1.

F’din il-kawża l-Bundesvergabeamt qiegħed jagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja sensiela wiesgħa ħafna ta’ domandi dwar l-interpretazzjoni ta’ diversi dispożizzjonijiet tad-dritt Komunitarju li jirrigwardaw il-kuntratti pubbliċi. Dawn id-domandi huma essenzjalment intiżi sabiex isir magħruf kif għandu jiġi interpretat il-kunċett ta’ “għoti ta’ kuntratti” fil-kuntest tal-leġiżlazzjoni dwar l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi. B’mod partikolari għandu jiġi ċċarat taħt liema kundizzjonijiet bidla ta’ kuntratt eżistenti għandha tiġi kkunsidrata bħala għoti ġdid ta’ kuntratt pubbliku għal servizzi, bil-konsegwenza li, f’dan il-każ, l-ewwel nett għandu jkun hemm proċedura għall-għoti u li l-impriżi li ma jintgħażlux jibbenefikaw minn protezzjoni legali.

2.

Din it-talba għal deċiżjoni preliminari hija bbażata fuq kontroversja qalila dwar il-provvista ta’ servizzi ta’ aġenzija tal-istampa għall-awtortiajiet Federali Awstrijaċi, li fiha l-Pressetext Nachrichtenagentur — offerent relattivament ġdid fis-suq Awstrijak — fetħet kawża kontra relazzjonijiet kuntrattwali li kienu tradizzjonalment jeżistu bejn ir-Repubblika tal-Awstrija u l-aġenzija — li ilha żmien topera fis-suq — Austria Presse Agentur u li kienu s-suġġett ta’ emendi fis-snin 2000, 2001 u 2005.

3.

Il-kuntest ġuridiku Komunitarju tal-kawża inkwistjoni huwa stabbilit minn żewġ direttivi fil-qasam tad-dritt dwar l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi, jiġifieri

4.

Fost id-dispożizzjonijiet ġenerali fit-Titolu 1 tad-Direttiva 92/50, l-Artikolu 1(f) jipprovdi dan il-kunċett:

“[għall-iskopijiet ta’ din id-Direttiva] proċeduri negozjati għandhom ifissru dawk il-proċeduri nazzjonali li permezz tagħhom awtoritajiet jikkonsultaw lil dawk li jipprovdu servizz bl-għażla tagħhom u jinnegozjaw il-kondizzjonijiet tal-kuntratt ma’ wieħed jew iktar minnhom.”

5.

L-Artikolu 3 tad-Direttiva 92/50, li jinsab ukoll fit-Titolu I tagħha, jipprovdi:

“1.   Fl-għoti ta’ kuntratti tas-servizz pubbliku [kuntratti pubbliċi għal servizzi] jew fl-organizzazzjoni ta’ kuntesti tad-disinn, l-awtoritajiet kontraenti għandhom japplikaw proċeduri adattati għad-dispożizzjonijiet ta’ din id-Direttiva.

2.   L-awtoritajiet kontraenti għandhom jassiguraw li ma jkun hemm ebda diskriminazzjoni bejn persuni li jipprovdu servizz differenti.

[…]”.

6.

Fit-titolu II tad-Direttiva 92/50 hemm, taħt l-intestatura “Applikazzjoni f’żewġ stadji” l-Artikoli 8 sa 10, li jipprovdu dan li ġej:

“Artikolu 8

Kuntratti li għandhom bħala l-objettiv tagħhom servizzi elenkati fl-Anness IA għandhom jingħataw skond id-dispożizzjonijiet tat-Titoli III sa VI.

Artikolu 9

Kuntratti li għandhom bħala l-objettiv tagħhom servizzi elenkati fl-Anness IB għandhom jingħataw skond l-Artikoli 14 u 16

Artikolu 10

Kuntratti li għandhom bħala l-objettiv tagħhom servizzi elenkati kemm fl-Anness IA kif ukoll fl-Anness IB għandhom jingħataw skond id-dispożizzjonijiet tat-Titoli III sa VI meta l-valur tas-servizzi elenkati fl-Anness IA huwa ikbar mill-valur tas-servizzi elenkati fl-Anness IB. Meta dan m’huwiex il-każ, għandhom jingħataw skond l-Artikoli 14 u 16”.

7.

It-titolu III tad-Direttiva 92/50 huwa intitolat “L-għażla ta’ proċeduri ta’ għoti u regoli li jirregolaw kuntesti tad-disinn”. Dan it-titolu jinkludi l-Artikolu 11(3) li jipprovdi:

“L-awtoritajiet kontraenti jistgħu jagħtu kuntratti tas-servizz pubbliku [kuntratti pubbliċi għal servizzi] bi proċedura negozjata, mingħajr pubblikazzjoni minn qabel ta’ notifika ta’ kuntratt fil-każijiet li ġejjin:

[…]

[…]”.

8.

L-Artikolu 31(3) tad-Direttiva 92/50, li jinsab fit-Titolu IV tagħha, jipprovdi li:

“Jekk, għal kwalunkwe raġuni valida, il-formitur [fornitur] tas-servizz ma jkunx jista’, jipprovdi r-referenzi mitluba mill-awtorità kontraenti, huwa jista[’] jipprova l-qagħda ekonomika u finanzjarja tiegħu bi kwalunkwe dokument ieħor li l-awtorità kontraenti tikkonsidra approprjat.”

9.

Fl-Artikolu 1 tad-Direttiva 89/665 jipprovdi dan li ġej:

“1.   L-Istati Membri għandhom jieħdu l-miżuri neċessarji biex jiżguraw li, fir-rigward ta’ proċeduri ta’ għoti ta’ kuntratti li jaqgħu fl-iskop tad-Direttivi 71/305/KEE, 77/62/KEE u 92/50/KEE, id-deċiżjonijiet meħuda mill-awtoritajiet kuntrattwali jistgħu jiġu riveduti effettivament, u b’mod partikolari, malajr kemm jista’ jkun skond il-kondizzjonijiet stabbiliti fl-Artikoli li ġejjin, u, b’mod partikolari, l-Artikolu 2(7) fuq il-bażi li dawn id-deċiżjonijiet kisru l-liġi tal-Komunità fil-qasam ta’ l-akkwist pubbliku jew tar-regoli nazzjonali li jimplimentaw dik il-liġi.

2.   L-Istati Membri għandhom jiżguraw li ma jkun hemm ebda diskriminazzjoni bejn intrapriżi li jallegaw ħsara fil-kuntest tal-proċedura għall-għoti ta’ kuntratt bħala riżultat tad-distinzjoni magħmula b’din id-Direttiva bejn regoli nazzjonali li jimplimentaw il-liġi tal-Komunità u regoli nazzjonali oħrajn.

3.   L-Istati Membri għandhom jiżguraw li l-proċeduri ta’ reviżjoni huma disponibbli, taħt regoli dettaljati li l-Istati Membri jistgħu jistabbilixxu, ta’ l-anqas għal kull persuna li jkollha jew kellha interess li takkwista kuntratt partikolari ta’ provvista pubblika jew xogħlijiet pubbliċi u li tkun sofriet ħsara jew qiegħda f’riskju li ssofri ħsara minn ksur allegat. B’mod partikolari, l-Istati Membri jistgħu jeħtieġu li persuna li tfittex reviżjoni għandha tkun qabel innotifikat lill-awtorità kuntrattwali bil-ksur allegat u bl-intenzjoni tagħha li tfittex reviżjoni”.

10.

L-Artikolu 2 tad-Direttiva 89/665 jistabbilixxi li:

“1.   L-Istati Membri għandhom jiżguraw li l-miżuri meħuda li jikkonċernaw il-proċeduri ta’ reviżjoni speċifikati fl-Artikolu 1 jinkludi dispożizzjoni għall-poteri biex:

[…]

2.   Il-poteri speċifikati fil-paragrafu 1 jistgħu jingħataw lil korpi separati responsabbli għal aspetti differenti tal-proċedura tar-reviżjoni.

[…]

5.   L-Istati Membri jistgħu jipprovdu illi meta jintalbu danni fuq il-bażi li deċiżjoni kienet ittieħdet illegalment, id-deċiżjoni kontestata għandha l-ewwel tiġi mwarrba mill-korp li jkollu l-poteri meħtieġa.

[…]”.

11.

Fost id-dispożizzjonijiet tad-dritt Awstrijak għandu jiġi enfasizzat l-Artikolu 331 tal-Bundesvergabegesetzes (liġi fuq l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi), fil-verżjoni tiegħu li daħlet fis-seħħ fl-1 ta’ Frar 2006 ( 5 ) (iktar ’il quddiem il-“BVergG 2006”) li huwa l-bażi legali għall-proċedura dikjaratorja quddiem il-Bundesvergabeamt u li jipprovdi dan li ġej:

“1.   Imprenditur li kellu interess li jikseb il-konklużjoni ta’ kuntratt li jaqa’ taħt il-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din il-liġi federali jista’, safejn il-ksur tad-dritt invokat ikun ikkawżalu dannu, jitlob li jiġi ddikjarat li

[…]

12.

Skont l-Artikolu 332(2) u (3) tal-BVergG 2006, id-dritt għal dikjarazzjoni, stabbilit fl-Artikolu 331 tal-BVergG 2006, jintemm mhux iktar tard minn sitt xhur wara li jkun sar l-għoti.

13.

Mill-Artikolu 132(3) tal-BVergG 2006 jirriżulta li talba skont l-Artikolu 331(1)(4) ta’ din il-liġi, jekk tintlaqa’, għandha twassal, fil-mument meta d-dikjarazzjoni tkun għaddiet inġudikat, għan-nullità tar-relazzjoni kuntrattwali.

14.

Għandha ssir distinzjoni bejn il-proċedura ta’ dikjarazzjoni u l-azzjoni għall-ħlas tad-danni li hija ta’ kompetenza tal-qrati ċivili Awstrijaċi u mhux tal-Bundesvergabeamt. Skont l-Artikolu 341(2) tal-BVergG 2006 azzjoni għall-ħlas tad-danni hija ammissibbli biss jekk qabel tkun inbdiet b’eżitu pożittiv proċedura ta’ dikarazzjoni.

15.

Il-kawża preżenti hija bbażata fuq fatti li, abbażi tal-indikazzjonijiet mogħtija fid-deċiżjoni ta’ rinviju, jistgħu jinġabru fil-qosor b’dan il-mod.

16.

L-Austria Presse Agentur (iktar ’il quddiem l-“APA”) twaqqfet ( 6 ) fl-Awstrija wara t-Tieni Gwerra Dinjija taħt forma ta’ kooperattiva ( 7 ), u huma mseħbin magħha kważi l-gazzetti ta’ kuljum kollha Awstrijaċi u anki x-xandar Awstrijak ORF. Flimkien mal-kumpanniji li jiffurmaw il-grupp, l-APA hija kumpannija ewlenija fis-suq tal-aġenziji tal-istampa fl-Awstrija u tipprovdi tradizzjonalment lir-Repubblika tal-Awstrija diversi servizzi ta’ aġenzija tal-istampa.

17.

Il-Pressetext Nachrichtenagentur GmbH (iktar ’il quddiem il-“PN”) ilha topera fis-suq Awstrijak tal-aġenziji tal-istampa sa mill-1999, imma sa issa ftit għamlet stqarrijiet għall-istampa għall-uffiċċji amministrattivi Federali. Il-PN għandha wkoll numru iżgħar ta’ kollaboraturi li jaħdmu bħala ġurnalisti meta pparagunata mal-APA u l-arkivju tagħha m’huwiex kbir daqs dak tal-APA. Fl-2004 il-PN offra lir-Repubblika tal-Awstrija servizzi ta’ aġenzija tal-istampa, imma dik l-offerta ma waslitx biex jiġi konkluż kuntratt.

18.

Fl-1994, għalhekk qabel l-adeżjoni tagħha fl-Unjoni Ewropea, ir-Repubblika tal-Awstrija kienet stipulat mal-APA l-hekk imsejjaħ kuntratt qafas, li kien jistabbilixxi l-provvista bi ħlas ta’ servizzi partikolari ( 8 ). Dan il-kuntratt qafas kien essenzjalment jippermetti li l-Awtoritajiet Federali Awstrijaċi jiġu mgħarrfa b’informazzjoni attwali u jużawha (“servizz bażiku”), li jużaw informazzjoni storika u stqarrijiet għall-istampa storiċi minn database tal-APA msejħa “APA Dok” u li jużaw is-servizz ta’ testi oriġinali “OTS” tal-APA kemm għall-informazzjoni tagħhom kif ukoll sabiex ixandru l-istqarrijiet għall-istampa tagħhom stess. Id-database APA Dok fiha d-data tas-servizz bażiku mill-1 ta’ Jannar 1988 u tal-istqarrijiet OTS mill-1 ta’ Ġunju 1989.

19.

Il-kuntratt qafas kien ġie konkluż għall-perijodu indeterminat, u fih kienet ġiet miftiehma rinunzja għat-terminazzjoni li abbażi tagħha l-kuntratt ma setax jiġi tterminat qabel il-31 ta’ Diċembru 1999. Il-kuntratt qafas kien jinkludi wkoll dispożizzjonijiet dwar id-data tal-ewwel żidiet fil-prezz, l-ammont massimu ta’ kull żieda, u għall-indiċjar tal-prezzijiet abbażi tal-indiċi tal-prezzijiet ta’ konsum tal-1986, li l-valur ta’ riferiment tiegħu kien in-numru tal-indiċi kkalkulat għas-sena l-1994.

20.

F’Settembru 2000 l-APA waqqfet is-sussisdjarja tagħha — 100% proprjetà tagħha — l-APA-OTS Originaltext-Service Gmbh (iktar ’il quddiem l-“APA-OTS”). Bejn iż-żewġ kumpanniji jeżisti kuntratt ta’ esklużjoni tal-qligħ u t-telf li minnu, skont l-informazzjoni tal-APA u tal-APA-OTS, jirriżulta li l-APA-OTS hija inkorporata mil-lat finanzjarju, organizzattiv u ekonomiku mal-APA u li fl-amministrazzjoni azjendali u fin-negozju tagħha hija għandha timxi skont l-istruzzjonijiet tal-APA. Barra minn hekk l-APA-OTS hija obbligata li tittrasferixxi lill-APA l-eċċess tal-bilanċ annwali, filwaqt li, min-naħa tagħha l-APA għandha tikkumpensa kull żbilanċ eventwali fil-bilanċ tal-APA-OTS.

21.

L-APA ttrasferiet lill-APA-OTS l-attività tas-servizz tagħha ta’ testi oriġinali tal-OTS. Din il-bidla ġiet kkomunikata lir-Repubblika tal-Awstrija f’Ottubru 2000, u f’dan ir-rigward kollaboratur tal-APA bil-poter ta’ rappreżentanza żgura, fuq talba tal-Kanċellerija Federali, li l-APA wara t-trasferiment ta’ din l-attività kienet responsabbli in solidum mal-APA-OTS, u ma kien ser ikun hemm l-ebda bidla fis-“servizz komplessiv fis-seħħ”. Il-Kanċellerija Federali għalhekk tat, skont l-informazzjoni tagħha, il-kunsens tagħha biex fil-futur is-servizzi OTS jingħataw mill-ATA-OTS, u wara dan l-ħlas għal dawn is-servizzi beda jsir direttament lill-APA-OTS.

22.

Fis-sena 2001 id-dispożizzjonijiet fuq il-ħlas li kien hemm fil-kuntratt qafas tal-1994 ġew emendati permezz tal-ewwel klawżola addizzjonali. Minbarra l-konverżjoni tal-ħlas f’euro mis-Schilling Awstrijak, din il-klawżola addizzjonali kienet tipprovdi, biex jiddaħħlu l-istqarrijiet tal-awtoritajiet Federali fl-OTS għas-snin 2002, 2003 u 2004, għal ħlasijiet massimi ( 9 ), li ma setgħux jogħlew. Barra minn dan il-klawżola tal-indiċjar ġiet adattata b’riferenza għall-indiċi ġdid li ssostitwixxa dak li kien hemm fil-kuntratt qafas.

23.

F’Ottubru 2005 klawżola ġdida addizzjonali wasslet, b’effett mill-1 ta’ Jannar 2006, għal żewġ emendi ulterjuri fil-kuntratt qafas fil-verżjoni tiegħu kif emendata mill-ewwel klawżola addizzjonali: it-tnaqqis tal-ħlas għall-konsultazzjonijiet b’mezz elettroniċi żdied minn 15 % għal 25 % u l-partijiet qablu li jġeddu r-rinunzja għat-terminazzjoni sal-31 ta’ Diċembru 2008.

24.

Quddiem il-Bundesvergabeamt il-PN tinvoka protezzjoni legali kontra operazzjonijiet, li fil-fehma tagħha jmorru kontra r-regoli dwar l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi, inkonnessjoni mad-dħul fix-xena tal-APA-OTS bħala l-fornitur ta’ servizzi lir-Repubblika tal-Awstrija u kontra żewġ klawżoli addizzjonali fil-kuntratt qafas miftiehma bejn l-APA u r-Repubblika tal-Awstrija.

25.

Permezz ta’ domandi magħmulin fl-4 u fid-19 ta’ Lulju 2006, il-PN talbet lill-Bundesvergabeamt, skont l-Artikolu 331 tal-BVergG 2006, li jiġi ddikjarat li l-qsim tal-kuntratt permezz tar-ristrutturazzjoni tal-APA li sar fl-2000 kif ukoll il-klawżoli addizzjonali tal-2001 u tal-2005 għall-kuntratt qafas, li hija kkwalifikat bħala “għoti de facto”, kienu illegali; subordinatament, hija talbet li jiġi ddikjarat li l-għażla tal-proċeduri tal-għoti inkwistjoni kienet illegali ( 10 ).

26.

Fir-rigward tat-termini ta’ dekadenza tar-rikors, il-Bundesvergabeamt igħid li għalkemm l-atti kkontestati kienu jirriferu għas-snin 2000, 2001 u 2005, madankollu r-rimedju legali disponibbli fid-dritt nazzjonali kontra l-għoti illegali ta’ kuntratti ġie adottat biss wara, b’effett mill-1 ta’ Frar 2006. It-terminu stabbilit għal dan ir-rimedju legali huwa ta’ sitt xhur mid-data tal-għoti illegali. Il-Bundesvergabeamt madankollu tqis li huwa xieraq li jiġi applikat l-Artikolu 1496 tal-Allgemeines Bürgerliches Gesetzbuch (Kodiċi Ċivili-ABGB) li jgħid li t-terminu ta’ dekadenza ma jibdiex jiddekorri fil-każ li r-rimedji legali stabbiliti ma jkunux disponibbli, sakemm din l-applikazzjoni tkun kumpatibbli mad-dritt Komunitarju.

27.

B’deċiżjoni tas-7 ta’ Novembru 2006, li ngħatat fl-10 ta’ Novembru 2006 u li waslet fil-Qorti tal-Ġustizzja fit-13 ta’ Novembru 2006, il-Bundesvergabeamt issospendiet il-proċeduri quddiemha u għamlet lill-Qorti tal-Ġustizzja dawn id-domandi preliminari:

28.

Fil-proċeduri quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja l-PN, l-APA u l-APA-OTS, ir-Repubblika tal-Awstrija u l-Kummissjoni ppreżentaw kemm osservazzjonijiet bil-miktub u kif ukoll trattazzjoni orali. Min-naħa l-oħra, l-Uffiċċju tal-Presidenza tal-Kanċellerija Federali Awstrijaka, fil-kwalità tiegħu ta’ awtorità kontraenti, u l-Gvern Litwan ippreżentaw biss osservazjonijiet bil-miktub filwaqt li l-Gvern Franċiż għamel biss osservazzjonijiet orali matul is-seduta.

29.

Qabel ma nittratta fil-mertu d-domandi preliminari, hemm bżonn li jsiru xi osservazzjonijiet preliminari fil-qosor fuq l-ammissibbiltà tat-talba għal deċiżjoni preliminari.

30.

Il-Bundesvergabeamt Awstrijak huwa organu permanenti, imwaqqaf bil-liġi, li l-ġurisdizzjoni tiegħu hija obbligatorja f’kawżi li jirrigwardaw ir-regolamenti dwar l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi mal-Istat Federali bħala awtorità kontraenti ( 11 ). Huwa jiddeċiedi fi proċedura kontenzjuża abbażi tar-regoli tal-ordinament ġuridiku Federali Awstrijak. F’dan ir-rigward huwa fl-istess ħin kompetenti fl-ewwel u fl-aħħar grad ( 12 ). Il-membri tiegħu m’huma marbutin mill- ebda xorta ta’ istruzzjonijiet fl-eżerċizzju tal-funzjonijiet tagħhom u jiġu nnominati għal minn tal-anqas ħames snin, u f’parti anki għal żmien indeterminat ( 13 ).

31.

Għalhekk il-Bundesvergabeamt huwa qorti skont l-Artikolu 234 KE ( 14 ) u jista’ legalment jagħmel talbiet għal deċiżjoni preliminari lill-Qorti tal-Ġustizzja. Il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet diversi drabi f’dan is-sens ( 15 ) wara talbiet għal deċiżjonijiet preliminari magħmulin mill-Bundesvergabeamt ( 16 ).

32.

Il-kritika magħmula mill-APA u mill-APA-OTS fil-konfront tal-formulazzjoni kumplessa u diffiċli biex tinftiehem tat-talba għal deċiżjoni preliminari ma tneħħi xejn mill-fatt li d-domandi preliminari kumplessivament jistgħu jinftehmu. Mill-kjarifiki pprovduti mill-Bundesvergabeamt id-deċiżjoni tar-rinviju jirriżulta b’mod preċiż biżżejjed taħt liema kuntest fattwali u ta’ dritt jaqgħu d-domandi u għaliex il-Bundesvergabeamt jikkunsidrahom bħala determinanti sabiex tingħata deċiżjoni fil-kwistjoni fil-kawża prinċipali.

33.

B’mod partikolari mid-deċiżjoni tar-rinviju jirriżulta li din it-talba għal deċiżjoni preliminari hija intiża sabiex jiġi ddeterminat jekk fil-proċeduri nazzjonali huwiex meħtieġ li jinġiebu elementi ta’ prova ddettaljati jew inkella jekk il-kawża prinċipali tistax tiġi deċiża mingħajrhom.

34.

F’dan ir-rigward għandu jiġi osservat li hija l-qorti nazzjonali li għandha tiddeċiedi f'liema stadju tal-proċedura jeħtieġ, għal din il-qorti, li tistaqsi domanda preliminari lill-Qorti tal-Ġustizzja ( 17 ). Huwa deċiżiv li l-qorti tar-rinviju tesponi b’mod suffiċjenti l-kuntest legali li fuqu tkun ibbażata d-domanda tagħha ta’ interpretazzjoni tad-dritt Komunitarju u li hija tagħti lill-Qorti tal-Ġustizzja, anki b’mod ieħor, l-informazzjoni kollha li teħtieġ sabiex din tkun tista’ tagħti risposta utli għal dik id-domanda ( 18 ). Bil-kontra ta’ dak li jsostnu l-APA u l-APA-OTS, dan ġara fil-każ preżenti. Għaldaqstant xejn ma jipprekludi l-ammissibbiltà tat-talba għal deċiżjoni preliminari inġenerali.

35.

Madankollu hemm problema partikolari ta’ ammissibbiltà fir-rigward tas-sitt domanda preliminari, li għandha bħala suġġett l-interpretazzjoni tal-kunċetti ta’ ħsara u ta’ persuna milquta esposti, rispettivament, fl-Artikolu 1(3) u fl-Artikolu 2(1)(ċ) tad-Direttiva 89/665.

36.

Fil-kawża prinċipali, kawża istitwita abbażi tal-Artikolu 331 tal-BVergG 2006, il-Bundesvergabeamt hija kompetenti biss sabiex jikkonstata eventwali ksur tar-regoli dwar l-għoti tal-kuntratti pubbliċi, iżda mhux li jagħti kumpens għall-ħsara, ħaġa li hija rriżervat għall-qrati ċivili Awstrijaċi ( 19 ). Għaldaqstant, huwa ma jistax jagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja domandi preliminari dwar l-għoti ta’ kumpens għall-ħsara jew dwar il-kundizzjonijiet għall-għoti tiegħu ( 20 ).

37.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, is-sitt domanda preliminari hija ammissibbli biss safejn din tirrigwarda l-kundizzjonijiet tal-ammissibbiltà ta’ reviżjoni skont l-Artikolu 1(3) tad-Direttiva 89/665. Iżda s-sitt domanda hija inammisibbli safejn tirreferi għall-Artikolu 2(1)(ċ) tad-Direttiva 89/665, peress li din l-aħħar dispożizzjoni tirrigwarda direttament ir-rikonoxximent ta’ kumpens għall-ħsara.

38.

Kumplessivament it-talba għal deċiżjoni preliminari inkwistjoni hija għalhekk ammissibbli, bl-eċċezzjoni tal-parti tas-sitt domanda li tirreferi għall-Artikolu 2(1)(ċ) tad-Direttiva 89/665.

39.

Fil-mertu, it-talba pjuttost twila għal deċiżjoni preliminari hija essenzjalment intiża sabiex jiġi ċċarat taħt liema kundizzjonijiet il-bidla ta’ kuntratt eżistenti għandha tiġi kkunsidrata bħala għoti ta’ kuntratt pubbliku ta’ servizzi, bil-konsegwenza li qabel dan għandu jkun hemm proċedura għall-għoti u li l-impriżi mhux magħżula jkunu jibbenefikaw minn protezzjoni legali.

40.

Id-domanda l-oħra dwar jekk il-liġi dwar il-kuntratti pubbliċi jew regoli oħra tad-dritt Komunitarju jimponoux limiti fuq il-konklużjoni ta’ kuntratt għal żmien indeterminat, għalkemm interessanti ħafna, mhijiex is-suġġett tal-kawża preżenti. Safejn il-kuntratt qafas tal-1994 kien ġie konkluż għal żmien indeterminat qabel l-adeżjoni tal-Awstrija mal-Unjoni Ewropea ( 21 ), m’hemmx bżonn li din il-kwistjoni tiġi kkunsidrata fil-fond, l-anqas bħala kwistjoni preliminari ( 22 ).

41.

Permezz tal-ewwel tliet domandi l-Bundesvergabeamt jistaqsi taħt liema kundizzjonijiet bdil tar-relazzjonijiet kuntrattwali eżistenti bejn awtorità kontraenti u fornitur ta’ servizz għandu jiġi kkunsidrat bħala għoti ġdid ta’ kuntratt pubbliku ta’ servizzi fis-sens tad-Direttiva 92/50.

42.

Din il-problema għadha ma ġietx ittrattata b’mod eżawrjenti mill-ġurisprudenza tal-qrati Komunitarji ( 23 ).

43.

L-ewwel nett f’dak li jirrigwarda l-kuntratti għal żmien indefinit u l-kuntratti għal żmien twil jista’ jkun meħtieġ li, waqt l-eżekuzzjoni tagħhom, jsir adattament tal-kontenut tal-kuntratt jekk id-dispożizzjonijiet kuntrattwali — per eżempju minħabba tibdil mhux mistenni taċ-ċirkustanzi esterni — ma jibqgħux iktar adattati. Adattament tal-kontenut tal-kuntratt sabiex jirifletti ċ-ċirkustanzi mibdulin jista’ jikkontribwixxi biex jitwettaq aħjar l-għan tal-kuntratt.

44.

Iżda meta s-suġġett ta’ kuntratt oriġinali jkun kuntratt pubbliku, emenda suċċessiva fil-kontenut tiegħu jqajjem dejjem il-kwistjoni ta’ jekk ikunx hemm bżonn li ssir (eventwalment mill-ġdid) proċedura għall-għoti. F’dan ir-rigward ġeneralment dejjem iqum il-kunflitt bejn, minn naħa, il-preokkupazzjoni li wieħed jimxi b’mod l-iktar effikaċi possibbli fl-eżekuzzjoni tal-kuntratt, u min-naħa l-oħra, il-ħtieġa li jiġu ggarantiti opportunitajiet indaqs lill-offerenti kollha attwali u potenzjali.

45.

Bħala prinċipju m’huwiex a priori eskluż li emendi suċċessivi fil-kontenut ta’ kuntratti eżistenti jistgħu (eventwalment mil-ġdid) jissodisfaw il-kundizzjonijiet għal għoti ta’ kuntratt pubbliku, bil-konsegwenza li għandha ssir proċedura għall-għoti. Fil-fatt, skont ġurisprudenza stabbilita, il-kunċetti legali li jiddefinixxu l-kuntest ta’ applikazzjoni tad-direttivi dwar l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi għandhom jiġu interpretati f’sens estensiv ( 24 ).

46.

Fl-aħħar nett, l-interpretazzjoni tal-kunċett ta’ għoti għandha madankollu tkun konformi mal-għanijiet tad-direttiva inkwistjoni. Il-koordinazzjoni fuq livell Komunitarju tal-proċeduri għall-għoti ta’ kuntratti pubbliċi ta’ servizzi huma intiżi sabiex jiġu eliminati l-ostakoli għal-libertà li jiġu pprovduti servizzi u għalhekk sabiex jipproteġu l-interessi tal-operaturi ekonomiċi stabbiliti fi Stat Membru ( 25 ). Hemm bżonn li jiġi eskluż li l-awtoritajiet kontraenti jippreferu offerenti jew kandidati nazzjonali u li fl-għoti ta’ kuntratti jiġu ggwidati minn kunsiderazzjonijiet mhux ekonomiċi ( 26 ).

47.

B’mod konformi ma’ dan anki d-Direttiva 92/50 tippersegwi, bħala l-għan ewlieni tagħha, it-twettiq tal-libertà li jiġu pprovduti s-servizzi u l-ftuħ tas-swieq għall-kompetizzjoni mhux distorta u wiesgħa kemm jista’ jkun ( 27 ). F’dan ir-rigward huwa meħtieġ li wieħed jipproċedi b’mod trasparenti u mingħajr diskriminazjoni fl-għoti ta’ kuntratti pubbliċi biex b’dan il-mod jiġi ggarantit li l-offerenti potenzjali ta’ servizzi jingħataw l-istess opportunitajiet.

48.

Fid-dawl ta’ dan l-għan mhux l-emendi kollha, ikunu kemm ikunu insinjifikanti, ta’ kuntratti li jirrigwardaw kuntratti pubbliċi ta’ servizzi jeħtieġu minn qabel proċedura għall-għoti. Hija biss emenda sostanzjali tal-kuntratt li tista’ effettivament tikkawża distorzjoni tal-kompetizzjoni fis-suq inkwistjoni u tiffavorixxi l-kontroparti kuntrattwali tal-awtorità kontraenti fil-konfront ta’ fornituri ta’ servizzi potenzjali oħrajn, ħaġa li tiġġustifika li terġa’ ssir proċedura għall-għoti ( 28 ).

49.

B’mod partikolari, emenda sostanzjali tal-kuntratt għandha dejjem tiġi preżunta jekk ma jistax jiġi eskluż li fornituri oħrajn ta’ servizzi ma kinux tħajru jressqu l-kandidatura tagħhom għall-kuntratt pubbliku minħabba l-kundizzjonijiet oriġinali anqas favorevoli u li dawn fid-dawl tal-kundizzjonijiet kontrattwali l-ġodda jkunu issa interessati f’kandidatura għall-kuntratt pubbliku jew li l-kandidatura ta’ offerent li kien ġie eskluż tista’ tiġi milqugħa fid-dawl tal-kundizzjonijiet kuntrattwali l-ġodda ( 29 ).

50.

Dawn il-kundizzjonijiet preliminari jikkostitwixxu l-bażi li fuqa hija msejsa t-trattazzjoni segwenti tiegħi fir-rigward tal-ewwel tliet domandi preliminari.

51.

Permezz tal-ewwel parti tal-ewwel domanda tiegħu l-Bundesvergabeamt jixtieq ikun jaf jekk għandux jiġi kkunsidrat bħala għoti ġdid ta’ kuntratt pubbliku ta’ servizzi li kien diġà jeżisti skont id-Direttiva 92/50 il-fatt li l-awtorità kontraenti taċċetta li l-eżekuzzjoni ta’ parti minn dan il-kuntratt tiġi ttrasferita lil kumpannija kkontrollata mill-offerent magħżul, li fil-konfront tagħha dan tal-aħħar jkollu d-dritt li jagħti istruzzjonijiet u li tagħha huwa għandu 100% tal-ishma, anki jekk din il-proprjetà ta’ 100% ma tiġix iggarantita għaż-żmien kollu tal-kuntratt.

52.

Din id-domanda tirrigwarda t-trasferiment, li APA effettwat fi-sena 2000, tas-servizzi OTS favur il-kumpannija sussidjarja tagħha APA-OTS. Irrispettivamentt mill-kwistjoni ta’ jekk wara din ir-ristrutturazzjoni fi ħdan il-grupp APA kienx hemm “qsim kuntrattwali”, trasferiment ta’ kuntratt, novazzjoni jew surroga ( 30 ), fi kwalunkwe każ jibqa’ l-fatt li dawn s-servizzi minn dak il-mument’il quddiem kienu jingħataw direttament mill-APA-OTS u anki l-ħlas ikkonċernat kien jiġi mgħoddi direttament lill-APA-OTS.

53.

F’kull każ, dan wassal sabiex fl-2000 jkun hemm, fil-kuntest tal-eżekuzzjoni konkreta tal-kuntratt, bdil parzjali tal-fornitur tas-servizzi.

54.

Għalkemm bidla tal-fornitur ta’ servizzi matul il-perijodu ta’ validità ta’ kuntratt pubbliku twassal għas-suppożizzjoni a priori ta’ emenda sostanzjali tal-kuntratt, l-eżekuzzjoni ta’ kuntratt pubbliku tiġi madankollu fdata għal kollox jew parzjalment lil impriża li ma kellhiex tikkompeti ma’ offerenti oħrajn u li l-għażla tagħha ma kinitx ibbażata fuq konfront ma’ offerenti eventwali oħrajn. Operazzjoni bħal din fiha l-periklu li jkun hemm evażjoni tar-regoli fuq l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi u tista’ tikkawża distorzjoni tal-kompetizzjoni fis-suq inkwistjoni kif ukoll tiffavorixxi l-fornitur il-ġdid ta’ servizzi fil-konfront ta’ fornituri ta’ servizzi potenzjali oħra.

55.

Madankollu ċ-ċirkustanzi partikolari ta’ din il-kawża jistgħu jippruvaw li emendi fil-konfront tal-fornitur ta’ servizzi ma sarrfux, eċċezzjonalment, f’emenda sostanzjali tal-kuntratt. Dan jista’ jkun b’mod partikolari l-każ fiż-żewġ ġruppi ta’ każijiet li ġejjin.

56.

L-ewwel grupp ta’ każijiet huma dawk fejn l-offerent magħżul mill-awtorità kontraenti jinvolvi subkuntratturi. Sabiex ma tirrestrinġix iżżejjed il-grupp ta’ fornituri ta’ servizzi potenzjali, id-Direttiva 92/50 tipprovdi espliċitament li l-awtorità kontraenti għandha l-possibbiltà li taċċetta l-għoti ta’ subkuntratti lil terzi ( 31 ). Karatteristika li tiddistingwi lil dan il-grupp ta’ każijiet huwa l-fatt li dak li l-offerent ewlieni magħżul iżomm r-responsabbiltà sħiħa kuntrattwali għall-eżekuzzjoni tal-kuntratt ta’ servizzi jew fi kwalunkwe każ ikun responsabbli in solidum f’dan ir-rigward.

57.

It-tieni grupp ta’ każijiet jirrigwarda tibdil ta’ natura purament interna magħmul mill-offerent magħżul mill-awtorità kontraenti. Dan jista’ wkoll jinkludi l-fatt li tiġi involuta waħda mill-kumpanniji sussidjarji tiegħu fil-kuntest tal-eżekuzzjoni tal-kuntratt. Fil-kawża preżenti m’huwiex meħtieġ li jiġi ddeterminat b’mod definittiv kemm għandha tkun stretta r-rabta bejn l-offerent magħżul u l-kumpannija sussidjarja tiegħu. Fi kwalunkwe każ huma inklużi l-kumpanniji sussidjarji li l-offerent magħżul jikkontrolla bl-istess mod kif jikkontrolla d-dipartimenti tiegħu stess. L-involviment ta’ kumpanniji sussidjarji fl-eżekuzzjoni ta’ kuntratt jixbah xi ftit operazzjoni interna ( 32 ) min-naħa ta’ fornituri ta' servizzi, fejn essenzjalment ma jinbidel xejn — fi kwalunkwe każ — abbażi ta’ evalwazzjoni ekonomika — f’dak li jirrigwarda l-kundizzjonijiet għall-eżekuzzjoni tal-kuntratt pubbliku.

58.

Fiż-żewġ gruppi ta’ każijiet imsemmijin huwa ċert li l-bdil li seħħ min-naħa tal-fornitur ta’ servizzi ma jikkawżax distorzjoni tal-kompetizzjoni u konsegwentement lanqas ma jikkawża emenda sostanzjali tal-kuntratt.

59.

Operazzjoni bħat-trasferiment ikkontestat tas-servizzi OTS lill-APA-OTS fis-sena 2000 tixbah, prima facie, l-għoti ta’ sub-kuntratt min-naħa tal-APA (l-ewwel grupp ta’ każijiet). Favur dan l-argument hemm il-fatt li dawn is-servizzi attwalment jingħataw minn persuna legali li mhijiex l-APA anki jekk madankollu l-APA stess hija responsabbli in solidum għall-eżekuzzjoni tal-kuntratt pubbliku ta’ servizzi kollu, kif ukoll għax-xogħol meħud mill-APA-OTS.

60.

Madankollu, wara eżami iktar fil-fond, entita bħal ma hija l-APA-OTS ma tidhirx li hija daqshekk simili għal impriża awtonoma subkontraenti tal-APA imma aktarx bħala dipartiment tal-APA. Operazzjoni bħall-involviment tal-APA-OTS, li saret fis-sena 2000, fl-eżekuzzjoni ta’ kuntratt pubbliku turi riorganizzazzjoni purament interna min-naħa tal-fornitur ta’ servizzi APA (it-tieni grupp ta’ każijiet).

61.

Għalkemm huwa minnu li parti mis-servizzi dovuti mill-APA attwalment tiġi pprovduta minn persuna ġuridika oħra, jiġifieri l-APA-OTS. Madankollu mil-lat ekonomiku l-APA-OTS mhijiex terz peress li hija kkontrollata għal kollox minn APA, li hija l-kumpannija prinċipali tagħha. Mhux biss il-proprjetà ta’ 100 % tal-ishma min-naħa tal-APA iżda wkoll id-dritt li hija għandha li tagħti istruzzjonijiet kif ukoll kuntratt ta’ esklużjoni tat-telf jiggarantixxu li l-APA-OTS tiġi kkontrollata mill-kumpannija prinċipali bħala dipartiment tagħha stess. Għaldaqstant abbażi ta’ evalwazzjoni ekonomika ma nbidel xejn essenzjali għal dak li jirrigwarda l-kundizzjonijiet għall-eżekuzzjoni tal-kuntratt pubbliku.

62.

Għalhekk, operazzjoni bħal dik li saret fis-sena 2000 ma kienet tinvolvi l-ebda emenda sostanzjali tal-kuntratt u għalhekk ma kellhiex tiġi ttrattata bħala għoti (ġdid) ta’ kuntratt pubbliku ta’ servizzi.

63.

Dan m’huwiex ikkonfutat mill-fatt li l-proprjetà ta’ 100 % tal-ishma tal-APA-OTS min-naħa tal-APA mhijiex iggarantita għat-tul kollu tal-kuntratt pubbliku ( 33 ). Għalkemm huwa minnu li l-APA tista’ dejjem, teoretikament, tbiegħ lil terzi ishma tal-APA-OTS, madankollu, għall-finijiet tal-kwistjoni li trid tiġi ttrattata f’dan il-każ, jiġifieri dik ta’ jekk fis-sena 2000 kienx hemm emenda sostanzjali tal-kuntratt u għalhekk għoti ġdid ta’ kuntratt pubbliku ta’ servizzi, huma ddeterminati biss dawk il-fatti li kienu konkretament prevedibbli dak iż-żmien.

64.

Il-prinċipju taċ-ċertezza legali jeżiġi li għandha dejjem tittieħed deċiżjoni ex ante, jiġifieri fil-mument tal-konklużjoni tan-negozju ġuridiku, dwar jekk jeżistix jew le l-obbligu li ssir proċedura ta' għoti ( 34 ). Fil-fatt diġà b’effett mill-mument tal-istipulazzjoni tal-kuntratt, kemm l-awtorità kontraenti kif ukoll l-impriża kontraenti kif ukoll, finalment, l-impriżi li l-offerti tagħhom ma ġewx aċċettati għandhom ikunu fil-pożizzjoni li jaċċertaw jekk kienx meħtieġ jew le li jkun hemm proċedura għall-għoti. Fi kwalunkwe każ iċ-ċirkustanzi li jiġru wara għandhom jiġu kkunsidrati jekk il-fatt li jistgħu jseħħu kien prevedibbli b’ċertezza diġà sa mill-mument tal-konklużjoni tat-tranżazzjoni.

65.

Mill-atti jirriżulta li fil-mument tal-involviment tal-APA-OTS fl-eżekuzzjoni tal-kuntratt pubbliku ma kienx hemm elementi konkreti li jissuġġerixxu, per eżempju, bejgħ imminienti ta' ishma min-naħa tal-APA. Konsegwentement insostni l-evalwazzjoni tiegħi li operazzjoni bħal dik magħmula fis-sena 2000 ma kienet tinvolvi l-ebda emenda sostanzjali tal-kuntratt u li għaldaqstant ma kienet meħtieġa l-ebda proċedura għall-għoti.

66.

Il-Bundesvergabeamt jixtieq jistabbilixxi wkoll jekk fir-rigward ta’ operazzjoni bħal dik magħmula fis-sena 2000 huwiex rilevanti l-fatt li l-grupp ta’ msieħba tal-kooperattiva APA seta’ jinbidel matul il-perijodi ta’ validità tal-kuntratt.

67.

Bidla bħal din tista’ tkun rilevanti mill-perspettiva tal-liġi dwar il-kuntratti pubbliċi biss jekk ikollha bħala konsegwenza bidla tal-anqas parzjali tal-fornitur ta’ servizzi u jkollha, għalhekk, tiġi kkunsidrata bħala emenda sostanzjali tal-kuntratt.

68.

Jekk, per eżempju, il-fornitur ta’ servizzi huwa biss sempliċi assoċjazzjoni professjonali mingħajr personalità ġuridika, kull membru tal-assoċjazzjoni jakkwista d-drittijiet u l-obbligi li jirriżultaw mill-kuntratt konkluż mal-awtorità kontraenti. F’dan il-każ, bdil fil-kompożizzjoni tal-assoċjazzjoni tista’ twassal sabiex l-eżekuzzjoni ta’ kuntratt pubbliku tiġi fdata, kompletament jew parzjalment, f’idejn impriża li ma kellhiex għalfejn tikkompeti ma’ offerenti oħrajn u li l-għażla tagħha ma saritx wara paragun ma’ offerenti eventwali oħrajn. Dan iwassal — bla ħsara għall-eċċezzjonijiet esposti iktar ’il fuq ( 35 )— għal emenda sostanzjali tal-kuntratt ( 36 ).

69.

Min-naħa l-oħra, jekk il-fornitur tas-servizzi huwa persuna legali, hija biss din tal-aħħar li ssir l-offerent magħżul mill-awtorità kontraenti, u bdil eventwali fil-grupp ta’ proprjetarji tal-ishma tagħha ma jkun jinvolvi l-ebda emenda sostanzjali tal-kuntratt ( 37 ).

70.

F’din il-kawża mill-atti jirriżulta li l-APA hija “kooperattiva rreġistrata b’responsabbiltà limitata”. Għaldaqstant jista’ jiġi ammess li l-APA għandha personalità ġuridika. Bla ħsara għall-konstatazzjonijiet tal-Bundesvergabeamt f'dan ir-rigward għandu jiġi sostnut li l-offerent magħżul mir-Repubblika tal-Awstrija m’humiex, f’din il-kawża, l-imsieħeb tal-kooperattiva APA imma l-APA stess. F'każ bħal dan, eventwali bdil fil-grupp ta' msieħba fil-kooperattiva ma jwasslux għal emenda sostanzjali tal-kuntratt.

71.

Permezz tat-tielet domanda tiegħu l-Bundesvergabeamt essenzjalment jistaqsi jekk għandux jiġi kkunsidrat bħala għoti ġdid ta’ kuntratt pubbliku ta’ servizzi taħt id-Direttiva 92/50 il-fatt li matul il-perijodu ta’ validità tiegħu l-awtorità kontraenti u l-fornitur ta’ servizzi jemendaw, benjiethom, kuntratt ta’ servizzi fis-seħħ fis-sens li:

72.

Din id-domanda tirrigwarda t-tieni klawżola addizzjonali għall-kuntratt bażiku miftiehma fl-2005 bejn l-APA u r-Repubblika tal-Awstrija.

73.

L-ewwel parti tat-tielet domanda tirrigwarda t-tiġdid, fl-2005, ta’ klawżola, li kienet diġà skadiet, ta’ rinunzja għat-terminazzjoni miftehma bejn il-partijiet kontraenti.

74.

Jikkawża problemi, mil-lat tar-regoli rilevanti dwar l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi, il-fatt li tiġi miftiehma, fir-rigward ta’ kuntratt b’eżekuzzjoni kontinwata, rinunzja għat-terminazzjoni oħra, għal perijodu itwal jew li tiġi eskluża għal kollox it-terminazzjoni min-naħa ta’ awtorità kontraenti. Ftehim bħal dan jeskludi effettivament kull kompetizzjoni bejn il-fornituri ta’ servizzi potenzjali u għalhekk ikun imur kunsiderevolment kontra l-għanijiet tad-direttivi fuq l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi.

75.

Madankollu s-sitwazzjoni hija differenti fil-każ ta’ rinunzja għat-terminazzjoni bħal dik li ġiet miftiehma f’dan il-każ fl-2005, li hija limitata għal perijodu ta’ tliet snin. Rinunzja għat-terminazzjoni bħal din ma tistax, a priori, tiġi kkunsidrata bħala inammissibbli mill-perspettiva tal-leġiżlazzjoni fuq l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi. Madankollu għandu jiġi vverifikat jekk hija kellhiex tgħaddi minn proċedura għall-għoti. Dan jiddependi fuq il-kwistjoni ta’ jekk rinunzja għat-terminazzjoni għandhiex tiġi kkunsidrata bħala emenda sostanzjali tal-kuntratt qafas eżistenti ( 38 ).

76.

Biex tiġi kkunsidrata bħala emenda sostanzjali tal-kuntratt, rinunzja għat-terminazzjoni limitata għal ftit snin għandha tkun ta’ natura tali li tista’ tikkawża distorzjoni tal-kompetizzjoni fis-suq ikkonċernat u tiffavorixxi l-offerent magħżul mill-awtorità kontraenti fil-konfront ta’ fornituri oħrajn ta’ servizzi potenzjali ( 39 ).

77.

Dan jista’ jiġri biss eċċezzjonalment jiġifieri jekk fil-mument tal-konklużjoni tal-klawżola ta’ rinunzja għat-terminazzjoni jkunu jeżistu elementi konkreti li jissuġġerixxu li fin-nuqqas ta’ tali klawżola l-awtorità kontraenti kienet, matul il-perijodu ta' validità ta’ tali klawżola, tittermina l-kuntratt eżistenti. Fil-fatt huwa biss f’dak il-każ li fornituri ta’ servizzi oħrajn potenzjali setgħu jittamaw serjament li jissostitwixxu għal kollox jew parzjalment matul dan il-perijodu l-fornitur ta’ servizzi attwali.

78.

L-ewwel nett f’dan ir-rigward għandu jiġi osservat li l-awtorità kontraenti m’għandha l-ebda obbligu legali li tittermina b’mod antiċipat relazzjoni kuntrattwali li nħolqot mingħajr ksur tar-regoli fis-seħħ; l-adeżjoni tal-Awstrija fl-Unjoni Ewropea ma ħolqot l-ebda obbligu, għall-awtorità kontraenti, li tittermina jew tissuġġetta l-kuntratt qafas diġà eżistenti għal proċedura ġdida ta’ għoti ( 40 ). Għaldaqstant, għalkemm huwa minnu li b’effett mill-iskadenza tar-rinunzja għat-terminazzjoni miftiehma oriġinarjament (1994) it-terminazzjoni tal-kuntratt ta’ servizzi mal-APA setgħet kienet legalment possibbli, madankollu din it-terminazzjoni bl-ebda mod ma kienet obbligatorja.

79.

Fit-tieni lok, għar-Repubblika tal-Awstrija — bla ħsara għal konstatazjonijiet ulterjuri li għadu jrid jagħmel il-Bundesvergabeamt — lanqas ma kien jeżisti, fis-sena 2005, xi stimolu ekonomiku sabiex wieħed jgħaddi għal offerent ieħor ta’ servizzi matul il-perijodu ta’ validità tar-rinunzja għat-terminazzjoni kkunsidrat, perijodu li kien relattivament limitat, jiġifieri sa’ l-aħħar tal-2008. Safejn wieħed jista’ jara, l-awtorità kontraenti setgħet raġjonevolment tqis li fil-perijodu minn dakinhar sa l-2008 ma kienx ser ikun hemm disponibbli offerti ekwivalenti b’kundizzjonijiet iktar konvenjenti, li kienu jiġġustifikaw l-oneru ta’ bidla.

80.

Għaldaqstant, abbażi tal-informazzjoni pprovduta f’din il-kawża, ir-rinunzja għat-terminazzjoni miftiehma mill-ġdid fl-2005 għal perijodu ta’ validità ta’ tliet snin ma kienet tinvolvi l-ebda perikolu ta’ distorzjoni tal-kompetizzjoni u għalhekk m’għandhiex tiġi kklassifikata bħala emenda sostanzjali tal-kuntratt qafas.

81.

It-tieni parti tat-tielet domanda tirrigwarda l-iskontijiet iktar għoljin miftiehma fl-2005 għall-konsultazzjonijiet permezz ta’ mezzi elettroniċi tas-servizzi ta’ informazzjoni tal-APA. Filwaqt li f’dan ir-rigward il-kuntratt qafas kien jagħti lill-awtoritajiet amministrattivi Federali Awstrijaċi skont ieħor ta’ 15%, b’effett mit-tieni klawżola addizzjonali għal dak il-kuntratt daħal fis-seħħ skont ta’ 25%.

82.

Kif diġà ġie aċċennat ( 41 ), jista’ jkun hemm għoti ġdid ta’ kuntratt pubbliku ta’ servizzi eżistenti biss jekk ikun hemm emenda sostanzjali tal-kuntratt. Dan jgħodd ukoll fir-rigward ta’ emendi fil-ħlas miftiehem kuntrattwalment. Anki jekk fil-fatt it-tibdil fil-ħlas, bħala tali, jirrappreżenta kontenut essenzjali tal-kuntratt ( 42 ), madankollu mhux kull emenda, żgħira kemm hi żgħira, tad-dispożizzjonijiet oriġinali li jirrigwardaw il-ħlas għandha tiġi awtomatikament ikkunsidrata bħala emenda sostanzjali tal-kuntratt.

83.

L-ewwel nett għandha tiġi eżaminata l-kwistjoni ta’ jekk iż-żieda ta’ għaxar punti perċentwali fuq l-iskont mogħti oriġinarjament tikkostitwixxix emenda sostanzjali tad-dispożizzjonijiet fuq il-ħlas applikabbli għall-kuntratt pubbliku ta’ servizzi.

84.

L-APA u l-APA-OTS isostnu li skont ta’ 25% mogħti għall-futur huwa biss żvilupp loġiku ta’ dak li fi kwalunkwe każ kien applikat fil-kuntratt qafas. Fil-fatt il-kuntratt qafas kien diġà jirreferi għal tariffa bi skali tal-APA. L-iskont il-ġdid ogħla għandu jiġi kkunsidrat bħala ekwivalenti għall-introduzzjoni ta’ skala ġdida, iktar baxxa fit-tariffa APA.

85.

F’dan ir-rigward għandu jiġi osservat li huwa l-Bundesvergabeamt li għandu jivvaluta b’mod konkret l-elementi ta’ fatt rilevanti fit-tilwima li hija s-suġġett tal-kawża prinċipali. Fid-deċiżjoni tar-rinviju, li tiddefinixxi l-uniku kuntest fattwali rilevanti għall-finijiet ta’ din il-proċedura ( 43 ), l-emenda tal-perċentwali minn 15 % għal 25 % hija ppreżentata bħala “skont akbar minn dak preċedenti”. Dan jagħti’l wieħed x’jifhem li kien hemm emenda sostanzjali fil-kontenut tad-dispożizzjonijiet dwar il-ħlas.

86.

Din l-evalwazzjoni hija kkonfermata wkoll mill-fatt li anki l-iskont oriġinali ta’ 15 % kien jirreferi għall-“iskala l-iktar baxxa tat-tariffa”. Għalhekk, diġà minn meta ġie konkluż il-kuntratt qafas fis-sena 1994 kienet ġiet konċessa, lill-awtorità kontraenti, l-iktar skala ta’ tariffa favorevoli possibbli. Konsegwentement, f’dak il-mument il-partijiet kuntrattwali kienu’l bogħod milli jipproġettaw jew anki li jqisu possibbli li jkun hemm passaġġ għal skala ta’ prezzijiet iktar favorevoli. Jekk issa, fis-sena 2005, ingħata skont miżjud b’għaxar punti perċentwali, li jirreferi mill-ġdid għall-iskala ta’ tariffa l-iktar baxxa, dan jindika emenda vera u proprja fil-prezz u mhux biss żvilupp loġiku tal-kalkolu tal-ħlas kif kien diġà applikat fil-kuntratt qafas.

87.

Iżda tali emenda kuntrattwali għandha tiġi kkunsidrata bħala emenda sostanzjali tal-kuntratt biss jekk hija konkretament tista’ tikkawża distorzjoni tal-kompetizzjoni fis-suq ikkonċernat u li tiffavorixxi lill-offerent magħżul mill-awtorità kontraenti fil-konfront ta’ fornituri ta’ servizzi oħrajn potenzjali.

88.

Sabiex jiġi ddeterminat jekk dan huwiex il-każ jeħtieġ li, minn naħa, tiġi kkunsidrata l-portata tal-emenda tal-prezz għal kull wieħed mis-servizzi u, min-naħa l-oħra, li din l-emenda fil-prezz tiġi evalwata fid-dawl tal-importanza tal-kuntratt pubbliku kkonċernat fit-totalità tiegħu.

89.

L-ewwel nett f’dak li jirrigwarda emenda ta’ prezz fiha nnifisha, il-periklu ta’ distorzjoni tal-kompetizzjoni fil-każ ta’ tnaqqis fil-prezz huwa żgħir ħafna meta mqabbel mal-każ ta’ żidiet fil-prezz. Fil-fatt it-tnaqqis tal-ħlas jaħdem favur l-awtorità kontraenti u normalment jtejjeb il-profitabbiltà tal-eżekuzzjoni tal-kuntratt.

90.

Madankollu m’huwiex a priori eskluż li anki l-ftehim ta’ ħlas iktar baxx jista’, f’każijiet eċċezzjonali, jkollu l-effett li jikkawża distorzjoni tal-kompetizzjoni. Dan ġie ġustament osservat mill-Gvern Litwan.

91.

Il-fattur deċiżiv huwa dejjem dak li jiġi stabbilit liema kundizzjonijiet l-awtorità kontraenti setgħet tikseb fis-suq fil-mument tal-emenda kuntrattwali. Għalhekk, jekk il-prezzijiet għas-servizzi kkontemplati mill-kuntratt, ġeneralment, raħsu fis-suq wara l-għoti oriġinali tal-kuntratt pubbliku, is-sempliċi fatt li jiġi miftiehem ħlas iktar baxx minn qabel ma jagħti l-ebda garanzija tal-ħarsien tal-prinċipju tal-kompetizzjoni ħielsa u tal-prinċipju tal-effiċjenza ekonomika. Dak li għandu jiġi vverifikat huwa jekk fil-mument tal-emenda kuntrattwali fornituri potenzjali oħrajn ta’ servizzi setgħux joffru lil-awtorità kontraenti s-servizz mixtieq bi prezz iktar baxx minn dak tal-offerent magħżul attwali.

92.

Madankollu, skont l-informazzjoni disponibbli, ma jeżisti l-ebda element konkret li juri li l-awtorità kontraenti fil-każ preżenti setgħet tikseb, billi timplimenta proċedura għall-għoti ta’ kuntratti, prezz iktar favorevoli għal servizz ekwivalenti minn dak li kisbet fil-kuntest tat-tieni klawżola addizzjonali tal-kuntratt qafas stipulat mal-APA bħala l-fornitur ta’ servizzi attwali.

93.

Fl-aħħar nett, f’dak li jirrigwarda l-importanza tal-emenda fil-prezz li kien hemm fir-rigward tal-kuntratt pubbliku kkunsidrat globalment, għandu jinżamm amment li l-iskont akbar ġie miftiehem biss għal servizz parzjali — il-konsultazzjonijiet b’mezzi elettroniċi tas-servizzi ta’ informazzjoni tal-APA — u mhux per eżempju għas-servizzi kollha li l-APA kellha tipprovdi. Anki jekk skont miżjud b’għaxar punti perċentwali għas-servizz ikkonċernat jista’ jkun kunsiderevoli, meta mqabbel mal-kuntratt ikkunsidrat globalment, dan jitlef mill-piż tiegħu.

94.

Madankollu huwa l-Bundesvergabeamt li, fl-aħħar mill-aħħar, għandu jagħmel il-verifiki meħtieġa fir-rigward tal-importanza tal-emenda tal-prezzijiet, kemm fir-rigward tas-servizz parzjali kkonċernat kif ukoll fir-rigward tal-kuntratt pubbliku kkunsidrat globalment.

95.

Abbażi tal-informazzjoni li għandha l-Qorti tal-Ġustizzja, f’kull każ ma jidhirlix li emenda fil-prezz bħal dik li rriżultat miż-żieda fl-iskont konċess fl-2005 permezz tat-tieni klawżola addizzjonali, għandha tiġi kkunsidrata bħala emenda sostanzjali tal-kuntratt.

96.

Permezz tat-tieni domanda tiegħu l-Bundesvergabeamt essenzjalment jistaqsi jekk għandux jiġi kkunsidrat bħala għoti ġdid ta’ kuntratt pubbliku ta’ servizzi taħt id-Direttiva 92/50 il-fatt li l-awtorità kontraenti u l-fornitur ta’ servizzi jemendaw bejniethom, matul il-perijodu ta’ validità tiegħu, kuntratt ta’ servizzi fis-sens li:

97.

Din id-domanda tirrigwarda l-ewwel klawżola addizzjonali tal-kuntratt qafas, miftiehma fis-sena 2001, li tat lok għal dawn l-emendi tad-dispozizzjonijiet fuq il-ħlas.

98.

Adattamenti kuntrattwali purament tekniċi, li m’għandhom l-ebda influwenza deċiżiva fuq ir-relazzjoni legali bejn fornitur u benefiċjarju tas-servizzi li teżisti bejn l-awtorità kontraenti u l-offerent magħżul minnha lanqas ma jikkostitwixxu emenda sostanzjali tal-kuntratt. Għalhekk, din bl-ebda mod ma tista’ tiġi kkunsidrata bħala emenda sostanzjali tal-kuntratt li tiġġustifika l-użu ta’ proċedura għall-għoti ta’ kuntratt.

99.

Jekk kuntratt li jkun diġà jeżisti meta jkun hemm il-konverżjoni tal-valuta għall-euro jiġi emendat fis-sens li l-ħlasijiet miftiehma jiġu espressi fil-valuta l-ġdida, mingħajr ma jiżdiedu jew jitnaqqsu sostanzjalment, ma jkunx hemm emenda sostanzjali tal-kuntratt, iżda sempliċement adattament tekniku ta’ kuntratt eżistenti għaċ-ċirkustanzi esterni li jkunu nbidlu ( 44 ). Parti minn dan l-adattament purament tekniku huwa, per eżempju, l-arrotondament,’il fuq jew’l isfel, ta’ ammonti ġodda kkaklulati f’euro skont ir-regoli fis-seħħ.

100.

Bl-istess mod, riferiment għal indiċi ta’ garanzija ta’ valur differenti minn dak li inizjalment ġie miftiehem jista’ wkoll tkun adattament kuntrattwali purament tekniku, kemm il-darba ż-żewġ indiċi jkunu ekwivalenti. Tali ekwivalenza donnha tirriżulta mill-indikazjoni li tinsab fid-deċiżjoni tar-rinviju li tgħid li l-indiċi l-ġdid huwa indiċi sussegwenti għal dak użat preċedentement. Il-Bundesvergabeamt għandu madankollu jaċċerta ruħu mill-fatt li anki l-mod ta’ kif jaħdem l-indiċi l-ġdid huwa ekwivalenti għal dak tal-indiċi preċedenti. Dan jimplika b’mod partikolari li s-serje ta’ prodotti jew indikaturi oħrajn ta’ riferiment li fuqhom jistieħ kull indiċi għandhom ikunu sostanzjalment ekwivalenti.

101.

Min-naħa l-oħra, jekk il-partijiet kontraenti jieħdu vantaġġ mill-bdil fil-valuta jew minn bdil ta’ indiċi sabiex jemendaw materjalment ukoll il-ħlasijiet oriġinalment miftehma, għaldaqstant din il-miżura tkun tmur lil hinn minn sempliċi adattament tekniku. Fil-fatt, f’każ bħal dan, ma jibqax sa mill-bidu eskluż li kien hemm emenda sostanzjali tal-kuntratt li taffettwa l-kompetizzjoni bejn il-fornituri ta’ servizzi.

102.

Fil-kawża preżenti, l-adattamenti tal-kuntratt qafas permezz tal-ewwel klawżola addizzjonali kienu jfissru li għall-ammissjoni ta' stqarrijiet partikolari tal-awtorità federali fis-servizz OTS għas-snin 2002, 2003 u 2004 kien hemm fis-seħħ ħlasijiet massimi li ma setgħux jogħlew.

103.

Il-Bundesvergabeamt għandu jivverifka jekk dan kienx jinvolvi emenda sostanzjali f’dak li jirrigwarda l-ħlasijiet miftiehma fil-kuntratt qafas. Il-kwistjoni determinanti f’dan ir-rigward hija li jsir magħruf kif kienu, wara eżami oġġettiv abbażi tal-elementi disponibbli fl-2001, jiżviluppaw il-ħlasijiet indiċjati miftehma fil-kuntratt qafas.

104.

Jekk il-ħlasijiet massimi stabbiliti għas-snin 2002, 2003 u 2004 jikkorrespondu sostanzjalment mal-prezzijiet li kienu jirriżultaw skont kull previżjoni anki bl-applikazzjoni tal-klawżola ta’ indiċjar stabbilita fil-kuntratt qafas, ma jkun hemm l-ebda emenda sostanzjali tal-kuntratt ( 45 ). Iżda, jekk b’mod ċar ma jimxux max-xejra tal-prezzijiet stabbiliti prevedibbli fid-dawl ta l-kuntratt qafas, għandhom jiġu eżaminati l-effetti ta’ din il-bidla fuq il-kompetizzjoni, u għal dan l-eżami jgħoddu l-kriterji esposti iktar ’il fuq fl-eżami tat-tieni parti tat-tielet domanda ( 46 ).

105.

Abbażi tal-informazzjoni li għandha l-Qorti tal-Ġustizzja jidhirli, madankollu, li emenda fil-prezz bħal dak miftiehem fl-ewwel klawżola addizzjonali taqa’ fil-kuntest taż-żidiet fil-prezz annwali kif prevedibbli fl-2001 u li, diġà għal dan il-motiv, ma tikkostitwixxix emenda sostanzjali tal-kuntratt.

106.

Ir-raba’ u l-ħames domandi, li l-Bundesvergabeamt jiddedika għall-problema tal-proċedura għall-għoti applikabbli u għal dik tal-kapaċità ta’ fornitur ta’ servizzi, jippresupponu li l-operazzjonijiet bħal dawk li seħħew fis-snin 2000, 2001 u 2005 għandhom ġeneralment jiġu kkunsidrati bħala għoti ta’ kuntratt pubbliku ta’ servizzi.

107.

Abbażi tal-informazzjoni li għandha l-Qorti tal-Ġustizzja jidhirli li l-ebda waħda minn dawn l-operazzjonijiet ma kienet tikkostitwixxi għoti ta’ dan it-tip ( 47 ). Għaldaqstant ser neżamina r-raba’ u l-ħames domandi biss b’mod sussidjarju.

108.

Permezz tar-raba’ domanda tiegħu, il-Bundesvergabeamt essenzjalment jistaqsi jekk kuntratt pubbliku ta’ servizzi jistax jingħata bħala ħaġa waħda fi proċedura nnegozjata li mhijiex preċeduta minn pubblikazzjoni ta’ sejħa għal offerti, jekk il-kuntratt għandu bħala suġġett servizzi li m’humiex, fil-biċċa l-kbira tagħhom, prijoritarji u fejn dritt ta’ esklużivita skont l-Artikolu 11(3)(b) tad-Direttiva 92/50, jeżisti biss fir-rigward ta’ wħud mis-servizzi li għandhom jiġu pprovduti.

109.

Id-Direttiva 92/50 tiddistingwi, abbażi tal-Artikoli 8 sa 10 tagħha, fost servizzi prijoritarji u mhux prijoritarji. Is-servizzi tal-ewwel kategorija huma ddefiniti fl-Anness IA tad-Direttiva filwaqt li dawk tat-tieni huma ddefiniti fl-Anness IB tagħha. L-isfond għal dawn ir-regoli huwa l-fatt li l-kuntratti li jirrigwardaw servizzi mhux prijoritarji, fid-dawl tan-natura speċifika tagħhom, m’għandhomx a priori interess transfruntaljier tali li jiġġustifika li l-għoti tagħhom isir wara proċedura ta’ sejħa għall-offerti ( 48 ).

110.

Il-Bundesvergabeamt, billi jibbaża ruħu fuq l-argumenti tal-APA u tal-APA-OTS iqis li s-servizzi ta’ aġenzija tal-istampa bħal dawk miftehmin fil-kawża preżenti jikkostitwixxu taħlita ta’ servizzi prijoritarji u oħrajn mhux prijoritarji ( 49 ), fejn is-servizzi mhux prijoritarji, b’mod ċar, huma fil-maġġoranza, abbażi tal-valur tagħhom.

111.

Jekk jiġi preżunt li din l-evalwazzjoni hija korretta ( 50 ), hija kumplessivament is-sistema ta’ servizzi mhux prijoritarji li tapplika għall-kuntratt pubbliku ta’ servizzi mogħti lill-APA (l-Artikolu 10 tad-Direttiva 92/50). Dan jikkostitwixxi kuntratt pubbliku li ma huwa suġġett għall-ebda proċedura speċifika ta’ għoti skont it-titolu III tad-Direttiva 92/50 ( 51 ).

112.

Skont ġurisprudenza stabbilita, anki fil-każ ta’ operazzjonijiet ta’ għoti li għalihom id-direttivi fuq l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi ma jipprevedu l-ebda proċedura speċifika ta’ għoti għandhom, madankollu, jiġu rrispettati l-prinċipji fundamentali tat-Trattat KE inġenerali u l-prinċipju tan-non diskriminazzjoni minħabba ċittadinanza b’mod partikolari ( 52 ). Huwa biss reċentement li l-Qorti tal-Ġustizzja ċċarat li dan jgħodd anki għall-għoti ta’ kuntratti dwar servizzi mhux prijoritarji ( 53 ).

113.

Għalhekk, jekk kuntratt dwar servizzi mhux prijoritarji jkollu element ċara transfruntaljier, fir-rigward tiegħu għandu japplika l-prinċipju ta’ trasparenza li jirriżulta mil-libertajiet fundamentali u konsegwentement il-kuntratt ma jistax jingħata mingħajr xi forma ta’ trasparenza ( 54 ).

114.

Il-Bundesvergabeamt għandu jivverifika jekk il-provvista ta’ servizzi ta’ aġenzija tal-istampa bħal dawk li huma s-suġġett tal-kuntratt fil-kawża preżenti jinvolvix element ċar transfruntaljier ( 55 ). F’dan ir-rigward għandhom jiġu kkunsidrati, fost l-oħrajn, l-aspetti li ġejjin:

115.

Fuq il-mertu mill-prinċipju ta’ trasparenza jirriżulta li għandu jiġi ggarantitlivell adegwat ta’ pubbliċità ( 56 ). Sa issa għadha ma ġietx solvuta l-kwistjoni biex jiġi stabbilit liema rekwiżiti jirriżultaw għall-operazzjonijiet ta’ għoti li fil-konfront tagħhom id-direttivi fuq is-suġġett ta’ għoti ta’ kuntratti pubbliċi ma jipprevedu l-ebda proċedura għall-għoti speċifika. Huwa ċert biss li l-prinċipju ta’ trasparenza mhux bilfors jimplika l-obbligu ta’ sejħa għall-offerti ( 57 ).

116.

Fl-aħħar hija l-awtorità kontraenti li għandha tevalwa, każ b’każ, x’inhu l-livell adegwat ta’ pubbliċità sabiex l-għoti tal-kuntratt inkwistjoni jinfetaħ għal kompetizzjoni u sabiex ikun possibbli li wara tkun tista’ tiġi mistħarrġa l-imparzjalità tal-proċedura tal-għoti ( 58 ).

117.

B’mod ġenerali l-prinċipju ta’ trasparenza m’għandux ikun interpretat fis-sens li dejjem għandha tiġi applikata proċedura għall-għoti li tikkorrespondi fid-dettalji kollha ma’ dik tad-direttiva dwar l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi ( 59 ). Kieku ma kienx hekk kienet tkun inutili d-distinzjoni bejn operazzjonijiet ta’ għoti li jidħlu fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dawn id-direttivi u dawk li ma jidħlux; anki l-limiti ta’ valuri massimi stabbiliti mill-leġiżlatur Komunitarju jispiċċaw mingħajr sinjifikat.

118.

Iżda iktar minn hekk, mill-prinċipju ta’ trasparenza ma jirriżultawx, għall-operazzjonijiet ta’ għoti fir-rigward ta’ liema d-direttivi dwar l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi ma jipprovdux proċeduri speċifiċi ta’ għoti, rekwiżiti li jaqbżu dawk fis-seħħ għall-operazzjonijiet ta’ għoti li għalihom huma previsti dawk il-proċeduri fid-direttivi ( 60 ). Fil-fatt id-direttivi dwar l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi m’humiex ħlief konkretizzazzjoni tal-prinċipju ta’ trasparenza għal operazzjonijiet speċifiċi ta’ għoti li huma partikolarment importanti ( 61 ).

119.

Fir-rigward tal-kuntratti pubbliċi li s-suġġett tagħhom huma, kompletament jew fil-biċċa l-kbira, servizzi mhux prijoritarji, għaldaqstant, il-prinċipju ta’ trasparenza ma jistax jeħtieġ miżura ta’ pubbliċità akbar meta mqabbel mal-kuntratti li s-suġġett tagħhom huma, kompletament jew fil-biċċa l-kbira, servizzi prjoritarji.

120.

F’dak li jirrigwarda l-kuntratti dwar servizzi li, minħabba raġunijiet ta’ ħarsien ta’ drittijiet ta’ esklużività ( 62 ), jistgħu jiġu eżegwiti biss minn fornitur partikolari ta’ servizzi dawn jistgħu dejjem jingħataw mingħajr pubblikazzjoni minn qabel ta’ sejħa għall-offerti indipendentement mill-fatt jekk humiex servizzi prijoritarji jew mhux prijoritarji. Fil-fatt, jekk l-Artikolu 11(3)(b) tad-Direttiva 92/50 jippermetti li proċedura bħal din tintuża għal servizzi prijoritarji, iktar u iktar għandu jiġi permess li servizzi mhux prijoritarji jingħataw permezz ta’ din il-proċedura. F’dan ir-rigward il-valuri msemmijin fl-Artikolu 11(3) tad-Direttiva 92/50 jistgħu jiġu trasposti anki għas-settur ta’ servizzi mhux prijoritarji. Jekk l-Artikolu 11(3) tad-Direttiva 92/50 ma jirrikjedi l-ebda pubblikazzjoni minn qabel ta’ sejħa għal offerti, għaldaqstant, il-prinċipju ta’ trasparenza ma jistax jiġi interpretat bħala li jimponi mod ieħor ( 63 ).

121.

Trasparenza adegwata li tiggarantixxi li l-operazzjoni ta’ għoti tkun miftuħa għall-kompetizzjoni u li tippermetti li tkun tista’ tiġi mistħarrġa l-imparzjalità tal-eżekuzzjoni tal-proċedura għall-għoti tista’ tirriżulta, fil-każ ta’ servizzi skont l-Artikolu 11(3) tad-Direttiva 92/50, anki permezz ta’ pubblikazzjoni ex post.

122.

Fadal tiġi eżaminata l-kwistjoni ta’ jekk kuntratt pubbliku ta’ servizzi jistax jingħata bħala kuntratt uniku bi proċedura nnegozjata ma tkunx ppreċeduta minn sejħa għal offerti fil-każ li dritt ta’ esklużività skont l-Artikolu 11(3)(b) tad-Direttiva 92/50 ma jkunx jeżisti fir-rigward tas-servizzi kollha iżda biss fir-rigward ta’ wħud mis-servizzi li għandhom jingħataw.

123.

Bħala prinċipju, peress li l-Artikolu 11(3) tad-Direttiva 92/50 jidderoga mid-dispożizzjonijiet intiżi sabiex jiggarantixxu l-effikaċja tad-drittijiet mogħtija mit-Trattat KE fis-settur tal-kuntratti pubbliċi ta’ servizzi, dan l-Artikolu għandu jiġi interpretat f’sens restrittiv ( 64 ). Fir-rigward ta’ operazzjonijiet ta’ għoti ta’ kuntratti pubbliċi li s-suġġett tagħhom huma servizzi varji, dan jimplika li l-proċedura nnegozjata mingħajr sejħa preċedenti għal offerti tista’ tintuża biss għas-servizzi kkunsidrati konkretament fl-Artikolu 11(3).

124.

Madankollu tali għoti separat ta’ servizzi skont l-Artikolu 11(3)(b) tad-Direttiva 92/50 jiġi kkunsidrat biss jekk il-kuntratt pubbliku jkun diviżibbli. Dan ma jiddependix biss fuq il-karattru, teoretikament, diviżibbli tal-kuntratt iżda għandhom jittieħdu inkunsiderazzjoni wkoll l-użu u l-utilità prattika tas-servizzi skont jekk dawn jiġux ipprovduti separatament jew mill-istess fornitur.

125.

Fil-każ preżenti l-APA u l-APA-OTS, ir-Repubblika tal-Awstrija u l-Gvern Federali esponew b’mod konvinċenti kemm huma marbutin ma’ xulxin id-diversi servizzi ta’ aġenzija tal-istampa miftiehma fil-kuntratt qafas. Għalhekk ma jkunx opportun li artikli tal-istampa jinkisbu mingħand fornitur filwaqt li r-reazzjonijiet għal dawn l-artikli jiġu mxandra minn fornitur differenti, għaliex, f’dan il-każ, ma jkunx ggarantit li ż-żewġ fornituri tas-servizzi jaqdu lill-istess klijent finali. Ma jkunx loġiku li stqarrija li tkun dehret f’gazzetta A titwieġeb b'dikjarazzjoni fil-gazzetta B. Barra minn hekk, f'dak li jirrigwarda l-faċilità tal-użu, huwa ta’ importanza deċiżiva l-fatt li jkun hemm aċċess għal-databases konnessi bejniethom permezz ta’ netwerk wieħed ta’ utenti.

126.

Il-fatt li sadattant is-servizzi OST m’għadhomx jiġu pprovduti mill-APA iżda mill-APA-OST ma jixhidx favur il-karattru diviżibbli tal-elementi tal-kuntratt. Fil-fatt, kif diġà ġie espost, peress li kien hemm biss riorganizzazzjoni interna tal-fornitur tas-servizzi, mill-perspettiva ekonomika ma kienx hemm bdil tal-fornitur tas-servizzi, mhux talli hekk iżda talli l-APA tikkontrolla l-APA-OST bħal li kieku din kienet dipartiment tagħha stess ( 65 ). Barra minn hekk id-diversi servizzi jibqgħu relatati u jistgħu jinkisbu flimkien.

127.

Bla ħsara għall-evalwazzjoni konkreta taċ-ċirkustanzi fattwali magħmula mill-Bundesvergabeamt, dan kollu jixhed kontra l-karattru diviżibbli konkluż bejn ir-Repubblika tal-Awstrija u l-APA u għalhekk kontra l-eżistenza ta’ obbligu li d-diversi elementi tal-kuntratt jingħataw separatament.

128.

Din il-konklużjoni lanqas ma hija kkonfutata mill-fatt li l-kuntratt ta’ servizzi jinvolvi kemm servizzi prijoritarji u kif ukoll servizzi mhux prijoritarji. Kif jirriżulta mill-Artikolu 10 tad-Direttiva 92/50, m’huwiex assolutament meħtieġ li s-servizzi prijoritarji jingħataw b’mod separat minn dawk mhux prijoritarji ( 66 ).

129.

Is-sitwazzjoni kienet tkun differenti biss li kieku l-awtorità kontraenti kellha tgħaqqad flimkien f’kuntratt wieħed id-diversi servizzi b’mod arbitrarju jew bl-iskop li tevità d-dispożizzjonijiet tar-regoli fuq l-għoti ta' kuntratti pubbliċi ( 67 ). F’dan il-każ, madankollu, ma jeżisti l-ebda element li jindika dan. Bil-kontra ta’ dan skont l-informazzjoni li għandha l-Qorti tal-Ġustizzja, kien hemm raġunijiet oġġettivi favur li s-servizzi kollha kkontestati jingħataw permezz ta’ kuntratt uniku ( 68 ).

130.

Fil-qosor jista’ jingħad dan li ġej fuq ir-raba’ domanda:

131.

Permezz tal-ħames domanda l-Bundesvergabeamt essenzjalment jistaqsi jekk imprenditur jistax jipprova l-kapaċità tiegħu li jeżegwixxi kuntratt pubbliku ta’ servizzi biss bis-sempliċi dikjarazzjoni li skont l-Artikolu 82 KE impriża oħra tkun obbligata li tpoġġi għad-dispożizzjoni tiegħu, taħt kundizzjonijiet ekwi, informazzjoni partikolari.

132.

Din id-domanda hija bbażata fuq il-fatt li l-provvista ta’ servizzi ta’ aġenzija tal-istampa, bħall dik meħtieġa f’din il-kawża mill-awtoritajiet Federali Awstrijaċi, tippreżupponi l-aċċess għal arkivju estensiv li minnu, fost l-oħrajn, tista’ tinkiseb informazzjoni u testi storiċi. Skont l-indikazzjonijiet mogħtija fid-deċiżjoni tar-rinviju, il-PN m’għandhiex arkivju ta’ informazzjoni storika li jista’ jiġi pparagunat ma’ dak tal-APA. Barra minn hekk, l-APA ma tagħti l-ebda aċċess lill-kompetituri tagħha għall-arkivji, minn tal-anqas mhux għall-iskop li tbiegħ l-informazzjoni li tista’ tinsab f’dan l-arkivju. Għalhekk għandu jiġi ddeterminat jekk il-PN, sabiex tiġġustifika li minkejja dan hija tista’ tipprovdi s-servizzi, skont l-Artikolu 31 tad-Direttiva 92/50, tistax tinvoka li hija għandha d-dritt li jkollha aċċess għall-arkivji tal-APA, b’mod partikolari għad-database APA Dok tagħha.

133.

Dan huwa riferiment għall-“prinċipju tal-faċilitajiet essenzjali” diskuss fid-dritt tal-kompetizzjoni. Skont il-ġurisprudenza rilevanti, fil-kuntest tal-Artikolu 82 KE — f’ċirkustanzi eċċezzjonali biss — jista’ jiġi kkunsidrat abbużiv il-fatt li impriża f’pożizzjoni dominanti fis-suq tirifjuta li tagħti lil impriża oħra l-aċċess għall-oġġetti, servizzi jew informazzjoni indispensabbli (“faċilitajiet essenzjali”) ( 69 ). F’dawn il-każijiet l-Artikolu 82 KE jista’ jservi bħala bażi għal obbligu vinkolanti fil-konfront tal-impriża li għandha pożizzjoni dominanti fis-suq sabiex din tikkonkludi kuntratt.

134.

Madankollu, f’din il-kawża m’huwiex rilevanti wisq li jsir magħruf jekk database bħall-arkivju APA Dok użata mill-APA fijiex informazzjoni indispensabbli għall-kompetituri tagħha u jekk jeżistux ċirkustanzi eċċezzjonali li jistgħu jobbligaw lill-APA li tagħti aċċess, b’kundizzjonijiet ekwi, lill-kompetituri tagħha.

135.

Fil-fatt, fornitur ta’ servizzi li, sabiex jiġi ammess jieħu sehem fi proċedura ta’ sejħa għall-offerti, għandu l-intenzjoni li juża l-mezzi ta’ entitajiet jew impriżi oħra, għandu jipprova li huwa jista’ effettivament juża dawn il-mezzi ( 70 ). Fin-nuqqas ta’ dan, ma jkunx possibbli li l-awtorità kontraenti tipparaguna b’mod utli l-kapaċità ta’ dan l-offerent li jipprovdi s-servizz mal-kapaċità ta’ fornituri ta’ servizzi potenzjali oħrajn. Jekk l-awtorità kontraenti tibbaża ruħha biss fuq il-fatt li l-fornitur jista’ potenzjalment ikollu l-mezzi inkwistjoni, ikun hemm ir-riskju li hija tagħti l-kuntratt lil impriża li iktar tard tirriżulta — per eżempju minħabba diffikultajiet ta’ aċċess għall-mezzi neċessarji — inadegwata sabiex tipprovdi s-servizzi. Fl-istess ħin hija tkun qiegħda eventwalment tiċħad il-kuntratt lil imprenditur ieħor li jkun kapaċi. B’dan il-mod la jkun hemm konformità mal-għan li jiġu assigurati opportunitajiet indaqs għall-fornituri ta' servizzi kollha potenzjali u lanqas mal-prinċipju tal-effikaċja fil-proċeduri ta' għoti.

136.

Għalhekk, aġenzija tal-istampa bħall-PN ma tistax sempliċiment issostni li għandha dritt ta’ aċċess għall-arkivji tal-APA, imma għandha tipprova konkretament li dan l-aċċess huwa effettivament mogħti lilha, per eżempju f’forma ta’ impenn espliċitu jew kuntratt ta’ liċenzja li jkun diġà ġie konkluż. Fin-nuqqas ta’ dan, hija ma tistax, fi proċedura għall-għoti, tipprova b’mod utli l-kapaċità tagħha biss billi tirreferi għall-arkivji tal-APA.

137.

It-termini, normalment qosra, li fihom trid tittieħed deċiżjoni fi proċedura għall-għoti ma jippermettux li jkun hemm il-kjarifikazzjoni ta’ spiss twila u kumplessa tal-kwistjonijiet diffiċli ta’ dritt marbutin mal-Artikolu 82 KE u mal-“prinċipju tal-faċilitajiet essenzjali”. F’dan ir-rigward l-imprenditur kkonċernat għandu jikseb deċiżjoni għall-eventwali tilwima qabel ma jippreżenta l-kandidatura tiegħu għal kuntratt pubbliku.

138.

Għalhekk, f’dak li jirrigwarda l-ħames domanda, għandu jiġi deċiż li impriża ma tistax tiġġustifika l-kapaċità tagħha li tipprovdi s-servizzi involuti fil-kuntest tat-twettieq ta’ kuntratt pubbliku għal servizzi biss billi tillimita ruħha li tiddikjara li impriża oħra hija obbligata, abbażi tal-Artikolu 82 KE, li tpoġġi għad-dispożizzjoni tagħha, b’kundizzjonijiet ekwi, ċerta informazzjoni.

139.

Permezz tas-sitt u tas-seba’ domandi tiegħu Il-Bundesvergabeamt jitlob iktar indikazzjonijiet dwar il-portata tal-ħarsien legali li għandu jingħata lill-impriża li ma ġietx magħżula mill-awtorità kontraenti. Anki dawn id-domandi jippreżupponu, konsegwentement, li l-operazzjonijiet bħal dawk li seħħew fis-snin 2000, 2001 u 2005 jistgħu wkoll jiġu kkunsidrati, bħala prinċipju, għoti ta’ kuntratt pubbliku ta’ servizzi. Il-Bundesvergabeamt stess jikkonstata dan fid-deċiżjoni tar-rinviju.

140.

Abbażi tal-informazzjoni li għandha l-Qorti tal-Ġustizzja, nikkunsidra li, kif diġà ngħad, l-ebda waħda minn dawn l-operazzjonijiet ma jikkostitwixxu għoti ta’ kuntratt pubbliku ( 71 ). Konsegwentement, jiena ser nikkunsidra s-sitt u s-seba’ domanda biss b’mod sussidjarju.

141.

Is-sitt domanda tal-Bundesvergarbeamt tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-kunċetti ta’ ħsara u rispettivament tal-persuna milquta li hemm fl-Artikoli 1(3) u 2(1)(ċ) tad-Direttiva 89/665. Kif ingħad diġà ( 72 ), din id-domanda hija ammissibbli biss mil-lat tal-Artikolu 1(3) tad-Direttiva.

142.

Permezz ta’ din id-domanda l-Bundesvergarbeamt essenzjalment jistaqsi jekk sabiex ikun hemm proċedura ta’ reviżjoni huwiex biżżejjed li r-rikorrent sempliċement isostni li tilef il-possibbiltà li jipparteċipa fi proċedura għall-għoti minħabba li kien ġie inġustament deċiż li ma jkunx hemm pubblikazzjoni ta’ sejħa għal offerti, jew inkella jekk ir-rikorrent għandux jipprova wkoll il-kapaċità tiegħu li jeżegwixxi l-kuntratt pubbliku inkwistjoni. Għalhekk huwa meħtieġ li l-kundizzjonijiet ta’ aċċess għall-proċeduri ta rikors jiġu deskritti f’iktar reqqa.

143.

L-Artikolu 1(3) tad-Direttiva 89/665 jawtorizza lill-Istati Membri li jillimitaw l-aċċess għall-proċeduri ta’ reviżjoni fir-rigward tal-għoti ta’ kuntratti pubbliċi ( 73 ) b’żewġ modi, jiġifieri permezz, minn naħa, tar-rekwiżit ta’ interess tar-rikorrenti li jikseb il-kuntratt pubbliku inkwistjoni u, min-naħa l-oħra, permezz tar-rekwiżit li r-rikorrent ikun ġarrab ħsara jew li jkun hemm ir-riskju li huwa jġarrab tali ħsara. B’dan il-mod jistgħu jiġu esklużi azzjonijiet popolari jew inkella li dawn ir-rimedju legali jiġu invokati minn kandidati li manifestament ma kellhomx ċans li jingħażlu.

144.

Madankollu dan ma jistax ikun ta’ ħsara għall-effikaċja prattika tad-Direttiva ( 74 ). Il-limiti imposti fuq l-aċċess għall-proċeduri ta’ reviżjoni għandhom għalhekk jiġu interpretati fid-dawl tal-għan doppju ppersegwit mid-direttiva, jiġifieri, minn naħa, li jiġi assigurat li l-individju jingħata protezzjoni legali effettiv fir-rigward tal-għoti ta’ kuntratti pubbliċi, u, min-naħa l-oħra, li jkun possibbli li jkun hemm stħarriġ tal-legalità tad-deċiżjonijiet tal-awtorità kontraenti.

145.

Fil-fatt kif jirriżulta mill-ewwel u mit-tieni premessa tagħha, id-Direttiva 89/665 hija intiża biex issaħħaħ il-mekkaniżmi eżistenti, kemm fuq il-livell nazzjonali u kif ukoll fuq il-livell Komunitarju, biex tiggarantixxi l-applikazzjoni effettiva tad-direttivi Komunitarji li jikkonċernaw l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi; għal dan il-għan, l-Artikolu 1(1) tal-imsemmija Direttiva jimponi fuq l-Istati Membri l-obbligu li jiggarantixxu li deċiżjonijiet illegali tal-awtoritajiet kontraenti jistgħu jiġu riveduti b’mod effikaċi u kemm jista’ jkun malajr ( 75 ).

146.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, l-aċċess għall-proċeduri ta’ reviżjoni fir-rigward ta’ proċeduri għall-għoti ta’ kuntratti pubbliċi m’għandux jiġi llimitat b’mod eċċessiv. B’mod partikolari l-ammissibbiltà ta’ proċedura ta’ reviżjoni m’għandiex tiġi suġġetta għall-istess kundizzjonijiet meħtieġa għall-fondatezza tagħha ( 76 ).

147.

Għalhekk il-persuna kkonċernata m’għandiex tintalab, sa mill-istadju ta’ meta jitressaq ir-rikors, li tressaq il-prova konkreta li hija effettivament ġarrbet il-ħsara jew li effettivament hemm ir-riskju li ġġarrab ħsara. Bil-kontra ta’ dan, sabiex individwu jkollu aċċess għall-proċeduri ta’ reviżjoni għandu jkun biżżejjed li l-persuna kkonċernata, minbarra l-ksur tal-liġi min-naħa tal-awtorità kontraenti, tinvoka b’mod konklużiv l-interess tagħha li tikseb il-kuntratt pubbliku inkwistjoni u kif ukoll il-possibbiltà li jkun hemm ħsara.

148.

Il-possibbiltà li l-persuna kkonċernata ġġarrab ħsara għandha tiġi preżunta jekk m’huwiex manifestament eskluż li, fin-nuqqas tal-allegat ksur min-naħa tal-awtorità kontraenti, ir-rikorrenti kien jikseb l-għoti tal-kuntratt. Fejn il-kuntratt pubbliku — bħal fil-każ tal-kawża preżenti — jingħata permezz ta’ għoti dirett ( 77 ), mingħajr pubblikazzjoni minn qabel ta’ sejħa għall-offerti, minn dan il-fatt — allegatament illegali — li l-persuna kkonċernata ġiet prekluża milli eventwalment tipparteċipa fi proċedura għall-għoti jirriżulta li r-rikorrent probabbilment tilef kuntratt u għalhekk ġarrab ħsara ( 78 ).

149.

Fil-fażi tat-talba tagħha għal proċedura ta’ reviżjoni, il-persuna kkonċernata la għandha tintalab li tressaq prova konkreta tal-kapaċità tagħha li tipprovdi s-servizz u lanqas m’għandha tintalab tipprova li, fin-nuqqas tal-allegat ksur, hija kienet tikseb l-għoti ( 79 ). Jekk dan ma jkunx hekk, ikun prattikament impossibbli jew minn tal-anqas diffiċli żżejjed li l-persuna kkonċernata jkollha aċċess għall-proċeduri ta’ reviżjoni ( 80 ). B’mod partikolari, f’każijiet ta’ għoti dirett bħal dak inkwistjoni jkun prattikament impossibbli għall-persuna kkonċernata li tressaq prova konkreta tal-kapaċità tagħha li tipprovdi s-servizz minħabba li, fin-nuqqas ta’ pubblikazzjoni minn qabel ta’ sejħa għal offerti, hija jista’ ma jkollhiex informazzjoni preċiża dwar il-kundizzjonijiet rikjesti mill-awtorità kontraenti.

150.

Huwa biss eċċezzjonalment li t-talba fi proċedura ta’ reviżjoni tista’ tiġi miċħuda in limine bħala inammissibbli minħabba li l-persuna kkonċernata m’għandiex il-kapaċità li tipprovdi s-servizz, jiġifieri biss fil-każ fejn in-nuqqas ta’ kapaċità tagħha hija tant evidenti fil-mument tat-talba li ma jkun meħtieġ l-ebda eżami fil-fond. Madankollu, l-aspetti l-oħra kollha jaqgħu taħt il-kwistjoni tal-fondatezza tat-talba.

151.

Għalhekk, f’dak li jirrigwarda s-sitt domanda, għandu jiġi deċiż li talba, skont l-Artikolu 1(3) tad-Direttiva 89/665, hija ammissibbli jekk ir-rikorrent jinvoka, b’mod konklużiv, l-interess tiegħu li jikseb il-kuntratt pubbliku, il-ksur u l-eventwali ħsara li huwa ġarrab jew li hemm ir-riskju li huwa jġarrab. Jekk il-kuntratt ingħata mingħajr pubblikazzjoni minn qabel ta’ sejħa għall-offerti, diġà abbażi tal-fatt li l-persuna kkonċernata ġiet prekluża milli tipparteċipa fil-proċedura għall-għoti jista’ jiġi dedott li r-rikorrent probabbilment sofra ħsara, sakemm ma jkunx evidenti li hija m’għandiex il-kapaċità li tipprovdi s-servizz.

152.

Permezz tas-seba’ domanda tiegħu l-Bundesvergabeamt essenzjalment jistaqsi jekk huwiex kumpatibbli mal-prinċipi ta’ ekwivalenza u ta’ effettività l-fatt li l-liġi nazzjonali tistabbilixxi, f’dak li jirrigwarda proċedura ta’ dikjarazzjoni li taqa’ taħt ir-regoli fuq l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi li hija l-kundizzjoni preliminari għal talba suċċessiva għal ħlas ta’ kumpens għad-danni, terminu ta’ dekadenza ta’ massimu ta’ sitt xhur mid-data tal-allegat għoti li jmur kontra r-regoli fuq l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi. Il-Bundesvergabeamt jistaqsi wkoll jekk il-prinċipju ta’ effettività jimponix li jiġu kkalkulati, flimkien mat-terminu ta’ sitt xhur, perijodi eventwali fejn skont il-liġi nazzjonali ma kien hemm l-ebda rimedju legali effettiv.

153.

Din id-domanda hija bbażata fuq il-fatt li l-PN ressqet ir-rikors tagħha quddiem il-Bundesvergabeamt biss fl-Lulju tal-2006, jiġifieri fi żmien sitt xhur mid-dħul fis-seħħ, fl-1 ta’ Frar 2006, tad-dispożizzjonijiet proċedurali l-ġodda pprovduti fl-Artikolu 331 tal-BVergG 2006, iżda wara iktar minn sitt xhur minn meta seħħew l-operazzjonijiet ikkontestati, jiġifieri dawk tal-2000, 2001 u 2005. Fil-fehma tal-Bundesvergabeamt l-għoti dirett (“għoti de facto”) seta’ jiġi “effettivament ikkontestat” biss b’effett mid-dħul fis-seħħ tal-Artikolu 331 tal-BVergG 2006.

154.

Id-Direttiva 89/665 ma tistabbilixxi l-ebda regola espressa fir-rigward tat-termini li japplikaw fil-proċedura ta’ reviżjoni indikata fl-Artikolu 1 tagħha.

155.

Għaldaqstant, il-punt tat-tluq sabiex tinstab soluzzjoni għad-domanda magħmula lill-Qorti tal-Ġustizzja huwa l-prinċipju tal-awtonomija proċedurali tal-Istati Membri ( 81 ): skont ġurisprudenza stabbilita, fin-nuqqas ta’ regoli Komunitarji, hija s-sistema legali nazzjonali ta’ kull wieħed mill-Istati Membri li għandha tindika l-qrati kompetenti u tirregola l-modalitajiet proċedurali ta’ rikorsi ġudizzjarji intiżi sabiex jassiguraw il-ħarsien tad-drittijiet li għandhom l-individwi bis-saħħa tad-dritt Komunitarju, sakemm, minn naħa, dawn il-modalitajiet proċeduri ma jkunux anqas favorevoli minn dawk li jirrigwardaw rimedji simili previsti mil-leġiżlazzjoni interna (prinċipju ta’ ekwivalenza) u, min-naħa l-oħra, sakemm ma jirrendux prattikament impossibbli jew eċċessivament diffiċli l-eżerċizzju ta’ drittijiet mogħtija mill-ordinament ġuridiku Komunitarju (prinċipju ta’ effettività) ( 82 ). Dawn iż-żewġ prinċipji huma stabbiliti wkoll fl-Artikolu 1 tad-Direttiva 89/665: il-prinċipju ta’ ekwivalenza fil-paragrafu (2) u l-prinċipju ta’ effettività fil-paragrafu (1).

156.

Il-prinċipju ta’ ekwivalenza huwa espressjoni tal-prinċipju ġenerali ta’ trattament ugwali u tal-projbizzjoni ta’ diskriminazzjoni ( 83 ), li jeħtieġ li sitwazzjonijiet simili ma’ jiġux ttrattati b’mod differenti u li sitwazzjonijiet differenti ma jiġux ittrattati bl-istess mod, sakemm dan ma jkunx oġġettivament iġġustifikat ( 84 ).

157.

F'dan ir-rigward kemm il-Kummissjoni kif ukoll l-APA u l-APA-OTS ġustament enfasizzaw dettall li jikkaratterizza l-proċedura ta’ reviżjoni fil-qasam tar-regoli fuq l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi. Fil-fatt, l-Artikolu 1(1) tad-Direttiva 89/665 jeżiġi li l-Istati Membri għandhom jagħmlu mod li ksur tal-leġiżlazzjoni dwar l-għoti ta’ kuntratti għandu jiġi mistħarreġ mill-iktar fis possibbli. B’dan il-mod, minn naħa għandha tingħata protezzjoni legali effettiv, u min-naħa l-oħra għandha, kemm jista’ jkun malajr, tintlaħaq iċ-ċertezza legali. Dawn l-għanijiet jiġġustifikaw, f’dak li jirrigwarda r-rimedji pprovduti fid-Direttiva 89/665, il-fatt li eventwalment jiġu stabbiliti termini ta’ preskrizzjoni aqsar minn dawk previsti għat-talbiet ta’ kumpens għall-ħsara skont id-dispożizzjonijiet tal-liġijiet nazzjonali ta’ portata ġenerali.

158.

Konsegwentement, il-prinċipju ta’ ekwivalenza ma jipprekludix terminu ta’ dekadenza ta’ sitt xhur għal reviżjonijiet bħal dawk stabbiliti fl-Artikolu 332(2) u (3) tal-BVergG 2006, anki jekk abbażi tad-dritt nazzjonali t-terminu ta’ preskrizzjoni ġenerali għal kumpens għal ħsara huwa itwal.

159.

Madankollu għandha tiġi eżaminata, fid-dawl tal-prinċipju ta’ effettività, il-kwistjoni ta’ jekk terminu ta’ dekadenza, bħal dak previst fil-liġi Awstrijaka, għal talbiet ta’ dikjarazzjoni jirrendix prattikament impossibbli jew diffiċli żżejjed li l-individwi kkonċernati jinvokaw d-dritt tagħhom għall-kumpens għall-ħsara skont l-Artikolu 2(1)(ċ) tad-Direttiva 89/665.

160.

Bħala prinċipju, l-fatt li d-drittijiet tal-eżerċizzju ta’ rimedji jiġu suġġetti għal-termini ta’ dekadenza ma jmurx kontra l-prinċipju ta’ effettività, minħabba li dan huwa każ ta’ applikazzjoni tal-prinċipju fundamentali taċ-ċertezza legali ( 85 ).

161.

Il-karattru raġjonevoli ta’ terminu ta’ dekadenza għandu jiġi evalwat fid-dawl tan-natura u tal-konsegwenzi legali tar-rimedji legali inkwistjoni kif ukoll fid-dawl tad-drittijiet u tal-interessi tal-persuni kollha kkonċernati.

162.

Għalhekk f’dak li jirrigwarda rikorsi intiżi sabiex tiġi ddikjarata n-nullità — kemm b’effett retroattiv kif ukoll għall-futur — ta’ kuntratti diġà konklużi, terminu ta’ dekadenza ta’ sitt xhur jidher li huwa, kollox ma’ kollox, raġjonevoli ( 86 ). Fil-fatt il-konsegwenza ġuridika partikolarment gravi tal-invalidità ta’ kuntratt diġà konkluż tiġġustifika li jiġi stabbiliti terminu ta’ dekadenza li jibda jidekorri anki indipendentement mill-fatt li r-rikorrenti jkun jaf bl-illegalità tal-għoti tal-kuntratt abbażi tal-leġiżlazzjoni fuq l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi jew tal-anqas li messu kien jaf. Kemm għall-awtorità kontraenti kif ukoll għall-offerent magħżul teżisti eżiġenza — ċara u li timmerita ħarsien — ta’ ċertezza legali fir-rigward tal-validità tal-kuntratt konkluż.

163.

Madankollu, fir-rigward ta’ każ bħal dak inkwistjoni fil-kawża preżenti għandu jiġi kkunsidrat li terminu ta’ dekadenza assoluta ta’ sitt xhur, kif stabbilit fl-Artikolu 332(2) u (3) tal-BVergG 2006 għal proċeduri ta’ dikjarazzjoni pprovduti fl-Artikolu 331(1) ta’ dik il-liġi, tolqot mhux biss lil dak li effettivament għandu l-għan li jikseb dikjarazzjoni ta’ invalidità ta’ kuntratt diġà konkluż, imma anki lil dak li jrid sempliċement jibda proċess proċedurali indispensabbli biex jipprepara azzjoni suċċessiva ta’ ħlas ta’ kumpens għall-ħsara fil-qrati ċivili Awstrijaċi.

164.

Konsegwentement, jekk ikun biss wara iktar min sitt xhur li l-persuna kkonċernata ssir taf bil-ħsara li hija tkun ġarrbet minħabba l-għoti ta’ kuntratt li seħħ, bi ksur ta-regoli fuq l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi, mingħajr pubblikazzjoni minn qabel ta’ sejħa għall-offerti (għoti dirett jew għoti de facto), hija lanqas ma tkun iktar tista’ tinvoka drittijiet għal ħlas ta’ kumpens għall-ħsara fil-qrati nazzjonali, għaliex għal dak l-iskop, skont l-Artikolu 341(2) tal-BVergG 2006 hija kellha obligatorjament l-ewwel nett tagħmel talba għal dikjarazzjoni iżda fejn, f’dak l-istadju, t-termini ta’ dekadenza tagħha jkunu diġà skadew.

165.

Għaldaqstant it-terminu ta’ dekadenza pprovdut fl-Artikolu 332(2) u (3) tal-BVerg għandu riperkussjonijiet mhux biss fil-kuntest tal-applikazzjoni tiegħu stess iżda anki fuq proċedura suċċessiva li għaliha, minħabba l-karattru rigoruż tiegħu, huwa m’huwiex, madankollu, raġjonevoli. Fil-fatt, fir-rigward tas-sempliċi drittijiet ta’ kumpens għall-ħsara m’hemmx, min-naħa tal-awtorità kontraenti, l-istess eżiġenza ta’ ċertezza legali li teżisti fir-rigward tal-validità ta’ kuntratt konkluż.

166.

Jekk Stat Membru juża l-fakultà pprovduta fl-Artikolu 2(2) u (5) tad-Direttiva 89/665 u jissuġġetta l-possibbiltà li jiġu invokati d-dritt għal kumpens għall-ħsara għal kundizzjoni li tkun, preliminarjament, ġiet konkluża b’suċċess proċedura ta’ dikjarazzjoni, it-termini ta’ żmien fis-seħħ f’dan l-Istat Membru għandhom ikunu strutturati u applikati b’tali mod li ma jirrendux l-eżerċiżżju tad-dritt għall-kumpens għall-ħsara prattikament impossibbli jew diffiċli żżejjed ( 87 ).

167.

Kumplessivament il-prinċipju ta’ effettività jimponi li t-terminu ta’ żmien għal talba għal dikjarazzjoni, li permezz tagħha r-rikorrent sempliċiment jipprepara l-eżerċizzju ta’ drittijiet għall-kumpens għall-ħsara, ma jibdiex jiddekorri qabel ma r-rikorrent ikun jaf jew messu kien jaf bil-ħsara li ġrat. Min-naħa l-oħra, jekk permezz ta’ din il-proċedura r-rikorrent ikun irid ukoll jikseb dikjarazzjoni ta’ nullità tal-kuntratt konkluż mill-awtorità kontraenti, jistgħu jiġu stabbiliti termini ta’ żmien iktar stretti li jibdew jidekorru indipendentement mill-għarfien jew mill-possibbiltà li jkun magħruf li hemm ħsara eventwali.

168.

Il-qorti nazzjonali għandha, safejn possibbli, tinterpreta d-dritt proċedurali nazzjonali b’tali mod li tiġi assigurata l-osservanza tal-prinċipju ta’ effettività li jirriżulta mid-Direttiva 89/665 u għandha, jekk ikun meħtieġ, tibqa’ lura milli tapplika kull dispożizzjoni nazzjonali li l-applikazzjoni tagħha fil-każ inkwistjoni twassal għal riżultat li jmur kontra d-dritt Komunitarju ( 88 ).

169.

Għal każ bħal dak inkwistjoni, li jirrigwarda l-għoti dirett mingħajr pubblikazzjoni minn qabel ta’ sejħa għal offerti, dan ifisser li t-terminu applikabbli għat-talba ta’ dikjarazzjoni ma jistax jibda jiddekorri qabel ma l-persuna kkonċernata tkun taf jew messha saret taf bl-allegat ksur tar-regoli dwar l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi, sakemm dik it-talba ssir bħala kundizzjoni preliminari meħtieġa għal azzjoni suċċessiva għall-kumpens għall-ħsara.

170.

Fid-deċiżjoni tar-rinviju l-Bundesvergbeamt jindika li fil-fehma tiegħu riżultat li jkun konformi mad-dritt Komunitarju jista’ effettivament jintlaħaq fil-kawża preżenti, minn naħa, permezz tal-applikazzjoni tar-rimedju legali pprovdut fl-Artikolu 331(1)(4) tal-BVergG 2006, imdaħħal riċentement, għal operazzjonijiet li ġraw qabel id-dħul fis-seħħ tiegħu u, min-naħa l-oħra, billi t-termini ta’ żmien applikabbli jiġu ddeterminati billi jintużaw ċerti dispożizzjonijiet tad-dritt ċivili komuni b’tali mod li dawn it-termini ma jibdewx jiddekorru qabel ma r-rikorrent isir jaf bil-ħsara u billi dawn it-termini jiġu estiżi għal perijodi fejn ma kienx jeżisti rimedju legali effettiv.

171.

Fil-qosor, fir-rigward tas-seba’ domanda għandu jingħad li:

Il-prinċipju tal-effettività jimponi li l-Artikolu 1(1) tad-Direttiva 89/665 jiġi interpretat fis-sens li, f’dak li jirrigwarda talba għal dikjarazzjoni li, abbażi tal-liġi nazzjonali, hija kundizzjoni obbligatorja għal azzjoni suċċessiva għall-kumpens għall-ħsara, jeżisti terminu ta’ żmien raġjonevoli li ma jistax jibda jiddekorri qabel ma l-persuna kkonċernata tkun taf jew imissha saret taf bl-allegat ksur tar-regoli dwar l-għoti ta’ kuntratti pubbliċi u li dawn it-terminu jestendi għal dawk il-perijodi fejn ma jkun hemm l-ebda rimedju legali effettiv. Il-qorti nazzjonali għandha, safejn possibbli, tinterpreta d-dritt proċedurali nazzjonali b’tali mod li jinkiseb dan ir-riżultat u, jekk ikun meħtieġ, għandha tibqa’ lura milli tapplika kull dispożizzjoni nazzjonali li l-applikazzjoni tagħha fil-każ inkwistjoni twassal għal riżultat li jmur kontra d-dritt Komunitarju.

172.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet esposti iktar ’il fuq, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja għandha tirrispondi biss għall-ewwel tliet domandi magħmulin lilha mill-Bundesvergabeamt Awstrijak u dawn ir-risposti għandhom ikunu li: