1.

Mal-ftuħ ta’ kull leġiżlatura ġdida tal-House of Commons (ir-Renju Unit), l-Ispeaker (il-President) jindirizza petizzjoni lir-Re (jew, kif inhu l-każ attwalment, lir-Reġina) sabiex dan jagħti lill-House of Commons “il-libertà ta’ espressjoni, il-protezzjoni mill-arrest, l-aċċess għall-Maestà Tiegħu fejn ikun meħtieġ u l-iktar intrepretazzjoni favorevoli tax-xogħol tiegħu”. Ir-Re jirrispondi u jikkonferma l-privileġġi kollha mogħtija minnu jew mid-diversi predeċessuri tiegħu ( 2 ).

2.

Fil-fatt l-immunità parlamentari, imsejħa parliamentary privilege, toriġina mill-istorja tal-Parlament tar-Renju Unit. L-iktar element importanti ta’ dan il-privileġġ, il-libertà tal-espressjoni, ġie istituzzjonalizzat fl-aħħar tas-seklu XVI u kkodifikat fid-Dikjarazzjoni tad-Drittijiet (Bill of Rights) fl-1689. Dan nissel l-irresponsabbiltà attwali (jew l-immunità sostantiva) fir-rigward tal-kummenti magħmula jew tal-atti mwettqa fl-eżerċizzju tal-mandat parlamentari.

3.

Fid-dritt kontinentali, il-bidu tal-immunità parlamentari huwa normalment assoċjat mar-Rivoluzzjoni Franċiża. Fil-fatt, l-istituzzjoni ġdida li tnisslet waqt din ir-Rivoluzzjoni, l-Assemblea Nazzjonali, kienet teħtieġ protezzjoni mis-setgħa monarkika, li sa dakinhar kienet assoluta. L-ewwel espressjoni ta’ din l-immunità dehret fid-digrieti tal-Assemblea Nazzjonali stess. Din kienet diġà tinkludi iż-żewġ komponenti tal-immunità parlamentari kif magħrufa attwalment: l-immunità sostantiva (l-irresponsabbiltà) għall-atti mwettqa fl-eżerċizzju tal-funzjonijiet parlamentari ( 3 ) u l-immunità proċedurali (l-invjolabbiltà) għal kull ħaġa oħra, ħlief f’każ ta’ awtorizzazzjoni ta’ azzjoni legali mogħtija mill-Assemblea ( 4 ). Sussegwentement l-immunità parlamentari ġiet mgħollija għal-livell kostituzzjonali fil-Kostituzzjoni tal-1791.

4.

Il-forma ta’ din l-immunità, li tinkludi ż-żewġ aspetti, irresponsabbiltà u invjolabbiltà, stabbiliti waqt ir-Rivoluzzjoni Franċiża, ġiet essenzjalment irripprodotta fid-drittijiet parlamentari tal-Istati tal-Ewropa kontinentali.

5.

Minkejja li l-immunità parlamentari tippreżenta ruħha fil-forma tal-protezzjoni mogħtija lil kull membru tal-Parlament personalment, madankollu l-għan tagħha huwa differenti. Din ma hijiex privileġġ tad-deputat intiża sabiex teħilsu mil-liġi komuni, iżda mekkaniżmu ta’ protezzjoni tal-Parlament kollu ( 5 ).

6.

B’mod iktar partikolari, għal dak li jirrigwarda l-invjolabbilta, wieħed mill-għanijiet ta’ din il-protezzjoni huwa li jiġi żgurat li l-Parlament ikun jista’ jiltaqa’ b’mod komplut, mingħajr ma proċeduri kriminali (jew ċivili) abbużivi jew vessatorji jeskludu uħud mill-membri tiegħu mid-dibattiti ( 6 ).

7.

Attwalment, il-ġustifikazzjoni ta’ din l-immunità sikwit tiġi kkontestata. Fil-fatt, huwa sostnut li hija tikkostitwixxi anakroniżmu, relikwa ta’ żmien meta l-Parlamenti kienu esposti għal preġudizzji min-naħa tal-awtorità eżekuttiva u tal-ġustizzja li ħafna drabi kienet tibqa’ għas-servizz ta’ din tal-aħħar. Mill-banda l-oħra, fi Stat tad-dritt modern, l-indipendenza tal-qrati hija l-aħjar garanzija kontra preġudizzji inġustifikati li jheddu l-funzjonament jew il-kompożizzjoni tal-Parlament, b’tali mod li l-immunità proċedurali titlef il-loġika tagħha. Din l-immunità tikkostitwixxi, barra minn hekk, sors ta’ abbuż kif ukoll tippreġudika d-dritt fundamentali ta’ aċċess għall-ġustizzja tal-persuni leżi minn atti li l-membri parlamentari wettqu ’l barra mill-eżerċizzju tal-funzjonijiet tagħhom ( 7 ).

8.

Ċertament hemm verità kbira f’din il-kritika.

9.

Madankollu, minn naħa, jidhirli li din turi verżjoni ottimista ħafna tal-affarijiet: it-titjib tal-Istat tad-dritt ma huwiex fuq l-istess livell kullimkien u l-iżvilupp politiku mhux dejjem imur fid-direzzjoni waħdanija tat-tisħiħ tiegħu. Barra minn hekk, minkejja li l-qrati jibqgħu fil-prinċipju indipendenti, dan ma huwiex bilfors il-każ tal-uffiċjali tal-infurzar tal-liġi u tal-Uffiċċju tal-Prosekutur ( 8 ).

10.

Min-naħa l-oħra, miżuri bħal dawk tal-istħarriġ ġudizzjarju tad-deċiżjonijiet ta’ rinunzja għall-immunità, il-limitazzjoni tal-firxa tagħha jew tal-portata tagħha kif ukoll il-prattika tal-Parlamenti li tikkonsisti fir-rinunzja għall-immunità bħala prinċipju, ħlief f’każ ta’ eżistenza ta’ fumus persecutionis, jippermettu li jiġi evitat l-abbuż u li l-immunità tiġi limitata għal-limiti proprji tal-irwol tagħha fil-protezzjoni tal-Parlament.

11.

Għalhekk, applikata b’mod korrett, l-immunità tad-deputati tikkostitwixxi waħda mill-garanziji tal-indipendenza tagħhom, u għalhekk, tal-indipendenza ta’ kull Parlament, inkluż il-Parlament Ewropew.

12.

Madankollu, sabiex wieħed igawdi minn din l-immunità, l-ewwel għandu jikseb il-kwalità ta’ Parlamentari. Fl-ordinament istituzzjonali tal-Unjoni Ewropea, il-proċess tal-akkwist ta’ din il-kwalità huwa rregolat parzjalment mid-dispożizzjonijiet nazzjonali tal-Istati Membri u parzjalment minn dawk tad-dritt tal-Unjoni. Issa, din il-kawża tqajjem il-kwistjoni tat-tqassim tal-kamp ta’ applikazzjoni rispettiv ta’ dawn l-ordinamenti ġuridiċi differenti. Għalhekk din għandha importanza kostituzzjonali li tmur lilhinn sew mis-sitwazzjoni personali tar-rikorrent fil-kawża prinċipali u tad-dibattitu politiku nazzjonali assoċjat miegħu. Huma minn dan l-angolu kostituzzjonali li nipproponi li għandhom jiġu indirizzati l-kwistjonijiet legali mqajma f’din il-kawża.

13.

Skont l-Artikolu 9 tal-Protokoll (Nru 7) dwar il-Priviliġġi u l-Immunitajiet tal-Unjoni Ewropea ( 9 ), anness mat-Trattati UE u FUE (iktar ’il quddiem il-“Protokoll”):

“Waqt is-sessjonijiet tal-Parlament Ewropew, il-membri tiegħu għandhom igawdu:

L-immunità bl-istess mod tkun tgħodd għall-Membri waqt li jkunu qed jivvjaġġaw lejn u mill-post fejn jiltaqa’ l-Parlament Ewropew.

L-immunità ma tistax tintalab meta membru jinqabad fil-fatt ta’ reat u ma tipprekludix lill-Parlament Ewropew milli jeżerċita d-dritt tiegħu li jirrinunzja għall-immunità ta’ xi wieħed mill-membri tiegħu”.

14.

Il-proċedura tal-elezzjoni tal-membri tal-Parlament hija rregolata mill-Att li jikkonċerna l-elezzjoni tar-rapreżentanti għall-Parlament Ewropew b’vot dirett universali, anness mad-Deċiżjoni tal-Kunsill 76/787/KEFA, KEE, Euratom tal-20 ta’ Settembru 1976 ( 10 ), kif emendat bid-Deċiżjoni tal-Kunsill 2002/772/KE, Euratom tal‑25 ta’ Ġunju 2002 u tat‑23 ta’ Settembru 2002 ( 11 ) (iktar ’il quddiem l-“Att tal-1976”). Skont l-Artikolu 5 ta’ dan l-att:

“1.   Il-perijodu ta’ ħames snin li għalih jiġu eletti l-membri tal-Parlament Ewropew jibda mill-ftuħ tal-ewwel sessjoni li tinżamm wara kull elezzjoni.

[…]

2.   Il-mandat ta’ kull Membru tal-Parlament Ewropew jibda u jiskadi fl-istess żmien bħall-perijodu msemmi fil-paragrafu 1” [traduzzjoni mhux uffiċjali].

15.

Skont l-Artikolu 6(2) tal-imsemmi att:

“Il-Membri tal-Parlament Ewropew għandhom igawdu l-privileġġi u l-immunitajiet applikabbli lilhom bis-saħħa tal-Protokoll tat-8 ta’ April 1965 dwar il-privileġġi u l-immunitajiet tal-Komunitajiet Ewropej” [traduzzjoni mhux uffiċjali].

16.

L-ewwel paragrafu tal-Artikolu 8 tal-imsemmi att jipprovdi:

“Suġġett għad-disposizzjonijiet ta’ dan l-Att, il-proċedura elettorali għandha tkun irregolata f’kull Stat Membru bid-dispożizzjonijiet nazzjonali tiegħu” [traduzzjoni mhux uffiċjali].

17.

Skont l-Artikolu 12 tal-Att tal-1976:

“Il-Parlament Ewropew jivverifika s-setgħat tal-Membri tal-Parlament Ewropew. Għal dan il-għan, [huwa] jieħu nota tar-riżultati pproklamati uffiċjalment mill-Istati Membri u jiddeċiedi fuq il-kontestazzjonijiet li jistgħu eventwalment jitqajmu fuq il-bażi tad-dispożizzjonijiet ta’ dan l-Att, bl-eċċezzjoni tad-dispożizzjonijiet nazzjonali li għalihom jirreferi dan l-Att” [traduzzjoni mhux uffiċjali].

18.

Finalment, l-Artikolu 13(1) ta’ dan l-att jipprovdi:

“Siġġu jispiċċa vojt meta l-mandat ta’ membru tal-Parlament Ewropew jispiċċa bħala riżultat tar-riżenja tiegħu, il-mewt tiegħu jew ir-revoka tal-mandat tiegħu” [traduzzjoni mhux uffiċjali].

19.

L-Artikolu 71 tal-Kostituzzjoni Spanjola jistabbilixxi:

“1.   Id-deputati u s-senaturi jgawdu mill-invjolabbiltà [ ( 12 )] għall-opinjonijiet espressi fl-eżerċizzju tal-funzjonijiet tagħhom.

2.   Matul il-mandat tagħhom, id-deputati u s-senaturi jgawdu wkoll mill-immunità u ma jistgħux jiġu arrestati ħlief f’każ li jinqabdu jwettqu reat. Huma ma jistgħux jiġu suġġetti għal investigazzjoni jew prosekuzzjoni kriminali mingħajr l-awtorizzazzjoni minn qabel tal-assemblea rispettiva tagħhom.

3.   Fil-proċeduri kontra deputati jew senaturi, l-awla kompetenti hija l-Awla Kriminali tat-Tribunal Supremo (il-Qorti Suprema, Spanja).

[…]”

20.

Il-ley orgánica 5/1985 del Régimen Electoral General (il-Liġi Organika 5/1985 dwar is-Sistema Elettorali Ġenerali) tad-19 ta’ Ġunju 1985 ( 13 ), kif emendata (iktar ’il quddiem il-“Kodiċi Elettorali”), tirregola s-sistema elettorali Spanjola. It-Titolu VI ta’ dan il-kodiċi jinkludi d-dispożizzjonijiet speċjali għall-elezzjonijiet tal-Parlament. B’mod partikolari, l-Artikolu 224(1) u (2) tal-imsemmi kodiċi jipprovdi:

“1.   Il-Junta Electoral Central [il-Kummissjoni Elettorali Ċentrali, Spanja] għandha, mhux iktar tard minn għoxrin jum wara l-elezzjonijiet, twettaq l-għadd tal-voti fuq livell nazzjonali, tagħti s-siġġijiet rispettivi lil kull wieħed mill-kandidati u tipproklama l-kandidati eletti.

2.   Fi żmien ħamest ijiem mill-proklamazzjoni tagħhom, il-kandidati eletti għandhom jaħilfu jew iwegħdu li josservaw il-Kostituzzjoni quddiem il-Kummissjoni Elettorali Ċentrali. Fl-aħħar ta’ dan it-terminu, il-Kummissjoni Elettorali Ċentrali għandha tiddikjara vakanti s-siġġijiet mogħtija lid-deputati tal-Parlament li ma jkunux ħalfu li josservaw il-Kostituzzjoni u tiddikjara sospiżi l-prerogattivi kollha li seta’ kellhom dritt għalihom minħabba l-funzjonijiet tagħhom, sakemm jieħdu dan il-ġurament”.

21.

Skont l-Artikolu 384a tar-Real Decreto por el que se aprueba la Ley de Enjuiciamiento Criminal (id-Digriet Irjali li japprova l-Kodiċi ta’ Proċedura Kriminali, iktar ’il quddiem il-“Kodiċi ta’ Proċedura Kriminali”) tal-14 ta’ Settembru 1882 ( 14 ):

“Meta d-deċiżjoni ta’ tqegħid taħt att ta’ akkuża tkun saret definittiva u d-detenzjoni provviżorja tkun ġiet ordnata għal reat imwettaq minn persuna li tappartjeni jew li hija marbuta ma’ gruppi armati jew ma’ individwi terroristiċi jew ribelli, il-persuna li fir-rigward tagħha jkunu tressqu proċeduri kriminali li tokkupa funzjonijiet jew kariga pubblika hija awtomatikament sospiża mill-eżerċizzju tagħhom matul iż-żmien ta’ detenzjoni”.

22.

L-Artikoli 750 sa 755 ta’ dan il-kodiċi huma fformulati kif ġej:

“Artikolu 750

Il-qorti jew it-tribunal li għandu motiv għall-prosekuzzjoni ta’ senatur jew deputat sedenti fil-Cortes [is-Senat jew il-Kamra tad-Deputati] minħabba reat ma għandux jiftaħ proċedura fil-konfront tiegħu matul is-sessjoni parlamentari sa fejn ma jkunx kiseb l-awtorizzazzjoni korrispondenti tal-assemblea li d-deputat jew is-senatur ikkonċernat jifforma parti minnha.

Artikolu 751

Jekk is-senatur jew id-deputat ikun inqabad iwettaq reat, huwa jista’ jiġi arrestat u jitressaq għal prosekuzzjoni kriminali mingħajr l-awtorizzazzjoni msemmija fl-artikolu preċedenti; madankollu, f’ erbgħa u għoxrin siegħa mill-arrest jew mill-prosekuzzjoni kriminali, l-assemblea li minnha jifforma parti għandha tiġi informata.

L-assemblea rispettiva għandha tiġi informata wkoll b’kull proċedura miftuħa kontra dak li, minkejja li ġie mressaq għal prosekuzzjoni kriminali, jiġi elett senatur jew deputat fil-Cortes.

Artikolu 752

Jekk senatur jew deputat fil-Cortes jitressaq għal prosekuzzjoni kriminali matul waqfa parlamentari, il-qorti jew it-tribunal li quddiemu titressaq il-kawża għandu jinforma immedjatament l-assemblea rispettiva dwar dan.

L-istess japplika meta senatur jew deputat elett fil-Cortes jitressaq għal prosekuzzjoni kriminali qabel ma dan jiltaqa’.

Artikolu 753

Fi kwalunkwe każ, ir-reġistratur għandu jissospendi l-proċedura mill-ġurnata li fiha l-Cortes jiġi informat, kemm jekk ikun waqt perijodu ta’ sessjonijiet kif ukoll jekk le, u l-affarijiet għandhom jibqgħu f’dak l-istat sakemm l-assemblea rispettiva tiddeċiedi kif jidhirlha xieraq.

Artikolu 754

Jekk is-Senat jew il-Kamra tad-Deputati jirrifjutaw l-awtorizzazzjoni mitluba, għandu jkun hemm dikjarazzjoni li ma hemmx lok li tingħata deċiżjoni fir-rigward tas-senatur jew deputat fil-Cortes, iżda l-proċeduri jitkomplew fil-konfront tal-persuni l-oħra li fir-rigward tagħhom ikunu tressqu proċeduri kriminali.

Artikolu 755

L-awtorizzazzjoni hija mitluba fil-forma ta’ suplicatorio, li miegħu tiġi annessa, b’mod kunfidenzjali, il-kopja awtentika tal-akkużi magħmula kontra s-senatur jew id-deputat, inkluż l-opinjonijiet tal-Uffiċċju tal-Prosekutur u t-talbiet partikolari suġġett tat-talba ta’ awtorizzazzjoni”.

23.

Ir-rikorrent fil-kawża prinċipali, Oriol Junqueras Vies, kien il-Viċi-President tal-Gobierno autonómico de Cataluña (il-Gvern Awtonomu ta’ Cataluña, Spanja) fil-mument tal-adozzjoni tal-Ley 19/2017 reguladora del llamado referéndum de autodeterminación (il-Liġi 19/2017 li Tirregola r-Referendum tal-Awtodeterminazzjoni), tas-6 ta’ Settembru 2017 ( 15 ), u tal-Ley 20/2017 de transitoríedad jurídica y fundacional de la República (il-Liġi 20/2017 ta’ Tranżizzjoni Ġuridika u Kostituttiva tar-Repubblika), tat-8 ta’ Settembru 2017 ( 16 ), kif ukoll meta, fl-1 ta’ Ottubru 2017, sar ir-referendum ta’ awtodeterminazzjoni previst mill-ewwel minn dawn iż-żewġ liġijiet, li d-dispożizzjonijiet tagħha kienu, fil-frattemp, ġew sospiżi skont deċiżjoni tat-Tribunal Constitucional (il-Qorti Kostituzzjonali).

24.

Wara li seħħew dawn l-avvenimenti, il-Ministerio fiscal (l-Uffiċċju tal-Prosekutur, Spanja), l-Abogado del Estado (l-Avukat tal-Istat, Spanja) u l-partit politiku VOX bdew proċedura kriminali kontra numru ta’ persuni, fosthom O. Junqueras Vies, fejn akkużawhom li ħadu sehem fi proċess ta’ seċessjoni u wettqu, f’dan il-kuntest, fatti li jaqgħu taħt tliet klassifikazzjonijiet kriminali, jiġifieri, l-ewwel nett, dik ta’ “ribelljoni” jew, b’mod alternattiv, ta’ “sedizzjoni”, it-tieni nett, dik ta’ “diżobbidjenza”, u t-tielet nett, dik ta’ “miżapproprjazzjoni ta’ fondi”.

25.

O. Junqueras Vies tqiegħed taħt detenzjoni provviżorja matul il-fażi istruttorja ta’ din il-proċedura kriminali, skont id-deċiżjoni tat-2 ta’ Novembru 2017. Peress li minn dakinhar din id-deċiżjoni ġiet imġedda mingħajr interruzzjoni, huwa għadu f’dentenzjoni provviżorja sa llum.

26.

Wara l-ftuħ tal-fażi ta’ prosekuzzjoni tal-proċedura kriminali mibdija kontra tiegħu, O. Junqueras Vies ippreżenta ruħu bħala kandidat għall-elezzjonijiet tal-Congreso de los Diputados (il-Kamra tad-Deputati, Spanja) li saru fit-28 ta’ April 2019. Huwa ġie elett deputat.

27.

Permezz ta’ digriet tal-14 ta’ Mejju 2019 ( 17 ), it-Tribunal Supremo (il-Qorti Suprema) qiset li ma kienx hemm lok li titlob lill-Kamra tad-Deputati l-awtorizzazzjoni minn qabel imsemmija fl-Artikolu 71(2) tal-Kostituzzjoni Spanjola kif ukoll fl-Artikolu 755 tal-Kodiċi ta’ Proċedura Kriminali, peress li l-elezzjoni ta’ O. Junqueras Vies kienet seħħet wara l-ftuħ tal-fażi ta’ prosekuzzjoni tal-proċedura kriminali mibdija kontra tiegħu. Fil-fatt, skont din il-qorti, l-immunità li tirriżulta mill-imsemmija dispożizzjoni kostituzzjonali tapplika biss fid-dawl tal-proċeduri kriminali li jkunu għadhom ma waslux fil-fażi ta’ prosekuzzjoni tad-deputat jew tas-senatur ikkonċernat.

28.

Permezz tal-istess digriet, din il-qorti, adita b’talba ta’ O. Junqueras Vies f’dan is-sens, awtorizzatu b’mod straordinarju li joħroġ mill-ħabs sabiex tippermettilu jipparteċipa, taħt sorveljanza tal-pulizija u taħt kundizzjonijiet li jiżguraw is-sigurtà tiegħu, fl-ewwel seduta plenarja tal-Kamra tad-Deputati sabiex jikkonforma ruħu, f’din l-okkażżjoni, mar-rekwiżiti meħtieġa sabiex jieħu pussess tas-siġġu tiegħu, b’mod partikolari jieħu l-ġurament, kif previst fl-Artikolu 20 tar-Regoli tal-Kamra tad-Deputati.

29.

Wara li kkonforma ruħu ma’ dawn ir-rekwiżiti, ħa pussess tas-siġġu tiegħu u ġie rritornat lura l-ħabs, O. Junqueras Vies ġie sospiż mill-funzjonijiet tiegħu ta’ deputat skont deċiżjoni tal-Bureau tal-Kamra tad-Deputati adottata fl-24 ta’ Mejju 2019, skont l-Artikolu 384a tal-Kodiċi ta’ Proċedural Kriminali.

30.

O. Junqueras Vies ippreżenta ruħu wkoll bħala kandidat għall-elezzjonijiet tal-Parlament li saru fis-26 ta’ Mejju 2019. Huwa ġie elett membru, u dan ir-riżultat ġie pproklamat mill-Kummissjoni Elettorali Ċentrali f’deċiżjoni tat-13 ta’ Ġunju 2019 dwar il-“Proklamazzjoni tad-Deputati Eletti fil-Parlament Ewropew fl-Elezzjonijiet li saru fis-26 ta’ Mejju 2019” ( 18 ), skont l-Artikolu 224(1) tal-Kodiċi Elettorali.

31.

Permezz ta’ digriet tal-14 ta’ Ġunju 2019 (iktar ’il quddiem id-“Digriet tal‑14 ta’ Ġunju 2019), it-Tribunal Supremo (il-Qorti Suprema) iddeċidiet dwar talba ta’ O. Junqueras Vies intiża sabiex jingħata awtorizzazzjoni straordinarja li joħroġ mill-ħabs sabiex tippermettilu jippreżenta ruħu quddiem il-Kummissjoni Elettorali Ċentrali sabiex jieħu l-ġurament li josserva l-Kostituzzjoni Spanjola impost mill-Artikolu 224(2) tal-Kodiċi Elettorali fuq il-persuni eletti membri tal-Parlament. Din il-qorti rrifjutat li tagħti l-awtorizzazzjoni mitluba.

32.

Fl-20 ta’ Ġunju 2019, il-Kummissjoni Elettorali Ċentrali adottat deċiżjoni li permezz tagħha kkonstatat li O. Junqueras Vies ma kienx ħa l-ġurament inkwistjoni u, skont l-Artikolu 224(2) tal-Kodiċi Elettorali, iddikjarat vakanti s-siġġu tal-persuna kkonċernata fil-Parlament kif ukoll is-sospensjoni tal-prerogattivi kollha li seta’ kellu dritt għalihom minħabba l-funzjonijiet tiegħu. B’mod parallel, din il-kummissjoni kkomunikat lill-Parlament lista tad-deputati eletti fi Spanja, li fiha isem O. Junqueras Vies ma kienx inkluż.

33.

Fit-2 ta’ Lulju 2019, il-Parlament tad-disa’ leġiżlatura żamm l-ewwel laqgħa tiegħu.

34.

Fil-frattemp, O. Junqueras Vies ippreżenta, quddiem it-Tribunal Supremo (il-Qorti Suprema), rikors kontra d-Digriet tal-14 ta’ Ġunju 2019, li fil-kuntest tiegħu huwa pprevalixxa ruħu mill-immunità prevista fl-Artikolu 9 tal-Protokoll.

35.

Huwa f’dawn iċ-ċirkustanzi li t-Tribunal Supremo (il-Qorti Suprema) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri u tagħmel id-domandi preliminari li ġejjin lill-Qorti tal-Ġustizzja:

36.

Fid-deċiżjoni tar-rinviju tagħha, it-Tribunal Supremo (il-Qorti Suprema) enfasizzat li hija kienet qiegħda tadixxi lill-Qorti tal-Ġustizzja dwar kwistjonijiet ta’ interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni li hija kellha quddiemha fil-kuntest mhux tal-preparazzjoni tas-sentenza dwar il-mertu li issa kienet fil-proċess tad-deliberazzjoni fil-proċedura kriminali mibdija kontra O. Junqueras Vies, iżda ta’ incident proċedurali li joriġina fir-rikors ippreżentat mill-persuna kkonċernata kontra d-Digriet tal-14 ta’ Ġunju 2019. Hija indikat ukoll li hija kellha tagħmel dawn id-domandi lill-Qorti tal-Ġustizzja bħala qorti li tiddeċiedi fl-ewwel u l-aħħar istanza, skont l-Artikolu 71(3) tal-Kostituzzjoni Spanjola.

37.

It-talba għal deċiżjoni preliminari waslet fil-Qorti tal-Ġustizzja fl-1 ta’ Lulju 2019. Ġew ippreżentati osservazzjonijiet bil-miktub minn O. Junqueras Vies, mill-Uffiċċju tal-Prosekutur, mill-partit politiku VOX, mill-Gvern Spanjol, mill-Parlament u mill-Kummissjoni Ewropea. L-istess partijiet kienu rrappreżentati waqt is-seduta li nżammet fl-14 ta’ Ottubru 2019.

38.

F’din l-istess data, il-qorti tar-rinviju tat is-sentenza Nru 459/2019 (iktar ’il quddiem is-“sentenza tal-14 ta’ Ottubru 2019”), li permezz tagħha kkundannat, b’mod partikolari, lil O. Junqueras Vies għal tlettax-il sena priġunerija u telf tad-drittijiet ċivili tiegħu għal daqstant snin (inhabilitación absoluta). F’ittra indirizzata lill-Qorti tal-Ġustizzja fl-istess ġurnata, din il-qorti indikat li hija kienet qiegħda żżomm ir-rinviju preliminari.

39.

Il-qorti tar-rinviju tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja tliet domandi preliminari li jirrigwardaw, essenzjalment, il-kamp ta’ applikazzjoni personali u ratione temporis tal-immunità tal-membri tal-Parlament prevista fl-Artikolu 9 tal-Protokoll. Madankollu mill-osservazzjonijiet ippreżentati minn diversi partijiet f’din il-kawża jirriżulta li tqum kwistjoni preliminari u iktar fundamentali fil-każ tar-rikorrent fil-kawża prinċipali: O. Junqueras Vies igawdi mill-kwalità ta’ deputat ( 19 ) fil-Parlament? Għalhekk ser nibda l-analiżi tiegħi bl-eżami ta’ din il-kwistjoni.

40.

L-immunità parlamentari prevista fl-Artikolu 9 tal-Protokoll tkopri lill-membri tal-Parlament. Issa, il-partijiet fil-kawża prinċipali li ppreżentaw osservazzjonijiet, naturalment bl-eċċezzjoni tar-rikorrent fil-kawża prinċipali, jikkkunsidraw li dan ma kisibx, fi kwalunkwe każ b’mod sħiħ, din il-kwalità. Filfatt, huma jsostnu li skont l-Att tal-1976, il-proċedura elettorali għall-elezzjonijiet tal-Parlament hija rregolata mid-dritt nazzjonali tal-Istati Membri. Għalhekk, skont dawn il-partijiet, l-obbligu li jittieħed ġurament li tiġi osservata il-Kostituzzjoni Spanjola, stabbilit għall-persuni eletti fil-Parlament fl-Artikolu 224 tal-Kodiċi Elettorali, jikkostitwixxi stadju tal-proċess elettorali fi Spanja, b’tali mod li persuna li tiġi pproklamata eletta tikseb biss il-mandat ta’ deputat tal-Parlament, bil-prerogattivi kollha li jirriżultaw minnu, inkluż l-immunità, biss meta hija tissodisfa dan l-obbligu. Huwa billi segwiet din il-loġika li l-Kummissjoni Elettorali Ċentrali kkomunikat lill-Parlament lista ta’ persuni eletti li ma kinitx tinkludi isem ir-rikorrent fil-kawża prinċipali.

41.

Fl-osservazzjonijiet tagħhom f’din il-kawża, il-Parlament u, essenzjalment, il-Kummissjoni, jaqblu ma’ dan ir-raġunament. Din donnha hija wkoll il-pożizzjoni tal-qorti tar-rinviju, esposta fit-talba għal deċiżjoni preliminari.

42.

Min-naħa tiegħi, jiena ma naqbilx ma’ dan ir-raġunament, u dan għar-raġunijiet li ġejjin.

43.

Skont l-Artikolu 14(2) TUE, il-Parlament huwa kompost minn rappreżentanti taċ-ċittadini tal-Unjoni. Dawn jiġu eletti, skont l-Artikolu 14(3) TUE b’vot dirett universali. Din l-elezzjoni hija rregolata mid-dispożizzjonijiet tal-Att tal-1976. Dan l-att jipprovdi li, bla ħsara għall-kwistjonijiet armonizzati permezz tiegħu, il-proċedura elettorali hija rregolata mid-dritt nazzjonali tal-Istati Membri (Artikolu 8 tal-imsemmi att). Dan ir-riferiment għad-dritt nazzjonali jirrigwarda, minbarra l-proċedura elettorali innifisha, kwistjonijiet bħad-dritt għall-vot u għall-kandidatura, il-verifika tal-validità tal-elezzjonijiet jew, in parti, l-inkompatibbiltajiet.

44.

Mill-banda l-oħra, l-istatus tad-deputati tal-Parlament, bħala rappreżentanti taċ-ċittadini tal-Unjoni eletti b’vot dirett u membri ta’ istituzzjoni tal-Unjoni, jista’ jkun irregolat biss mid-dritt tal-Unjoni. Fil-fatt, jekk id-dritt nazzjonali tal-Istati Membri jitħalla jirregola l-istatus tad-deputati tal-Parlament dan ikollu effett mhux biss fuq l-indipendenza tal-Parlament vis-à-vis l-Istati Membri, iżda wkoll fuq l-awtonomija tal-ordinament ġuridiku tal-Unjoni kollu.

45.

Huwa minn dan l-angolu tal-indipendenza istituzzjonali u tal-awtonomija ġuridika li għandha tiġi evalwata l-kwistjoni tal-kisba tal-kwalità ta’ membru tal-Parlament.

46.

L-ewwel nett, ir-raġunament li l-kwalità ta’ deputat tal-Parlament tinkiseb biss taħt il-kundizzjoni li jitwettqu l-formalitajiet meħtieġa mid-dritt nazzjonali, bħall-obbligu ta’ ġurament, jidhirli li jmur kontra l-idea nnifisha ta’ vot dirett universali u ta’ mandat rappreżentattiv. Fil-fatt, il-kisba ta’ tali mandat tista’ tirriżulta biss mill-vot tal-elettorat u ma tistax tkun suġġetta għat-twettiq sussegwenti ta’ xi formalità, twettiq li, kif turi din il-kawża, mhux dejjem jiddependi mill-persuna eletta biss. L-elettorat jeleġġi d-deputati u mhux “kontendenti għal deputati”. Id-deċiżjoni tiegħu espressa fil-vot ma hija suġġetta għal ebda “validazzjoni” jew “konferma”.

47.

Naturalment, il-mandat parlamentari u l-għoti tiegħu huma kkundizzjonati b’numru ta’ rekwiżiti u limiti formali: l-eliġibbiltà tal-kandidat, l-inkompatibbiltajiet u l-validità tal-elezzjoni. Madankollu, dawn huma ċirkustanzi oġġettivi dwar il-kwalità tal-persuna eletta jew tal-proċess elettorali. In-nuqqas ta’ osservazzjoni ta’ dawn ir-rekwiżiti jrendi l-kisba jew iż-żamma tal-mandat legalment impossibbli u jista’ jwassal għall-iskadenza prematura tiegħu.

48.

Huwa minnu wkoll li diversi sistemi parlamentari jipprovdu obbligi formali li għandhom jiġu ssodisfatti mill-Parlamentari qabel ma jibdew effettivament is-servizz tagħhom, li jirrigwardaw l-obbligu li jittieħed ġurament, li jiġu ddikjarati l-interessi finanzjarji jew affarijiet oħra. Madankollu, dawn l-obbligi japplikaw għall-Parlamentari, jiġifieri għall-persuni li diġà kisbu l-mandat. Għall-kuntrarju, dawn ma jikkundizzjonawx din il-kisba, li tista’ tirriżulta biss mill-volontà tal-poplu espressa waqt l-elezzjonijiet ( 20 ).

49.

Għalhekk, il-proklamazzjoni tar-riżultat tikkostitwixxi l-att li jittermina l-proċess elettorali u li jikkostitwixxi l-kisba tal-mandati mill-persuni eletti ( 21 ). Il-formalitajiet kollha li jiġu wara dan l-att, bl-eċċezzjoni tal-eventwali invalidazzjoni tal-elezzjonijiet, għandhom biss natura dikjaratorja u ma jistgħux jikkundizzjonaw il-kisba tal-mandat.

50.

Għalhekk nista’ naċċetta li, skont id-dritt Spanjol, l-obbligu ta’ ġurament li tiġi osservata l-Kostituzzjoni Spanjola, li fir-rigward tad-deputati tal-Parlament eletti fi Spanja huwa previst fl-Artikolu 224 tal-Kodiċi Elettorali, jista’ jikkundizzjona l-bidu effettiv tas-servizz minn dawn id-deputati ( 22 ). Mill-banda l-oħra, dan ma jistax jikkundizzjona l-kisba minnhom tal-kwalità ta’ membru tal-Parlament u tal-prerogattivi li jirriżultaw minn din il-kwalità, b’mod partikolari l-immunità. Ir-raġuament li jipprovdi li l-kwalità ta’ deputat, u għalhekk l-immunità li tirriżulta minnha, tappartjeni biss lil dak li, b’kull trankwillità, jibda l-eżerċizzju effettiv tal-funzjonijiet tiegħu, iwassal għal ċirku vizzjuż: il-persuna eletta ma tistax tipprevalixxi ruħha mill-immunità tagħha, għaliex hija ma għandhiex il-kwalità ta’ deputat, iżda, fin-nuqqas ta’ din l-immunità, hija tkun prekluża milli twettaq l-obbligu li jippermettilha tikseb din il-kwalità u l-immunità li tirriżulta minnha. Għalhekk, il-preklużjoni ta’ persuna eletta regolarment għal funzjoni pubblika milli tieħu l-ġurament meħtieġ sabiex tibda dan is-servizz huwa metodu perfett sabiex din il-persuna tiġi mċaħħda mill-funzjoni inkwistjoni minkejja l-volontà ta’ dawk li għandhom il-kompetenza legali li jeleġġuha.

51.

Huwa minnu li, skont l-Artikolu 3 tar-Regoli ta’ Proċedura tal-Parlament, il-proċedura ta’ verifika tas-setgħat tad-deputati hija bbażata fuq il-komunikazzjoni, mill-awtoritajiet kompetenti tal-Istati Membri, tal-ismijiet tal-persuni eletti. Loġikament, il-Parlament għandu jiġi informat uffiċjalment bir-riżultat tal-elezzjonijiet, għaliex ma jistax ikun obbligat ifittex il-ġurnali uffiċjali ta’ kull Stat Membru sabiex jikseb din l-informazzjoni. Madankollu, din il-komunikazzjoni tikkostitwixxi biss att tekniku li, għall-kuntrarju ta’ dak li tippretendi b’mod partikolari l-Kummissjoni, ma jistax jikkostitwixxi l-kisba tal-mandat. Barra minn hekk, huwa preżunt li din il-komunikazzjoni tirrifletti fedelment ir-riżultat tal-elezzjonijiet, għaliex, skont it-tieni subparagrafu tal-Artikolu 3(3) tar-Regoli ta’ Proċedura tal-Parlament, il-verifika tas-setgħat hija bbażata “fuq in-notifika uffiċjali tar-riżultati sħaħ tal-elezzjoni min-naħa ta’ kull Stat Membru. Fin-notifika għandhom ikunu speċifikati l-ismijiet tal-kandidati eletti”. Barra minn hekk, skont l-Artikolu 12 tal-Att tal-1976, sabiex jivverifika s-setgħat tal-membri tiegħu, il-Parlament għandu jieħu nota “tar-riżultati pproklamati uffiċjalment mill-Istati Membri” ( 23 ). Madankollu, l-Att tal-1976, bħala att normattiv, jipprevali fuq ir-Regoli ta’ Proċedura tal-Parlament ( 24 ).

52.

It-tieni nett, il-konsegwenza, skont id-dritt Spanjol, marbuta man-nuqqas ta’ twettiq tal-obbligu ta’ ġurament li tiġi osservata il-Kostituzzjoni Spanjola, jiġifieri d-dikjarazzjoni li l-mandat huwa vakanti (temporanjament) u s-sospensjoni tal-prerogattivi li jirriżultaw minnu sat-twettiq tal-obbligu li jittieħed dan il-ġurament, hija fil-fehma tiegħi inkompatibbli mad-dispożizzjonijiet rilevanti tal-Att tal-1976.

53.

Fil-fatt, minkejja li dan l-att jagħti lill-Istati Membri d-dmir li jipproċedu bl-elezzjoni tad-deputati tal-Parlament, dan ma jippermettilhomx li jittrasferixxu b’mod liberu l-mandat tagħhom. L-Istati Membri għandhom ċertament il-kompetenza, qabel kollox, li jivverifikaw il-validità tal-elezzjonijiet. Dan jidhirli li huwa loġiku, għaliex huma l-Istati Membri li jassumu r-responsabbiltà li jsir skrutinju. F’każ ta’ konstatazzjoni ta’ irregolaritajiet, l-elezzjonijiet, u għalhekk ir-riżultat tagħhom, jistgħu jiġu annullati, li jwassal fil-prinċipju għal vot ġdid. Għalhekk, l-Istati Membri jistgħu jikkonstataw ir-revoka tal-mandat ta’ deputat tal-Parlament. Din ir-revoka tista’ tkun ikkawżata, b’mod partikolari, mit-telf ta’ eliġibbiltà tad-deputat jew anki f’każ ta’ inkompatibbiltà mal-mandat ta’ deputat tal-Parlament.

54.

Madankollu, ebda waħda minn dawn iċ-ċirkustanzi ma seħħet f’dan il-każ, tal-inqas sas-sentenza tal-14 ta’ Ottubru 2019. Fil-fatt, in-nuqqas mir-rikorrent fil-kawża prinċipali li jwettaq l-obbligu tal-ġurament meħtieġ ma jwassalx għar-revoka tal-mandat tiegħu, iżda biss, skont il-kliem tal-qorti tar-rinviju stess, għal “posponiment temporanju [tal-kisba effettiva tiegħu], sakemm, skont l-eventwali eżitu tal-proċedura, l-ostakoli għall-kisba tal-kwalità ta’ deputat jitneħħew”. Madankollu, la l-Att tal-1976 u lanqas ebda dispożizzjoni oħra tad-dritt tal-Unjoni ma jagħtu kompetenza lill-Istati Membri li jissospendu (temporanjament), għal perijodu indefinit li potenzjalment jista’ jestendi għal-leġiżlatura kollha, il-mandat ta’ deputat tal-Parlament.

55.

It-tielet nett, id-dikjarazzjoni li l-obbligu li jittieħed ġurament li tiġi osservata l-Kostituzzjoni Spanjola, previst fl-Artikolu 224 tal-Kodiċi Elettorali, jikkostitwixxi element tal-proċess elettorali, jidhirli li lanqas tirriżulta mid-dritt Spanjol stess.

56.

Fil-fatt, dan l-obbligu huwa previst fl-Artikolu 108(8) tal-Kodiċi Elettorali, għal kull persuna eletta. Madankollu, skont dan l-artikolu, l-obbligu inkwistjoni huwa meħtieġ “fil-mument li jieħu pussess tas-siġġu u sabiex jikseb ir-responsabbiltà tiegħu b’mod sħiħ”. Għalhekk, għall-kuntrarju tad-dikjarazzjoni tal-Gvern Spanjol waqt is-seduta, mill-imsemmi artikolu ma jirriżultax li l-obbligu inkwistjoni jikkundizzjona l-kisba tal-mandat.

57.

Din il-konklużjoni hija kkonfermata, b’mod partikolari, għal dak li jirrigwarda l-persuni eletti fil-Cortes générales (il-Parlament Spanjol). L-obbligu inkwistjoni huwa rregolat fir-regoli ta’ proċedura ta’ kull Kamra tal-Parlament Spanjol. Il-ġurament jittieħed quddiem il-Kamra rispettiva ta’ kull membru ta’ dan il-parlament, fil-prinċipju waqt l-ewwel sessjoni plenarja tagħha. Madankollu, il-membri għandhom tliet sessjonijiet plenarji sabiex fihom jissodisfaw dan l-obbligu qabel tingħata s-sanzjoni tad-dikjarazzjoni ta’ mandat vakanti.

58.

Għalhekk, fil-fehma tiegħi, din huwa b’mod ċar formalità imposta fuq il-membri tal-Parlament Spanjol, li huma l-uniċi kkonċernati mid-dispożizzjonijiet tar-regoli ta’ proċedura u jistgħu jipparteċipaw fis-sessjonijiet plenarji tal-Kmamar. Minkejja li din il-formalità tista’ tikkundizzjona l-eżerċizzju effettiv tal-mandat, hija bl-ebda mod ma tikkundizzjona l-kisba tiegħu, illi tirriżulta biss mir-riżultat tal-elezzjonijiet.

59.

Dan huwa kkonfermat espressament mit-Tribunal Constitucional (il-Qorti Kostituzzjonali), li fir-rigward tal-obbligu li jittieħed ġurament li tiġi osservata l-Kostituzzjoni Spanjola, iddikjarat li “[l]-eventwali nuqqas ta’ twettiq tiegħu ma jċaħħadx mill-kwalità ta’ deputat jew senatur, għaliex din tirriżulta biss mill-elezzjoni mill-poplu, iżda biss mill-eżerċizzju tal-funzjonijiet rispettivi ta’ tali kwalità” ( 25 ). Għalhekk dan jirrigwarda l-eżerċizzju tal-funzjonijiet parlamentari, mhux il-kisba tal-mandat.

60.

Madankollu, minkejja li dan huwa l-każ għall-membri tal-Parlament Spanjol, jiena ma narax kif dan jista’ japplika wkoll għad-deputati tal-Parlament. Fil-fatt, obbligu formali impost fuq deputat (jew senatur) u li jikkundizzjona l-bidu effettiv tas-servizzi tiegħu, jiġifieri dak li jieħu ġurament li tiġi osservata l-Kostituzzjoni Spanjola, ma jistax f’daqqa waħda jibdel in-natura tiegħu u jsir element neċessarju tal-proċess elettorali ta’ importanza kostituttiva għall-kisba tal-mandat ta’ deputat tal-Parlament.

61.

Fir-raba’ u l-aħħar nett, sabiex ngħaddi għad-domandi marbuta direttament mal-interpretazzjoni tal-Artikolu 9 tal-Protokoll, għandu jiġi rrilevat li t-teżi li t-twettiq tal-obbligu li jittieħed ġurament li tiġi osservata l-Kostituzzjoni Spanjola jikkundizzjona l-kisba tal-mandat tad-deputati tal-Parlament eletti fi Spanja tqiegħed lil dawn id-deputati, kif ukoll lill-Parlament stess, f’pożizzjoni ferm inqas vantaġġjuża mill-Parlament Spanjol u l-membri tiegħu għal dak li jirrigwarda t-tgawdija tal-immunità parlamentari u l-kompetenza li jirrinunzja jew jiddefendi din l-immunità.

62.

Fil-fatt, il-membri tal-Parlament jieħdu dan il-ġurament quddiem il-Kmamar rispettivi tagħhom, fil-prinċipju waqt l-ewwel seduta plenarja li jattendu għaliha. Dan l-obbligu huwa rregolat mir-regoli ta’ proċedura ta’ kull Kamra. Għalhekk dan jirrigwarda proċedura interna tal-Kamra kkonċernata, li fiha ma tintervjeni ebda istituzzjoni terza. Barra minn hekk, kif diġà nnotajt, dan l-obbligu huwa kundizzjoni mhux għall-kisba tal-kwalità ta’ Parlamentari, iżda biss għall-eżerċizzju sħiħ ta’ din il-kwalità. Barra minn hekk u fi kwalunkwe każ, għal dak li jirrigwarda l-Kamra tad-Deputati, is-sanzjoni li tikkonsisti fis-sospensjoni tal-prerogattivi tad-deputat isseħħ biss wara li jkunu saru tliet laqgħat plenarji u l-obbligu inkwistjoni jkun għadu ma ġiex issodisfatt ( 26 ). Lanqas ma huwa ċert li din is-sospensjoni tirrigwarda wkoll l-immunità parlamentari ( 27 ).

63.

Mill-banda l-oħra, fil-każ tal-membri tal-Parlament, l-obbligu tal-ġurament jitwettaq quddiem il-Kummissjoni Elettorali Ċentrali, korp barrani għall-Parlament, mingħajr ma dan għandu ebda setgħa fuqu. In-nuqqas ta’ twettiq ta’ dan l-obbligu minn deputat Ewropew (jew mill-“kandidat elett” skont it-termini tal-Artikolu 224 tal-Kodiċi Elettorali), inkluż minħabba raġunijiet indipendenti mill-volontà tiegħu, jirriżulta immedjatament u awtomatikament fid-dikjarazzjoni li l-mandat tiegħu huwa vakanti, b’tali mod li ismu lanqas ma jiġi kkomunikat lill-Parlament flimkien ma’ dak tal-persuni eletti u li, kif ġie allegat, ma jkunx kopert mill-immunità parlamentari.

64.

Madankollu, skont il-punt (a) tal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 9 tal-Protokoll, il-membri tal-Parlament igawdu, fit-territorju nazzjonali, “[mil]l-immunitajiet mogħtija lil membri tal-parlament tagħhom” u, skont it-tielet paragrafu tal-Artikolu 9 tal-Protokoll, il-Parlament għandu l-kompetenza li jirrinunzja għal din l-immunità. Madankollu, jien ma narax kif din l-immunità tista’ tiġi kkunsidrata li hija l-istess immunità mogħtija lill-Parlamentari nazzjonali jekk il-kundizzjonijiet ta’ aċċess għall-kwalità ta’ Parlamentari, qabel ir-rikonoxximent tal-immunità, ma humiex ekwivalenti.

65.

Mill-kunsiderazzjonijiet preċedenti kollha jirriżulta li, għall-kuntrarju tal-allegazzjonijiet tal-partijiet imsemmija fil-punti 40 u 41 ta’ dawn il-konklużjonijiet, l-obbligu ta’ ġurament li tiġi osservata l-Kostituzzjoni Spanjola ma jikkostitwixxix stadju tal-proċess ta’ elezzjoni tal-Parlament Ewropew fi Spanja, peress li dan il-proċess għandu jkun ikkunsidrat magħluq mal-proklamazzjoni uffiċjali tar-riżultati. Għalhekk, il-kwalità ta’ membru tal-Parlament għandha titqies miksuba b’dan is-sempliċi fatt u mill-mument ta’ din il-proklamazzjoni.

66.

Barra minn hekk, skont l-informazzjoni inkluża fit-talba għal deċiżjoni preliminari kif ukoll fl-osservazzjonijiet tal-Gvern Spanjol, ir-rikorrent fil-kawża prinċipali ġie sospiż mill-funzjonijiet elettorali nazzjonali tiegħu (dawk ta’ deputat fil-Parlament Reġjonali ta’ Cataluña u l-Kamra Inferjuri tal-Parlament Spanjol) skont l-Artikolu 384a tal-Kodiċi ta’ Proċedura Kriminali.

67.

Għal darba oħra, għall-kuntrarju tal-allegazzjonijiet tal-Gvern Spanjol, jidhirli li huwa ċar li tali miżura ta’ sospensjoni ma tistax tirrigwarda lir-rikorrent fil-kawża prinċipali bħala membru tal-Parlament. Huwa ċertament minnu li d-deputati tal-Parlament jiġu eletti fl-Istati Membri, skont il-modalitajiet previsti mid-dritt nazzjonali tagħhom, armonizzat fuq ċertu numru ta’ punti permezz tal-Att tal-1976. Huwa għall-finijiet ta’ din l-elezzjoni li t-Trattat iqassam is-siġġijiet tal-Parlament fost l-Istati Membri skont ir-regola ta’ “proporzjonalità digressiva” (it-tielet sentenza tal-Artikolu 14(2) TUE). Huwa wkoll għal din ir-raġuni li l-Istati Membri japplikaw, minbarra d-dispożizzjonijiet purament proċedurali, ir-regoli rispettivi tagħhom għal dak li jirrigwarda, b’mod partikolari, l-eliġibbiltà. Dawn jistgħu japplikaw ukoll għall-membri tal-Parlament eletti fit-territorji rispettivi tagħhom ir-regoli tagħhom dwar l-inkompatibbiltajiet, minbarra l-lista ta’ inkompatibbiltajiet li tinsab fl-Artikolu 7 tal-Att tal-1976. Huwa wkoll naturali li jkun id-dritt nazzjonali tal-Istati Membri li jirregola l-verifika tal-validità tal-elezzjonijiet.

68.

Ladarba eletti, il-membri tal-Parlament jkollhom madankollu mandat irregolat mid-dritt tal-Unjoni li l-Istati Membri la jistgħu jirrevokaw u lanqas jillimitaw mingħajr awtorizzazzjoni espressa li tirriżulta minn dan id-dritt. L-unika ċirkustanza li fiha l-mandat ta’ membru tal-Parlament jiskadi qabel it-terminu normali tiegħu, apparti l-każijiet ta’ riżenja jew ta’ mewt, hija r-revoka tal-mandat (Artikolu 13(1) tal-Att tal-1976). Din ir-revoka tista’ tirriżulta mil-leġiżlazzjoni nazzjonali tal-Istat Membru li fih jkun ġie elett id-deputat inkwistjoni. Dan huwa naturali, peress li r-revoka tal-mandat parlamentari Ewropew isseħħ normalment jew minħabba t-telf ta’ eliġibbiltà tal-persuna kkonċernata, jew minħabba inkompatibbiltà, liema żewġ elementi huma rregolati, fir-rigward tat-tieni element parzjalment, mid-dritt nazzjonali tal-Istati Membri.

69.

Mill-banda l-oħra, l-Att tal-1976 ma jippermettix li Stat Membru jissospendi l-mandat ta’ membru tal-Parlament u lanqas il-prerogattivi li jirriżultaw minnu, kemm jekk dan il-membru jkun ġie elett f’dan l-Istat Membru jew f’ieħor ( 28 ), għal liema raġuni tkun. Bla ħsara għal każijiet ta’ skadenza tal-mandat previsti fl-Artikolu 13(1) tal-Att tal-1976, membru tal-Parlament iżomm din il-kwalità matul it-tul normali kollu tal-mandat tiegħu.

70.

Sabiex nikkonkludi din il-parti, jiena nikkunsidra li persuna li l-elezzjoni tagħha fil-Parlament ġiet uffiċjalment ipproklamata mill-awtorità kompetenti tal-Istat Membru li fih seħħet din l-elezzjoni jikseb minn dan is-sempliċi fatt u minn dan il-mument il-kwalità ta’ membru tal-Parlament, minkejja kull formalità sussegwenti li din il-persuna jkollha l-obbligu li twettaq, kemm skont id-dritt tal-Unjoni kif ukoll id-dritt nazzjonali tal-Istat Membru inkwistjoni. Tali persuna żżomm din il-kwalità sal-aħħar tal-mandat tagħha, bla ħsara għal każijiet ta’ skadenza tiegħu msemmija fl-Artikolu 13(1) tal-Att tal-1976.

71.

Il-qorti tar-rinviju tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja tliet domandi li jirrigwardaw l-interpretazzjoni tal-Artikolu 9 tal-Protokoll. B’mod iktar speċifiku, l-ewwel u t-tieni domandi jirrigwardaw l-applikabbiltà ratione temporis u personali tal-punt (a) tal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 9 ta’ dan il-protokoll. It-tielet domanda tirrigwarda l-applikabbiltà u l-portata tat-tieni paragrafu tal-Artikolu 9 tal-imsemmi protokoll.

72.

L-immunità parlamentari tal-membri tal-Parlament hija prevista fl-Artikoli 8 u 9 tal-Protokoll.

73.

L-Artikolu 8 tal-Protokoll jistabbilixxi l-irresponsabbiltà ta’ dawn il-membri fir-rigward tal-opinjonijiet u l-voti meħuda minnhom fl-eżerċizzju tal-funzjonijiet tagħhom (immunità sostantiva). Huwa evidenti li dan l-artikolu ma japplikax f’din il-kawża.

74.

Min-naħa tiegħu, l-Artikolu 9 tal-Protokoll jistabbilixxi l-invjolabbiltà tal-membri tal-Parlament (immunità proċedurali). Skont il-punt (a) tal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 9 tal-Protokoll, dawn il-membri jgawdu, fit-territorju nazzjonali tagħhom, immunitajiet irrikonoxxuti lill-membri tal-Parlament tal-pajjiż tagħhom ( 29 ). Hija din id-dispożizzjoni li hija s-suġġett tal-ewwel żewġ domandi preliminari. Fit-territorju tal-Istati Membri l-oħra, l-imsemmija membri jgawdu, skont il-punt (b) tal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 9 ta’ dan il-protokoll, mill-“immunità minn kull tip ta’ detenzjoni u minn proċeduri legali”. Skont it-tieni paragrafu tal-Artikolu 9 ta-imsemmi protokoll, l-immunità tkopri wkoll lill-membri tal-Parlament waqt li jkunu qed jivvjaġġaw lejn u mill-post fejn jiltaqa’ l-Parlament. Din id-dispożizzjoni hija s-suġġett tat-tielet domanda preliminari. Skont it-tielet paragrafu tal-Artikolu 9 tal-Protokoll, l-immunità prevista f’dan l-artikolu, kemm fil-punti (a) u (b) tal-ewwel paragrafu tiegħu, kif ukoll fit-tieni paragrafu, tista’ tiġi rrinunzjata mill-Parlament. Din il-kompetenza hija esklużiva mill-kompetenza ta’ kull istituzzjoni oħra, nazzjonali jew tal-Unjoni.

75.

It-test tal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 9 attwali tal-Protokoll baqa’ prattikament l-istess sa mill-Protokoll dwar il-Privileġġi u l-Immunitajiet tal-Komunità Ewropea tal-Faħam u l-Azzar tal-1951. Jiena naqbel mal-opinjoni tad-dottrina li r-rinviju għad-dritt nazzjonali għal dak li jirrigwara l-immunità tad-deputati tal-Parlament fl-Istati Membri rispettivi tagħhom huwa relikwa taż-żmien meta l-membri tal-Assemblea kienu wkoll membri tal-parlamenti nazzjonali. Dakinhar kienu diġà jgawdu mill-immunità skont id-dritt nazzjonali u għalhekk kien superfluwu li tiżdied it-tieni immunità. Din is-soluzzjoni ilha anakroniżmu sa mill-elezzjoni tal-membri tal-Parlament b’vot dirett u saret iktar wara l-projbizzjoni li jiġu magħquda ż-żewġ mandati. Barra minn hekk hija kkritikata b’mod qawwi fiha nnifisha u bħala sors ta’ inugwaljanza fit-trattament ( 30 ).

76.

Għandu jiġi nnotat li l-proposti tal-Parlament għall-unifikazzjoni tal-immunità parlamentari ma rnexxewx ( 31 ).

77.

Madankollu, il-punt (a) tal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 9 tal-Protokoll għandu jiġi interpretat b’mod li jippreżerva l-koerenza u l-unità tal-istatus tal-membri tal-Parlament.

78.

Skont l-ewwel paragrafu tal-Artikolu 9 tal-Protokoll, l-immunità li hija prevista tapplika “[w]aqt is-sessjonijiet tal-Parlament”. Din is-sessjoni tirrigwarda kemm l-immunità li tirriżulta mid-dritt nazzjonali (imsemmija fil-punt (a) tal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 9 ta’ dan il-protokoll), kif ukoll l-immunità “Ewropea” (imsemmija fil-punt (b) tal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 9 tal-imsemmi protokoll). Fil-fatt, minkejja li l-kontenut sostantiv tal-immunità li tirriżulta mid-dritt nazzjonali jiddependi fuq dan id-dritt, it-tul tal-protezzjoni huwa madankollu rregolat mid-dritt tal-Unjoni b’mod ugwali għad-deputati kollha tal-Parlament. Minħabba d-disparità tal-leġiżlazzjonijiet tal-Istati Membri għal dak li jirrigwarda l-portata ratione temporis tal-kopertura bl-immunità parlamentari, kull interpretazzjoni oħra twassal għat-tkabbir tal-inugwaljanza fit-trattament tad-deputati fil-Parlament skont l-Istat Membru li fih ikunu ġew eletti. Il-kunċett ta’ “sessjonijiet” tal-Parlament għandu għalhekk jiġi interpretat bħala kunċett awtonomu tad-dritt tal-Unjoni ( 32 ).

79.

Skont l-Artikolu 229 TFUE, il-Parlament għandu jżomm sessjoni annwali. L-ewwel sessjoni tal-Parlament ġdid elett tibda l-ewwel Tlieta ta’ wara l-iskadenza tat-terminu ta’ xahar mit-tmiem tal-perijodu elettorali (Artikolu 11(3) tal-Att tal-1976) ( 33 ). L-istabbiliment tat-tmiem tas-sessjonijiet annwali tħalla lill-Parlament bħala miżura ta’ organizzazzjoni interna. Skont il-prattika attwali, is-sessjoni tikkorrispondi għall-perijodu ta’ sena, b’tali mod li l-Parlament jibqa’ f’sessjoni permanenti ( 34 ). Il-Qorti tal-Ġustizzja diġà kellha l-okkażjoni tiddeċiedi li l-kunċett ta’ “sessjonijiet” fis-sens tal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 9 tal-Protokoll ikopri dan il-perijodu kollu, irrispettivament mill-fatt jekk il-Parlament jiltaqax effettivament jew le ( 35 ).

80.

Għalhekk, ir-risposta għall-ewwel domanda preliminari, kif magħmula mill-qorti tar-rinviju, għandha tkun li t-tul tas-sessjonijiet tal-Parlament, fis-sens tal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 9 tal-Protokoll, jibda mill-ftuħ tal-ewwel sessjoni tal-Parlament ġdid elett, jiġifieri fid-data msemmija fl-Artikolu 11(3) tal-Att tal-1976. Fl-istess data tibda l-applikabbiltà ta’ din id-dispożizzjoni tal-Protokoll.

81.

It-tieni domanda preliminari tirrigwarda l-punt dwar jekk l-immunità prevista fl-ewwel paragrafu tal-Artikolu 9 tal-Protokoll tapplikax ukoll għal persuna li ġiet eletta deputat tal-Parlament, iżda li ma setgħetx tibda s-servizz tagħha minħabba li ma ssodisfatx l-obbligu li tieħu ġurament previst fid-dritt Spanjol.

82.

Kif diġà indikajt fl-ewwel parti ta’ dawn il-konklużjonijiet, persuna li ssib ruħha fis-sitwazzjoni tar-rikorrent fil-kawża prinċipali għandha tiġi kkunsidrata bħala li kisbet il-mandat parlamentari, u għalhekk, il-kwalità ta’ membru tal-Parlament. Din il-persuna tista’ għalhekk tgawdi mill-immunità prevista fl-ewwel paragrafu tal-Artikolu 9 tal-Protokoll. Madankollu għandu jiġi ddeterminat il-mument li fih tali deputat jibda jgawdi minn din l-immunità.

83.

L-immunità prevista fl-ewwel paragrafu tal-Artikolu 9 tal-Protokoll tkopri lill-membri tal-Parlament, fil-prinċipju, sa mill-ftuħ tal-ewwel sessjoni tal-Parlament ġdid elett. Fl-istess mument jibda għaddej il-mandat ta’ dawn id-deputati (Artikolu 5(2) tal-Att tal-1976). Peress li l-Parlament jinsab f’sessjoni permanenti, it-tul tal-kopertura mill-immunità inkwistjoni jikkorrispondi mat-tul tal-mandat.

84.

Skont l-Artikolu 5(2) tal-Att tal-1976, moqri flimkien mal-Artikolu 5(1) ta’ dak l-att, il-mandat ta’ “kull” deputat tal-Parlament jibda mill-ftuħ tal-ewwel sessjoni wara l-elezzjonijiet ( 36 ). La din id-dispożizzjoni u lanqas ebda dispożizzjoni oħra ma jissuġġettaw il-bidu tal-mandat għall-attendenza effettiva tad-deputat Ewropew għall-ewwel laqgħa tal-Parlament ġdid elett, għall-bidu effettiv tas-servizz tiegħu b’mod ġenerali jew għal xi ċirkustanza oħra. Għalhekk, għandu jiġi kkunsidrat li l-mandat ta’ deputat Ewropew li ma jkunx beda s-servizz tiegħu effettivament minħabba nuqqas ta’ sodisfazzjon tal-formalitajiet kollha meħtieġa mid-dritt nazzjonali, jibda wkoll mal-ftuħ tal-ewwel sessjoni tal-Parlament ġdid elett. Sa mill-istess mument, dan id-deputat huwa għalhekk kopert mill-immunità parlamentari prevista fl-ewwel paragrafu tal-Artikolu 9 tal-Protokoll.

85.

It-tielet domanda preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tat-tieni paragrafu tal-Artikolu 9 tal-Protokoll.

86.

Skont din id-dispożizzjoni, id-deputati tal-Parlament huma koperti mill-immunità parlamentari wkoll waqt li jkunu qed jivvjaġġaw lejn u mill-post fejn jiltaqa’ l-Parlament. Qabel kollox, huwa importanti li tiġi speċifikata n-natura eżatta ta’ din l-immunità.

87.

Id-dispożizzjoni inkwistjoni ma hijiex espliċita f’dan ir-rigward: din tirrigwarda “l-immunità” fil-qosor. Jiena tal-opinjoni li din il-kelma għandha tinftiehem bħala riferiment għall-immunità prevista fil-punti (a) u (b) tal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 9 tal-Protokoll. Għalhekk, id-deputat li jivvjaġġa lejn u mill-post fejn jiltaqa’ l-Parlament huwa kopert, fit-territorju tal-Istat Membru tiegħu, mill-immunità rrikonoxxuta lill-membri tal-Parlament ta’ dan l-Istat Membru.

88.

Din l-interpretazzjoni hija kkorroborata mill-fatt li t-tielet paragrafu tal-Artikolu 9 tal-Protokoll, li jirrigwarda b’mod partikolar ir-rinunzja għall-immunità tad-deputati Ewropej, juża wkoll il-kelma “immunità”, mingħajr ebda speċifikazzjoni oħra. Madankollu, ma huwiex ikkontestat li hemmhekk din tirrigwarda l-immunità prevista fl-ewwel paragrafu tal-Artikolu 9 ta’ dan il-protokoll.

89.

Għal dak li jirrigwarda l-estensjoni ratione temporis tal-immunità prevista fit-tieni paragrafu tal-Artikolu 9 tal-Protokoll, il-Qorti tal-Ġustizzja diġà kellha l-okkażjoni tosserva li din tista’ tapplika lilhinn mill-perijodu li matulu l-Parlament ikun waqt sessjoni, jiġifieri wara l-għeluq tiegħu ( 37 ).

90.

Jiena ma narax raġunijiet li għalihom din l-immunità ma tistax tapplika wkoll qabel l-imsemmi perijodu, inkluż qabel il-ftuħ tal-ewwel sessjoni wara l-elezzjonijiet. Jidhirli li dan huwa wkoll loġiku, peress li d-deputati għandhom jaslu fil-post tal-laqgħat tal-Parlament qabel il-bidu ta’ dawn il-laqgħat.

91.

Għal dak li jirrigwarda t-teżi sostnuta mill-Kummissjoni fl-osservazzjonijiet bil-miktub tagħha, u rrepetuta waqt is-seduta, li t-tieni paragrafu tal-Artikolu 9 tal-Protokoll kien rilevanti biss fil-passat, meta il-Parlament ma kienx ikun f’sessjoni permanenti, u ilu skadut minn dakinhar, jiena ma naqbilx magħha. It-test qiegħed hemm u għandu jiġi interpretat b’riferiment mhux għal funzjonijiet ipotetiċi li kien jitgawdew f’kuntest normattiv preċedenti, iżda fid-dawl taċ-ċirkustanzi attwali. Jekk tiġi segwita l-loġika tal-Kummissjoni, wieħed ikun jista’ jiddikjara wkoll skadut ir-rinviju għad-dritt nazzjonali li jinsab fil-punt (a) tal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 9 tal-Protokoll.

92.

Huwa minnu li dan ifisser li l-immunità tapplika anki qabel ma’ jibda l-mandat tad-deputati. Madankollu, jiena ma nara xejn xokkanti f’dan. Fid-dritt nazzjonali tal-Istati Membri, ma huwiex eċċezzjonali li l-immunità tapplika sa mill-proklamazzjoni tar-riżultati tal-elezzjonijiet, minkejja li l-mandat, jew l-eżerċizzju tiegħu, jibda formalment f’data sussegwenti ( 38 ). Din is-soluzzjoni hija perfettament konformi mal-għan tal-invjolabbiltà parlamentari, li huwa li jiġi żgurat li l-Parlament ikun jista’ jibda l-ħidma tiegħu b’mod sħiħ. Madankollu, kif tirrikonoxxi l-qorti tar-rinviju stess, dan l-għan jista’ jiġi mhedded jekk, ladarba jsiru magħrufa l-ismijiet tad-deputati eletti, dawn ma jkunux koperti mill-immunità.

93.

Jifdal li jiġu interpretati l-kliem “waqt li jkunu qed jivvjaġġaw lejn [il]-post fejn jiltaqa’ l-Parlament”. Skont interpretazzjoni strettament litterali, din tirrigwarda biss il-mument fejn id-deputat jiċċaqlaq lejn il-post fejn jiltaqa’ l-Parlament. Madankollu, fil-fehma tiegħi, tali interpretazzjoni riduttiva ċċaħħad id-dispożizzjoni inkwistjoni minn kull utilità.

94.

Fil-fatt, l-iktar importanti ma huwiex li d-deputat ma jiġix arrestat waqt iċ-ċaqliq tiegħu lejn il-post fejn jiltaqa’ l-Parlament, iżda li jkun jista’ jwettaq, b’mod utli, dan iċ-ċaqliq, jiġifieri li jkun jista’ jwettaq, bil-libertà kollha, l-istadji neċessarji għall-bidu effettiv tas-servizz tiegħu kif ukoll iċ-ċaqliq tiegħu lejn dan il-post fejn jiltaqa’. Huwa b’hekk li l-kopertura tad-deputati tal-Parlament bl-immunità prevista fl-Artikolu 9 tal-Protokoll tkun kompluta u tieħu l-effett utli kollu tagħha. Fil-fatt, il-funzjoni tal-immunità, li hija l-protezzjoni tal-funzjonament u tal-indipendenza tal-Parlament, ma teħtieġx li, qabel ma jibdew is-sessjonijiet tiegħu, il-membri tiegħu jkunu protetti kontra kull miżura li tista’ twassal għal prosekuzzjoni kriminali. Mill-banda l-oħra, din il-funzjoni teħtieġ li ma jiġux preklużi milli jibdew is-servizzi tagħhom fil-mument li fih jibdew dawn is-sessjonijiet.

95.

Għal dak li jirrigwarda l-Istat Membru li fih id-deputat inkwistjoni jkun ġie elett, l-awtoritajiet nazzjonali għandhom għalhekk l-obbligu li jastjenu minn kull miżura li tista’ tostakola dawn l-istadji u li jissospendu l-miżuri diġà fis-seħħ, sakemm ma jkunux kisbu r-rinunzja għall-immunità mill-Parlament. Ċertament, peress li l-punt (a) tal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 9 tal-Protokoll jirreferi, għal dak li jirrigwarda l-kontenut sostantiv tal-immunità, għad-dritt nazzjonali, dan l-obbligu japplika biss għall-miżuri kkonċernati mill-immunità parlamentari skont l-imsemmi dritt nazzjonali.

96.

Infakkar li din it-talba għal deċiżjoni preliminari ġiet ippreżentata fil-kuntest ta’ proċedura ta’ kontestazzjoni tar-rifjut, mill-qorti tar-rinviju, li tagħti lir-rikorrent fil-kawża prinċipali l-awtorizzazzjoni li joħroġ mill-ħabs sabiex jieħu l-ġurament li tiġi osservata l-Kostituzzjoni Spanjola, obbligu meħtieġ sabiex ikun jista’ jibda l-eżerċizzju effettiv tal-mandat ta’ deputat tal-Parlament.

97.

L-għoti, fl-istess ġurnata tas-seduta f’din il-kawża, tas-sentenza ta’ kundanna definittiva tar-rikorrent fil-kawża prinċipali qiegħdet inkwistjoni l-għan innifsu ta’ din il-proċedura u, konsegwentement, dak tat-talba għal deċiżjoni preliminari.

98.

Huwa minnu li l-qorti tar-rinviju żammet it-talba tagħha għal deċiżjoni preliminari billi indikat li “r-risposta tal-[Qorti tal-Ġustizzja] hija neċessarja irrispettivament mill-fatt li O. [Junqueras Vies] jinsab taħt detenzjoni provviżorja jew wara kundanna”.

99.

Madankollu, il-problema tinsab mhux fil-bażi tad-detenzjoni tar-rikorrent fil-kawża prinċipali, iżda fil-piena aċċessorja ta’ telf tad-drittijiet ċivili tiegħu, li għaliha huwa ġie kkundannat ukoll. Skont l-informazzjoni disponibbli, din il-piena twassal, b’mod partikolari, għat-telf definittiv ta’ kull kariga pubblika, inkluż elettiva, kif ukoll dik tal-eliġibbiltà (dritt elettorali passiv) ( 39 ). Issa peress li l-eliġibbiltà għall-mandat ta’ deputat tal-Parlament, bħala element tal-leġiżlazzjoni elettorali, jiddependi fuq id-dritt nazzjonali ( 40 ), iċ-ċaħda ta’ din l-eliġibbiltà tirrigwarda wkoll dik tal-Parlament. Għalhekk, din twassal għar-revoka tal-mandat fis-sens tal-Artikolu 13 tal-Att tal-1976.

100.

Għalhekk, sa fejn is-sentenza tal-14 ta’ Ottubru 2019 twassal għar-revoka tal-mandat tar-rikorrent fil-kawża prinċipali ( 41 ), jiena ma nara ebda sens fl-eżami tal-punt dwar jekk kienx hemmx lok li jingħata l-awtorizzazzjoni inkwistjoni, peress li, fi kwalunkwe każ, l-obbligu tiegħu tal-ġurament skada.

101.

Għalhekk għandi dubji għal dak li jirrigwarda l-kompetenza tal-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tirrispondi għad-domandi preliminari f’din il-kawża. Huwa minnu li, skont l-ewwel sentenza tal-Artikolu 100(1) tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja, din tibqa’ adita b’talba għal deċiżjoni preliminari sakemm ma tiġix irtirata mill-qorti li tkun adixxiet lill-Qorti tal-Ġustizzja. Madankollu, skont l-Artikolu 100(2) ta’ dawn ir-regoli, il-Qorti tal-Ġustizzja tista’, f’kull waqt, tikkonstata li l-kundizzjonijiet tal-kompetenza tagħha ma għandhomx issodisfatti. Skont l-Artikolu 267 TFUE, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha l-kompetenza tirrispondi għad-domandi ta’ interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni fil-kuntest ta’ tilwim reali u eżistenti quddiem il-qrati tal-Istati Membri. Għalhekk, meta l-kawża prinċipali titlef l-attwalità tagħha, il-Qorti tal-Ġustizzja ma tibqax kompetenti, għaliex ir-risposta tagħha tikseb natura ipotetika.

102.

Is-sentenza tal-14 ta’ Ottubru 2019, meħuda flimkien mal-portata tad-digriet tal-14 ta’ Mejju 2019, għandha il-konsegwenza li r-rikorrent fil-kawża prinċipali, minkejja li kien elett deputat fil-Parlament u, kif esponejt f’dawn il-konklużjonijiet, kiseb din il-kwalità, mingħajr madankollu ma seta’ jibda l-eżerċizzju effettiv tal-mandat tiegħu, kien ikkundannat kriminalment, mingħajr ma l-Parlament kellu l-okkażjoni li jiddeċiedi dwar ir-rinunzja jew dwar l-eventwali difiża tal-immunità parlamentari tiegħu.

103.

Skont interpretazzjoni litterali tal-Artikolu 9 tal-Protokoll, kollox huwa regolari. Fl-Istat Membru tiegħu, id-deputat tal-Parlament igawdi mill-immunità kif prevista fid-dritt nazzjonali, u din tista’ tiġi interpretata biss mill-qrati nazzjonali.

104.

Madankollu, kif diġà osservajt, il-formulazzjoni tal-Artikolu 9 tal-Protokoll ma nbidlitx wara t-Trattat KEFA u l-Protokoll Nru 7 tiegħu. Madankollu, apparti dan il-protokoll, kollox inbidel fil-kuntest normattiv.

105.

Minn sempliċi assemblea konsultattiva u ta’ kontroll, il-Parlament sar l-organu leġiżlattiv u politiku prinċipali tal-Unjoni, li jiżgura l-leġittimazzjoni demokratika tagħha. Huwa kompost minn rappreżentanti mhux iktar tal-popli fl-Istati Membri, iżda taċ-ċittadini tal-Unjoni. Dawn ir-rappreżentanti ma għandhomx delegati tal-parlamenti nazzjonali, iżda eletti b’vot dirett universali. Il-projbizzjoni ta’ mandat doppju jsaħħaħ l-indipendenza tal-Parlament fil-konfront tal-parlamenti nazzjonali.

106.

Barra minn hekk, id-dritt elettorali ġie mgħolli għal-livell ta’ dritt fundamentali fl-Artikolu 39(2) tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni (iktar ’il quddiem il-“Karta”). Fil-fatt, il-Qorti tal-Ġustizzja diġà kellha l-okkażjoni tiddeċiedi li l-Artikolu 39(2) tal-Karta, li jipprovdi li “[l]-membri tal-Parlament Ewropew għandhom jiġu eletti b’vot dirett universali li hu liberu u sigriet”, jikkostitwixxi “l-espressjoni fil-Karta tad-dritt tal-vot taċ-ċittadini tal-Unjoni fl-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew” ( 42 ). Ladarba l-Artikolu 39(2) tal-Karta jipproteġi d-dritt elettorali attiv taċ-ċittadini tal-Unjoni (dritt tal-vot), huwa għandu neċessarjament jipproteġi wkoll id-dritt elettorali passiv tagħhom, fi kliem ieħor id-dritt ta’ kandidatura u li jiġu eletti. Fil-fatt, id-dritt tal-vot dirett u liberu ma jkollu ebda valur mingħajr id-dritt tal-kandidati li jippreżentaw ruħhom b’mod liberu għall-elezzjonijiet u, imbagħad, ladarba eletti, jeżerċitaw il-funzjonijiet tagħhom, filwaqt li jgawdu, jekk ikun il-każ, mill-protezzjoni mogħtija mill-immunità parlamentari.

107.

Fid-dawl ta’ dan it-tibdil, ir-riżultat li joħroġ mill-interpretazzjoni litterali tal-Artikolu 9 tal-Protokoll ma tantx huwa sodisfaċenti. Għalhekk wieħed għandu jistaqsi jekk l-interpretazzjoni ta’ din id-dispożizzjoni għandhiex tibqa’ ffriżata fiż-żmien tal-faħam u tal-azzar jew jekk għandhiex issegwi l-iżvilupp tas-sitwazzjoninormattiva u istituzzjonali.

108.

Mingħajr ma tikkontesta r-riferiment għad-dritt nazzjonali inkluż fil-punt (a) tal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 9 tal-Protokoll, din l-interpretazzjoni tista’ tenfasizza l-kompetenza tal-Parlament fil-qasam tal-immunità tal-membri tiegħu. B’mod partikolari, din id-dispożizzjoni tagħmel riferiment għar-regoli nazzjonali għal dak li jirrigwarda l-kontenut sostantiv tal-immunità, iżda tħalli lill-Parlament is-setgħa li japplika dawn ir-regoli. Għalhekk, jidhirli li huwa naturali li, mill-mument li fih id-dritt nazzjonali ta’ Stat Membru jirrikonoxxi l-immunità lill-Parlamentari, ma tkunx il-qorti nazzjonali kompetenti li tevalwa l-opportunità li titlob ir-rinunzja tagħha, iżda l-Parlament li jiddeċiedi dwar l-opportunità li jirrinunzja jew jiddefendi din l-immunità.

109.

Fit-tielet domanda preliminari tagħha, il-qorti tar-rinviju tindirizza wkoll il-kwistjoni tal-ibbilanċjar tal-interessi li għandhom jittieħdu inkunsiderazzjoni fil-kuntest tad-deċiżjoni dwar eventwali awtorizzazzjoni ta’ ħruġ mill-ħabs tar-rikorrent fil-kawża prinċipali. Madankollu, din il-kwistjoni ma għadx għandha skop minħabba l-għoti tas-sentenza tal-14 ta’ Ottubru 2019. L-unika kwistjoni li tibqa’ rilevanti hija dik dwar jekk, fil-mument tal-għoti ta’ din is-sentenza, ir-rikorrent fil-kawża prinċipali kienx kopert mill-immunità bħala membru tal-Parlament.

110.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti kollha, jiena nipproponi lill-Qorti tal-Ġustizzja tagħti r-risposta segwenti għad-domandi preliminari magħmula mit-Tribunal Supremo (il-Qorti Suprema, Spanja):