26.10.2012

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 327/1

---

VERŻJONI KONSOLIDATA TAT-TRATTAT LI JISTABBILIXXI L-KOMUNITÀ EWROPEA TA’ L-ENERĠIJA ATOMIKA

2012/C 327/01

WERREJ

Preambolu

TITOLU I

Kompiti tal-Komunità

TITOLU II

Dispożizzjonijiet maħsuba biex jinkuraġġixxu l-progress fil-qasam ta' l-energija nukleari

KAPITOLU 1

ŻVILUPP TAR-RIĊERKA

KAPITOLU 2

DISSEMINAZZJONI TA’ L-INFORMAZZJONI

Sezzjoni 1

L-Informazzjoni għad-disposizzjoni tal-Komunità

Sezzjoni 2

Informazzjoni oħra

Sezzjoni 3

Disposizzjonijiet li jirrigwardjaw is-sigurtà

Sezzjoni 4

Disposizzjonijiet speċjali

KAPITOLU 3

PROTEZZJONI TAS-SAĦĦA

KAPITOLU 4

INVESTIMENT

KAPITOLU 5

INTRAPRIŻI KONĠUNTI

KAPITOLU 6

FORNITURI

Sezzjoni 1

L-Aġenzija

Sezzjoni 2

Il-Minerali, il-Materji Primi u l-Materjali Speċjali Fissili li jkunu ġejjin minn ġewwa l-Komunità

Sezzjoni 3

Il-Minerali, il-Materji Primi u l-Materjali Speċjali Fissili li jkunu ġejjin minn barra l-Komunità

Sezzjoni 4

Il-Prezzijiet

Sezzjoni 5

Disposizzjonijiet dwar il-Politika tal-Forniment

Sezzjoni 6

Disposizzjonijiet speċjali

KAPITOLU 7

KONTROLL TAS-SIGURTÀ

KAPITOLU 8

IL-PROPRJETÀ

KAPITOLU 9

IS-SUQ KOMUNI NUKLEARI

KAPITOLU 10

RELAZZJONIJIET BARRANIN

TITOLU III

Disposizzjonijiet istituzzjonali u finanzjarji

KAPITOLU 1

APPLIKAZZJONIJIET TA’ ĊERTI DISPOŻIZZJONIJIET TAT-TRATTAT DWAR L-UNJONI EWROPEA U TAT-TRATTAT DWAR IL-FUNZJONAMENT TA’ L-UNJONI EWROPEA

KAPITOLU 2

L-ISTITUZZJONIJIET TAL-KOMUNITÀ

Sezzjoni 1

Il-Parlament Ewropew

Sezzjoni 2

Il-Kunsill

Sezzjoni 3

Il-Kummissjoni

Sezzjoni 4

Il-qorti tal-ġustizzja ta’ l-unjoni ewropea

Sezzjoni 5

Il-Qorti ta’ l-Awdituri

KAPITOLU 3

DISPOSIZZJONIJIET KOMUNI GĦAL DIVERSI ISTITUZZJONIJIET

KAPITOLU 4

IL-KUMITAT EKONOMIKU U SOĊJALI

TITOLU IV

Disposizzjonijiet finanzjarji partikolari

TITOLU V

Disposizzjonijiet ġenerali

TITOLU VI

Dispożizzjonijiet relattivi għall-perijodu inizjali (Mħassar)

Disposizzjonijiet finali

ANNESSI

ANNESS I

L-OQSMA TAR-RIĊERKA TA’ L-ENERĠIJA MSEMMIJA FL-ARTIKOLU 4 TAT-TRATTAT

ANNESS II

L-OQSMA TA’ L-INDUSTRIJA LI HEMM REFERENZA GĦALIHOM FL-ARTIKOLU 41 TAT-TRATTAT

ANNESS III

IL-VANTAĠĠI LI JISTGĦU JINGĦATAW LILL-INRAPRIŻI KONĠUNTI SKOND L-ARTIKOLU 48 TAT-TRATTAT

ANNESS IV

IL-LISTI TA’ L-OĠĠETTI U PRODOTTI LI JIDĦLU FID-DISPOSIZZJONIJIET TAL-KAPITOLU 9 LI JIRRIGWARDAW IS-SUQ NUKLEARI KOMUNI

ANNESS V

IL-PROGRAMM TA’ RIĊERKA INIZJALI U TA' TAGĦLIM LI HEMM REFERENZA GĦALIH FL-ARTIKOLU 215 TAT-TRATTAT (MĦASSAR)

PROTOKOLLI

Protokoll dwar ir-rwol tal-parlamenti nazzjonali fl-Unjoni Ewropea

Protokoll dwar l-istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja ta' l-Unjoni Ewropea

Protokoll dwar il-lokalità tas-sede ta' l-istituzzjonijiet u ta’ ċerti organi, korpi u dipartimenti ta' l-Unjoni Ewropea

Protokoll dwar il-privileġġi u l-immunitajiet ta' l-Unjoni Ewropea

Protokoll dwar l-Artikolu 40.3.3 tal-Kostituzzjoni ta' l-Irlanda

Protokoll dwar id-dispożizzjonijiet transitorji

PREAMBOLU

IL-MAESTÀ TIEGĦU IR-RE TAL-BELĠJANI, IL-PRESIDENT TAR-REPUBBLIKA FEDERALI ĠERMANIŻA, IL-PRESIDENT TAR-REPUBBLIKA FRANĊIŻA, IL-PRESIDENT TAR-REPUBBLIKA TALJANA, L-ALTEZZA RJALI TAGĦHA IL-GRAN DUKESSA TAL-LUSSEMBURGU, IL-MAESTÀ TAGĦHA R-REĠINA TA’ L-OLANDA (1),

KONXJI li l-enerġija nukleari tikkostitwixxi riżorsa essenzjali biex tkun assigurata l-espansjoni u t-tisħiħ ta’ produzzjoni u biex jitwettaq ix-xogħol tal-paċi,

KONVINTI li jkun biss sforz komuni w immedjat li jista’ jwassal għal twettiq proporzjonat mal-kapaċitajiet kreattivi tal-pajjiżi tagħhom,

RIŻOLUTI li joħolqu l-kondizzjonijiet meħtieġa għall-iżvilupp ta’ industrija nukleari b’saħħitha li tkun tista tipprovdi fornimenti estensivi ta’ enerġija, li jwasslu għall-moderni zzazzjoni ta’ proċessi tekniċi u li addizzjonalment ikollhom ħafna applikazzjonijiet oħra li jikkontribwixxu għall-benessri tal-popli tagħhom,

ANZJUŻI li jistabilixxu kundizzjonijiet ta’ sigurtà li jeliminaw il-periklu għall-ħajja u s-saħħa tal-poplu,

MIXTIEQA li jassoċjaw pajjiżi oħra magħhom fl-isforzi tagħhom li jikkooperaw ma’ organizzazzjonijiet internazzjonali li huma nkarigati bl-iżvilupp paċifiku tal-enerġija atomika,

(il-lista tal-plenipotenzjarji mhix riprodotta)

TITOLU I

KOMPITI TAL-KOMUNITÀ

Artikolu 1

B’dan it-Trattat preżenti, il-PARTIJIET GĦOLJIN KONTRAENTI iwaqqfu bejniethom KOMUNITÀ EWROPEA TA’ L-ENERĠIJA ATOMIKA (EURATOM).

Għandu jkun il-kompitu tal-Komunità li tikkontribwixxi ħalli jogħla il-livell ta’ l-għixien fl-Istati Membri u għall-iżvilupp ta’ l-iskambju kummerċjali ma’ pajjiżi oħra bil-ħolqien ta’ kondizzjonijiet meħtieġa għall-istabbiliment ta’ malajr u t-tkabbir ta’ l-industriji nukleari.

Artikolu 2

Sabiex twettaq il-kompiti tagħha, il-Komunità għandha, bi qbil mad-disposizzjonijiet stabbiliti f’dan it-Trattat:

(a)	tiżviluppa r-riċerka u tassigura it-tixrid tat-tagħrif tekniku;

(b)	tistabbilixxi, u tassigura l-applikazzjoni ta’ normi uniformi ta’ sigurtà biex tħares is-saħħa tal-ħaddiem u l-pubbliku in ġenerali;

(c)	tiffaċilta l-investiment u tassigura, partikolarment billi tinkoraġixxi l-impriża kummerċjali, il-kostruzzjoni ta’ faċilitajiet bażiċi meħtieġa għall-iżvilupp ta’ l-enerġija nukleari fil-Komunità;

(d)	tassigura d-distribuzzjoni regolari u ġusta ta’ karburanti nukleari lill-utenti kollha fil-Komunità;

(e)	tiggarantixxi, b’miżuri xierqa ta’ kontroll, li l-materjali nukleari ma jkunux żvijati għall-iskopijiet diversi minn dawk li għalihom ikunu intenzjonati;

(f)	teżerċita d-drittijiet ta’ proprjetà mogħtija lilha f’dak li għandu x’jaqsam ma’ materjali fissili;

(g)	tassigura swieq estensivi u aċċess għall-aħjar mezzi tekniċi bil-ħolqien ta’ suq komuni għal materjali u apparati speċjaliżżati, bil-moviment liberu ta’ kapital għall-investiment nukleari, u għall- libertà ta’ l-impjieg għal speċjalisti fil-Komunità;

(h)	tistabilixxi ma’ pajjiżi oħra u ma’ organizzazzjonijiet internazzjonali kull kuntatt li aktarx li jinkoraġġixxi l-progress fl-użu paċifiku ta’ l enerġija nukleari.

Artikolu 3

(Mħassar)

TITOLU II

DISPOŻIZZJONIJIET MAĦSUBA BIEX JINKURAĠĠIXXU L-PROGRESS FIL-QASAM TA' L-ENERGIJA NUKLEARI

KAPITOLU 1

Żvilupp tar-riċerka

Artikolu 4

1.   Il-Kummissjoni għandha tkun responsabbli għall-inkoraġġiment u l-faċilitazzjoni tar-riċerka nukleari fl-Istati Membri u għall-integrazzjoni ta’ dan billi twettaq il-programm ta’ riċerka u tagħlim tal-Komunità.

2.   Il-Kummissjoni għandha, għall-iskopijiet t’hawn fuq, taġixxi fil-qasam definit bil-lista stabbilita fl-Anness I ta’ dan it-Trattat.

Din il-lista tista’ tkun emendata mill-Kunsill, li jaġixxi b’vot ta’ maġġoranza kwalifikata fuq proposta tal-Kummissjoni. Din ta’ l-aħħar għandha tikkonsulta mal-Kumitat Xjentifiku w Tekniku imwaqqaf permezz ta’ l-Artikolu 134.

Artikolu 5

Sabiex tinkoraġixxi l-koordinament tar-riċerka li tkun magħmula fl-Istati Membri u biex tkun tista’ tintegra dik ir-riċerka, il-Kummissjoni għandha tistieden lill-Istati Membri, lill-persuni jew lill-impriżi jew permezz ta’ talba speċjali ndirizzata lill-persuni jew intrapriżi speċifiċi u kkomunikata lill-Istat Membru approprjat, li jkollu ġurisdizzjoni fuq dik il-persuna jew impriżi jew permezz ta’ talba ġenerali magħmula pubblika, sabiex jikkomunikaw lilha l-programmi tagħhom li għandhom x’jaqsmu mar-riċerka msemmija fit-talba.

Il-Kummissjoni tista’, wara li tagħti lill-partijiet interessati kull opportunità li jissottomettu l-kummenti tagħhom, tifformula opinjoni motivata dwar kull programm ikkomunikat lilha. Il-Kummissjoni għandha, jekk mitluba mill-Istat, persuna jew intrapriża li jikkomunikaw programm, tkun obbligata li tifformola din l-opinjoni motivata.

Permezz ta’ opinjonijiet bħal dawn, il-Kummissjoni għandha tiskoraġġixxi duplikazzjoni mhux meħtieġa u għandha tidderieġi r-riċerka lejn setturi li ma jkunux studjati biżżejjed. Il-Kummissjoni ma tistax tippubblika xi programmi mingħajr il-kunsens ta’ l-Istat, persuna jew impriżi li jkunu kkomunikawhom.

Il-Kummissjoni għandha perjodikament tippubblika lista li turi s-setturi tar-riċerka nukleari li hi tikkonsidra li ma jkunux ġew studjati biżżejjed.

Il-Kummissjoni tista’, għall-iskopijiet ta’ konsultazzjoni reċiproka u skambju ta’ nformazjoni, issejjaħ ir-repreżentanti ta’ ċentri ta’ riċerka pubbliċi u privati kif ukoll lill- esperti nvoluti fir-riċerka fl-istess oqsma jew dawk marbuta magħhom.

Artikolu 6

Sabiex tinkoraġixxi l-implimentazzjoni tal-programmi ta’ riċerka kkomunikati lilha, il-Kummissjoni tista’:

(a)	tforni għajnuna finanzjarja, bl-esklużjoni ta’ sussidji, f’dak li għandu x’jaqsam ma’ kuntratti ta’ riċerka;

(b)	tissuplixxi, għall-iskopijiet ta’ twettiq ta’ dawn il-programmi, xi materji primi jew materjali speċjali fissili li jkunu għad-disposizzjoni tagħha, jew bil-ħlas jew mingħajr ħlas;

(c)	tqiegħed faċilitajiet, apparati u assistenza ta’ l-esperjenza għad-disposizzjoni ta’ Stati Membri, persuni, jew intrapriżi, jew bil-ħlas jew mingħajr ħlas;

(d)	tinkoraġixxil-finanzjament konġunt mill-Istati Membri, persuni jew impriżi kkonċernati.

Artikolu 7

Il-programmi ta’ riċerka u ta’ tagħlim tal-Komunità għandhom ikunu stabbiliti mill-Kunsill li jaġixxi permezz ta’ vot unanimu fuq proposta tal-Kummissjoni li għandha tikkonsulta mal-Kumitat Xjentifiku u Tekniku.

Dawn il-programmi għandhom ikunu mħejjija għal perjodu li ma jeċċedix ħames snin.

Il-fondi meħtieġa għall-implimentazjoni ta’ dawn il-programmi għandhom ikunu inklużi kull sena fl-estimi ta’ riċerka u nvestiment tal-Komunità.

Il-Kummissjoni għandha tassigura l-implementazzjoni tal-programmi u għandha kull sena tissottometti lill-Kunsill rapport dwar dan.

Il-Kummissjoni għandha żżomm lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali nfurmat bil-linji ġenerali tal-programmi ta’ riċerka u tagħlim tal-Komunità.

Artikolu 8

1.   Il-Kummissjoni għandha, wara li tikkonsulta mal-Kumitat Xjentifiku u Tekniku, twaqqaf Ċentru Konġunt għar-Riċerka Nukleari.

Iċ-Ċentru għandu jassigura l-implementazzjoni tal-programmi ta’ riċerka u doveri oħra mogħtija lilu mill-Kummissjoni.

Iċ-Ċentru għandu wkoll jassigura li tiġi stabbilita terminoloġija nukleari uniformi u sistema unika ta’ normi għall-kejl.

Iċ-Ċentru għandu jorganizza bureau ċentrali ta’ kejl nukleari.

2.   Ix-xogħol taċ-Ċentru jista’, għal raġunijiet ġeografiċi jew operattivi, jitwettaq fi stabbilimenti separati.

Artikolu 9

1.   Wara li titlob l-opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku w Soċjali, il-Kummissjoni tista’, fil-qafas taċ-Ċentru Konġunt għal Riċerka Nukleari, twaqqaf skejjel għal taħriġ ta’ speċjalisti, partikolarment fit-tfittix għall-minerali, fil-produzzjoni ta’ materjali nukleari ta’ grad għoli ta’ purità, fit-trattament ta’ karburanti rradjati, fl-inġinerija atomika, fil-protezzjoni tas-saħħa u fil-produzzjoni u l-użu ta’ iżotopi radjo-attivi.

Il-Kummissjoni għandha tirregola l-metodu tat-tagħlim.

2.   Għandha titwaqqaf istituzzjoni fil-livell universitarju; il-mod kif topera għandu jkun stabbilit mill-Kunsill li jaġixxi permezz ta’ vot b’maġġoranza kkwalifikata fuq proposta tal-Kummissjoni.

Artikolu 10

Il-Kummissjoni tista’, permezz ta’ kuntratti, tafda f’idejn Stati Membri, persuni jew impriżi jew ukoll f’idejn pajjiżi terzi jew organizzazzjonijiet internazzjonali jew nazzjonali ta’ pajjiżi terzi, l-implementazzjoni ta’ uħud mill-partijiet tal-programm ta’ riċerka tal-Komunità.

Artikolu 11

Il-Kummissjoni għandha tippubblika l-programmi ta’ riċerka li hemm referenza għalihom fl-Artikoli 7, 8 u 10, u rapporti perjodiċi dwar il-progress fl-implementazzjoni tagħhom.

KAPITOLU 2

Disseminazzjoni ta’ l-informazzjoni

Sezzjoni 1

L-Informazzjoni għad-disposizzjoni tal-Komunità

Artikolu 12

L-Istati Membri, il-persuni jew l-impriżi għandhom, fuq talba indirizzata lill-Kummissjoni, ikunu ntitolati li jibbenefikaw mil-liċenzji mhux esklussivi ta’ patenti, jeddijiet proviżorjament protetti, mudelli ta’ utilità jew applikazzjonijiet għall-patenti li jkunu l-proprjetà tal-Komunità, sakemm dawn ikunu f’qagħda li effettivament jagħmlu użu posittiv mill-invenzjonijiet li jkollhom x’jaqsmu magħhom.

Il-Kummissjoni għandha, taħt l-istess kondizzjonijiet, tagħti sub-liċenzji għall-patenti, jeddijiet proviżjonalment protetti, kampjuni rreġisrati jew applikazjonijiet għall-patenti, meta l-Komunità jkollha liċenzji kontrattwali li jagħtuha dan id-dritt.

Il-Kummissjoni għandha, taħt il-kondizzjonijiet li għandhom ikunu miftehma ma’ dak li jirċievi l-liċenza, tagħti dawn il-liċenzji jew sub-liċenzji u li tagħmel disponibbli l-informazzjoni kollha meħtieġa biex isir użu minnhom. Dawn il-kondizzjonijiet għandhom ikopru partikolarment il-kwistjoni ta’ kumpens addattat, u fejn xieraq, id-dritt ta’ dak li jirċievi l-liċenza li jagħti sub-liċenzji lill-partijiet terzi, u l-obbligazzjoni li jitratta l-informazzjoni mogħtija bħala sigriet tan-negozju.

Jekk ftehim fuq il-kondizzjonijiet li hemm disposizzjoni dwarhom fit-tielet paragrafu ma jkunx jista’ jintlaħaq, dak li jirċievi l-liċenza jista’, sabiex jiġu stabbiliti kondizzjonijiet adattati, jirreferi l-materja lill-Qorti tal-Ġustizzja ta’ l-Unjoni Ewropea.

Artikolu 13

Il-Kummissjoni għandha tikkomunika lill-Istati Membri, il-persuni jew l-impriżi l-informazzjoni miksuba mill-Komunità li ma tkunx koperta bid-disposizzjonijiet ta’ l-Artikolu 12, irrispettivament minn jekk informazzjoni bħal din tirriżultax mill-implimentazzjoni tal-programm tagħha ta’ riċerka jew tkun ikkomunikata lilha bil-fakulta’ li tagħmel użu liberu minnha.

Il-Kummissjoni tista’, b’dana kollu, tagħmel il-komunikazzjoni ta’ din l-informazzjoni kkondizzjonata bil-konfidenzjalità u li ma tkunx trasmessa lil partijiet terzi.

Il-Kummissjoni ma tistax tikkomunika nformazzjoni miksuba bħala suġġetta għal restrizzjonijiet dwar l-użu u t-tixrid tagħha - bħalma hi informazzjoni “klassifikata” - sakemm ma tassigurax l-osservanza ta’ dawn ir-restrizzjonijiet.

Sezzjoni 2

Informazzjoni oħra

(a)   Disseminazzjoni b’arranġament amikevoli

Artikolu 14

Il-Kummissjoni għandha, b'arranġament amikevoli, tagħmel sforz biex tikseb jew tara li tinkiseb il-komunikazzjoni ta’ l-informazzjoni ta’ użu għall-Komunità għat-twettiq tal-miri tagħha, u l-għoti ta’ liċenzji biex isir użu mill-patenti, jeddijiet proviżorjament protetti, mudelli ta’ utilità jew applikazzjonijiet għall-patenti li għandhom x’jaqsmu ma’ informazzjoni bħal din.

Artikolu 15

Il-Kummissjoni għandha tħejji proċedura li biha Stati Membri, persuni jew impriżi jkunu jistgħu jagħmlu użu minnha bħala intermedjarju ta’ skambju ta’ riżultati proviżorji jew finali fir-riċerka tagħhom sakemm dawn ma jkunux riżultati miksuba mill-Komunità permezz ta’ kuntratti ta’ riċerka mogħtija mill-Kummissjoni.

Din il-proċedura għandha tiggarantixxi n-natura kunfidenzjali ta’ dan l-iskambju. Ir-riżultati kkomunikati jistgħu, b’dana kollu, jkunu trasmessi mill-Kummissjoni liċ-Ċentru Konġunt għar-Riċerka Nukleari għall-iskopijiet ta’ dokumentazzjoni, mingħajr ma trasmissjoni bħal din tagħti xi dritt ta’ użu li dwaru l-oriġinatur tal-komunikazzjoni ma jkunx ta l-kunsens tiegħu.

(b)   Komunikazzjoni obbligatorja lill-Kummissjoni

Artikolu 16

1.   Malli applikazzjoni għall-patenti jew mudell ta’ utilità li għandhom x’jaqsmu ma’ suġġett speċifikament nukleari tkun giet ippreżentata lill-Istat Membru, dan ta’ l-aħħar għandu jitlob lill-applikant biex jagħti l-kunsens tiegħu ħalli l-kontentut ta’ l-applikazzjoni jkun immedjatament ikkomunikat lill-Kummissjoni.

Jekk l-applikant hekk jaċċetta, din il-komunikazjoni għandha ssir fit-terminu ta’ tlett xhur mid-data tal-preżentazzjoni ta’ l-applikazzjoni. Jekk l-applikant ma jagħtix il-kunsens tiegħu, l-Istat Membru għandu, fi żmien l-istess terminu, jinnotifika lill-Kummissjoni bl-eżistenza ta’ l-applikazzjoni.

Il-Kummissjoni tista’ teħtieġ li l-Istat Membru jikkomunika lilha il-kontenut ta’ l-applikazzjoni li dwar l-eżistenza tagħha tkun ġiet innotifikata.

Il-Kummissjoni għandha tagħmel din it-talba fit-terminu ta’ xahrejn mid-data tan-notifika. Kwalunkwe estensjoni għal dan it-terminu għandha tfisser li t-terminu msemmi fis-sitt sub-paragrafu ikun similment imtawwal.

L-Istat Membru għandu, malli jirċievi t-talba tal-Kummissjoni, jerġa' jitlob lill-applikant sabiex jagħti l-kunsens tiegħu biex jiġi kkomunikat il-kontentut ta’ l-applikazzjoni tiegħu. Jekk l-applikant hekk jaċċetta, il-komunikazzjoni għandha ssir minnufih.

Jekk l-applikant ma jagħtix il-kunsens tiegħu, l-Istat Membru għandu b’dana kollu jagħmel il-kommunikazzjoni lill-Kummissjoni wara terminu ta’ tmintax-il xahar mid-data tal-preżentazzjoni ta’ l-applikazzjoni.

2.   L-Istati Membri għandhom jinnotifikaw lill-Kummissjoni, fit-terminu ta’ tmintax-il xahar mid-data tal-preżentazzjoni tagħha, bl-eżistenza ta’ kwalunkwe applikazzjoni mhux ippublikata għall-patenti jew mudell ta’ utilità li għalihom jidher prima facie li jittratta materja li, mingħajr ma tkun ta’ natura speċifikament nukleari, tkun direttament konnessa ma’ u essenzjali għall-iżvilupp ta’ enerġija nukleari fil-Komunità.

Il-kontenut ta’ l-applikazzjoni għandu, fuq talba mill-Kummissjoni, ikun ikkomunikat lilha fi żmien terminu ta’ xahrejn.

3.   L-Istati Membri għandhom inaqqsu għall-anqas żmien possibbli dak iż-żmien li jittieħed għall-proċess ta’ l-applikazzjoni għall-patenti jew mudelli ta’ utilità li għandhom x’jaqsmu mas-suġġetti li hemm referenza għalihom fil-paragrafi 1 u 2 u li għar-rigward tagħhom il-Kummissjoni tkun għamlet talba, sabiex dik il-publikazzjoni isseħħ malajr kemm jista' jkun.

4.   Il-Kummissjoni għandha tikkonsidra il-komunikazjonijiet imsemmija hawn fuq bħala kunfidenzjali. M’għandhomx iservu għall-ebda skop ieħor ħlief dak ta’ dokumentazzjoni. Il-Kummissjoni tista’, b’dana kollu, tagħmel użu mill-invenzjonijiet ikkomunikati lilha bil-kunsens ta’ l-applikant jew bi qbil ma’ l- Artikoli 17 sa 23 inklużivament.

5.   Id-disposizzjonijiet ta’ dan l-Artikolu m’għandhomx japplikaw jekk ftehim konkluż ma’ pajjiż terz jew ma’ l-organizzazzjoni internazzjonali jipprekludu l-komunikazzjoni.

(c)   Liċenzji konċessi permezz ta’ l-arbitraġġ jew b'setgħat obbligatorji

Artikolu 17

1.   Fin-nuqqas ta’ ftehim amikevoli, liċenzji mhux esklużivi jistgħu jingħataw, permezz ta’ l-arbitraġġ jew b'setgħat obbligatorji, bi qbil mad-disposizzjonijiet stabbiliti fl-Artikoli 18 sa 23 inklużivi:

(a)

lill-Komunità, jew lill-Intrapriżi Konġunti li tintitulhom fit-termini ta’ l-Artikolu 48 rigward patenti, jeddijiet proviżorjament protetti, jew mudelli ta’ utilità li għandhom x’jaqsmu ma’ l-invenzjonijiet direttament konnessi ma’ riċerka nukleari, sakemm l-għoti ta’ liċenzji bħal dawn ikun meħtieġ għat-tkomplija tar-riċerka tagħhom jew indispensabbli għall-operat tal-istallazzjonijiet tagħhom. Liċenzji bħal dawn għandhom, fuq talba mill-Kummissjoni, jinkludu d-dritt li jawtorizzaw partijiet terzi li jużaw l-invenzjoni sakemm dawn iwettqu xogħol jew ordnijiet għall-Komunità jew għal Intrapriżi Konġunti;

(b)

lill-persuni jew impriżi li jkunu għamlu applikazzjoni lill-Kummissjoni dwar dan, f’dak li għandu x’jaqsam ma’ patenti, jeddijiet provviżorjament protetti jew mudelli ta’ utilità li għandhom x’jaqsmu ma’ l-invenzjonijiet direttament konnessi ma’ u essenzjali għall-iżvilupp ta’ l-enerġija nukleari fil-Komunità, basta li l-kondizzjonijiet li ġejjin kollha jkunu sodisfatti, jiġifieri: (i) li terminu ta’ mill-anqas erba’ snin ikun għadda minn meta tkun ġiet ippreżentata l-applikazzjoni għall-patenti, ħlief fil-każ ta’invenzjoni li għandha x’taqsam ma’ suġġett speċifikament nukleari; (ii) li l-bżonnijiet li joriġinaw mill-iżvilupp ta’ l-enerġija nuklearji fit-territorji ta’ l-Istat Membru fejn l-invenzjoni tkun protetta, kif il-Kummissjoni tifhem dak l-iżvilupp, ma jkunux milħuqa f'dak li għandu x'jaqsam ma’ dik l-invenzjoni; (iii) il-proprjetarju li jkun ġie mitlub biex jissodisfa dawn il-ħtiġijiet, huwa nnifsu jew permezz ta’ min ikun ġie liċenzat minnu, ma jkunx għamel dan; (iv) il-persuni jew intrapriżi li japplikaw għal-liċenzji jkunu f’pożizzjoni li jilħqu dawn il-bżonnijiet effettivament billi jagħmlu użu mill-invenzjoni. L-Istati Membri ma jistgħux, ħlief wara talba bil-quddiem mill-Kummissjoni, jieħdu miżuri koerċitivi li hemm disposizzjoni dwarhom fil-liġijiet nazzjonali tagħhom, sabiex jilħqu l-bżonnijiet imsemmija qabel meta l-effett ta’ miżuri bħal dawn ikun li tiġi limitata l-protezzjoni mogħtija lill-invenzjoni.

2.   Liċenza li ma tkunx esklużiva ma tistax tingħata bil-kondizzjonijiet stabbiliti fil-paragrafu preċedenti jekk il-proprjetarju jagħti raġuni leġittima, partikolarment meta ma kellux terminu ta’ żmien adegwat.

3.   L-Għoti ta’ liċenza skond il-paragrafu 1 jagħti d-dritt ta’ kumpens sħiħ, li l-ammont tiegħu għandu jkun miftiehem bejn il-proprjetarju tal-patenti, jeddijiet proviżorjament protetti jew mudelli rreġistrati, u dak li jirċievi l-liċenza.

4.   Id-disposizzjonijiet ta’ dan l-Artikolu m’għandhomx jaffettwaw id-disposizzjonijiet tal-Konvenzjoni ta’ Pariġi għall-protezzjoni tal-proprjetà industrijali.

Artikolu 18

Għandu jitwaqqaf Kumitat ta’ l-Arbitraġġ għall-iskopijiet indikati f’din is-sezzjoni; il-membri tiegħu għandhom ikunu maħtura u r-regoli tal-proċedura tiegħu stabbiliti, mill-Kunsill, li jaġixxi fuq proposta mill-Qorti tal-Ġustizzja ta’ l-Unjoni Ewropea.

Il-partijiet jistgħu, f terminu ta’ xahar wieħed min-notifika ta’ deċiżjoni mill-Kumitat ta’ l-Artbitraġġ, iressqu appell quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja ta’ l-Unjoni Ewropea biex jissospendu l-eżekuzzjoni. Il-Qorti tal-Ġustizzja ta’ l-Unjoni Ewropea għandha tillimita ruħha għall-eżami tal-validità formali tad-deċiżjoni u għall-interpretazzjoni mogħtija mill-Kumitat ta’ l-Arbitraġġ lid-disposizzjonijiet ta’ dan it-Trattat.

Id-deċiżjonijiet finali tal-Kumitat ta’ l-Arbitraġġ għandhom ikollhom il-forza ta’ res judicata bejn il-partijiet. Għandhom ikunu eżegwibbli skond id-disposizzjonijiet stabbiliti fl-Artikolu 164.

Artikolu 19

Meta, f’nuqqas ta’ arranġamenti amikevoli, il-Kummissjoni jkollha l-intenzjoni li tiżgura l-għoti ta’ liċenzji f'wieħed mill-każijiet previsti fl-Artikolu 17, hija għandha tinnotifika l-intenzjoni tagħha lill-proprjetarju tal-patenti, tal-patenti proviżorjament protetti jew tal-mudell ta’ utilità jew lill-applikant għall-patenti, u tagħti fin-notifika tagħha l-isem ta’ l-applikant għall-liċenza u l-kamp ta’ applikazzjoni ta’ l-imsemmija liċenza.

Artikolu 20

Il-proprjetarju jista’, f' terminu ta’ xahar min-notifika msemmija fl-Artikolu 19, jipproponi lill-Kummissjoni u, fejn meħtieġ, lill-parti terza li tkun tapplika għal-liċenza, li jintlaħaq ftehim bl-iskop li l-materja tiġi riferita lill-Kumitat ta’ l-Arbitraġġ.

Jekk il-Kummissjoni jew l-imsemmija parti terza jirrifjutaw li jilħqu ftehim, il-Kummissjoni m'għandhiex tobbliga lill-Istat Membru jew lill-aġenziji kompetenti tiegħu li jagħtu l-liċenza jew li jordnaw li din tingħata.

Jekk, meta l-materja titressaq quddiemu permezz ta’ kompromess, il-Kumitat ta’ l-Arbitraġġ jiddeċiedi li t-talba tal-Kummissjoni tkun konformi mad-disposizzjonijiet ta’ l-Artikolu 17, dan għandu jagħti deċiżjoni motivata li jkun fiha l-għoti ta’ liċenza lill-applikant, u jiddetermina l-kondizzjonijiet li għandhom ikunu osservati u l-kumpens li għandu jingħata sa fejn il-partijiet ma jkunux laħqu ftehim dwar dan.

Artikolu 21

Jekk il-proprjetarju ma jipproponix li l-materja tiġi riferita lill-Kumitat ta’ l-Arbitraġġ, il-Kummissjoni tista’ tobbliga li l-Istat Membru kkonċernat jew l-aġenziji kompetenti tiegħu li jagħtu l-liċenza, jew jordnaw li din tingħata.

Jekk, wara li jkunu semgħu lill-proprjetarju, l-Istat Membru jew l-aġenziji kompetenti tiegħu jikkonsidraw li l-kondizzjonijiet stabbiliti fl-Artikolu 17 ma jkunux ġew sodisfatti, għandhom jinnotifikaw lill-Kummissjoni biċ-ċaħda tagħhom li jagħtu l-liċenza jew li jordnaw li din tingħata.

Jekk dawn jirrifjutaw li jagħtu l-liċenza jew li jordnaw li din tingħata jew jekk, fit-terminu ta’ erba’ xhur mid-data tat-talba, jonqsu milli jagħmlu xi dikjarazzjoni rigward il-għoti tal-liċenza, il-Kummissjoni tista’, fit-terminu ta’ xahrejn, tirreferi l-materja lill-Qorti tal-Ġustizzja ta’ l-Unjoni Ewropea.

Il-proprjetarju tat-titolu għandu jkun mismugħ fil-proċedimenti quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja ta’ l-Unjoni Ewropea.

Jekk fis-sentenza tagħha l-Qorti tistabbilixxi li l-kondizzjonijiet stabbiliti fl-Artikolu 17 ikunu ġew sodisfatti, l-Istat Membru kkonċernat, jew l-aġenziji kompetenti tiegħu, għandhom jieħdu l-miżuri meħtieġa għall-eżekuzzjoni ta’ dik is-sentenza.

Artikolu 22

1.   Jekk il-proprjetarju tal-patenti, tal-jeddijiet provviżorjament protetti jew ta’ mudelli ta’ utilità u l-liċenzat jonqsu milli jiftiehmu dwar l-ammont ta’ kumpens li għandu jitħallas, il-partijiet interessati jistgħu jilħqu kompromess għall-iskop li jirreferu l-materja lill-Kumitat ta’ l-Arbitraġġ.

B’hekk huma jirrinunzjaw għal kull dritt ta’ appell ħlief kif hemm previst fl-Artikolu 18.

2.   Jekk dak li jirċievi l-liċenza jirrifjuta li jilħaq kompromess bħal dan, il-liċenza mogħtija lilu għandha tkun meqjusa li tkun nulla u bla effett.

Jekk il-proprjetarju jirrifjuta li jilħaq kompromess bħal dan, il-kumpens previst f’dan l-Artikolu għandu jkun stabbilit mill-awtoritajiet kompetenti nazzjonali.

Artikolu 23

Id-deċiżjonijiet tal-Kumitat ta’ l-Arbitraġġ jew ta’ l-awtoritajiet nazzjonali kompetenti għandhom ikunu suġġetti għar-reviżjoni f’dak li għandu x’jaqsam mal-kondizzjonijiet għal-liċenza wara li jiskadi t-terminu ta’ sena waħda u meta fatti ġodda jkunu jiġġustifikaw dik ir-reviżjoni.

Ir-reviżjoni għandha tkun fir-responsabbiltà ta’ l-aġenzija li tkun ħadet id-deċiżjoni.

Sezzjoni 3

Disposizzjonijiet li jirrigwardjaw is-sigurtà

Artikolu 24

Informazzjoni akkwistata mill-Komunità permezz ta’ l-implementazzjoni tal-programm tagħha ta’ riċerka u li jekk żvelata tista’ tkun ta’ ħsara għall-interessi tad-difiża f’wieħed jew aktar mill-Istati Membri għandha tkun ittratata bħala nformazzjoni kklassifikata skond il-kondizzjonijiet li ġejjin:

1.	Ir-Regolamenti tas-sigurtà adottati mill-Kunsill fuq proposta tal-Kummissjoni skond id-disposizzjonijiet ta’ dan l-Artikolu, jistabilixxu il-gradi diversi ta’ sigurtà applikabbli u l-miżuri ta’ sigurtà li għandhom jiġu rigward kull grad.

2.

Il-Kummissjoni għandha proviżorjament tapplika l-gradazzjoni meħtieġa bir-regolamenti tas-sigurtà għal kull rivelazzjoni ta’ nformazzjoni li hi tħoss li jistgħu jkunu ta’ ħsara fl-interess tad-difiża ta’ xi wieħed jew aktar mill-Istati Membri. Hija għandha immedjatament tikkomunika din l-informazzjoni lill-Istat Membru li għandu proviżorjament jassigura s-segretezza tagħha skond l-istess kondizzjonijiet. L-Istati Membri għandhom, f'terminu ta’ tlett xhur jinformaw lill-Kummissjoni jekk huma jkunux jixtiequ li jżommu l-gradazzjoni proviżorjament applikata, jew li jissostitwixxu gradazzjoni oħra jew li jiddeklassifikaw din l-informazzjoni. Fl-aħħar ta’ dan il-perijodu jiġu applikati il-gradazzjonijiet l-iktar stretti. Il-Kummissjoni għandha tinnotifika lill-Istati Membri dwar dan. Fuq talba mill-Kummissjoni jew minn Stat Membru, il-Kunsill, li jaġixxi permezz ta’ vot unanimu, jista’ fi kwalunkwe żmien japplika gradi differenti jew ineħħi l-klassifika ta’ l-informazzjoni. Il-Kunsill għandu, qabel ma jieħu deċiżjoni fuq talba ta’ Stat Membru, jieħu l-opinjoni tal-Kummissjoni.

3.

Id-disposizzjonijiet ta’ l-Artikoli 12 u 13 m’għandhomx japplikaw għall-informazzjoni kklassifikata. Suġġett, b’dana kollu, għall-osservanza tal-miżuri ta’ sigurtà applikabbli: (a) l-informazzjoni li hemm referenza għaliha fl-Artikoli 12 u 13 tista’ tkun ikkomunikata mill Kummissjoni: (i) lill-Intrapriża Konġunta; jew (ii) lill-persuna jew intrapriża li mhijiex minn Intrapriża Konġunta, permezz ta’ l-intermedjazzjoni ta’ l-Istat Membru li fit-territorji tiegħu l-imsemmi persuna jew intrapriża jkunu joperaw; (b) l-informazzjoni li hemm referenza għaliha fl-Artikolu 13 tista’ tkun ikkomunikata minn Stat Membru lill-persuna jew intrapriża, li mhijiex Intrapriża Konġunta, li joperaw fit-territorji ta’ dak l-Istat b'dan li l-Kummissjoni għandha tkun innotifikata b’dik il-komunikazjoni; (c) Aktar minn hekk, kull Stat Membru għandu d-dritt li jeħtieġ li l-Kummissjoni tagħti liċenza skond l-Artikolu 12 għall-ħtiġijiet ta’ kull Stat Membru bħal dan jew għall-bżonnijiet ta’ persuna jew intrapriża li topera fit-territorji tiegħu.

Artikolu 25

1.   Stat Membru li jikkomunika l-eżistenza jew il-kontenut ta’ applikazzjoni għall-patenti jew għall-kampjun irreġistrat li jkollu x’jaqsam mas-suġġett li hemm referenza għalih fl-Artikolu 16(1) jew (2), għandu, fejn xieraq, jiddikjara l-ħtieġa, għar-raġunijiet ta’ difiża, li tkun applikata għal dik l-applikazzjoni l-gradazzjoni ta’ sigurtà indikata minn dak l-Istat u għandu jsemmi kemm probabbilment iddum dik il-gradazzjoni.

Il-Kummissjoni għandha titrasmetti lill-Istati Membri l-oħra l-komunikazzjonijiet kollha li tkun irċeviet fl-implementazzjoni tas-sub-paragrafu preċedenti. Il-Kummissjoni u l-Istati Membri għandhom josservaw il-miżuri li jsiru meħtieġa, permezz tar-regolamenti ta’ sigurtà, bil-gradazzjoni li l-Istat tal-oriġini jkun impona.

2.   Il-Kummissjoni tista’ wkoll tittrasmetti dawn il-komunikazzonijiet lill-Intrapriżi Konġunti jew, permezz ta’ Stat Membru bħala ntermedjarju, lill-persuna jew intrapriża, barra minn Intrapriża Konġunta, li topera fit-territorji ta’ dak l-Istat.

L-Invenzjonijiet li huma suġġetti għall-applikazzjonijiet li hemm referenza għalihom f’paragrafu 1 jistgħu biss jintużaw bil-kunsens ta’ l-applikant jew bi qbil mad-disposizzjonijiet ta’ l-Artikoli 17 sa 23 inklużivament.

Il-komunikazzjonijiet u, fejn xieraq, l-użu li hemm referenza għalihom f’dan il-paragrafu għandhom ikunu rregolati bil-miżuri li jsiru meħtieġa, permezz tar-regolament tas-sigurtà, bil-gradazzjoni li l-Istat tal-oriġini jkun impona.

Dawn il-komunikazzjonijiet għandhom fil-każijiet kollha jkunu suġġetti għall-kunsens ta’ l-Istat li joriġina. Dan ta’ l-aħħar ma jistax jiċħad il-kunsens tiegħu għall-komunikazzjonijiet u l-użu ħlief għar-raġunijiet ta’ difiża.

3.   Fuq it-talba tal-Kummissjoni jew ta’ Stat Membru, il-Kunsill, li jaġixxi permezz ta’ vot unanimu, jista’ fi kwalunkwe ħin japplika gradazzjoni differenti ta’ sigurtà jew ineħħi l-klassifikazzjoni. Il-Kunsill għandu, qabel ma jieħu deċiżjoni fuq talba minn Stat Membru, jieħu l-opinjoni tal-Kummissjoni.

Artikolu 26

1.   Meta l-informazzjoni tkun is-suġġett tal-patenti, applikazjoni għal patenti, jeddijiet proviżorjament protetti, mudell irreġistrat jew applikazzjoni għall-mudell irreġistrat li jkunu kklassifikati skond id-disposizzjonijiet ta’ l-Artikoli 24 u 25, l-Istati li jimponu ċerta gradazzjoni ma jistgħux jirrifjutaw li jħallu l-applikazzjonijiet korrispondenti li jkunu ippreżentati fl-Istati Membri l-oħra.

Kull Stat Membru għandu jieħu l-miżuri meħtieġa biex jassigura ż-żamma tas-sigurtà għal dawn il-jeddijiet u applikazzjonijiet kollha, skond id-disposizzjonijiet stabbiliti fil-liġijiet u r-regolamenti nazzjonali tagħhom.

2.   L-ebda applikazzjoni ma tista' tkun ippreżentata barra mill-Istati Membri f’dak li għandu x’jaqsam ma’ l-informazzjoni klassifikata skond l-Artikolu 24 ħlief bil-kunsens unanimu ta’ l-Istati Membri. Jekk dawn l-Istati ma jiddikjarawx il-pożizzjoni tagħhom, il-kunsens tagħhom għandu jkun preżunt wara li jiskadi t-terminu ta’ sitt xhur mid-data tal-komunikazjoni ta’ l-informazzjoni mill-Kummissjoni lill-Istati Membri.

Artikolu 27

Il-kumpens għall-ħsara li jsofri applikant bħala riżultat ta’ l-impożizzjoni ta’ klassifika ta’ sigurtà għal raġunijiet ta’ difiża għandu jkun suġġett għad-disposizzjonijiet tal-liġijiet nazzjonali ta’ l-Istati Membri u għandha tkun ir-responsabbiltà ta’ l-Istat li kien impona dik il-klassifika jew li jkun akkwista klassifika ogħla jew estenzjoni ta’ kull klassifikazjoni jew li jkun impedixxa l-preżentazzjoni ta’ l-applikazzjoni 'l barra mill-Komunità.

Fil-każ li tnejn jew aktar mill-Istati Membri jkunu akkwistaw klassifikazjoni ogħla jew estenzjoni ta’ klassifika jew li kienu mpedew il-preżentazzjoni ta’ l-applikazzjoni l-barra mill-Komunità, dawk l-Istati għandhom flimkien iħallsu kumpens għall-ħsara li tkun riżultat.

Il-Komunità m’għandhiex tkun intitolata għal kumpens skond dan l-Artikolu.

Sezzjoni 4

Disposizzjonijiet speċjali

Artikolu 28

Jekk applikazjonijiet għall-patenti jew mudelli rreġistrati ma jkunux għadhom ġew ippublikati, jew patenti jew mudelli rreġistrati kklassifikati għal raġunijiet ta’ difiża, jiġu utilizzati kif mhux xieraq jew issir taf bihom parti terza mhux awtorizzata bħala riżultat ta’ komunikazzjoni lill-Kummissjoni, il-Komunità għandha tħallas kumpens għall-ħsara li tkun sofriet il-persuna kkonċernata.

Fil-każ ta’ persuni bħal dawn li jkollhom id-dritt li jieħdu azzjoni kontra partijiet terzi, il-Komunità għandha, mingħajr preġudizzju għat-talbiet tagħha kontra l-awtur tal-ħsara, tkun surrogata fid-drittijiet ta’ dawk il-persuni sal-limiti tal-kumpens għall-ħsara. Id-dritt tal-Komunità nnifisha li tibda azzjoni kontra l-awtur tal-ħsara, skond id-disposizzjonijiet ġenerali eżistenti, m’għandux ikun milqut.

Artikolu 29

Kull ftehim jew kuntratt għall-iskambju ta’ l-informazjoni xjentifika jew industrijali dwar materji nukleari bejn Stati Membri, persuna jew intrapriża u xi parti terza, organizzazzjoni nternazzjonali jew ċittadin ta’ pajjiż terz għandu, jekk ikun jeħtieġ il-firma ta’ Stat li jeżerċita s-sovranità tiegħu, għandu jkun konkluż mill-Kummissjoni.

B’dana kollu, il-Kummissjoni tista’, b’dawk il-kondizzjonijiet li hi tħoss li jkunu xierqa, tawtorizza Stat Membru jew persuna jew impriża li tikkonkludi ftehim bħal dak, suġġett għall-applikazzjoni tad-disposizzjonijiet ta’ l-Artikoli 103 u 104.

KAPITOLU 3

Protezzjoni tas-saħħa

Artikolu 30

Għandhom ikunu stabbiliti fil-Komunità normi bażiċi għall-protezzjoni tas-saħħa tal-ħaddiema u tal-pubbliku ġenerali kontra l-perikoli li jinħolqu minn radjazzjoni jonizzanti.

Il-frażi “normi bażiċi” għandha tfisser:

(a)	id-dożi massimi kompatibbli ma’ sigurtà adekwata;

(b)	il-grad massimu permissibli ta’ l-esposizzjoni u kontaminazjoni; u

(c)	il-prinċipji fundamentali li jirregolaw is-superviżjoni medika tal-ħaddiema.

Artikolu 31

Il-Kummissjoni għandha tipprepara n-normi bażiċi wara li tieħu l-opinjoni ta’ grupp ta’ l-awtoritajiet maħtura mill-Kumitat Xjentifiku u Tekniku minn fost l-esperti xjentifiċi, speċjalment esperti tas-saħħa pubblika, mill-Istati Membri. Il-Kummissjoni għandha titlob l-opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali dwar in-normi bażiċi hekk imħejjija.

Wara li jikkonsulta l-Parlament Ewropew, il-Kunsill li jaġixxi permezz ta’ vot b’ maġġoranza kkwalifikata, fuq proposta mill-Kummissjoni li titrażmetti l-opinjonijiet li tkun irċeviet mill-Kumitati, għandha tistabbilixxi n-normi bażiċi.

Artikolu 32

Fuq talba tal-Kummissjoni jew ta’ Stat Membru, in-normi bażiċi jistgħu jiġu riveduti jew issuplimentati skond il-proċedura stabbilita fl-Artikolu 31.

Il-Kummissjoni tkun marbuta li teżamina talba bħal din magħmula minn Stat Membru.

Artikolu 33

Kull Stat Membru għandu jdaħħal id-disposizzjonijiet leġislattivi u amministrattivi meħtieġa biex jassiguraw konformità man-normi bażiċi kif stabbiliti u għandu jieħu l-miżuri meħtiega f’dak li għandu x’jaqsam mat-tagħlim, l-edukazzjoni u t-taħriġ professjonali.

Il-Kummissjoni għandha tagħmel rakkomandazzjonijiet biex tassigura li jkunu armonizzati id-disposizzjonijiet applikabbli f’dan ir-rigward fl-Istati Membri.

Għal dan l-iskop l-Istati Membri għandhom jikkomunikaw lill-Kummissjoni dawk id-disposizzjonijiet kollha applikabbli mad-dħul fl-effett ta’ dan it-Trattat u ta’ abbozzi sussegwenti ta’ disposizzjonijiet ta’ l-istess natura.

Kull rakkomandazjoni mill-Kummissjoni f’dak li għandu x’jaqsam ma’ abbozzi ta’ disposizzjonijiet għandha ssir fit-terminu ta’ tlett xhur mid-data tal-komunikazzjoni.

Artikolu 34

Kull Stat Membru li fit-territorju tiegħu jinżammu esperimenti ta’ natura partikolarment perikoluża għandu jieħu prekawzjonijiet addizzjonali dwar is-saħħa u fir-rigward tagħhom għandu l-ewwel jieħu l-opinjoni tal-Kummissjoni.

Meta dawn l-esperimenti aktarx li jaffettwaw it-territorji ta’ Stati Membri oħra, ikun meħtieġ il-kunsens tal-Kummissjoni.

Artikolu 35

Kull Stat Membru għandu jistabilixxi l-faċilitajiet meħtieġa għall-kontroll permanenti tal-livelli ta’ radjo-attività fl-atmosfera, fl-ilma u fil-ħamrija u għall-kontroll tal-konformità man-normi bażiċi.

Il-Kummissjoni għandu jkollha d-dritt ta’ l-aċċess għall-faċilitajiet ta’ kontroll bħal dawn u tista’ twettaq provi dwar l-operat u l-effiċjenza tagħhom.

Artikolu 36

L-awtoritajiet kompetenti għandhom jirrapportaw regolarment lill-Kummissjoni dwar il-kontroll previst fl-Artikolu 35, sabiex il-Kummissjoni tkun tista’ tinżamm infurmata bil-livell ta’ radjo-attività li aktarx jaffetwa lill-popolazzjoni.

Artikolu 37

Kull Stat Membru għandu jissottometti lill-Kummissjoni informazzjoni ġenerali suffiċjenti dwar kull pjan għar-rimi u l-iskart radjoattiv biex iqiegħed lill-Kummissjoni fil-pożizzjoni li tistabilixxi jekk l-implementazzjoni ta’ dak il-pjan tkunx aktarx tinvolvi l-kontaminazzjoni radjo-attiva ta’ l-ilma, tal-ħamrija jew ta’ l-atmosfera ta’ xi Stat Membru ieħor.

Il-Kummissjoni, wara li tikkonsulta l-grupp ta’ esperti li hemm referenza għalihom fl-Artikolu 31, għandha tagħti l-opinjoni dwar il-pjan fit-terminu ta’ sitt xhur.

Artikolu 38

Il-Kummissjoni għandha tagħmel rakkomandazzjonijiet lill-Istati Membri rigward il-livell ta’ radjo-attività ta’ l-atmosfera, l-ilma jew il-ħamrija.

Fil-każ ta’ urġenza, il-Kummissjoni għandha toħroġ direttivi li jobbligaw lill-Istat Membru interessat li jieħu f' terminu stabbilit mill-Kummissjoni il-miżuri kollha meħtieġa biex ma jħallix li n-normi bażiċi jiġu maqbuża u biex jassigura l-osservanza tad-disposizzjonijiet applikabbli.

Jekk dan l-Istat ma jikkonformax ruħu mad-direttiva tal-Kummissjoni fit-terminu preskritt, il-Kummissjoni jew xi Stat Membru kkonċernat jistgħu, indipendentement mid-disposizzjonijiet ta’ l-Artikoli 258 u 259 tat-Trattat dwar il-Funzjonament ta’ l-Unjoni Ewropea, jirreferi l-materja immedjatament lill-Qorti tal-Ġustizzja ta’ l-Unjoni Ewropea.

Artikolu 39

Il-Kummissjoni għandha twaqqaf fi ħdan iċ-Ċentru għal Riċerka Nukleari konġunt, malajr kemm jista’ jkun malli dan ikun ġie mwaqqaf, taqsima għad-dokumentazjoni u studju dwar il-protezzjoni tas-saħħa.

Għandu jkun id-dover partikolari ta’ din it-taqsima li tiġbor id-dokumentazjoni u l-informazzjoni meħtieġa skond l-Artikoli 33, 36 u 37 u biex tgħin lill-Kummissjoni fit-twettiq tal-kompiti mogħtija lilha bid-disposizzjonijiet ta’ dan il-Kapitolu.

KAPITOLU 4

Investiment

Artikolu 40

Sabiex tistimula l-inizjattiva ta’ persuni u impriżi u biex tiffaċilita l-iżvilupp koordinat ta’ l-investiment minnhom fil-qasam nukleari, il-Kummissjoni għandha perjodikament tippubblika programmi li jindikaw, b'mod partikolari, il-miri tal-produzzjoni għall-enerġija nukleari u tat-tipi varji ta’ investiment meħtieġ biex dawn jintlaħqu.

Il-Kummissjoni għandha titlob l-opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali dwar programmi bħal dawn qabel il-publikazzjoni tagħhom.

Artikolu 41

Persuni jew intrapriżi konnessi mal-friegħi ta’ l-industrija indikati fl-Anness II ta’ dan it-Trattat għandhom jikkomunikaw lill-Kummissjoni l-proġetti ta’ investiment li għandhom x’jaqsmu ma’ faċilitajiet ġodda, tibdil jew konverżjoni li jikkorrispondu kwantu għal tip jew daqs mal-kriterji stabbiliti mill-Kunsill, li jaġixxi fuq proposta tal-Kummissjoni.

Il-lista tal-friegħi ta’ l-industrija li hemm referenza għalihom hawn fuq tista’ tkun emendata mill-Kunsill, li jaġixxi permezz ta’ vot ta’ maġġoranza kkwalifikata fuq proposta tal-Kummissjoni, li qabel għandha titlob l-opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali.

Artikolu 42

Il-proġetti li hemm referenza għalihom fl-Artikolu 41 għandhom ikunu kkomunikati lill-Kummissjoni u, għall-iskopijiet ta’ l-informazzjoni, lill-Istat Membru kkonċernat, mhux aktar tard minn tlett xhur qabel il-konklużjoni ta’ l-ewwel kuntratti mal-fornituri jew, jekk ix-xogħol ikun ser jitwettaq mill-intrapriża nnifisha bil-mezzi tagħha, minn tlett xhur qabel jibda dak ix-xogħol.

Il-Kunsill li jaġixxi fuq proposta mill-Kummissjoni, jista' jvarja dan it-terminu ta’ żmien.

Artikolu 43

Il-Kummissjoni għandha tiddiskuti ma’ persuni jew impriżi l-aspetti kollha ta’ xi proġetti ta’ l-investiment li għandhom x’jaqsmu ma’ l-iskopijiet ta’ dan it-Trattat.

Il-Kummissjoni għandha tikkomunika l-opinjonijiet tagħha lill-Istati Membri kkonċernati.

Artikolu 44

Bil-ftehim ma’ l-Istati Membri, persuni jew impriżi kkonċernati, il-Kummissjoni tista’ tagħmel pubbliċi xi proġetti ta’ l-investiment ikkomunikati lilha.

KAPITOLU 5

Intrapriżi konġunti

Artikolu 45

Impriżi ta’ importanza eċċezjonali għall-iżvilupp ta’ l-industrija nukleari fil-Komunità jistgħu jkunu stabbiliti bħala Intrapriżi Konġunti fit-tifsira ta’ dan it-Trattat u skond id-disposizzjonijiet ta’ l-Artikoli li ġejjin.

Artikolu 46

1.   Kull proġett biex tkun stabbilita Intrapriża Konġunta, sew jekk joriġina mill-Kummissjoni, sew minn Stat Membru u sew minn xi sorsi oħra, għandu jkun is-suġġett ta’ nkjesta mill-Kummissjoni.

Għal dan l-iskop, il-Kummissjoni għandha tikkonsulta l-Istati Membri u kwalunkwe korp pubbliku jew privat li hi tikkonsidra li aktarx li jipprovdu informazzjoni utili.

2.   Il-Kummissjoni għandha tittrasmetti lill-Kunsill kwalunkwe proġett għat-twaqqif ta’ Intrapriża Konġunta, flimkien ma’ l-opinjoni motivata tagħha dwar dan.

Jekk il-Kummissjoni tagħti opinjoni favorevoli rigward il-ħtieġa ta’ l-Intrapriża Konġunta proposta, hi għandha tissottometti proposti lill-Kunsill fuq dawn il-punti li ġejjin:

(a)	il-lokalità ta’ l-impjant;

(b)	l-istatuti;

(c)	il-volum u l-iskeda tal-finanzjament;

(d)	il-possibiltà ta’ parteċipazzjoni mill-Komunità fil-finanzjament ta’ l-Intrapriża Konġunta;

(e)	il-possibiltà ta’ parteċipazzjoni minn pajjiż terz, organizzazzjoni internazzjonali jew xi ċittadin ta’ pajjiż terz, fil-finanzjament jew l-amministrazjoni ta’ l-Intrapriża Konġunta; u

(f)	l-għoti tal-vantaġġi kollha jew uħud minnhom kif indikat fl-Anness III ta’ dan it-Trattat.

Il-Kummissjoni għandha tehmeż rapport dettaljat dwar il-proġett kollu kemm hu.

Artikolu 47

Meta l-materja tkun ġiet riferita lilu mill-Kummissjoni, il-Kunsill jista’ jitlob lill-Kummissjoni li tissuplixxi informazzjoni addizzjonali jew li twettaq inkjesti addizzjonali skond ma’ l-Kunsill iħoss li jkunu meħtieġa.

Jekk il-Kunsill, li jaġixxi b’vot ta’ maġġoranza kkwalifikata, jikkonsidra proġett li jkun trasmess mill-Kummissjoni b’opinjoni sfavorevoli, għandu b'dana kollu jitwettaq, il-Kummissjoni għandha tissottometti lill-Kunsill il-proposti u r-rapport dettaljat li hemm referenza għalihom fl-Artikolu 46.

Fil-każ ta’ opinjoni favorevoli mill-Kummissjoni jew fil-każ li hemm referenza għalih fil-paragrafu preċedenti, il-Kunsill għandu jaġixxi permezz ta’ vot b’maġġoranza kkwalifikata fuq kull waħda mill-proposti tal-Kummissjoni.

B’dana kollu, il-Kunsill għandu jaġixxi b’vot unanimu f’dak li għandi x’jaqsam ma’:

(a)	parteċipazzjoni mill-Komunità fil-finanzjament ta’ l-Intrapriża Konġunta;

(b)	parteċipazzjoni minn pajjiż terz, organizzazzjoni internazzjonali jew xi ċittadin ta’ pajjiż terz, fil-finanzjament jew l-amministrazjoni ta’ l-Intrapriża Konġunta.

Artikolu 48

Il-Kunsill li jaġixxi permezz ta’ vot unanimu fuq proposta mill-Kummissjoni, jista’ jiddikjara applikabbli għal kull Intrapriża Konġunta il-vantaġġi kollha jew uħud minnhom li huma indikati fl-Anness III ta’ dan it-Trattat; l-Istati Membri għandhom jassiguraw l-applikazzjoni ta’ vantaġġi bħal dawn sal-limiti li jikkonċernaw kull Stat.

Il-Kunsill jista’, skond l-istess proċedura, jistabbilixxi l-kondizzjonijiet li bihom l-għoti ta’ vantaġġi bħal dawn għandu jkun irregolat.

Artikolu 49

Il-kostituzzjoni ta’ Intrapriżi Konġunti għandha tirriżulta minn deċiżjoni tal-Kunsill.

Kull Intrapriża Konġunta jkollha personalità ġuridika.

Kull Intrapriża Konġunta, f’kull Stat Membru, għandha tgawdi l-aqwa estensjoni ta’ kapaċità ġuridika kif igawdu persuni ġuridiċi skond il-leġislazzjoni nazzjonali rispettiva tagħhom; tista’, partikolarment, takkwista u titrasferixxi il-proprjetà immobbli u mobbli u tista’ tiehu passi legali kif ukoll jistgħu jittieħdu passi legali kontra tagħha personalment.

Salva kull disposizzjoni mod ieħor f’dan it-Trattat jew fl-Istatuti tagħhom, kull Intrapriża Konġunta għandha tkun suġġetta għar-regoli li huma applikabbli għall-impriżi industrijali jew kummerċjali; l-istatuti jistgħu jagħmlu referenza sussidjarjament għall-leġislazzjoni nazzjonali ta’ l-Istati Membri.

Il-litigazzjoni dwar Intrapriżi Konġunti għandha tkun ittrattata mill-qrati jew tribunali nazzjonali kompetenti, salvi l-poteri mogħtija lill-Qorti tal-Ġustizzja ta’ l-Unjoni Ewropea b'dan it-Trattat.

Artikolu 50

Kull emendi meħtieġa għall-istatuti ta’ Intrapriżi Konġunti għandha ssir skond id-disposizzjonijiet partikolari stabbiliti għal dak l-iskop fl-imsemmija statuti.

B’dana kollu, emendi bħal dawn m’għandhomx jidħlu fis-seħħ qabel ma jirċievu l-approvazzjoni tal-Kunsill li jaġixxi fuq proposta tal-Kummissjoni skond l-istess disposizzjonijiet kif inhuma stabbiliti fl-Artikolu 47.

Artikolu 51

Il-Kummissjoni għandha, qabel ma twaqqaf il-korpi nkarigati li joperaw l-Intrapriżi Konġunti, tassigura t-twettiq tad-deċiżjonijiet kollha tal-Kunsill li jikkonċernaw il-kostituzzjoni ta’impriżi bħal dawn.

KAPITOLU 6

Fornituri

Artikolu 52

1.   Il-fornimenti tal-minerali, tal-materjali primi u tal-materjali speċjali fissili għandhom, skond id-disposizzjonijiet ta’ dan il-Kapitolu, jkunu assigurati fuq il-prinċipju ta’ l-aċċess ugwali għal riżorsi u skond strateġija ta’ fornimenti komuni.

2.   Għan dan l-iskop u skond id-disposizzjonijiet stabbiliti f’dan il-Kapitolu:

(a)	il-prattiċi kollha immirati biex jassiguraw pożizzjoni privileġġata għal ċertu użu għandhom ikunu pprojibiti;

(b)

Għandha tkun imwaqqfa aġenzija, li jkollha d-dritt ta’ għażla fuq il-minerali kollha, materji primi u materjali speċjali fissili prodotti fit-territorji ta’ l-Istati Membri u li jkollha dritt esklusiv li tiffinaliżża kuntratti li għandhom x’jaqsmu mal-fornimenti ta’ minerali, materi primi u materjali speċjali fissibili li jkunu ġejjin minn gewwa jew minn barra l-Komunità.

L-Aġenzija m’għandiex tagħmel diskriminazzjoni bejn l-utenti li tkun ibbażata fuq l-użu li dawn ikollhom l-intenzjoni li jgħamlu mill-fornimenti mitluba sakemm użu bħal dan ma jkunx illegali jew jinstab li jkun kontra l-kondizzjonijiet stabbiliti mill-fornituri barra mill-Komunità f’dak li għandu x’jaqsam mal-konsenja partikolari kkonċernata.

Sezzjoni 1

L-Aġenzija

Artikolu 53

L-Aġenzija għandha tkun taħt il-kontroll tal-Kummissjoni li għandha toħorġilha direttivi, teżerċita d-dritt tal-veto fuq id-deċiżjonijiet tagħha u taħtar id-Direttur Ġenerali u d-Deputat Direttur Ġenerali tagħha.

Xi att mill-Aġenzija, sew jekk impliċitu sew espliċitu, fl-eżerċizzju tad-drittijiet tagħha ta’ għażla jew fid-dritt esklussiv tagħha li tiffinalizza kuntratti, jista’ jkun riferut, mill-partijiet ikkonċernati, lill-Kummisjoni li għandha, fit-terminu ta’ xahar, tieħu deċiżjoni dwar dan.

Artikolu 54

L-Aġenzija għandu jkollha personalità ġuridika w awtonomija finanzjarja.

Il-Kunsill, li jaġixxi permezz ta’ vot b’maġġoranza kkwalifikata fuq proposta tal-Kummissjoni, għandu jistabilixxi l-Istatut ta’ l-Aġenzija.

Dan l-Istatut għandu jkun rivedut skond l-istess proċedura.

L-Istatut għandu jiffissa l-kapital ta’ l-Aġenzija u l-kondizzjonijiet tas-sottoskrizzjoni. Il-maġġoranza tal-ishma għandha fi kwalunkwe każ tkun tal-Komunità u ta’ l-Istati Membri. L-allokazzjoni ta’ l-ishma għandha tkun stabbilita bi ftehim bejn l-Istati Membri.

L-Istatut għandu jiffissa il-partikolaritajiet ta’ l-amministrazjoni kommerċjali ta’ l-Aġenzija. L-Istatut jista’ jipprovdi għall-pagament ta’ taxxa fuq transazzjonijiet maħsubha biex tkopri l-ispejjeż ta’ ġestjoni ta’ l-Aġenzija.

Artikolu 55

L-Istati Membri għandhom jikkomunikaw jew jaraw li tkun ikkomunikata lill-Aġenzija, l-informazjojni kollha meħtieġa sabiex din teżerċita d-dritt tal-għażla u d-dritt esklusiv li tikkonkludi kuntratti ta’ fornimenti.

Artikolu 56

L-Istati Membri għandhom jiggarantixxu l-eżerċizju ħieles, fit-territorji tagħhom, tal-funzjonijiet ta’ l-Aġenzija.

L-Istati Membri jistgħu jwaqqfu korp kompetenti wieħed jew aktar biex jirrapreżenta il-produtturi u l-utenti fit-territorji mhux Ewropej taħt il-ġurisdizzjoni tagħhom f’dak li għandu x’jaqsam man-negozju ta’ dawn il-produtturi jew utenti ma’ l-Aġenzija.

Sezzjoni 2

Il-Minerali, il-Materji Primi u l-Materjali Speċjali Fissili li jkunu ġejjin minn ġewwa l-Komunità

Artikolu 57

1.   Id-dritt ta’ l-għażla ta’ l-Aġenzija għandu jkopri:

(a)	l-akkwist ta’ drittijiet ta’ l-utenti u tal-konsumaturi f’dak li għandu x’jaqsam ma’ materjali li jkunu l-proprjetà tal-Komunità skond id-disposizzjonijiet ta’ Kapitolu VIII;

(b)	l-akkwist ta’ drittijiet ta’ proprjetà fil-każijiet l-oħrajn kollha.

2.   L-Aġenzija għandha teżerċita id-dritt ta’ l-għażla billi tikkonkludi kuntratti ma’ produtturi ta’ minerali, materi primi u materjali speċjali fissili.

Salv id-disposizzjonijiet ta’ l-Artikoli 58, 62 u 63, kull produttur għandu joffri lill-Aġenzija, qabel ma’ jagħmel użu, jittrasferixxi jew jaħżen minerali, materji primi jew materjali speċjali fissili li hu jkun ipproduċa fit-terrirorji ta’ Stati Membri.

Artikolu 58

Meta produttur iwettaq diversi stadji ta’ produzzjoni mill-estrazzjoni tal-mineral sa, u inkluża, l-produzzjoni tal-metall, hu għandu joffri l-prodott tiegħu lill-Aġenzija fi stadju kwalunkwe tal-produzzjoni kif magħżul minnu.

L-istess disposizzjoni għandha tapplika għall-intrapriżi li jkollhom rabta ma’ xulxin, basta li rabta bħal din tkun ġiet innotifikata kif xieraq lill-Kummissjoni u diskussa magħha skond il-proċedura stabbilita fl-Artikoli 43 u 44.

Artikolu 59

Jekk l-Aġenzija ma teżerċitax id-dritt tagħha ta’ għażla dwar il-produzzjoni kollha jew parti minnha li jkun għamel il-produttur, dan ta’ l-aħħar:

(a)	jista’ jjipproċesa l-minerali, il-materji primi jew il-materjali speċjali fissili, bil-meżżi tiegħu stess jew permezz ta’ sub-kuntrattur, basta li hu joffri lill-Aġenzija il-prodott ta’ proċess bħal dan; u

(b)

għandu jkun awtoriżżat b’deċiżjoni mill-Kummissjoni li jiddisponi mill-produzzjoni tiegħu disponibbli 'il barra mill-Komunità, basta li hu joffri dawn b’kondizzjonijiet mhux iktar favorevoli minn dawk ta’ l-offerti preċedenti tiegħu lill-Aġenzija. B’dana kollu, l-esportazzjoni ta’ materjali speċjali fissili tista’ skond id-disposizzjonijiet ta’ l-Artikolu 62, titwettaq biss mill-Aġenzija.

Il-Kummissjoni ma tistax tagħti l-awtorizzazzjoni li hemm referenza għaliha hawn fuq jekk il-persuna li lilha tkun sejra ssir il-konsenja ma toffrix il-garanziji kollha possibli li l-interessi ġenerali tal-Komunità jkunu rrispettati, jew li t-termini u l-kondizzjonijiet tal-kuntratti kkonċernati ma jkunux kontra l-iskopijiet ta’ dan it-Trattat.

Artikolu 60

L-utenti potenzjali għandhom perjodikament, jinfurmaw lill-Aġenzija bil-ħtiġijiet tagħhom f’dak li għandu x’jaqsam ma’ fornimenti, jispeċifikaw il-kwantitajiet, il-proprjetajiet fiżiċi u kimiċi, il-post tal-oriġini, l-użu propost, id-dati tal-fornimenti u l-kondizzjonijiet tal-prezzijiet li għandhom ikunu nklużi fil-modalitajiet u l-kondizzjonijiet tal-kuntratti tal-fornitura proposta.

L-istess, produtturi għandhom jinfurmaw lill-Aġenzija bl-offerti li huma jkunu f’qagħda li jagħmlu, flimkien ma’ partikularitajiet sħaħ, inklużi t-tul tal-kuntratt kif ikun meħtieġ biex jippermettilhom li jħejju l-programmi tagħhom tal-produzzjoni. It-tul ta’ kuntratti bħal dawn m’għandux, ħlief bi ftehim mal-Kummissjoni, jeċċedi perjodu ta’ għaxar snin.

L-Aġenzija għandha tinforma lil utenti kollha potenzjali bl-offerti u l-volum tat-talbiet li tkun irċeviet hi u għandha tistiedenhom li jippreżentaw l-ordnijiet tagħhom sa data partikolari.

L-Aġenzija għandha, wara li tirċievi ordnijiet bħal dawn, tgħarraf il-kondizzjonijiet li bihom jistgħu jitwettqu.

Jekk l-Aġenzija ma tkunx tista’ kompletament twettaq l-ordnijiet li tirċievi, għandha, f’dak li għandu x’jaqsam ma’ kull offerta, talloka l-fornimenti li jkunu disponibbli fuq bażi pro rata ta’ l-ordnijiet, skond id-disposizzjonijiet ta’ l-Artikoli 68 u 69.

Ir-Regolament ta’ l-Aġenzija, li għandhom ikunu sottomessi lill-Kummissjoni għall-approvazjoni, għandhom jiddeterminaw il-manjiera offerti w talbiet għandhom ikunu pparagunati.

Artikolu 61

L-Aġenzija għandha twettaq kull ordni li tirċievi sakemm ma jkunx hemm xi ostakoli legali jew materjali għat-twettiq tagħha.

L-Aġenzija tista’, salva il-konformità mad-disposizzjonijiet ta’ l-Artikolu 52, tobbliga lil dawk lill-utenti xierqa bil-quddiem malli l-kuntratt ikun iffinaliżżat, kemm bħala garanzija u kemm sabiex tiffaċilita dawk l-obbligi fit-tul tagħha lejn produtturi skond ma jkun meħtieġ għall-eżekuzjoni ta’ l-ordni.

Artikolu 62

1.   L-Aġenzija għandha teżerċita id-dritt tagħha ta’ l-għażla dwar materjali speċjali fissili li jkunu prodotti fit-territorji ta’ Stati Membri sabiex:

(a)	tilħaq it-talbiet ta’ l-utenti fil-Komunità skond id-disposizzjonijiet esiġiti fl-Artikolu 60;

(b)	tibni l-ħażniet tagħha ta’ materjali bħal dawk; jew

(c)	tesporta materjali bħal dawk kif soġġetta għall-awtorizzazzjoni tal-Kummissjoni li għandha tikkonforma mad-disposizzjonijiet tat-tieni sub-paragrafu ta’ l-Artikolu 59(b).

2.   B’dana kollu, waqt li jibqgħu suġġetti għad-disposizzjonijiet tal-Kapitolu 7, dawn il-materjali u r-residwi fertili tagħhom għandhom jitħallew fil-pussess tal-produttur, sabiex dan ta’ l-aħħar ikun jista':

(a)	jaħżinhom bl-awtorizzazzjoni ta’ l-Aġenzija; jew

(b)	jużahom fil-limiti tal-ħtiġijiet tiegħu; jew

(c)

jagħmilhom disponibbli, fil-limiti tal-ħtiġijiet tiegħu, lill-intrapriżi fil-Komunità li jkollhom rabtiet diretti miegħu għall-iskop li jitwettaq programm li għandu jkun ikkomunikat lill-Kummissjsoni; basta li rabtiet bħal dawn ma jkunux, bl-intenzjoni jew bil-fatti, jirrestrinġu l-produzzjoni, l-iżvilupp tekniku jew l-investiment, jew joħolqu inugwiljanzi mhux xierqa bejn l-utenti fil-Komunità.

3.   Id-disposizzjonijiet ta’ l-Artikolu 89(1)(a), għandhom ikunu applikabbli għall-materjali speċjali fissili pprodotti fit-territorji ta’ Stati Membri li fir-rigward tagħhom l-Aġenzija ma tkunx eżerċitat id-dritt tagħha ta’ l-għażla.

Artikolu 63

Il-minerali, materji primi jew materjali speċjali fissili prodotti minn Intrapriżi Konġunti għandhom ikunu allokati lill-utenti skond ir-regoli statutorji jew konvenzjonali li jirregolaw Intrapriżi bħal dawn.

Sezzjoni 3

Il-Minerali, il-Materji Primi u l-Materjali Speċjali Fissili li jkunu ġejjin minn barra l-Komunità

Artikolu 64

Meta l-Aġenzija taġixxi fil-qafas ta’ xi ftehim li jseħħ bejn il-Komunità u pajjiż terz jew organizzazzjoni internazzjonali, għandha, salvi l-eċċezzjonijiet li hemm previsti f’dan it-Trattat, ikollha dritt esklusiv li tikkonkludi ftehim jew konvenzjoni li jkollhom bħala l-objettiv prinċipali il-forniment ta’ minerali, materji primii jew materjali speċjali fissili li jkun ġejjin minn barra l-Komunità.

Artikolu 65

Id-disposizzjonijiet ta’ l-Artikolu 60 japplikaw għat-talbiet minn utenti li jidħlu f’kuntratti bejn utenti u l-Aġenzija rigward il-fornimenti ta’ minerali, materji primi u materjali speċjali fissili li jkunu ġejjin minn barra mill-Komunità.

B’dana kollu, l-Aġenzija tista tiddeċiedi dwar l-oriġini ġeografiku tal-forniment basta li meta tagħmel hekk tassigura għall-utenti, kondizzjonijiet li jkunu mill-anqas daqstant favorevoli daqs dawk indikati fl-ordni ta’ l-utent.

Artikolu 66

Meta l-Kummissjoni ssib, fuq applikazjoni mingħand l-utenti, li l-Aġenzija ma tkunx tista’, f'terminu raġjonevoli, tissodisfa parti jew l-ordni kollha għall-fornimenti jew li tkun tista’ biss twettaqha bi prezz eċċessiv, l-utenti ikollhom id-dritt li jikkonkludu kuntratti direttament għall-fornimenti li jkunu ġejjin minn barra mill-Komunità, basta li kuntratti bħal dawn ikunu sostanzjalment jaqblu mal-ħtiġijiet tagħhom kif speċifikati fl-ordni tagħhom.

Dritt bħal dan għandu jkun mogħti għal terminu ta’ sena u jkun jista’ jiġi mġedded meta s-sitwazzjoni li oriġinalment tkun iġġustifikat l-għoti ta’ dritt bħal dan tibqa teżisti.

L-utenti li japprofittaw irwieħom mid-dritt previst f’dan l-Artikolu għandhom jikkomunikaw lill-Kummissjoni il-kuntratti diretti proposti. Il-Kummissjoni tista’, f'terminu ta’ xahar, topponi għall-konklużjoni ta’ kuntratti bħal dawn jekk dawn ikunu kontra l-iskopijiet ta’ dan it-Trattat.

Sezzjoni 4

Il-Prezzijiet

Artikolu 67

Salvi l-eċċezzjonijiet previsti f’dan it-Trattat, prezzijiet għandhom ikunu riżultat tal-konfront bejn l-offerta u d-domanda, skond id-disposizzjonijiet stabbiliti fl-Artikolu 60; Stati Membri ma jistgħux, permezz ta’ regolamenti nazzjonali, jiksru dawn id-disposizzjonijiet.

Artikolu 68

Il-manipulazzjonijiet kollha tal-prezzijiet maħsuba biex jassiguraw posizzjoni priviliġġata għall-uħud mill- utenti, li jkunu kuntrarji għall-prinċipju ta’ l-aċċess ugwali kif previst b'dan il-Kapitolu, għandhom ikunu pprojbiti.

Jekk l-Aġenzija ssib li xi prattiċi bħal dawn ikunu jeżistu, hi għandha tagħmel rapport dwarhom lill-Kummissjoni.

Jekk il-Kummissjoni tikkonsidra li l-konstatazzjoni ta’ l-Aġenzija tkun ġusta, tista’, fil-każ ta’ offerti kontestati, traġġa' lura l-prezzijiet lejn livell kompatibbli mal-prinċipju ta’ l-aċċess ugwali.

Artikolu 69

Il-Kunsill jista’ jiffissa prezzijiet, billi jaġixxi b’vot unanimu fuq proposta tal-Kummissjoni.

Meta l-Aġenzija, fl-applikazzjoni tad-disposizzjonijiet ta’ l-Artikolu 60, tiddetermina l-kondizzjonijiet li bihom l-ordnijiet jistgħu jkunu mwettqa, hi tista’ tipproponi aġġustamenti għal uħud mill-utenti li jkunu għamlu ordnijiet lilha.

Sezzjoni 5

Disposizzjonijiet dwar il-Politika tal-Forniment

Artikolu 70

Il-Kummissjoni tista’, fil-limiti stabbiliti fl-estimi tal-Komunità, tipparteċipa finanzjarjament, bil-kondizzjonijiet iffissati minnha, f'xi attivitajiet ta’ prospezzjoni fit-territorji ta’ l-Istati Membri.

Il-Kummissjoni tista’ tagħmel rakkomandazzjonijiet lill-Istati Membri bl-iskop li tiżviluppa l-prospezzjoni għal u l-isfruttament ta’ depositi minerali.

Stati Membri għandhom jissottomettu kull sena lill-Kummissjoni rapport dwar l-iżvilupp ta’ prospezzjoni u produzzjoni, dwar riservi probabbli u dwar investiment fil-minieri attwali jew proposti fit-territorji tagħhom. Rapporti bħal dawn għandhom ikunu sottomessi lill-Kunsill flimkien ma’ l-opinjoni tal-Kummissjoni, li għandha partikolarment tikkonċerna l-azzjoni meħudha minn Stati Membri fuq ir-rakkomandazzjonijiet magħmula lilhom skond il-paragrafu preċedenti.

Meta, fuq referenza lilu mill-Kummissjoni, il-Kunsill permezz ta’ vot b’maġġoranza kkwalifikata isib li, minkejja li l-possibilitajiet ta’ estrazzjoni jkunu jidhru bħala ekonomikament ġustifikabbli fuq bażi fit-tul, il-miżuri meħudha għall-prospezzjoni u ż-żieda fl-isfruttament ta’ depositi minerali jibqgħu ikunu sostalzjalment inadekwati, l-Istat Membru kkonċernat għandu, sa kemm ma jkunx ikkorreġa dan l-istat ta’ fatt, jkun meqjus li irrinunzja, kemm għalih innifsu u wkoll għaċ-ċittadini tiegħu, għad-dritt ta’ l-aċċess ugwali għar-riżorsi oħra bħal dawn fil-Komunità.

Artikolu 71

Il-Kummissjoni għandha tgħamel ir-rakkomandazzjonijiet approprijati lill-Istati Membri f’dak li għandu x’jaqsam ma’ disposizzjonijiet fiskali jew minerarji.

Artikolu 72

L-Aġenzija tista’, mill-kwantitajiet disponibbli ġewwa jew barra mill-Komunità, tibni ħażniet kummerċjali meħtieġa li jiffaċilitaw il-fornimenti tal-Komunità jew il-forniment kurrenti.

Il-Kummissjoni tista’, fejn neċessarju, tiddeċiedi li tibni ħażniet ta’ riserva. Il-kondizzjonijiet ta’ finanzjament ta’ ħażniet bħal dawn jeħtieġu l-approvazjoni tal-Kunsill, li jaġixxi permezz ta’ vot b’maġġoranza kkwalifikata fuq proposta tal-Kummissjoni.

Sezzjoni 6

Disposizzjonijiet speċjali

Artikolu 73

Meta ftehim jew konvenzjoni bejn Stat Membru, persuna jew intrapriża, minn naħa waħda, u pajjiż terz, organizzazzjoni internazzjonali jew ċittadin ta’ pajjiż terz, minn naħa l-oħra, ikun fihom ukoll xi disposizzjonijiet li għandhom x’jaqsmu mal-forniment ta’ prodotti fil-kompetenza ta’ l-Aġenzija, għandu jkun meħtieġ il-kunsens min qabel tal-Kummissjoni għall-konklużjoni u rinnovament ta’ ftehim jew konvenzjonijiet bħal dawn sa fejn tkun konċernata il-konsenja ta’ dawn il-prodotti.

Artikolu 74

Il-Kummissjoni tista’ tagħmel eċċezzjoni mill-applikazzjoni tad-disposizzjonijiet ta’ dan il-Kapitolu, għat-trasferiment, l-importazzjoni jew l-esportazzjoni ta’ kwantitajiet hekk żgħar ta’ minerali, materji primi jew materjali fissili daqs kemm huma normalment użati fir-riċerka.

Kull trasferiment, importazzjoni jew esportazjoni effetwata bis-saħħa ta’ din id-disposizzjoni għandha tkun innotifikata lill-Aġenzija.

Artikolu 75

Id-disposizzjonijiet ta’ dan il-Kapitolu m’għandhomx ikunu applikabbli għall-intrapriżi f’dak li għandu x’jaqsam mat-trattament, it-trasformazzjoni tal-ipproċessar ta’ minerali, ta’ materji primi jew materjali speċjali fissili li jsiru bejn:

(a)	diversi persuni jew intrapriżi, f’każijiet meta l-materjali wara li jkunu ittrattati, ittrasformati jew ipproċessati jkunu ser jintbgħatu lura sussegwentament lill-persuna jew intrapriża oriġinali;

(b)	persuna jew intrapriża u organizzazzjoni internazzjonali jew ċittadin ta’ pajjiż terz, f’każijiet meta l-materjali, wara li jkunu ttrattati, ittrasformati jew ipproċessati l-barra mill-Komunità, ikunu mibgħuta lura sussegwentement lill-persuna jew intrapriża ta’ l-oriġini;

(c)

persuna jew intrapriża u organizzazzjoni internazzjonali jew ċittadin ta’ pajjiż terz, f’każijiet meta l-materjali, wara li jkunu ttrattati, ittrasformati jew ipproċessati fil-Komunità jkunu jew għandhom jintbgħatu lura sussegwentement lill-organizzazzjonijiet jew ċittadin oriġinali jew mibgħuta lil xi kunsinnatarju, ukoll il-barra mill-Komunità, li jkun ġie nnominat minn dik l-organizzazzjoni jew ċittadin.

Il-persuni jew intrapriżi kkonċernati għandhom, b’dana kollu, jinnotifikaw lill-Aġenzija bl-eżistenza ta’ l-impriżi bħal dawn u wkoll, mal-firma tal-kuntratt, bl-ammonti tal-materjali involuti. Il-Kummissjoni tista’ tagħmel oppożizzjoni għall-intrapriżi li hemm referenza għalihom fis-sub-paragrafu b) t’hawn fuq jekk hi tikkonsidra li t-trasformazzjoni jew proċessar involut ma jkunx jista jiġi mwettaq b’effiċjenza, b’sigurtà u mingħajr telf ta’ materjal għad-dettriment tal-Komunità.

Il-materjali kollha koperti b’dawn l-impriżi għandhom, sakemm ikunu fit-territorji ta’ Stati Membri, jkunu suġġetti għall-miżuri ta’ kontroll kif previst fil-Kapitolu 7. Id-disposizzjonijiet tal-Kapitolu 8 m’għandhomx ikunu applikabbli għal xi materjali speċjali fissili koperti minn impriżi li hemm referenza għalihom fis-sub-paragrafu (ċ) t’hawn fuq.

Artikolu 76

Il-Kunsill, li jaġixxi permezz ta’ vot unanimu fuq proposta tal-Kummissjoni u wara li l-Parlament Ewropew ikun ġie kkonsultat, jista’, fuq talba ta’ Stat Membru jew tal-Kummissjoni, jemenda d-disposizzjonijiet ta’ dan il-Kapitolu partikolarment fil-każ ta’ ċirkustanzi mhux mistennija li joħolqu skarzezza ġenerali. Il-Kummissjoni għandha wkoll teżamina xi talba bħal din miġjuba minn Stat Membru.

Il-Kunsill jista’, fit-terminu ta’ seba' snin wara l-1 ta’ Jannar 1958, jikkonferma dawn id-disposizzjonijiet in toto. Fin-nuqqas ta’ konferma bħal din, għandhom ikunu stabbiliti skond il-proċedura stabbilita fil-paragrafu preċedenti disposizzjonijiet ġodda li jittrattaw mill-materja suġġett ta’ dan il-Kapitolu.

KAPITOLU 7

Kontroll tas-sigurtà

Artikolu 77

Fil-qafas ta’ dan il-Kapitolu, il-Kummissjoni għandha tassigura li fit-territorji ta’ l-Istati Membri:

(a)	minerali, materji primi u materjali speċjali fissili ma jkunux żvijati mill-użu intenzjonat tagħhom bħalma dikjarat mill-utenti;

(b)	id-disposizzjonijiet li jirrigwardaw il-fornimenti u l-obbligi speċjali dwar miżuri ta’ kontroll li l-Komunità tkun assumiet fi ftehim konkluż ma’ pajjiż terz jew ma xi organizzazzjoni internazzjonali, jkunu osservati.

Artikolu 78

Kull min iwaqqaf jew jopera xi faċilitajiet ta’ produzzjoni, separazzjoni jew użu ta’ materji primi jew materjali speċjali fissili, jew għal trattament ta’ karburanti nukleari irradjati, għandu jagħmel dikjarazzjoni lill-Kummissjoni li fiha juri l-karatteristiċi tekniċi bażiċi ta’ faċilitajiet bħal dawn sal-limitu li l-informazzjoni tkun meħtieġa għat-twettiq ta’ l-iskopijiet dikjarati fl-Artikolu 77.

Il-proċessi li għandhom ikunu wżati għal trattament kikmiku ta’ materjali irradjati, għandhom ikunu suġġetti għall-approvazjoni tal-Kummissjoni sal-limitu li jkun meħtieġ għat-twettiq ta’ l-iskopijiet dikjarati fl-Artikolu 77.

Artikolu 79

Il-Kummissjoni għandha teżiġi li jinżammu u jintwerew reġistri ta’ l-operat biex jista' ikun hemm rendikont għall-minerali, materji primi u materjali speċjali fissili użati jew prodotti. L-istess għandu jkun japplika għat-trasport ta’ materja prima u materjali speċjali fissili.

Dawk li jkunu suġġetti għall-kontroll għandhom jgħarrfu lill-awtoritajiet ta’ l-Istati Membri kkonċernati bil-komunikazzjonijiet li huma jagħmlu lill-Kummissjoni bis-saħħa ta’ l-Artikolu 78 u ta’ l-ewwel paragrafu ta’ dan l-Artikolu.

In-natura u l-iskop ta’ l-obbligi li hemm referenza għalihom fl-ewwel paragrafu ta’ dan l-Artikolu għandhom ikunu definiti b’regolamenti mħejjija mill-Kummissjoni u approvati mill-Kunsill.

Artikolu 80

Il-Kummissjoni tista’ tesiġi li xi eċċess ta’ materjali speċjali fissili rkuprati jew prodotti bħala prodott derivat li ma jkunx attwalment użat jew lest għall-użu, li jiġi depożitat għand l-Aġenzija jew f’magażinaġġ li huma jew jistgħu jkunu kkontrollati mill-Kummissjoni.

Il-materjali speċjali fissili hekk depositati għandhom, fuq talba tal-persuni kkonċernati, jingħataw lura lilhom mingħajr dewmien.

Artikolu 81

Il-Kummissjoni tista’ tibgħat spetturi fit-territorji ta’ Stati Membri. Hi għandha, qabel l-ewwel żjara ta’ spettur fit-territorji ta’ xi Stat Membru, tagħmel konsultazzjonijiet dwar iż-żjajjar futuri kollha ta’ dan l-ispettur, ma’ l-Istat Membru kkonċernat.

Malli jippreżentaw il-kredenzjali tagħhom, l-ispetturi għandhom dritt għall-aċċess il-ħin kollu fil-postijiet kollha u għall-informazzjoni u lejn persuni li, bir-raġuni tal-posizzjoni tagħhom ikunu jittrattaw materjali, apparat jew faċilitajiet suġġetti għall-kontroll previst f’dan il-Kapitolu, sal-limiti meħtieġa għall-kontroll ta’ minerali, materja prima u materjali speċjali fissili, u għall-kontroll ta’ l-osservanza ta’ Artikolu 77. L-Ispetturi nnominati mill-Kummissjoni għandhom ikunu akkompanjati minn rapreżentanti ta’ l-awtoritajiet tal-Istat ikkonċernat, jekk dak l-Istat hekk jitlob, basta li l-ispetturi ma jkunux b’hekk imdewma jew b’mod ieħor imxekkla fl-eżerċizzji tal-funzjonijiet tagħhom.

Fil-każ ta’ oppożizzjoni għal xi spezzjoni, il-Kummissjoni għandha tagħmel rikors lill-President tal-Qorti tal-Ġustizzja ta’ l-Unjoni Ewropea għal ħruġ ta’ digriet biex tiġi infurzata l-eżekuzzjoni ta’ l-ispezzjoni. Il-President tal-Qorti tal-Ġustizzja ta’ l-Unjoni Ewropea għandu jiddeċiedi f'terminu ta’ tlett ijiem.

Jekk ikun hemm xi biża ta’ dewmien, il-Kummissjoni tista’ hija nnifisha toħroġ ordni bil-miktub, fil-forma ta’ deċiżjoni, fis-sens li l-ispezzjoni għandha titwettaq. Din l-ordni għandha tkun sottomessa mingħajr dewmien lill-President tal-Qorti tal-Ġustizzja ta’ l-Unjoni Ewropea għall-approvazjoni sussegwenti.

Wara l-preżentazjoni tad-digriet jew deċiżjoni, l-awtoritajiet nazzjonali ta’ l-Istat ikkonċernat għandhom jassiguraw l-aċċess lill-ispetturi għall-postijiet imsemmija fid-digriet jew deċiżjoni.

Artikolu 82

L-ispetturi għandhom jiġu riklutati mill-Kummissjoni.

Għandhom ikollhom ir-responsabbiltà li jottjenu u jivverifikaw ir-rendikonti msemmija fl-Artikolu 79. Għandhom jagħmlu rapport dwar xi nuqqas ta’ konformità lill-Kummissjoni.

Il-Kummissjoni tista’ toħroġ direttiva li tkun tesiġi lill-Istat Membru in kwestjoni li f'terminu preskritt jieħu l-miżuri kollha meħtieġa sabiex jirrimedja in-nuqqas ta’ konformità hekk misjub u għandha tinforma lill-Kunsill b’dan.

Jekk l-Istat in kwestjoni ma jkunx konformi mad-direttiva tal-Kummissjoni fiż-żmien indikat, il-Kummissjoni jew xi Stat Membru nteressat jista’, independentament mill-Artikoli 258 u 259 tat-Trattat dwar il-Funzjonament ta’ l-Unjoni Ewropea, jirreferi l-materja immedjatament lill-Qorti tal-Ġustizzja ta’ l-Unjoni Ewropea.

Artikolu 83

1.   Fil-każ ta’ non-konformità ma’ l-obbligi imposti fuq persuni jew intrapriżi permezz tad-disposizzjonijiet ta’ dan il-Kapitolu, jistgħu jkunu mposti fuqhom pieni mill-Kummissjoni.

Dawn il-pieni, fl-ordni tal-gravità tagħhom, għandhom ikunu kif ġej:

(a)

twissija;

(b)	it-tneħħija ta’ vantaġġi speċjali, bħal ma huma finanzjament jew għajnuna teknika;

(c)	it-tqegħid tad-ditta, għal massimu ta’ erba xhur, taħt l-amministrazjoni ta’ persuna jew bord maħtur konġuntament mill-Kummissjoni u l-Istat li jkollu ġurisdizzjoni fuq dik il-persuna jew intrapriża; jew

(d)	l-irtirar sħiħ jew parzjali ta’ materji primi jew materjali speċjali fissibili.

2.   Id-Deċiżjonijiet tal-Kummissjoni li jesiġu l-forniment ta’ materja prima jew materjali speċjali fissili fl-implementazzjoni tal-paragrafu preċedenti għandhom ikollhom forza eżekuttiva. Dawn ikunu eżegwibbli fit-territorji ta’ l-Istati Membri skond id-disposizzjonijiet stabbiliti fl-Artikolu 164.

Minkejja d-disposizzjonijiet ta’ l-Artikolu 157, ir-rikorsi quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja ta’ l-Unjoni Ewropea kontra deċiżjonijiet tal-Kummissjoni li timponi xi pieni kif previst fil-paragrafu preċedenti għandhom effett li jissospendu l-eżekuzzjoni. Il-Qorti tal-Ġustizzja ta’ l-Unjoni Ewropea jista’, b’dana kollu, fuq talba tal-Kummissjoni jew ta’ xi Stat Membru nteressat, tordna li d-deċiżjoni tkun inforzata immedjatament.

Il-protezzjoni ta’ dawk li jkunu sofrew ħsara għandha tkun iggarantita bi proċedura legali xierqa.

3.   Il-Kummissjoni tista’ tagħmel rakkomandazzjonijiet lill-Istati Membri rigward liġijiet u regolament maħsuba biex jassiguraw l-osservanza fit-territorji tagħhom tal-obbligi li joħorġu mid-disposizzjonijiet ta’ dan il-Kapitolu.

4.   L-Isati Membri għandhom jassiguraw l-infurzar ta’ pieni u, fejn xieraq, li jitħallas kumpens minn dawk responsabbli għan-nuqqas ta’ konformità.

Artikolu 84

L-ebda diskriminazzjoni, fit-twettieq tal-kontroll, m'għandha ssir fuq il-bażi ta’ l-iskop li għalih minerali, materji primi u materjali speċjali fissibili jkunu intiżi.

Il-qasam ta’ l-azzjoni, il-manjera ta’ kontroll u l-poteri tal-korpi responsabbli għall-kontroll għandhom ikunu limitati għall-ħtiġijiet neċessarji biex jintlaħħqu l-iskopijiet stabbiliti f’dan il-Kapitolu.

Il-Kontroll ma jistax ikun estiż għall-materjali ntiżi għall-iskopijiet ta’ difiża li jkunu qiegħdin jiġu speċjalment ipproċessati għal dawk l-iskopijiet jew li, wara li jkunu pproċessati, ikunu, skond pjan operazzjonali, installati jew maħżuna fi stabbiliment militari.

Artikolu 85

Meta ċirkostanzi ġodda hekk jeħtieġu, il-manjiera ta’ l-applikazzjoni ta’ kontroll kif previst f’dan il-Kapitolu tista’, fuq talba ta’ Stat Membru jew tal-Kummissjoni, tkun immodifikata mill-Kunsill, li jaġixxi permezz ta’ vot unanimu fuq proposta tal-Kummissjoni u wara li l-Parlament Ewropew ikun ġie kkonsultat. Il-Kummissjoni għandha wkoll teżamina xi talba bħal din minn Stat Membru.

KAPITOLU 8

Il-proprjetà

Artikolu 86

Il-Materjali speċjali fissili ikunu l-proprjetà tal-Komunità.

Id-dritt tal-Komunità għall-proprjetà jestendi għall-materjali kollha fissili prodotti jew importati minn Stat Membru, persuna jew intrapriża u suġġetti għall-kontroll ta’ sigurtà skond il-Kapitolu 7.

Artikolu 87

Stati Membri, persuni jew intrapriżi ikollhom drittijiet l-aktar wiesgħa għall-użu u għall-konsum ta’ materjali speċjali fissibili li jkunu fil-pussess tagħhom kif xieraq, suġġetti għall-obbligazzjoniji tagħhom li jirriżultaw mid-disposizzjonijiet ta’ dan it-Trattat, partikolarment f’dak li għandu x’jaqsam mal-kontroll ta’ sigurtà, id-dritt ta’ opzjoni mogħti mill-Aġenzija u l-protezzjoni tas-saħħa.

Artikolu 88

L-Aġenzija għandha żżomm fl-isem il-Komunità kont speċjali, imsejjaħ “Il-Kont Finanzjarju tal-Materjali Speċjali Fissili”.

Artikolu 89

1.   Fil-Kont Finanzjarju tal-Materjali Speċjali Fissili:

(a)	il-valur ta’ materjali speċjali fissili mħollija jew imqiegħda għad-disposizzjoni ta’ Stat Membru jew persuna jew intrapriża benefiċjarji, għandu jkun akkreditat lill-Komunità u addebitat lil dak l-Istat Membru, persuna jew intrapriża;

(b)

il-valur ta’ materjali speċjali fissili prodotti jew importati minn Stat Membru, persuna jew intrapriża kontribwenti u li jsiru l-proprjetà tal-Komunità għandu ikun addebitat lill-Komunità, u akkreditat lil dak l-Istat, persuna jew intrapriża. Imputazzjoni simili issir meta Stat Membru, persuna jew intrapriża irodd in natura lura bl-istess tip lill-Komunità materjali speċjali fissili li qabel jkunu tħallew jew tqiegħdu għad-disposizzjoni ta’ dak l-Istat, persuna jew intrapriża.

2.   Moviment fil-valur tal-ħażniet ta’ materjali speċjali fissili għandu jiġi ttrattat b'mod fil-kontijiet illi ma jikkawżax xi telf jew qligħ lill-Komunità. Kull telf jew qligħ għandu jmur għall-pussessuri.

3.   Il-bilanċi li jirriżultaw min-negozji t’hawn fuq għandhom, fuq talba mill-kreditur, ikunu imħallsa mmedjetament.

4.   Għall-iskopijiet tal-Kapitolu preżenti, l-Aġenzija għandha titqies bħala intrapriża f’dak li għandu x’jaqsam ma’ negozji effettwati akkont proprju.

Artikolu 90

Meta ċirkostanzi ġodda hekk jenħtieġu, id-disposizzjonijiet ta’ dan il-Kapitolu li għandhom x’jaqsmu mad-dritt tal-Komunità għall-proprjetà jistgħu, fuq talba ta’ Stat Membru jew tal-Kummissjoni, jkunu mmodifikati mill-Kunsill, li jaġixxi permezz ta’ vot unanimu fuq proposta tal-Kummissjoni u wara li l-Parlament Ewropew ikun ġie kkonsultat. Il-Kummissjoni għandha teżamina kull talba bħal din magħmula minn Stat Membru.

Artikolu 91

Il-proprjetà għall-oġġetti, materjali jew assi bħal dawn li mhumiex suġġetti għal xi dritt ta’ proprjetà tal-Kummissjoni skond dan il-Kapitolu għandhom ikunu regolati skond il-leġislazzjoni ta’ kull Stat Membru.

KAPITOLU 9

Is-suq komuni nukleari

Artikolu 92

Id-disposizzjonijiet ta’ dan il-Kapitolu għandhom ikunu applikabbli għall-oġġetti u prodotti msemmija fil-listi li jidhru fl-Anness IV ta’ dan it-Trattat.

Dawn il-listi jistgħu, fuq talba tal-Kummissjoni jew minn Stat Membru, jiġu mmodifikati mill-Kunsill, li jaġixxi fuq proposta tal-Kummissjoni.

Artikolu 93

L-Istati Membri għandhom jipprojbixxu bejniethom id-dazji tad-dwana kollha ta’ l-importazzjoni u l-esportazzjoni jew dawk l-imposti li jkollhom effetti ekwivalenti u r-restrizzjonijiet kwantitattivi kollha dwar l-importazzjoni jew l-esportazzjoni, f’dak li għandu x’jaqsam ma’:

(a)	il-prodotti msemmija fil-listi A1 u A2;

(b)	il-prodotti msemmija fil-lista B sa fejn dawn ikunu suġġetti għal tariffa doganali komuni u jkunu koperti b’ċertifikat maħruġ mill-Kummissjoni fis-sens li dawn ikunu intiżi għal skopijiet nukleari.

It-Territorji extra-Ewropej taħt il-ġurisdizzjoni ta’ Stat Membru jistgħu, b’dana kollu, jibqgħu jimponu dazji fuq dawn l-importazzjoni jew l-esportazzjoni jew l-imposti li jkollhom effett ekwivalenti, meta dawn ikunu ta’ natura purament fiskali. Il-livelli jew il-metodi ta’ l-impożizzjoni ta’ dazji jew imposti bħal dawn m’għandhiex tkun tali li toħloq xi diskriminazzjoni bejn dawn l-Istati u Stati Membri oħra.

Artikolu 94 u 95

(Mħassra)

Artikolu 96

L-Istati Membri għandhom jabolixxu r-restrizzjonijiet kollha bbażati fuq ċittadinanza, li kienu saru għall-aċċess minn persuni ta’ ċittadinanza ta’ Stati Membri għall-impjieg ta’ persuni kkwalifikati fil-qasam nukleari, salvi dawk il-limitazzjonijiet li jistgħu jiġu imposti minn neċessitajiet ta’ nteress pubbliku, partikolarment fis-sigurtà pubblika u fis-saħħa pubblika.

Wara li l-Parlament Ewropew ikun ġie kkonsultat, il-Kunsill, li jaġixxi b’vot ta’ maġġoranza kkwalifikata fuq proposta tal-Kummissjoni li qabel tkun ħadet l-opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali, jista' joħroġ direttivi dwar il-mod ta’ applikazjoni ta’ dan l-Artikolu.

Artikolu 97

L-ebda restrizzjoni fuq ċittadinanza ma’ tista' tiġi applikata għall-persuni fiżiċi jew legali, sew pubbliċi jew privati, taħt il-ġurisdizzjoni ta’ Stat Membru u li jixtiequ li jipparteċipaw fil-kostruzzjoni fil-Komunità ta’ faċilitajiet nukleari ta’ karattru xjentifiku jew industrijali.

Artikolu 98

L-Istati Membri għandhom jieħdu l-miżuri kollha meħtieġa biex jiffaċilitaw il-konklużjoni ta’ kuntratti ta’ assigurazzjoni li jkopru riskji atomiċi.

Wara li l-Parlament Ewropew ikun ġie kkonsultat, il-Kunsill, li jaġixxi b’vot ta’ maġġoranza kkwalifikata fuq proposta tal-Kummissjoni li qabel tkun ħadet l-opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali, jista' joħroġ direttivi dwar il-mod ta’ applikazzjoni ta’ dan l-Artikolu.

Artikolu 99

Il-Kummissjoni għandha tagħmel rakkomandazzjonijiet bil-ħsieb li tiffaċilita il-moviment ta’ kapital biex jiġu iffinanzjati it-tipi ta’ produzzjoni msemmija fil-listi indikati fl-Anness II ta’ dan it-Trattat.

Artikolu 100

(Mħassar)

KAPITOLU 10

Relazzjonijiet barranin

Artikolu 101

Il-Komunità tista’, fil-limiti tal-kompetenza tagħha, tidħol f’obbligi billi tikkonkludi ftehim jew konvenzjonijiet ma’ pajjiż terz, ma’ organizazzjoni internazzjonali jew ma’ ċittadin ta’ pajjiż terz.

Ftehim u konvenzjonijiet bħal dawn għandhom ikunu innegozjati mill-Kummissjoni skond direttivi maħruġa mill-Kunsill u għandhom ikunu konklużi mill-Kummissjoni bl-approvazjoni tal-Kunsill, li jaġixxi permezz ta’ vot ta’ maġġoranza kkwalifikata.

B’dana kollu, ftehim jew konvenzjonijiet li ma jeħtieġux l-azzjoni tal-Kunsill biex jitwettqu u li jistgħu jiġu esegwiti fil-limiti ta’ l-estimi approprijati, għandhom ikunu nnegozjati u konklużi mill-Kummissjoni, basta li hi żżomm lill Kunsill infurmat b’dan.

Artikolu 102

Kull ftehim jew konvenzjoni li jkun konkluż ma’ pajjiż terz, ma’ organizzazzjoni internazzjonali jew ma’ ċittadin ta’ pajjiż terz u li fih, barra mill-Komunità, xi wieħed jew aktar mill-Istati Membri jkun parti, għandu jidħol fis-seħħ biss wara li l-Istati Membri kollha kkonċernati jkunu nnotifikaw lill-Kummissjoni li dak il-ftehim jew konvenzjoni kien sar applikabbli skond id-disposizzjonijiet tal-liġi proprja tagħhom.

Artikolu 103

Kull Stat Membru għandu jikkomunika lill-Kummissjoni xi abbozz ta’ ftehim jew konvenzjoni ma pajjiż terz, organizzazzjoni internazzjonali jew ċittadin ta’ pajjiż terz sa fejn dak il-ftehim jew konvenzjoni jikkonċernaw l-isfera ta’ l-applikazzjoni ta’ dan it-Trattat.

Jekk abbozz ta’ ftehim jew konvenzjoni jkun fih klawsoli li jimpedixxu l-applikazzjoni dan it-Trattat, il-Kummissjoni għandha, fit-terminu ta’ xahar mid-data li rċeviet dik il-komunikazzjoni tagħmel il-kummenti tagħha lill-Istat ikkonċernat.

Dak l-Istat ma’ jistax jikkonkludi il-ftehim jew konvenzjoni proposti jekk ma jkunx elimina l-oġġezzjonijiet tal-Kummissjoni jew ma jkunx ikkonforma ruħu mad-digriet tal-Qorti tal-Ġustizzja ta’ l-Unjoni Ewropea, li taġixxi b’urġenza, fuq ir-rikors ta’ dak l-Istat, dwar il-kompatibilità tal-klawsoli proposti mad-disposizzjonijiet ta’ dan it-Trattat. L-Istat ikkonċernat jista’ jissottometti ir-rikors tiegħu lill-Qorti tal-Ġustizzja ta’ l-Unjoni Ewropea fi kwalunkwe żmien wara li jirċievi l-kummenti tal-Kummissjoni.

Artikolu 104

L-ebda persuna jew intrapriża li tikkonkludi jew li ġġedded, wara l-1 ta’ Jannar 1958 jew, għal Stati li jingħaqdu, wara d-data ta’ l-Adeżjoni, xi ftehim jew konvenzjoni ma’ pajjiż terz, ma’ organizzazzjoni internazzjonali jew ma’ ċittadin ta’ pajjiż terz, ma tista’ tinvoka dak il-ftehim jew konvenzjoni biex tevita xi obbligi imposti b’dan it-Trattat.

Kull Stat Membru għandu jieħu dawk il-miżuri kollha li jħoss li jkunu meħtieġa sabiex jikkomunika lill-Kummissjoni, jekk ikun obbligat minnha, l-informazjoni li għandha x’taqsam ma’ xi ftehim jew konvenzjoni konklużi wara d-dati li hemm referenza għalihom fl-ewwel paragrafu, fl-ambitu ta’ dan it-Trattat, minn xi persuna jew intrapriża ma’ pajjiż terz, ma’ organizzazzjoni nternazzjonali jew ma’ ċittadin ta’ pajjiż terz. Il-Kummissjoni tista’ biss tobbliga li tingħta din l-informazzjoni għall-iskop li taċċerta li dak il-ftehim jew konvenzjoni ma jkunx fihom klawsoli li jimpedixxu l-applikazzjoni ta’ dan it-Trattat.

Meta jsir rikors mill-Kummissjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja ta’ l-Unjoni Ewropea għandha tiddeċiedi jekk dak il-ftehim jew konvenzjoni hux kompatibbli mad-disposizzjonijiet ta’ dan it-Trattat.

Artikolu 105

Id-disposizzjonijiet ta’ dan it-Trattat ma jistgħux jiġu invokati bħala ostakolu għat-twettiq ta’ xi ftehim jew konvenzjoni konklużi konklużi qabel l-1 ta’ Jannar 1958 jew, għal Stati li jingħaqdu, qabel id-data ta’ l-Adeżjoni tagħhom, minn Stat Membru’, minn persuna jew minn intrapriża ma pajjiż terz, organizzazzjoni internazzjonali jew ċittadin ta’ pajjiż terz, meta dak il-ftehim jew konvenzjoni jkun ġie kkomunikat lill-Kummissjoni mhux aktar tard minn tletin jum mid-dati msemmija qabel.

Kull ftehim jew konvenzjoni konkluż bejn il-25 ta’ Marzu 1957 u l-1 ta’ Jannar 1958 jew, għal Stati li jingħaqdu, bejn il-firma ta’ l-istrument ta’ l-Adeżjoni u d-data ta’ l-Adeżjoni tagħhom minn persuna jew intrapriża ma pajjiż terz, organizzazzjoni internazzjonali jew ċittadin ta’ pajjiż terz ma jistax jiġi nvokat bħala ostakolu għal dan it-Trattat jekk, fl-opinjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja ta’ l-Unjoni Ewropea li tagħti deċiżjoni dwar ir-rikors tal-Kummissjoni wieħed mill-motivi essenzjali ta’ waħda mill-partijiet fil-konklużjoni ta’ ftehim jew konvenzjoni bħal dawk kien li jevita d-disposizzjonijiet ta’ dan it-Trattat.

Artikolu 106

L-Istati Membri li, qabel l-1 ta’ Jannar 1958 jew, għal Stati li jingħaqdu, qabel id-data ta’ l-Adeżjoni tagħhom, ikunu kkonkludew ftehim ma’ pajjiżi terzi għall- kooperazjoni fil-qasam ta’ l-enerġija nukleari, għandhom flimkien mal-Kummissjoni, jidħlu f’negozjati meħtieġa ma’ dawk il-pajjiżi terzi sabiex, sa fejn ikun possibli, jaraw li d-drittijiet u l-obbligi li joħorġu minn ftehim bħal dak, jiġu assunti mill-Komunità.

Kull ftehim ġdid li joħroġ minn negozjati bħal dawn għandu jeħtieġ il-kunsens ta’ l-Istat Membru jew ta’ l-istati firmatarji ta’ l-imsemmi ftehim kif ikoll l-approvazzjoni tal-Kunsill li jaġixxi permezz ta’ vot b’maġġoranza kkwalifikata.

TITOLU III

DISPOSIZZJONIJIET ISTITUZZJONALI U FINANZJARJI

KAPITOLU 1

Applikazzjonijiet ta’ ċerti dispożizzjonijiet tat-trattat dwar l-Unjoni Ewropea u tat-trattat dwar il-funzjonament ta’ l-Unjoni Ewropea

Artikolu 106a

1.   L-Artikolu 7, l-Artikoli 13 sa 19, l-Artikolu 48(2) sa (5), u l-Artikoli 49 u 50 tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea, l-Artikolu 15, l-Artikoli 223 sa 236, l-Artikoli 227 sa 244, l-Artikolu 245, l-Artikoli 246 sa 270, l-Artikoli 272, 273 u 274, l-Artikoli 277 sa 281, l-Artikoli 285 sa 304, l-Artikoli 310 sa 320, l-Artikoli 322 sa 325 u l-Artikoli 336, 342 u 344, tat-Trattat dwar il-Funzjonament ta’ l-Unjoni Ewropea, kif ukoll il-Protokoll dwar id-dispożizzjonijiet transitorji, għandhom japplikaw għal dan it-Trattat.

2.   Fil-qafas ta’ dan it-Trattat, ir-referenzi għall-Unjoni, għat-“Trattat dwar l-Unjoni Ewropea”, għat-“Trattat dwar il-Funzjonament ta’ l-Unjoni Ewropea” jew għat-“Trattati” fid-dispożizzjonijiet previsti fil-paragrafu 1 u kif ukoll dawk fil-protokolli annessi kemm għall-imsemmija Trattati u ma’ dan it-Trattat, għandhom jiġu kkunsidrati, rispettivament, bħala referenzi għall-Komunità Ewropea ta’ l-Enerġija Atomika u għal dan it-Trattat.

3.   Id-dispożizzjonijiet tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea u tat-Trattat dwar il-Funzjonament ta’ l-Unjoni Ewropea m'għandhomx jidderogaw mid-dispożizzjonijiet ta’ dan it-Trattat.

KAPITOLU 2

L-istituzzjonijiet tal-komunità

Sezzjoni 1

Il-Parlament Ewropew

Artikoli 107 sa 114

(Mħassra)

Sezzjoni 2

Il-Kunsill

Artikoli 115 sa 123

(Mħassra)

Sezzjoni 3

Il-Kummissjoni

Artikoli 124 sa 133

(Mħassra)

Artikolu 134

1.   Għandu jitwaqqaf Kumitat Xjentifiku u Tekniku, bi status konsultattiv, li jkun anness mal-Kummissjoni.

Dan il-Kumitat għandu jkun ikkonsultat fil-każijiet kollha previsti f’dan it-Trattat. Jista’ jkun ikkonsultat fil-każijiet meta l-Kummissjoni tikkonsidra li dan ikun opportun.

2.   Il-Kumitat għandu jikkonsisti minn wieħed u erbgħin membru, maħtura mill-Kunsill wara konsultazzjoni mal-Kummissjoni.

Il-Membri tal-Kumitat għandhom jinħatru fil-kapaċità personali tagħhom għal terminu ta’ ħames snin. Dan il-mandat jista’ jiġġedded. Ma jistgħux ikunu marbuta b’xi struzzjonijiet mandatarji.

Il-Kumitat Xjentifiku u Tekniku għandu ta’ kull sena jaħtar il-President u l-uffiċjali tiegħu minn fost il-membri tiegħu stess.

Artikolu 135

Il-Kummissjoni tista’ tagħmel konsultazzjonijiet u twaqqaf kumitati ta’ studju kif meħtieġ biex twettaq dmirijietha.

Sezzjoni 4

Il-qorti tal-ġustizzja ta’ l-unjoni ewropea

Artikoli 136 sa 143

(Mħassra)

Artikolu 144

Il-Qorti tal-Ġustizzja ta’ l-Unjoni Ewropea għandu jkollu ġurisdizzjoni sħiħa f’dak li għandu x’jaqsam ma’:

(a)	proċedimenti mibdija taħt l-Artikolu 12, bil-ħsieb li jiġu determinati il-kundizzjonijiet xierqa għall-għoti mill-Kummissjoni ta’ liċenzji u sub-liċenzji;

(b)	rikorsi miġjuba minn persuni jew intrapriżi kontra xi pieni imposti fuqhom mill-Kummissjoni skond l-Artikolu 83.

Artikolu 145

Jekk il-Kummissjoni tikkonsidra li persuna jew intrapriża jkunu kkomettew xi ksur ta’ dan it-Trattat li għalih id-disposizzjonijiet ta’ l-Artikolu 83 ma jkunux applikabbli, din għandha tistieden lill-Istat Membru li jkollu l-ġurisdizzjoni fuq dik il-persuna jew intrapriża li jimponi pieni skond il-leġislazzjoni nazzjonali f’dak li għandu x’jaqsam ma’ dan il-ksur.

Jekk l-Istat Membru kkonċernat ma jikkonformax ma’ din l-istedina fit-terminu stabbilit mill-Kummissjoni, din ta’ l-aħħar tista’ tirreferi l-materja lill-Qorti tal-Ġustizzja ta’ l-Unjoni Ewropea bl-iskop li tistabilixxi li dak il-ksur ikun ġie mwettaq mill-persuna jew mill-intrapriża kkonċernata.

Artikoli 146 sa 156

(Mħassra)

Artikolu 157

Ħlief fejn hemm disposizzjoni mod ieħor f’dan it-Trattat, rikorsi sottomessi lill-Qorti tal-Ġustizzja ta’ l-Unjoni Ewropea m’għandhomx ikollhom effett li jissospendu eżekuzzjoni. Il-Qorti tal-Ġustizzja ta’ l-Unjoni Ewropea tista’, b’dana kollu, jekk tikkonsidra li ċ-ċirkostanzi hekk jenħtieġu, tordna sospenzjoni ta’ l-eżekuzjoni ta’ l-att li jkun sar ir-rikors kontra tiegħu.

Artikoli 158 sa 160

(Mħassra)

Sezzjoni 5

Il-Qorti ta’ l-Awdituri

Artikoli 160a sa 160ċ

(Mħassra)

KAPITOLU 3

Disposizzjonijiet komuni għal diversi istituzzjonijiet

Artikoli 161 sa 163

(Mħassra)

Artikolu 164

L-infurzar għandu jkun irregolat skond il-proċedura ċivili in vigore f’dak l-Istat li fit-territorju tiegħu iseħħ. Id-digriet ta’ eżekuzzjoni għandu jkun ippreżentat, mingħajr ebda formalità oħra ħlief tal-verifika dwar l-awtentiċità tad-dokument, minn awtorità nazzjonali li l-gvern ta’ kull Stat Membru jkun innomina għal dan l-iskop u li dwar dan ikun ta avviż lill-Kummissjoni, lill-Qorti tal-Ġustizzja ta’ l-Unjoni Ewropea u lill-Kumitat ta’ Arbitraġġ imwaqqaf skond l-Artikolu 18.

Wara t-twettiq ta’ dawn il-formalitajiet fuq it-talba tal-parti konċernata, din ta’ l-aħħar tista' tipproċedi bl-eżekuzzjoni skond il-liġi nazzjonali, billi tressaq il-kwistjoni direttament quddiem l-awtorita’ kompetenti.

L-infurzar jista' jiġi sospiż biss b’ deċiżjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja ta’ l-Unjoni Ewropea. Madankollu, il-verifika tar-regolarità tal-miżuri ta’ eżekuzzjoni tkun fil-kompetenza ta’ l-awtoritajiet ġudizzjarji nazzjonali.

KAPITOLU 4

Il-kumitat ekonomiku u soċjali

Artikoli 165 sa 170

(Mħassra)

TITOLU IV

DISPOSIZZJONIJIET FINANZJARJI PARTIKOLARI

Artikolu 171

1.   L-Estimi għandhom jitħejjew għal kull sena finanzjarja tad-dħul u ta’ l-infiq kollu tal-Komunità, barra minn dawk ta’ tal-Aġenzija u l-Intrapriżi Konġunti, u għandhom jidhru jew fil-budget operattiv jew fil-budget ta’ riċerka u nvestiment.

Id-dħul u l-infiq tal-budget għandhom jibbilanċjaw.

2.   L-Estimi tad-dħul u l-infiq ta’ l-Aġenzija, li topera skond l-użu normali tan-negozju, għandhom jidhru f'dikjarazzjoni separata.

Il-kondizzjonijiet li jirregolaw l-estimi, l-implementazzjoni u l-verifika tad-dħul u l-infiq għandhom ikunu iffissati, wara li jkunu ġew ikkonsidrati l-istatuti ta’ l-Aġenzija, fir-regolamenti finanzjarji adottati bis-saħħa ta’ l-Artikolu 322 tat-Trattat dwar il-Funzjonament ta’ l-Unjoni Ewropea.

3.   L-Estimi tad-dħul u l-infiq, flimkien ma’ l-kontijiet ta’ l-attivitajiet u l-balance-sheet ta’ l-Intrapriżi Konġunti għal kull sena finanzjarja, għandhom ikunu trasmessi lill-Kummissjoni, lill-Kunsill u lill-Parlament Ewropew, skond id-disposizzjonijiet stabbiliti fl-istatuti ta’ dawk l-Intrapriżi.

Artikolu 172

1.   (mħassar)

2.   (mħassar)

3.   (mħassar)

4.   Is-Self għal finanzjament ta’ riċerka jew investiment għandu jsir b’kuntratt fuq kondizzjonijiet stabbilitu mill-Kunsill, li jaġixxi skond id-disposizzjoni dwar dan fl-Artikolu 314 tat-Trattat dwar il-Funzjonament ta’ l-Unjoni Ewropea.

Il-Komunità tista’ tieħu self mis-suq kapitali ta’ xi Stat Membru skond id-disposizzjonijiet legali li japplikaw għal materji interni jew, meta disposizzjonijiet bħal dawn ma jkunux jeżistu fi Stat Membru, wara li jkun intlaħaq ftehim bejn dak l-Istat Membru u l-Kummissjoni f’dak li għandu x’jaqsam mas-self propost.

Il-kunsens tal-awtoritajiet kompetenti fl-Istat Membru ma jistax ikun miċħud sakemm ma jkunx hemm biża ta’ disturb serju fis-suq kapitali tiegħu.

Artikoli 173 u 173a

(Mħassra)

Artikolu 174

1.   In-nefqa li tidher fil-budget operattiv għandha tinkludi, partikolarment:

(a)	l-ispejjeż amministrattivi;

(b)	l-infiq li għandu x’jaqsam mal-kontroll ta’ sigurtà u protezzjoni tas-saħħa.

2.   In-nefqa li tidher fil-budget ta’ riċerka w investiment għandha tinkludi, partikolarment:

(a)	l-ispejjeż li għandhom x’jaqsmu ma’ l-implimentazzjoni tal-programm ta’ riċerka tal-Komunità;

(b)	kull parteċipazzjoni eventwali fil-kapital ta’ l-Aġenzija u fl-ispejjż ta’ investimenti tagħha;

(c)	l-ispejjeż li għandhom x’jaqsmu ma’ tagħmir ta’ stabbilimenti tat-tagħlim; u

(d)	kull parteċipazjoni eventwali fl-Intrapriżi Konġunti u f’operazzjonijiet konġunti determinati.

Artikolu 175

(Mħassar)

Artikolu 176

1.   L-approprazzjonijiet għal riċerka u investiment soġġetti għal-limiti li jirriżultaw minn programmi jew deċiżjonijiet dwar spiża li, bis-saħħa ta’ dan it-Trattat, jeħtieġu l-vot unanimu tal-Kunsill, għandhom jinkludu:

(a)	is-somom kommessi fil-budget biex ikopru oqsma individwali meqjusa bħala entità koerenti;

(b)	l-awtorizzazzjoni ta’ pagament li tirrapreżenta s-somma massima pagabbli kull sena biex tkopri mpenji meħduda skond paragrafu (a).

2.   L-iskeda tas-somom kommessi u tal-pagamenti għandu jkun anness ma’ l-abbozz ta’ estimi korrespondenti proposti mill-Kummissjoni.

3.   L-approprazjonijiet għal riċerka u investiment għandhom ikunu stabbiliti taħt diversi ntestaturi, skond it-tip jew l-għan ta’ dik l-ispiża u sotto-diviżi, kemm ikun meħtieġ, skond ir-regolamenti adottati bis-saħħa ta’ l-Artikolu 322 tat-Trattat dwar il-Funzjonament ta’ l-Unjoni Ewropea.

4.   L-awtorizzazzjonijiet ta’ pagamenti li ma jsirux għandhom jinġarru għas-sena finanzjarja ta’ wara b’deċiżjoni tal-Kummissjoni, sakemm il-Kunsill ma jiddeċediex mod ieħor.

Artikoli 177 sa 181

(Mħassra)

Artikolu 182

1.   Il-Kummisssjoni tista’, basta tinnotifika lill-awtoritajiet kompetenti ta’ l-Istati Membri kkonċernati, tittrasferixxi l-ammonti li jkollha f'munita ta’ xi Stat Membru għall-munita ta’ xi Stat Membru ieħor, sakemm dan ikun meħtieġ sabiex tgħin ħalli dawn il-fondi jintużaw għall-iskopijiet li għalihom ikunu ntenzjonati b’dan it-Trattat. Il-Kummissjoni għandha sakemm ikun possibli, tevita trasferimenti bħal dawn jekk ikollha assi likwidi u disponibbli fil-muniti li hi jkollha bżonn.

2.   Il-Kummissjoni għandha tikkomunika ma’ kull Stat Membru permezz ta’ l-awtorità nnominata mill-Istat. Għat-twettiq tal-operazjonijiet finanzjarji, il-Kummissjoni għandha jkollha l-possibbilità li tagħmel użu mis-servizzi tal-bank li jkun għamel it-transazzjoni ta’ l-Istat Membru kkonċernat jew xi stituzjoni finanzjarja oħra approvata minn dak l-Istat.

3.   F’dak li għandu x’jaqsam ma’ nfiq li għandu jsir mill-Komunità fil-muniti ta’ pajjiżi terzi, il-Kummissjoni għandha tissottometti lill-Kunsill, qabel ma l-budget ikun ġie finalment adottat, programm li juri id-dħul u l-infiq intenzjonat fil-muniti differenti.

Dan il-programm għandu jkun approvat mill-Kunsill, li jaġixxi permezz b'vot ta’ maġġoranza kwalifikata. Jista’ jiġi emendat matul is-sena finanzjarja skond l-istess proċedura.

4.   Il-Fondi fil-muniti ta’ pajjiżi terzi, meta meħtieġa sabiex jintlaħqu l-ispejjeż li jidhru fil-programm imsemmi f’paragrafu 3, għandhom jingħataw lill-Kummissjoni mill-Istati Membri skond l-iskali li hemm disposizzjoni dwarhom fl-Artikolu 172. L-istess skali għandhom ikunu applikati wkoll mill-Istati Membri għal muniti ta’ pajjiżi terzi miġbura mill-Kummissjoni.

5.   Il-Kummissjoni tista’ tiddisponi liberament mill-fondi tal-muniti ta’ pajjiżi terzi li tkun akkwistat permezz ta’ self li joriġina minn dawn il-pajjiżi.

6.   L-arranġamenti għall-kambju stabbiliti fil-paragrafi preċedenti jistgħu jkunu disponibbli kollha jew in parti għall-Aġenzija u għall-Intrapriżi Konġunti w jistgħu ikunu adattati għall-ħtiġijiet operazzjonali tagħhom mill-Kunsill b'vot unanimu fuq proposta tal-Kummissjoni.

Artikoli 183 u 183a

(Mħassra)

TITOLU V

DISPOSIZZJONIJIET ĠENERALI

Artikolu 184

Il-Komunità għandu jkollha personalità ġuridika.

Artikolu 185

F’kull wieħed mill-Istati Membri, l-Komunità għandha tippossjedi il-kapaċità ġuridika l-iktar wiesa' mogħtija lill-persuni ġuridiċi bil-liġijiet nazzjonali; b’mod partikolari, hija tkun tista’ tikseb jew tiddisponi minn proprjetà mobbli u immobbli u tkun parti fi proċeduri legali. Għal dan il-għan, il-Komunita’ għandha tkun rappreżentata mill-Kummissjoni.

Artikolu 186

(Mħassar)

Artikolu 187

Biex twettaq il-kompiti fdati lilha, il-Kummissjoni tista’ tiġbor kull tagħrif u tagħmel il-verifiki kollha meħtieġa fil-limiti u taħt il-kondizzjonijiet stabbiliti mill-Kunsill skond id-disposizzjonijiet ta’ dan it-Trattat.

Artikolu 188

Ir-responsabbiltà kontrattwali tal-Komunità għandha tkun regolata bil-liġi applikabbli għall-kuntratt in kawża.

F’dak li għandha x’taqsam ir-responsabbiltà mhuxkontrattwali, il-Komunità għandha bi qbil mal-prinċipji ġenerali komuni għall-liġijiet ta’ Stati Membri, tħallas kumpens għal xi ħsara kkawżata mill-istituzzjonijiet tagħha jew mill-aġenti tagħha fit-twettiq tad-dmirijiet tagħhom.

Ir-responsabbiltà personali ta’ l-aġenti lejn il-Komunità għandha tkun iddeterminata fid-disposizzjonijiet li jistabilixxu l-istatut jew il-kondizzjonijiet ta’ l-impieg applikabbli għalihom.

Artikolu 189

Is-sedi ta’ l-istituzzjonijiet tal-Komunità għandhom jiġu stabbiliti bi ftehim bejn il-Gvernijiet ta’ l-Istati Membri.

Artikolu 190

(Mħassar)

Artikolu 191

Il-Komunità għandha tgawdi fit-territorji ta’ l-Istati Membri dawk il-pivileġġi u l-immunitajiet li jkunu meħtieġa għat-twettiq tad-doveri tagħha, taħt il-kondizzjonijiet previsti fil-Protokoll dwar il-privileġġi u l-immunitajiet tal-Unjoni Ewropea.

Artikolu 192

L-Istati Membri għandhom jieħdu il-miżuri ġenerali jew partikolari li jkunu approprjati ħalli jassiguraw it-twettieq tal-obbligi li joħorġu minn dan it-Trattat jew li jirriżultaw minn atti ta’ l-istituzzjonijiet tal-Komunità. Għandhom jiffaċilitaw lill-Komunità l-otteniment tal-miri tagħha.

Għandhom jibqgħu lura milli jieħdu miżuri li aktarx ifixklu l-otteniment ta’ l-iskopijiet ta’ dan it-Trattat.

Artikolu 193

L-Istati Membri jobbligaw ruħhom li ma jissottomettux kwistjoni dwar l-interpretazzjoni jew l-applikazzjoni ta’ dan it-Trattat għal xi metodu ta’ soluzzjoni li ma jkunx wieħed minn dawk previsti fit-Trattat.

Artikolu 194

1.   Il-membri ta’ l-istituzzjonijiet tal-Komunità, il-membri tal-kumitati, l-uffiċjali u mpjegati oħra tal-Komunità, u l-persuni oħra li l-funzjonijiet tagħhom jew li r-relazjonijiet pubbliċi jew privati tagħhom ma’ l-istituzzjonijiet jew faċilitajiet tal-Komunità jew ma’ l-Impriżi Konġunti, jagħmluha meħtieġa għax-xogħol tagħhom li jakkwistaw jew jirċievu komunikazzjonijiet ta’ xi fatti, informazzjoni, tagħrif, dokumenti jew materji li huma kklassifikati bis-saħħa ta’ disposizzjonijiet maħruġa minn Stat Membru jew xi istituzzjoni tal-Komunità, għandhom, anki wara li jispiċċaw minn dawn il-funzjonijiet jew relazjonijiet, iżommu s-segretezza f’dak li għandu x’jaqsam ma’ xi persuna mhux awtorizzata jew mal-pubbliku ġenerali.

Kull Stat Membru, għandu jikkonsidra kull ksur ta’ din l-obbligazzjoni bħala vjolazzjoni tal-materji klassifikati tiegħu, li jkun suġġett f’dak li għandu x’jaqsam kemm mas-sustanza u l-ġurisdizzjoni, għad-disposizzjonijiet tal-leġislazzjoni tiegħu li tikkonċerna il-periklu għas-sigurtà ta’ l-Istat jew il-kxif ta’ sigrieti professjonali. Għandu, fuq talba ta’ xi Stat Membru kkonċernat jew mill-Kummissjoni, jipproċedi kontra kull persuna li tkun ikkomettiet dak il-ksur fil-ġurisdizzjoni tiegħu.

2.   Kull Stat Membru għandu jikkomunika lill-Kummissjoni d-disposizzjonijiet kollha li jirregolaw it-territorji tiegħu il-klassifika u s-sigurtà ta’ l-informazjoni, it-tagħrif, id-dokumenti jew il-materji li għandhom x’jaqsmu mal-qasam ta’ l-applikazzjoni ta’ dan it-Trattat.

Il-Kummisssjoni għandha tassigura li dawn id-disposizzjonijiet ikunu kkomunikati lill-Istati Membri l-oħra.

Kull Stat Membru għandu jieħu l-passi approprjati biex jiffaċilita t-twaqqif gradwali ta’ sistema ta’ ħarsien ta’ sigurtà kemm jista' jkun possibbli uniformi u komprensiv. Il-Kummissjoni tista’, wara li tikkonsulta l-Istati Membri kkonċernati, tagħmel xi rakkomandazzjonijiet għal dan l-iskop.

3.   L-istituzjonijiet tal-Komunità u l-faċilitajiet tagħhom kif ukoll ta’ l-Intrapriżi Konġunti, għandhom japplikaw id-disposizzjonijiet li jirrigwardjaw il-ħarsien tas-sigurtà li jkunu eżistenti fit-territorju li fih kull wieħed minnhom jkun jinsab.

4.   Meta xi awtorizzazzjoni biex ikunu akwsitati xi fatti, xi informazzjoni, xi dokumenti jew xi materji li għandhom x’jaqsmu ma’ l-oqsma ta’ l-applikazzjoni ta’ dan it-Trattat u protetti permezz ta’ klassifikazjoni tkun ġiet mogħtija jew minn xi istituzzjoni tal-Komunità jew minn xi Stat Membru lil xi persuna nvoluta fl-attivitajiet fil-qasam ta’ l-applikazzjoni ta’ dan it-Trattat, awtorizzazzjoni bħal dik għandha tkun rikonoxxuta minn kull istituzzjoni oħra u minn kull Stat Membru ieħor.

5.   Id-disposizzjonijiet ta’ dan l-Artikolu m’għandhomx ikunu ta’ l-ostakolu għall-applikazzjoni tad-disposizzjonijiet speċjali li jirriżultaw minn ftehim konkluż bejn xi Stat Membru u pajjiż terz jew minn xi organizzazzjoni internazzjonali.

Artikolu 195

L-istituzzjonijiet tal-Komunità, kif ukoll ta’ l-Aġenzija u ta’ l-Intrapriżi Konġunti għandhom, fl-applikazzjoni ta’ dan it-Trattat, jikkonformaw rwieħhom mal-kondizzjonijiet, f’dak li għandu x’jaqsam ma’ aċċess għal minerali, materji primi u materjali speċjali fissibili, imposti bir-regolamenti nazzjonali maħruġa għal raġunijiet ta’ ordni pubblika jew saħħa pubblika.

Artikolu 196

Għall-iskopijiet ta’ dan it-Trattat u ħlief fejn hemm previst mod ieħor,

(a)	il-kelma “persuna” għandha tfisser kull persuna fiżika li tkun tiżvolġi parti jew kollha kemm hi l-attività tagħha fejn għandu x'jaqsam qasam definit f'kapitolu approprjat ta’ dan it-Trattat, fit-territorji ta’ Stati Membri;

(b)	il-kelma “intrapriża” għandha tfisser kull intrapriża jew istituzzjoni li tkun tiżvolġi parti jew kollha kemm hi l-attività tagħha taħt l-istess kondizzjonijiet, independentament minn x’ ikun l-istatus tagħħa kemm pubbliku jew privat.

Artikolu 197

Għall-iskopijiet ta’ dan it-Trattat:

1.

Il-frażi “materjali speċjali fissili” għandha tfisser plutonju 239, uranju 233, uranju imsaħħaħ bl- Iżotopi 235 jew 233, u kull materjal li jkun fih wieħed jew aktar minn dawn imsemmija, u xi materjali bħal dawn oħra fissili hekk kif ikunu definit mill-Kunsill li b'vot ta’ maġġoranza kkwalifikata fuq proposta mill-Kummissjoni; imma l-frażi “materjali speċjail fissili” m’għandiex tinkludi materja prima;

2.	Il-frażi “uranjum imsaħħaħ bl-iżotop 235 jew 233” għandha tfisser uranju li jkun fih l-iżotopji 235 jew 233 jew it-tnejn f’ammont tali li r-relattività bejn is-somma ta’ dawn l-iżotopi għal dik ta’ l-iżotupu 238 tkun akbar mir-relatività bejn l-iżotopu 235 u l-iżotopu 238 kif tinstab fin-natura;

3.

Il-frażi “materja prima” għandha tfisser unranju li jkun fih taħlita ta’ l-iżotopi kif jinstabu fin-natura, uranju imnaqqas bl-iżotopu 235; xi forom mettaliċi ta’ dawn imsemmija, liega, komponenti kimiċi, jew konċentrat; xi materjal ieħor li jkun fih wieħed jew aktar minn dawn imsemmija f'konċentrazzjoni tali hekk kif għandha tkun definita mill-Kunsill, b’maġġoranza kkwalifikata fuq proposta tal-Kummissjoni;

4.

Il-kelma “minerali” għandha tfisser kull minerali li jkun fihom medja tali ta’ konċentrazzjoni hekk kif għandha tkun definita mill-Kunsill, b’maġġoranza kwalifikata fuq proposta mill-Kummissjoni, ta’ sustanzi li minnhom il-materja prima definita hawn fuq għandha tkunu estratta bi trattament kimiku jew fiżiku approprjat.

Artikolu 198

Ħlief fejn hemm mod ieħor ipprovdut id-disposizzjonijiet ta’ dan it-Trattat għandhom ikunu applikabbli għat-territorji Ewropej ta’ Stati Membri, u għal territorji extra Ewropej li jkunu suġġetti għall-ġurisdizzjoni tagħhom.

Dawn id-disposizzjonijiet għandhom ikunu applikabbli wkoll għal territorji Ewropej li r-relazzjonijiet barranin tagħhom ikunu r-responsabbiltà ta’ Stat Membru.

Id-disposizzjonijiet ta’ dan it-Trattat għandhom japplikaw għall-Gżejjer Åland skond id-disposizzjonijiet kif stabbiliti fil-Protokoll Nru 2 ta’ l-Att li jikkonċerna il-kondizzjonijiet ta’ l-Adeżjoni tar-Repubblika ta’ l-Awstrija, tar-Repubblika tal-Finlandja u tar-Renju ta’ l-Isvezja.

Minkejja l-paragrafi ta’ qabel:

(a)	Dan it-Trattat m'għandux japplika għall-Gżejjer Faroe. Dan it-Trattat m'għandux japplika għall-Goenlandja;

(b)	Dan it-Trattat m'għandux japplika għall-bażijiet sovrani tar-Renju Unit tal-Gran Brittanja u l-Irlanda ta’ Fuq f’Ċipru;

(c)

Dan it-Trattat ma japplikax għal dawk il-pajjiżi barra mill-Ewropa u t-territorji li għandhom relazzjonijiet speċjali mar-Renju Unit tal-Gran Brittanja u l-Irlanda ta’ Fuq li mhumiex elenkati fl-Anness II li jinsab mat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea u mat-Trattat dwar il-Funzjonament ta’ l-Unjoni Ewropea;

(d)

Dan it-Trattat japplika għaċ-Channel Islands u l-Isle Of Man biss sal-limitu li hu meħtieġ biex tiġi assigurata l-implimentazzjoni ta’ l-arranġamenti għal dawk il-gżejjer stipulati fit-Trattat dwar l-adeżjoni ta’ Stati Membri ġodda mal-Komunità Ekonomika Ewropea u mal-Komunità Ewropea tal-Faħam u l-Azzar iffirmat fit-22 ta’ Jannar 1972.

(Il-punt (e) tħassar)

Artikolu 199

Il-Kummissjoni għandha tkun responsabbli li tassigura il-kuntatti kollha utili ma’ l-organi tan-Nazzjonijiet Uniti, ta’ l-aġenziji speċjalizzati tagħhom u ta’ l-Organizzazzjoni Dinjija tal-Kummerċ.

Hi għandha wkoll iżżomm dawk ir-relazzjonijiet opportuni ma’ l-organizzazzjonijiet internazzjonali kollha.

Artikolu 200

Il-Komunita' għandha tistabilixxi kull forma ta’ kooperazzjoni xierqa mal-Kunsill ta’ l-Ewropa.

Artikolu 201

Il-Komunità għandha tistabbilixxi kooperazzjoni mill-qrib ma’ l-Organizzazzjoni għal Kooperazzjoni Ekonmika u l-Iżvilupp, u d-dettalji tagħhom jiġu stabbiliti bi qbil bejniethom.

Artikolu 202

Id-disposizzjonijiet ta’ dan it-Trattat m'għandhomx ikunu ta’ ostakolu għall-eżistenza jew l-istabbiliment ta’ l-unjonijiet reġjonali bejn il-Belġju u l-Lussemburgu, u bejn il-Belġju, il-Lussemburgu u l-Olanda, sa fejn l-għanijiet ta’ dawn l-unjonijiet reġjonali ma jinkisbux bl-applikazzjoni ta’ dan it-Trattat.

Artikolu 203

Jekk ikun jidher meħtieġ li l-Komunità tieħu azzjoni biex jintlaħaq xi wieħed mill-għanijiet tal-Komunità, u jekk dan it-Trattat ma jkunx ipprovda għal xi setgħa t'azzjoni hekk meħtieġa għal dan il-għan, il-Kunsill, b'vot unanimu fuq proposta mill-Kummissjoni, u wara konsultazzjoni mal-Parlament Ewropew, għandu jieħu l-passi xierqa.

Artikoli 204 u 205

(Mħassra)

Artikolu 206

Il-Komunità tista' tikkonkludi ma’ xi wieħed mill-Istati jew iktar jew ma’ organizzazzjonijiet internazzjonali akkordji li jistabilixxu assoċjazzjoni li tinvolvi drittijiet u obbligi reċiproċi, azzjoni komuni u proċeduri speċjali.

Dawn l-akkordji għandhom jiġu konklużi mill-Kunsill, waqt li jaġixxi unanimament wara li jikkonsulta lill-Parlament Ewropew.

Meta akkordji bħal dawn jeħtieġu emendi f'dan it-Trattat, dawn l-emendi għandhom l-ewwel jiġu adottati skond il-proċedura stabbilita fl-Artikolu 48(2) sa (5) tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea.

Artikolu 207

Il-Protokolli annessi ma’ dan it-Trattat bi ftehim bejn l-Istati Membri għandhom jifformaw parti integrali mill-istess Trattat.

Artikolu 208

Dan it-Trattat qed jiġi konkluż għal żmien indeterminat.

TITOLU VI

DISPOŻIZZJONIJIET RELATTIVI GĦALL-PERIJODU INIZJALI

(Mħassar)

Artikoli 209 sa 223

(Mħassra)

DISPOSIZZJONIJIET FINALI

Artikolu 224

Dan it-Trattat għandu jiġi ratifikat mill-Partijiet Għolja Kontraenti skond ir-regoli kostituzzjonali rispettivi tagħhom. L-istrumenti ta’ ratifika għandhom jiġu depositati mal-Gvern tar-Repubblika ta’ l-Italja.

Dan it-Trattat jidħol fis-seħħ fl-ewwel jum tax-xahar li jiġi wara li jkun ġie depożitat l-istrument ta’ ratifika minn dak l-Istat firmatarju li jkun l-aħħar li jwettaq din il-formalità. Madankollu, jekk dan id-depożitu jsir inqas minn ħmistax-il ġurnata qabel il-bidu tax-xahar li jmiss, dan it-Trattat ma jidħolx fis-seħħ qabel l-ewwel jum tat-tieni xahar li jkun imiss wara d-data ta’ dak id-depożitu.

Artikolu 225

Dan it-Trattat, magħmul f'kopja waħda, bil-Franċiż, bil-Ġermaniż, bl-Olandiż u bit-Taljan, l-erba testi meqjusa bħala awtentiċi ndaqs, għandu jitqiegħed fl- arkivji tal-Gvern tar-Repubblika ta’ l-Italja, li għandu jibgħat kopja vera ċertifikata tiegħu lil kull wieħed mill-Gvernijiet ta’ l-Istati firmatarji l-oħra.

Skond it-Trattati ta’ l-Adeżjoni, il-verżjoni bil-Bulgaru, biċ-Ċek, bid-Daniż, bl-Ingliż, bl-Eston, bil-Finlandiż, bil-Grieg, Bl-Ungeriż, bl-Irlandiż, bil-Latvjan, bil-Litwan, bil-Malti, bil-Pollakk, bil-Portugiż, bir-Rumen, bis-Slovakk, bis-Sloven, bl-Ispanjol u bl-Isvediż ta’ dan it-Trattat għandhom ukoll ikunu awtentiċi.

---

(1)  Minn dak iż-żmien saru membri tal-Komunità Ewropea ta’ l-Enerġija Atomika r-Repubblika tal-Bulgarija, ir-Repubblika Ċeka, ir-Renju tad-Danimarka, ir-Repubblika tal-Estonja, l-Irlanda, ir-Repubblika Ellenika, ir-Renju ta’ Spanja, ir-Repubblika ta’ Ċipru, ir-Repubblika tal-Latvja, ir-Repubblika tal-Litwanja, ir-Repubblika ta’ l-Ungerija, ir-Repubblika ta’ Malta, ir-Repubblika ta’ l-Aswtrija, ir-Repubblika tal-Polonja, ir-Repubblika Portugiża, ir-Rumanija, ir-Repubblika tas-Slovenja, ir-Repubblika Slovakka, ir-Repubblika tal-Finlandja, ir-Renju ta’ l-Isvezja u r-Renju Unit tal-Gran Brittanja u ta’ l-Irlanda ta’ Fuq.

---

---

---