1. 

F’dawn il-kawżi magħquda, il-Kummissjoni qiegħda titlob l-annullament parzjali tas-sentenzi mogħtija mill-Qorti Ġenerali fil-5 ta’ Frar 2015 fil-Kawżi T‑473/12, Aer Lingus vs Il-Kummissjoni (EU:T:2015:78; iktar ’il quddiem: is-“sentenza Aer Lingus”) u T‑500/12, Ryanair vs Il-Kummissjoni (EU:T:2015:73; iktar ’il quddiem: is-“sentenza Ryanair”) (iktar ’il quddiem, meta jiġu indikati b’mod kumulattiv: is-“sentenzi appellati”). Dawn l-appelli jqajmu l-kwistjoni dwar jekk u sa fejn il-Kummissjoni għandha tieħu inkunsiderazzjoni, fid-determinazzjoni tal-għajnuna li għandha tiġi rkuprata, taċ-ċirkustanza li l-vantaġġ ekonomiku miksub mill-benefiċjarji tal-għajnuna ġie mgħoddi minn dawn tal-aħħar fuq il-klijenti.

2. 

Permezz ta’ dawn l-istess sentenzi, Aer Lingus u Ryanair (iktar ’il quddiem, meta indikati b’mod kumulattiv: ir-“rikorrenti”) ippreżentaw, kull waħda minnhom, appell inċidentali, fejn qajmu diversi kwistjonijiet li jirrigwardaw il-klassifikazzjoni ta’ miżura statali bħala għajnuna, partikolarment meta dik il-miżura tista’ tikkostitwixxi fl-istess ħin restrizzjoni ta’ libertà fundamentali.

3.

Il-fatti li wasslu għall-kawżi, kif jirriżultaw mis-sentenzi appellati, jistgħu jinġabru fil-qosor kif ġej.

4.

Mit-30 ta’ Marzu 2009, l-Irlanda introduċiet taxxa tas-sisa, imsejħa “Air Travel Tax” (taxxa fuq it-trasport bl-ajru, iktar ’il quddiem it-“TTA”), li tinġabar mingħand kull passiġġier imbarkat fuq titjira li titlaq minn ajruport Irlandiż u miġbura direttament mingħand il-kumpanniji tal-ajru ( 2 ). Fil-mument tal-introduzzjoni tagħha, it-TTA kienet ikkalkolata fuq il-bażi tad-distanza bejn l-ajruport tat-tluq u l-ajruport tal-wasla, u kienet iffissata f’rata ta’ EUR 2 fil-każ ta’ titjira lejn ajruport li jinsab mhux iktar minn 300 km mill-ajruport ta’ Dublin u ta’ EUR 10 fil-każijiet l-oħrajn kollha.

5.

Ryanair ippreżentat żewġ ilmenti differenti lill-Kummissjoni kontra t-TTA, wieħed għall-ksur tad-dispożizzjonijiet dwar l-għajnuna mill-Istat u l-ieħor ibbażat fuq l-Artikolu 56 TFUE u fuq ir-Regolament Nru 1008/2008 ( 3 ). Il-Kummissjoni segwiet it-tieni lment minn dawn billi tat bidu għal investigazzjoni dwar ksur possibbli tad-dispożizzjonijiet dwar il-libertà li jiġu pprovduti servizzi u, fit-18 ta’ Marzu 2010, bagħtet lill-awtoritajiet Irlandiżi ittra ta’ intimazzjoni (iktar ’il quddiem: l-“ittra ta’ intimazzjoni mibgħuta lill-awtoritajiet Irlandiżi”). Għalhekk, l-Irlanda emendat, mill-1 ta’ Marzu 2011, ir-regoli tal-kalkolu tat-TTA billi introduċiet rata waħda ta’ EUR 3 applikabbli indipendentement mid-distanza tat-titjira ( 4 ). Wara li seħħ dan, il-Kummissjoni għalqet l-investigazzjoni.

6.

Fit-13 ta’ Lulju 2011, il-Kummissjoni fetħet proċedura ta’ investigazzjoni formali skont l-Artikolu 108(2) TFUE li kellha bħala suġġett ir-rata mnaqqsa applikata fil-kuntest tat-TTA fil-perijodu bejn it-30 ta’ Marzu 2009 u l-1 ta’ Marzu 2011. Fil-25 ta’ Lulju 2012, hija adottat id-Deċiżjoni 2013/199/UE, dwar l-għajnuna mill-Istat SA.29064 (11/C, ex 11/NN) — Rati tat-taxxa differenzjati għall-ivvjaġġar bl-ajru implimentati mill-Irlanda (iktar ’il quddiem: id-“deċiżjoni kkontestata”) ( 5 ). L-Artikolu 1 ta’ tali deċiżjoni kien jistabbilixxi li l-għajnuna fil-forma ta’ rata ta’ taxxa mnaqqsa fuq l-ivvjaġġar bl-ajru applikabbli għat-titjiriet kollha operati b’inġenju tal-ajru kapaċi jġorr iktar minn 20 passiġġier u mhux użat għall-finijiet militari jew għall-ħtiġijiet tal-Istat, li jitilqu minn ajruport b’iktar minn 10000 passiġġier fis-sena għal destinazzjoni li tinsab mhux iktar minn 300 km ’il bogħod mill-ajruport ta’ Dublin, mogħtija illegalment mill-Irlanda fil-perijodu bejn it-30 ta’ Marzu 2009 u l-1 ta’ Marzu 2011, bi ksur tal-Artikolu 108(3) TFUE, kienet inkompatibbli mas-suq intern. L-Artikolu 4(1) obbliga lill-Irlanda tirkupra l-għajnuna. Il-premessa 70 tad-deċiżjoni stabbilixxiet l-ammont tal-għajnuna fid-differenza bejn ir-rata baxxa tat-TTA u dik standard ta’ EUR 10 (jiġifieri EUR 8 għal kull passiġġier ittrasportat), u elenkat, fost il-benefiċjarji tal-għajnuna, lir-rikorrenti.

7.

Fl-1 ta’ Novembru 2012 u fil-15 ta’ Novembru 2012, Aer Lingus u Ryanair ippreżentaw, rispettivament, rikors quddiem il-Qorti Ġenerali sabiex jiksbu l-annullament tad-deċiżjoni kkontestata. Kull waħda mir-rikorrenti qajmet ħames motivi insostenn tar-rikorsi rispettivi.

8.

Fis-sentenzi appellati, il-Qorti Ġenerali eżaminat u ċaħdet il-ħames motiv taż-żewġ rikorsi, li permezz tiegħu kien qiegħed jiġi invokat allegat ksur tal-obbligu ta’ motivazzjoni ( 6 ), u r-raba’ motiv tar-rikors ta’ Ryanair, dwar allegat nuqqas ta’ komunikazzjoni tad-deċiżjoni ta’ rkupru min-naħa tal-Kummissjoni ( 7 ). L-appelli inċidentali ma jirrigwardawx dawn il-partijiet mis-sentenzi appellati. Il-Qorti Ġenerali mbagħad eżaminat u ċaħdet l-ewwel motiv taż-żewġ rikorsi, li permezz tiegħu kienet qiegħda tiġi kkontestata essenzjalment l-klassifikazzjoni bħala għajnuna tar-rata mnaqqsa tat-TTA. Dawn il-partijiet mis-sentenzi appellati jikkostitwixxu s-suġġett tal-appelli inċidentali. Il-Qorti Ġenerali, fl-aħħar nett, eżaminat u laqgħet parzjalment, it-tielet u r-raba’ motiv tar-rikors ta’ Aer Lingus u t-tieni u t-tielet motiv tar-rikors ta’ Ryanair, li kienu jirrigwardaw il-modalitajiet tal-kalkolu tal-ammont tal-għajnuna. L-appelli tal-Kummissjoni jirrigwardaw dawn il-partijiet tas-sentenzi appellati.

9.

Bil-punt 1 tad-dispożittiv tas-sentenzi appellati, il-Qorti Ġenerali annullat l-Artikolu 4 tad-deċiżjoni kkontestata “fejn tordna l-irkupru tal-għajnuna mingħand il-benefiċjarji għal ammont li huwa ffissat fi tmien euro kull passiġġier fil-premessa 70 ta’ dik id-deċiżjoni”. Is-sentenzi appellati jiċħdu r-rikorsi fil-kumplament tagħhom (punt 2 tad-dispożittivi rispettivi) u jikkundannaw lill-Kummissjoni li tbati, minbarra l-ispejjeż tagħha, nofs dawk sostnuti minn Aer Lingus u minn Rayanair (punt 3 tad-dispożittivi rispettivi).

10.

L-appelli tal-Kummissjoni huma mmirati lejn il-punt 1 tad-dispożittiv tas-sentenzi appellati. Sostnuta mill-Irlanda, il-Kummissjoni titlob lill-Qorti tal-Ġustizzja li tannulla dan il-punt tad-dispożittiv, tiċħad għalkollox ir-rikorsi quddiem il-Qorti Ġenerali, jew, sussidjarjament, tibgħat il-kawżi lill-Qorti Ġenerali u tikkundanna lil Aer Lingus u lil Ryanair iħallsu l-ispejjeż (jew tirriżervahom fil-każ li jintbagħtu lura lill-Qorti Ġenerali). Insostenn taż-żewġ appelli tagħha, il-Kummissjoni invokat aggravju uniku, li jirrigwarda l-ksur, min-naħa tal-Qorti Ġenerali, tal-Artikolu 108(3) TFUE u tal-Artikolu 14 tar-Regolament Nru 659/1999 ( 8 ).

11.

L-appelli inċidentali huma minflok immirati lejn il-punt 2 tad-dispożittiv tas-sentenzi appellati, fejn il-Qorti Ġenerali ċaħdet “il-kumplament” tar-rikorsi ta’ Aer Lingus u ta’ Ryanair. Dawn tal-aħħar jitolbu lill-Qorti tal-Ġustizzja li tannulla dan il-punt fid-dispożittiv, tannulla d-deċiżjoni kkontestata u tikkundanna lill-Kummissjoni tħallas l-ispejjeż. Kull wieħed mill-appelli inċidentali jqajjem aggravju uniku, maqsum f’erba’ fergħat u mmirat kontra ċ-ċaħda min-naħa tal-Qorti Ġenerali, tal-motivi tar-rikors invokati minn Aer Lingus u minn Ryanair dwar il-klassifikazzjoni bħala għajnuna mill-Istat tar-rata mnaqqsa applikata fil-kuntest tat-TTA.

12.

Se nibda billi nanalizza l-appelli inċidentali għaliex jirrigwardaw aspett tas-sentenzi appellati (il-klassifikazzjoni bħala għajnuna tal-miżura inkwistjoni) li loġikament jippreċedi dak li huwa s-suġġett tal-appelli prinċipali (il-legalità tal-ordni tal-irkupru).

13.

Il-kritika li ressqu Aer Lingus u Ryanair fl-appelli rispettivi tagħhom u l-argumenti mressqin biex isostnuhom fil-biċċa l-kbira jikkoinċidu. Għall-kumdità fit-trattazzjoni, fejn ikun possibbli, ser niġborhom u neżaminahom flimkien.

14.

L-ewwel ilment li qajmet Aer Lingus fil-kuntest tal-uniku aggravju ta’ appell tagħha hija indirizzata kontra l-punt 43 tas-sentenza Aer Lingus, fejn il-Qorti Ġenerali tfakkar, preliminarjament, li l-kunċett ta’ għajnuna huwa oġġettiv u li l-kwistjoni tal-eżistenza ta’ vantaġġ skont l-Artikolu 107(1) TFUE “għandha tiġi eżaminata wara li jitqiesu l-effetti antikompetittivi kkawżati mill-miżura ta’ għajnuna inkwistjoni u mhux minn elementi oħra bħal-legalità tal-miżura li permezz tagħha ngħatat l-għajnuna”.

15.

Aer Lingus issostni li jekk il-punt 43 tas-sentenza Aer Lingus għandu jiġi interpretat fis-sens li l-analiżi dwar l-eżistenza ta’ vantaġġ selettiv bl-ebda mod ma għandha tikkunsidra ċ-ċirkustanza li l-miżura nazzjonali kkontestata hija parzjalment illegali, jew hija parti integrali mill-miżura illegali, dan huwa vvizzjat bi żball ta’ liġi. Skont Aer Lingus, jekk ma tiġix ikkunsidrata l-illegalità tad-dispożizzjoni nazzjonali minn fejn jirriżulta dak il-vantaġġ dan imur kontra l-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja u tal-Qorti Ġenerali li tgħid li l-eżistenza ta’ għajnuna għandha tiġi evalwata fid-dawl tal-miżura fil-kumpless tagħha u tal-kuntest fejn din tinserixxi ruħha. Aer Lingus tfakkar li hija kienet sostniet quddiem il-Qorti Ġenerali li r-rata għolja tat-TTA kienet illegali għaliex tmur kontra l-Artikolu 56 TFUE u r-Regolament Nru 1008/2008 u li t-TTA mħallsa b’dik ir-rata kienet suġġetta għar-rimbors. Meta tiġi kkonstata, illegalità bħal dik tkun rilevanti għall-finijiet tal-evalwazzjoni kemm tal-eżistenza kif ukoll tad-daqs tal-vantaġġ ekonomiku allegat favur il-kumpanniji tal-ajru suġġetti għal rati inferjuri. Fil-fatt, vantaġġ bħal dak ma jistax jirriżulta miċ-ċirkustanza li l-Irlanda naqset milli tiġbor minn dawk l-impriżi taxxa illegali u, fi kwalunkwe każ, dan jikkonsisti biss fil-benefiċċju tal-applikazzjoni immedjata tar-rata baxxa, mingħajr il-bżonn ta’ tressiq ta’ talba ta’ rimbors.

16.

Il-Kummissjoni u l-Gvern Irlandiż jiċħdu l-ilment b’argumenti fil-biċċa l-kbira simili.

17.

Fil-fehma tiegħi, l-ilment inkwistjoni ġej minn qari żbaljat tal-punt 43 tas-sentenza Aer Lingus. Fl-ewwel parti ta’ dan il-punt il-Qorti Ġenerali tfakkar, fil-qosor, il-ġurisprudenza stabbilita, li fuq kollox irreferiet għaliha l-istess Aer Lingus fl-appell inċidentali tagħha, fejn l-Artikolu 107(1) TFUE jiddefinixxi l-miżuri statali skont l-effetti ( 9 ) tagħhom. Skont dik il-ġurisprudenza, la s-sitwazzjoni tal-korpi pubbliċi jew privati li jagħtu l-għajnuna ( 10 ), u la l-aġir jew id-dikjarazzjonijiet tal-istituzzjonijiet tal-Unjoni ( 11 ), u lanqas il-forma, il-kawża jew l-iskop ( 12 ) tal-interventi statali, ma huma elementi suffiċjenti biex ineħħu lil dawn tal-aħħar ipso facto mill-klassifikazzjoni bħala għajnuna fis-sens tal-Artikolu 107(1) TFUE, filwaqt li jistgħu, jekk ikun il-każ, ikunu rilevanti għall-finijiet tal-evalwazzjoni tal-kompatibbiltà ta’ dawk l-interventi mas-suq intern skont l-Artikolu 107(3) TFUE ( 13 ) jew meta ssir id-determinazzjoni tal-obbligu ta’ rimbors ( 14 ).

18.

Billi bbażat ruħha fuq il-ġurisprudenza msemmija iktar ’il fuq, fit-tieni parti tal-punt 43 tas-sentenza Aer Lingus, il-Qorti Ġenerali affermat, essenzjalment, li l-legalità tal-miżura statali ma hijiex rilevanti għall-evalwazzjoni tal-eżistenza ta’ vantaġġ fis-sens tal-Artikolu 107(1) TFUE. Ir-raġunament wara affermazzjoni bħal dik — jiġifieri fejn vantaġġ selettiv jiġi aċċertat, il-fatt biss li l-miżura tista’ tirriżulta li hija illegali skont id-dritt nazzjonali jew dak tal-Unjoni jew tat-tnejn ma huwiex fih innifsu biżżejjed biex din ma tibqax tiġi kklassifikata bħala għajnuna — jirriżulta impliċitament, imma b’mod ċar, mill-qari tal-punt 43 fil-kumpless tiegħu u huwa kkonfermat mir-riferiment għas-sentenza tas-7 ta’ Ottubru 2010DHL Aviation u DHL Hub Leipzig vs Il-Kummissjoni (T‑452/08, EU:T:2010:427). F’dik id-deċiżjoni, il-Qorti Ġenerali ċaħdet l-argument imressaq mill-kumpannija rikorrenti li l-fatt li l-miżuri ta’ għajnuna inkwistjoni kienu jinsabu fil-klawżoli ta’ ftehim li kellhom jiġi kkunsidrati nulli skont id-dritt Ġermaniż — billi ġew konklużi bi ksur tal-Artikolu 88(3) KE — u għalhekk ma setgħux jiġu eżegwiti, kien tali li ma kienu fil-verità bbenefikaw mill-ebda vantaġġ ekonomiku li seta’ kien suġġett għar-rimbors ( 15 ). Fil-punt 40 tas-sentenza, li hemm riferiment għalih fil-punt 43 tas-sentenza Aer Lingus, il-Qorti Ġenerali ddeċidiet li n-nullità eventwali ab origine tal-klawżoli kuntrattwali skont id-dritt Ġermaniż ma poġġietx fid-dubju l-fatt li l-kumpanniji rikorrenti kienu effettivament użaw dawn il-klawżoli, li kienu jagħtuhom vantaġġ fis-suq fir-rigward tal-kompetituri tagħhom, u lanqas ma kienet taffettwa, fil-każ partikolari, l-obbligu ta’ rimbors tal-għajnuna li minnha huma kienu bbenefikaw b’mod konkret ( 16 ). Għalhekk, jekk il-Qorti Ġenerali ħalliet miftuħa l-possibbiltà li l-illegalità eventwali tal-miżura statali setgħet b’ċertu mod tinfluwenza l-ordni tal-irkupru, dan kien assolutament jeskludi, madankollu, li dik l-illegalità setgħet tipprekludi l-klassifikazzjoni bħala “vantaġġ” skont l-Artikolu 107(1) TFUE minn benefiċċju ekonomiku gawdut b’mod konkret mill-impriża jew mill-impriżi inkwistjoni.

19.

Kuntrarjament għal dak li sostniet Aer Lingus, jekk jiġi affermat, kif tagħmel il-Qorti Ġenerali, li l-illegalità eventwali tal-miżura statali (jew ta’ miżura assoċjata magħha) ma hijiex rilevanti jekk, mill-analiżi tal-effetti tagħha, jirriżulta li hija tagħti b’mod konkret vantaġġ selettiv u antikompetittiv lil impriża waħda jew iżjed, ma jfissirx l-esklużjoni a priori li illegalità bħal dik jista’ jkollha effett fuq l-aċċertament ta’ dawk l-effetti u għalhekk ma tmurx kontra d-deċiżjonijiet preċedenti li tirreferi għalihom Aer Lingus dwar ir-rimbors ta’ taxxi miġburin bi ksur tad-dritt tal-Unjoni jew il-ħlas ta’ somom bħala kumpens għad-danni kkawżati mill-awtoritajiet pubbliċi ( 17 ). Fil-fatt, f’kull waħda minn dawk id-deċiżjonijiet preċedenti l-Qorti tal-Ġustizzja eskludiet il-klassifikazzjoni bħala għajnuna tal-miżura inkwistjoni mhux minħabba n-natura illegali jew illeċita tal-intervent statali assoċjat magħha ( 18 ), imma billi ma kien hemm l-ebda vantaġġ antikompetittiv f’miżura maħsuba għall-eliminazzjoni tal-konsegwenzi, għad-destinatarju tagħha, ta’ intervent bħal dak. Għalhekk, ir-rimbors ta’ taxxa miġbura bi ksur tad-dritt tal-Unjoni, jekk ikkunsidrat flimkien mal-ħlas magħmul qabel mill-impriżi kontribwenti — fejn jidher li kien ħlas indebitu, fid-dawl tal-illegalità tal-att fiskali — wettaq operazzjoni ekonomikament newtrali għal dawk l-impriżi ( 19 ). L-istess jingħad għall-kumpens min-naħa tal-Istat ta’ danni kkawżati qabel mill-aġir ta’ awtoritajiet pubbliċi ( 20 ). Iżda, f’dan il-każ, is-sitwazzjoni hija sostanzjalment differenti. Il-vantaġġ inkwistjoni, skont id-deċiżjoni kkontestata, li minnu bbenefikat Aer Lingus fuq it-titjiriet interni (jiġifieri l-applikazzjoni ta’ rata ta’ taxxa iktar baxxa minn dik kkunsidrata mill-Kummissjoni bħala normali) ma kellux l-iskop li jikkumpensa żvantaġġ li sofriet minħabba intervent illegali preċedenti tal-Istat u għalhekk, fil-konfront tagħha rriżulta f’benefiċċju nett (indipendentement mill-identifikazzjoni u l-kwantifikazzjoni ta’ dan il-benefiċċju. Fir-rigward tas-sentenza tal-1 ta’ Lulju 2010, ThyssenKrupp Acciai Speciali Terni vs Il-Kummissjoni (T‑62/08, EU:T:2010:268), li għaliha rreferiet ukoll Aer Lingus insostenn tal-argumenti tagħha, kif il-Kummissjoni rrilevat b’mod korrett, din kienet tirrigwarda mhux il-kumpens għad-danni min-naħa tal-Istat ikkawżati minn miżura preċedenti illegali, imma minn kumpens mogħti minħabba l-esproprijazzjoni tal-beni ( 21 ).

20.

Moqri fit-termini esposti iktar ’il fuq, jidher għalhekk li l-punt 43 tas-sentenza Aer Lingus huwa konformi mal-ġurisprudenza kemm tal-Qorti Ġenerali kif ukoll tal-Qorti tal-Ġustizzja msemmija fil-punt 17 iktar ’il fuq u ma jmurx kontra d-deċiżjonijiet preċedenti msemmija fil-punt 19 iktar ’il fuq. Għalhekk jidher li dan ma jinkludix żball ta’ liġi kif ilmentat Aer Lingus fil-kuntest tal-ewwel ilment tal-uniku aggravju tagħha.

21.

Fir-rikorsi rispettivi fl-ewwel istanza, Aer Lingus u Ryanair kienu sostnew, fil-kuntest tal-ewwel motiv tar-rikors, li r-rata għolja tat-TTA ma setgħetx tiġi kkunsidrata mill-Kummissjoni bħala rata ta’ riferiment għall-finijiet tal-evalwazzjoni tal-eżistenza ta’ vantaġġ selettiv għaliex dik ir-rata kienet tmur kontra l-Artikolu 56 TFUE. Fil-punt 58 tas-sentenza Aer Lingus u fil-punt 83 tas-sentenza Ryanair, il-Qorti Ġenerali qalet li dawn l-ilmenti kienu jistrieħu fuq premessa żbaljata, jiġifieri li fl-ittra ta’ intimazzjoni mibgħuta lill-awtoritajiet Irlandiżi l-Kummissjoni kienet ikkonstatat li dik ir-rata, u mhux minflok ir-rati ddifferenzjati għat-titjiriet interni u dawk intra-Unjoni, kienet tikkostitwixxi restrizzjoni fuq id-dispożizzjonijiet dwar il-moviment liberu tas-servizzi.

22.

Iż-żewġ rikorrenti jsostnu li jekk it-taxxa, fuq it-titjiriet intra-Unjoni, b’rata ogħla minn dik applikata għat-titjiriet interni tikkostitwixxi restrizzjoni fuq il-libertà li jiġu pprovduti servizzi, dik ir-rata għandha neċessarjament titqies bħala illegali. Dan joħroġ b’mod ċar mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja ( 22 ) u, b’mod partikolari, mis-sentenza tas-6 ta’ Frar 2003, Stylianakis (C‑92/01, EU:C:2003:72) ( 23 ). Ryanair iżżid tgħid li, l-adozzjoni ta’ rata għolja rrikonoxxuta illegali bħala rata ta’ riferiment għall-finijiet tal-analiżi dwar l-għajnuna mill-Istat hija, minbarra irraġonevoli, kuntrarja għall-prinċipji ta’ unità u koerenza tad-dritt tal-Unjoni u toħloq preġudizzju għall-effettività tal-kontroll tal-għajnuna għaliex tiddisswadi lill-impriżi milli jiddenunzjaw dispożittivi fiskali simili jekk ikunu bbenefikaw, anki b’mod żgħir, mir-rata baxxa.

23.

B’argumenti fil-biċċa l-kbira simili, il-Kummissjoni u l-Gvern Irlandiż isostnu li l-ilmenti inkwistjoni huma mingħajr bażi. Skont il-Kummissjoni, l-argumenti ta’ Ryanair huma wkoll ineffettivi.

24.

L-argumenti li ressqu Aer Lingus u Ryanair fil-fehma tiegħi, ma humiex tali li jpoġġu fid-dubju serjament il-konklużjoni tal-Qorti Ġenerali li qalet li dawn telqu minn premessa żbaljata. Indipendentement min-natura definittiva jew le u mis-sinjifikat tal-konstatazzjoni li hemm fl-ittra ta’ intimazzjoni mibgħuta lill-awtoritajiet Irlandiżi ( 24 ), huwa ċar, fil-fehma tiegħi, li ma hijiex l-impożizzjoni fiha nnifisha, ta’ rata ta’ EUR 10 fuq titjiriet b’destinazzjonijiet li jinsabu iktar minn 300 km mill-ajruport ta’ Dublin (fil-fatt kważi t-totalità tat-titjiriet intra-Unjoni) li tqajjem dubji ta’ kompatibbiltà mad-dispożizzjonijiet dwar il-libertà li jiġu pprovduti servizzi, imma l-istruttura tat-taxxa fil-kumpless tagħha. Għall-preċiżjoni, lanqas ma hija d-differenzazzjoni tar-rati bħala tali li tqajjem dawn id-dubji, iktar milli l-fatt li dik id-differenzazzjoni tispiċċa fl-impożizzjoni, mingħajr ġustifikazzjoni apparenti ammissibbli ( 25 ), ta’ kundizzjonijiet iktar onerużi għat-titjiriet intra-Unjoni milli għal dawk domestiċi jew — li hija l-istess ħaġa — l-impożizzjoni ta’ kundizzjonijiet inqas onerużi għal tat-tieni milli għal tal-ewwel. Kuntrarjament għal dak pretiż mir-rikorrenti, din l-analiżi hija kkonfermata u mhux invalidata mis-sentenza Stylianakis (C‑92/01, EU:C:2003:72), fejn kien hemm involuta taxxa li kellha struttura simili għal dik li hija s-suġġett tal-kawżi ineżami ( 26 ). F’dik is-sentenza, il-Qorti tal-Ġustizzja kkonstatat li, peress li t-taxxi tal-ajruport jaffettwaw direttament u awtomatikament il-prezz tat-traġitt, il-fatt li jiġu stabbiliti differenzi bejn l-ammonti tat-taxxi fuq il-passiġġieri affettwa awtomatikament l-ispiża tat-trasport ( 27 ). Wara li aċċertat li, minkejja n-natura apparentement newtrali tal-kriterju ta’ differenzazzjoni tal-ammonti tat-taxxa inkwistjoni, dak ewlieni kien jirrigwarda speċifikament it-titjiriet differenti minn dawk nazzjonali ( 28 ), hija kkonkludiet li d-dispożizzjonijiet dwar il-libertà li jiġu pprovduti servizzi jipprekludu “li miżura adottata minn Stat Membru […] li timponi fuq parti essenzjali tat-titjiriet b’destinazzjoni lejn Stati Membri oħrajn taxxa tal-ajruport ikbar minn dik applikata għat-titjiriet nazzjonali ta’ dak l-Istat Membru”. Dik il-konklużjoni kienet ġiet suġġetta espressament għall-kundizzjoni li ma jintweriex “li dawk it-taxxi jħallsu servizzi tal-ajruport meħtieġa għall-ipproċessar tal-passiġġieri u li l-ispiża ta’ dawk is-servizzi mogħtija lill-passiġġieri b’destinazzjoni għal Stati Membri oħrajn tkun ogħla fl-istess proporzjon għall-ispiża ta’ dawk meħtieġa għall-ipproċessar tal-passiġġieri ta’ titjiriet nazzjonali”. Jidher li huwa ċar li, skont il-Qorti tal-Ġustizzja, hija s-sistema fiskali kkunsidrata globalment, fid-dawl tal-effetti tagħha u tal-għanijiet tagħha, u mhux element iżolat tagħha, li toħloq, jekk ikun il-każ, ostakoli għal-libertà tal-provvista ta’ servizzi inkompatibbli mad-dritt tal-Unjoni.

25.

Għalhekk, il-Qorti Ġenerali ma wettqitx l-iżbalji li r-rikorrenti qegħdin jikkontestaw, u ma daħlet fl-ebda kontradizzjoni, fejn, fil-punt 58 tas-sentenza Aer Lingus u fil-punt 83 tas-sentenza Ryanair, sostniet li l-argumenti tar-rikorrenti telqu mill-premessa żbaljata li r-rata għolja tat-TTA kienet fiha nnifisha illegali.

26.

Barra minn hekk, anki jekk wieħed jikkunsidra t-TTA mill-perspettiva frammentata li jadottaw ir-rikorrenti, il-konklużjoni li r-rata għolja tmur kontra r-regoli tal-libertà li jiġu pprovduti s-servizzi timplika neċessarjament l-illegalità tagħha (rectius tal-parti ta’ dik ir-rata li taqbeż ir-rata baxxa) xejn ma jidhirli li hija awtomatika. Fil-fatt, fid-dawl tal-informazzjoni li hemm fid-deċiżjoni kkontestata — minn fejn jirriżulta li kienu biss 10 sa 5 % tat-titjiriet kollha suġġetti għat-taxxa li kienu jissodisfaw il-kundizzjonijiet għall-applikazzjoni tat-taxxa ta’ EUR 2 — jidher li huwa iktar korrett li jiġi sostnut li l-“element illegali” tat-taxxa huwa pjuttost ir-rata l-baxxa, billi tidderoga mir-rata applikata ġeneralment, billi fil-fatt tagħti tnaqqis fiskali lill-kumpanniji li jagħmlu titjiriet domestiċi (sa fejn hemm id-differenza bejn ir-rata għolja u dik baxxa) ( 29 ). Għalhekk, kuntrarjament għal dak li ssostni Aer Lingus, il-vantaġġ li, fid-deċiżjoni kkontestata, il-Kummissjoni kkonstatat favur l-impriżi li fil-perijodu kkunsidrat għamlu titjiriet interni, ma jikkonsistix fiċ-ċirkustanza li dawk il-kumpanniji ma ġewx suġġetti għal surplus ta’ taxxa illegali, imma fil-fatt li huma bbenefikaw, għal dawk it-titjiriet, minn eżenzjoni fiskali, li tagħti lok fl-istess ħin għal għajnuna mill-Istat u għal restrizzjoni fuq il-libertà li jiġu pprovduti servizzi, skont konfigurazzjoni li l-Qorti tal-Ġustizzja diġà kellha okkażjoni li teżamina ( 30 ).

27.

Fl-aħħar nett, anki kieku jiġi deċiż, fis-sens li jridu r-rikorrenti li, minħabba l-konstatazzjoni li hemm fl-ittra ta’ intimazzjoni mibgħuta lill-awtoritajiet Irlandiżi, ir-rata ta’ EUR 10 applikata għat-titjiriet intra-Unjoni hija illegali, sa fejn tagħti lok għal restrizzjoni fuq il-libertà li jiġu pprovduti servizzi, fil-fehma tiegħi dan ma jeskludix il-fakultà tal-Kummissjoni li tadotta dik ir-rata bħala rata ta’ riferiment għall-analiżi tan-natura selettiva tal-vantaġġ li minnu kienu bbenefikaw il-kumpanniji tal-ajru suġġetti għar-rata baxxa. Fil-fatt, ma jidhirlix li dik il-klassifikazzjoni ġuridika tista’ taffettwa, fiha nnifisha, l-idoneità ta’ dik ir-rata jekk jitqiesu l-materjalità u s-selettività tal-vantaġġ miksub minn dawk il-kumpanniji. F’din il-fażi tal-eżami tal-miżura statali, l-analiżi tal-Kummissjoni fil-fatt tirrigwarda l-effetti ta’ dik il-miżura fil-perijodu ta’ riferiment. Isegwi li fatturi li ma affettwawx b’mod konkret dawk l-effetti ma humiex, bħala prinċipju, rilevanti. Hemm kemxejn ħjiel ta’ dan fis-sentenza tat-3 ta’ Marzu 2005, Heiser (C‑172/03, Ġabra, EU:C:2005:130), li l-Kummissjoni semmiet, għalkemm iċ-ċirkustanzi tal-każijiet ineżami huma oġġettivament differenti minn dawk tal‑kawża li wasslet għal dik is-sentenza. F’dik l-okkażjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja eskludiet li ksur eventwali tad-dritt Komunitarju mill-miżura li kienet timponi l-oneru li minnu r-rikorrent kien ikun eżenti seta’ jimpedixxi li dik l-eżenzjoni titqies bħala vantaġġ skont id-dispożizzjonijiet dwar l-għajnuna. Skont il-Qorti tal-Ġustizzja, dik il-miżura “tista’ tipproduċi l-effetti tagħha matul il-perijodu kollu li fih mhijiex abrogata jew, minn ta’ lanqas, sakemm l-illegalità tagħha mhijiex ikkonstatata”. Issa, fil-każijiet ineżami, anki jekk wieħed jippreżupponi, kif tosserva Aer Lingus, li, b’mod divers mill-kawża Heiser, l-illegalità tat-TTA b’rati ddifferenzjati kienet diġà ġiet ikkonstatata definittivament fl-ittra ta’ intimazzjoni mibgħuta lill-awtoritajiet Irlandiżi, għandu jiġi rrilevat li dik il-konstatazzjoni xorta waħda ma pprekludietx il-ġbir tat-taxxa fil-perijodu ta’ riferiment — li madwar nofsu ġie qabel li ntbagħtet l-ittra ta’ intimazzjoni ( 31 ) — u l-effetti li huma marbutin mal-applikazzjoni ta’ rati ddifferenzjati.

28.

Minn dak li ntqal jirriżulta li huwa bla bażi anki l-argument imressaq minn Ryanair li, bl-adozzjoni bħala rata ta’ riferiment tar-rata ta’ EUR 10, li hija tikkunsidra illegali, il-Kummissjoni kisret il-prinċipji ta’ unità u koerenza tad-dritt tal-Unjoni. Kif ser naraw aħjar iktar ’il quddiem, din is-sentenza tqajjem bla dubju l-kwistjoni delikata tal-koordinazzjoni bejn żewġ settijiet ta’ regoli tat-Trattat dwar il-libertajiet u l-għajnuna mill-Istat, madankollu mhux fis-sens indikat minn Ryanair fl-ilment inkwistjoni.

29.

Fuq il-bażi tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, jiena nqis li l-ilmenti magħmulin mir-rikorrenti dwar l-effett tan-natura allegatament illegali tar-rata ogħla tat-TTA huma infondati u għandhom, minħabba f’hekk, jiġu miċħuda.

30.

Quddiem il-Qorti Ġenerali Ryanair kienet ikkritikat l-għażla tal-Kummissjoni li tikkunsidra bħala “normali” r-rata għolja ta’ EUR 10 anki taħt profil differenti. Skont Ryanair, kuntrarjament għall-ipoteżi tipika dwar għajnuna ta’ natura fiskali, f’dan il-każ, ma jidhirx li hemm sistema fiskali ġenerali li teżisti minn qabel u miżuri introdotti wara bl-iskop li tiġi ffavorita jew iddiskriminata kategorija speċifika ta’ kontribwenti. In-nuqqas ta’ konfigurazzjoni bħal dik kienet timpedixxi, fil-fehma tagħha, interpretazzjoni tar-rata iktar baxxa tat-TTA bħala eċċezzjoni għal dik ogħla. Fil-punt 89 tas-sentenza Ryanair, il-Qorti Ġenerali ċaħdet dak l-argument u fakkret li l-Artikolu 107(1) TFUE ma jiddistingwix bejn l-interventi statali skont it-tekniki użati mill-awtoritajiet nazzjonali u li, għalhekk, il-fatt li ż-żewġ rati tat-TTA kienu ġew introdotti b’mod simultanju ma kienx rilevanti, mill-mument li l-Kummissjoni kienet stabbilixxiet b’mod suffiċjenti r-raġunijiet li wassluha tiddeċiedi li r-rata ta’ EUR 2 kienet tikkostitwixxi deroga għal dik ta’ EUR 10.

31.

Skont Ryanair, l-introduzzjoni simultanja ta’ rati ogħla u iktar baxxi tat-TTA ma hijiex biss kwistjoni ta’ “teknika”, kif pretiż mill-Qorti Ġenerali. L-awtoritajiet Irlandiżi fil-fatt qatt ma daħħlu r-rata ogħla mingħajr ma daħħlu kuntestwalment ir-rata iktar baxxa, prova ta’ dan huwa l-fatt li huma wara ssostitwixxew iż-żewġ rati b’rata unika ta’ EUR 3, minflok ma abolixxew sempliċement l-“eċċezzjoni” kkostitwita mir-rata ta’ EUR 2. Ryanair issostni wkoll li l-frekwenza tal-operazzjonijiet taxxabbli hija, l-iktar l-iktar, wieħed mill-elementi li għandu jiġi kkunsidrat fid-determinazzjoni tal-livell ta’ tassazzjoni “normali” u mhux neċessarjament dak deċiżiv.

32.

Il-Kummissjoni tikkunsidra li l-ilment huwa infondat, filwaqt li l-Gvern Irlandiż iqis li dan huwa parzjalment ineffettiv u parzjalment inammissibbli.

33.

Bħall-Kummissjoni, nikkunsidra li l-ilment inkwistjoni huwa infondat ( 32 ). Iċ-ċirkustanza li — fil-kuntest ta’ sistema partikolari — il-miżura li tagħti lil ċerti impriżi benefiċċju fil-forma ta’ eżenzjoni, totali jew parzjali, minn oneru li normalment jaqa’ fuqhom tiġi adottata kuntestwalment mal-miżura li timponi dak l-oneru, ġeneralment ma hijiex rilevanti għall-finijiet tal-evalwazzjoni tas-selettività ta’ dak il-benefiċċju u ma tfixkilx il-kunsiderazzjoni tal-ewwel miżura bħala eċċezzjoni għal tat-tieni. Kif fakkret b’mod korrett il-Qorti Ġenerali fil-punt kkontestat fis-sentenza Ryanair, il-Qorti tal-Ġustizzja diġà kellha l-okkażjoni li tippreċiża, fis-sentenza tat-22 ta’ Diċembru 2008, British Aggregates vs Il-Kummissjoni (C‑487/06 P, EU:C:2008:757, punt 89), li l-Artikolu 107(1) TFUE jiddefinixxi l-miżuri statali skont l-effetti tagħhom u, għalhekk, indipendentement mit-tekniki użati. Għaldaqstant, hija qieset irrilevanti, f’dik is-sentenza, iċ-ċirkustanza li l-vantaġġ għall-impriżi benefiċjarji kien ir-riżultat mhux tal-għoti ta’ eżenzjoni, imma tal-mod kif ġie ddelimitat il-kuntest ta’ applikazzjoni ratione materiae tal-miżura fiskali inkwistjoni ( 33 ). Fis-sentenza tal-15 ta’ Novembru 2011, Il-Kummissjoni vs Government of Gibraltar u Ir-Renju Unit (C‑106/09 P u C‑107/09 P, EU:C:2011:732, punt 92), anki din sar riferiment għaliha fil-punt 89 tas-sentenza Ryanair, il-Qorti tal-Ġustizzja ppreċiżat li jkun kontra l-ġurisprudenza li tipprivileġġa l-analiżi tal-effetti dwar l-għajnuna li jiġi inkluż il-kriterju ta’ selettività fis-sens li dan jippreżupponi li sistema fiskali, biex tista’ tiġi indikata bħala selettiva, tiġi kkonċepita skont teknika leġiżlattiva partikolari, bil-konsegwenza li ċerti regoli tat-tassazzjoni nazzjonali jaħarbu minnufih mil-kontroll fuq l-għajnuna mill-Istat għas-sempliċi fatt li jidħlu f’teknika leġiżlattiva oħra, għalkemm jipproduċu, fid-dritt u/jew fil-fatt, l-istess effetti. Dawn il-preċiżazzjonijiet saru wkoll mill-Qorti tal-Ġustizzja f’ċirkustanzi kkaratterizzati minn sistemi fiskali kumplessi, li minflok ma jipprevedu regoli ġenerali għat-totalità tal-impriżi, fejn issir deroga fil-konfront ta’ uħud minnhom, wasslu għal riżultat identiku, bir-rettifika u taħlit ta’ regoli fiskali b’mod li l-applikazzjoni tagħhom twassal għal pressjoni fiskali ddifferenzjata għad-diversi impriżi (sentenza tal-15 ta’ Novembru 2011, Il-Kummissjoni vs Government of Gibraltar u Ir-Renju Unit, C‑106/09 P u C‑107/09 P, EU:C:2011:732, punt 93) jiġifieri li jkun hemm delimitazzjoni tal-kamp ta’ applikazzjoni tat-taxxa biex b’hekk jiġu esklużi impriżi partikolari li jkunu fir-rigward tal-għanijiet tas-sistema inkwistjoni f’sitwazzjoni paragunabbli (sentenza tat-22 ta’ Diċembru 2008, British Aggregates vs Il-Kummissjoni, C‑487/06 P, EU:C:2008:757, punt 89). F’dan il-każ, qegħdin minflok quddiem sistema relattivament sempliċi fejn huma suġġetti għat-taxxa, għalkemm f’diversi livelli, l-impriżi kollha li jagħmlu tranżazzjoni ekonomika mifhuma bħala fatt li jiġġenera t-taxxa.

34.

Barra minn hekk, jekk jiġi ammess li, kif issostni Ryanair, il-frekwenza tat-tranżazzjonijiet taxxabbli ma tikkostitwixxix fiha nnifisha element deċiżiv sabiex jiġi stabbilit il-livell normali ta’ tassazzjoni fil-kuntest ta’ sistema fiskali determinata, f’konfigurazzjoni maqsuma fi tnejn bħal dik tat-TTA b’rati ddifferenzjati, fejn perċentwali żgħira tat-titjiriet suġġetti għat-taxxa (10-15 % skont l-informazzjoni mogħtija lill-Kummissjoni mill-awtoritajiet Irlandiżi u mhux ikkontestata minn Ryanair) hija suġġetta għal rata unika iktar baxxa, filwaqt li l-kumplament tal-operazzjonijiet huma suġġetta għal rata waħda ogħla, jidher li jkun diffiċli li l-ewwel rata ma titqiesx li hija eċċezzjoni għat-tieni waħda. L-uniku argument li ressqet Ryanair biex tirribatti din il-konklużjoni — jiġifieri li dawk il-perċentwali jirriflettu sempliċement l-intenzjoni tal-awtoritajiet Irlandiżi li jagħtu għajnuna lill-kumpannija Aer Arann u jappoġġjaw it-titjiriet interni u l-attivitajiet tal-ajruporti nazzjonali bi ħsara għall-kumpanniji li jagħmlu titjiriet internazzjonali, iktar numerużi u ekonomikament iktar rilevanti — jidhirli li jikkonferma iktar milli jdgħajjef in-natura ta’ deroga tar-rata iktar baxxa. B’argument bħal dak, Ryanair donnha li trid timplika wkoll li l-intervent favur Aer Arann ma kienx limitat għal aġevolazzjoni fiskali għat-titjiriet interni, imma kkonkretizza ruħu anki f’tassazzjoni eċċessiva u “anormali” fil-konfront tal-kumpanniji li jagħmlu titjiriet internazzjonali. Issa, anki jekk wieħed jassumi li l-livell ta’ tassazzjoni li ġew suġġetti għalih kważi t-totalità tat-titjiriet internazzjonali kien ġie ffissat intenzjonalment f’livell anormalment għoli bl-iskop li tiġi ffavorita Aer Arann, jidhirli li l-uniku approċċ li jippermetti li tiġi evalwata b’mod sħiħ il-portata ta’ vantaġġ bħal dak huwa appuntu dak li livell tali ta’ tassazzjoni jittieħed bħala punt ta’ riferiment għall-finijiet tal-applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet dwar l-għajnuna. Min-naħa l-oħra, ma jistax jingħad, u fil-verità dan ma tgħidux Ryanair, li — anki jekk jiġi ammess li l-intenzjoni tal-awtoritajiet Irlandiżi kienet li jiddiskriminaw jew inkella li jdgħajfu l-kumpanniji li jagħmlu titjiriet internazzjonali bl-iskop li jiffavorixxu kumpannija f’kompetizzjoni ma dawn tal-aħħar fir-rotot domestiċi — il-benefiċċju li tal-ewwel effettivament gawdew fuq dawk ir-rotot għandu jiġi evalwat b’mod differenti peress li huwa sempliċi “effett kollaterali” tal-intervent statali. Lil hinn mill-intenzjonijiet tal-Istat li jagħti l-għajnuna, dak li huwa rilevanti fil-kwistjoni tal-għajnuna, kif fakkart diġà, huma l-effetti tal-miżura inkwistjoni. F’dan id-dawl, iċ-ċirkustanza li Ryanair kienet ibbenefikat mir-rata ta’ EUR 2 b’mod proporzjonalment iżgħar rigward kumpanniji tal-ajru oħrajn ( 34 ) huwa irrilevanti fejn jirriżulta li din effettivament gawdiet minn tali vantaġġ ( 35 ).

35.

Fl-aħħar nett, kif enfasizzat il-Kummissjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja u l-Qorti Ġenerali kellhom diġà l-okkażjoni li jeżaminaw sistemi fiskali fejn ir-regola li tagħti l-oneru u dik li tistabbilixxi l-eżenzjoni minnu huma mdaħħla fl-istess ħin. Minbarra l-kawżi ċċitati mill-Kummissjoni, nirreferi, bħala eżempju, għall-kawżi li taw lok għas-sentenzi tat-8 ta’ Novembru 2001, Adria-Wien Pipeline u Wietersdorfer & Peggauer Zementwerke (C‑143/99, EU:C:2001:598) ( 36 ) u tal-15 ta’ Ġunju 2006, Air Liquide Industries Belgium (C‑393/04 u C‑41/05, EU:C:2006:403) ( 37 ).

36.

Fuq il-bażi tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, jiena nikkunsidra li r-raba’ lment tal-uniku aggravju tal-appell ta’ Ryanair għandu jiġi miċħud bħala infondat.

37.

Fil-kuntest tal-ewwel motiv tagħha quddiem il-Qorti Ġenerali, Ryanair kienet sostniet ukoll li, minħabba l-illegalità tat-TTA b’rati ddifferenzjati, l-unika rata li l-Kummissjoni setgħet leġittimament tadotta bħala rata ta’ riferiment kienet dik ta’ EUR 3 introdotta f’Marzu tal-2011. Fil-punti 74 sa 76 tas-sentenza Ryanair, il-Qorti Ġenerali ċaħdet dan l-ilment u sostniet li peress ma kinitx ġiet applikata fil-perijodu kkunsidrat mill-Kummissjoni, dik ir-rata ma kinitx xierqa sabiex tagħti rendikont sħiħ tal-effetti tal-miżura inkwistjoni u għalhekk sabiex tikkostitwixxi r-rata xierqa ta’ riferiment.

38.

Skont Ryanair, iċ-ċirkustanza li r-rata ta’ EUR 3 ma ġietx applikata fil-perijodu eżaminat fid-deċiżjoni kkontestata, ma tipprekludix li tintgħażel bħala rata ta’ riferiment, billi s-sistema fiskali u l-għanijiet li ssegwi baqgħu l-istess. Barra minn hekk, hija ssostni li, billi r-rati ogħla u iktar baxxi tat-TTA applikata fil-perijodu kkunsidrat mid-deċiżjoni kkontestata kienu ġew introdotti u tneħħew fl-istess ħin, f’dan il-każ qatt ma eżistiet rata preeżistenti li tista’ tiġi ddefinita bħala “normali”.

39.

Il-Kummissjoni u l-Gvern Irlandiż jikkunsidraw l-ilment bħala ineffettiv u infondat, sostanzjalment għall-istess motivi.

40.

Bħall-Kummissjoni u l-Gvern Irlandiż nikkunsidra li l-argumenti tar-rikorrenti ma jirreplikawx il-motivi li hemm fil-punti 75 u 76 tas-sentenza Ryanair u għalhekk huma, qabelxejn, ineffettivi. B’mod partikolari, Ryanair ma tweġibx għall-oġġezzjoni li qajmet il-Qorti Ġenerali li rata, introdotta wara u li qiegħda bejn żewġ rati applikati konkretament, ma tippermettix li ssir evalwazzjoni sħiħa tal-effetti tal-miżura inkwistjoni, u lanqas ma tispjega għal liema raġuni din ir-rata tkun iktar xierqa minn dawk applikati effettivament biex ikunu magħrufa dawk l-effetti.

41.

Infakkar, fil-mertu, li skont ġurisprudenza stabbilita, tissodisfa l-kundizzjoni ta’ selettività li tikkostitwixxi l-kunċett ta’ għajnuna skont l-Artikolu 107(1) TFUE miżura statali li, fil-kuntest ta’ sistema ġuridika partikolari, hija tali li tiffavorixxi ċerti impriżi jew ċerti produzzjonijiet minflok oħrajn li jinsabu, fir-rigward tal-għan mixtieq minn dik is-sistema, f’sitwazzjoni fattwali u ġuridika analoga ( 38 ). Issa, sabiex is-sitwazzjoni tal-impriżi involuti tista’ tiġi evalwata b’mod korrett, bl-identifikazzjoni tal-oneri li jaqgħu fuqhom u l-benefiċċji eventwali li huma jgawdu bħala riżultat tal-miżura inkwistjoni, huwa neċessarju li jiġu kkunsidrati ċ-ċirkustanzi ta’ fatt u ta’ dritt li jipprevalu fil-mument meta tiġi applikata l-miżura, kif ukoll dawk li, anki jekk mhux kuntestwali, jistgħu b’mod konkret jaffettwaw dik l-evalwazzjoni ( 39 ). Fil-każijiet ineżami, ma narax kif iċ-ċirkustanza li r-rata tat-TTA kienet — wara l-perijodu kkunsidrat — saret uniformi u ffissata fi EUR 3 tista’ taffettwa b’mod konkret ir-rikostituzzjoni tal-oneri u tal-benefiċċji sostnuti u gawduti rispettivament mill-impriżi suġġetti għat-TTA b’rati ddifferenzjati. Fi kwalunkwe każ, Ryanair ma pprovdiet l-ebda indikazzjoni fir-rigward. Iżda hija ssostni li r-rata ogħla ta’ EUR 10 ma tistax tintgħażel bħala rata ta’ riferiment għaliex iddaħħlet fl-istess ħin ma’ dik baxxa u għaliex hija illegali. Iż-żewġ argumenti huma infondati. F’dan ir-rigward nagħmel biss riferiment għal dak li esponejt diġà fil-paragrafi 33 sa 35 iktar ’il fuq, għal dak li jirrigwarda l-ewwel wieħed, u l-punti 24 sa 29 iktar ’il fuq, dwar it-tieni wieħed.

42.

Fl-aħħar nett, nosserva li l-argument tar-rikorrenti jwassal għar-riżultat paradossali li jiġi ddefinit bħala “normali” livell ta’ taxxa li, fil-perijodu ta’ riferiment, l-ebda waħda mill-impriżi kkonċernati ma kienet suġġetta għalih.

43.

Fuq il-bażi tal-kunsiderazzjoni preċedenti, nikkunsidra li l-ewwel fergħa tal-uniku aggravju tal-appell ta’ Ryanair għandha tiġi miċħuda bħala ineffettiva. L-argumenti li jsostnu dak l-ilment huma wkoll, fil-fehma tiegħi, inammissibbli.

44.

Wara li osservat li l-Irlanda kellha, fost id-diversi għażliet possibbli sabiex tirrimedja d-diskriminazzjoni fiskali eżistenti, anki dik li tagħmel uniformi r-rati fil-livell ogħla (punt 60 tas-sentenza Aer Lingus u l-punt 85 tas-sentenza Ryanair) u li dritt eventwali tal-kumpanniji suġġetti għal rata ogħla li jiksbu rimbors ta’ dak li tħallas żejjed ma kienx rikonoxxibbli awtomatikament imma kien jiddependi minn sensiela ta’ fatturi bħat-termini ta’ preskrizzjoni applikabbli fid-dritt intern u l-osservanza ta’ prinċipji ġenerali bħan-nuqqas ta’ arrikkiment indebitu (punt 61 tas-sentenza Aer Lingus u l-punt 86 tas-sentenza Ryanair), il-Qorti Ġenerali kkonkludiet, fil-punt 63 tas-sentenza Aer Lingus u fil-punt 88 tas-sentenza Ryanair, li l-Kummissjoni setgħet legalment tadotta r-rata ta’ EUR 10 bħala rata ta’ tassazzjoni ta’ riferiment tat-TTA mingħajr ma tieħu inkunsiderazzjoni talbiet eventwali ta’ rimbors, sempliċement ipotetiċi u ta’ eżitu inċert.

45.

Ir-rikorrenti jsostnu li, kuntrarjament għal dak li ddeċidiet il-Qorti Ġenerali, id-dritt li jiġi akkwistat rimbors tat-taxxi mħallsin bis-saħħa ta’ dispożizzjonijiet nazzjonali li jiksru d-dritt tal-Unjoni ma huwiex sempliċement ipotetiku, imma jirriżulta minn ġurisprudenza stabbilita sew tal-Qorti tal-Ġustizzja. Dan ir-rimbors ma jirrigwardax id-diskrezzjoni tal-Istat Membru kkonċernat. Għalhekk, f’din il-kawża, l-Irlanda ma setgħetx tirrimedja d-diskriminazzjoni fiskali kkonstatata mill-Kummissjoni b’impożizzjoni retroattiva tar-rata ogħla fuq il-kumpanniji li kienu suġġetti għal dik iktar baxxa. Skont Aer Lingus, il-Qorti Ġenerali qiegħda tħallat il-kwistjoni tal-azzjoni li l-Istat Membru kkonċernat għandu jwettaq biex iwaqqaf tali diskriminazzjoni ma’ dik tal-miżuri meħtieġa biex tiġi rrimedjata l-illegalità mwettqa fil-perijodu fejn ġew applikati r-rati diskriminatorji. Anki jekk jiġi assunt li l-illegalità tat-TTA qiegħda fid-differenzi bejn ir-rati, l-obbligu bħala prinċipju li jorbot lill-awtoritajiet Irlandiżi li jirrimborsaw it-taxxa rċevuta indebitament, madankollu, jipprekludi l-adozzjoni ta’ rata ogħla ta’ EUR 10 — li minnha għandu jitnaqqas l-ammont li għandu jiġi rrimborsat — bħala “rata normali” u jiġi kkunsidrat li l-kumpanniji li ħallsu r-rata iktar baxxa ta’ EUR 2 bħala benefiċjarji ta’ vantaġġ selettiv. F’dan il-kuntest, l-eżitu tal-proċeduri ta’ rimbors ikun kompletament mingħajr ebda rilevanza.

46.

Il-Kummissjoni u l-Gvern Irlandiż isostnu l-infondatezza tal-ilmenti kkonċernati billi jressqu argumenti li essenzjalment jikkoinċidu.

47.

Bħall-Kummissjoni u l-Gvern Irlandiż, jiena tal-fehma li l-argument ta’ Aer Lingus, jiġifieri li l-Qorti Ġenerali qiegħda tħallat il-miżuri li Stat Membru jista’ jadotta biex iwaqqaf diskriminazzjoni fiskali ma’ dawk meħtieġa sabiex jiġu eliminati l-effetti, għandu jiġi miċħud għaliex ġej minn interpretazzjoni żbaljata tas-sentenza Aer Lingus. Fil-fatt, fil-punt 60 ta’ dik is-sentenza (l-istess bħal bħall-punt 87 tas-sentenza Ryanair, b’sinjifikat identiku), il-Qorti Ġenerali tgħid biss li, billi l-Istat Membru kkonċernat jista’ “jwaqqaf” diskriminazzjoni bħal dik billi jagħti uniformità lit-tassazzjoni fil-livell ogħla, dak il-livell ta’ tassazzjoni ma jistax jiġi kkunsidrat illegali fih innifsu u hija biss l-applikazzjoni flimkien ta’ livelli ta’ taxxa differenti li tista’ tagħti lok għal restrizzjoni għal-libertà li jiġu pprovduti servizzi. Dawn l-affermazzjonijiet jidħlu fil-kuntest ta’ raġunament — li beda fiż-żewġ punti preċedenti — li jippreċedi l-kwistjoni tal-eżistenza ta’ obbligu tal-Irlanda li tirrimborsa d-differenza bejn iż-żewġ rati tat-TTA, kwistjoni li l-Qorti Ġenerali fuq kollox ma tiħux deliberatament pożizzjoni definittiva dwarha.

48.

Dan premess, l-argumenti tar-rikorrenti huma, inġenerali, ikkaratterizzati, kif jgħidu kemm il-Kummissjoni kif ukoll il-Gvern Irlandiż, minn formaliżmu eċċessiv li, bħala prinċipju, ftit li xejn joqgħod mad-dritt tal-għajnuna, fejn jipprevali minflok approċċ sostanzjalistiku, ibbażat fuq l-analiżi tal-effetti prodotti mill-interventi statali. Skont dan l-approċċ, l-analiżi intiża biex jiġi żgurat jekk u f’liema termini taxxa hija “normalment” dovuta, bl-iskop ta’ verifika jekk miżura statali li teskludi jew tnaqqas, għal impriżi partikolari, il-piż ta’ dik it-taxxa tagħtix lil dawk l-impriżi vantaġġ selettiv skont l-Artikolu 107 TFUE, għandha ssir fid-dawl tan-natura u tal-istruttura tas-sistema fiskali ta’ riferiment kif ukoll taċ-ċirkustanzi ta’ fatt (pereżempju, ir-relazzjoni bejn it-tranżazzjonijiet intaxxati u eżentati) u ta’ dritt (pereżempju, l-istatus ġuridiku tal-impriżi suġġetti għaliha) li direttament u konkretament jistgħu jaffettwaw dik l-analiżi ( 40 ). Issa, f’dan il-każ, ir-rimbors tad-differenza bejn ir-rata ogħla u dik iktar baxxa tat-TTA, li bħala prinċipju huma obbligati li jħallsu l-awtoritajiet Irlandiżi fejn tiġi kkonstata restrizzjoni fuq il-libertà li jiġu pprovduti servizzi, ma huwiex parti integrali mis-sistema fiskali kkunsidrata u ma jistax jiġi kkunsidrat element regolatorju tagħha, li abbażi tiegħu jiġi ddefinit il-livell ta’ tassazzjoni normalment dovut.

49.

Barra minn hekk, nosserva li l-argument ta’ Aer Lingus iwassal għar-riżultat li fil-fatt tiġi prekluża l-applikazzjoni tar-regoli dwar għajnuna għal aġevolazzjonijiet fiskali li jidħlu fl-ambitu ta’ applikazzjoni tal-projbizzjoni skont l-Artikolu 107(1) TFUE jekk jintegraw fl-istess ħin restrizzjonijiet fuq libertà fundamentali, bil-ħolqien tal-obbligu ta’ prinċipju tal-Istat inkwistjoni li jestendi l-istess trattament fiskali lill-impriżi ddiskriminati. B’mod ċar, riżultat bħal dan ma huwiex deżiderabbli. Id-dispożizzjonijiet dwar l-għajnuna u dawk fuq il-libertajiet fundamentali għandhom jiġu applikati b’mod kumulattiv għall-istess ċirkustanzi ta’ każ ( 41 ), għalkemm, kif ser naraw aħjar iktar ’l isfel, hemm bżonn ta’ koordinament sabiex tiġi ppreżervata l-koerenza bejn żewġ oqsma leġiżlattivi u tiġi evitata l-adozzjoni ta’ miżuri li huma irrikonċiljabbli bejniethom.

50.

Fuq il-bażi tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, jiena nikkunsidra li l-ilmenti inkwistjoni li huma s-suġġett tat-tieni, it-tielet u r-raba’ fergħa tal-uniku aggravju tal-appell inċidentali ta’ Aer Lingus u tat-tielet fergħa tal-uniku aggravju tal-appell inċidentali ta’ Ryanair, għandhom jiġu miċħuda minħabba li huma infondati.

51.

Billi, fid-dawl tal-analiżi preċedenti, inqis li l-ebda lment magħmul fil-qafas tal-appelli inċidentali ma għandu jintlaqa’, nissuġġerixxi lill-Qorti tal-Ġustizzja tiċħad dawn l-appelli fl-intier tagħhom.

52.

Insostenn ta’ kull wieħed miż-żewġ appelli tagħha, il-Kummissjoni tinvoka, bl-istess argumenti, aggravju uniku dwar il-ksur tal-Artikolu 108(3) TFUE u tal-Artikolu 14 tar-Regolament Nru 659/99. Dan l-aggravju huwa mmirat kontra l-punti 88 sa 127 tas-sentenza Aer Lingus u l-punti 119 sa 152 tas-sentenza Ryanair.

53.

Ir-raġunament tal-Qorti Ġenerali fil-parti tal-motivazzjoni tas-sentenzi appellati li ġiet ikkritikata mill-Kummissjoni, li huwa essenzjalment identiku fiż-żewġ deċiżjonijiet, jista’ jinġabar fil-qosor kif ġej.

54.

L-ewwel nett, il-Qorti Ġenerali tgħid li t-TTA hija taxxa tas-sisa, intiża bħala tali li tinġabar mingħand il-passiġġieri, anki bis-saħħa tal-obbligu, impost fuq il-kumpanniji tal-ajru mill-Artikolu 23 tar-Regolament Nru 1008/2008 ( 42 ), li jiġi indikat l-ammont tat-taxxi b’mod separat fil-prezz ta’ kull biljett. Imbagħad il-Qorti Ġenerali tosserva li, l-istess bħat-taxxa, anki l-vantaġġ ġej mill-applikazzjoni tar-rata mnaqqsa, jiġifieri tmien euro ta’ differenza bejn ir-rata normali u dik imnaqqsa, jista’ jinġabar għal kollox jew parzjalment mingħand il-klijenti tal-kumpanniji tal-ajru. F’dan il-każ, tkompli tgħid l-Qorti Ġenerali, dawn tal-aħħar ma jżommux dak il-vantaġġ u jżommuh biss parzjalment. F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-Kummissjoni ma kinitx iġġustifikata li tippreżumi li l-vantaġġ ġej mill-applikazzjoni tar-rata mnaqqsa effettivament milħuqa u miżmuma mill-kumpanniji tal-ajru kien, fi kwalunkwe każ, ta’ tmien euro kull passiġġier. Fil-fatt, skont il-Qorti Ġenerali, fil-każ ta’ trasferiment, il-vantaġġ effettivament miksub mill-kumpanniji tal-ajru ma jikkonsistix neċessarjament mid-differenza bejn iż-żewġ rati imma fil-possibbiltà li jiġu offruti prezzijiet iktar attraenti lill-klijenti tagħhom biex b’hekk jiżdied id-dħul mill-bejgħ tagħhom. Il-Kummissjoni għalhekk kellha tiddetermina b’liema mod il-kumpanniji tal-ajru suġġetti għar-rata ta’ EUR 2 kienu effettivament ġabru mingħand il-passiġġieri tagħhom il-benefiċċju ekonomiku li jirriżulta mill-applikazzjoni tat-TTA bir-rata mnaqqsa sabiex jiġi kkwantifikat bi preċiżjoni l-vantaġġ li huma kienu realment bbenefikaw minnu jew jitolbu li dan isir mill-awtoritajiet nazzjonali. Barra minn dan, jekk jiġi preżunt fil-każijiet kollha li tali vantaġġ jikkorrispondi mad-differenza bejn ir-rata ogħla u dik iktar baxxa tat-TTA, il-Kummissjoni, skont il-Qorti Ġenerali ma tatx kas biżżejjed tas-sitwazzjoni kompetittiva tas-suq inkwistjoni u taċ-ċirkustanza li l-kumpanniji tal-ajru kollha li għamlu t-titjiriet b’distanza ta’ inqas minn 300 km mill-ajruport ta’ Dublin kienu suġġetti għat-TTA bl-istess rata ta’ EUR 2. Fl-aħħar nett, il-Qorti Ġenerali tgħid li l-Kummissjoni ma ġġustifikatx biżżejjed, fid-deċiżjoni kkontestata, ir-raġunijiet għaliex ir-rimbors ta’ ammont tad-differenza bejn ir-rata normali u dik imnaqqsa kienet meħtieġa sabiex tiġi stabbilita mill-ġdid is-sitwazzjoni qabel il-ħlas tal-għajnuna. Il-Qorti Ġenerali tikkonkludi li, meta kkwantifikat l-ammont tal-għajnuna li għandha tinġabar fid-differenza bejn ir-rata mnaqqsa u r-rata normali tat-TTA l-Kummissjoni wettqet żball tal-evalwazzjoni u żball ta’ liġi.

55.

Il-Kummissjoni, appoġġjata mill-Irlanda, issostni, essenzjalment, li meta kkritikat id-deċiżjoni kkontestata għaliex ma ħaditx inkunsiderazzjoni l-miżura fejn il-vantaġġ ġej mill-applikazzjoni tar-rata mnaqqsa tat-TTA kien għadda, mill-kumpanniji tal-ajru benefiċjarji, għal fuq il-passiġġieri, il-Qorti Ġenerali adottat kriterju ekonomiku ġdid għad-determinazzjoni tal-ammont li kellu jiġi rrimborsat ta’ għajnuna fiskali li tikkonsisti fl-applikazzjoni ta’ rata mnaqqsa fir-rigward tar-rata normali.

56.

Aer Lingus ssostni li, f’dan il-każ, hemm fin-nofs għajnuna indiretta li l-Kummissjoni ttrattat fid-deċiżjoni kkontestata bħala għajnuna diretta. Tgħid ukoll li meta l-Kummissjoni tagħmel hija stess l-kwantifikazzjoni tal-ammont tal-għajnuna li għandu jiġi rrimborsat hija għandha tagħmilha bil-mod l-iktar preċiż possibbli, mingħajr ma toqgħod fuq preżunzjonijiet sempliċistiċi. Aer Lingus tosserva wkoll li ma tħallietx tiġbor mill-passiġġieri tat-titjiriet suġġetti għar-rata mnaqqsa ammont ogħla minn dik ir-rata u li, meta kienet obbligata tirrimborsa t-tmien euro għal kull biljett li talbitha l-Kummissjoni, dak l-ammont ma kienx irkuprabbli retroattivament mingħand passiġġieri li kisbu l-biljett b’rata mnaqqsa. Kuntrarjament għal dak li sostniet il-Kummissjoni, hija qatt ma kienet fil-pussess, la konkretament u lanqas teoretikament, ta’ dik is-somma. Skont Aer Lingus, il-Kummissjoni ssostni b’mod żbaljat li r-raġunament tal-Qorti Ġenerali jkollu bħala konsegwenza li l-ebda rkupru ma jista’ jintalab mill-kumpanniji benefiċjarji. Dan l-argument huwa bbażat fuq qari żbaljat tas-sentenza Aer Lingus. Fl-aħħar nett, Aer Lingus tqis li l-inkoerenzi mal-ġurisprudenza eżistenti li rrilevat il-Kummissjoni ma jeżistux.

57.

Ryanair ssostni, preliminarjament, li l-uniku aggravju tal-appell tal-Kummissjoni huwa ineffettiv. Qiegħed jingħad li hija ħadet pożizzjoni biss fuq l-ewwel wieħed mit-tliet argumenti distinti użati mill-Qorti Ġenerali biex jiġi ġġustifikat l-annullament tal-Artikolu 4 tad-deċiżjoni kkontestata, jiġifieri n-nuqqas ta’ kunsiderazzjoni tat-trasferiment tat-TTA fuq il-passiġġieri, in-nuqqas ta’ kunsiderazzjoni tas-sitwazzjoni tas-suq u n-nuqqas ta’ ġustifikazzjonijiet dwar il-ħtieġa li tiġi rkuprata d-differenza bejn ir-rata ogħla u dik iktar baxxa tat-TTA biex jiġi ristabbilit l-istatus quo ante. Sussidjarjament, Ryanair ssostni li l-aggravju tal-appell tal-Kummissjoni huwa infondat. Fil-fatt, qiegħed jingħad li l‑Qorti Ġenerali applikat biss il-prinċipju li għandu jiġi kkalkolat il-valur reali tal-vantaġġ miksub permezz tal-għajnuna. Barra minn hekk, il-Kummissjoni żiedet id-diffikultajiet marbutin mal-kwantifikazzjoni eżatta tal-ammont kieku s-soluzzjoni ffavorita mill-Qorti Ġenerali kellha tiġi sostnuta. Ryanair tosserva, fl-aħħar nett, li jkun inkoerenti li ma tiġix ikkunsidrata t-trasferiment fuq il-klijenti tal-vantaġġ miksub mill-benefiċjarju tal-għajnuna, fejn minflok it-trasferiment tal-prezz żejjed minħabba l-ksur tad-dritt antitrust fuq il-klijenti tal-impriża kompetitriċi li tqis li hija ppreġudikata jippermetti lill-awtur tal-ksur li jevita t-talba għall-kumpens ( 43 ).

58.

L-ewwel nett għandu jiġi miċħud l-argument prinċipali ta’ Ryanair jiġifieri li l-uniku aggravju tal-appell tal-Kummissjoni huwa ineffettiv. Fil-fatt, minn naħa, it-tliet saffi ta’ argumenti mressqin minn Ryanair ma jikkostitwixxux, fl-istruttura tal-argument tal-Qorti Ġenerali, motivi awtonomi ta’ annullament tad-deċiżjoni kkontestata, u min-naħa l-oħra, il-Kummissjoni eżaminat, fil-kuntest tal-uniku aggravju tagħha, id-diversi aspetti tal-motivazzjoni tas-sentenza Ryanair li wettqet il-Qorti Ġenerali għall-annullament tad-deċiżjoni kkontestata.

59.

Fil-mertu, jeħtieġ li jitfakkar, preliminarjament, li skont ġurisprudenza stabbilita, l-obbligu għall-Istat Membru kkonċernat li jelimina permezz tal-irkupru għajnuna li l-Kummissjoni tqis li hija inkompatibbli mas-suq komuni għandu l-għan li jerġa’ jġib lura s-sitwazzjoni ta’ qabel ma tħallset ( 44 ). Ir-restituzzjoni tas-sitwazzjoni quo ante tinkiseb permezz tar-“rimbors tal-għajnuna”, jiġifieri permezz tar-rimbors ta’ dak li l-Istat poġġa għad-dispożizzjoni tal-impriża, miżjud, jekk ikun il-każ, bl-interessi ( 45 ). Permezz ta’ dan ir-rimbors, il-benefiċjarju jiġi mċaħħad mill-vantaġġ li kien gawda fis-suq fil-konfront tal-kompetituri tiegħu ( 46 ).

60.

Il-kwantifikazzjoni tal-ammont li għandu jiġi rrimborsat issegwi modalitajiet differenti skont il-forma li fih ingħatat l-għajnuna. Għalhekk, pereżempju, meta l-Istat ipoġġi għad-dispożizzjoni tal-impriżi benefiċjarji somom ta’ flus, jew jipprovdilhom beni jew servizzi b’xejn jew bi prezzijiet preferenzjali, dawn l-impriżi jkunu, bħala prinċipju, obbligati li jirrimborsaw ammont ekwivalenti għall-ammont nominali mogħti jew għall-valur ekwivalenti (jew għad-differenza mal-prezz tas-suq) tal-beni jew servizzi li huma gawdew ( 47 ), miżjud bl-interessi relattivi.

61.

Meta l-għajnuna tassumi l-forma ta’ vantaġġ fiskali, ir-restituzzjoni tas-sitwazzjoni quo ante tfisser normalment l-irkupru, mingħand l-impriżi benefiċjarji, ta’ ammont li jikkorrespondi mal-imposta jew mat-taxxa dovuta bis-saħħa tal-leġiżlazzjoni fiskali applikabbli fin-nuqqas ta’ għajnuna illegali, miżjud bl-interessi relattivi ( 48 ). L-idea wara dan hija li trattament fiskali favorevoli, għalkemm huwa differenti minn sussidju fis-sens strett, jipproduċi effett ta’ distorsjoni tal-kompetizzjoni analoga li jikkorrispondi, bħala prinċipju, ma’ dak li jirriżulta mit-tpoġġija għad-dispożizzjoni ta’ somma flus ekwivalenti għall-inqas piż fiskali sostnut. Vantaġġ bħal dan jista’ jirriżulta minn miżuri ta’ tassazzjoni diretta tal-impriżi — pereżempju taħt il-forma ta’ tnaqqis tal-bażi taxxabbli, tnaqqis totali jew parzjali tal-ammont tal-imposta, jew ta’ posponiment, annullament, jew rinegozjar eċċezzjonali tad-dejn fiskali — jew minn miżuri ta’ tassazzjoni indiretta, bħall-eżenzjoni jew it-tnaqqis ta’ taxxi tas-sisa jew taxxi oħrajn, madankollu bil-kundizzjoni li tali eżenzjoni jew tnaqqis jikkorrispondu għat-tneħħija ta’ oneri li normalment jaqgħu fuq il-bilanċ tal-impriża benefiċjarja ( 49 ).

62.

Sabiex jiġi ddeterminat l-ammont li għandu jiġi rkuprat, il-Kummissjoni, bħala prinċipju, ma hijiex marbuta li tindaga l-mod kif il-vantaġġ li rriżulta mill-ħlas ta’ għajnuna ġie konkretament użat mill-impriża benefiċjarja. L-iskop tar‑rimbors ma huwiex l-eliminazzjoni tal-benefiċċju li l-impriża effettivament gawdiet bħala riżultat tal-għoti tal-għajnuna, imma l-eliminazzjoni tal-vantaġġ kompetittiv li hija tpoġġiet fih inizjalment bis-saħħa ta’ dak l-għoti. B’ċertu mod dan ifisser li l-irkupru għandu normalment ikun limitat għall-benefiċċju dirett ġej mill-għoti tal-għajnuna u ma jistax jestendi għall-benefiċċji eventwali indiretti li xorta huma konsegwenza ta’ dik il-konċessjoni ( 50 ). Għalhekk, jekk b’riżultat tal-użu li hija għamlet mill-għajnuna (pereżempju, bi tnaqqis tal-prezzijiet jew bl-investiment fir-reklamar), l-impriża benefiċjarja akkwistat ishma ġodda fis-suq jew jekk, minħabba l-għajnuna, rebħet sejħa għal offerti jew evitat stat ta’ insolvenza, xorta tkun meħtieġa li tirrimborsa ammont li jikkorrispondi mal-vantaġġ biss ġej mid-disponibbiltà tal-għajnuna. Min-naħa l-oħra, hija tkun meħtieġa tirrimborsa l-ammont sħiħ anki jekk, wara ġestjoni ħażina tal-għajnuna, jew minħabba l-karatteristiċi tas-suq li topera fih, il-pożizzjoni li tokkupa f’dak is-suq, is-sitwazzjoni finanzjarja tagħha jew kif tmexxi n-negozju tagħha hija ma tkunx ħadet il-benefiċċju sħiħ tal-vantaġġ kompetittiv ġej mill-ħlas tagħha. Fi kliem ieħor, l-għażliet li tagħmel l-impriża wara l-għoti tal-għajnuna jew l-avvenimenti suċċessivi għaliha huma, bħala prinċipju, irrilevanti sabiex tiġi ddeterminata l-portata ( 51 ) tal-obbligu tar-rimbors ( 52 ). Ir-rimbors tal-għajnuna huwa dovut ukoll irrispettivament mill-effetti negattivi — anki fejn huma kwantitattivament ogħla mill-vantaġġi riżultat tal-għoti tal-għajnuna — li dan jista’ jfisser għas-sitwazzjoni ekonomika u finanzjarja tal-benefiċjarju. F’dan ir-rigward, il-Qorti tal-Ġustizzja ppreċiżat li, minħabba l-funzjoni tal-obbligu ta’ rimbors tal-għajnuna, jirriżulta li, b’mod ġenerali u ħlief għal ċirkustanzi eċċezzjonali, il-Kummissjoni ma tabbużax mill-poter diskrezzjonali tagħha meta titlob lill-Istat Membru kkonċernat li jirkupra s-somom mogħtija taħt titolu ta’ għajnuna illegali ( 53 ), u dan anki meta l-irkupru jirrappreżenta għall-impriża benefiċjarja oneru li jista’ jikkawżalha l-ħruġ probabbli tagħha mis-suq ( 54 ).

63.

Jirriżulta minn dak li għadu kif ingħad li r-“restituzzjoni tas-sitwazzjoni ta’ qabel l-għoti tal-għajnuna” — li, kif rajna, tikkostitwixxi l-għan prinċipali tal‑irkupru — ma jfissirx li jinħolqu l-kundizzjonijiet ta’ kompetizzjoni eżistenti fil-mument meta ngħatat l-għajnuna. Fil-fatt, ċerti effetti tagħha huma irriversibbli u hija illużjoni li wieħed jaħseb li r-rimbors tal-ammonti li jikkorrispondu mal-vantaġġ miksub mill-impriża jew mill-impriżi benefiċjarji huwa biżżejjed biex ipoġġi l-operaturi fis-suq fl-istess kundizzjonijiet ta’ kompetizzjoni li kienu fiha qabel l-għoti tal-għajnuna ( 55 ). Għalhekk huwa possibbli li, anki wara r-rimbors tal-għajnuna, l-impriża jew l-impriżi benefiċjarji jibqgħu konkretament igawdu effetti pożittivi tal-intervent pubbliku fuq is-sitwazzjoni kompetittiva tagħhom. Bl-istess mod, huwa possibbli li, minkejja l-vantaġġ miksub, is-sitwazzjoni kompetittiva tagħhom, wara r-rimbors tal-għajnuna, tirriżulta degradata fir-rigward ta’ kif kienet qabel l-għoti tagħha.

64.

Fl-aħħar nett, il-ġurisprudenza rrikonoxxiet il-possibbiltà, għall-awtoritajiet nazzjonali kompetenti li jagħmlu l-irkupru, li jqisu, f’ċerti limiti, ċirkustanzi li jistgħu jnaqqsu l-vantaġġ miksub mill-impriża benefiċjarja bis-saħħa tal-għoti tal-għajnuna u għalhekk li jkun hemm effett fuq il-kwantifikazzjoni tal-ammonti li għandhom jiġu rrimborsati. Għaldaqstant, pereżempju, jekk l-għoti tal-għajnuna wassal għal oneri fiskali ġodda għall-impriża inkwistjoni, dak li tħallas f’eċċess għandu jitnaqqas mill-ammont li jiġi rrimborsat. Bl-istess mod, għandhom jitqiesu l-aġevolazzjonijiet fiskali li l-impriża xorta kien ikollha dritt għalihom fuq il-bażi tal-leġiżlazzjoni nazzjonali, skont id-dritt tal-Unjoni, applikabbli fil-mument tal-għoti tal-għajnuna ( 56 ). Filwaqt li l-impriżi jibqgħalhom id-dritt li jiddefendu ruħhom matul il-proċedura nazzjonali tal-irkupru — b’mod partikolari fejn jitħallew f’idejn l-awtoritajiet nazzjonali l-operazzjonijiet ta’ identifikazzjoni tal-benefiċjarji u tal-kwantifikazzjoni tal-għajnuna — tidher madankollu limitata l-possibbiltà li jiġi sostnut tnaqqis jew in-newtralizzazzjoni tal-vantaġġ miksub grazzi għall-għajnuna b’riferiment għal ċirkustanzi marbutin mal-mudell organizzattiv u strateġiku li abbażi tiegħu l-impriża benefiċjarja taġixxi fis-suq jew mal-kuntest kompetittiv fejn topera.

65.

Fl-aħħar nett, għandu jitfakkar li, minbarra l-funzjoni ta’ eliminazzjoni tal-vantaġġ kompetittiv miksub mill-benefiċjarju jew mill-benefiċjarji tal-għajnuna, l-irkupru għandu wkoll għan ta’ dissważjoni fil-konfront tal-impriżi, li fuqhom għandhom l-oneru li jivverifikaw li l-għajnuna ngħatat b’osservanza tal-proċedura prevista mit-Trattat ( 57 ). Kif il-Kummissjoni rrilevat b’mod korrett matul is-seduta, l-obbligu tal-Istat li jagħti l-għajnuna illegalment hu li jirkupraha liema obbligu huwa previst bħala rimedju għal sitwazzjoni patoloġika, il-ksur tal-obbligu ta’ standstill imsemmi fl-Artikolu 108(2) TFUE. Għalkemm ma għandux natura ta’ sanzjoni, għandu bħala effett li joħloq disinċentiv għall-impriżi milli jipparteċipaw f’dan il-ksur jew li jinduċihom li jilqgħu kontra r-riskju li jkollhom jagħtu dak li rċevew meta ma jkunux konkretament fil-kundizzjonijiet li jevitaw l-għoti tal-għajnuna, kif jiġri ta’ spiss meta din tingħata fil-kuntest ta’ sistema fiskali.

66.

Jirriżulta mill-kumpless ta’ prinċipji msemmijin iktar ’il fuq li l-irkupru ta’ għajnuna fiskali li tikkonsisti fl-applikazzjoni ta’ rata ta’ taxxa iktar baxxa minn dik normali jkollu bħala għan, fil-prinċipju, id-differenza bejn ir-rata normali u dik applikata fil-konkret. B’dan il-mod, kif ssottomettiet korrettament il-Kummissjoni, l-impriża benefiċjarja tispiċċa biex iġġorr il-piż fiskali li minnu tkun inħelset illegalment. F’dik l-ipoteżi, il-kwantifikazzjoni tal-għajnuna b’hekk tippreżupponi biss id-determinazzjoni tal-ammont tal-kreditu statali mhux eżatt u ma teħtieġx evalwazzjonijiet kumplessi tat-tip ekonomiku u lanqas, bħala prinċipju, analiżi tal-kundizzjonijiet ta’ kompetizzjoni tas-suq inkwistjoni jew tal-aġir tal-operaturi kkonċernati f’dak is-suq.

67.

Meta imponiet fuq l-Irlanda l-irkupru tad-differenza bejn ir-rata ogħla u dik iktar baxxa tat-TTA għal kull biljett maħruġ, il-Kummissjoni b’hekk ikkonformat, fid-deċiżjoni kkontestata, mal-prinċipji msemmijin iktar ’il fuq.

68.

Għalhekk, għandu jiġi vverifikat jekk l-annullament tal-ordni ta’ rkupru li tat il-Qorti Ġenerali fid-deċiżjonijiet kkontestati huwiex iġġustifikat fuq il-bażi taċ-ċirkustanzi speċifiċi li jikkaratterizzaw dawn id-deċiżjonijiet.

69.

Qabel ma ngħaddi għal dan l-eżami jiena nqis, madankollu, li huwa neċessarju li jiġi miċħud l-argument tal-Kummissjoni li r-raġunament li wassal lill-Qorti Ġenerali tannulla dak l-ordni għandu bħala konsegwenza li ma jista’ jintalab l-ebda rimbors mill-kumpanniji tal-ajru suġġetti għal rata iktar baxxa tat-TTA. Kuntrarjament għal dak li jidher li qiegħda ssostni din l-istituzzjoni, l-aċċettazzjoni tal-possibbiltà għall-impriżi benefiċjarji ta’ għajnuna li jinvokaw trasferiment eventwali totali jew parzjali għall-klijentela tal-vantaġġ miksub ma tfissirx li dawn jinħelsu minn kull obbligu ta’ rimbors, imma timponi l-adozzjoni ta’ modalitajiet speċifiċi għad-determinazzjoni tal-ammont li għandu jiġi rkuprat. Il-Qorti Ġenerali indikat b’mod ċar, fis-sentenzi appellati, li, fil-każ ta’ trasferiment sħiħ jew parzjali tal-vantaġġ ġej mit-tnaqqis tar-rata tat-TTA fuq il-passiġġieri, dak il-vantaġġ ma jistax jibqa’ jiġi kkunsidrat f’kull każ ekwivalenti għad-differenza bejn iż-żewġ rati tat-TTA, imma jikkorrispondi għaż-żieda tad-dħul mill-bejgħ ġej mill-offerta ta’ prezzijiet iktar vantaġġużi fis-suq. Vantaġġ bħal dak jiġi ddeterminat realistikament billi wieħed jirrikorri għal metodoloġija ta’ kalkolu analoga għal dik applikata mill-Kummissjoni fil-każ ta’ għajnuna indiretta ( 58 ), jiġifieri bl-evalwazzjoni tal-impatt tat-tnaqqis tat-tariffa tal-ajru fuq id‑domanda, sabiex jiġi ddeterminat in-numru ta’ biljetti addizzjonali mibjugħa b’effett ta’ dak it-tnaqqis. L-użu ta’ metodoloġija bħal din tagħmel l-operazzjoni ta’ kwantifikazzjoni tal-ammont tar-rimbors bla dubju iktar kumplessa imma mhux impossibbli u għalhekk ma teskludix fundamentalment, kif donnha tafferma l-Kummissjoni, kull pretensjoni ta’ rimbors fil-konfront tal-kumpanniji tal-ajru benefiċjarji.

70.

Dan premess, infakkar li r-raġunament li wassal lill-Qorti Ġenerali li tikkritika l-kwantifikazzjoni mill-Kummissjoni tal-ammont li jrid jiġi rkuprat tnissel, kif rajna, mill-osservazzjoni li t-TTA hija taxxa tas-sisa, jiġifieri taxxa indiretta fundamentalment u ekonomikament maħsuba biex tinġabar mingħand il-passiġġieri. It-trasferiment formali tat-TTA jirriżulta, b’mod partikolari, skont il-Qorti Ġenerali, mill-obbligu li kellhom il-kumpanniji tal-ajru, skont l-Artikolu 23 tar-Regolament Nru 1008/2008, li jindikaw separatament l-ammont tal-prezz ta’ kull biljett mibjugħ, obbligu li l-Qorti Ġenerali tikkunsidra “stabbilit bejn il-partijiet”.

71.

Il-Kummissjoni tikkontesta dawn il-premessi billi ssostni li, minn naħa, il-Qorti Ġenerali b’mod żbaljat ikkunsidrat li hija kienet taqbel mal-interpretazzjoni tal-Artikolu 23 tar-Regolament Nru 1008/2008 li tidher fis-sentenzi appellati u, min-naħa l-oħra, li n-natura tas-sisa tat-TTA ma hijiex rilevanti għall-finijiet tal-evalwazzjoni tal-vantaġġ li l-kumpanniji tal-ajru kisbu bis-saħħa tal-applikazzjoni tar-rata mnaqqsa.

72.

Fir-rigward tal-ewwel punt, il-Kummissjoni ssostni li hija dejjem sostniet quddiem il-Qorti Ġenerali li l-Artikolu 23 tar-Regolament Nru 1008/2008 ma jinponix fuq il-kumpanniji tal-ajru li jindikaw b’mod separat l-ammont tat-taxxa fil-prezz tal-biljett f’kull każ, imma biss jekk jiddeċiedu li jinkluduha fit-tariffa. F’dan ir-rigward ngħid biss li kemm it-test ta’ dik id-dispożizzjoni kif ukoll r-ratio tagħha, kif jirriżulta b’mod partikolari mill-premessa 16 ( 59 ) tal-istess regolament, jidhru li jimmilitaw favur interpretazzjoni li tagħti l-Kummissjoni, jiġifieri li l-obbligu li jiġi indikat separatament l-ammont tat-taxxi applikabbli fil-prezz globali tal-biljett jeżisti biss fil-każ li, u sa fejn, il-kumpannija tiddeċiedi li tgħaddi l-ispiża ta’ dawn tal-aħħar fuq il-passiġġieri. Madankollu, mingħajr ma hemm bżonn hawnhekk li tittieħed pożizzjoni definittiva fuq l-interpretazzjoni tal-Artikolu 23 tar-Regolament Nru 1008/2008, għandu jiġi rrilevat li, anki jekk jiġi deċiż li, bis-saħħa ta’ din id-dispożizzjoni, il-kumpanniji tal-ajru kienu obbligati jindikaw dejjem u f’kull każ l-ammont sħiħ tat-TTA fil-prezz tal-biljett, dan ma jfissirx li ma kinux liberi — bit-tnaqqis tal-prezz tal-biljett bl-esklużjoni tat-taxxi u, għaldaqstant, il-marġni tagħhom ta’ profitt fuq tranżazzjoni waħda — li jieħdu fuqhom parti jew anki l-prezz sħiħ tat-TTA ( 60 ). Fi kliem ieħor, il-fatt li t-TTA kienet formalment intiża li tgħaddi fuq il-passiġġieri ma jfissirx li l-impriżi ma kellhomx marġni ta’ diskrezzjoni dwar it-trasferiment ekonomiku tat-taxxa.

73.

Għal dak li jirrigwarda t-tieni punt mqajjem mill-Kummissjoni u indikat fil-paragrafu 71 iktar ’il fuq, naqbel ma’ din l-istituzzjoni li l-importanza li l-Qorti Ġenerali tat, fl-istruttura ġenerali tar-raġunament tagħha, għall-fatt li t-TTA hija sisa għandha tiġi evalwata mill-ġdid.

74.

L-ewwel nett, għalkemm dawn it-taxxi huma intiżi biex jiġu mgħoddija fuq il-konsumaturi, dawn huma ta’ piż, għall-inqas formalment, fuq il-baġit tal-impriża, identifikata bħala suġġett passiv. Dawn jinġabru minħabba u fl-okkażjoni tal-attività ta’ impriża ( 61 ), fil-każ tat-TTA fl-att tal-provvista tas-servizz ta’ trasport. Tnaqqis eventwali ta’ dawn it-taxxi jikkostitwixxi għall-impriża benefiċjarja, li tara tnaqqis fl-oneri fiskali tagħha, vantaġġ dirett fis-sens tal-leġiżlazzjoni dwar l-għajnuna, li ma huwiex assimilabbli, kuntrarjament għal dak li tafferma Aer Lingus, għal dak indirett, li hija tikseb fil-każ ta’ sussidji mogħtija lill-konsumaturi għax-xiri tal-oġġetti prodotti minnha ( 62 ).

75.

Fit-tieni lok, fit-trasferiment formali tas-sisa jista’ ma jikkorrispondix it-trasferiment ekonomiku tagħha, għaliex l-ispiża li tikkorrispondi mat-taxxa tista’ tinġarr, parzjalment jew għal kollox, mill-impriża li tipprovdi l-oġġett jew is-servizz, permezz ta’ adattament tal-prezz ( 63 ). Bl-istess mod, tnaqqis tat-taxxa jista’, fejn il-prezz kumplessiv tal-prodott jew tas-servizz offrut jibqa’ l-istess jew jonqos b’mod żgħir fir-rigward ta’ dak it-tnaqqis, jiġi kkonvertit għal kollox jew parzjalment fi qligħ għall-impriża. F’dan is-sens, is-sitwazzjoni tal-kumpanniji tal-ajru suġġetti għat-TTA hija distinta minn dik tal-każinó Griegi fil-kuntest tas‑sistema ta’ drittijiet tad-dħul differenzjati li eżaminat il-Qorti Ġenerali fil-kawża li wasslet għas-sentenza tal-11 ta’ Settembru 2014, Il-Greċja vs Il-Kummissjoni (T‑425/11, Ġabra, EU:T:2014:768), u diskussa mill-partijiet matul is-seduta. Fil-fatt, skont dik is-sentenza, il-prezz tal-biljetti ta’ dħul fil-każinó kien stabbilit mill-Istat, l-istess bħal perċentwali ta’ dak il-prezz li kull każinó seta’ jżomm bħala dritt għall-ħruġ tal-biljett. Peress li la setgħu jintervjenu fuq il-prezz tal-biljett ta’ dħul ( 64 ), u lanqas fuq id-drittijiet li kienu jappartjenu lilhom, il-każinó kienu qegħdin jaġixxu, kuntrarjament għall-kumpanniji tal-ajru suġġetti għat-TTA, bħala sempliċi intermedjarji inkarigati mill-ġbir ( 65 ).

76.

Fit-tielet lok, il-mekkaniżmu tat-trasferiment ma jirrigwardax biss id-dazji tas-sisa, għall-produzzjoni jew għall-konsum ( 66 ), imma b’mod ġenerali kull taxxa indiretta — pereżempju dritt imħallas lit-teżor pubbliku għal servizz ipprovdut — li, billi jidħol fl-ispejjeż tal-produzzjoni, jgħaddi fuq il-prezz finali tal-prodott jew tas-servizz. Jista’ jkun hemm ukoll forma ta’ trasferiment tal-oneru fiskali anki fir-rigward tat-taxxi diretti. Pereżempju, iż-żieda tat-taxxa fuq id-dħul ta’ impriża, partikolarment meta tirrigwarda taxxa speċjali, tista’ twassal lill-produttur li jgħaddi fuq l-oġġetti prodotti, permezz ta’ żieda fil-prezzijiet, l-ispiża fiskali ewlenija, jew inkella ġġiegħlu jieqaf milli jinvesti fis-settur milqut mit-taxxa li jiddetermina tnaqqis fl-offerta u żieda fil-prezzijiet. Barra minn hekk, il-produttur jista’ jittrasferixxi taxxa mhux biss ’il quddiem, fuq il-konsumaturi, imma anki lura fuq il-fornitur u trasversalment (trasferiment imsejjaħ oblikwu), pereżempju biż-żieda tal-prezz ta’ prodotti differenti minn dawk milquta mit-taxxa. Fi kliem ieħor, jeżistu diversi mekkaniżmi li jippermettu lill-impriża suġġetta għal taxxa, anki mhux indiretta, li tgħaddi għal kollox jew parzjalment l-ispiża fuq persuni oħra. Fejn ikunu ġew implementati dawn il-mekkaniżmi, ma jistax jiġi eskluż li anki l-vantaġġ eventwali ġej mit-tnaqqis tal-oneru fiskali jkun jista’ jiġi mgħoddi, skont il-karatteristiċi tas-suq inkwistjoni, fuq persuni differenti mill-kontribwent attwali.

77.

Fid-dawl ta’ dak li ntqal iktar ’il fuq, nemmen li la ċ-ċirkustanzi partikolari tal-każ tal-lum, partikolarment in-natura tat-taxxi inkwistjoni, u lanqas l-obbligu eventwali għall-kumpanniji tal-ajru li jikkonformaw mal-kriterji stabbiliti mal-Artikolu 23 tar-Regolament Nru 1008/2008 dwar il-prezzijiet ma jiġġustifikaw fihom innifishom devjazzjoni mill-applikazzjoni tal-kriterji applikati normalment għall-kwantifikazzjoni ta’ għajnuna mogħtija taħt forma ta’ applikazzjoni ta’ rata ta’ taxxa mnaqqsa.

78.

Il-Qorti Ġenerali tibbaża l-konklużjoni li l-Kummissjoni kellha tieħu inkunsiderazzjoni riperkussjoni possibbli fuq il-passiġġieri tal-vantaġġ ġej mill-applikazzjoni tar-rata mnaqqsa tat-TTA anki fuq ċerti preċedenti ġurisprudenzjali, partikolarment is-sentenzi tad-29 ta’ Marzu 2007, Scott vs Il-Kummissjoni (T‑366/00, Ġabra, EU:T:2007:99), u tat-22 ta’ Jannar 2013, Salzgitter vs Il-Kummissjoni (T‑308/00, Ġabra, EU:T:2013:30), li jenfasizzaw l-obbligu tal-Kummissjoni li tillimita l-ordni tal-irkupru għall-vantaġġi finanzjarji ġejjin mid-disponibbiltà tal-għajnuna.

79.

Madankollu, ir-rilevanza ta’ dawk id-deċiżjonijiet preċedenti f’dawn il-kawżi tidher dubjuża. Il-kawżi li huma s-suġġett tas-sentenzi msemmija jirrigwardaw, fil-fatt, sitwazzjonijiet fejn il-kwantifikazzjoni tal-vantaġġ marbut mal-għajnuna (għoti minn qabel ta’ likwidità b’xejn wara taxxa posposta fil-kawża Salzgitter vs Il-Kummissjoni u l-finanzjament ġej mit-trasferiment ta’ art bi prezz preferenzjali fil-kawża Scott vs Il-Kummissjoni) kienet teħtieġ evalwazzjonijiet ekonomiċi kumplessi li l-korrettezza tagħhom kienet ġiet ikkritikata mill-impriżi benefiċjarji. Iżda, fil-każijiet ineżami, dak li ġie kkontestat fil-konfront tal-Kummissjoni quddiem il-Qorti Ġenerali huwa li ma ħaditx inkunsiderazzjoni ċ-ċirkustanzi li ġew wara l-għoti tal-għajnuna (it-trasferiment possibbli tal-vantaġġ fuq il-passiġġieri), li setgħu jimmodifikaw in-natura u l-entità tal-vantaġġ miksub inizjalment mill-kumpanniji benefiċjarji taħt il-forma ta’ rata ta’ taxxa mnaqqsa u kkwantifikata b’mod korrett mill-Kummissjoni ( 67 ). Fi kliem ieħor, hija l-legalità tal-użu difensiv tal-passing on min-naħa tal-impriżi benefiċjarji ta’ għajnuna bl-iskop li jitnaqqas l-ammont tas-somom għar-rimbors li huwa ta’ importanza f’dawn il-kawżi u mhux — jew tal-inqas mhux direttament — żball fil-kalkolu tal-intensità tal-għajnuna, bħal fis-sentenzi li għamlet riferiment għalihom il-Qorti Ġenerali.

80.

Kif ġie rrilevat diġà iktar ’il fuq, id-determinazzjoni eżatta tal-vantaġġi li jirriżultaw mill-għoti ta’ għajnuna, bħala prinċipju, ma teħtieġx li jiġi indagat il-mod kif din ġiet konkretament użata ladarba mħallsa. Il-miżura fejn dawn il-vantaġġi jkunu ġew ittrasferiti mill-benefiċjarji fuq persuni oħra wara l-ħlas tal-għajnuna ma għandhiex għalhekk tkun rilevanti għall-finijiet tad-determinazzjoni tal-ammont li huwa s-suġġett ta’ rimbors. Hemm indikazzjonijiet ċari f’dan is-sens fis-sentenza tal-20 ta’ Marzu 1997, Alcan Deutschland (C‑24/95, Ġabra, EU:C:1997:163), fejn il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet kontra l-possibbiltà li tiġi opposta l-ordni ta’ rkupru tal-għajnuna bil-leġiżlazzjoni interna ta’ Stat Membru li abbażi tagħha r-restituzzjoni kienet eskluż fil-każ li l-benefiċjarju, li jkun aġixxa in bona fide jkun jista’ juri li l-arrikkiment riżultat tal-għoti tal-għajnuna ma jkunx seħħ ( 68 ). Fil-konklużjonijiet ppreżentati fil-kawża li wasslet għal dik is-sentenza, l-Avukat Ġenerali Jacobs kien espressament kontra l-użu difensiv tal-passing-on fis-settur tal-għajnuna mill-Istat ( 69 ), li l-Qorti tal-Ġustizzja kienet madankollu aċċettat fis-settur tal-għajnuna Komunitarja bis-sentenza tal-21 ta’ Settembru 1983, Deutsche Milchkontor et (minn 205/82 sa 215/82, Ġabra, EU:C:1983:233).

81.

L-irkupru ta’ ammont daqs dak tal-għajnuna mogħtija (fil-każijiet ineżami l-ammont tal-kreditu fiskali mhux eżatt), miżjud jekk ikun il-każ bl-interessi, huwa, kif rajna iktar ’il fuq, ikkunsidrat, inġenerali, bħala xieraq biex jelimina l-vantaġġ kompetittiv miksub mill-benefiċjarju tal-għajnuna u biex tiġi rrestitwita s-sitwazzjoni preeżistenti. Kull regola oħra — li tippermetti pereżempju lill-benefiċjarju għajnuna li joġġezzjona għall-ordni ta’ rkupru billi jsostni t-trasferiment tal-benefiċċju lill-akkwirenti tiegħu permezz ta’ tnaqqis tal-prezz — tkun, kif osserva l-Avukat Ġenerali Jacobs fil-konklużjonijiet iċċitati tiegħu fil-paragrafu preċedenti, diffiċli li tiġi applikata u, fil-limiti li jkun ifisser l-irkupru ta’ ammont iktar baxx, tikkomprometti t-twettiq tal-għanijiet iddikjarati fit-Trattat ( 70 ).

82.

Ryanair tosserva li n-nuqqas ta’ aċċettazzjoni tal-użu difensiv tal-passing-on fir-rigward ta’ għajnuna jikser il-koerenza tad-dritt tal-Unjoni, billi tali difiża hija permessa fl-azzjonijiet ta’ kumpens għall-ksur tad-dritt antitrust favur impriżi li kienu ħatja ta’ ksur ta’ natura kważi kriminali, filwaqt li tiġi miċħuda għal impriżi li, bħall-kumpanniji tal-ajru f’dawn il-kawżi, ma kellhomx konkretament il-possibbiltà li joġġezzjonaw għall-għoti tal-għajnuna. F’dan ir-rigward, anki jekk jiġi ammess li l-mekkaniżmu li permezz tiegħu impriża tgħaddi għal fuq il-klijenti tagħha l-benefiċċju miksub wara l-għoti ta’ għajnuna, mil-lat ġuridiku u ekonomiku, ikun assimilabbli ma’ dak li jippermetti lill-kompetitur li ġratlu l-ħsara li jgħaddi d-dannu mġarrab fuq il-konsumaturi, nosserva li l-użu difensiv tal-passing-on huwa, f’dawn il-kawżi, invokat fil-kuntest tal-public enforcement tad-dritt tal-għajnuna u mhux, bħal fil-każ ta’ antitrust, fil-kuntest ta’ private enforcement. Dan tal-aħħar isegwi loġika ta’ kumpens għall-ħarsien ta’ interessi privati differenti minn dak li jgħodd għall-applikazzjoni tar-regoli tal-kompetizzjoni min-naħa tal-Kummissjoni, iggwidata mill-għan tal-interess pubbliku għaż-żamma ta’ ambjent kompetittiv tas-swieq. Il-parallel issuġġerit minn Ryanair għalhekk ma jidhirlix, tal-inqas taħt dan il-profil, li huwa rilevanti. Barra minn hekk, f’kuntest ta’ private enforcement tal-Artikolu 108(3) TFUE, xejn ma jipprekludi lill-impriżi benefiċjarji tal-għajnuna, meta mħarrka fil-kuntest ta’ proċedura għal kumpens, li jinvokaw kontra l-impriża li tqis li saritilha l-ħsara t-trasferiment eventwali totali jew parzjali tad-dannu fuq ix-xerrejja tagħha stess. Għalhekk l-inkoerenza li invokat Ryanair ma teżistix lanqas taħt dan il-profil.

83.

Fl-aħħar nett, Aer Lingus u Ryanair isostnu l-fatt, imsemmi wkoll mill-Qorti Ġenerali fis-sentenza appellata ( 71 ), li l-kumpanniji tal-ajru obbligati li jirrimborsaw id-differenza bejn ir-rata ogħla u r-rata iktar baxxa tat-TTA ma għandhomx il-possibbiltà li jirkupraw a posteriori, mingħand il-passiġġieri li akkwistaw il-biljetti bir-rata iktar baxxa, it-taxxa ogħla mhux imħallsa. Dak il-fatt ma jidhirlix li għandu rilevanza deċiżiva, għaliex il-kumpanniji kkonċernati xorta jkollhom il-possibbiltà li jittrasferixxu l-ispiża konnessa mar-rimbors tal-għajnuna fuq il-klijentela tagħhom meta jinħarġu l-biljetti l-ġodda ( 72 ). Infakkar ukoll li fis-sentenza tal-4 ta’ Marzu 2009, Associazione italiana del risparmio gestito u Fineco Asset Management vs Il-Kummissjoni (T‑445/05, EU:T:2009:50) imsemmija iktar ’il fuq, il-Qorti Ġenerali ddeċidiet li l-istrumenti ta’ investiment ikkonċernati jew l-impriżi li kienu jiġġestixxuhom kienu obbligati li jirrimborsaw id-differenza bejn it-taxxa ordinarja u t-taxxa mnaqqsa li tirriżulta mill-miżura inkwistjoni indipendentement mill-possibbiltà, mhux aċċertata, li jduru fuq dawk li kellhom ishma tagħhom skont id-dispożizzjonijiet tad-dritt nazzjonali ( 73 ). Fl-aħħar nett, jekk huwa veru li fil-fatt l-irkupru ta’ ammont ekwivalenti għad-differenza bejn ir-rata ogħla u dik iktar baxxa tat-TTA għandu effett analogu għal dak ta’ tassazzjoni retroattiva bir-rata ogħla, kif jagħtu x’jifhmu Ryanair u Aer Lingus, il-Qorti tal-Ġustizzja diġà kellha l-okkażjoni li tippreċiża li dik iċ-ċirkustanza hija konsegwenza normali tal-indikazzjoni tat-tnaqqis fiskali inkwistjoni bħala għajnuna ( 74 ).

84.

Fuq il-bażi tal-kumpless tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti u għar-raġunijiet esposti nikkunsidra li, bl-annullament, permezz tas-sentenzi appellati, tal-Artikolu 4 tad-deċiżjoni kkontestata sa fejn tordna l-irkupru tal-ammont ekwivalenti għad-differenza bejn ir-rata ogħla u dik iktar baxxa tat-TTA, il-Qorti Ġenerali wettqet żball ta’ liġi. Għaldaqstant nissuġġerixxi li l-Qorti tal-Ġustizzja tilqa’ l-appell tal-Kummissjoni u tannulla s-sentenzi appellati.

85.

Skont l-ewwel paragrafu tal-Artikolu 61 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja, din tal-aħħar, f’każ ta’ annullament ta’ deċiżjoni tal-Qorti Ġenerali, tista’ jew hija stess tiddeċiedi definittivament il-kawża, meta din tkun fi stat li tiġi deċiża, jew tibgħat il-kawża lura lill-Qorti Ġenerali. F’dan ir-rigward, nirrileva li l-Qorti Ġenerali ma eżaminatx it-tieni motiv tar-rikors kif ukoll parti mir-raba’ motiv tar-rikors fil-Kawża T‑473/12, u t-tieni fergħa tat-tielet motiv tar-rikors fil-Kawża T‑500/12. Nikkunsidra li huwa opportun li dawn il-kawżi magħquda jiġu rrinvijati quddiem il-Qorti Ġenerali sabiex tgħaddi għall-eżami ta’ dawn il-motivi u argumenti.

86.

Għalhekk, l-osservazzjonijiet li ġejjin qegħdin isiru fil-każ li l-Qorti tal-Ġustizzja tħoss li għandha tiddeċiedi b’mod definittiv il-kwistjoni.

87.

Għar-raġunijiet esposti f’dawn il-konklużjonijiet, it-tielet u r-raba’ motiv tar-rikors fil-Kawża T-473/12 u t-tieni u t-tielet motiv tar-rikors, fil-limiti eżaminati mill-Qorti Ġenerali, fil-Kawża T‑500/12, li l-Qorti Ġenerali laqgħet fis-sentenzi appellati, għandhom jiġu miċħuda bħala infondati.

88.

Fil-kuntest tat-tieni motiv tar-rikors fil-Kawża T‑473/12, li l-Qorti Ġenerali ma eżaminatx, Aer Lingus sostniet li, meta ddeċidiet dwar l-irkupru tal-għajnuna, il-Kummissjoni kellha tieħu inkunsiderazzjoni d-dritt tal-kumpanniji tal-ajru suġġetti għar-rata għolja tat-TTA li jiksbu rimbors ta’ dak li tħallas fl-eċċess, bi ksur tal-Artikolu 56 TFUE u tar-Regolament Nru 1008/2008, kif ukoll tal-Artikolu 108(3) TFUE. Meta ordnat l-irkupru tad-differenza bejn ir-rata għolja u dik baxxa tat-TTA f’ċirkustanzi bħal dawk, il-Kummissjoni kisret l-Artikolu 14(1) tar-Regolament Nru 659/1999 u l-prinċipji ta’ ċertezza legali, ta’ effettività u ta’ amministrazzjoni tajba.

89.

Bit-tieni fergħa tat-tielet motiv tar-rikors tagħha fil-Kawża T‑500/12, din ukoll ma ġietx eżaminata mill-Qorti Ġenerali, Ryanair ressqet argumenti analogi kontra l-legalità tal-ordni tal-irkupru. Hija enfasizzat b’mod partikolari d-distorsjonijiet gravi fil-kompetizzjoni li jirriżultaw mill-abbinament tad-dritt ta’ azzjoni quddiem il-qrati nazzjonali sabiex jinkiseb ir-rimbors tat-taxxa mħallsa bi ksur tal-Artikolu 56 TFUE mad-deċiżjoni tal-irkupru, distorsjonijiet li jagħmlu ħsara b’mod partikolari lill-kumpanniji ż-żgħar tal-ajru bħal Aer Arann.

90.

Preliminarjament, nosserva li l-affermazzjoni ta’ Aer Lingus li jeżisti dritt ta’ rimbors tat-TTA quddiem il-qrati nazzjonali bis-saħħa tal-Artikolu 108(3) TFUE diġà ġiet miċħuda mill-Qorti Ġenerali fil-punti 65 sa 76 tas-sentenza Aer Lingus. Din il-parti tal-motivazzjoni ma ġietx appellata.

91.

Dan premess, nikkunsidra li l-argumenti ta’ Aer Lingus u ta’ Ryanair għandhom jiġu miċħuda anki fil-parti fejn huma bbażati fuq l-allegat dritt għal rimbors tat-TTA bis-saħħa tad-dispożizzjonijiet dwar il-libertà li jiġu pprovduti servizzi.

92.

Skont ġurisprudenza stabbilita, l-irkupru ta’ għajnuna huwa l-konsegwenza loġika tal-aċċertament tal-illegalità tagħha ( 75 ). Għalhekk, ġeneralment, id-distorsjonijiet tal-kompetizzjoni ġġenerati minn għajnuna illegali jitneħħew bl-impożizzjoni fuq il-benefiċjarji tar-rimbors tal-għajnuna lill-korp tal-ħruġ tagħha.

93.

L-irkupru jimmira għar-restituzzjoni tal-istatus quo ante. Fil-każ ta’ għajnuna mogħtija taħt il-forma ta’ eżenzjoni (totali jew parzjali) minn taxxa, dan l-għan normalment jiġi ssodisfatt permezz tal-adozzjoni min-naħa ta’ dak l-Istat Membru kkonċernat ta’ dispożizzjonijiet meħtieġa sabiex l-impriżi benefiċjarji jiġu ordnati jħallsu somom li jikkorrispondu ma’ dawk li għalihom ngħatat illegalment l-eżenzjoni ( 76 ). Jekk il-Kummissjoni, wara li tkun ikkonstatat l-illegalità tal-eżenzjoni inkwistjoni, ma timponix fuq l-Istat Membru tal-għoti l-adozzjoni ta’ dawk id-dispożizzjonijiet, sabiex l-impriżi kkonċernati jkunu jistgħu jeżerċitaw id-dritt għar-rimbors tat-taxxa fejn il-miżura fiskali fil-kumpless tagħha tikkostitwixxi restrizzjoni fuq il-libertajiet fundamentali, ir-realizzazzjoni ta’ dan l-għan tispiċċa neċessarjament kompromessa.

94.

Kuntrarjament għal dak li ssostni Aer Lingus, it-tressiq quddiem il-qrati nazzjonali tal-proċeduri tar-rimbors tat-TTA fuq il-bażi tal-Artikolu 56 TFUE ma jistax jikkostitwixxi mekkaniżmu alternattiv għall-irkupru, sabiex jitneħħew l-effetti antikompetittivi tal-għajnuna kkonstata mill-Kummissjoni. Fil-fatt, għalkemm ammettiet li miżura eventwali ta’ rimbors tista’ tikkontribwixxi biex tillimita dawn l-effetti, billi jitnaqqas in-numru tal-operaturi ekonomiċi milqutin ħażin ( 77 ), jibqa’ l-fatt li l-adozzjoni tagħha tiddependi fuq l-inizjattiva tal-impriżi kkonċernati u hija kkundizzjonata mill-osservanza tar-regoli kemm proċedurali kif ukoll sostantivi. Barra minn hekk, l-eliminazzjoni tal-effetti tal-għajnuna b’dak il-mezz tinkiseb biss jekk l-impriżi kollha suġġetti għal rata għolja jitolbu u jiksbu dak ir-rimbors. Huwa evidenti li sitwazzjoni bħal dik ma toffri l-ebda garanzija li l-għan għar-restituzzjoni tas-sitwazzjoni ta’ qabel l-għoti tal-għajnuna jintlaħaq effettivament.

95.

Meta ordnat l-irkupru tal-għajnuna mingħajr ma ħadet inkunsiderazzjoni d-dritt tar-rimbors li minnu jibbenefikaw il-kumpanniji tal-ajru li ħallsu t-TTA bir-rata ogħla, il-Kummissjoni, għalhekk, ma kisritx, fil-fehma tiegħi, l-Artikolu 14(1) tar-Regolament Nru 659/1999, u lanqas il-prinċipji ġenerali tad-dritt tal-Unjoni invokati minn Aer Lingus ( 78 ).

96.

Dan premess, jekk l-użu tal-proċedura ta’ rimbors ma jikkostitwixxix alternattiva valida għall-ordni ta’ rkupru, jidher ċar li ż-żewġ rimedji lanqas biss jistgħu jiġu applikati flimkien peress li jipproduċu effetti li ma jistgħux jiġu rrikonċiljati bejniethom. Fil-fatt, miżura eventwali ta’ rimbors ikollha bħala effett l-estensjoni lill-kumpanniji tal-ajru suġġetti għar-rata ogħla tat-TTA l-vantaġġ ikkostitwit mill-applikazzjoni tar-rata mnaqqsa, filwaqt li l-ordni tal-irkupru jimponi fuq il-kumpanniji tal-ajru suġġetti għar-rata mnaqqsa r-rimbors ta’ dak il-vantaġġ. Għaldaqstant, kif enfasizzaw b’mod korrett kemm Aer Lingus kif ukoll Ryanair, jekk tista’ tiġi permessa l-applikazzjoni simultanja taż-żewġ mekkaniżmi, l-effetti antikompetittivi tat-TTA jibqgħu, anki jekk il-grupp ta’ operaturi fil-vantaġġ u dak tal-operaturi fi żvantaġġ jispiċċaw invertiti.

97.

Bil-għan li jiġi evitat riżultat paradossali bħal dak, hija l-qorti nazzjonali adita fil-kuntest ta’ proċedura ta’ rimbors li għandha tqis il-konsegwenzi tad-deċiżjoni tal-irkupru. Issa jiena jidhirli li huwa evidenti li din tal-aħħar, meta testendi fattwalment l-applikazzjoni tar-rata normali tat-TTA għall-kumpanniji suġġetti għal dik imnaqqsa, telimina retroattivament id-diskriminazzjoni ġejja mill-applikazzjoni tar-rati ddifferenzjati. F’dawk iċ-ċirkustanzi, meta jingħata r-rimbors, iċ-ċirku tal-benefiċjarji tal-għajnuna jitwessa’ u l-effetti antikompetittivi ta’ din tal-aħħar jiġi estiż ( 79 ).

98.

Fuq il-bażi ta’ dak li ntqal iktar ’il fuq, it-tieni motiv tar-rikors fil-Kawża T‑473/12 u t-tieni fergħa tat-tielet motiv tar-rikors fil-Kawża T‑500/12, jekk jiġu eżaminati mill-Qorti tal-Ġustizzja, fil-fehma tiegħi għandhom jiġu miċħuda bħala infondati.

99.

Fil-kuntest tar-raba’ motiv tar-rikors, Aer Lingus issostni li, billi ma huwiex possibbli li jiġu rkuprati a posteriori, mingħand il-passiġġieri li bbenefikaw mir-rata baxxa tat-TTA, it-tmien euro li kienu s-suġġett tal-ordni tal-irkupru, dan jaħdem bħala taxxa supplimentari u għalhekk bħala sanzjoni illegali u jinkiser kemm il-prinċipju ta’ proporzjonalità kif ukoll l-Artikolu 14 tar-Regolament Nru 659/1999. F’dan ir-rigward, ser nirreferi biss għall-osservazzjonijiet li diġà għamilt fil-paragrafu 83 iktar ’il fuq.

100.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet kollha li saru, jiena nikkunsidra li, jekk il-Qorti tal-Ġustizzja tiddeċiedi li hija stess tisma’ l-kawżi tal-ewwel istanza wara l‑annullament tas-sentenzi appellati, ir-rikorsi relattivi għandhom jiġu miċħuda fl-intier tagħhom.

101.

Fuq il-bażi tal-kunsiderazzjonijiet kollha preċedenti nissuġġerixxi lill-Qorti tal-Ġustizzja li tiċħad l-appelli inċidentali, tilqa’ l-appelli prinċipali u tannulla s-sentenzi appellati u tibgħat il-kawżi lura quddiem il-Qorti Ġenerali. Jekk, wara l-annullament, il-Qorti tal-Ġustizzja tiddeċiedi li hija stess tisma’ l-Kawżi T‑473/12 u T‑500/12, nissuġġerixxi li r-rikorsi f’kull kawża jiġu miċħuda fl-intier tagħhom u li Aer Lingus u Ryanair jiġu kkundannati għall-ispejjeż ta’ dawn id-deċiżjonijiet u ta’ dawk quddiem il-Qorti Ġenerali.