—

għal “Private Equity Insurance Group” SIA, minn N. Šlitke, avukat,

—

għal “Swedbank” AS, minn R. Vonsovičs, D. Lasmanis u I. Balmaks, avukati, kif ukoll minn R. Rubenis,

—

għall-Gvern Latvjan, minn I. Kalniņš u J. Treijs-Gigulis, bħala aġenti,

—

għall-Gvern Spanjol, minn M. García-Valdecasas Dorrego u V. Ester Casas, bħala aġenti,

—

għall-Gvern tar-Renju Unit, minn J. Kraehling, bħala aġent, assistita minn J. Holmes, barrister, kif ukoll de M. B. Kenelly, QC,

—

għall‑Kummissjoni Ewropea, minn J. Rius, A. Sauka u K.‑Ph. Wojcik, bħala aġenti, bħala aġenti,

1

It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tad-Direttiva 2002/47/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tas-6 ta’ Ġunju 2002, dwar arranġamenti finanzjarji kollaterali (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 10, Vol. 3, p. 89).

2

Din it-talba tressqet fil-kuntest ta’ tilwima bejn “Private Equity Insurance Group” SIA u “Swedbank” AS, rigward rikors għad-danni ppreżentat mill-ewwel kumpannija kontra t-tieni waħda.

3

Skont l-Artikolu 1 tad-Direttiva 98/26/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tad-19 ta’ Mejju 1998, dwar finalità ta’ settlement fis-sistemi ta’ settlement ta’ pagamenti u titoli (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 6, Vol. 3, p. 107):

“Id-dispożizzjonijiet ta’ din id-Direttiva għandhom japplikaw għal:

4

Skont l-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 2(a) tal-imsemmija direttiva:

“Għall-għan ta’ din id-Direttiva:

5

Il-premessi 1, 3 sa 5, 9, 10, 17 u 18 tad-Direttiva 2002/47 jiddikjaraw:

[…]

[…]

[…]

6

L-Artikolu 1 ta’ din id-direttiva, intitolat “Suġġett u kamp ta’ applikazzjoni”, jipprevedi:

“1.   Din id-Direttiva tistabbilixxi reġim tal-Komunità applikabbli għall-arranġamenti dwar il-kollateral finanzjarju li jissodisfaw il-ħtiġijiet mfassla f’paragrafi 2 u 5, u għall-kollateral finanzjarju skond il-kondizzjonijiet imfassla f’paragrafi 4 u 5.

2.   Min jieħu l-kollateral u min jipprovdi l-kollateral, iridu jkunu t-tnejn jappartjenu għal wieħed mis-segwenti kategoriji:

3.   Stati Membri jistgħu jeskludu mill-iskop ta’ din id-Direttiva, arranġamenti dwar kollateral finanzjarju fejn waħda mill-partijiet hija persuna msemmija fil-paragrafu 2(e).

[…]

4.   (a) Il-kollateral finanzjarju li jrid jiġi pprovdut irid jikkonsisti fi flus kontanti jew strumenti finanzjarji.

[…]

5.   Din id-Direttiva tapplika għall-kollateral finanzjarju, ladarba tkun ġiet ipprovduta u jekk dik l-għotja tkun tista tiġi testimonjata bil-mikub.

Ix-xhieda ta’ l-għoti ta’ kollateral finanzjarju għandha tippermetti għall-identifikazzjoni tal-kollateral finanzjarju li għalih japplika. Għal dan il-għan, huwa biżżejjed li jiġi ppruvat illi l-kollateral tal-garanziji tat-tiniżżil fil-ktieb, ikunu ġew ikkreditati ġo kont magħżul [jew jikkostitwixxi kreditu fih u li l-kollateral fi flus kontanti jkun ġie kkreditat fil-kont magħżul jew jikkostitwixxi kreditu fih].

[…]”

7

L-Artikolu 2 ta’ din id-direttiva, intitolat “Leave annwali”, huwa fformulat kif ġej:

“1.   Għall-għanijiet ta’ din id-Direttiva:

[…]

[…]

[…]

2.   Referenzi f’din id-Direttiva għal kollateral finanzjarju bħala jkun ‘ipprovdut’, jew għall ‘għoti’ ta’ kollateral finanzjarju, huma għall-kollateral finanzjarju bħala konsenjat, trasferit, miżmum, reġistrat jew xort’oħra msejjaħ sabiex ikun fil-pussess jew taħt il-kontroll ta’ min ikun qiegħed jakkwista l-kollateral jew ta’ persuna li tkun qed taġixxi għan-nom ta’ min ikun qiegħed jakkwista l-kollateral Kwalunkwe dritt ta’ sostituzzjoni jew sabiex jiġi rtirat l-eċċess tal-kollateral finanzjarju, favur min ikun qiegħed jipprovdi l-kollateral, m’għandux jippreġudika il-kollateral finanzjarju, bħala pprovdut lil min ikun qiegħed jakkwista l-kollateral, kif imsemmi f’din id-Direttiva.

3.   Referenzi f’din id-Direttiva għall-‘bil-miktub’, jinkludu reġistrazzjoni permezz ta’ mezzi elettroniċi jew kwalunkwe medju ieħor durabbli.”

8

Skont l-Artikolu 3 ta’ din l-istess direttiva, intitolat “Ħtiġijiet formali”:

“1.   L-Istati Membri m’għandhomx jinħtieġu illi l-ħolqien, il-validita, il-perfezzjoni, l-enforzabilita jew l-ammisibilità fl-evidenza tal-kollateral finanzjarju tkun dipendenti fuq ir-rendiment ta’ kwalunkwe att formali.

2.   Paragrafu 1 huwa biss bla ħsara għall-applikazzjoni ta’ din id-Direttiva għall-kollateral finanzjarju, meta jkun ipprovdud u meta dan l-għoti jkun jista jiġi testimonjat bil-mikub jew b’manjiera legali ekwivalenti.”

9

L-Artikolu 4 tad-Direttiva 2002/47, intitolat “L-enforzar ta’ l-arranġament dwar il-kollateral finanzjarju”, jiddisponi:

“1.   L-Istati Membri għandhom jassiguraw illi meta jseħħ avveniment t’enforzar, min jakkwista l-kollateral għandu jkun jista jirrealizza permezz tas-segwenti, kwalunkwe kollateral finanzjarju pprovdut taħt, u soġġett għat-termini mifthiema f’arranġament dwar il-kollateral finanzjarju tal-garanzija:

[…]

[…]

4.   Il-manjieri ta’ kif jiġi realizzat il-kollateral finanzjarju li għalih saret referenza fil-paragrafu 1, għandhom ikunu soġġetti għat-termini mifthiema fl-arranġament dwar il-kollateral finanzjarju ta’ garanzija:

5.   L-Istati Membri għandhom jassiguraw li l-arranġament dwar il-kollateral finanzjarju jidħol fis-seħħ skond it-termini tiegħu, nonostante l-inizzjalar jew il-kontinwazzjoni tal-proċeduri ta’ xoljiment jew miżuri ta’ organizazzjoni mill-ġdid, dwar minn jipprovdi l-kollateral jew min jakkwista l-kollateral.

[…]”

10

L‑Artikolu 8 ta’ din id-direttiva, intitolat “Ċerti dispożizzjonijiet dwar il-falliment ma’ japplikawx”, jipprovdi:

“1.   L-Istati Membri għandhom jassiguraw illi l-arranġament dwar il-kollateral finanzjarju, kif ukoll il-għoti ta’ kollateral finanzjarju taħt dan l-arranġament, jista ma jiġix dikjarat invalidu jew bla effett, jew li jiġi mdawwar a bażi biss li l-arranġament dwar il-kollateral finanzjarju jkun ġie fis-seħħ, jew il-kollateral finanzjarju jkun ġie pprovdut:

2.   L-Istati Membri għandhom jassiguraw meta jkun ġie fis-seħħ arranġament dwar il-kollateral finanzjarju jew obbligazzjoni finanzjarja rilevanti, jew ikun ġie pprovdut il-kollateral finanzjarju fil-jum ta’ iżda wara l-mument ta’ l-inizzjalar tal-proċeduri ta’ xoljiment jew miżuri ta’ organizazzjoni mill-ġdid, għandu jkun enforzabbli legalment u li jorbot fuq terzi persuni jekk min ikun akkwista l-kollateral jista jipprova li ma kienx konxju, jew lanqas ma suppost kien jaf, bl-inizzjalar ta’ dawn il-proċeduri jew miżuri.

3.   Meta l-arranġament dwar il-kollateral finanzjarju jkun fih:

L-Istati Membri għandhom jassiguraw li l-għoti tal-kollateral finanzjarju, kollateral finanzjarju addizzjonali jew sostituzzjoni jew kollateral finanzjarju dwar tibdil taħt dik l-obbligazzjoni jew dritt, m’għandux jiġi ttrattat bħala invalidu jew imdawwar jew dikjarat bla effett a bażi biss illi:

[…]”

11

Il‑Finanšu nodrošinājuma likums (liġi dwar il-kollateral finanzjarju) ġiet adottata sabiex id-Direttiva 2002/47 tiġi trasposta fid-dritt Latvjan.

12

Fl‑14 ta’ April 2007, “Izdevniecība Stilus” SIA, li Private Equity Insurance Group kienet is-suċċessur fid-dritt tagħha, u Swedbank ikkonkludew kuntratt standard ta’ kont bankarju kurrenti. Dan il-kuntratt jinkludi klawżola ta’ kollateral finanzjarju li skont din il-fondi ddepożitati fil-kont kurrenti ta’ Izdevniecība Stilus jingħataw bħala rahan finanzjarju bħala kollateral għall-krediti kollha ta’ Swedbank kontra Izdevniecība Stilus.

13

Fil-25 ta’ Ottubru 2010, Izdevniecība Stilus ġiet iddikjarata falluta. Sussegwentement, l-amministratur tal-proċedura ta’ falliment ikkonkluda kuntratt ġdid ta’ kont kurrenti ma’ Swedbank li jinkludi l-istess klawżola ta’ rahan finanzjarju.

14

Fit-8 ta’ Ġunju 2011, Swedbank ġibed is-somma ta’ LVL 192.30 (madwar EUR 274) mill-kont kurrenti ta’ Izdevniecība Stilus, bħala spejjeż taż-żamma tal-kont għall-perijodu sad-dikjarazzjoni ta’ falliment.

15

Izdevniecība Stilus, irrappreżentata mill-amministratur tal-proċedura ta’ falliment, ressqet talba ġudizzjarja kontra Swedbank biex tirkupra din is-somma, billi bbażat ruħha fuq il-prinċipju tad-dritt nazzjonali li jiggarantixxi l-ugwaljanza tal-kredituri fil-kuntest ta’ proċedura ta’ insolvenza kif ukoll fuq il-projbizzjoni għal kreditur individwali li jwettaq atti li jikkawżaw dannu lil kredituri oħra.

16

Il-qrati Latvjani, tal-ewwel istanza u tal-appell ċaħdu din it-talba billi b’mod partikolari bbażaw ruħhom fuq il-liġi dwar il-kollateral finanzjarju, li d-dispożizzjonijiet tagħha kienu jeskludu l-kollateral finanzjarju mill-applikazzjoni tad-dritt tal-insolvenza. L‑Augstākās tiesas Civillietu departaments (qorti suprema, dipartiment tal-affarijiet ċivili, il‑Latvja) għalhekk ippreżentat appell ta’ kassazzjoni.

17

F’dan ir-rigward, din il-qorti tosserva li d-Direttiva 2002/47 ġiet adottata f’kuntest ikkostitwit, b’mod partikolari, mid-Direttiva 98/26, li tirrigwarda s-sistemi ta’ settlement ta’ pagamenti u titoli. Għalhekk, hija tistaqsi, fl-ewwel lok, dwar il-punt jekk id-Direttiva 2002/47 tapplikax ukoll għal fondi ddepożitati f’kont bankarju ordinarju bħal dak inkwistjoni fil-kawża prinċipali, użat barra mill-qafas tas-sistemi ta’ pagament u ta’ saldu tat-titoli msemmija fl-Artikoli 1 u 2 tad-Direttiva 98/26.

18

Fit-tieni lok, l-Augstākās tiesas Civillietu departaments (qorti suprema, dipartiment tal-affarijiet ċivili) għandu dubji dwar il-kompatibbiltà tal-prijorità tal-kollateral finanzjarju fir-rigward tat-tipi l-oħra kollha ta’ garanziji, b’mod partikolari dawk imdaħħla f’reġistru pubbliku, bħall-ipoteka, mal-prinċipju ta’ ugwaljanza fit-trattament tal-kredituri fil-kuntest ta’ proċedura ta’ insolvenza. Hija b’mod partikolari tistaqsi jekk tali prijorità hijiex iġġustifikata u proporzjonata fir-rigward tal-għanijiet imfittxija mid-Direttiva 2002/47.

19

Fit-tielet lok, il-qorti tar-rinviju tirrileva li l-liġi dwar il-kollateral finanzjarju tapplika kemm għall-persuni msemmija fl-Artikolu 1(2)(e) tad-Direttiva 2002/47 kif ukoll għall-persuni fiżiċi. Konsegwentement, hija tistaqsi, minn naħa, jekk din id-dispożizzjoni tippermettix li r-regoli previsti minn din id-direttiva jiġu estiżi għal persuni li huma speċifikament esklużi mill-kamp ta’ applikazzjoni tagħha u, min-naħa l-oħra, fl-affermattiv, jekk din id-dispożizzjoni hijiex direttament applikabbli. Filwaqt li tammetti li dawn huma mistoqsijiet ipotetiċi fil-kuntest tal-kawża prinċipali, din il-qorti tikkunsidra li dawn jistgħu jiżvelaw ruħhom bħala rilevanti fil-każ ta’ eventwali stħarriġ ta’ kostituzzjonalità li l-Latvijas Republikas Satversmes tiesa (qorti Kostituzzjonali, il-Latvja) tista’ teżerċita fuq il-liġi dwar il-kollateral finanzjarju.

20

F’dawn iċ-ċirkustanzi, l-Augstākās tiesas, Civillietu departaments (qorti suprema, dipartiment tal-affarijiet ċivili) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri quddiemha u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari li ġejjin:

21

Permezz tal-ewwel u tat-tieni domandi tagħha, li għandhom jiġu eżaminati flimkien, il-qorti tar-rinviju essenzjalment tistaqsi jekk id-Direttiva 2002/47 għandhiex tiġi interpretata fis-sens li hija tagħti lir-riċevitur ta’ kollateral finanzjarju bħal dak inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li skont dan il-fondi ddepożitati f’kont bankarju jingħataw bħala rahan lill-bank sabiex jiġu ggarantiti l-krediti kollha tiegħu kontra d-detentur tal-kont, id-dritt li dan il-kollateral jiġi eżegwit indipendentement mill-ftuħ ta’ proċedura ta’ insolvenza fir-rigward ta’ min jipprovdi l-kollateral.

22

F’dan ir-rigward, hemm lok li jiġi rrilevat li, skont il-premessa 3 tad-Direttiva 2002/47, din hija intiża sabiex tikkontribwixxi għall-integrazzjoni u għall-funzjonament bl-aħjar prezz tas-suq finanzjarju, kif ukoll l-istabbiltà tas-sistema finanzjarja tal-Unjoni Ewropea.

23

Għal dan il-għan, din id-direttiva stabbilixxiet sistema li għandha bħala għan, hekk kif jirriżulta mill-premessi 5, 9, 10 u 17 tagħha, li tillimita l-formalitajiet amministrattivi li japplikaw il-partijiet li jużaw il-kollateral finanzjarju li jidħol fil-kamp ta’ applikazzjoni tagħha, li tissaħħaħ iċ-ċertezza legali ta’ dan il-kollateral billi jiġu esklużi minn ċerti dispożizzjonijiet tal-leġiżlazzjoni nazzjonali fil-qasam ta’ insolvenza u li jiġu previsti proċeduri ta’ eżekuzzjoni rapidi u mhux formali, sabiex tiġi protetta l-istabbiltà finanzjarja u jiġu limitati l-effetti kontaġjużi fil-każ li parti tkun inadempjenti għall-arranġament dwar kollateral finanzjarju.

24

Għalhekk, minn naħa, l-Artikolu 3 ta’ din id-direttiva essenzjalment jipprojbixxi lill-Istati Membri li l-ħolqien, il-validità, il-perfezzjoni, l-enforzabbiltà jew l-ammissibbiltà fl-evidenza ta’ kuntratt ta’ kollateral finanzjarju jkunu dipendenti fuq ir-rendiment ta’ kwalunkwe att formali.

25

Min-naħa l-oħra, l-Artikolu 4(1) tad-Direttiva 2002/47 jipprevedi li r-riċevitur ta’ kollateral finanzjarju ta’ sigurtà għandu jkun jista’ jirrealizzah b’wieħed mill-modi li jiddeskrivi. Skont l-Artikolu 4(5) ta’ din id-direttiva, l-Istati Membri għandhom jiżguraw li arranġament dwar il-kollateral finanzjarju jkun jista’ jidħol fis-seħħ skont it-termini tiegħu, nonostante l-bidu jew il-kontinwazzjoni tal-proċeduri ta’ xoljiment jew miżuri ta’ organizzazzjoni mill-ġdid, dwar minn jipprovdi l-kollateral jew ir-riċevitur tal-kollateral.

26

Konsegwentement, is-sistema stabbilita bid-Direttiva 2002/47, filwaqt li teskludi li l-użu tal-kollateral finanzjarju jkun suġġett għat-twettiq ta’ atti formali, tagħti lir-riċevituri ta’ dan il-kollateral id-dritt li jeżegwixxuh indipendentement mill-ftuħ ta’ proċedura ta’ insolvenza fir-rigward ta’ min jipprovdi l-kollateral.

27

Fid-dawl ta’ dan, għandu jiġi stabbilit jekk kollateral bħal dak inkwistjoni fil-kawża prinċipali jaqax taħt il-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-direttiva.

28

Fir-rigward ta’ dan, huwa paċifiku li l-kollateral inkwistjoni fil-kawża prinċipali jaqa’ taħt il-kamp ta’ applikazzjoni ratione personae ta’ din id-direttiva, hekk kif ippreċiżat fl-Artikolu 1(2) tagħha.

29

Fir-rigward tal-kamp ta’ applikazzjoni ratione materiae tad-Direttiva 2002/47, għandu jiġi kkonstatat, l-ewwel nett, li l-obbligi żgurati mill-kollateral għandhom jikkostitwixxu “obbligazzjonijiet finanzjarji relevanti” fis-sens tal-Artikolu 2(1)(f) ta’ din id-direttiva. Skont id-definizzjoni li tinsab f’din id-dispożizzjoni, l-“obbligazzjonijiet finanzjarji relevanti” huma obbligi li huma ggarantiti permezz ta’ arranġament dwar il-kollateral finanzjarju u li jagħtu dritt għal ħlas ta’ flus kontanti u/jew kunsinna ta’ strumenti finanzjarji. Huma jistgħu jikkonsistu totalment jew parzjalment f’obbligi preżenti jew futuri, inklużi l-obbligi li jirriżultaw minn ftehim primarju jew minn dispożizzjonijiet simili, f’obbligi lejn ir-riċevitur tal-kollateral li jkollha persuna li ma tkunx min ikun qed jipprovdi l-kollateral, jew f’obbligi ta’ klassi speċifika jew tip, li jiġu żmien għal żmien.

30

Hekk kif sostnew il-partijiet kollha li kienu ppreżentaw osservazzjonijiet quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja, id-definizzjoni ta’ “obbligazzjonijiet finanzjarji relevanti” li għalhekk tinsab fl-Artikolu 2(1)(f) tad-Direttiva 2002/47 tkopri sitwazzjoni bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li fiha l-kollateral ikopri l-krediti kollha tal-bank kontra d-detentur tal-kont.

31

Fil-fatt, minn naħa, fl-assenza ta’ limitazzjoni speċifika prevista fit-test tad-Direttiva 2002/47, it-termini “obbligi li jagħtu dritt għal ħlas ta’ flus kontanti” li jinsabu fid-definizzjoni li tinsab fl-Artikolu 2(1)(f) tad-Direttiva 2002/47 għandhom jinftiehmu bħala li jirreferu għal kull obbligu li jagħti dritt għal ħlas ta’ flus kontanti u, għaldaqstant, ukoll djun pekunjarji ordinarji ta’ detentur ta’ kont fir-rigward tal-bank tiegħu, bħall-ispejjeż taż-żamma tal-kont inkwistjoni fil-kawża prinċipali.

32

Min-naħa l-oħra, sa fejn l-obbligi finanzjarji koperti jistgħu, skont it-termini stess tad-definizzjoni li tinsab fl-Artikolu 2(1)(f) tad-Direttiva 2002/47, jikkonsistu totalment jew parzjalment f’obbligi preżenti kif ukoll bħala obbligi futuri, inklużi l-obbligi li jirriżultaw minn ftehim primarju jew minn dispożizzjonijiet simili, din id-dispożizzjoni hija intiża wkoll għal sitwazzjoni bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li fiha l-kollateral ikopri mhux biss obbligu individwali, iżda l-krediti kollha tal-bank kontra d-detentur tal-kont.

33

Sussegwentement, għandu jiġi rrilevat li, konformement mal-Artikolu 1(4)(a) tad-Direttiva 2002/47, il-kollateral intiż minnha irid jikkonsisti fi flus kontanti jew strumenti finanzjarji. Fir-rigward tal-kunċett ta’ “flus kontanti”, dan huwa ddefinit fl-Artikolu 2(1)(d) ta’ din id-direttiva bħala flus ikkreditati ġo kont jew krediti simili li jagħtu dritt għall-ħlas lura ta’ flus, bħad-depożiti fis-suq monetarju. Minbarra dan, mill-premessa 18 ta’ din l-istess direttiva jirriżulta li l-karti tal-flus huma esklużi minn din id-definizzjoni. Peress li ebda esklużjoni oħra ma kienet prevista mid-Direttiva 2002/47, hemm lok li jiġi kkonstatat, bħal ma rrileva l-Avukat Ġenerali fil-punt 29 tal-konklużjonijiet tiegħu, li din id-definizzjoni tkopri l-fondi ddepożitati f’kont bankarju bħal dak inkwistjoni fil-kawża prinċipali.

34

Fuq il-kwistjoni, imqajma mill-qorti tar-rinviju, dwar jekk il-kamp ta’ applikazzjoni ratione materiae tad-Direttiva 2002/47 għandux, fir-rigward tal-kuntest li fih din id-direttiva ġiet adottata, jiġi limitat biss għall-fondi ddepożitati f’kontijiet użati fil-kuntest tas-sistemi ta’ pagament u ta’ saldu tat-titoli msemmija fl-Artikoli 1 u 2 tad-Direttiva 98/26, għandu jiġi rrilevat li tali limitazzjoni ma għandha ebda bażi fit-test tad-Direttiva 2002/47. Bil-kontra, għalkemm huwa veru, hekk kif jirriżulta mill-premessi 1 u 4 ta’ din id-direttiva, li din ġiet adottata f’kuntest ikkostitwit, b’mod partikolari, mid-Direttiva 98/26 u li l-leġiżlatur tal-Unjoni kkunsidra li kien vantaġġuż li kollateral ipprovdut fil-kuntest tas-sistemi ta’ pagament u ta’ saldu tat-titoli msemmija minn din l-aħħar direttiva jiġu suġġetti għal leġiżlazzjoni komuni, id-Direttiva 2002/47 madankollu, kif tfakkar ukoll il-premessa 4 tagħha, ikkompletat l-atti ġuridiċi fis-seħħ billi ttrattat kwistjonijiet oħra billi daħlet f’iktar dettall minnhom. Barra minn hekk, hekk kif irrileva l-Avukat Ġenerali fil-punt 31 tal-konklużjonijiet tiegħu, l-espożizzjoni tal-motivi tal-proposta ta’ direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar arranġamenti finanzjarji kollaterali (ĠU 2001, C 180 E, p. 312) tikkonferma wkoll li d-Direttiva 2002/47 ġiet adottata bl-għan li tmur lil hinn mill-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 98/26.

35

Isegwi li l-kamp ta’ applikazzjoni ratione materiae tad-Direttiva 2002/47 ma jistax jitqies bħala limitat għal fondi ddepożitati f’kontijiet użati fil-kuntest tas-sistemi ta’ pagament u ta’ saldu tat-titoli msemmija fid-Direttiva 98/26.

36

Fid-dawl ta’ dan, hemm lok li jiġi rrilevat li, skont l-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 1(5) tagħha, id-Direttiva 2002/47 tapplika ladarba l-kollateral finanzjarju jkun ġie pprovdut u jekk din il-provvista tkun tista’ tintwera bil-miktub, li jinkludi, skont l-Artikolu 2(3) ta’ din id-direttiva, reġistrazzjoni ta’ dokumenti permezz ta’ mezzi elettroniċi jew kwalunkwe mezz ieħor li jservi għal żmien twil. Min-naħa tiegħu, l-Artikolu 3(2) ta’ din id-direttiva jipprovdi espliċitament li l-projbizzjoni li l-provvista ta’ kollateral finanzjarju tkun suġġetta għat-twettiq ta’ atti formali, prevista fl-Artikolu 3(1) ta’ din l-istess direttiva, hija bla ħsara għall-applikazzjoni ta’ din tal-aħħar mill-mument meta dan il-kollateral finanzjarju jkun ġie pprovdut sa fejn din il-provvista hija murija bil-miktub.

37

Skont id-definizzjoni li tinsab fl-ewwel sentenza tal-Artikolu 2(2) tad-Direttiva 2002/47, il-provvista ta’ kollateral finanzjarju tindika li dan jiġi kkunsinnat, ittrasferit, miżmum, irreġistrat jew ikun għadda minn kwalunkwe trattament ieħor li għandu bħala effett li r-riċevitur tal-kollateral jew il-persuna li taġixxi f’ismu jiksbu l-pussess jew il-kontroll ta’ dan il-kollateral finanzjarju.

38

Madankollu, din id-direttiva ma tippreċiżax taħt liema kundizzjonijiet il-kriterju li r-riċevitur tal-kollateral għandu jikseb “il-pussess jew il-kontroll” tiegħu huwa ssodisfatt f’każ ta’ kollateral inkorporat, bħal dak inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li jirrigwarda fondi ddepożitati f’kont bankarju.

39

Fl-assenza ta’ riferiment speċifiku għad-dritt tal-Istati Membri, dan il-kriterju għandu jsib, fl-Unjoni kollha, interpretazzjoni awtonoma u uniformi li għandha titfittex billi tittieħed inkunsiderazzjoni l-formulazzjoni tiegħu, il-kuntest tiegħu u l-għan tiegħu (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tas-16 ta’ Lulju 2015, A, C‑184/14, EU:C:2015:479, punti 31 u 32 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata).

40

F’dan ir-rigward, mill-premessa 10 tad-Direttiva 2002/47 jirriżulta li din hija intiża sabiex jiġi stabbilit ekwilibriju, minn naħa, bejn l-effikaċja tas-suq, billi tiġi evitata l-formalità madwar il-provvista ta’ kollateral finanzjarju, u, min-naħa l-oħra, is-sigurtà tal-partijiet għall-arranġament kollaterali finanzjarju u terzi, billi jkun meħtieġ li l-provvista tal-kollateral finanzjarju timmaterjalizza ruħha permezz ta’ ċerta forma ta’ spussess.

41

Fil-fatt, ir-rekwiżit relatat mal-provvista tal-kollateral finanzjarju huwa intiż sabiex jiġi żgurat li r-riċevitur tal-kollateral indikat fl-arranġament finanzjarju kollaterali jkun effettivament fil-pożizzjoni li jiddisponi minnu f’każ li jseħħ l-avveniment li jwassal għall-eżekuzzjoni ta’ dan il-kollateral.

42

Għandu jingħad ukoll li mill-premessa 17 tad-Direttiva 2002/47 jirriżulta li din tipprovdi għall-proċeduri ta’ eżekuzzjoni rapidi u mhux formali, sabiex tiġi protetta l-istabbiltà finanzjarja u jiġu limitati l-effetti kontaġjużi fil-każ li parti tkun inadempjenti għall-arranġament finanzjarju kollaterali. Ir-rekwiżit relatat mal-provvista tal-kollateral finanzjarju, sa fejn jagħti l-assigurazzjoni li r-riċevitur ser ikun effettivament fil-pożizzjoni li jiddisponi minnu, huwa ta’ natura li jippromwovi dan l-għan.

43

Minbarra dan, it-test tat-tieni sentenza tal-Artikolu 2(2) tad-Direttiva 2002/47 jipprevedi li d-dritt ta’ sostituzzjoni jew sabiex jiġi rtirat l-eċċess tal-kollateral finanzjarju favur min jipprovdi l-kollateral ma jippreġudikax il-kollateral ipprovdut favur ir-riċevitur tal-kollateral. Issa, dan id-dritt ikun mingħajr portata, jekk ir-riċevitur ta’ kollateral li jirrigwarda fondi ddepożitati f’kont bankarju kien meqjus bħala li kiseb “il-pussess jew il-kontroll” ta’ dawn il-fondi wkoll fil-każ fejn id-detentur tal-kont jista’ jiddisponi minnu liberament.

44

Isegwi li r-riċevitur ta’ kollateral bħal dak inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li jirrigwarda fondi ddepożitati f’kont bankarju ordinarju, ma jistax jitqies bħala li kiseb “il-pussess jew il-kontroll” ta’ dawn il-fondi ħlief bil-kundizzjoni li min jipprovdi l-kollateral ikun prekluż li jiddisponi minnu.

45

Hemm lok ukoll li jiġi kkunsidrat li kollateral finanzjarju bħala prinċipju ma jaqax taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2002/47, jekk dan ikun ipprovdut wara l-ftuħ ta’ proċedura ta’ insolvenza.

46

Fil-fatt, l-Artikolu 8(1) u (3) ta’ din id-direttiva essenzjalment jipprekludi li proċedura ta’ insolvenza jista’ jkollha effett retroattiv fuq il-kollateral finanzjarju pprovdut qabel il-ftuħ ta’ din il-proċedura. Min-naħa l-oħra, skont l-Artikolu 8(2) ta’ din id-direttiva, meta kollateral ikun ipprovdut wara l-ftuħ ta’ tali proċedura, l-arranġament kollaterali ma jipproduċix effetti legali u ma jistax jiġi infurzat kontra terzi ħlief eċċezzjonalment, jiġifieri unikament jekk il-kollateral ikun ġie pprovdut fid-data ta’ dan il-ftuħ u jekk ir-riċevitur jipproduċi l-prova li ma kellux għarfien li din il-proċedura kienet infetħet jew li ma setax raġonevolment ikun jaf dan. Kif irrileva l-Avukat Ġenerali fil-punti 63 u 64 tal-konklużjonijiet tiegħu, isegwi li, bla ħsara għall-ipoteżijiet imsemmija fl-Artikolu 8(2) ta’ din l-istess direttiva, din ma tkoprix il-kollateral ipprovdut wara l-ftuħ ta’ proċedura ta’ insolvenza.

47

F’dan il-każ, fir-rigward tal-konstatazzjonijiet magħmula fil-punti 44 u 46 ta’ din is-sentenza, hija l-qorti tar-rinviju li b’mod partikolari għandha tivverifika, minn naħa, jekk il-fondi meħuda minn Swedbank mill-kont ta’ Izdevniecība Stilus tħallsux f’dan il-kont qabel il-ftuħ tal-proċedura ta’ insolvenza jew jekk dawn tħallsu fih fid-data ta’ dan il-ftuħ, Swedbank kien ipproduċa prova li ma kienx jaf li din il-proċedura kienet infetħet jew li ma setax raġonevolment ikun jaf dan u, min-naħa l-oħra, jekk Izdevniecība Stilus kienet prekluża milli tiddisponi minn dawn il-fondi wara l-ħlas tagħhom f’dan il-kont.

48

Bla ħsara għal verifika mill-qorti tar-rinviju, jidher li dawn il-kundizzjonijiet ma humiex issodisfatti f’dan il-każ. Fil-fatt, waqt is-seduta quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja, il-partijiet fil-kawża prinċipali ftehmu sabiex jirrilevaw, minn naħa, li l-fondi meħuda minn Swedbank ma kinux ġew iddepożitati fil-kont inkwistjoni ħlief wara d-data tal-ftuħ tal-proċedura ta’ insolvenza u, min-naħa l-oħra, li l-arranġament finanzjarju kollaterali inkwistjoni fil-kawża prinċipali ma jinkludix klawżola li tipprovdi li Izdevniecība Stilus kienet prekluża milli tiddisponi minn dawn il-fondi wara l-ħlas tagħhom f’dan il-kont.

49

Fl-aħħar nett, sa fejn il-qorti tar-rinviju tistaqsi dwar il-kompatibbiltà tas-sistema stabbilita bid-Direttiva 2002/47 mal-prinċipju ta’ ugwaljanza fit-trattament ta’ kredituri fil-kuntest ta’ proċedura ta’ insolvenza, hemm lok ukoll li jitfakkar li, skont ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, l-ugwaljanza fid-dritt, stabbilita fl-Artikolu 20 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea hija prinċipju ġenerali tad-dritt tal-Unjoni li jeżiġi li sitwazzjonijiet paragunabbli ma jiġux ittrattati b’mod differenti u li sitwazzjonijiet differenti ma jiġux ittrattati bl-istess mod, sakemm divrenzjar ma jkunx oġġettivament iġġustifikat. Differenza fit-trattament tkun iġġustifikata meta tkun ibbażata fuq kriterju oġġettiv u raġonevoli, jiġifieri meta din tkun relatata ma’ għan legalment ammissibbli mfittex mil-leġiżlazzjoni inkwistjoni, u meta din id-differenza tkun proporzjonata mal-għan imfittex mit‑trattament ikkonċernat (sentenza tas-17 ta’ Ottubru 2013, Schaible, C‑101/12, EU:C:2013:661, punti 76 u 77 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata).

50

Hekk kif jirriżulta mill-punt 26 ta’ din is-sentenza, is-sistema stabbilita bid-Direttiva 2002/47, filwaqt li teskludi li l-provvista ta’ kollateral finanzjarju tiġi suġġetta għat-twettiq ta’ atti formali, tagħti lir-riċevituri ta’ dan il-kollateral id-dritt li jeżegwixxuh indipendentement mill-ftuħ ta’ proċedura ta’ insolvenza fir-rigward ta’ min jipprovdi l-kollateral. Din is-sistema tagħti, għalhekk, vantaġġ lill-kollateral finanzjarju fir-rigward ta’ tipi oħra ta’ garanziji li ma jaqgħux taħt il-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-direttiva.

51

Issa, għandu jiġi kkonstatat li tali differenza fit-trattament hija bbażata fuq kriterju oġġettiv li huwa relatat mal-għan leġittimu tad-Direttiva 2002/47, li huwa li tissaħħaħ iċ-ċertezza legali u l-effikaċità ta’ kollateral finanzjarju sabiex lis-stabbiltà tas-sistema finanzjarja tiġi żgurata.

52

Minbarra dan, it-talba għal deċiżjoni preliminari ma tirreferi għal ebda element li jippermetti li jiġi kkunsidrat li din id-differenza fit-trattament hija sproporzjonata mal-għan imfittex. F’dan ir-rigward, b’mod partikolari għandha tittieħed inkunsiderazzjoni ċ-ċirkustanza li l-applikabbiltà tad-Direttiva 2002/47 ratione materiae tiddependi mill-provvista tal-kollateral u teħtieġ, bla ħsara għall-Artikolu 8(2) ta’ din id-direttiva, li din il-provvista tkun seħħet qabel il-ftuħ ta’ proċedura ta’ insolvenza. Isegwi, kif irrileva l-Avukat Ġenerali fil-punt 65 tal-konklużjonijiet tiegħu, li s-somom imħallsa fil-kont ta’ min jipprovdi l-kollateral wara l-ftuħ ta’ proċedura ta’ insolvenza bħala prinċipju ma jistgħux ikunu koperti mis-sistema stabbilita bid-Direttiva 2002/47. Barra minn hekk, f’dak li jikkonċerna l-applikazzjoni ratione personae ta’ din id-direttiva, l-Artikolu 1(3) tagħha jawtorizza lill-Istati Membri li jeskludu l-arranġamenti finanzjarji kollaterali li fihom waħda mill-partijiet hija persuna intiża fl-Artikolu 1(2)(e) ta’ din l-istess direttiva. Fl-aħħar nett, għandu jitfakkar li s-sistema stabbilita bid-Direttiva 2002/47 tikkonċerna biss parti mill-attiv ta’ min jipprovdi l-kollateral li fir-rigward ta’ dan tal-aħħar ikun aċċetta ċerta forma ta’ spussess.

53

F’dawn iċ-ċirkustanzi, hemm lok li jiġi kkunsidrat li l-eżami tal-ewwel u tat-tieni domandi preliminari ma żvela ebda element ta’ natura li jaffettwa l-validità tad-Direttiva 2002/47 fir-rigward tal-prinċipju ta’ ugwaljanza fit-trattament.

54

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, l-ewwel u t-tieni domandi għandhom jiġu risposti li d-Direttiva 2002/47 għandha tiġi interpretata fis-sens li hija ma tagħtix lir-riċevitur ta’ kollateral finanzjarju bħal dak inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li skont dan il-fondi ddepożitati f’kont bankarju jingħataw bħala rahan lill-bank sabiex il-krediti tiegħu kollha kontra d-detentur tal-kont jiġu ggarantiti, id-dritt li jeżegwixxi dan il-kollateral indipendentement mill-ftuħ ta’ proċedura ta’ insolvenza fir-rigward ta’ min jipprovdi l-kollateral ħlief jekk, minn naħa, il-fondi suġġetti għal dan il-kollateral kienu tħallsu fil-kont inkwistjoni qabel il-ftuħ ta’ din il-proċedura jew jekk dawn il-fondi kienu tħallsu fih fid-data ta’ dan il-ftuħ, il-bank ikun ipproduċa l-prova li ma kienx jaf li din il-proċedura kienet infetħet jew li ma setax raġonevolment ikun jaf dan, u jekk, min-naħa l-oħra, id-detentur ta’ dan il-kont kien prekluż milli jiddisponi minn dawn il-fondi wara l-ħlas tagħhom f’dan l-istess kont.

55

Permezz tat-tielet u tar-raba’ domandi tagħha, il-qorti tar-rinviju essenzjalment tistaqsi jekk l-Artikolu 1(2)(e) tad-Direttiva 2002/47 għandux jiġi interpretat fis-sens li jawtorizza Stat Membru jestendi l-kamp ta’ applikazzjoni ratione personae ta’ din id-direttiva għall-persuni fiżiċi, u jekk din id-dispożizzjoni hijiex direttament applikabbli.

56

F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li, skont ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, talba għal deċiżjoni preliminari tkun iġġustifikata mhux mill-formulazzjoni ta’ opinjonijiet konsultattivi dwar kwistjonijiet ġenerali jew ipotetiċi, iżda mill-bżonn inerenti għas-soluzzjoni effettiva ta’ tilwima li tirrigwarda d-dritt tal-Unjoni (ara. f’dan is-sens, is-sentenza tas-7 ta’ Novembru 2013, Romeo, C‑313/12, EU:C:2013:718, punt 40 u l-ġurisprudenza ċċitata).

57

Issa, f’dan il-każ, il-qorti tar-rinviju tammetti li t-tielet u r-raba’ domandi tagħha huma purament ipotetiċi fil-kuntest tal-kawża prinċipali, peress li din tal-aħħar ma timplika ebda persuna fiżika.

58

Hekk kif irrileva l-Avukat Ġenerali fil-punt 71 tal-konklużjonijiet tiegħu, iċ-ċirkustanza li dawn id-domandi jistgħu jirriżultaw rilevanti fil-kuntest ta’ eventwali stħarriġ ta’ kostituzzjonalità tal-liġi dwar il-kollateral finanzjarju mil-Latvijas Republikas Satversmes tiesa (qorti Kostituzzjonali) ma jistax ineħħi n-natura ipotetika ta’ dawn id-domandi fil-kawża prinċipali.

59

F’dawn iċ-ċirkustanzi, it-tielet u r-raba’ domandi huma inammissibbli.

60

Permezz tal-ħames domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju essenzjalment tistaqsi jekk huwiex possibbli, fl-ipoteżi fejn l-għan u l-portata tad-Direttiva 2002/47 ikunu iktar stretti mill-għan u mill-portata tal-liġi nazzjonali li tittrasponi din tal-aħħar, li jsir riferiment għall-interpretazzjoni ta’ din id-direttiva sabiex klawżola ta’ rahan finanzjarju bbażata fuq id-dritt nazzjonali tiġi ddikjarata invalida, bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali.

61

Skont ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, ir-rekwiżiti li jikkonċernaw il-kontenut ta’ talba għal deċiżjoni preliminari jissemmew b’mod espliċitu fl-Artikolu 94 tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja li l-qorti tar-rinviju hija meqjusa, fil-kuntest tal-kooperazzjoni stabbilita fl-Artikolu 267 TFUE, li għandha konjizzjoni tagħhom u li għandha l-obbligu li tosserva bir-reqqa (digrieti tat-12 ta’ Mejju 2016, Security Service et, C‑692/15 sa C‑694/15, EU:C:2016:344, punt 18, kif ukoll tat-8 ta’ Settembru 2016, Google Ireland u Google Italy, C‑322/15, EU:C:2016:672, punt 15).

62

Għalhekk, il-qorti tar-rinviju għandha tindika r-raġunijiet preċiżi li jkunu wassluha sabiex tistaqsi dwar l-interpretazzjoni ta’ ċerti dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni u sabiex tqis neċessarju li tagħmel domandi preliminari lill-Qorti tal-Ġustizzja. Din diġà ddeċidiet li huwa indispensabbli li l-qorti nazzjonali tagħti minimu ta’ spjegazzjonijiet fuq ir-raġunijiet tal-għażla tad-dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni li tagħhom titlob l-interpretazzjoni kif ukoll fuq ir-rabta li hija tistabbilixxi bejn dawn id-dispożizzjonijiet u l-leġiżlazzjoni nazzjonali applikabbli għat-tilwima mressqa quddiemha (sentenza tal-10 ta’ Marzu 2016, Safe Interenvíos, C‑235/14, EU:C:2016:154, punt 115, kif ukoll id-digriet tat-12 ta’ Mejju 2016, Security Service et, C‑692/15 sa C‑694/15, EU:C:2016:344, punt 20).

63

Hemm lok li jiġi enfasizzat f’dan ir-rigward li l-informazzjoni pprovduta fit-talbiet għal deċiżjonijiet preliminari ma sservix biss sabiex tippermetti lill-Qorti tal-Ġustizzja li tagħti risposti utli għad-domandi magħmula mill-qorti tar-rinviju, iżda wkoll sabiex tagħti lill-gvernijiet tal-Istati Membri, kif ukoll lill-persuni kkonċernati oħra l-possibbiltà li jippreżentaw osservazzjonijiet, skont l-Artikolu 23 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tal-5 ta’ Lulju 2016, Ognyanov, C‑614/14, EU:C:2016:514, punt 20, kif ukoll id-digriet tat-8 ta’ Settembru 2016, Google Ireland u Google Italy, C‑322/15, EU:C:2016:672, punt 17).

64

F’dan il-każ, il-qorti tar-rinviju sempliċement tagħmel il-ħames domanda, mingħajr ma tispjegaha iktar fil-motivi tad-deċiżjoni tar-rinviju. Fir-rigward tal-formulazzjoni ta’ din id-domanda, din sempliċement tagħmel riferiment, b’mod ġenerali, għall-ipoteżi fejn l-għan u l-portata tad-Direttiva 2002/47 ikunu iktar stretti mill-għan u mill-portata tal-liġi nazzjonali, mingħajr ma tindika l-elementi jew id-dispożizzjonijiet konkreti ta’ din id-direttiva u tal-leġiżlazzjoni nazzjonali li wasslet lill-qorti tar-rinviju sabiex tagħmel din id-domanda.

65

Għalhekk huwa impossibbli li persuna tifhem b’ċertezza l-ipoteżi li l-qorti tar-rinviju tagħmel riferiment għaliha fil-ħames domanda tagħha. B’mod partikolari, id-deċiżjoni tar-rinviju ma tippermettix lill-Qorti tal-Ġustizzja tistabbilixxi jekk din il-qorti tirreferix għas-sitwazzjoni, purament ipotetika fil-kawża prinċipali, li l-kamp ta’ applikazzjoni ratione personae tad-Direttiva 2002/47 hija iktar stretta minn dik tad-dritt nazzjonali, jew jekk hija tirreferix għal ipoteżijiet oħra.

66

Minħabba dawn il-lakuni, id-deċiżjoni tar-rinviju ma tippermettix la lill-gvernijiet tal-Istati Membri u lanqas lill-partijiet ikkonċernati l-oħra fis-sens tal-Artikolu 23 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea li jippreżentaw osservazzjonijiet utli dwar il-ħames domanda u lanqas lill-Qorti tal-Ġustizzja li tipprovdi risposta utli għall-qorti tar-rinviju sabiex tiddeċiedi l-kawża prinċipali.

67

F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-ħames domanda hija inammissibbli.

68

Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija din il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura.

Għal dawn il-motivi, Il‑Qorti tal-Ġustizzja (Ir-Raba’ Awla) taqta’ u tiddeċiedi:

Id-Direttiva 2002/47/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tas-6 ta’ Ġunju 2002, dwar arranġamenti finanzjarji kollaterali, għandha tiġi interpretata fis-sens li hija ma tagħtix lir-riċevitur ta’ kollateral finanzjarju bħal dak inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li skont dan il-fondi ddepożitati f’kont bankarju jingħataw bħala rahan lill-bank sabiex il-krediti tiegħu kollha kontra d-detentur tal-kont jiġu ggarantiti, id-dritt li jeżegwixxi dan il-kollateral indipendentement mill-ftuħ ta’ proċedura ta’ insolvenza fir-rigward ta’ min jipprovdi l-kollateral ħlief jekk, minn naħa, il-fondi suġġetti għal dan il-kollateral kienu tħallsu fil-kont inkwistjoni qabel il-ftuħ ta’ din il-proċedura jew jekk dawn il-fondi kienu tħallsu fih fid-data ta’ dan il-ftuħ, il-bank ikun ipproduċa l-prova li ma kienx jaf li din il-proċedura kienet infetħet jew li ma setax raġonevolment ikun jaf dan, u jekk, min-naħa l-oħra, id-detentur ta’ dan il-kont kien prekluż milli jiddisponi minn dawn il-fondi wara l-ħlas tagħhom f’dan l-istess kont.