This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 62012CJ0574(01)
SENTENZA TAL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (Il-Ħames Awla)
19 ta’ Ġunju 2014 ( *1 )
“Rinviju għal deċiżjoni preliminari — Kuntratti pubbliċi għal servizzi — Direttiva 2004/18/KE — Għoti tal-kuntratt mingħajr proċedura ta’ sejħa għal offerti (għoti msejjaħ ‘in house’) — Persuna li tingħata l-kuntratt ġuridikament distinta mill-awtorità kontraenti — Ċentru ta’ provvista ta’ servizzi ta’ assistenza u ta’ sostenn fl-isptarijiet — Assoċjazzjoni ta’ utilità pubblika u mingħajr skop ta’ lukru — Maġġoranza tal-membri magħmula minn awtoritajiet kontraenti — Minoranza tal-membri magħmula minn entitajiet irregolati mid-dritt privat, assoċjazzjonijiet tal-karità mingħajr skop ta’ lukru — Attività mwettqa tal-inqas għal 80 % tad-dħul mill-bejgħ annwali favur il-membri”
Fil-Kawża C‑574/12,
li għandha bħala suġġett talba għal deċiżjoni preliminari skont l-Artikolu 267 TFUE, imressqa mis-Supremo Tribunal Administrativo (il-Portugall), permezz ta’ deċiżjoni tas-6 ta’ Novembru 2012, li waslet fil-Qorti tal-Ġustizzja fis-7 ta’ Diċembru 2012, fil-proċedura
Centro Hospitalar de Setúbal EPE,
Serviço de Utilização Comum dos Hospitais (SUCH)
vs
Eurest (Portugal) – Sociedade Europeia de Restaurantes Lda,
IL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (Il-Ħames Awla),
komposta minn T. von Danwitz, President tal-Awla, E. Juhász (Relatur), A. Rosas, D. Šváby u C. Vajda, Imħallfin,
Avukat Ġenerali: P. Mengozzi,
Reġistratur: M. Ferreira, Amministratur Prinċipali,
wara li rat il-proċedura bil-miktub u wara s-seduta tal-21 ta’ Novembru 2013,
wara li kkunsidrat l-osservazzjonijiet ippreżentati:
— |
għaċ-Centro Hospitalar de Setúbal EPE, minn M. Real Martins u S. Alves Ribeiro, avukati, |
— |
għas-Serviço de Utilização Comum dos Hospitais (SUCH), minn M. Claro, avukat, |
— |
għal Eurest (Portugal) – Sociedade Europeia de Restaurantes Lda, minn M. Lucas Rodrigues, avukat, |
— |
għall-Gvern Portugiż, minn L. Inez Fernandes u A. Navegas, bħala aġenti, |
— |
għall-Gvern Spanjol, minn M. J. García-Valdecasas Dorrego, bħala aġent, |
— |
għall-Kummissjoni Ewropea, minn M. Afonso kif ukoll minn A. Tokár u M. Noll-Ehlers, bħala aġenti, |
wara li semgħet il-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali, ippreżentati fis-seduta tas-27 ta’ Frar 2014,
tagħti l-preżenti
Sentenza
1 |
Permezz tat-talba għal deċiżjoni preliminari, il-qorti tar-rinviju tistieden lill-Qorti tal-Ġustizzja tippreċiża l-ġurisprudenza tagħha dwar l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi permezz ta’ għoti msejjaħ “in house” mingħajr l-applikazzjoni tad-Direttiva 2004/18/KE, tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tal-31 ta’ Marzu 2004, fuq kordinazzjoni ta’ proċeduri għall-għoti ta’ kuntratti għal xogħlijiet pubbliċi, kuntratti għal provvisti pubbliċi u kuntratti għal servizzi pubbliċi [kuntratti pubbliċi għal xogħlijiet, għal provvisti u għal servizzi] (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 6, Vol. 7, p. 132). |
2 |
Din it-talba tressqet fil-kuntest ta’ kawża bejn is-Centro Hospitalar de Setúbal EPE (sptar ta’ Setúbal, iktar ’il quddiem is-“CHS”) u s-Serviço de Utilização Comum dos Hospitais (servizz ta’ użu komuni minn sptarijiet, iktar ’il quddiem is-“SUCH”) u Eurest (Portugal) – Sociedade Europeia de Restaurantes Lda (iktar ’il quddiem “Eurest”) dwar ir-regolarità tal-għoti ta’ kuntratt pubbliku mogħti direttament mis-CHS lis-SUCH. |
Il-kuntest ġuridiku
Id-dritt tal-Unjoni
Id-Direttiva 2004/18
3 |
Id-Direttiva 2004/18 tistabbilixxi l-qafas leġiżlattiv applikabbli għall-kuntratti pubbliċi mogħtija mill-awtoritajiet kontraenti. |
4 |
Il-premessa 4 ta’ din id-direttiva tistabbilixxi: “Stati Membri għandhom jassiguraw illi l-parteċipazzjoni ta’ korpi rregolati mill-liġi pubblika bħal dak li jagħmel l-offerta fil-proċedura għall-għoti ta’ kuntratt pubbliku ma jikkawżax tgħawiġ ta’ kompetizzjoni in konnessjoni ma’ dawk li jagħmlu l-offerti privatament.” |
5 |
L-Artikolu 1 tal-istess direttiva, intitolat “Definizzjonijiet”, fil-paragrafu 2(a) tiegħu jipprovdi: ““Kuntratti pubbliċi” huma kuntratti għall-interess tal-flus konklużi bil-miktub bejn wieħed jew aktar operaturi ekonomiċi u li għandhom bħala objettiv tagħhom l-esekuzzjoni tax-xogħlijiet, il-provvista tal-prodotti jew il-disposizzjoni tas-servizzi fi ħdan it-tifsira ta’ din id-Direttiva.” |
6 |
L-imsemmija direttiva, fl-Artikolu 1(8) tagħha tipprovdi: “It-termini “kuntrattur”, “fornitur” u “min jipprovdi s-servizz” jfissru kull persuna naturali jew legali jew entità pubblika jew grupp ta’ dawk il-persuni u/jew korpi li joffru fuq is-suq, rispettivament, l-esekuzzjoni ta’ xogħlijiet u/jew xi xogħol, prodotti, jew servizzi. It-terminu “operatur ekonomiku” se jkopri ugwalment il-kunċetti tal-kuntrattur, tal-fornitur u ta’ min jipprovdi s-servizz. Huwa wżat biss fl-interess tas-sempliċità. […]” |
7 |
L-Artikolu 1(9) jiddefinixxi b’mod iddettaljat l-entitajiet li huma meqjusa bħala awtoritajiet kontraenti u li għandhom, matul il-konklużjoni ta’ kuntratt b’titolu oneruż ma’ operatur ekonomiku, jibdew proċedura ta’ għoti ta’ kuntratt skont ir-regoli tad-Direttiva 2004/18. |
8 |
L-Artikolu 7 tad-Direttiva 2004/18, intitolat “Limiti massimi għal kuntratti pubbliċi”, jistabbilixxi l-livelli tal-valuri meqjusa li minnhom, l-għoti ta’ kuntratt għandu jsir skont ir-regoli ta’ din id-direttiva. Dawn il-livelli jinbidlu b’intervalli regolari permezz ta’ regolamenti tal-Kummissjoni u jiġu aġġustati għaċ-ċirkustanzi ekonomiċi. Fid-data li fiha seħħew il-fatti prinċipali, il-livell li kien jikkonċerna l-kuntratti għal servizzi mogħtija minn awtoritajiet kontraenti li ma humiex awtoritajiet governattivi ċentrali kien stabbilit għal EUR 193 000 permezz tar-Regolament tal-Kummissjoni (KE) Nru 1177/2009, tat-30 ta’ Novembru 2009 (ĠU L 314, p. 64). |
9 |
L-Artikolu 20 tad-Direttiva 2004/18, li jinsab fit-Titolu II tagħha, fil-Kapitolu III, intitolat “Arranġamenti għal kuntratti ta’ servizz pubbliku”, jipprovdi: “Kuntratti li għandhom bħala l-oġġettiv tagħhom servizzi elenkati fl-Anness II A għandhom jiġu mogħtija skond l-Artikoli 23 sa 55.” |
10 |
Skont l-Artikolu 21 tal-imsemmija direttiva, li jagħmel parti mill-istess Kapitolu III tagħha: “Kuntratti li għandhom bħala l-oġġettiv tagħhom servizzi elenkati fl-Anness II B għandhom ikunu suġġetti biss għall-Artikolu 23 u l-Artikolu 35(4).” |
11 |
Fl-Anness II B tad-Direttiva 2004/18, taħt il-kategorija 17, jinsabu s-“Servi[zz]i tal-lukandi u r-restoranti”. |
L-għoti ta’ kuntratt mingħajr l-applikazzjoni tal-proċeduri stabbiliti bid-Direttiva 2004/18 – Għoti msejjaħ “in house”
12 |
Il-kundizzjonijiet ta’ tali għoti ġew stabbiliti u żviluppati bil-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, li qieset li s-sejħa għal offerti permezz ta’ proċedura skont id-Direttiva 2004/18 ma hijiex obbligatorja fl-ipoteżi fejn, fl-istess waqt, l-awtorità kontraenti teżerċita fuq persuna, ġuridikament distinta minnha, kontroll analogu għal dak li hija teżerċita fuq id-dipartimenti tagħha stess u fejn din il-persuna twettaq l-essenzjal tal-attività tagħha mal-awtorità jew l-awtoritajiet kontraenti li jikkontrollawha (ara, f’dan is-sens, is-sentenza Teckal, C‑107/98, EU:C:1999:562, punt 50). |
13 |
Il-Qorti tal-Ġustizzja qieset ukoll li l-parteċipazzjoni, għalkemm żgħira, ta’ impriża privata fil-kapital ta’ kumpannija li fiha tipparteċipa wkoll l-awtorità kontraenti inkwistjoni teskludi, fi kwalunkwe każ, li din l-awtorità kontraenti tkun tista’ teżerċita fuq din il-kumpannija kontroll analogu għal dak li hija teżerċita fuq id-dipartimenti tagħa stess, peress li kull investiment ta’ kapital privat f’impriża jsegwi kunsiderazzjonijiet proprji għall-interessi privati u jħaddan għanijiet ta’ natura differenti minn dawk li huma ta’ interess pubbliku (ara s-sentenza Stadt Halle u RPL Lochau, C‑26/03, EU:C:2005:5, punti 49 u 50). |
Id-dritt Portugiż
14 |
Id-Direttiva 2004/18 ġiet trasposta fl-ordinament ġuridiku Portugiż permezz tal-Kodiċi tal-Kuntratti Pubbliċi, approvat bid-Digriet Liġi Nru 18/2008, tad-29 ta’ Jannar 2008, kif emendat u ppubblikat mill-ġdid fl-Anness tad-Digriet Liġi Nru 287/2009, tat-2 ta’ Ottubru 2009 (Diário da República, l-ewwel serje, Nru 192, tat-2 ta’ Ottubru 2009, iktar ’il quddiem il-“Kodiċi tal-Kuntratti Pubbliċi”). |
15 |
B’applikazzjoni tal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja kif imfakkra fiż-żewġ punti 12 u 13 tas-sentenza preżenti, l-Artikolu 5(2) tal-Kodiċi tal-Kuntratti Pubbliċi huwa fformulat kif ġej: “Il-Parti II ta’ dan il-Kodiċi ma għandu japplika lanqas għall-għoti ta’ kuntratti, irrispettivament mis-suġġett tagħhom, mill-awtoritajiet kontraenti ma’ entità, jekk:
|
Il-kawża prinċipali u d-domandi preliminari
16 |
Fis-27 ta’ Lulju 2011, is-CHS, li huwa sptar pubbliku, ikkonkluda flimkien mas-SUCH kuntratt dwar il-provvista, minn dan tal-aħħar, ta’ ikliet lill-pazjenti u lill-persunal tas-CHS (iktar ’il quddiem il-“Protokoll tal-2011”). Dan il-protokoll jikkonċerna kuntratt għal servizzi mogħti direttament lis-SUCH, mingħajr l-applikazzjoni tal-proċeduri ta’ għoti previsti bid-Direttiva 2004/18, b’teħid inkunsiderazzjoni, skont il-partijiet kontraenti, tar-relazzjoni “in house” eżistenti bejnu u l-isptarijiet pubbliċi, li huma fost il-membri tiegħu, u intiż li jissodisfa l-bżonnijiet ta’ dawn tal-aħħar permezz ta’ mezzi interni. |
17 |
Il-Protokoll tal-2011 jirrigwarda l-perijodu ta’ mill-10 ta’ Awwissu 2011 sad-9 ta’ Awwissu 2016 u dan jiġġedded. L-ammont annwali tiegħu huwa ta’ EUR 1 295 289 fuq total ta’ EUR 6 476 445 għall-ħames snin tat-tul tal-kuntratt. |
18 |
Kif jirriżulta mill-proċess imqiegħed għad-dispożizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja, is-SUCH inħoloq permezz tad-Digriet Liġi Nru 46/668, tal-24 ta’ Novembru 1965. L-istatuti tiegħu ġew approvati f’Ottubru 2010 mis-Segretarju tal-Istat għas-Saħħa. Skont l-Artikolu 2 ta’ dawn l-istatuti, is-SUCH huwa assoċjazzjoni mingħajr skop ta’ lukru li għandha l-għan li twettaq missjoni ta’ servizz pubbliku. Dan huwa strument li jippermetti li jissodisfa, b’mod intern, il-bżonnijiet tal-membri tiegħu u, għal dan l-għan, dan huwa obbligat li jieħu r-responsabbiltà tal-inizjattivi li jistgħu jtejbu l-kapaċità u l-effikaċja tal-funzjonament ta’ dawn tal-aħħar billi jippermetti l-ekonomija fil-kobor u, għaldaqstant, li jikkontribwixxi għas-sostenibbiltà tas-sistema finanzjarja tas-servizz nazzjonali ta’ sigurtà soċjali. |
19 |
Skont l-Artikolu 7 tal-istatuti tas-SUCH, jistgħu jkunu membri ta’ dan tal-aħħar entitajiet li jaqgħu kemm taħt is-settur pubbliku kif ukoll taħt is-settur soċjali, jiġifieri istituzzjonijiet ta’ solidarjetà soċjali mingħajr skop ta’ lukru, inklużi d-dipartimenti u l-istituzzjonijiet tal-Ministeru għas-Saħħa kif ukoll ta’ ministeri oħra. Barra minn hekk, is-SUCH għandu jiżgura li l-maġġoranza tad-drittijiet tal‑vot fl-Assemblea Ġenerali jkunu jinsabu għand il-membri pubbliċi li huma suġġetti għas-setgħat ta’ direzzjoni, ta’ superviżjoni u ta’ tutela tal-membru tal-gvern inkarigat mill-qasam tas-saħħa. |
20 |
L-Artikolu 5 tal-istatuti tas-SUCH barra minn hekk jipprevedi li dan tal-aħħar jista’ wkoll, fil-kuntest ta’ sistema ta’ kompetizzjoni u ta’ suq, jipprovdi servizzi lil entitajiet pubbliċi li ma humiex membri tiegħu jew lil entitajiet privati, nazzjonali jew barranin, peress li dan ma jikkawżax preġudizzju lill-interessi tal-membri tiegħu u huwa ta’ vantaġġ għal dawn tal-aħħar u għas-SUCH kemm fuq il-livell ekonomiku kif ukoll fil-qasam tal-valorizzazzjoni teknoloġika. Il-provvista ta’ tali servizzi għandha, madankollu, tkun ta’ natura anċillari fil-kuntest tal-attività tas-SUCH u ma għandhiex tirrappreżenta volum ta’ fatturat ta’ iktar minn 20 % tad-dħul mill-bejgħ annwali globali tagħha tas-sena preċedenti. |
21 |
Fid-data tal-konklużjoni tal-Protokoll tal-2011, is-SUCH kellu 88 membru, fosthom 23 istituzzjoni privata ta’ solidarjetà soċjali, kollha mingħajr skop ta’ lukru, li minnhom 20 huma istituzzjonijiet tal-karità (“Misericórdias”). |
22 |
Eurest, kumpannija attiva fis-settur tal-provvista ta’ servizzi bħal dawk li jirrigwarda l-Protokoll tal-2011, ippreżentat azzjoni intiża għall-annullament tiegħu quddiem it-Tribunal Administrativo e Fiscal de Almada. Permezz ta’ deċiżjoni tat-30 ta’ Jannar 2012, din il-qorti ddikjarat il-Protokoll tal-2011 null, minħabba l-fatt li, bejn is-CHS u s-SUCH ma teżisti ebda relazzjoni ta’ kontroll li tista’ tiġġustifika l-għoti tal-kuntratt inkwistjoni permezz ta’ għoti dirett. |
23 |
F’dan ir-rigward, din il-qorti bbażat ruħha fuq sentenza tat-Tribunal de Contas (Qorti tal-Awdituri), li ddeċidiet li, minkejja l-emendi fl-istatuti tas-SUCH, in-numru ta’ membri mhux pubbliċi ta’ dan tal-aħħar, l-awtonomija wiesgħa tiegħu u l-indipendenza tiegħu mill-awtoritajiet pubbliċi, id-dinamika konkreta tal-funzjonament tal-Bord tal-Amministrazzjoni tiegħu u l-fatt li dan huwa impriża ta’ daqs u ta’ kumplessità notevoli, ma kinux jippermettu li jitqies li l-kundizzjonijiet imsemmija fl-Artikolu 5(2) tal-Kodiċi tal-Kuntratti Pubbliċi kienu ssodisfatti. Din is-sentenza ġiet ikkonfermata minn sentenza, f’seduta plenarja, tat-Tribunal de Contas tat-3 ta’ Lulju 2012. |
24 |
Is-CHS u s-SUCH appellaw id-deċiżjoni tat-Tribunal Administrativo e Fiscal de Almada quddiem it-Tribunal Central Administrativo do Sul, li, permezz ta’ sentenza tas-26 ta’ April 2012, ċaħad dan l-appell u kkonferma d-deċiżjoni kkontestata, billi bbaża ruħu fuq il-motivazzjoni segwita mit-Tribunal de Contas fis-sentenza tiegħu msemmija iktar ’il fuq. Wara din iċ-ċaħda, is-CHS u s-SUCH ippreżentaw rikors għal reviżjoni quddiem is-Supremo Tribunal Administrativo, billi tennew l-argumentazzjoni tagħhom dwar l-eżistenza ta’ relazzjoni interna bejn is-SUCH u l-isptarijiet pubbliċi, li huma l-membri ta’ maġġoranza tiegħu. |
25 |
Is-Supremo Tribunal Administrativo tirrileva li sptar pubbliku, bħalma huwa s-CHS, fil-kwalità tiegħu ta’ persuna ġuridika rregolata mid-dritt pubbliku, hija awtorità kontraenti u li l-kuntratt konkluż b’titolu oneruż mas-SUCH, entità distinta mill-awtorità kontraenti, jikkostitwixxi kuntratt pubbliku għal servizzi fis-sens tal-Artikolu 1(2)(a) tad-Direttiva 2004/18. Għall-finijiet li jiġi vverifikat jekk dan il-kuntratt setax jiġi mogħti b’mod dirett, il-qorti tar-rinviju tirrileva li l-“kontroll analogu”, meħtieġ għal dan l-għan mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, jista’ jiġi eżerċitat fuq il-persuna li tingħata l-kuntratt flimkien ma’ diversi awtoritajiet kontraenti u li dan il-kontroll jinvolvi setgħa effettiva ta’ intervent tal-awtorità jew tal-awtoritajiet kontraenti mhux biss fuq id-deċiżjonijiet strateġiċi tal-persuna li tingħata l-kuntratt iżda wkoll fuq il-ġestjoni ordinarja tagħha. |
26 |
Madankollu, il-qorti tar-rinviju tenfasizza li n-natura ġuridika partikolari tas-SUCH, b’teħid inkunsiderazzjoni tal-fatt li dan tal-aħħar jinkludi wkoll istituzzjonijiet privati ta’ solidarjetà soċjali fost il-membri tiegħu, tqajjem kwistjonijiet ġodda fir-rigward tal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja li tirriżulta mis-sentenza Stadt Halle u RPL Lochau (EU:C:2005:5). Għaldaqstant hija tistaqsi jekk din il-ġurisprudenza tippresupponix li l-impriża privata li tipparteċipa fil-kapital ta’ kumpannija li fiha tipparteċipa wkoll l-awtorità kontraenti għandha neċessarjament ikollha skop ta’ lukru. |
27 |
Il-qorti tar-rinviju tistaqsi wkoll, fid-dawl tal-kritiki fformulati mit-Tribunal de Contas, jekk il-kundizzjoni li tirrigwarda l-“kontroll analogu” hijiex issodisfatta f’dan il-każ b’teħid inkunsiderazzjoni tan-numru ta’ membri mhux pubbliċi tas-SUCH, tan-natura tat-tutela eżerċitata fuq dan tal-aħħar mill-awtoritajiet kontraenti li huma membri tiegħu kif ukoll mill-awtoritajiet pubbliċi, tad-daqs tiegħu u tal-kumplessità tal-funzjonament tiegħu, kif ukoll tal-possibbiltà eventwali li huwa għandu sabiex jaġixxi b’mod awtonomu fir-rigward tal-awtoritajiet pubbliċi. |
28 |
Fir-rigward tat-tieni kundizzjoni stabbilita mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, jiġifieri l-ħtieġa li l-entità inkwistjoni twettaq l-essenzjal tal-attività tagħha mal-awtorità jew l-awtoritajiet kontraenti li jikkontrollawha, il-qorti tar-rinviju tirrileva li, skont din il-ġurisprudenza, il-persuna li tingħata l-kuntratt għandha taġixxi bħala operatur li jiddedika ruħu b’mod esklużiv, jew kważi b’mod esklużiv, għall-issodisfar tal-bżonnijiet tal-awtorità jew l-awtoritajiet kontraenti u li kull attività oħra għandha tkun marġinali. Għalhekk hija tistaqsi jekk il-kundizzjoni tkunx issodisfatta jekk entità bħalma huwa s-SUCH ikollha l-possibbiltà li tipprovdi servizzi, fil-kuntest ta’ sistema ta’ kompetizzjoni, lil entitajiet terzi sa 20 % tad-dħul mill-bejgħ annwali globali tagħha tas-sena preċedenti. |
29 |
Fid-dawl ta’ dawn il-kunsiderazzjonijiet u b’teħid inkunsiderazzjoni tal-fatt li hija msejħa tagħti deċiżjoni fl-aħħar istanza, is-Supremo Tribunal Administrativo ddeċidiet li tissospendi l-proċeduri u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari li ġejjin:
|
Fuq id-domandi preliminari
Osservazzjoni preliminari
30 |
Għandu jiġi rrilevat, preliminarjament, li, skont il-Kapitolu III tat-Titolu II tad-Direttiva 2004/18, l-applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet tagħha tvarja skont il-kategorija ta’ servizzi inkwistjoni. Skont l-informazzjoni li tinsab fil-proċess imqiegħed għad-dispożizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja jidher li s-servizzi li l-Protokoll tal-2011 jirrigwarda jaqgħu taħt l-Anness II B ta’ din id-direttiva. |
31 |
Tali evalwazzjoni taqa’, madankollu, taħt il-ġurisdizzjoni tal-qorti tar-rinviju abbażi tal-elementi fattwali tal-kawża li hija tinsab adita biha u, fi kwalunkwe każ, hija la tista’ tinfluwenza l-applikazzjoni tad-Direttiva 2004/18 bħala tali u lanqas ma tista’ tinfluwenza l-applikazzjoni tal-eċċezzjoni li tikkonċerna t-tranżazzjonijiet “in house” meta l-kundizzjonijiet previsti f’dan ir-rigward mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja jiġu ssodisfatti. |
Fuq l-ewwel domanda
32 |
Permezz ta’ din id-domanda, il-qorti tar-rinviju essenzjalment tistaqsi jekk il-kundizzjoni li tirrigwarda l-“kontroll analogu”, stabbilita bil-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja sabiex l-għoti ta’ kuntratt pubbliku jkun jista’ jitqies bħala operazzjoni “in house” u sabiex dan ikun għalhekk jista’ jingħata b’mod dirett, mingħajr ma ssir applikazzjoni tad-Direttiva 2004/18, tiġix issodisfatta meta l-persuna li tingħata l-kuntratt tkun assoċjazzjoni ta’ utilità pubblika mingħajr skop ta’ lukru li, skont l-istatuti tagħha, jista’ jkollha bħala membri mhux biss entitajiet tas-settur pubbliku, iżda wkoll istituzzjonijiet privati ta’ solidarjetà soċjali li jeżerċitaw attivitajiet mingħajr skop ta’ lukru u li, fid-data tal-għoti tas-suq, dawn tal-aħħar kienu jikkostitwixxu parti importanti, għalkemm minoranza, tan-numru ta’ membri tal-assoċjazzjoni li tingħata l-kuntratt. |
33 |
F’dan ir-rigward, qabelxejn għandu jitfakkar li l-fatt li l-persuna li tingħata l-kuntratt tkun ikkostitwita fil-forma ġuridika ta’ assoċjazzjoni rregolata mid-dritt privat u li hija mingħajr skop ta’ lukru ma huwiex rilevanti għall-finijiet tal-applikazzjoni tar-regoli tad-dritt tal-Unjoni fil-qasam tal-kuntratti pubbliċi u, konsegwentement, tal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja dwar l-eċċezzjoni li tikkonċerna l-operazzjonijiet “in house”. Fil-fatt, tali ċirkustanza ma teskludix li l-entità li tingħata l-kuntratt tkun tista’ teżerċita attività ekonomika (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi Sea, C‑573/07, EU:C:2009:532, punt 41, u CoNISMa, C‑305/08, EU:C:2009:807, punt 45). |
34 |
Hemm lok li jiġi rrilevat, sussegwentement, li l-kwistjoni li tqum essenzjalment f’dan il-każ hija dik li wieħed isir jaf jekk il-ġurisprudenza li rriżultat mis-sentenza Stadt Halle u RPL Lochau (EU:C:2005:5) tapplikax, peress li s-SUCH ma huwiex ikkostitwit fil-forma ta’ kumpannija u għaldaqstant ma għandux kapital azzjonarju u li l-membri ta’ dan tal-aħħar li jaqgħu taħt is-settur soċjali ma humiex impriżi skont il-kliem użat fl-imsemmija sentenza. |
35 |
F’dan ir-rigward għandu jiġi enfasizzat li l-eċċezzjoni li tikkonċerna l-għoti “in house” hija bbażata fuq l-approċċ li, f’tali każijiet, l-awtorità pubblika kontraenti tista’ titqies bħala li tagħmel użu mill-mezzi tagħha stess sabiex twettaq il-kompiti tagħha ta’ interess pubbliku. |
36 |
Waħda mir-raġunijiet li wasslu lill-Qorti tal-Ġustizzja għall-konklużjonijiet stabbiliti fis-sentenza Stadt Halle u RPL Lochau (EU:C:2005:5) kienet ibbażata mhux fuq il-forma ġuridika tal-entitajiet privati li jagħmlu parti mill-entità li ngħatat il-kuntratt u lanqas fuq l-għan kummerċjali ta’ dawn tal-aħħar, iżda fuq il-fatt li dawn l-entitajiet privati jsegwu kunsiderazzjonijiet proprji għall-interessi privati tagħhom, li kienu ta’ natura differenti minn dik tal-għanijiet ta’ interess pubbliku segwiti mill-awtorità kontraenti. Għal din ir-raġuni, din tal-aħħar ma setgħetx teżerċita fuq dak li ngħata l-kuntratt kontroll analogu għal dak li hija kienet teżerċita fuq id-dipartimenti tagħha stess (ara, f’dan is-sens, is-sentenza Stadt Halle u RPL Lochau, EU:C:2005:5, punti 49 u 50). |
37 |
Fid-dawl taċ-ċirkustanza, imqajma mill-qorti tar-rinviju, li s-SUCH hija assoċjazzjoni mingħajr skop ta’ lukru u l-membri privati, li kienu jagħmlu parti minn dik l-assoċjazzjoni fil-mument tal-għoti tal-kuntratt inwistjoni fil-kawża prinċipali, kienu istituzzjonijiet privati ta’ solidarjetà soċjali, kollha kemm huma wkoll mingħajr skop ta’ lukru, għandu jiġi rrilevat li l-fatt li l-Qorti tal-Ġustizzja, fis-sentenza Stadt Halle et RPL Lochau (EU:C:2005:5), għamlet riferiment għal kunċetti bħalma huma dawk ta’ “impriża” u ta’ “kapital azzjonarju” huwa dovut għaċ-ċirkustanzi konkreti tal-kawża li wasslet għal dik is-sentenza u ma jfissirx li l-Qorti tal-Ġustizzja riedet tillimita l-konklużjonijiet tagħha biss għall-każijiet tal-parteċipazzjoni, fl-entità li tingħata l-kuntratt, ta’ impriżi kummerċjali bi skop ta’ lukru. |
38 |
Raġuni oħra li wasslet lill-Qorti tal-Ġustizzja għall-konklużjonijiet adottati fis-sentenza Stadt Halle u RPL Lochau (EU:C:2005:5) hija li l-għoti dirett ta’ kuntratt jagħti lill-entità privata preżenti fi ħdan l-entità li tingħata l-kuntratt vantaġġ fuq il-kompetituri tagħha (ara, f’dan is-sens, is-sentenza Stadt Halle u RPL Lochau, EU:C:2005:5, punt 51). |
39 |
Fil-kawża prinċipali, il-membri privati tas-SUCH għandhom interessi u għanijiet li, minkejja li jkunu pożittivi minn perspettiva soċjali, huma ta’ natura differenti minn dik tal-għanijiet ta’ interess pubbliku segwiti mill-awtoritajiet kontraenti li fl-istess waqt huma membri tas-SUCH. |
40 |
Barra minn hekk, hekk kif l-Avukat Ġenerali rrileva fil-punt 37 tal-konklużjonijiet tiegħu, ma huwiex eskluż li l-membri privati tas-SUCH, minkejja l-istatus tagħhom ta’ istituzzjonijiet ta’ solidarjetà soċjali li jeżerċitaw attivitajiet mingħajr skop ta’ lukru, jistgħu jeżerċitaw attività ekonomika f’kompetizzjoni ma’ operaturi ekonomiċi oħrajn. Konsegwentement, l-għoti dirett ta’ kuntratt lis-SUCH ikun jista’ jagħti lill-membri privati ta’ dan tal-aħħar vantaġġ kompetittiv. |
41 |
Għalhekk, il-kunsiderazzjonijiet li wasslu lill-Qorti tal-Ġustizzja għall-adozzjoni tal-konklużjonijiet esposti fil-punti 36 u 38 tas-sentenza preżenti wkoll huma validi f’ċirkustanzi bħalma huma dawk tal-kawża prinċipali. |
42 |
Iċ-ċirkustanza li l-parteċipazzjoni ta’ membri privati fl-entità li ngħatat il-kuntratt hija biss waħda minoritarja ma tistax tikkontesta dawn il-konklużjonijiet (ara, f’dan is-sens, is-sentenza Stadt Halle u RPL Lochau, EU:C:2005:5, punt 49). |
43 |
Fl-aħħar nett għandu jiġi rrilevat li l-fatt li, skont l-istatuti tiegħu, is-SUCH kellu biss il-fakultà li jilqa’ fost il-membri tiegħu lil entitajiet privati ma huwiex, bħala prinċipju, rilevanti. L-element rilevanti f’dan il-każ huwa li, matul l-għoti tal-kuntratt inkwistjoni fil-kawża prinċipali, is-SUCH kien effettivament magħmul mhux biss minn membri pubbliċi, iżda wkoll minn entitajiet tas-settur privat. |
44 |
Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, ir-risposta għall-ewwel domanda għandha tkun li, meta l-persuna li tingħata kuntratt pubbliku tkun assoċjazzjoni ta’ utilità pubblika mingħajr skop ta’ lukru li, waqt l-għoti ta’ dan il-kuntratt, kellha fost il-membri tagħha mhux biss entitajiet tas-settur pubbliku, iżda wkoll istituzzjonijiet privati ta’ solidarjetà soċjali li jeżerċitaw attivitajiet mingħajr skop ta’ lukru, il-kundizzjoni li tirrigwarda l-“kontroll analogu”, stabbilita bil-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja sabiex l-għoti ta’ kuntratt pubbliku jkun jista’ jitqies bħala operazzjoni “in house”, ma tkunx issodisfatta, b’mod li d-Direttiva 2004/18 tkun applikabbli. |
Fuq it-tieni sas-sitt domandi
45 |
Fid-dawl tar-risposta mogħtija għall-ewwel domanda preliminari, ma hemmx lok li tingħata risposta għad-domandi l-oħra magħmula. |
Fuq l-ispejjeż
46 |
Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija din il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura. |
Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (Il-Ħames Awla) taqta’ u tiddeċiedi: |
Meta l-entità li tingħata kuntratt pubbliku tkun assoċjazzjoni ta’ utilità pubblika mingħajr skop ta’ lukru li, waqt l-għoti ta’ dan il-kuntratt, kellha fost il-membri tagħha mhux biss entitajiet tas-settur pubbliku, iżda wkoll istituzzjonijiet privati ta’ solidarjetà soċjali li jeżerċitaw attivitajiet mingħajr skop ta’ lukru, il-kundizzjoni li tirrigwarda l-“kontroll analogu”, stabbilita bil-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja sabiex l-għoti ta’ kuntratt pubbliku jkun jista’ jitqies bħala operazzjoni “in house”, ma tkunx issodisfatta, b’mod li d-Direttiva 2004/18 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tal-31 ta’ Marzu 2004, fuq kordinazzjoni ta’ proċeduri għall-għoti ta’ kuntratti għal xogħlijiet pubbliċi, kuntratti għal provvisti pubbliċi u kuntratti għal servizzi pubbliċi [kuntratti pubbliċi għal xogħlijiet, għal provvisti u għal servizzi], tkun applikabbli. |
Firem |
( *1 ) Lingwa tal-kawża: il-Portugiż.