—

għal V.H. Belov, minn G. Chernicherska, avukat,

—

għal CHEZ Elektro Balgaria AD u CHEZ Razpredelenie Balgaria AD, minn A. Ganev u V. Bozhilov, avukati,

—

għall-Gvern Bulgaru, minn T. Ivanov u D. Drambozova, bħala aġenti,

—

għall-Kummissjoni Ewropea, minn J. Enegren u D. Roussanov, bħala aġenti,

1

It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikoli 2(2) u (3), 3(1)(h) u 8(1) tad-Direttiva tal-Kunsill 2000/43/KE, tad-29 ta’ Ġunju 2000, li timplimenta l-prinċipju tat-trattament ugwali bejn il-persuni irrespettivament mill-oriġini tar-razza jew etniċità (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 20, Vol. 1, p. 23), tal-Artikolu 3(5) tad-Direttiva 2003/54/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tas-26 ta’ Ġunju 2003, dwar ir-regoli komuni għas-suq intern fil-qasam tal-elettriku u li tħassar id-Direttiva 96/92/KE (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 12, Vol. 2, p. 211), tal-premessa 29 u tal-Artikoli 1 u 13(1) tad-Direttiva 2006/32/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tal-5 ta’ April 2006, dwar effiċjenza fl-użu finali tal-enerġija u dwar servizzi ta’ enerġija u li tħassar id-Direttiva tal-Kunsill 93/76/KEE (ĠU L 114, p. 64), tal-Artikolu 3(7) tad-Direttiva 2009/72/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tat-13 ta’ Lulju 2009, dwar ir-regoli komuni għas-suq intern fil-qasam tal-elettriku u li temenda d-Direttiva 2003/54/KE (ĠU L 211, p. 55), kif ukoll tal-Artikolu 38 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea.

2

Din it-talba ġiet ippreżentata fil-kuntest ta’ proċedura li għandha l-għan li tistabbilixxi jekk il-miżura li tikkonsisti fit-twaħħil, f’żewġ distretti fil-belt ta’ Montana (Il-Bulgarija) prinċipalment abitati minn membri tal-komunità Rom, tal-arloġġi tad-dawl intiżi sabiex ikejlu l-konsum tal-elettriku f’għoli ta’ seba’ metri ma’ arbli li jinsabu barra l-abitazzjonijiet żvantaġġati tikkostitwixxix diskriminazzjoni bbażata fuq l-oriġini etnika, u, f’każ ta’ risposta pożittiva, li jiġu ordnati t-twaqqif tal-imsemmija diskriminazzjoni u l-kundanna eventwali tal-awturi ta’ din tal-aħħar għall-ħlas ta’ multi.

3

L-Artikolu 2(2) u (3) tad-Direttiva 2000/43 jipprovdi:

“2.   Għall-finijiet tal-paragrafu 1:

3.   Il-fastidju għandu jitqies bħala diskriminazzjoni fit-tifsira tal-paragrafu 1, meta tiġri kondotta mhux mixtieqa li jkollha x’taqsam ma’ l-oriġini tar-razza jew l-etniċità bl-għan jew bl-effett li tiġi disprezzata d-dinjità tal-persuna u l-ħolqien ta’ ambjent li jintimida, ostili, degradanti, umiljanti u offensiv. F’dan il-kuntest, il-kunċett tal-fastidju jista’ jiġi ddefinit skond il-liġijiet u l-prattiċi nazzjonali ta’ l-Istati Membri.”

4

L-Artikolu 3(1)(h) tad-Direttiva 2000/43 jistabbilixxi:

“Fil-limiti tal-poteri mogħtija lill-Komunità, din id-Direttiva għandha tapplika għall-persuni kollha, f’dak li għandu x’jaqsam mas-setturi pubbliċi u privati, inklużi l-korpi pubbliċi, f’relazzjoni ma’:

[...]

5

L-Artikolu 8(1) tal-imsemmija direttiva jipprovdi:

“L-Istati Membri għandhom jieħdu dawn il-miżuri skond kif ikun meħtieġ, skond is-sistema ġudizzjarja nazzjonali tagħhom, sabiex jiżguraw illi, fejn persuni li jikkunsidraw lilhom infushom inġurjati għaliex ma jkunx ġie applikat għalihom il-prinċipju tat-trattament ugwali jistabbilixxu, quddiem qorti jew awtorità kompetenti oħra, fatti li minnhom jista jiġi preżunt illi kien hemm diskriminazzjoni diretta jew indiretta, għandu jkun ir-respondent li jrid jipprova li ma kien hemm l-ebda ksur tal-prinċipju tat-trattament ugwali.”

6

L-Artikolu 13 tad-Direttiva 2000/43 jipprovdi:

“1.   L-Istati Membri għandhom jinnominaw korp jew korpi għall-promozzjoni tat-trattament ugwali tal-persuni kollha mingħajr diskriminazzjoni għal raġunijiet ta’ l-oriġini tar-razza jew l-etniċità. Dawn il-korpi jistgħu jagħmlu parti minn aġenziji mogħtija r-responsabbiltà fuq livell nazzjonali mid-difiża tad-drittijiet tal-bniedem jew is-salvagwardjar tad-drittijiet ta’ l-individwi.

2.   L-Istati Membri għandhom jiżguraw illi l-kompetenzi ta’ dawn il-korpi jinkludu:

7

Skont l-Artikolu 4 tal-liġi dwar il-protezzjoni mid-diskriminazzjoni (Zakon za zatschtita ot diskriminatsia, iktar ’il quddiem iz-“ZZD”):

“(1)   Hija pprojbita kull diskriminazzjoni diretta jew indiretta bbażata fuq [...] l-appartenenza etnika [...]

(2)   Jikkostitwixxi diskriminazzjoni diretta kull trattament inqas favorevoli ta’ persuna abbażi tal-karatteristiċi msemmija fil-paragrafu 1 meta mqabbel mal-mod kif tiġi trattata, ġiet trattata jew ser tiġi trattata persuna oħra f’kundizzjonijiet li jixxiehbu jew simili.

(3)   Ikun hemm diskriminazzjoni indiretta meta l-persuna titpoġġa, abbażi tal-karatteristiċi msemmija fil-paragrafu 1, f’sitwazzjoni inqas favorevoli meta mqabbla ma’ persuni oħra permezz ta’ dispożizzjoni, kriterju jew ta’ prassi apparentement newtrali, sakemm din id-dispożizzjoni, dan il-kriterju jew din il-prassi ma jiġix jew ma tiġix iġġustifikat/a fid-dawl ta’ għan leġittimu u sakemm il-mezzi użati sabiex jintlaħaq dan l-għan ikunu adatti u neċessarji.”

8

L-Artikolu 9 taz-ZZD jipprovdi li “[f]il-kuntest ta’ proċedura ta’ protezzjoni mid-diskriminazzjoni, meta parti tiddikjara li hija kienet vittma ta’ diskriminazzjoni u tistabbilixxi fatti li jippermettu li jiġi konkluż li kien hemm diskriminazzjoni, il-parti konvenuta għandha tistabbilixxi li ma kienx hemm ksur tad-dritt għal ugwaljanza fit-trattament”.

9

L-Artikolu 37 taz-ZZD jiddikjara li “[m]a huwiex permess li tiġi rrifjutata l-provvista ta’ oġġetti jew servizzi, li jiġu pprovduti oġġetti jew servizzi ta’ kwalità inferjuri jew taħt kundizzjonijiet inqas favorevoli abbażi tal-karatteristiċi msemmija fl-Artikolu 4(1)”.

10

Il-paragrafu 1 tad-“dispożizzjonijiet addizzjonali” taz-ZZD jiddefinixxi “trattament sfavorevoli” bħala “kull att, aġir jew omissjoni li jkunu jippreġudikaw direttament jew indirettament d-drittijiet jew l-interessi leġittimi”.

11

Barra minn hekk, iz-ZZD tinkludi ċertu numru ta’ dispożizzjonijiet relatati mal-Komisia za zashtita ot diskriminatsia (Il-Kummissjoni għad-difiża mid-diskriminazzjoni, iktar ’il quddiem, il-“KZD”), li għandhom l-għan, partikolarment, li jippreċiżaw il-kompożizzjoni, il-missjonijiet u l-metodu tal-funzjonament ta’ din l-entità.

12

F’dak ir-rigward, l-Artikolu 47 taz-ZZD jipprovdi:

“Il-[KZD] għandha:

13

L-Artikolu 48 taz-ZZD jipprovdi:

“(1)   Il-[KZD] għandha teżamina u tiddeċiedi l-każijiet mressqa quddiemha fil-kompożizzjonijiet ġudikanti ddeterminata mill-president tagħha.

(2)   Il-president tal-[KZD] jiddetermina l-kompożizzjonijiet permanenti li jkunu jispeċjalizzaw fid-diskriminazzjoni:

[...]”

14

Skont l-Artikolu 50 taz-ZZD:

“Il-proċeduri quddiem il-[KZD] jiġu ppreżentati:

15

L-Artikolu 54 taz-ZZD jiddikjara:

“Ġaladarba tiġi ppreżentata proċedura, il-president tal-[KZD] għandu jassenja l-każ lil kompożizzjoni ġudikanti partikolari, li għandha taħtar relatur mill-membri tagħha.”

16

L-Artikolu 55 taz-ZZD jipprevedi:

“(1)   Ir-relatur għandu jiftaħ proċedura ta’ investigazzjoni, li matulha huwa għandu jiġbor il-provi bil-miktub neċessarji bil-għan li jiġu ċċarati b’mod komplet iċ-ċirkustanzi tal-kawża, billi jirreferi għal dipartimenti tal-impjegati u għal esperti esterni.

(2)   Kull persuna, entità statali u kull kollettività territorjali għandhom jikooperaw mal-[KZD] matul l-investigazzjoni u huma obbligati li jipprovdu l-informazzjoni u l-atti mitluba, kif ukoll li jipproduċu l-ispjegazzjonijiet neċessarji.

[...]”

17

L-Artikolu 65 taz-ZZD jipprovdi:

“Filwaqt li tagħti d-deċiżjoni tagħha, il-kompożizzjoni ġudikanti għandha:

18

Skont il-punt 1 tal-Artikolu 68 taz-ZZD:

“Id-deċiżjonijiet tal-[KZD] jistgħu jiġu appellati, b’mod konformi mal-kodiċi ta’ proċedura amministrattiva, f’terminu ta’ erbatax-il ġurnata min-notifika lill-partijiet interessati.”

19

Fl-1998 u fl-1999, xi kumpanniji statali tad-distribuzzjoni tal-elettriku poġġew f’ċertu numru ta’ distretti urbani Bulgari li għandhom il-karatteristika li huma magħrufa li huma prinċipalment abitati minn membri tal-komunità Rom, arloġġi li huma maħsuba li jkejlu l-konsum tal-elettriku fl-għoli ta’ seba’ metri ma’ arbli li jinsabu barra l-abitazzjonijiet żvantaġġati.

20

Tali miżura ġiet adottata partikolarment fir-rigward tad-distretti “Ogosta” u “Kosharnik” fil-belt ta’ Montana (Il-Bulgarija) li hemm qbil li jibqgħu, attwalment, abitati minn membri tal-komunità Rom (iktar ’il quddiem, il-“miżura inkwistjoni fil-kawża prinċipali”).

21

L-attivitajiet ta’ provvista u ta’ distribuzzjoni tal-elettriku relatati ma’ dawn iż-żewġ distretti maż-żmien ittieħdu, wara l-privatizzazzjoni tas-settur tal-enerġija, partikolarment minn CHEZ Elektro Balgaria AD (iktar ’il quddiem, “CEB”), kumpannija li tipprovdi l-elettriku, u CHEZ Razpredelenie Balgaria AD (iktar ’il quddiem “CRB”), kumpannija proprjetarja tan-netwerks tad-distribuzzjoni tal-elettriku.

22

L-Artikolu 27 tal-kundizzjonijiet ġenerali tal-kuntratti tal-użu tan-netwerks tad-distribuzzjoni tal-elettriku ta’ CRB (iktar ’il quddiem “il-kundizzjonijiet ġenerali CRB”) jiddikjaraw, fil-paragrafu 1 tagħhom, li “[l]-istrumenti tal-kejl kummerċjali, inklużi l-istallazzjonijiet ta’ ġestjoni tat-tariffi għandhom jiġu pprovduti b’tali mod li l-konsumatur ikun jista’ jara l-konsum tiegħu”. Madankollu l-paragrafu 2 ta’ dan l-istess Artikolu 27 jipprovdi li, “[jekk], sabiex tiġi ppreservata l-ħajja u s-saħħa taċ-ċittadini u l-oġġetti, il-kwalità tal-elettriku, il-kontinwità tal-provvista, kif ukoll is-sigurtà u l-affidabbiltà tas-sistema tal-provvista tal-elettriku, l-istrumenti tal-kejl kummerċjali jiġu stallati f’postijiet fejn l-aċċess għalihom ikun diffiċli, l-impriża tad-distribuzzjoni tal-elettriku hija obbligata li tiżgura bi spejjeż tagħha l-possibbiltà ta’ kontroll viżwali fi żmien tlett ijiem minn talba bil-miktub tal-konsumatur”.

23

V.H. Belov, li jippreżenta ruħu bħala Rom, jgħix fid-distrett “Ogosta”. Peress li kkunsidrat li l-miżura inkwistjoni fil-kawża prinċipali tikkostitwixxi, kemm fir-rigward tiegħu kif ukoll fir-rigward ta’ persuni oħra ta’ oriġini Rom li jikkonsmaw l-elettriku fl-imsemmi distrett u f’dak bl-isem “Kosharnik”, diskriminazzjoni bbażata fuq l-oriġini etnika pprojbita mill-Artikolu 37 taz-ZZD, il-persuna kkonċernata ressqet quddiem il-KZD talba, li magħha hemm mehmuża ittra ta’ protesta ffirmata minn numru ta’ abitanti oħra tal-imsemmi distrett, maħsuba sabiex tikseb mill-KZD ordni sabiex CEB twaqqaf dik il-miżura u timponi s-sanzjonijiet li tipprevedi z-ZZD.

24

Għalhekk, il-KZD kkunsidrat li l-azzjoni ppreżentata minn V.H. Belov tikkostitwixxi kemm rikors u kemm ilment fis-sens tal-punti 1 u 3 rispettivament tal-Artikolu 50 taz-ZZD. Bħala abitanti tad-distrett “Ogosta” kkonċernat mill-miżura inkwistjoni fil-kawża prinċipali, il-persuna kkonċernata qiegħda taġixxi għall-interessi personali tagħha u għandha l-kwalità ta’ rikorrenti fil-proċedura u, sa fejn hija taġixxi għall-interessi ta’ abitanti oħra ta’ dan l-istess distrett u dak bl-isem “Kosharnik”, hija għandha l-kwalità ta’ lanjant.

25

Sussegwentement, ġew ukoll inklużi fil-proċedura mill-KZD, CRB, fil-kwalità tagħha ta’ proprjetarja tal-arloġġi elettroniċi, kif ukoll id-Darzhavna Komisia po energiyno i vodno regulirane (il-kummissjoni għar-regolazzjoni tal-ilma u tal-enerġija) bħala awtorità li approvat il-kundizzjonijiet ġenerali ta’ CRB. Dan jgħodd ukoll għal diversi persuni fiżiċi li, fil-kwalità tagħhom ta’ rappreżentanti legali ta’ CEB u CRB, jistgħu jiġu mmultati f’każ li jinstab li saret diskriminazzjoni.

26

Quddiem il-KZD, CRB issostni, qabel xejn, li l-miżura inkwistjoni fil-kawża prinċipali ma tistax tikkostitwixxi diskriminazzjoni partikolarment peress li din tapplika mingħajr distinzjoni għall-abitanti kollha tad-distretti kkonċernati u li l-ebda liġi ma tipprovdi għal dritt jew interess leġittimu tal-utent li jikkonsulta l-kejl tal-arloġġ tiegħu.

27

Sussegwentement, CRB tallega li r-rikorrent fil-kawża prinċipali ma pproduċiex il-prova tal-fatti li jippermettu li jiġi konkluż li kienet teżisti tali diskriminazzjoni kif dan huwa meħtieġ mill-Artikolu 9 taz-ZZD.

28

Fl-aħħar, skont CRB, l-istabbiliment tal-miżura inkwistjoni fil-kawża prinċipali ma għandha l-ebda konnessjoni mal-appartenenza etnika tal-konsumaturi taż-żewġ distretti inkwistjoni. Barra minn hekk, din hija ġġustifikata mill-għanijiet li jiġu evitati degradazzjonijiet tal-infrastruttura u l-approprjazzjonijiet illegali tal-elettriku ta’ natura li jipperikolaw, partikolarment, il-ħajja u s-saħħa taċ-ċittadini, is-sigurtà, il-proprjetà u l-kontinwità tal-provvista tal-elettriku, kif ukoll l-ispejjeż addizzjonali li jistgħu jirriżultaw għall-konsumaturi l-oħra.

29

Fir-rigward tal-Artikolu 27(2) tal-kundizzjonijiet ġenerali ta’ CRB, il-KZD tirrileva li, f’każ ta’ talba mill-konsumatur intiża, kif tipprovdi din id-dispożizzjoni, sabiex jinkiseb li jitwettaq kontroll viżwali tal-kejl tal-arloġġi, CRB hija obbligata li tipprovdi, fi żmien tlett ijiem, pjattaforma li tippermetti l-aċċess għall-arloġġi. Madankollu, f’każ bħal dan, il-konsumatur ma jistax jara l-kejl huwa stess, iżda dan għandu jiġi kkomunikat lilu mill-persuni awtorizzati li jużaw il-pjattaforma. Barra minn hekk, din il-miżura ma tat lok għal ebda każ konkret ta’ applikazzjoni.

30

Min-naħa tagħha, il-possibbiltà prevista fil-punt 16 tal-Artikolu 17 ta’ dawn l-istess kundizzjonijiet ġenerali li tikkonsisti fl-istallazzjoni ta’ arloġġ fl-abitazzjoni tal-konsumatur timplika l-ħlas ta’ imposta u, anki f’tali każ, l-arloġġ prinċipali jibqa’ mwaħħal barra l-abitazzjoni f’għoli ta’ seba’ metri.

31

Il-KZD hija tal-opinjoni li l-miżura inkwistjoni fil-kawża prinċipali tikkostitwixxi diskriminazzjoni indiretta bbażata fuq l-appartenenza etnika, fis-sens tal-Artikoli 4(3) u 37 taz-ZZD.

32

Filwaqt li rrilevat li d-dispożizzjonijiet taz-ZZD ġew adottati partikolarment għall-finijiet tat-traspożizzjoni tad-Direttiva 2000/43, il-KZD ikkunsidrat madankollu li sabiex tagħti d-deċiżjoni tagħha, hija meħtieġa interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni.

33

F’dan ir-rigward, hija tirreleva, partikolarment, li l-Artikolu 4(2) u (3) taz-ZZD, moqri flimkien mal-punt 7 tal-paragrafu 1 tad-dispożizzjonijiet addizzjonali għaz-ZZD, kif interpretat mill-Varhoven administrativen sad (Qorti amministrattiva suprema), jimplika, li sabiex ikun hemm diskriminazzjoni, irid ikun ġie ppreġudikat dritt jew interess leġittimu protett mil-liġi. Issa, dan ma huwiex il-każ fir-rigward tad-dritt ta’ aċċess għall-arloġġ elettroniku tiegħu sabiex jikkonsultah. Il-KZD tistaqsi jekk tali interpretazzjoni hijiex konformi mad-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 2(2)(a) u (b) tad-Direttiva 2000/43.

34

Barra minn hekk, il-KZD tirrileva, li għalkemm l-Artikolu 8(1) tad-Direttiva 2000/43 ġie traspost kważi b’mod letterali fl-Artikolu 9 taz-ZZD, il-verżjoni bil-lingwa Bulgara tal-imsemmi Artikolu 8(1), huwa differenti minn verżjonijiet lingwistiċi oħra ta’ din id-dispożizzjoni. Fil-fatt, il-verżjoni bil-lingwa Bulgara tal-imsemmija dispożizzjoni tipprevedi li għandhom jiġu stabbiliti mill-vittma l-fatti li jippermettu li jiġi “konkluż” li teżisti diskriminazzjoni, filwaqt li l-verżjonijiet lingwistiċi l-oħra ta’ dan tal-aħħar jirreferu għal fatti li jippermettu li tiġi “preżunta” tali eżistenza. Barra minn hekk, il-Varhoven administrativen sad applikat l-Artikolu 9 taz-ZZD bħala regola ġenerali ta’ prova klassika sħiħa u kompleta, billi kkunsidrat, partikolarment, li, fid-dawl tal-fatt li d-distretti “Ogosta” u “Kosharnik” ma humiex abitati unikament minn persuni rom u b’kont meħud tal-fatt li l-motivi tal-miżura inkwistjoni fil-kawża prinċipali ma humiex ibbażati fuq l-appartenenza etnika tal-persuni kkonċernati minn din tal-aħħar, ma kienx ġie stabbilit li kienet teżisti diskriminazzjoni.

35

Fl-aħħar, il-Varhoven adminsitrativen sad iddeċidiet li, fi kwalunkwe każ, miżuri bħall-miżura inkwistjoni fil-kawża prinċipali huma neċessarji u ġġustifikati fid-dawl tal-għanijiet leġittimi segwiti. Issa, il-KZD għandha dubji dwar il-fondatezza ta’ tali analiżi.

36

F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-KZD iddeċidiet li tissospendi l-proċedura quddiemha u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari li ġejjin:

37

Fid-deċiżjoni tagħha ta’ rinviju, il-KZD tesponi r-raġunijiet li abbażi tagħhom hija tikkunsidra li għandha n-natura ta’ “qorti” fis-sens tal-Artikolu 267 TFUE. Il-Gvern Bulgaru u l-Kummissjoni Ewropea jikkunsidraw ukoll li l-KZD għandha tali natura u li għaldaqstant il-Qorti tal-Ġustizzja għandha l-ġurisdizzjoni li tagħti deċiżjoni fuq id-domandi preliminari li tressqu quddiemha minn din l-entità. Għall-kuntrarju, CEB u CRB għandhom dubju fuq dan is-suġġett u jsostnu, fl-ewwel lok, li l-KZD ma għandhiex ġurisdizzjoni obbligatorja, fit-tieni lok, li din l-entità ma toffrix garanziji suffiċjenti fir-rigward tal-indipendenza tagħha, u, fit-tielet lok, li l-proċedura pendenti quddiem l-imsemmija entità ma hijiex intiża li twassal għal deċiżjoni ta’ natura ġudizzjarja.

38

F’dan ir-rigward, jeħtieġ li jitfakkar, preliminarjament, li skont ġurisprudenza kostanti, sabiex jiġi evalwat jekk l-entità li qed tagħmel ir-rinviju għandhiex karatteristiċi ta’ “qorti” skont l-Artikolu 267 TFUE, kwistjoni li hija rregolata biss mid-dritt tal-Unjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha tqis numru ta’ fatturi, bħall-kwistjoni ta’ jekk l-entità hijiex stabbilita mil-liġi, il-permanenza tagħha, in-natura obbligatorja tal-ġurisdizzjoni tagħha, in-natura kontenzjuża tal-proċedura, l-applikazzjoni, mill-entità, tar-regoli ta’ dritt, kif ukoll l-indipendenza tagħha (ara, b’mod partikolari, is-sentenza tal-14 ta’ Ġunju 2011, Miles et, C-196/09, Ġabra p. I-5105, punt 37 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata).

39

Barra minn hekk, il-qrati nazzjonali jistgħu jirrikorru għall-Qorti tal-Ġustizzja biss jekk kawża tkun pendenti quddiemhom u jekk ikunu mitluba jiddeċiedu fil-kuntest ta’ proċedura li l-iskop tagħha huwa li twassal għal deċiżjoni ta’ natura ġudizzjarja (ara, b’mod partikolari, is-sentenza tal-31 ta’ Mejju 2005, Syfait et C-53/03, Ġabra p. I-4609, punt 29 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata).

40

Il-kwistjoni jekk entità tistax tagħmel domanda preliminari lill-Qorti tal-Ġustizzja għalhekk għandha tiġi deċiża abbażi ta’ kriterji li jikkonċernaw kemm il-kostituzzjoni kif ukoll il-funzjoni tagħha. F’dan ir-rigward, entità nazzjonali tista’ tiġi kkwalifikata bħala “qorti”, fis-sens tal-Artikolu 267 TFUE, meta twettaq funzjonijiet ġudizzjarji imma mhux meta teżerċita funzjonijiet ta’ natura amministrattiva. (ara, partikolarment, id-digriet tas-26 ta’ Novembru 1999, ANAS, C-192/98, Ġabra p. I-8583, punt 22).

41

Isegwi li, sabiex jiġi stabbilit jekk entità nazzjonali, li l-liġi tkun fdata b’funzjonijiet ta’ natura differenti, għandhiex tiġi kkwalifikata bħala “qorti” fis-sens tal-Artikolu 267 TFUE, huwa neċessarju li jiġi vverifikat liema hija n-natura speċifika tal-funzjonijiet li hija tkun qiegħda teżerċita fil-kuntest legali partikolari fejn issir it-talba għal deċiżjoni preliminari lill-Qorti tal-Ġustizzja (ara d-digriet ANAS, iċċitat iktar ’il fuq, punt 23).

42

Għaldaqstant, fir-rigward tal-kawża preżenti, hemm lok li jiġi rrilevat li, għalkemm il-KZD ġiet mitluba, partikolarment bħala entità inkarigata li tippromwovi l-ugwaljanza fit-trattament imsemmija fl-Artikolu 13 tad-Direttiva 2000/43, sabiex teżerċita funzjonijiet li ma humiex ta’ natura ġudizzjarja, f’dan il-każ huwa fid-dawl tal-funzjonijiet eżerċitati mill-KZD fil-kuntest tal-proċedura li tat lok għal din it-talba għal domanda preliminari, li hemm lok li jiġi vverifikat jekk dik l-entità tistax jew le tiġi kkunsidrata bħala “qorti” fis-sens tal-Artikolu 267 TFUE.

43

F’dak ir-rigward, jirriżulta mill-Artikolu 50 taz-ZZD li l-proċeduri miġjuba quddiem it-taqsima tal-KZD li pproċediet bir-rinviju preżenti għal deċiżjoni preliminari jistgħu joriġinaw jew minn rikors tal-persuna li tikkunsidra li kienet vittma ta’ diskriminazzjoni, skont il-punt 1 ta’ din id-dispożizzjoni, jew minn ilment ta’ persuni fiżiċi jew ġuridiċi jew ta’ entitajiet statali jew komunali, kif previst mill-punt 3 ta’ dan l-istess artikolu 50, jew, finalment, minn inizjattiva li toriġina mill-KZD stess, b’mod konformi mal-punt 2 tal-imsemmi artikolu.

44

F’dan il-każ, jirriżulta mill-evalwazzjonijiet magħmula mill-KZD kif esposti fil-punt 24 ta’ din is-sentenza, li din l-entità ġiet ippreżentata b’talba minn V.H. Belov abbażi kemm tal-punt 1 tal-Artikolu 50 taz-ZZD, fil-kwalità tiegħu ta’ persuna kkonċernata direttament mill-miżura inkwistjoni fil-kawża prinċipali, kif ukoll tal-punt 3 tal-Artikolu 50 taz-ZZD, sa fejn huwa jippretendi li jaġixxi wkoll għall-interessi ta’ abitanti oħra taż-żewġ distretti milquta mill-imsemmija miżura.

45

Huwa partikolarment b’kunsiderazzjoni tal-funzjonijiet li l-KZD hija mitluba teżerċita abbażi ta’ tali talba ppreżentata li jeħtieġ, f’dan il-każ, li jiġi evalwat jekk l-imsemmija entità għandhiex tiġi kkwalifikata bħala “qorti”, fis-sens tal-Artikolu 267 TFUE.

46

F’dak ir-rigward, hemm lok li jiġi kkonstatat li diversi ċirkustanzi, fosthom dawk invokati minn CEB u CRB, huma ta’ natura li jpoġġu f’dubju l-fatt jekk il-proċedura ġestita fil-kawża prinċipali abbażi tal-punti 1 sa 3 tal-Artikolu 50 taz-ZZD kinitx maħsuba li twassal għal deċiżjoni ta’ natura ġudizzjarja fis-sens tal-ġurisprudenza mfakkra fil-punt 39 ta’ din is-sentenza.

47

Fl-ewwel lok, mill-punt 2 tal-Artikolu 50 taz-ZZD jirriżulta li proċedura analoga għall-proċedura li tat lok għal din it-talba għal deċiżjoni preliminari setgħet, inkonnessjoni mal-istess fatti, faċilment tiġi implementata mill-KZD filwaqt li taġixxi fuq inizjattiva tagħha stess. Issa, jidher, fid-dawl tal-informazzjoni li għandha l-Qorti tal-Ġustizzja, li, indipendentement mill-kundizzjonijiet li fihom għalhekk din l-entità ġiet adita abbażi tal-imsemmi Artikolu 50, jiġifieri, permezz ta’ rikors, fuq ilment jew ex officio, l-imsemmi entità hija mitluba li tiġġestixxi proċedura essenzjalment simili li fil-kuntest tagħha hija jkollha partikolarment setgħat ta’ investigazzjoni estiżi bil-għan li tiġbor il-provi neċessarji sabiex jiġu ċċarati ċ-ċirkustanzi tal-kawża. Barra minn hekk, ir-riżultati li huma maħsuba li jwasslu għalihom il-proċeduri b’hekk mibdija permezz ta’ rikors, ta’ lment jew ex officio, huma, fihom infushom, simili, jiġifieri ordni sabiex titwaqqaf id-diskriminazzjoni li tkun ikkonstatata u kundanna eventwali tal-awturi ta’ din tal-aħħar għall-ħlas tal-multi.

48

Fit-tieni lok, huwa stabbilit li l-KZD tista’, kif wara kollox għamlet fil-kuntest ta’ din il-kawża, issejjaħ b’mod awtoritarju fil-proċedura persuni oħra minbarra dawk imsemmija b’isimhom mill-parti li tkun ippreżentat it-talba permezz ta’ rikors jew ta’ lment, partikolarment meta l-KZD tikkunsidra li l-imsemmija partijiet jistgħu jkunu responsabbli għad-diskriminazzjoni allegata mir-rikorrent/lanjant u/jew jiġu kkundannati għal multa abbażi ta’ dan.

49

Fit-tielet lok, huwa stabbilit ukoll, abbażi tal-informazzjoni prodotta quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja, li, meta jiġi ppreżentat rikors kontra deċiżjoni tal-KZD adottata wara li tkun ġiet adita bit-talba abbażi tal-Artikolu 50 taz-ZZD, dik l-entità jkollha l-kwalità ta’ konvenuta quddiem il-qorti amministrattiva li tiġi mitluba tiddeċiedi l-imsemmi rikors. Barra minn hekk, f’każ li d-deċiżjoni tal-KZD tiġi suġġetta għal annullament mill-qorti amministrattiva hekk adita, din l-entità tista’ tippreżenta appell kontra l-imsemmija deċiżjoni ta’ annullament quddiem il-Varhoven administrativen sad.

50

Fir-raba’ lok, jidher li jirriżulta wkoll mill-kodiċi tal-proċedura amministrattiva, kif dan ġie allegat matul is-seduta minn CEB u CRB u kkonfermat minn V.H. Belov, li, f’każ ta’ rikors għalhekk dirett kontra deċiżjoni tal-KZD mogħtija fil-kuntest ta’ proċedura bħal din inkwistjoni fil-kawża prinċipali, huwa possibbli li din l-entità tħassar din id-deċiżjoni, bil-kundizzjoni li jkun hemm qbil min-naħa tal-parti li tibbenefika mill-imsemmija deċiżjoni.

51

Dawn iċ-ċirkustanzi flimkien jwasslu sabiex jiġi kkunsidrat li d-deċiżjoni li l-KZD ġiet mitluba tagħti fi tmiem proċedura wara li l-imsemmija entità ġiet adita abbażi tal-Artikolu 50 taz-ZZD, u partikolarment tal-punti 1 u 3 ta’ dak l-artikolu, essenzjalment tikkostitwixxi deċiżjoni ta’ natura ammistrattiva u li ma hijiex ta’ natura ġudizzjarja fis-sens tal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja marbuta mal-kunċett ta’ “qorti” li huwa stabbilit fl-Artikolu 267 TFUE.

52

Barra minn hekk, jeħtieġ li jiġi ppreċiżat f’dan ir-rigward li, peress li tali deċiżjoni tal-KZD hija, kif ġie rrilevat, suxxettibbli għal rikors quddiem qorti amministrattiva li d-deċiżjoni tagħha hija fiha nnifisha suxxettibbli għal appell quddiem il-Varhoven administrativen sad, l-eżistenza tal-imsemmija rimedji ġudizzjarji jippermettu li tiġi żgurata l-effettività tal-mekkaniżmu tar-rinviju għal deċiżjoni preliminari previst fl-Artikolu 267 TFUE u l-unità fl-interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni, u, f’dan il-każ, partikolarment tad-Direttiva 2000/43, li l-imsemmija dispożizzjoni tat-Trattat hija intiża li tiżgura. Fil-fatt, skont l-imsemmi Artikolu 267 TFUE, tali qrati nazzjonali għandhom il-fakultà u huma, fejn xieraq, obbligati li jressqu talba għal deċiżjoni preliminari meta dawn ikunu jeħtieġu deċiżjoni dwar l-interpretazzjoni jew dwar il-validità tad-dritt tal-Unjoni sabiex jagħtu s-sentenza tagħhom.

53

Madankollu jeħtieġ li jiġi rrilevat li sar riferiment quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja għad-deċiżjonijiet tal-Varhoven kasatsionen sad (il-qorti suprema ta’ kassazzjoni) tat-22 ta’ Jannar 2009 u tal-Varhoven administrativen sad tas-27 ta’ Ottubru 2010, li minnhom jirriżulta li z-ZZD pprovdiet għal żewġ proċeduri alternattivi u awtonomi li jippermettu lil persuna li, bħal V.H. Belov, li tkun tikkunsidra ruħha bħala vittma ta’ trattament diskriminatorju, li titlob it-twaqqif tiegħu. Minbarra l-possibbiltà li jiftaħ proċedura ta’ natura amministrattiva, bħal dik pendenti quddiem il-KZD fil-kawża prinċipali abbażi tal-Artikolu 50 taz-ZZD, il-persuna kkonċernata fil-fatt għandha wkoll il-possibbiltà li tressaq il-każ tagħha quddiem ir-rayonen sad (tribunal tad-distrett) li jiddeċiedi kwistjonijiet fil-qasam ċivili bil-għan li tikseb tali twaqqif kif ukoll ir-riżarċiment tad-danni eventwali.

54

Peress li l-konstatazzjoni magħmula fil-punt 51 ta’ din is-sentenza hija suffiċjenti sabiex jiġi konkluż li meta l-KZD tintalab teżerċita funzjoni bħal dik imposta fuqha fil-kuntest tal-kawża prinċipali, l-imsemmija entità ma jkollhiex in-natura ta’ “qorti” fis-sens tal-Artikolu 267 TFUE, ma hemmx lok li jiġi eżaminat jekk il-KZD tissodisfax il-kriterji l-oħra li jippermettu li jiġi evalwat jekk entità ta’ rinviju għandhiex tali natura u għaldaqstant lanqas li tingħata deċiżjoni fuq l-għanijiet l-oġġezzjonijiet l-oħra fformulati mis-CEB u s-CRB f’dan ir-rigward (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat-22 ta’ Diċembru 2010, RTL Belgium, C-517/09, Ġabra p. I-14093, punt 48).

55

Minn dak kollu li ntqal jirriżulta li l-Qorti tal-Ġustizzja ma hijiex kompetenti sabiex tagħti deċiżjoni fuq id-domandi preliminari mressqa mill-KZD.

56

Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawżi prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija din il-qorti li għandha tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura.

Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (Ir-Raba’ Awla) taqta’ u tiddeċiedi:

Il-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea ma għandhiex ġurisdizzjoni sabiex tagħti risposta għad-domandi magħmula mill-Komisia za zashtita ot diskriminatsia fid-deċiżjoni tagħha ta’ rinviju tad-19 ta’ Lulju 2011.