1.

Fl-implimentazzjoni tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus ( 2 ), id-Direttiva dwar l-informazzjoni ambjentali ( 3 ) tistabbilixxi dritt ta’ aċċess għall-informazzjoni ambjentali. Fl-istess ħin, kemm il-Konvenzjoni kif ukoll id-Direttiva jipprevedu derogi għal dan id-dritt, li jippermettu b’mod partikolari li jiġu protetti l-komunikazzjonijiet interni u d-deliberazzjonijiet tal-awtoritajiet pubbliċi.

2.

Din it-talba għal deċiżjoni preliminari hija intiża sabiex jiġi kkjarifikat jekk il-minuti tad-diskussjonijiet tal-kabinett ta’ gvern jaqgħux jew taħt id-deroga għall-komunikazzjonijiet interni, jew taħt id-deroga dwar id-deliberazzjonijiet tal-awtoritajiet pubbliċi. Barra minn hekk, għandu jiġi eżaminat jekk din il-kwistjoni tistax saħansitra tiġi eżaminata mill-ġdid meta tkun diġà ġiet deċiża f’sentenza preċedenti li saret res judicata dwar l-istess talba għal aċċess.

3.

Id-dritt ta’ aċċess għall-informazzjoni dwar l-ambjent huwa stabbilit fl-Artikolu 4 tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus.

4.

L-Artikolu 4(3)(c) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus jipprevedi deroga għall-komunikazzjonijiet interni:

“Talba għal informazzjoni dwar l-ambjent tista’ tiġi rrifjutata jekk:

[…]

5.

Il-kunfidenzjalità tad-deliberazzjonijiet tal-awtoritajiet tista’ tiġi protetta taħt l-Artikolu 4(4)(a) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus:

“Talba għal informazzjoni dwar l-ambjent tista’ tiġi miċħuda fil-każ li l-iżvelar ta’ din l-informazzjoni jkun ser ikollu effetti sfavorevoli fuq:

[…]

Ir-raġunijiet għal rifjut msemmija iktar ’il fuq għandhom jiġu interpretati b’mod restrittiv fid-dawl tal-interess li l-iżvelar tal-informazzjoni mitluba jista’ jkollu għall-pubbliku u skont jekk din l-informazzjoni tikkonċernax jew le emissjonijiet fl-ambjent.” [traduzzjoni mhux uffiċjali]

6.

L-Artikolu 3(1) tad-Direttiva dwar l-informazzjoni ambjentali jistabbilixxi d-dritt ta’ aċċess għall-informazzjoni dwar l-ambjent:

“L-Istati Membri għandhom jiżguraw illi, skond id-disposizzjonijiet ta’ din id-Direttiva, l-awtoritajiet pubbliċi huma meħtieġa li jagħmlu disponibbli t-tagħrif dwar l-ambjent li jkun għandhom jew miżmum għalihom lil kull applikant fuq it-talba tiegħu u mingħajr ma jkollu għalfejn jiddikjara l-interess tiegħu.”

7.

L-Artikolu 4 tad-Direttiva dwar l-informazzjoni ambjentali jipprovdi diversi derogi għal dan id-dritt.

8.

Id-deroga għall-komunikazzjonijiet interni tinsab fil-punt (e) tal-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 4(1) tad-Direttiva dwar l-informazzjoni ambjentali:

“L-Istati Membri jistgħu jipprovdu li tiġi rrifjutata talba għal tagħrif dwar l-ambjent jekk:

[…]

9.

Barra minn hekk, l-Artikolu 4(2)(a) tad-Direttiva dwar l-informazzjoni ambjentali jinkludi deroga għad-deliberazzjonijiet tal-awtoritajiet pubbliċi:

“L-Istati Membri jistgħu jipprovdu li tiġi rrifjutata talba għal tagħrif dwar l-ambjent jekk l-iżvelar tat-tagħrif jaffettwa b’mod negattiv:

[…]

Ir-raġunijiet għar-rifjut imsemmija fil-paragrafi 1 u 2 għandhom jiġu interpretati f’manjiera restrittiva, filwaqt li jitqies għall-każ partikolari l-interess pubbliku moqdi b’dan l-iżvelar. F’kull każ partikolari, l-interess pubbliku moqdi bl-iżvelar għandu jiġi miżun kontra l-interess moqdi bir-rifjut. Bis-saħħa tal-paragrafu 2(a), (d), (f), (g) u (h), l-Istati Membri ma jistgħux jipprovdu li tiġi rrifjutata talba meta t-talba jkollha x’taqsam ma’ tagħrif dwar l-emissjonijiet fl-ambjent.”

10.

Il-punt 3 tal-Artikolu 28(4) tal-Kostituzzjoni Irlandiża jipprevedi l-kunfidenzjalità tad-diskussjonijiet u tal-laqgħat tal-Gvern Irlandiż. Derogi huma previsti biss għal investigazzjonijiet minn qrati jew minn korpi simili.

11.

L-Irlanda ttrasponiet id-Direttiva dwar l-informazzjoni ambjentali permezz tal-European Communities (Access to Information on the Environment) Regulations 2007 (S. I. No 133/2007) (28 ta’ Marzu 2007) (ir-Regolamenti tal-2007 relatati mal-Komunitajiet Ewropej dwar l-Aċċess għall-Informazzjoni Ambjentali).

12.

Fit‑8 Marzu 2016, Right to Know CLG, organizzazzjoni mingħajr skop ta’ lukru inkorporata taħt id-dritt Irlandiż, talbet lit-Taoiseach (il-Prim Ministru, l-Irlanda) aċċess għad-dokumenti kollha li jirriflettu d-deliberazzjonijiet tal-kabinett dwar l-emissjonijiet tal-gassijiet serra tal-Irlanda mill‑2002 sal‑2016. Il-Prim Ministru ċaħad din it-talba f’Ġunju 2016 wara proċedura interna ta’ eżami mill-ġdid. Right to Know għalhekk fetħet proċeduri quddiem il-High Court (il-Qorti Għolja, l-Irlanda) sabiex jitwettaq stħarriġ ġudizzjarju ta’ din id-deċiżjoni.

13.

Permezz ta’ sentenza tal‑1 ta’ Ġunju 2018, Right to Know CLG vs An Taoiseach ((2018) IEHC 372), il-High Court (il-Qorti Għolja) irreferiet id-deċiżjoni lill-Prim Ministru għal eżami mill-ġdid. Il-High Court (il-Qorti Għolja) ikkonstatat, b’mod partikolari abbażi ta’ preċedent ( 4 ) diskuss bejn il-partijiet, li l-laqgħat tal-Gvern Irlandiż kellhom jitqiesu bħala “komunikazzjonijiet interni” ta’ awtorità pubblika, b’tali mod li l-obbligu li jiġu żvelati r-rekords tal-emissjonijiet fl-ambjent (it-tielet sentenza tat-tieni subparagrafu tal-Artikolu 4(2) tad-Direttiva dwar l-informazzjoni ambjentali) ma huwiex applikabbli. Madankollu, il-Prim Ministru kien naqas milli jibbilanċja, minn naħa, l-interess pubbliku moqdi bl-iżvelar u, min-naħa l-oħra, l-interess tal-kunfidenzjalità (it-tieni sentenza tat-tieni subparagrafu tal-Artikolu 4(2)).

14.

Permezz ta’ deċiżjoni tas‑16 ta’ Awwissu 2018, il-Prim Ministru ta aċċess parzjali għad-dokumenti mitluba. Għalhekk, Right to Know ressqet talba ġdida għal stħarriġ ġudizzjarju ta’ din it-tieni deċiżjoni quddiem il-High Court (il-Qorti Għolja). L-Imħallef li kien ta s-sentenza tal‑1 ta’ Ġunju 2018 issa ma għadx għandu ġurisdizzjoni f’din il-kawża. L-Imħallef il-ġdid għamel id-domandi li ġejjin lill-Qorti tal-Ġustizzja:

15.

Right to Know, l-Irlanda kif ukoll il-Kummissjoni Ewropea ppreżentaw osservazzjonijiet bil-miktub. Skont l-Artikolu 76(2) tar-Regoli tal-Proċedura, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li ma żżommx seduta għas-sottomissjonijiet orali peress li qieset li kellha biżżejjed informazzjoni biex tagħti deċiżjoni.

16.

Bl-adozzjoni tad-Direttiva dwar l-informazzjoni ambjentali, il-leġiżlatur tal-Unjoni ried jiżgura l-kompatibbiltà tad-dritt tal-Unjoni mal-Konvenzjoni ta’ Aarhus permezz ta’ sett ta’ regoli ġenerali. Dawn ir-regoli huma intiżi sabiex jiggarantixxu li kull applikant ikollu dritt ta’ aċċess għall-informazzjoni ambjentali miżmuma mill-awtoritajiet pubbliċi jew miżmuma għalihom, mingħajr ma jkun meħtieġ li jinvoka interess ( 5 ).

17.

Huwa ppreveda, fl-Artikolu 4 tad-Direttiva dwar l-informazzjoni ambjentali, il-possibbiltà għall-Istati Membri li jipprevedu derogi għal dan id-dritt. Sa fejn tali derogi jkunu ġew effettivament trasposti fid-dritt nazzjonali, l-awtoritajiet pubbliċi jistgħu jinvokawhom sabiex jopponu għat-talbiet għal informazzjoni li jsirulhom ( 6 ).

18.

It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda, minn naħa, il-kwistjoni dwar jekk l-informazzjoni kontenzjuża taqax jew taħt id-deroga dwar il-komunikazzjonijiet interni, jew taħt id-deroga dwar il-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tad-deliberazzjonijiet tal-awtoritajiet pubbliċi (ara, f’dan ir-rigward, il-Parti A). Min-naħa l-oħra, din it-talba tirrigwarda l-kwistjoni dwar jekk, u sa fejn, l-applikabbiltà ta’ dawn id-derogi fil-kawża prinċipali diġà ġiet deċiża b’mod definittiv permezz tas-sentenza tal‑1 ta’ Ġunju 2018 li saret res judicata (ara taħt B).

19.

Skont it-tielet sentenza tat-tieni subparagrafu tal-Artikolu 4(2) tad-Direttiva dwar l-informazzjoni ambjentali, ċerti derogi għad-dritt ta’ aċċess għall-informazzjoni ambjentali ma jiġġustifikawx li jiġi rrifjutat l-aċċess għall-informazzjoni dwar l-emissjonijiet fl-ambjent. Waħda minn dawn id-derogi hija prevista fil-punt (a) tal-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 4(2). Din id-deroga tippermetti li tiġi protetta l-kunfidenzjalità tad-deliberazzjonijiet tal-awtoritajiet pubbliċi. Peress li l-minuti tad-dibattiti tal-kabinett dwar l-emissjonijiet tal-gassijiet serra jistgħu jitqiesu bħala informazzjoni dwar l-emissjonijiet fl-ambjent, huwa dubjuż jekk din id-deroga tistax tiġġustifika r-rifjut tal-aċċess.

20.

Jekk, għall-kuntrarju, id-deroga dwar il-komunikazzjonijiet interni skont il-punt (e) tal-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 4(1) tad-Direttiva dwar l-informazzjoni ambjentali hija applikabbli, l-emissjonijiet fl-ambjent għandhom għalhekk jitqiesu fil-kuntest tal-evalwazzjoni skont it-tieni sentenza tat-tieni subparagrafu tal-Artikolu 4(2) bħala parti mill-interess pubbliku fl-iżvelar, iżda interessi konfliġġenti jista’ jkollhom rwol ukoll.

21.

Għaldaqstant, l-ewwel domanda hija intiża sabiex jiġi ddeterminat liema waħda minn dawn iż-żewġ derogi tapplika. Madankollu, hija bbażata fuq l-ipoteżi li ż-żewġ derogi ma jistgħux japplikaw simultanjament. Iktar ’il quddiem ser nuri li din l-ipoteżi ma hijiex korretta.

22.

Il-kunċett ta’ “komunikazzjonijiet interni” jirreferi għall-informazzjoni li tiċċirkola fi ħdan awtorità pubblika u li, fil-mument tat-talba għal aċċess, ma tkunx ħarġet mill-isfera interna tagħha, b’mod partikolari billi tkun ġiet żvelata lil terz jew saret pubblikament aċċessibbli ( 7 ). Din id-deroga hija intiża sabiex tissodisfa l-bżonn tal-awtoritajiet pubbliċi li jkollhom spazju protett għal kunsiderazzjonijiet u dibattiti interni ( 8 ).

23.

Il-punt 2(a) tal-Artikolu 2 tad-Direttiva dwar l-informazzjoni ambjentali jiddefinixxi l-gvern bħala awtorità pubblika fis-sens tad-Direttiva. Skont it-talba għal deċiżjoni preliminari, id-dokumenti li jirriproduċu d-dibattiti tal-kabinett tal-Gvern Irlandiż jibqgħu fl-isfera interna tal-Gvern Irlandiż. Dawn id-dokumenti ma għandhomx ikunu disponibbli għal partijiet terzi jew għall-pubbliku. Dan jikkorrispondi għall-punt 3 tal-Artikolu 28(4) tal-Kostituzzjoni Irlandiża, li jipprevedi l-kunfidenzjalità tad-diskussjonijiet u tal-laqgħat tal-Gvern Irlandiż.

24.

Għalhekk, id-dokumenti mitluba huma komunikazzjonijiet interni. L-aċċess għal dawn id-dokumenti jista’ jiġi rrifjutat jekk ma jkun hemm ebda interess pubbliku prevalenti fl-iżvelar tagħhom.

25.

Għalhekk, il-minuti tal-laqgħat formali tal-poter eżekuttiv tal-Irlanda għandhom, għall-finijiet ta’ talba għal aċċess għal informazzjoni ambjentali li tinsab fihom, jiġu kklassifikati bħala komunikazzjonijiet interni ta’ awtorità pubblika fis-sens tal-punt (e) tal-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 4(1) tad-Direttiva dwar l-informazzjoni ambjentali.

26.

Barra minn hekk, skont il-punt (a) tal-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 4(2) tad-Direttiva dwar l-informazzjoni ambjentali, l-Istati Membri jistgħu jipprovdu li talba għal informazzjoni ambjentali għandha tiġi miċħuda meta l-iżvelar ta’ din l-informazzjoni jippreġudika l-kunfidenzjalità tad-deliberazzjonijiet tal-awtoritajiet pubbliċi, meta din il-kunfidenzjalità tkun prevista fid-dritt.

27.

Jekk wieħed jikkunsidra biss il-verżjoni bil-Ġermaniż ta’ din id-dispożizzjoni, id-dibattiti tal-kabinett tal-Gvern Irlandiż jidhru manifestament li huma deliberazzjonijiet ta’ awtorità pubblika fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni.

28.

Għaldaqstant, inizjalment huwa sorprendenti li l-High Court (il-Qorti Għolja) ikkunsidrat l-applikazzjoni ta’ din id-deroga bħala artifiċjali u mġebbda (“artificial and strained”) ( 9 ). Din il-fehma tista’ tiġi spjegata mill-verżjoni bl-Ingliż tad-Direttiva dwar l-informazzjoni ambjentali. Bħal f’diversi verżjonijiet lingwistiċi oħra, fil-verżjoni bl-Ingliż ma hemm ebda terminu li għandu neċessarjament jinftiehem bħala “deliberazzjonijiet”. Għall-kuntrarju, it-terminu użat,“proceedings” ( 10 ), iħalli lil wieħed jaħseb dwar il-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tal-proċeduri. It-terminu użat fil-verżjoni bil-Ġermaniż (“Beratungen”) jikkorrispondi biss għall-verżjoni bil-Franċiż ( 11 ) u bit-Taljan ( 12 ) tad-Direttiva, filwaqt li l-verżjonijiet lingwistiċi l-oħra jirreferu għall-attivitajiet tal-awtoritajiet pubbliċi ( 13 ), b’mod partikolari għall-ipproċessar ta’ fajls jew għall-ipproċessar ta’ każijiet ( 14 ).

29.

Dawn id-diverġenzi jistgħu jinstabu wkoll fil-verżjonijiet lingwistiċi awtentiċi tal-punt(a) tal-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 4(4) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus, li huwa implimentat permezz tal-punt (a) tal-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 4(2) tad-Direttiva dwar l-informazzjoni ambjentali. Il-verżjoni bl-Ingliż u dik bil-Franċiż tal-Konvenzjoni huma, f’dan ir-rigward, identiċi għall-verżjonijiet lingwistiċi kkonċernati tad-Direttiva. Il-verżjoni bir-Russu tal-Konvenzjoni, li hija ugwalment awtentika, tirreferi għall-kunfidenzjalità tal-ħidma tal-awtoritajiet pubbliċi ( 15 ).

30.

Id-diversi verżjonijiet lingwistiċi ta’ dispożizzjoni tad-dritt tal-Unjoni, f’dan il-każ partikolari dispożizzjoni tad-Direttiva dwar l-informazzjoni ambjentali, għandhom jiġu interpretati b’mod uniformi ( 16 ), peress li ebda verżjoni lingwistika ma tista’ tipprevali ( 17 ). Għaldaqstant, għandhom jiġu eżaminati l-istruttura ġenerali tal-leġiżlazzjoni u l-għan tagħha ( 18 ).

31.

Il-punt tat-tluq għal dan l-eżami għandu jkun li d-derogi għad-dritt ta’ aċċess għandhom, skont it-tieni subparagrafu tal-Artikolu 4(2) tad-Direttiva u skont it-tieni subparagrafu tal-Artikolu 4(4) tal-Konvenzjoni, jiġu interpretati b’mod restrittiv ( 19 ). Sabiex id-deroga dwar id-deliberazzjonijiet tingħata funzjoni speċifika li tkun distinta mid-deroga dwar il-“komunikazzjonijiet interni”, din l-ewwel deroga għandha tkun limitata għall-proċess ta’ deliberazzjonijiet innifsu fil-kuntest ta’ proċeduri ta’ teħid ta’ deċiżjonijiet, filwaqt li l-bażi fattwali tat-teħid ta’ deċiżjonijiet ma hijiex koperta ( 20 ). Huwa għalhekk li l-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-punt (a) tal-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 4(2) tad-Direttiva dwar l-informazzjoni ambjentali u l-punt (a) tal-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 4(4) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus jirreferu għall-istadji finali tal-proċess deċiżjonali tal-awtoritajiet pubbliċi ( 21 ), jiġifieri li jipproteġu l-kunfidenzjalità tad-deliberazzjonijiet (finali) tal-awtoritajiet pubbliċi u mhux il-proċedura amministrattiva kollha li tippreċedi d-deliberazzjonijiet ta’ dawn l-awtoritajiet ( 22 ).

32.

Sa fejn id-dibattiti tal-Gvern Irlandiż jaqgħu taħt l-istadju finali ta’ proċedura, punt dan li hija l-qorti nazzjonali li għandha tevalwa, dawn id-dibattiti jkunu għalhekk deliberazzjonijiet ta’ awtorità pubblika fis-sens tal-punt (a) tal-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 4(2) tad-Direttiva dwar l-informazzjoni ambjentali.

33.

Permezz tal-ewwel domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju madankollu tixtieq tkun taf jekk il-minuti ta’ laqgħat formali tal-poter eżekuttiv ta’ Stat Membru, li fi ħdanhom il-membri tal-gvern għandhom jiltaqgħu u jaġixxu bħala awtorità kollettiva, għandhomx jiġu kklassifikati bħala “deliberazzjonijiet”jew“komunikazzjonijiet”. Għaldaqstant, iż-żewġ derogi previsti fil-punt (e) tal-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 4(1) u fil-punt (a) tal-ewwel subparagrafu tal-l-Artikolu 4(2) tad-Direttiva dwar l-informazzjoni ambjentali jkollhom jiġu distinti minn xulxin, kuntrarjament għall-kunsiderazzjonijiet preċedenti. Madankollu, din il-premessa hija żbaljata. Għall-kuntrarju, iż-żewġ derogi jikkoinċidu ( 23 ).

34.

Fil-fatt, dawn huma bbażati fuq l-istess bżonn tal-awtoritajiet pubbliċi li jkollhom spazju protett għal kunsiderazzjonijiet u dibattiti interni.

35.

L-eċċezzjoni għad-dritt ta’ aċċess għad-dokumenti tal-korpi tal-Unjoni prevista fl-Artikolu 4(3) tar-Regolament Nru 1049/2001 ( 24 ) tagħmilha partikolarment ċara. Skont din id-dispożizzjoni, l-aċċess għal dokument imfassal minn istituzzjoni għall-użu intern tagħha jista’ jiġi rrifjutat fil-każ fejn l-iżvelar tiegħu jippreġudika serjament il-proċess deċiżjonali ta’ din l-istituzzjoni.

36.

Barra minn hekk, fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-leġiżlazzjoni tal-Unjoni fil-qasam tal-aċċess għal dokumenti, ir-rifjut ta’ aċċess għal ċerta informazzjoni huwa spiss ibbażat simultanjament fuq diversi raġunijiet għal deroga, mingħajr ma dan jiġi kkontestat mill-Qorti tal-Ġustizzja ( 25 ).

37.

Għaldaqstant, ir-risposta għall-ewwel domanda għandha tkun li l-minuti ta’ laqgħat formali tal-poter eżekuttiv ta’ Stat Membru, li fihom membri tal-gvern huma meħtieġa li jiltaqgħu u jaġixxu bħala awtorità kollettiva, għandhom jiġu kkaratterizzati, għall-fini ta’ talba għal aċċess għall-informazzjoni ambjentali inkluża fihom, bħala “komunikazzjonijiet interni” fis-sens tal-punt (e) tal-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 4(1) tad-Direttiva dwar l-informazzjoni ambjentali. Meta dawn il-laqgħat jaqgħu taħt l-istadju finali tal-proċedura, dawn il-minuti jkunu wkoll “deliberazzjonijiet” ta’ awtorità pubblika fis-sens tal-punt (1) tal-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 4(2).

38.

Permezz tad-domandi l-oħra, il-High Court (il-Qorti Għolja) tistaqsi jekk il-prinċipju ta’ res judicata jipprekludihiex milli tikkontesta, abbażi ta’ din it-talba għal deċiżjoni preliminari, il-konstatazzjonijiet tas-sentenza tagħha tal‑1 ta’ Ġunju 2018. Skont l-ewwel sentenza tal‑1 ta’ Ġunju 2018, li saret res judicata, l-informazzjoni kontenzjuża taqa’ taħt id-deroga dwar il-komunikazzjonijiet interni fis-sens tal-punt (e) tal-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 4(1) tad-Direttiva dwar l-informazzjoni ambjentali ( 26 ), iżda mhux taħt id-deroga dwar il-protezzjoni tad-deliberazzjonijiet tal-awtoritajiet pubbliċi fis-sens tal-punt (a) tal-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 4(2) ( 27 ).

39.

Il-qorti tar-rinviju issa qiegħda tqis li tiddeċiedi fis-sens kuntrarju, jiġifieri li torbot l-informazzjoni kontenzjuża mhux mad-deroga prevista għall-komunikazzjonijiet interni, iżda mad-deroga dwar id-deliberazzjonijiet. Madankollu, id-deroga dwar il-protezzjoni tad-deliberazzjonijiet tista’ ma tkunx applikabbli minħabba li, skont it-tielet sentenza tat-tieni subparagrafu tal-Artikolu 4(2) tad-Direttiva dwar l-informazzjoni ambjentali, iż-żamma ta’ informazzjoni dwar emissjonijiet fl-ambjent ma hijiex permessa. Għall-kuntrarju, din il-limitazzjoni ma tapplikax għall-protezzjoni tal-komunikazzjonijiet interni.

40.

Madankollu, mir-risposta mogħtija għall-ewwel domanda jirriżulta li l-kundizzjonijiet meħtieġa miż-żewġ derogi jistgħu jiġu ssodisfatti simultanjament u li, fi kwalunkwe każ, skont l-indikazzjonijiet disponibbli dwar l-informazzjoni kontenzjuża, din tal-aħħar tikkostitwixxi komunikazzjonijiet interni. Għalhekk, id-deroga dwar il-protezzjoni tal-komunikazzjonijiet interni tista’ tiġi invokata kontra l-iżvelar ta’ informazzjoni anki meta din l-informazzjoni jkollha bħala suġġett l-emissjonijiet fl-ambjent u tikkonċerna deliberazzjonijiet ta’ awtoritajiet pubbliċi.

41.

Din hija r-raġuni għaliex l-awtorità ta’ res judicata marbuta mal-konstatazzjoni li l-informazzjoni kontenzjuża tikkostitwixxi komunikazzjonijiet interni u mhux deliberazzjonijiet ta’ awtoritajiet pubbliċi fil-fatt ma għadhiex rilevanti. Il-kunsiderazzjonijiet li ġejjin japplikaw għalhekk, sussidjarjament, fil-każ li l-Qorti tal-Ġustizzja tkun tixtieq madankollu tagħti deċiżjoni dwar dawn id-domandi.

42.

Fl-assenza ta’ regoli tad-dritt tal-Unjoni dwar l-awtorità ta’ res judicata tad-deċiżjonijiet ġudizzjarji nazzjonali, din il-kwistjoni taqa’ taħt l-awtonomija proċedurali tal-Istati Membri. Madankollu, japplikaw il-prinċipji ta’ ekwivalenza u ta’ effettività ( 28 ).

43.

It-tieni domanda preliminari hija intiża sabiex jiġi ddeterminat jekk huwiex kompatibbli mal-prinċipju ta’ effettività li l-awtorità ta’ res judicata ma tkunx limitata għad-dispożittiv ta’ sentenza, iżda tinkludi wkoll il-motivi tagħha.

44.

Fi kwalunkwe każ, il-prinċipju ta’ effettività ma jinkisirx meta l-portata tal-awtorità ta’ res judicata tkun, skont id-dritt intern, konformi mal-prinċipji applikati f’dan ir-rigward fid-dritt tal-Unjoni. L-awtorità ta’ res judicata tinkludi l-elementi tal-motivi li jikkostitwixxu s-sostenn neċessarju tad-dispożittiv tagħha u li jkunu, minħabba f’hekk, inseparabbli minn dan tal-aħħar ( 29 ). Għall-kuntrarju, fid-dritt tal-Unjoni, l-elementi tal-motivi li ma jikkostitwixxux is-sostenn neċessarju għad-dispożittiv ma jaqgħux taħt l-awtorità ta’ res judicata ( 30 ).

45.

Jekk din id-delimitazzjoni tal-awtorità ta’ res judicata tiġi trasposta għall-kawża prinċipali, il-klassifikazzjoni tal-informazzjoni kontenzjuża skont id-deroga dwar il-protezzjoni tal-komunikazzjonijiet interni, bħala motiv fundamentali tas-sentenza tal‑1 ta’ Ġunju 2018, tkun saret res judicata. Din il-klassifikazzjoni kienet neċessarja sabiex tiġi annullata ċ-ċaħda tat-talba għal aċċess u sabiex din tinbagħat lura quddiem l-amministrazzjoni sabiex tiddeċiedi mill-ġdid.

46.

Għall-kuntrarju, il-kwistjoni dwar jekk in-nuqqas ta’ applikazzjoni tad-deroga dwar il-protezzjoni tal-kunfidenzjalità tad-deliberazzjonijiet hijiex ukoll inseparabbli mid-dispożittiv hija inqas ċara. Mill-perspettiva tal-High Court (il-Qorti Għolja), dan in-nuqqas ta’ applikazzjoni kien intrinsikament marbut mal-applikazzjoni tad-deroga dwar il-komunikazzjonijiet interni, għaliex hija kkunsidrat li deroga waħda biss setgħet tiġi applikata f’kull każ partikolari. Madankollu, skont il-kunsiderazzjonijiet dwar l-ewwel domanda, iż-żewġ derogi jistgħu japplikaw simultanjament.

47.

Madankollu, in-natura inseparabbli ma hijiex, fl-aħħar mill-aħħar, determinanti. Fil-fatt, il-prinċipju ta’ effettività ma jeżiġix li l-Istati Membri jallinjaw, fid-dritt intern, il-portata tal-awtorità ta’ res judicata mal-istandards tad-dritt tal-Unjoni dwar l-awtorità ta’ res judicata. Dan jippermetti wkoll awtorità ta’ res judicata iktar estiża sakemm ma tirrendix prattikament impossibbli jew eċċessivament diffiċli l-eżerċizzju tad-drittijiet mogħtija mill-ordinament ġuridiku tal-Unjoni.

48.

Bla ħsara għall-kunsiderazzjonijiet li ġejjin, b’mod partikolari fir-rigward tal-possibbiltà ta’ rimedju ġudizzjarju ( 31 ), ma jidhirx li l-estensjoni tal-awtorità ta’ res judicata għal motivi superfluwi ta’ deċiżjoni ġudizzjarja tirrendi eċċessivament diffiċli l-eżerċizzju ta’ tali drittijiet.

49.

Konsegwentement, ir-risposta għat-tieni domanda hija li l-prinċipju ta’ effettività ma jeżiġix li l-awtorità ta’ res judicata ta’ sentenza tkun limitata għall-motivi li jikkostitwixxu s-sostenn neċessarju tagħha.

50.

Permezz tat-tielet u tar-raba’ domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi jekk humiex kompatibbli mal-prinċipju ta’ effettività li l-konstatazzjonijiet li għandhom l-awtorità ta’ res judicata, magħmula fis-sentenza tagħha tal‑1 ta’ Ġunju 2018, dwar l-istess talba għal aċċess jipprekludu, fil-kawża ineżami, l-eżami mill-ġdid tal-klassifikazzjoni tal-informazzjoni kontenzjuża taħt id-deroga dwar il-komunikazzjonijiet interni u taħt id-deroga dwar id-deliberazzjonijiet tal-awtoritajiet pubbliċi. B’mod partikolari, hija tistaqsi jekk il-fatt li fl-ewwel proċedura ma saritx talba għal deċiżjoni preliminari lill-Qorti tal-Ġustizzja u li l-partijiet ma ġibdux l-attenzjoni tal-qorti nazzjonali għall-ġurisprudenza rilevanti tal-Qorti tal-Ġustizzja għandux effett, fil-kuntest tat-tieni proċedura ġudizzjarja, fuq il-kompatibbiltà tal-awtorità ta’ res judicata marbuta mal-konstatazzjonijiet tal-ewwel sentenza.

51.

Konsegwentement, il-qorti tar-rinviju tistaqsi dwar jekk id-dritt tal-Unjoni jeżiġix li jiġu injorati l-konstatazzjonijiet li għandhom l-awtorità ta’ res judicata meta jkun hemm possibbiltà li dawn ikunu kuntrarji għad-dritt tal-Unjoni.

52.

Ċertament, skont ġurisprudenza stabbilita, id-dritt tal-Unjoni ma jimponix fuq qorti nazzjonali l-obbligu li ma tapplikax ir-regoli proċedurali interni dwar l-awtorità ta’ res judicata. L-istess japplika jekk dan jippermetti li jiġi rrimedjat ksur ta’ dispożizzjoni tad-dritt tal-Unjoni ( 32 ).

53.

Madankollu, is-sitwazzjoni tkun differenti meta r-regoli proċedurali interni applikabbli jippermettu lill-qorti nazzjonali, taħt ċerti kundizzjonijiet, tbiddel deċiżjoni li jkollha l-awtorità ta’ res judicata sabiex tagħmel is-sitwazzjoni li rriżultat minnha kompatibbli mad-dritt nazzjonali. Il-qorti nazzjonali għandha għalhekk tuża din il-possibbiltà wkoll sabiex tistabbilixxi mill-ġdid il-kompatibbiltà tas-sitwazzjoni mad-dritt tal-Unjoni, skont il-prinċipji ta’ ekwivalenza u ta’ effettività ( 33 ).

54.

Għalkemm huwa minnu li t-talba għal deċiżjoni preliminari nnifisha ma tinkludix indikazzjonijiet dwar id-dispożizzjonijiet tad-dritt intern f’dan ir-rigward, xorta jibqa’ l-fatt li tali indikazzjonijiet jinsabu f’sentenza mehmuża magħha ( 34 ), li permezz tagħha l-qorti tar-rinviju ddeċidiet li tressaq talba għal deċiżjoni preliminari quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja. Skont din is-sentenza, il-qrati Irlandiżi jistgħu, f’ċirkustanzi partikolari, jawtorizzaw lil parti tqajjem kwistjoni fi proċedura sussegwenti, minkejja l-fatt li din tkun ġiet deċiża fi proċedura preċedenti kontra l-parti. Fl-eżerċizzju ta’ din is-setgħa diskrezzjonali, il-qorti għandha tibbilanċja d-dritt kostituzzjonali ta’ aċċess għall-ġustizzja mal-interess pubbliku u mal-interess ġenerali. Huwa fl-interess pubbliku li tilwima tiġi deċiża b’mod definittiv (bħala prinċipju) u li persuna ma tkunx esposta għal kawżi repetuti jew doppji li jirrigwardaw kwistjonijiet li diġà ġew deċiżi preċedentement.

55.

Fl-eżerċizzju ta’ din is-setgħa, kemm il-prinċipju ta’ ekwivalenza kif ukoll il-prinċipju ta’ effettività jistgħu jwasslu lill-qorti tar-rinviju sabiex twarrab kull konstatazzjoni li għandha l-awtorità ta’ res judicata magħmula fis-sentenza tal‑1 ta’ Ġunju 2018.

56.

Il-prinċipju ta’ ekwivalenza jeżiġi li l-qorti tar-rinviju teżerċita s-setgħa diskrezzjonali tagħha fuq il-kwistjonijiet tad-dritt tal-Unjoni b’mod analogu għal kif teżerċita din is-setgħa fil-kawżi purament interni. Huwa minnu li l-qorti tar-rinviju ma pprovdiet ebda indikazzjoni speċifika dwar il-prassi Irlandiża. Madankollu, fid-dritt komuni Ingliż, fejn is-sitwazzjoni legali tidher li hija simili għal dik tal-Irlanda, huwa importanti ħafna jekk il-parti li kontriha hija opposta konstatazzjoni li għandha l-awtorità ta’ res judicata magħmula f’sentenza preċedenti kellhiex il-possibbiltà li tikkontesta din il-konstatazzjoni permezz ta’ rimedju ġudizzjarju ( 35 ).

57.

Peress li Right to Know, l-Irlanda u s-sentenza msemmija iktar ’il fuq tat‑23 ta’ April 2021 jindirizzaw il-kwistjoni ta’ jekk Right to Know setgħetx tippreżenta appell mis-sentenza tal‑1 ta’ Ġunju 2018, huwa probabbli li din il-kwistjoni għandha rwol simili fil-prassi Irlandiża. Barra minn hekk, fid-dawl tad-diskussjonijiet preċedenti, jidher dubjuż jekk tali appell kienx possibbli.

58.

Filwaqt li l-Irlanda ssostni li Right to Know setgħet tappella mis-sentenza tal‑1 ta’ Ġunju 2018, is-sentenza tat‑23 ta’ April 2021 u l-argumenti ta’ Right to Know tefgħu dan f’dubju. Peress li, fis-sentenza tal‑1 ta’ Ġunju 2018, Right to Know kisbet l-annullament taċ-ċaħda kkontestata tat-talba tagħha għal aċċess, kien hemm riskju li appell kontra ċerti partijiet mill-motivi tas-sentenza jiġi miċħud bħala prematur ( 36 ).

59.

Dan ikun jikkorrispondi, fl-aħħar mill-aħħar, għas-sitwazzjoni legali quddiem il-qrati tal-Unjoni. Skont l-ewwel sentenza tat-tieni paragrafu tal-Artikolu 56 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea, jista’ jiġi ppreżentat appell (unikament) minn parti li tkun tilfet parzjalment jew għal kollox fit-talbiet tagħha. Għall-kuntrarju, l-appelli li sempliċement jikkontestaw il-motivi ta’ sentenza li bħala riżultat kienet favorevoli għall-appellant huma inammissibbli ( 37 ). Barra minn hekk, anki fil-proċeduri ta’ appell li bħala prinċipju jkunu ammissibbli, ċerti oġġezzjonijiet ikunu inammissibbli minħabba nuqqas ta’ interess ġuridiku meta jirrigwardaw biss il-motivi ta’ deċiżjoni fuq il-mertu f’sitwazzjoni fejn il-parti kkonċernata ma tkunx qiegħda tikkontesta fl-istess ħin din id-deċiżjoni fuq il-mertu ( 38 ).

60.

Jekk Right to Know ma setgħetx effettivament tikkontesta l-konstatazzjonijiet magħmula fis-sentenza tal‑1 ta’ Ġunju 2018, dan ikun rilevanti mhux biss għall-applikazzjoni tal-prinċipju ta’ ekwivalenza, iżda wkoll għall-applikazzjoni tal-prinċipju ta’ effettività.

61.

Ċertament, prima facie, l-assenza ta’ rimedju ġudizzjarju ma tidhirx li tikkostitwixxi ostakolu partikolarment serju għall-eżerċizzju tad-dritt. Fil-fatt, il-prinċipju ta’ protezzjoni ġudizzjarja effettiva, li fil-biċċa l-kbira jikkoinċidi mal-prinċipju ta’ effettività ( 39 ), jagħti biss lill-individwi, skont id-dritt tal-Unjoni, aċċess għal qorti waħda u mhux għal diversi livelli ta’ ġurisdizzjoni ( 40 ). Hawnhekk, is-sentenza tal‑1 ta’ Ġunju 2018 turi li kien hemm aċċess għal qorti f’dan is-sens.

62.

Madankollu, f’dan il-każ, l-assenza ta’ rimedju ġudizzjarju timplika ksur tal-prinċipju ta’ opportunitajiet ugwali għall-partijiet. Għalhekk, għandu jitqies li l-parti avversarja, il-Prim Ministru, kellha l-possibbiltà, bħala l-parti li tilfet, li tikkontesta s-sentenza tal‑1 ta’ Ġunju 2018.

63.

Il-prinċipju ta’ opportunitajiet ugwali għall-partijiet jagħmel parti integrali mill-prinċipju ta’ protezzjoni ġudizzjarja effettiva tad-drittijiet li l-individwi jisiltu mid-dritt tal-Unjoni, stabbilit fl-Artikolu 47 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea ( 41 ). Dan huwa korollarju tal-kunċett stess ta’ smigħ xieraq u jeħtieġ li kull parti tiġi offruta possibbiltà raġonevoli li tippreżenta l-kawża tagħha, inklużi l-provi tagħha, f’kundizzjonijiet li ma jpoġġuhiex f’sitwazzjoni ta’ żvantaġġ ċar meta mqabbla mal-avversarju tagħha ( 42 ).

64.

Madankollu, huwa żvantaġġ ċar meta parti tkun marbuta minn konstatazzjoni li sussegwentement tirriżulta żvantaġġuża, filwaqt li l-parti avversarja li tikseb vantaġġ minn din il-konstatazzjoni setgħet tagħżel li tikkontesta jew taċċetta din il-konstatazzjoni.

65.

Iż-żewġ elementi invokati mill-qorti tar-rinviju fir-raba’ domanda, jiġifieri l-fatt li l-qorti li tat is-sentenza li għandha l-awtorità ta’ res judicata għażlet li ma tressaqx talba għal deċiżjoni preliminari u l-lakuni fl-argumenti tal-partijiet, ċertament għandhom ukoll interess, iżda ma humiex determinanti waħedhom.

66.

Għalhekk, il-fatt li ebda talba għal deċiżjoni preliminari ma tressqet quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja fil-kuntest tal-proċedura li tat lok għas-sentenza tal‑1 ta’ Ġunju 2018 jista’ pjuttost jimmilita favur il-ftuħ ta’ eżami mill-ġdid ta’ punt ta’ liġi li diġà kien is-suġġett ta’ deċiżjoni li saret res judicata. Issa, fl-assenza ta’ obbligu li titressaq talba għal deċiżjoni preliminari, dan il-fatt għandu biss piż relattivament żgħir fl-ibbilanċjar ( 43 ).

67.

Jekk, fil-proċedura li wasslet għas-sentenza tal‑1 ta’ Ġunju 2018, il-partijiet, u b’mod partikolari Right to Know, ma għamlux riferiment għall-ġurisprudenza rilevanti diġà eżistenti tal-Qorti tal-Ġustizzja, dan pjuttost jimmilita favur li jinżammu fis-seħħ il-konstatazzjonijiet magħmula f’din is-sentenza. Fil-fatt, f’dan il-każ, huma ma jkunux għamlu l-isforzi raġonevoli kollha sabiex jiksbu deċiżjoni korretta li tkun favorevoli għalihom. Dan jgħodd iktar u iktar meta jeżisti, fid-dritt proċedurali inkwistjoni, approċċ qawwi ħafna li jobbliga lill-partijiet jippreżentaw il-preċedenti rilevanti. Iżda dan l-aspett ukoll għandu biss portata limitata, peress li n-nuqqas ta’ preċedenti kien saħħaħ il-ħtieġa għall-High Court (il-Qorti Għolja), sa mill-ewwel proċedura, sabiex tirrifletti fuq it-tressiq ta’ talba għal deċiżjoni preliminari. Barra minn hekk, is-sentenza ċentrali dwar l-interpretazzjoni tal-kunċett ta’ komunikazzjonijiet interni ( 44 ) ngħatat biss wara s-sentenza tal‑1 ta’ Ġunju 2018.

68.

Konsegwentement, ir-risposta għat-tielet u għar-raba’ domanda għandha tkun li qorti nazzjonali hija obbligata, skont il-prinċipji ta’ ekwivalenza u ta’ effettività, twarrab konstatazzjonijiet li għandhom l-awtorità ta’ res judicata sabiex tistabbilixxi mill-ġdid il-kompatibbiltà tas-sitwazzjoni kkonċernata mad-dritt tal-Unjoni, fil-każ fejn ir-regoli proċedurali interni applikabbli jipprevedu tali possibbiltà f’sitwazzjoni purament interna. Sa fejn il-qorti għandha setgħa diskrezzjonali, hija għandha b’mod partikolari tieħu inkunsiderazzjoni l-kwistjoni dwar jekk il-parti leża mill-konstatazzjoni li għandha l-awtorità ta’ res judicata kellhiex il-possibbiltà li tikkontesta din il-konstatazzjoni permezz ta’ appell u jekk kienx hemm opportunitajiet ugwali għall-partijiet f’dan ir-rigward. Għall-kuntrarju, il-kwistjoni dwar jekk talba għal deċiżjoni preliminari tressqitx quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja qabel ma saret il-konstatazzjoni li għandha l-awtorità ta’ res judicata jew jekk il-partijiet ikkonċernati, qabel din il-konstatazzjoni, invokawx quddiem il-qorti nazzjonali l-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja f’dan il-qasam hija ta’ importanza żgħira għall-eżerċizzju ta’ din is-setgħa diskrezzjonali.

69.

Għaldaqstant, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tiddeċiedi kif ġej: