1

It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikolu 7(1) tad-Direttiva tal-Kunsill 69/335/KEE tas‑17 ta’ Lulju 1969 li tikkonċerna taxxi indiretti fuq il-ġbir tal-kapital (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 9, Vol. 1. p. 11), kif emendata bid-Direttiva tal-Kunsill 85/303/KEE tal‑10 ta’ Ġunju 1985 (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 9, Vol. 1, p. 122).

2

Din it-talba tressqet fil-kuntest ta’ tilwima bejn Prosa – Produtos e Serviços Agrícolas SA (iktar ’il quddiem “Prosa”) u l-Fazenda Pública (it-Teżor Pubbliku, il-Portugall) dwar il-ħlas ta’ taxxa tal-boll applikabbli għall-atti kostituttivi ta’ din il-kumpannija.

3

Konformement mal-ewwel premessa tagħha, id-Direttiva 69/335 kellha bħala għan li tippromwovi l-moviment liberu tal-kapital, meqjus li huwa libertà fundamentali essenzjali għall-ħolqien ta’ suq intern. Għal dan il-għan, kif jirriżulta mis-sitt sat-tmien premessi tagħha, din id-direttiva fittxet li tarmonizza t-taxxa li għaliha huma suġġetti l-kontribuzzjonijiet ta’ kumpanniji fl-Unjoni Ewropea billi tiġi stabbilita taxxa waħda fuq il-ġbir tal-kapital li jista’ jiġi applikat biss darba waħda fis-suq intern u billi titneħħa kull taxxa indiretta oħra li jkollha l-istess karatteristiċi ta’ din it-taxxa unika.

4

Għalhekk, l-Artikolu 1 tad-Direttiva 69/335 jistabbilixxi:

“L-Istati Membri għandhom jimponu ħlas fuq il-kontribuzzjonijiet ta’ kapital lil kumpanniji ta’ kapital taxxa armonizzata skond id-dispożizzjonijiet ta’ l-Artikoli 2 sa 9 u hawnhekk iżjed ’il quddiem imsejħa ‘dazju kapitali’.”

5

Id-Direttiva 85/303 wettqet ċerti emendi sostanzjali għad-Direttiva 69/335, b’mod partikolari għall-Artikolu 4(2) u għall-Artikolu 7 tagħha. It-tieni u t-tielet premessa tad-Direttiva 85/303 jistabbilixxu:

“Billi l-effetti komuni tad-dazju kapitali huma ta’ ħsara għar-ragruppament u l-iżvilupp ta’ intrapriżi; billi dawn l-effetti huma partikolarment ta’ ħsara fis-sitwazzjoni ekonomika preżenti fejn hemm bżonn importanti li għandha tingħata prijorità lill-istimulazzjoni ta’ l-investiment;

Billi l-aħjar soluzzjoni sabiex jintlaħqu dawn l-oġġettivi tkun li jitneħħew dazju kapitali; billi, madankollu, it-telf ta’ dħul li sussegwentement jirriżulta minn din il-miżura m’huwiex aċċettabbli għal ċerti Stati Membri; billi l-Istati Membri għandhom għalhekk jingħataw l-opportunità li jkunu jistgħu jeżentaw minn jew bla ħsara għad-dazju kapitali kull jew parti mit-transazzjonijiet li jsiru fi ħdanha, ħalli jkun mifhum li rata waħda ta’ taxxa trid tiġi debitata f’wieħed u l-istess Stat Membru”.

6

L-Artikolu 4(1)(a) u (ċ) tad-Direttiva 69/335, fil-verżjoni tagħha li tirriżulta mid-Direttiva 85/303 (iktar ’il quddiem id-“Direttiva 69/335”), jipprevedi:

“1.   L-operazzjonijiet li ġejjin għandhom ikunu soġġetti għad-dazju kapitali:

[…]

7

Skont l-ewwel u t-tieni subparagrafu tal-Artikolu 7(1) u l-Artikolu 7(2) tad-Direttiva 69/335:

“1.   L-Istati Membri għandhom jeżentaw mid-dazju kapitali transazzjonijiet, barra dawk li għalihom saret referenza fl-Artikolu 9, li huma sal‑1 ta’ Lulju 1984, eżenti jew intaxxati b’kull rata ta’ 0,50 % jew inqas.

L-eżenzjoni għandha tkun suġġetta għall-kondizzjonijiet li kienu applikabbli, f’dik id-data, għall-għoti ta’ l-eżenzjoni jew, skond kif inhu l-każ, għal imposizzjoni ta’ rata ta’ 0,50 % jew inqas.

[…]

2.   L-Istati Membri jistgħu jew jeżentaw mid-dazju kapitali kull transazzjoni barra dawk li għalihom saret referenza fil-paragrafu 1, jew iżżomm dazju fuqhom b’rata waħda li ma taqbiżx il‑1 %.”

8

It-terminu għat-traspożizzjoni tad-Direttiva 85/303 ġie stabbilit għall‑1 ta’ Jannar 1986.

9

Id-Direttiva 69/335 tħassret bid-Direttiva tal-Kunsill 2008/7/KE tat‑12 ta’ Frar 2008 dwar it-taxxi indiretti fuq il-ġbir tal-kapital (ĠU 2008, L 46, p. 11). Madankollu dan it-tħassir seħħ wara li seħħew il-fatti inkwistjoni fil-kawża prinċipali.

10

L-Artikolu 155(b) tal-Código do Imposto de Selo (il-Kodiċi tat-Taxxa tal-Boll), fil-verżjoni tiegħu fis-seħħ fl‑1 ta’ Lulju 1984, kien jipprevedi li l-kostituzzjoni ta’ kumpanniji b’kapital azzjonarju kienet suġġetta għat-taxxa tal-boll bir-rata ta’ 1 % tal-kapital azzjonarju.

11

Il-Liġi Nru 150/99 li temenda l-imsemmi kodiċi, tal‑11 ta’ Settembru 1999, eżentat din it-tranżazzjoni mit-taxxa tal-boll.

12

Hija reġgħet ġiet suġġetta għat-taxxa tal-boll, bir-rata ta’ 0.4 %, bis-saħħa tal-paragrafu 26.1 tat-Tabela Geral do Imposto de Selo (it-Tariffa Ġenerali dwar it-Taxxa tal-Boll), kif emendata bid-Digriet Leġiżlattiv Nru 322‑B/2001 tal‑14 ta’ Diċembru 2001, li daħal fis-seħħ fl‑1 ta’ Jannar 2002.

13

Permezz ta’ att notarili tad‑29 ta’ Ottubru 2004, Prosa ġiet ikkostitwita bħala kumpannija pubblika b’responsabbiltà limitata b’kapital ta’ EUR 50000, kompletament imħallas fi flus.

14

F’din l-okkażjoni, hija kellha tħallas taxxa tal-boll fl-ammont ta’ EUR 200, konformement mal-leġiżlazzjoni msemmija fil-punt 12 ta’ dan id-digriet.

15

Prosa kkontestat l-att ta’ likwidazzjoni ta’ din it-taxxa tal-boll quddiem it-Tribunal Administrativo e Fiscal de Penafiel (it-Tribunal Amministrattiv u Fiskali ta’ Penafiel, il-Portugall), billi sostniet, essenzjalment, li dan kien imur kontra l-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 69/335.

16

Billi bbażat ruħha fuq is-sentenza tal‑21 ta’ Ġunju 2007, Optimus – Telecomunicações (C‑366/05, EU:C:2007:366), Prosa sostniet, b’mod iktar partikolari, li l-obbligu previst minn din id-dispożizzjoni jipprekludi li r-Repubblika Portugiża tintaxxa l-att kostituttiv ta’ kumpannija b’kapital azzjonarju, peress li, għalkemm fl‑1 ta’ Lulju 1984, jiġifieri fid-data li għaliha l-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 69/335 jirreferi, il-leġiżlazzjoni Portugiża ma eżentatx it-tranżazzjoni tal-kostituzzjoni ta’ tali kumpannija mit-taxxa tal-boll, minn dakinhar, il-leġiżlazzjoni Portugiża eżentat din it-tranżazzjoni mit-taxxa tal-boll.

17

L-Awtorità Fiskali u Doganali tqis, bil-kontra, li l-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 69/335 jeżiġi biss li l-Istati Membri għandhom jeżentaw mid-dazju fuq il-kapital dawk it-tranżazzjonijiet li, fid-data tal‑1 ta’ Lulju 1984, ġew eżentati jew intaxxati b’rata ta’ 0.5 % jew inqas. Issa, dan ma huwiex il-każ fir-rigward tat-tranżazzjoni ta’ kostituzzjoni ta’ kumpannija b’kapital azzjonarju li, fl‑1 ta’ Lulju 1984, ġarrbet taxxa tal-boll. Għaldaqstant, hija tqis li xejn ma kien jipprekludi lir-Repubblika Portugiża li terġa’ tintroduċi tali taxxa.

18

L-Awtorità Fiskali u Doganali tispeċifika li, fil-kawża li wasslet għas-sentenza tal‑21 ta’ Ġunju 2007, Optimus – Telecomunicações (C‑366/05, EU:C:2007:366), it-tranżazzjoni inkwistjoni, jiġifieri żieda ta’ kapital, kienet eżentata mit-taxxa tal-boll fl‑1 ta’ Lulju 1984, filwaqt li l-kostituzzjoni ta’ kumpannija b’kapital azzjonarju ma kinitx. Skont hija, din il-ġurisprudenza ma hijiex applikabbli għall-fatti ta’ dan il-każ.

19

Peress li qieset li hija meħtieġa interpretazzjoni tal-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 69/335 sabiex taqta’ t-tilwima li għandha quddiemha, it-Tribunal Administrativo e Fiscal de Penafiel (il-Qorti Amministrattiva u Fiskali ta’ Penafiel) iddeċidiet li tissospendi l-proċedura quddiemha u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domanda preliminari li ġejja:

“Il-paragrafu 26.1 tat-Tariffa Ġenerali relatata mat-Taxxa tal-Boll, skont il-verżjoni emendata [bid]-Digriet Liġi Nru 322‑B/2001 tal‑14 ta’ Diċembru, sa fejn dan jipprevedi l-applikazzjoni tat-Taxxa tal-Boll fil-kostituzzjoni ta’ kumpannija b’kapital azzjonarju (kumpannija b’responsabbiltà limitata), li l-kapital azzjonarju tagħha jitħallas kollu kemm hu fi flus, jikser l-Artikolu 7(1) tad-Direttiva […] 69/335/KEE?”

20

Bis-saħħa tal-Artikolu 99 tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja, meta r-risposta għad-domanda preliminari tkun tista’ tiġi dedotta b’mod ċar mill-ġurisprudenza jew meta r-risposta għad-domanda preliminari ma tħalli lok għal ebda dubju raġonevoli, il-Qorti tal-Ġustizzja tista’, f’kull ħin, fuq proposta tal-Imħallef Relatur u wara li jinstema’ l-Avukat Ġenerali, tiddeċiedi permezz ta’ digriet motivat.

21

F’din il-kawża hemm lok li tiġi applikata din id-dispożizzjoni.

22

Permezz tad-domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk l-Artikolu 4(1)(a) u l-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 69/335 jipprekludux leġiżlazzjoni nazzjonali, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li permezz tagħha Stat Membru introduċa mill-ġdid taxxa tal-boll fuq tranżazzjonijiet ta’ kostituzzjoni ta’ kumpannija b’kapital azzjonarju, li kienu suġġetti għal tali taxxa fl‑1 ta’ Lulju 1984, iżda li, sussegwentement, kienu ġew eżentati minnha.

23

F’dan il-każ, kif jirriżulta mit-talba għal deċiżjoni preliminari, fl‑1 ta’ Lulju 1984, il-leġiżlazzjoni nazzjonali kienet tissuġġetta l-kostituzzjoni ta’ kumpannija b’kapital azzjonarju, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, għal taxxa tal-boll b’rata ta’ 1 %. Wara li ġie rrinunzjat il-ġbir ta’ dan id-dazju fuq il-kapital matul is-sena 1991, dan id-dazju ġie introdott mill-ġdid bir-rata ta’ 0.40 % mill‑1 ta’ Jannar 2002, permezz tal-leġiżlazzjoni li l-kompatibbiltà tagħha mad-dritt tal-Unjoni qiegħda tiġi kkontestata mill-qorti nazzjonali.

24

F’dan ir-rigward, hemm lok li jitfakkar li, kif jirriżulta mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, id-Direttiva 69/335 hija intiża sabiex tillimita, jew tħassar, id-dazju fuq il-kapital, u li huwa biss għal raġunijiet ta’ diffikultajiet baġitarji li kien ikollhom jiffaċċjaw, fil-każ tat-tneħħija tad-dazju fuq il-kapital, li l-Istati Membri li ma rrinunzjawx għall-ġbir tiegħu setgħu jżommu tali dazju (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat‑12 ta’ Ġunju 2014, Ascendi Beiras Litoral e Alta, Auto Estradas das Beiras Litoral e Alta, C‑377/13, EU:C:2014:1754, punt 49).

25

Il-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet li r-riferiment għad-data tal‑1 ta’ Lulju 1984, li sar fl-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 69/335, ma jistax jikkostitwixxi għall-Istati Membri li, f’din id-data, ikunu ssuġġettaw it-tranżazzjonijiet inkwistjoni għal dritt fuq il-kapital għal rata ogħla minn 0.50 %, awtorizzazzjoni ta’ introduzzjoni mill-ġdid ta’ tali dazju wara li dawn ikunu rrinunzjaw għaliha. Fil-fatt, ir-rieda tal-leġiżlatur tal-Unjoni kienet li d-dazju fuq il-kapital jitħassar, filwaqt li l-possibbiltà li dan jinżamm kienet biss eċċezzjoni motivata mill-biża’ ta’ telf ta’ dħul mill-Istati Membri. Għalhekk, anki jekk it-telf ta’ dħul baġitarju seta’ jiġġustifika ż-żamma tad-dazju fuq il-kapital lil hinn mill‑1 ta’ Lulju 1984, fil-limiti esposti fl-Artikolu 7(2) ta’ din id-direttiva, dan ma setax jiġġustifika l-introduzzjoni mill-ġdid ta’ tali dazju (sentenza tat‑12 ta’ Ġunju 2014, Ascendi Beiras Litoral e Alta, Auto Estradas das Beiras Litoral e Alta, C‑377/13, EU:C:2014:1754, punt 50 u l-ġurisprudenza ċċitata).

26

F’din il-kawża, id-domanda magħmula hija differenti minn dik li lilha l-Qorti tal-Ġustizzja rrispondiet fis-sentenza tat‑12 ta’ Ġunju 2014, Ascendi Beiras Litoral e Alta, Auto Estradas das Beiras Litoral e Alta (C‑377/13, EU:C:2014:1754) minħabba l-fatt li d-dazju fuq il-kapital inkwistjoni ma japplikax għaż-żieda fil-kapital azzjonarju ta’ kumpannija iżda għall-kostituzzjoni ta’ tali kumpannija, li huma t-tranżazzjonijiet imsemmija rispettivament taħt l-Artikolu 4(1)(ċ) u l-Artikolu 4(1)(a) tad-Direttiva 69/335. Issa, tali differenza ma hijiex ta’ natura li twassal lill-Qorti tal-Ġustizzja teskludi l-interpretazzjoni li hija tat fl-imsemmija sentenza.

27

Fil-fatt, l-obbligi li jirriżultaw, għall-Istati Membri, mill-Artikolu 7 tad-Direttiva 69/335, b’mod partikolari dak imsemmi fil-punt 25 ta’ dan id-digriet, jikkonċernaw kull tranżazzjoni li taqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-direttiva u, għaldaqstant, kull tranżazzjoni li taqa’ taħt l-Artikolu 4 tagħha (ara s-sentenza tat‑12 ta’ Ġunju 2014, Ascendi Beiras Litoral e Alta, Auto Estradas das Beiras Litoral e Alta, C‑377/13, EU:C:2014:1754, punt 51).

28

Sussegwentement, ir-risposta li għandha tingħata għad-domanda magħmula hija li l-Artikoli 4(1)(a) u l-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 69/335 għandhom jiġu interpretati fis-sens li jipprekludu leġiżlazzjoni nazzjonali li permezz tagħha Stat Membru jkun introduċa mill-ġdid dazju fuq il-kapital fuq tranżazzjonijiet ta’ kostituzzjoni ta’ kumpannija b’kapital azzjonarju taħt l-ewwel waħda minn dawn id-dispożizzjonijiet, li kienu suġġetti għal tali dazju fl‑1 ta’ Lulju 1984, iżda li, sussegwentement, ikunu ġew eżentati minnha.

29

Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija din il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż.

Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (L-Ewwel Awla) taqta’ u tiddeċiedi:

L-Artikoli 4(1)(a) u l-Artikolu 7(1) tad-Direttiva tal-Kunsill 69/335/KEE tas‑17 ta’ Lulju 1969 li tikkonċerna taxxi indiretti fuq il-ġbir tal-kapital, kif emendata bid-Direttiva 85/303/KEE tal‑10 ta’ Ġunju 1985, għandhom jiġu interpretati fis-sens li jipprekludu leġiżlazzjoni nazzjonali li permezz tagħha Stat Membru jkun introduċa mill-ġdid dazju fuq il-kapital fuq tranżazzjonijiet ta’ kostituzzjoni ta’ kumpannija b’kapital azzjonarju taħt l-ewwel waħda minn dawn id-dispożizzjonijiet, li kienu suġġetti għal tali dazju fl‑1 ta’ Lulju 1984, iżda li, sussegwentement, ikunu ġew eżentati minnha.