) |
Daqs minimu tal-kumpartiment (m2) |
Erja minima ta’ art għal kull annimal (m2/annimal) |
Għoli minimu tad-diviżorji (m) |
Spazju tal-ħawt għal tmigħ ad libitum (m/annimal) |
Spazju tal-ħawt għal tmigħ ristrett (m/annimal) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
inqas minn 20 |
1,0 |
0,7 |
1,0 |
0,10 |
0,25 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
bejn 20 u 35 |
1,5 |
1,0 |
1,2 |
0,10 |
0,30 |
|
bejn 35 u 60 |
2,0 |
1,5 |
1,2 |
0,12 |
0,40 |
|
aktar minn 60 |
3,0 |
1,8 |
1,5 |
0,12 |
0,50 |
Tabella 7.3.
Majjali u majjaletti
Piż tal-annimal ħaj (kg) |
Daqs minimu tal-kumpartiment (*1) (m2) |
Erja minima ta’ art għal kull annimal (m2/annimal) |
Spazju minimu fejn jimtedd l-annimal (f’kondizzjonijiet termonewtrali) (m2/annimal) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
Sa 5 |
2,0 |
0,20 |
0,10 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
over 5 to 10 |
2,0 |
0,25 |
0,11 |
|
bejn 10 u 20 |
2,0 |
0,35 |
0,18 |
|
bejn 20 u 30 |
2,0 |
0,50 |
0,24 |
|
bejn 30 u 50 |
2,0 |
0,70 |
0,33 |
|
bejn 50 u 70 |
3,0 |
0,80 |
0,41 |
|
bejn 70 u 100 |
3,0 |
1,00 |
0,53 |
|
bejn 100 u 150 |
4,0 |
1,35 |
0,70 |
|
aktar minn 150 |
5,0 |
2,50 |
0,95 |
|
Ħalluġ adult (konvenzjonali) |
7,5 |
|
1,30 |
|
(*1)
Il-majjali jistgħu jinżammu f’kumpartimenti iżgħar għal perijodi qosra, pereżempju billi l-kumpartiment ewlieni jinqasam permezz ta’ diviżorji, meta dan ikun iġġustifikat għal raġunijiet veterinarji jew sperimentali, pereżempju meta jinħtieġ konsum ta’ ikel individwali. |
Tabella 7.4.
Ekwini
L-iqsar ġenb tal-kumpartiment għandu jkun minimu ta’ 1,5 drabi l-għoli mill-gerriesa tal-annimal. L-għoli tal-kumpartiment taħt saqaf għandu jippermetti lill-annimali li jkunu jistgħu jsulu sal-għoli tagħhom kollu.
Għoli mill-gerriesa (m) |
Erja minima ta’ art għal kull annimal (m2/annimal) |
Għoli minimu tal-kompartiment (m) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
||
Għal kull annimal miżmum waħdu jew fi gruppi ta’ 2 jew 3 annimali |
Għal kull annimal miżmum fi gruppi ta’ 4 annimali jew aktar |
Stalla għall-mohriet/debba u mohor |
|||
1,00 sa 1,40 |
9,0 |
6,0 |
16 |
3,00 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
bejn 1,40 u 1,60 |
12,0 |
9,0 |
20 |
3,00 |
|
aktar minn 1,60 |
16,0 |
(2 × GĦG)2 (*1) |
20 |
3,00 |
|
(*1)
Biex ikun żgurat li jingħata spazju biżżejjed, l-allokazzjonijiet ta’ spazju għal kull annimal individwali għandhom ikunu bbażati fuq l-għoli tal-ispalla (“wither height” – WH). |
8. Għasafar
Matul riċerka agrikola, meta l-għan tal-proġett jitlob li l-annimali jinżammu f’kondizzjonijiet simili għal dawk kif jinżammu l-annimali tal-irziezet kummerċjali, iż-żamma tal-annimali għandha tikkonforma mill-inqas mal-istandards stabbiliti fid-Direttivi 98/58/KE, 99/74/KE ( 6 ) u 2007/43/KE ( 7 ).
Tabella 8.1.
Tjur domestiċi
Meta dawn id-daqsijiet minimi tal-kumpartimenti ma jistgħux jiġu pprovduti għal raġunijiet xjentifiċi, il-perjodu fl-għeluq għandu jkun iġġustifikat mill-esperimentatur, b’konsultazzjoni mal-persunal veterinarju. F’ċirkostanzi bħal dawn, it-tjur jistgħu jinżammu f’kumpartiment iżgħar li jkun fih arrikkiment xieraq u b’erja minima ta’ art ta’ 0,75 m2.
Piż tal-ġisem (gm) |
Daqs minimu tal-kumpartiment (m2) |
Erja minima għal kull tajra (m2) |
Għoli minimu (cm) |
Tul minimu tal-ħawt tal-għalf għal kull għasfur (cm) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
Sa 200 |
1,00 |
0,025 |
30 |
3 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
bejn 200 u 300 |
1,00 |
0,03 |
30 |
3 |
|
bejn 300 u 600 |
1,00 |
0,05 |
40 |
7 |
|
bejn 600 u 1 200 |
2,00 |
0,09 |
50 |
15 |
|
bejn 1 200 u 1 800 |
2,00 |
0,11 |
75 |
15 |
|
bejn 1 800 u 2 400 |
2,00 |
0,13 |
75 |
15 |
|
aktar minn 2 400 |
2,00 |
0,21 |
75 |
15 |
Tabella 8.2.
Dundjani domestiċi
Il-ġnub kollha tal-kumpartimenti għandhom ikunu twal mill-inqas 1.5 m. Meta għal raġunijiet xjentifiċi ma jistgħux jiġu pprovduti dawn id-daqsijiet minimi tal-kumpartimenti, il-perijodu fl-għeluq għandu jkun iġġustifikat mill-isperimentatur b’konsultazzjoni mal-persunal veterinarju. F’dawk iċ-ċirkostanzi, l-għasafar jistgħu jinżammu f’kumpartimenti iżgħar li jkun fihom arrikkiment adatt u b’qies minimu ta’ art ta’ 0.75 m2 u għoli minimu ta’ 50 cm għall-għasafar eħfef minn 0.6 kg, 75 cm għall-għasafar eħfef minn 4 kg, u 100 cm għall-għasafar itqal minn 4 kg. awn jistgħu jintużaw biex jinżammu gruppi żgħar ta’ għasafar konformement mal-allokazzjonijiet ta’ spazju mogħtija fit-Tabella 8.2.
Piż tal-ġisem (kg) |
Daqs minimu tal-kumpartiment (m2) |
Medda minima għal kull għasfur (m2) |
Għoli minimu (cm) |
Tul minimu tal-ħawt tal-għalf għal kull għasfur (cm) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
Sa 0,3 |
2,00 |
0,13 |
50 |
3 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
bejn 0,3 u 0,6 |
2,00 |
0,17 |
50 |
7 |
|
bejn 0,6 u 1 |
2,00 |
0,30 |
100 |
15 |
|
bejn 1 u 4 |
2,00 |
0,35 |
100 |
15 |
|
bejn 4 u 8 |
2,00 |
0,40 |
100 |
15 |
|
bejn 8 u 12 |
2,00 |
0,50 |
150 |
20 |
|
bejn 12 u 16 |
2,00 |
0,55 |
150 |
20 |
|
bejn 16 u 20 |
2,00 |
0,60 |
150 |
20 |
|
aktar minn 20 |
3,00 |
1,00 |
150 |
20 |
Tabella 8.3.
Summien
Piż tal-ġisem (gm) |
Daqs minimu tal-kumpartiment (m2) |
Erja minima għal kull tajra miżmuma f’par (m2) |
Erja għal kull tajra addizzjonali miżmuma fi grupp (m2) |
Għoli minimu (cm) |
Tul minimu tal-ħawt tal-għalf għal kull għasfur (cm) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
Sa 150 |
1,00 |
0,5 |
0,10 |
20 |
4 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
Aktar minn 150 |
1,00 |
0,6 |
0,15 |
30 |
4 |
Tabella 8.4.
Papri u wiżż
Meta dawn id-daqsijiet minimi tal-kumpartimenti ma jistgħux jiġu pprovduti għal raġunijiet xjentifiċi, il-perjodu fl-għeluq għandu jkun iġġustifikat mill-esperimentatur, b’konsultazzjoni mal-persunal veterinarju. F’ċirkostanzi bħal dawn, it-tjur jistgħu jinżammu f’kumpartiment iżgħar li jkun fih arrikkiment xieraq u b’erja minima ta’ art ta’ 75 m2. Dawn jistgħu jintużaw biex jinżammu gruppi żgħar ta’ tjur skont l-allokazzjonijiet ta’ spazju msemmija hawn fit-Tabella 8.4.
Piż tal-ġisem (gm) |
Daqs minimu tal-kumpartiment (m2) |
Erja għal kull tajra (m2) (*1) |
Għoli minimu (cm) |
Tul minimu tal-ħawt tal-għalf għal kull għasfur (cm) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
Papri |
|
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
|||
Sa 300 |
2,00 |
0,10 |
50 |
10 |
|
Bejn 300 u 1 200 (*2) |
2,00 |
0,20 |
200 |
10 |
|
Akar minn 1 200 sa 3 500 |
2,00 |
0,25 |
200 |
15 |
|
Aktar minn 3 500 |
2,00 |
0,50 |
200 |
15 |
|
Wiżż |
|
||||
Sa 500 |
2,00 |
0,20 |
200 |
10 |
|
Akar minn 500 sa 2 000 |
2,00 |
0,33 |
200 |
15 |
|
Aktar minn 2 000 |
2,00 |
0,50 |
200 |
15 |
|
(*1)
Dan għandu jinkludi vaska b’medda minima ta’ 0,5 m2 għal kull 2 m2 ta’ kumpartiment b’fond minimu ta’ 30 cm. Il-vaska tista’ tieħu sa 50 % tad-daqs tal-kumpartiment.
(*2)
Tjur li jkun għadhom ma bdewx itiru jistgħu jinżammu f’kumpartimenti b’għoli minimu ta’ 75 cm. |
Tabella 8.5.
Papri u wiżż: Daqsijiet minimi tal-vaski (*1)
|
Erja (m2) |
Fond (cm) |
Papri |
0,5 |
30 |
Wiżż |
0,5 |
minn 10 sa 30 |
(*1)
Id-daqsijiet tal-vaski huma għal kull 2 m2 ta’ kumpartiment. Il-vaska tista’ tieħu sa 50 % tad-daqs tal-kumpartiment. |
Tabella 8.6.
Ħamiem
Il-kumpartimenti għandhom ikunu twal u dojoq (pereżempju 2 m b’1 m) aktar milli kwadri biex it-tjur ikunu jistgħu jittajjru xi ftit.
Daqs tal-grupp |
Daqs minimu tal-kumpartiment (m2) |
Għoli minimu (cm) |
Tul minimu tal-ħawt tal-għalf għal kull għasfur (cm) |
Tul minimu tal-perċa għal kull għasfur (cm) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
Sa 6 |
2 |
200 |
5 |
30 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
minn 7 sa 12 |
3 |
200 |
5 |
30 |
|
►C1 għal kull għasfur addizzjonali meta l-għadd jaqbeż ◄ 12 |
0,15 |
|
5 |
30 |
Tabella 8.7.
Żebri finch
Il-kumpartimenti għandhom ikunu twal u dojoq (pereżempju 2 m b’1 m) biex l-għasafar ikunu jistgħu jittajjru xi ftit. Għal studji dwar it-tgħammir, il-pari jistgħu jinżammu f’kumpartimenti iżgħar li jkun fihom arrikkiment adatt b’art ta’ daqs minimu ta’ 0,5 m2 u għoli minimu ta’ 40 cm. l-perijodu tal-għeluq għandu jkun iġġustifikat mill-isperimentatur b’konsultazzjoni mal-persunal veterinarju.
Daqs tal-grupp |
Daqs minimu tal-kumpartiment (m2) |
Għoli minimu (cm) |
L-għadd minmu ta’ ħwat tal-għalf |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
Sa 6 |
1,0 |
100 |
2 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
7 sa 12 |
1,5 |
200 |
2 |
|
13 sa 20 |
2,0 |
200 |
3 |
|
Għal kull għasfur addizzjonali meta l-għadd jaqbeż 20 |
0,05 |
|
1 għal kull 6 għasafar |
9. Anfibji
Tabella 9.1.
Urodeli akkwatiċi
Tul tal-ġisem (*1) (cm) |
Erja minima tal-wiċċ tal-ilma (cm2) |
Erja minima tal-wiċċ tal-ilma għal kull annimal addizjonali miżmum fil-grupp (cm2) |
Fond minimu tal-ilma (cm) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
Sa 10 |
262,5 |
50 |
13 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
bejn 10 u 15 |
525 |
110 |
13 |
|
bejn 15 u 20 |
875 |
200 |
15 |
|
bejn 20 u 30 |
1 837,5 |
440 |
15 |
|
Aktar minn 30 |
3 150 |
800 |
20 |
|
(*1)
Imkejjel mill-imnieħer sal-ventru. |
Tabella 9.2.
Anurans akkwatiċi (*1)
Tul tal-ġisem (*2) (cm) |
Erja minima tal-wiċċ tal-ilma (cm2) |
Erja minima tal-wiċċ tal-ilma għal kull annimal addizjonali miżmum fil-grupp (cm2) |
Fond minimu tal-ilma (cm) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
Inqas minn 6 |
160 |
40 |
6 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
minn 6 sa 9 |
300 |
75 |
8 |
|
bejn 9 u 12 |
600 |
150 |
10 |
|
aktar minn 12 |
920 |
230 |
12,5 |
|
(*1)
Dawn il-kondizzjonijiet japplikaw għat-tankijiet għaż-żamma (jiġifieri t-trobbija) iżda mhux għal dawk it-tankijiet użati għat-tgħammir naturali u s-superovulazzjoni għal raġunijiet ta’ effiċjenza, peress li dawn tal-aħħar jeħtieġu tankijiet individwali iżgħar. Rekwiżiti ta’ spazju ddeterminati għall-adulti fil-kategoriji tad-daqs indikati; iż-żgħar u l-marżebb għandhom jiġu esklużi, inkella d-dimensjonijiet mibdula skont id-daqs tagħhom.
(*2)
Imkejjel mill-imnieħer sal-ventru. |
Tabella 9.3.
Anurans semi akkwatiċi
Tul tal-ġisem (*1) (cm) |
Daqs minimu tal-kumpartiment (*2) (cm2) |
Erja minima għal kull annimal addizjonali miżmum fil-grupp (cm2) |
L-għoli minimu tal-kumpartiment (*3) (cm) |
Fond minimu tal-ilma (cm) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
sa 5,0 |
1 500 |
200 |
20 |
10 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
bejn 5,0 u 7,5 |
3 500 |
500 |
30 |
10 |
|
Aktar minn 7,5 |
4 000 |
700 |
30 |
15 |
|
(*1)
Imkejjel mill-imnieħer sal-ventru.
(*2)
Imqassam f’terz art u żewġ terzi ilma fond biżżejjed biex l-annimali jgħoddsu.
(*3)
Imkejjel mill-wiċċ tat-taqsima tal-art sal-parti ta’ ġewwa tan-naħa ta’ fuq tat-terrarju; barra minn hekk, l-għoli tal-kumpartimenti għandu jiġi adattat għad-disinn ta’ ġewwa. |
Tabella 9.4.
Anurans semi terrestri
Tul tal-ġisem (*1) (cm) |
Daqs minimu tal-kumpartiment (*2) (cm2) |
►C1
|
L-għoli minimu tal-kumpartiment (*3) (cm) |
Fond minimu tal-ilma (cm) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
Sa 5,0 |
1 500 |
200 |
20 |
10 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
bejn 5,0 u 7,5 |
3 500 |
500 |
30 |
10 |
|
aktar minn 7,5 |
4 000 |
700 |
30 |
15 |
|
(*1)
Imkejjel mill-imnieħer sal-ventru.
(*2)
Imqassam f’żewġ terzi art u terz ilma fond biżżejjed biex l-annimali jgħoddsu.
(*3)
Imkejjel mill-wiċċ tat-taqsima tal-art sal-parti ta’ ġewwa tan-naħa ta’ fuq tat-terrarju; barra minn hekk, l-għoli tal-kumpartimenti għandu jiġi adattat għad-disinn ta’ ġewwa. |
Tabella 9.5.
Anurans tas-Siġar
Tul tal-ġisem (*1) (cm) |
Daqs minimu tal-kumpartiment (*2) (cm2) |
►C1
|
L-għoli minimu tal-kumpartiment (*3) (cm) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
sa 3,0 |
900 |
100 |
30 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
Aktar minn 3,0 |
1 500 |
200 |
30 |
|
(*1)
Imkejjel mill-imnieħer sal-ventru.
(*2)
Imqassam f’żewġ terzi art u terz ilma fond biżżejjed biex l-annimali jgħoddsu.
(*3)
Imkejjel mill-wiċċ tat-taqsima tal-art sal-parti ta’ ġewwa tan-naħa ta’ fuq tat-terrarju; barra minn hekk, l-għoli tal-kumpartimenti għandu jiġi adattat għad-disinn ta’ ġewwa. |
10. Rettili
Tabella 10.1.
Kelonji akkwatiċi
Tul tal-ġisem (*1) (cm) |
Erja minima tal-wiċċ tal-ilma (cm2) |
Erja minima tal-wiċċ tal-ilma għal kull annimal addizjonali miżmum fil-grupp (cm2) |
Fond minimu tal-ilma (cm) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
sa 5 |
600 |
100 |
10 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
Akar minn 5 sa 10 |
1 600 |
300 |
15 |
|
Akar minn 10 sa 15 |
3 500 |
600 |
20 |
|
Over 15 to 20 |
6 000 |
1 200 |
30 |
|
Akar minn 20 sa 30 |
10 000 |
2 000 |
35 |
|
Aktar minn 30 |
20 000 |
5 000 |
40 |
|
(*1)
Imkejjel f’linja dritta mix-xifer ta’ quddiem sax-xifer ta’ wara tal-qoxra. |
Tabella 10.2.
Sriep terrestri
Tul tal-ġisem (*1) (cm) |
Erja minima ta’ art (cm2) |
Erja minima għal kull annimal addizzjonali miżmum fil-grupp (cm2) |
L-għoli minimu tal-kumpartiment (*2) (cm) |
Data msemmija fl-Artikolu 33(2) |
sa 30 |
300 |
150 |
10 |
fl-1 ta’ Jannar 2017. |
Akar minn 30 sa 40 |
400 |
200 |
12 |
|
Akar minn 40 sa 50 |
600 |
300 |
15 |
|
Akar minn 50 sa 75 |
1 200 |
600 |
20 |
|
Aktar minn 75 |
2 500 |
1 200 |
28 |
|
(*1)
Imkejjel mill-imnieħer sad-denb.
(*2)
Imkejjel mill-wiċċ tat-taqsima tal-art sal-parti ta’ ġewwa tan-naħa ta’ fuq tat-terrarju; barra minn hekk, l-għoli tal-kumpartimenti għandu jiġi adattat għad-disinn ta’ ġewwa. |
11. Ħut:
11.1. Provvista u kwalità tal-ilma:
F’kull ħin għandu jkun hemm provvista adegwata ta’ ilma ta’ kwalità adatta. Il-fluss tal-ilma f’sistemi ta’ riċirkulazzjoni jew filtrazzjoni f’tankijiet għandu jkun biżżejjed li jiżgura li l-parametri tal-kwalità tal-ilma jinżammu f’livelli aċċettabbli. Fejn ikun meħtieġ, il-provvista tal-ilma għandha tiġi ffiltrata jew ittrattata biex jitneħħew is-sustanzi li jagħmlu l-ħsara lill-ħut. Il-parametri tal-kwalità tal-ilma għandhom dejjem jinżammu fil-firxa aċċettabbli li ssostni l-attività normali u l-fiżjoloġija tal-ispeċi u l-istadju tal-iżvilupp partikolari. Il-fluss tal-ilma għandu jkun tali li jippermetti lill-ħut jgħumu tajjeb u jġibu rwieħhom b’mod normali. Il-ħut għandu jingħata biżżejjed żmien biex jikklimatizza u jadatta għal tibdil fil-kondizzjonijiet tal-kwalità tal-ilma.
11.2. Ossiġenu, komposti tan-nitroġenu, pH u salinità:
Il-konċentrazzjoni tal-ossiġenu għandha tkun adatta għall-ispeċi u l-kuntest li fihom jinżamm il-ħut. Fejn ikun meħtieġ għandha tiġi pprovduta arjazzjoni supplementari lill-ilma tat-tank. Il-konċentrazzjonijiet tal-komposti tan-nitroġenu għandhom jinżammu baxxi.
Il-livell tal-pH għandu jiġi adattat għall-ispeċi u jinżamm kemm jista’ jkun stabbli. Is-salinità għandha tiġi adattata għall-ħtiġijiet tal-ispeċi tal-ħut u għall-istadju tal-ħajja tal-ħut. Tibdil fis-salinità għandu jsir gradwalment.
11.3. Temperatura, dwal u ħsejjes:
It-temperatura għandha tinżamm fil-limiti ottimali għall-ispeċi tal-ħut ikkonċnernati u tinżamm kemm jista’ jkun stabbli. Tibdil fit-temperatura għandu jsir gradwalment. Il-ħut għandu jingħata perijodi ta’ dawl adatti. Il-livelli tal-ħoss għandhom jinżammu kemm jista’ jkun baxxi u meta jkun possibbli t-tagħmir li joħloq ħsejjes jew vibrazzjoni, bħal ġeneraturi tal-elettriku jew sistemi tal-filtrazzjoni, għandhom ikunu separati mit-tankijiet fejn jinżamm il-ħut.
11.4. Densità tal-istokkjar u kumplessità ambjentali:
Id-densità tal-istokkjar tal-ħut għandha tkun ibbażata fuq il-ħtiġijiet totali tal-ħut fir-rigward tal-kondizzjonijiet ambjentali, is-saħħa u t-trattament xieraq tagħhom. Il-ħut għandu jkollu volum ta’ ilma biżżejjed li jippermettilu jgħum b’mod normali b’kont meħud tad-daqs, l-età, l-istat tas-saħħa u l-metodu tal-għalf tagħhom. Il-ħut għandu jkollu pprovdut ambjent ta’ arrikkiment adatt, bħal ma huma postijiet fejn jistaħba jew sottostrat tal-qiegħ, dment li l-karatteristiċi tal-imġiba ma jissuġġerixxux li dan ma jkunx meħtieġ.
11.5. Għalf u maneġġar:
Il-ħut għandu jingħalef b’dieta li tgħodd għalih u bi frekwenza adatta. Għandha tingħata attenzjoni partikolari għall-għalf tal-ħut larvali waqt kwalunkwe transizzjoni minn dieta ħajja għal waħda artifiċjali. Il-maneġġar tal-ħut għandu jinżamm limitat kemm jista’ jkun.
ANNESS IV
METODI TA’ QTIL TAL-ANNIMALI
1. |
Fil-proċess ta’ qtil ta’ annimali, għandhom jintużaw il-metodi elenkati fit-tabella hawn taħt. Metodi oħra minbarra dawk elenkati fit-tabella jistgħu jintużaw:
(a)
fuq annimali li ma jkunux f’sensihom, dment li l-annimali ma jiġux f’sensihom qabel ma jmutu;
(b)
fuq annimali użati fir-riċerka agrikola, meta l-għan tal-proġett jitlob li l-annimali jinżammu f’kondizzjonijiet simili għal dawk kif jinżammu l-annimali tal-irziezet kummerċjali; dawn l-annimali jistgħu jinqatlu skont ir-rekwiżiti stabbiliti fl-Anness I tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1099/2009 tal-24 ta’ Settembru 2009 dwar il-protezzjoni tal-annimali fil-ħin tal-qtil ( 8 ). |
2. |
Il-qtil ta’ annimali għandu jiġi kkompletat b’wieħed minn dawn il-metodi:
(a)
konferma tal-waqfien permanenti taċ-ċirkulazzjoni;
(b)
distruzzjoni tal-moħħ;
(c)
diżlokazzjoni tal-għonq;
(d)
żvinar; jew
(e)
konferma tal-bidu tar-rigor mortis. |
3. |
Tabella
Rekwiżiti 1. Għandu, fejn adatt, jintuża b’sedazzjoni minn qabel. 2. Għandu jintuża biss fuq rettili kbar. 3. Għandhom jingħataw dożi gradwali biss. M’għandux jintuża għal rodenti f’forom ta’ fetu jew tat-twelid. 4. Għandu jintuża biss għal għasafar taħt il-1 kg. Għasafar ta’ aktar minn 250 g għandhom jingħataw sedattiv. 5. Għandu jintuża biss għal rodenti taħt il-1 kg. Rodenti ta’ aktar minn 150 g għandhom jingħataw sedattiv. 6. Għandu jintuża biss għal fniek taħt il-1 kg. Fniek ta’ aktar minn 150 g għandhom jingħataw sedattiv. 7. Għandu jintuża biss għal għasafar taħt il-5 kg. 8. Għandu jintuża biss għal rodenti taħt il-5 kg. 9. Għandu jintuża biss għal fniek taħt il-5 kg. 10. Għandu jintuża fuq annimali tat-twelid. 11. Għandu jintuża biss għal għasafar taħt il-250 g. 12. Għandu jintuża biss jekk metodi oħra mhumiex possibbli. 13. Meħtieġ tagħmir speċjali. 14. Għandu jintuża biss fuq majjali. 15. Għandu jintuża biss f’kondizzjonijiet fil-miftuħ minn persuni b’esperjenza fl-isparar. 16. Għandu jintuża biss f’kondizzjonijiet fil-miftuħ minn persuni b’esperjenza fl-isparar meta metodi oħra mhumiex possibbli. |
ANNESS V
LISTA TA’ ELEMENTI MSEMMIJA FL-ARTIKOLU 23(3)
Il-leġislazzjoni nazzjonali fis-seħħ b’rilevanza għall-ksib, it-tgħammir, il-kura u l-użu tal-annimali għal skopijiet xjentifiċi;
Prinċipji tal-etika fir-rigward tar-relazzjoni bejn il-bnedmin u l-annimali, il-valur intrinsiku tal-ħajja u argumenti favur u kontra l-użu tal-annimali għal skopijiet xjentifiċi;
Bijoloġija bażika u adatta speċifika għall-ispeċi fir-rigward tal-anatomija, l-aspetti fisjoloġiċi, it-trobbija, il-ġenetika u l-modifikazzjoni ġenetika;
L-imġiba tal-annimali, it-trobbija u l-arrikiment tal-ambjent tagħhom;
Metodi ta’ maneġġar u proċessi speċifiċi għall-ispeċi, fejn meħtieġ;
Il-ġestjoni tas-saħħa tal-annimali u l-iġjene;
Rikonoxximent speċifiku għall-ispeċi tal-iskonfort, l-uġigħ u t-tbatija tal-ispeċi l-aktar komuni ta’ annimali tal-laboratorju;
Anestesija, metodi li jtaffu l-uġigħ u qtil;
L-użu ta’ postijiet tal-qtil inqas krudili;
Rekwiżit tas-sostituzzjoni, it-tnaqqis u r-raffinament;
Tfassil ta’ proċessi u proġetti, fejn meħtieġ.
ANNESS VI
LISTA TA’ ELEMENTI MSEMMIJA FL-ARIKOLU 37(1)(c)
Rilevanza u ġustifikazzjoni ta’ dan li ġej:
użu tal-annimali, inkluż l-oriġini, l-għadd stmat, l-ispeċijiet u l-istadji tal-ħajja tagħhom;
proċessi.
Applikazzjoni ta’ metodi biex jiġi sostitwit, imnaqqas u rfinat l-użu tal-annimali fi proċessi.
L-użu previst ta’ anestesija, analġeżija u metodi oħra li jtaffu l-uġigħ.
Meta adatt, it-tnaqqis, l-evitar u t-taffija ta’ kwalunkwe forma ta’ tbatija għal annimal mit-twelid sal-mewt.
L-użu ta’ postijiet tal-qtil inqas krudili.
Strateġija sperimentali jew ta’ osservazzjoni u mudell statistiku użati biex il-kwantità, l-uġigħ, it-tbatija, l-iskonfort tal-annimali u l-impatt ambjentali jitnaqqsu kemm jista’ jkun.
L-użu ripetut ta’ annimali u l-effett kumulattiv ta’ dan fuq l-annimali.
Il-klassifikazzjoni tas-severità tal-proċessi proposta.
Meta adatt, l-evitar ta’ repetizzjoni mhux ġustifikata ta’ proċessi.
Kondizzjonijiet għaż-żamma, it-trobbija u l-kura tal-annimali.
Metodi ta’ qtil.
Kompetenza tal-persuni involuti fil-proġett.
ANNESS VII
DMIRIJIET U KOMPITI TAL-LABORATORJU TA’ REFERENZA TAL-UNJONI
1. Il-Laboratorju ta’ Referenza Komunitarju msemmi fl-Artikolu 48 hu ċ-Ċentru Konġunt ta’ Riċerka tal-Kummissjoni.
2. Il-Laboratorju ta’ Referenza tal-Unjoni għandu jkun responsabbli, b’mod partikolari, sabiex:
jikkoordina u jippromwovi l-iżvilupp u l-użu ta’ alternattivi għal proċessi inkluż fl-oqsma ta’ riċerka bażika u applikata u ttestjar regolatorju;
jikkoordina l-validazzjoni ta’ approċċi alternattivi fil-livell tal-Unjoni;
jaġixxi bħala punt fokali għall-iskambju ta’ informazzjoni dwar l-iżvilupp ta’ approċċi alternattivi;
jistabbilixxi, jieħu ħsieb u jamministra bażijiet tad-data u sistemi ta’ informazzjoni pubbliċi dwar approċċi alternattivi u l-istat ta’ żvilupp tagħhom;
jippromovi d-djalogu bejn il-leġislaturi, ir-regolaturi u l-partijiet kollha interessati, b’mod partikolari l-industrija, xjenzjati bijomediċi, organizzazzjonijiet tal-konsumaturi u gruppi dwar it-trattament xieraq tal-annimali, bil-ħsieb tal-iżvilupp, il-validazzjoni, ir-rikonoxximent internazzjonali, u l-applikazzjoni ta’ approċċi alternattivi.
3. Il-Laboratorju ta’ Referenza tal-Unjoni għandu jieħu sehem fil-validazzjoni ta’ approċċi alternattivi.
ANNESS VIII
KLASSIFIKAZZJONI TAS-SEVERITÀ TAL-PROĊESSI
Is-severità ta’ proċess għandha tiġi stabbilita mill-ammont ta’ wġigħ, tbatija, skonfort jew ħsara dejjiema li annimal wieħed mistenni li jġarrab matul il-proċess.
Taqsima I: Kategoriji ta’ severità
Mingħajr irkupru:
Proċessi li jitwettqu kollha kemm huma taħt anestesija ġenerali li minnhom l-annimal ma jerġax jiġi lura f’sensih għandhom jiġu klassifikati bħala “mingħajr irkupru”.
Ħafif:
Proċessi fuq annimal li b’riżultat tagħhom l-annimali x’aktarx li jġarrbu xi ftit uġigħ, tbatija jew skonfort għal żmien qasir, kif ukoll proċessi bl-ebda xkiel sinifikanti għat-trattament xieraq jew il-kondizzjoni ġenerali tal-annimal għandhom jiġu klassifikati bħala “ħfief”.
Moderat:
Proċessi fuq annimal li b’riżultat tagħhom l-annimali x’aktarx li jġarrbu uġigħ, tbatija jew skonfort moderat għal żmien qasir, kif ukoll proċessi li x’aktarx jikkawża xkiel moderat għat-trattament xieraq jew il-kondizzjoni ġenerali tal-annimal għandhom jiġu klassifikati bħala “moderati”.
Sever:
Proċessi fuq annimal li b’riżultat tagħhom l-annimali x’aktarx li jġarrbu uġigħ, tbatija jew skonfort sever jew uġigħ, tbatija jew skonfort moderat għal żmien twil, kif ukoll proċessi li x’aktarx jikkawżaw xkiel moderat għat-trattament xieraq jew il-kondizzjoni ġenerali tal-annimal għandhom jiġi klassifikati bħala “severi”.
Taqsima II: Kriterji ta’ assenjazzjoni
L-assenjazzjoni tal-kategorija tas-severità għandha tieħu kont ta’ kull intervent jew manipulazzjoni ta’ annimal fi proċess definit. Hija għandha tkun ibbażata fuq l-aktar effetti severi li x’aktarx jgħaddi minnhom annimal individwali wara l-applikazzjoni tat-teknika kollha adatta tal-irfinar.
Meta jiġi assenjat proċess għal kategorija partikolari, għandu jittieħed kont tat-tip ta’ proċess u għadd ta’ faturi oħra. Dawn il-fatturi kollha għandhom jiġu kkunsidrati fuq bażi ta’ każ b’każ.
Il-fatturi relatati mal-proċess għandhom jinkludu:
Fit-Taqsima III huma mogħtija eżempji ta’ proċessi assenjati għal kull kategorija ta’ severità abbażi ta’ fatturi relatati mat-tip tal-proċess biss. Huma għandhom jipprovdu l-ewwel indikazzjoni dwar liema klassifikazzjoni tkun l-aktar adatta għal ċertu tip ta’ proċess.
Madanakollu, għall-iskopijiet tall-klassifikazzjoni finali ta’ severità tal-proċess, għandhom jitqiesu wkoll il-fatturi addizzjonali li ġejjin, ivvalutati abbażi ta’ każ b’każ:
Taqsima III:
Eżempji ta’ tipi differenti ta’ proċess assenjati għal kull kategorija ta’ severità abbażi ta’ fatturi relatati mat-tip tal-proċess
1. Ħafif
L-għoti tal-anestesija minbarra għall-iskop uniku ta’ qtil;
Studju farmakokinetiku fejn tingħata doża waħda u jittieħed għadd limitat ta’ kampjuni tad-demm (total < 10 % tal-volum fiċ-ċirkulazzjoni) u s-sustanza mhix mistennija tikkawża xi effett negattiv evidenti;
Teħid non-invażiv ta’ ritratti tal-annimali (eżempju MRI) b’sedazzjoni jew anestesija kif meħtieġ;
Proċessi superfiċjali, eż. bijopsiji tal-widna u tad-denb, introduzzjoni taħt il-ġilda ta’ mini-pompi u transponders bla użu ta’ kirurġija;
Applikazzjoni ta’ apparat estern ta’ telemetrija li jikkawża biss xkiel ħafif għall-annimali jew xi ftit interferenza fl-attività u l-imġiba normali;
Għoti ta’ sustanzi taħt il-ġilda, fil-muskoli, fil-vojt taż-żaqq, bi tmigħ furzat u fil-vini superfiċjali, fejn is-sustanza għandha biss impatt ħafif fuq l-annimal, u l-volumi huma f’limiti adatti għad-daqs u l-ispeċi tal-annimal;
Provokazzjoni ta’ tumuri, jew tumuri spontanji, li ma jikkawżaw ebda effetti kliniċi negattivi evidenti (eż. noduli non-invażivi żgħar taħt il-ġilda);
Tgħammir ta’ annimali mibdulin ġenetikament li mistenni jirriżulta f’fenotip b’effetti ħfief;
Għalf ta’ dieti modifikati li ma jissodisfawx il-ħtiġijiet ta’ nutriment tal-annimali u mistennija jikkawżaw anormalità klinika ħafifa matul iż-żmien tal-istudju;
Żamma f’gaġeġ metabiliċi għal żmien qasir (< 24 siegħa);
Studji li jinvolvu ċ-ċaħda għal żmien qasir ta’ sieħba soċjali, għeluq solitarju f’gaġeġ għal żmien qasir ta’ firien jew ġrieden adulti ta’ razez soċjevoli;
Mudelli li jesponu lill-annimali għal stimoli noċivi assoċjati għal ħin qasir ma’ wġigħ, tbatija jew skonfort ħafif, u li l-annimali jistgħu jevitaw b’suċċess;
Kombinazzjoni jew akkumulazzjoni tal-eżempji li ġejjin tista’ tirriżulta fi klassifikazzjoni bħala “ħafif”;
evalwazzjoni tal-kompożizzjoni tal-ġisem b’miżuri non-invażivi u trażżin minimu;
monitoraġġ bl-ECG b’teknika non-invażiva bi ftit jew xejn trażżin ta’ annimali abitwati;
applikazzjoni ta’ apparat estern tat-telemetrija li ma hu mistenni jikkawża l-ebda xkiel għal annimali soċjalment adattati u li ma jfixkilx l-attività u l-imġiba normali;
tgħammir ta’ annimali mibdulin ġenetikament li ma huma mistennija jkollhom l-ebda fenotip negattiv klinikament evidenti;
żieda ta’ marki inerti fid-dieta biex jissegwa l-passaġġ tad-diġestjoni;
irtirar tal-ikel għal inqas minn 24 siegħa għal firien adulti;
testjar fil-miftuħ.
2. Moderat
Applikazzjoni frekwenti ta’ sustanzi għall-ittestjar li jipproduċu effetti kliniċi moderati, u teħid ta’ kampjuni tad-demm (> 10 % tal-volum fiċ-ċirkulazzjoni) f’annimal konxju fi żmien ftit jiem mingħajr sostituzzjoni tal-volum;
Studji tad-dożi li joħolqu effetti akuti, testijiet għat-tossiċità/karċinoġeniċità kronika, bi tmiem mhux letali;
Kirurġija taħt anestesija ġenerali u analġeżija adatta, assoċjata ma’ wġigħ, tbatija jew kondizzjoni ġenerali batuta wara l-operazzjoni. Eżempji jinkludu: torakotomija, kranjotomija, laparotomija, orkidektomija, linfadenektomija, tirojdektomija, kirurġija ortopedika bi stabbilizzazzjoni u ġestjoni effettivi tal-ferita, trapjant ta’ organu b’ġestjoni effettiva tar-riġett, impjant kirurġiku ta’ kateteri jew apparat bijomediku (eż. trasmettituri telemetriċi, mini-pompi eċċ.);
Mudelli ta’ provokazzjoni ta’ tumuri, jew tumuri spontanji, li mistennijin jikkawżaw uġigħ jew skonfort moderat jew tfixkil moderat fl-imġiba normali;
Irradjazzjoni jew kemoterapija b’doża subletali, jew b’doża altrimenti letali iżda b’rikostituzzjoni tas-sistema immunitarja. L-effetti negattivi jkunu mistennija li jkunu ħfief jew moderati u ma jdumux ħafna (< 5 ġranet);
Tgħammir ta’ annimali mibdulin ġenetikament li mistenni jirriżulta f’fenotip b’effetti moderati;
Ħolqien ta’ annimali mibdulin ġenetikament permezz ta’ proċessi kiruġiċi;
Użu ta’ gaġeġ metaboliċi li jinvolvi r-restrinġiment moderat taċ-ċaqliq għal perijodu twil (sa 5 ġranet);
Studji b’dieti modifikati li ma jissodisfawx il-ħtiġijiet ta’ nutriment tal-annimali u mistennija jikkawżaw anormalità klinika moderata matul iż-żmien tal-istudju;
Irtirar tal-ikel għal 48 siegħa għal firien adulti;
Provokazzjoni ta’ reazzjonijiet ta’ ħarba u evitar fejn l-annimal ma jkunx jista’ jaħrab jew jevita l-istimolu, li mistennija tirriżulta fi skonfort moderat.
3. Sever:
Ittestjar tat-tossiċità fejn it-tmiem huwa l-mewt, jew fejn mistennija fatalitajiet u jiġu pprovokati stati patofiżjoloġiċi severi. Pereżempju, ittestjar tat-tossiċità akuta b’doża waħda (ara l-linji gwida tal-ittestjar tal-OECD);
Ittestjar ta’ apparat fejn in-nuqqas ta’ suċċess jista’ jikkawża wġigħ jew skonfort sever jew il-mewt tal-annimal (eż. apparat għall-assistenza kardijaka);
Ittestjar tal-qawwa tat-tilqim ikkaratterizzat b’indeboliment persistenti tal-kondizzjoni, mard progressiv li jwassal għall-mewt, assoċjat ma’ wġigħ, skonfort jew tbatija moderata għal żmien twil tal-annimal;
Irradjazzjoni jew kemoterapija b’doża letali mingħajr rikostituzzjoni tas-sistema immunitarja, jew rikostituzzjoni bi produzzjoni tal-GVHD (graft versus host disease);
Mudelli bi provokazzjoni ta’ tumuri, jew b’tumuri spontanji, li mistennija jikkawżaw mard letali progressiv assoċjat ma’ wġigħ, skonfort jew tbatija moderata fit-tul. Pereżempju tumuri li jikkawżaw kakessja, tumuri invażivi tal-għadam, tumuri li jirriżultaw f’tifrix metastatiku, u tumuri li jitħallew julċeraw;
Interventi kirurġiċi u m’humiex f’annimali taħt anestesija ġenerali, li mistennija jirriżultaw f’uġigħ, tbatija jew skonfort moderat persistenti jew sever wara l-operazzjoni jew indeboliment sever u persistenti tal-kondizzjoni ġenerali tal-annimali. Produzzjoni ta’ ksur instabbli, torakotomija mingħajr analġeżija adegwata, jew trawma li tipproduċi insuffiċjenza multipli tal-organi;
Trapjant ta’ organu fejn ir-riġett tal-organu x’aktarx li jwassal għal skonfort sever jew indeboliment sever tal-kondizzjoni ġenerali tal-annimali (eż. ksenotrapjant);
Tgħammir ta’ annimali bi problemi ġenetiċi li mistennija jġarrbu indeboliment sever u persistenti tal-kondizzjoni ġenerali, pereżempju mudelli tal-marda ta’ Huntington, distrofija muskolari, newrite rikorrenti kronika;
Użu ta’ gaġeġ metaboliċi li jinvolvi r-restrinġiment sever taċ-ċaqliq għal perijodu twil;
Xokk elettriku inevitabbli (eż. biex jipproduċi t-telf totali tal-kontroll (“learned helplessness”));
Iżolament totali għal żminijiet twal tal-ispeċi soċjevoli, eż. klieb u primati mhux umani;
Tensjoni tal-immobilizzazzjoni biex tipprovoka ulċeri fl-istonku jew insuffiċjenza kardijaka fil-firien;
Testijiet furzati ta’ għawm jew eżerċizzju bit-tmiem jikkonsisti fl-eżawriment.
( 1 ) ĠU L 262, 27.9.1976, p. 169. Direttiva mfassla mill-ġdid bir-Regolament (KE) 1223/2009 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-30 ta’ Novembru 2009 dwar il-prodotti kożmetiċi (ĠU L 342, 22.12.2009, p. 59), li tapplika mill-11 ta’ Lulju 2013.
( 2 ) ĠU L 61, 3.3.1997, p. 1.
( *1 ) ĠU L 276, 20.10.2010, p. 33.”
( 3 ) Id-Direttiva tal-Kunsill 98/58/KE tal-20 ta’ Lulju 1998 dwar il-ħarsien ta’ annimali miżmuma għal skopijiet ta’ biedja (ĠU L 221, 8.8.1998, p. 23).
( 4 ) Direttiva tal-Kunsill 91/629/KEE tad-19 ta’ Novembru 1991 li tistabbilixxi standards minimi għall-protezzjoni tal-għoġġiela (ĠU L 340, 11.12.1991, p. 28).
( 5 ) Direttiva tal-Kunsill 91/630/KEE tad-19 ta’ Novembru 1991 li tistabbilixxi standards minimi għall-protezzjoni tal-majjali (ĠU L 340, 11.12.1991, p. 33).
( 6 ) Direttiva tal-Kunsill 1999/74/KE tad-19 ta’ Lulju 1999 li tistabbilixxi standards minimi għall-protezzjoni tat-tiġieġ tal-bajd (ĠU L 203, 3.8.1999, p. 53).
( 7 ) Direttiva tal-Kunsill 2007/43/KE tat-28 ta’ Ġunju 2007 li tistabbilixxi regoli minimi għall-protezzjoni tat-tiġieġ miżmuma għall-produzzjoni tal-laħam (ĠU L 182, 12.7.2007, p. 19).
( 8 ) ĠU L 303, 18.11.2009, p. 1.