—

għal V. H. Marques Almeida, minn A. Novo, avukat,

—

għall-Gvern Portugiż, minn L. Inez Fernandes u S. Nunes de Almeida, bħala aġenti,

—

għall-Gvern Ġermaniż, minn T. Henze u F. Wannek, bħala aġenti,

—

għall-Kummissjoni Ewropea, minn P. Guerra e Andrade, N. Yerrell u G. Braun, bħala aġenti,

1

It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikolu 3(1) tad-Direttiva tal-Kunsill 72/166/KEE, tal-24 ta’ April 1972, dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet tal-Istati Membri li għandhom x’jaqsmu ma’ assigurazzjoni kontra responsabbiltà ċivili fir-rigward tal-użu ta’ vetturi bil-mutur, u l-infurzar tal-obbligu ta’ assigurazzjoni kontra din ir-responsabbiltà (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 6, Vol. 1, p 10, iktar ’il quddiem l-“Ewwel Direttiva”), tal-Artikolu 2(1) tat-Tieni Direttiva tal-Kunsill 84/5/KEE, tat-30 ta’ Diċembru 1983, dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet tal-Istati Membri li għandhom x’jaqsmu ma’ assigurazzjoni kontra r-responsabbiltà ċivili fir-rigward tal-użu ta’ vetturi bil-mutur (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 6, Vol. 7, p. 3, iktar ’il quddiem it-“Tieni Direttiva”), kif ukoll tal-Artikoli 1 u 1a tat-Tielet Direttiva tal-Kunsill 90/232/KEE, tal-14 ta’ Mejju 1990, dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet tal-Istati Membri li għandhom x’jaqsmu ma’ assigurazzjoni kontra r-responsabbiltà ċivili fir-rigward tal-użu ta’ vetturi bil-mutur (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 6, Vol. 1, p. 249, iktar ’il quddiem it-“Tielet Direttiva”).

2

Din it-talba tressqet fil-kuntest ta’ kawża bejn V. H. Marques Almeida u Companhia de Seguros Felidade-Mundial SA (iktar ’il quddiem “Felidade-Mundial”), J. J. M. da Cunha Carvalheira, P. P. M. Carvalheira kif ukoll Fundo de Garantia Automóvel dwar il-kumpens min-naħa ta’ dawn tal-aħħar, ibbażat fuq ir-responsabbiltà ċivili li tirriżulta mill-użu ta’ vetturi bil-mutur, għad-danni subiti minn V. H. Marques Almeida waqt inċident tat-traffiku.

3

Skont l-Artikolu 3(1) tal-Ewwel Direttiva:

“Kull Stat Membru għandu […] jieħu l-miżuri kollha approprjati biex jassigura li r-responsabbiltà ċivili fir-rigward ta’ l-użu ta’ vetturi normalment ibbażati fit-territorju tiegħu [t]kun kopert[a] minn assigurazzjoni. Il-limiti koperti tar-responsabbiltà u l-kondizzjonijiet tal-kopertura għandhom ikunu ddeterminati fuq il-bażi ta’ dawn il-miżuri.”

4

L-Artikolu 2(1) tat-Tieni Direttiva jipprovdi li:

“Kull Stat Membru għandu jieħu l-miżuri neċessarji biex jassigura li kull dispożizzjoni statutorja jew kull klawżola kontrattwali li tkun tinstab fil-polza ta’ l-assigurazzjoni maħruġa skond l-Artikolu 3(1) ta[l-Ewwel Direttiva], li teskludi mill-assigurazzjoni l-użu jew is-sewqan ta’ vetturi minn:

għall-iskopijiet ta’ l-Artikolu 3(1) ta[l-Ewwel Direttiva], titqies nulla fir-rigward ta’ pretensjonijiet minn partijiet terzi li kienu vittmi ta’ inċident.

Madanakollu d-dispożizzjoni jew il-klawsola msemmija fl-ewwel inċiż tista’ tiġi invokata kontra persuni li minn jeddhom daħlu fil-vettura li kkaġunat id-danni jew il-korriment, meta l-assiguratur jista’ jipprova li dawn kienu jafu li l-vettura kienet misruqa.

Stati Membri għandu jkollhom l-għażla — fil-każ ta’ inċidenti li jseħħu fit-territorju tagħhom — li ma japplikawx id-dispożizzjoni ta’ l-ewwel subparagrafu jekk u sakemm il-vittma tkun tista’ takkwista kumpens għall-ħsara li saritilha minn korp ta’ sigurtà soċjali.”

5

L-Artikolu 1 tat-Tielet Direttiva jipprovdi li:

“Mingħajr preġudizzju għat-tieni subparagrafu ta’ l-Artikolu 2(1) ta[t-Tieni Direttiva], l-assigurazzjoni li hemm referenza għaliha fl-Artikolu 3(1) ta[l-Ewwel Direttiva] għandha tkopri r-responsabbiltà għal korrimenti fuq il-persuna tal-passiġġieri, apparti minn għax-xufier, li joriġinaw mill-użu ta’ vettura.

[...]”

6

Skont l-Artikolu 1a tat-Tielet Direttiva, introdott mid-Direttiva 2005/14/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tal-11 ta’ Mejju 2005, li temenda d-Direttivi tal-Kunsill 72/166/KEE, 84/5/KEE, 88/357/KEE u 90/232/KEE u d-Direttiva 2000/26/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar l-assigurazzjoni kontra r-responsabbiltà ċivili fir-rigward ta’ l-użu ta’ vetturi bil-mutur (ĠU L 149, p. 14):

“L-assigurazzjoni msemmija fl-Artikolu 3(1) ta[l-Ewwel Direttiva] għandha tkopri danni personali u ħsara lill-proprjetà mġarrba minn dawk li jkunu mexjin, ċiklisti u dawk li jużaw it-triq mingħajr mutur li, bħala konsegwenza ta’ inċident fejn vettura b’mutur tkun involuta, huma intitolati għal kumpens skond il-liġi ċivili nazzjonali. Dan l-Artikolu għandu jkun mingħajr preġudizzju kemm għar-responsabbiltà ċivili kif ukoll għall-ammont ta’ danni.”

7

Skont l-Artikolu 503(1) tal-Kodiċi Ċivili Portugiż:

“Kull persuna li effettivament issuq vettura bil-mutur u li tużaha għall-ħtiġijiet tagħha, anki jekk permezz ta’ persuna inkarigata minnha, hija responsabbli għad-danni li jirriżultaw mir-riskji konnessi mal-vettura nnifisha, kemm jekk tintuża u kemm jekk ma tkunx qed tintuża.”

8

L-Artikolu 504(1) ta’ dan il-kodiċi jistipula:

“Ir-responsabbiltà għad-danni kkawżati minn vetturi topera favur terzi, kif ukoll il-persuni passiġġieri.”

9

Skont l-Artikolu 505 tal-imsemmi kodiċi:

“Bla ħsara għad-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 570, ir-responsabbiltà stabbilita fl-Artikolu 503(1) ma hijiex eskluża ħlief meta l-inċident ikun seħħ ħtija tal-vittma nnifisha jew ta’ terz, jew meta jkun seħħ minħabba forza maġġuri esterna għall-funzjonament tal-vettura.”

10

L-Artikolu 570 tal-istess kodiċi jipprovdi:

“1.   Meta l-vittma tkun, bi ħtija tagħha, ikkontribwiet għall-okkorrenza jew għall-aggravament tad-danni, il-qorti kompetenti għandha, fid-dawl tal-gravità tal-ħtija ta’ parti waħda jew l-oħra, u tal-konsegwenzi li jirriżultaw minnha, tiddetermina jekk il-kumpens għandux jingħata kollu, jekk għandux jitnaqqas jew jekk għandux jiġi eskluż għal kollox.”

2.   Jekk ir-responsabbiltà tkun ibbażata fuq sempliċi preżunzjoni ta’ ħtija, il-ħtija tal-parti leża, sakemm ma jiġix stipulat mod ieħor, teskludi l-obbligu li jingħata kumpens.”

11

Fit-12 ta’ Ġunju 2004, vettura li V. H. Marques Almeida kien passiġġier fiha ħabtet ma’ vettura li tappartjeni għal J. M. da Cunha Carvalheira u misjuqa minn P. M. Carvalheira.

12

Waqt il-ħabta, V. H. Marques Almeida, li kien passiġġier fuq quddiem tal-vettura u li ma kienx libes iċ-ċinturin tas-sigurtà tiegħu, ġie mitfugħ kontra l-windskrin, u dan ikkaġunalu qtugħ fondi f’rasu u f’wiċċu.

13

Fid-data tal-ħabta, il-proprjetarju tal-vettura li kien jinsab fiha V. H. Marques Almeida kien kopert minn assigurazzjoni għar-responsabbiltà ċivili fir-rigward tal-użu ta’ din il-vettura ma’ Felidade-Mundial. Min-naħa l-oħra, ma kien hemm l-ebda polza ta’ assigurazzjoni li tkopri din ir-responsabbiltà għal dak li jikkonċerna l-vettura li tappartjeni għal J. M. da Cunha Carvalheira.

14

Wara dan l-inċident, V. H. Marques Almeida ppreżenta rikors quddiem il-qorti kompetenti Portugiża sabiex Felidade-Mundial, J. M. da Cunha Carvalheira u P. M. Carvalheira kif ukoll il-Fundo de Garantia Automóvel jiġu kkundannati in solidum għall-ħlas ta’ EUR 65 000 għad-danni li ġarrab waqt l-inċident kif ukoll għall-ammont li jrid iħallas għall-operazzjonijiet kirurġiċi li jrid jagħmel eventwalment.

15

Dan ir-rikors ġie miċħud fuq il-bażi tal-Artikolu 570 tal-Kodiċi Ċivili Portuġiż minħabba li d-danni mġarrba minn V. H. Marques Almeida huma dovuti għal ħtija tiegħu, jiġifieri li ma qafilx iċ-ċinturin tas-sigurtà tiegħu, bi ksur tal-Artikolu 82(1) tal-Kodiċi tat-Traffiku Portugiż.

16

V. H. Marques Almeida appella minn din id-deċiżjoni quddiem it-Tribunal da Relação de Guimarães.

17

Il-qorti tar-rinviju tirrileva li skont il-parti l-kbira tal-ġurisprudenza nazzjonali, applikata mill-qorti tal-ewwel istanza, ir-responsabbiltà tal-persuna vittma ta’ inċident tat-traffiku fir-rigward tal-okkorrenza tad-danni li hija tkun ġarrbet huma, skont l-Artikoli 505 u 570 tal-Kodiċi Portugiż, tali li teskludi r-responsabbiltà oġġettiva ta’ dak li jkollu l-konrtoll effettiv tal-vettura inkwistjoni, kif jirriżulta mill-Artikolu 503(1) tal-imsemmi kodiċi.

18

Minn dan jirriżulta li f’ċirkustanzi bħal dawk tal-kawża prinċipali, sa fejn ma jintwerix li s-sewwieqa tal-vetturi involuti fil-ħabta kellhom ħtija, filwaqt li jiġi stabbilit li l-ħtija tal-passiġġier vittma ħolqot id-danni li ġarrab, l-imsemmi passiġġier ma jistax jiġi kkumpensat fuq il-bażi tar-responsabbiltà oġġettiva msemmija fl-Artikolu 503(1) tal-Kodiċi Ċivili Portugiż.

19

Madankollu, il-qorti tar-rinviju tqis li mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta, b’mod partikolari mis-sentenzi tat-30 ta’ Ġunju 2005, Candolin et (C-537/03, Ġabra p. I-5745), u tad-19 ta’ April 2007, Farrell (C-356/05, Ġabra p. I-3067), li din tistinka sabiex tipproteġi speċjalment il-passiġġieri ta’ vetturi involuti f’inċidenti. Għaldaqstant, il-Qorti tal-Ġustizzja ma qisitx bħala applikabbli d-dispożizzjonijiet legali u kuntrattwali li, fi Stat Membru, jeliminaw l-obbligu li l-imsemmija passiġġieri jiġu kkumpensati f’ċerti ċirkustanzi, bi ksur tal-Ewwel, tat-Tieni u tat-it-Tielet Direttiva.

20

Fid-dawl ta’ din il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, it-Tribunal da Relação de Guimarães għandu dubbji dwar il-kompatibbiltà tas-sistema ta’ responsabbiltà ċivili, applikabbli fil-kawża prinċipali, mad-dispożizzjonijiet rilevanti tad-dritt tal-Unjoni.

21

F’dawn iċ-ċirkustanzi, it-Tribunal da Relação de Guimarães iddeċieda li jissospendi l-proċeduri quddiemu u li jagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domanda preliminari li ġejja:

“Id-dispożizzjonijiet tal-Artikoli 3(1) tal-[Ewwel Direttiva], 2(1) tat-[Tieni Direttiva] u 1 u 1a tat-[Tielet Direttiva] għandhom jiġi interpretati fis-sens li jipprekludu lid-dritt ċivili nazzjonali, b’mod partikolari permezz tad-dispożizzjonijiet tal-Artikoli 503(1), 504, 505 u 570 tal-Código Civil (Kodiċi Ċivili) milli jimponi li f’każ ta’ ħabta bejn żewġ vetturi, fejn il-fatt mhuwa imputabbli fuq l-ebda wieħed mis-sewwieqa minħabba tort, li tat lok għal danni fiżiċi lill-passiġġier ta’ waħda minn dawn il-karozzi (il-persuna ddanneġġjata li qed titlob kumpens), il-kumpens li dan il-passiġier jitlob jiġi rrifjutata jew limitat minħabba li l-imsemmi passiġġier kien ikkontribwixxa għall-ħolqien tad-danni, sa fejn fil-karozza kien bil-qegħda ħdejn ix-xufier, mingħajr ma libes iċ-ċinturin tas-sigurtà, kif rikjest mil-leġiżlazzjoni nazzjonali:

22

Qabel kollox għandu jiġi kkonstatat li l-Artikolu 1a tat-Tielet Direttiva ma huwiex applikabbli għall-fatti tal-kawża prinċipali la ratione materiae u lanqas ratione temporis, hekk kif ġustament irrileva l-Gvern Ġermaniż. Fil-fatt, minn naħa, din id-dispożizzjoni hija intiża biss għad-dritt għal kumpens għad-danni subiti minn dawk li jkunu mexjin, iċ-ċiklisti u dawk kollha li jużaw it-triq mingħajr vettura bil-mutur. Issa, waqt il-ħabta li kkawżatlu d-danni subiti, V. H. Marques Almeida kien passiġġier f’vettura bil-mutur.

23

Min-naħa l-oħra, din id-dispożizzjoni ddaħħlet fit-Tielet Direttiva mid-Direttiva 2005/14 li l-Artikolu 7 tagħha jipprovdi li hija kellha tidħol fis-seħħ fil-ġurnata tal-pubblikazzjoni tagħha fil-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea, jiġifieri fil-11 ta’ Ġunju 2005 u li l-Artikolu 6(1) tagħha jipprovdi li kellha tiġi trasposta sa mhux iktar tard mill-11 ta’ Ġunju 2007. Issa, l-inċident tat-traffiku li ta lok għall-kawża prinċipali seħħ fit-12 ta’ Ġunju 2004.

24

Konsegwentement, għandu jitqies li d-domanda preliminari tirrigwarda biss l-interpretazzjoni tal-Artikoli 3(1) tal-Ewwel Direttiva, 2(1) tat-Tieni Direttiva u 1 tat-Tielet Direttiva.

25

Permezz tad-domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju essenzjalment tistaqsi jekk l-Artikoli 3(1) tal-Ewwel Direttiva, 2(1) tat-Tieni Direttiva u 1 tat-Tielet Direttiva għandhomx jiġu interpretati fis-sens li jipprekludu dispożizzjonijiet nazzjonali li, f’każ ta’ ħabta bejn żewġ vetturi bil-mutur, li kkawżat danni fiżiċi lill-passiġġier ta’ waħda minn dawn il-vetturi, mingħajr ma l-ħtija tista’ tkun imputabbli lis-sewwieqa tal-imsemmija vetturi, jippermettu li tiġi limitata jew eskluża r-responsabbiltà ċivili tal-assigurati u, konsegwentement, il-kumpens ta’ dan il-passiġġier mill-assigurazzjoni għar-responsabbiltà ċivili fir-rigward tal-użu ta’ vetturi bil-mutur fuq il-bażi tal-kontribut ta’ dan tal-aħħar għall-okkorrenza tal-imsemmija danni.

26

F’dan ir-rigward għandu jitfakkar li l-preambolu tal-Ewwel u tat-Tieni Direttivi juru li dawn jippruvaw, minn naħa, jiżguraw il-moviment liberu kemm tal-vetturi normalment ibbażati fit-territorju tal-Unjoni kif ukoll tal-persuni li jivvjaġġaw f’dawn il-vetturi u, min-naħa l-oħra, jiggarantixxu li l-vittmi tal-inċidenti kkawżati minn dawn il-vetturi jibbenefikaw minn trattament paragunabbli, ikun fejn ikun il-post fit-territorju tal-Unjoni fejn iseħħ l-inċident (sentenzi tat-28 ta’ Marzu 1996, Ruiz Bernáldez, C-129/94, Ġabra p. I-1829, punt 13; tal-14 ta’ Settembru 2000, Mendes Ferreira u Delgado Correia Ferreira, C-348/98, Ġabra p. I-6711, punt 24; tas-17 ta’ Marzu 2011, Carvalho Ferreira Santos, C-484/09, Ġabra p. I-1821, punt 24, kif ukoll tad-9 ta’ Ġunju 2011, Ambrósio Lavrador u Olival Ferreira Bonifácio, C-409/09, Ġabra p. I-4955, punt 23).

27

Għaldaqstant, l-Ewwel Direttiva, kif iċċarata u kkompletata mit-Tieni u t-Tielet Direttiva, timponi fuq l-Istati Membri li jiggarantixxu li r-responsabbiltà ċivili li tirriżulta mill-użu ta’ vetturi bil-mutur normalment ibbażati fit-territorju tagħhom tkun koperta minn assigurazzjoni u tippreċiża, b’mod partikolari, it-tipi ta’ danni u t-terżi li jkunu sfaw vittmi li din l-assigurazzjoni għandha tkopri (ara s-sentenzi ċċitati iktar ’il fuq Mendes Ferreira u Delgado Correia Ferreira, punt 27); Carvalho Ferreira Santos, punt 27, kif ukoll Ambrósio Lavrador u Olival Ferreira Bonifácio, punt 24).

28

Madankollu, għandu jitfakkar li l-obbligu ta’ kopertura mill-assigurazzjoni għar-responsabbiltà ċivili ta’ danni kkawżati lil terzi minn vetturi bil-mutur huwa distint mill-portata tal-kumpens ta’ dawn id-danni, ibbażat fuq ir-responsabbiltà ċivili tal-assigurat. Fil-fatt, filwaqt li l-ewwel waħda hija ddefinita u ggarantita mil-leġiżlazzjoni tal-Unjoni, it-tieni waħda hija rregolata, essenzjalment, mid-dritt nazzjonali (sentenzi ċċitati iktar ’il fuq, Carvalho Ferreira Santos, punt 31 u l-ġurisprudenza ċċitata, kif ukoll Ambrósio Lavrador u Olival Ferreira Bonifácio, punt 25).

29

F’dan ir-rigward, il-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet li mill-għan tal-Ewwel, it-Tieni u t-Tielet Direttiva, kif ukoll mill-kliem tagħhom jirriżulta li huma ma humiex intiżi sabiex jarmonizzaw is-sistemi ta’ responsabbiltà ċivili tal-Istati Membri u li, fl-istat attwali tad-dritt tal-Unjoni, dawn tal-aħħar għadhom liberi li jiddeterminaw is-sistema ta’ responsabbiltà ċivili applikabbli għal inċidenti li jirriżultaw mill-użu tal-vetturi (sentenzi ċċitati iktar ’il fuq Carvalho Ferreira Santos, punt 32 u l-ġurisprudenza ċċitata, kif ukoll Ambrósio Lavrador u Olival Ferreira Bonifácio, punt 26).

30

Madankollu, l-Istati Membru huma obbligati jiggarantixxu li r-responsabbiltà ċivili li tirriżulta mill-użu tal-vetturi bil-mutur applikabbli skont id-dritt nazzjonali tagħhom tkun koperta minn assigurazzjoni konformi mad-dispożizzjonijiet tat-tliet direttivi msemmija hawn fuq (sentenzi ċċitati iktar ’il fuq, Mendes Ferreira u Delgado Correia Ferreira, punt 29; Farrell, punt 33; Carvalho Ferreira Santos, punt 34, kif ukoll Ambrósio Lavrador u Olival Ferreira Bonifácio, punt 27).

31

Mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li l-Istati Membri għandhom jeżerċitaw il-kompetenzi tagħhom f’dan il-qasam filwaqt li jirrispettaw id-dritt tal-Unjoni u li d-dispożizzjonijiet nazzjonali li jirregolaw il-kumpens għal inċidenti li jirriżultaw mill-użu ta’ vetturi ma jistgħux iċaħħdu lill-Ewwel, it-Tieni u t-Tielet direttivi mill-effettività tagħhom (sentenza Ambrósio Lavrador u Olival Ferreira Bonifácio, iċċitata iktar ’il fuq, punt 28).

32

Hekk kif ippreċiżat il-Qorti tal-Ġustizzja, dawn id-direttivi jiġu mċaħħda minn din l-effettività jekk, fuq il-bażi tal-kontribut tal-vittma għall-okkorrenza tad-dannu, leġiżlazzjoni nazzjonali, definita fuq il-bażi ta’ kriterji ġenerali u astratti, jew iċċaħħad lill-vittma d-dritt li tiġi kkumpensata mill-assigurazzjoni obbligatorja għar-responsabbiltà ċivili fir-rigward tal-użu ta’ vetturi bil-mutur, jew tillimita tali dritt b’mod sproporzjonat. Għaldaqstant, huwa biss f’ċirkustanzi eċċezzjonali li, fuq il-bażi ta’ evalwazzjoni individwali, dan id-dritt jista’ jiġi limitat (sentenza Ambrósio Lavrador u Olival Ferreira Bonifácio, iċċitata iktar ’il fuq, punt 29).

33

Għalhekk il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-Artikoli 2(1) tat-Tieni Direttiva u 1 tat-Tielet Direttiva jipprekludu leġiżlazzjoni nazzjonali, li tippermetti li jiġi rrifjutat jew limitat b’mod sproporzjonat, fuq is-sempliċi bażi tal-kontribut ta’passiġġier għall-okkorrenza tad-dannu li ġarrab, id-dritt tal-imsemmi passiġġier li jiġi kkumpensat mill-assigurazzjoni obbligatorja għar-responsabbiltà ċivili fir-rigward tal-użu ta’ vetturi bil-mutur (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi ċċitati iktar ’il fuq, Candolin et, punt 35, kif ukoll Farrell, punt 35).

34

Madankollu, fil-kawża prinċipali, għandu jiġi rrilevat, minn naħa, li b’differenza mill-fatti li wasslu għas-sentenzi ċċitati iktar ’il fuq, Candolin et kif ukoll Farrell, id-dritt għal kumpens tal-vittmi tal-inċident tat-traffiku huwa affettwat mhux minħabba limitazzjoni tal-kopertura tar-responsabbiltà ċivili li tirriżulta mill-użu tal-vetturi bil-mutur minn dispożizzjonijiet rigward l-assigurazzjoni iżda, bħall kawżi li wasslu għas-sentenzi iċċitati iktar ’il fuq, Carvalho Ferreira Santos kif ukoll Ambrósio Lavrador u Olival Ferreira Bonifácio minħabba s-sistema nazzjonali ta’ responsabbiltà ċivili rigward l-inċidenti tat-traffiku.

35

Fil-fatt, il-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali hija intiża biss sabiex tiddetermina d-dritt tal-vittma, kif ukoll il-portata eventwali ta’ dan id-dritt, għal kumpens minħabba r-responsabbiltà ċivili tal-assigurat. Min-naħa l-oħra, hija ma hijiex tali li tillimita l-kopertura tal-assigurazzjoni tar-responsabbiltà ċivili li tiġi stabbilita fir-rigward ta’ assigurat.

36

Min-naħa l-oħra, mid-deċiżjoni tar-rinviju jirriżulta li l-Artikoli 503 u 504 tal-Kodiċi Ċivili Portugiż jistabbilixxu responsabbiltà oġġettiva f’każ ta’ inċident tat-traffiku, iżda li, bla ħsara għall-Artikolu 570 ta’ dan il-kodiċi, ir-responsabbiltà għar-riskju prevista fl-Artikolu 503(1) tal-imsemmi kodiċi hija, skont l-Artikolu 505 tiegħu, eskluża biss meta l-inċident ikun imputabbli lill-vittma jew lil terz, jew meta jirriżulta minn każ ta’ forza maġġuri. L-Artikolu 570(1) tal-Kodiċi Ċivili Portugiż jippreċiża li, meta l-ħtija tal-vittma tkun ikkontribwixxiet għall-okkorrenza jew għall-aggravament tad-danni, din il-persuna tista’ tiċċaħħad, skont l-evalwazzjoni min-naħa tal-qorti kompetenti tal-gravità ta’ din il-ħtija rispettiva u tal-konsegwenzi li jirriżultaw, mill-kumpens kollu jew minn parti minnu (ara, f’dan is-sens, is-sentenza Ambrósio Lavrador u Olival Ferreira Bonifácio, iċċitata iktar ’il fuq, punt 32).

37

Bil-kontra tal-kuntesti ġuridiċi rispettivi fil-kawżi li wasslu għas-sentenzi ċċitati iktar ’il fuq Candolin et kif ukoll Farrell, l-imsemmija leġiżlazzjoni nazzjonali għalhekk ma għandhiex l-effett, f’każ li l-vittma ta’ inċident tat-traffiku tikkontribwixxi, f’dan il-każ passiġġier f’vettura involut f’tali inċident, għad-dannu sostnut minnha, li teskludi awtomatikament jew li tillimita b’mod sproporzjonat id-dritt ta’ din il-vittma għal kumpens mill-assigurazzjoni obbligatorja għar-responsabbiltà ċivili fir-rigward tal-użu ta’ vetturi bil-mutur li tkopri lis-sewwieq tal-vettura involuta fl-inċident (ara s-sentenzi ċċitati iktar ’il fuq Carvalho Ferreira Santos, punti 43 kif ukoll Ambrósio Lavrador u Olival Ferreira Bonifácio, punt 34).

38

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, għandu jiġi kkonstatat li l-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali ma taffettwax il-garanzija, prevista mid-dritt tal-Unjoni, li r-responsabbiltà ċivili li tirriżulta mill-użu tal-vetturi bil-mutur, iddeterminata skont id-dritt nazzjonali applikabbli, tkun koperta minn assigurazzjoni konformi mal-Ewwel, it-Tieni u t-Tielet Direttiva (ara s-sentenzi ċċitati iktar ’il fuq Carvalho Ferreira Santos, punt 44, kif ukoll Ambrósio Lavrador u Olival Ferreira Bonifácio, punt 34).

39

Minn dan isegwi li r-risposta għad-domanda magħmula għandha tkun li, f’ċirkustanzi bħal dawk fil-kawża prinċipali, l-Artikoli 3(1) tal-Ewwel Direttiva, 2(1) tat-Tieni Direttiva u 1 tat-Tielet Direttiva għandhom jiġu interpretati fis-sens li ma jipprekludux dispożizzjonijiet nazzjonali li, f’każ ta’ ħabta bejn żewġ vetturi bil-mutur li kkawżat danni fiżiċi lill-passiġġier ta’ waħda minn dawn il-vetturi, mingħajr ma l-ħtija tista’ tkun imputabbli lis-sewwieqa tal-imsemmija vetturi, jippermettu li tiġi limitata jew eskluża r-responsabbiltà ċivili tal-assigurati.

40

Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija din il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura.

Għal dawn il-motivi, il-Qorti tal-Ġustizzja (Awla Manja) taqta’ u tiddeċiedi:

F’ċirkustanzi bħal dawk fil-kawża prinċipali, l-Artikoli 3(1) tad-Direttiva tal-Kunsill 72/166/KEE, tal-24 ta’ April 1972, dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet tal-Istati Membri li għandhom x’jaqsmu ma’ assigurazzjoni kontra responsabbiltà ċivili fir-rigward tal-użu ta’ vetturi bil-mutur u l-infurzar tal-obbligu ta’ assigurazzjoni kontra din ir-responsabbiltà, 2(1) tat-Tieni Direttiva tal-Kunsill 84/5/KEE, tat-30 ta’ Diċembru 1983, dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet tal-Istati Membri li għandhom x’jaqsmu ma’ assigurazzjoni kontra r-responsabbiltà ċivili fir-rigward tal-użu ta’ vetturi bil-mutur, u 1 tat-Tielet Direttiva tal-Kunsill 90/232/KEE, tal-14 ta’ Mejju 1990, dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet tal-Istati Membri li għandhom x’jaqsmu ma’ assigurazzjoni kontra r-responsabbiltà ċivili fir-rigward tal-użu ta’ vetturi bil-mutur, għandhom jiġu interpretati fis-sens li ma jipprekludux dispożizzjonijiet nazzjonali li, f’każ ta’ ħabta bejn żewġ vetturi bil-mutur li kkawżat danni fiżiċi lill-passiġġier ta’ waħda minn dawn il-vetturi, mingħajr ma l-ħtija tista’ tkun imputabbli lis-sewwieqa tal-imsemmija vetturi, jippermettu li tiġi limitata jew eskluża r-responsabbiltà ċivili tal-assigurati.