IL-KUMMISSJONI EWROPEA
Brussell, 24.7.2020
COM(2020) 608 final
KOMUNIKAZZJONI TAL-KUMMISSJONI LILL-PARLAMENT EWROPEW, LILL-KUNSILL, LILL-KUMITAT EKONOMIKU U SOĊJALI EWROPEW U LILL-KUMITAT TAR-REĠJUNI
Pjan ta’ azzjoni 2020-2025 tal-UE dwar it-traffikar tal-armi tan-nar
Pjan ta’ Azzjoni 2020-2025 tal-UE dwar it-traffikar tal-armi tan-nar
Werrej
1.Introduzzjoni
2.Il-kwistjoni
3.Inizjattivi tal-UE
4.Pjan ta’ azzjoni ġdid tal-UE 2020-2025
4.1.L-istabbiliment ta’ indikaturi u rappurtar
4.2.Prijoritajiet ġenerali
4.2.1.Prijorità 1: Is-salvagwardja tas-suq leċitu u l-limitazzjoni tad-devjazzjoni
4.2.2.Prijorità 2: Il-bini ta’ stampa ta’ intelligence aħjar
4.2.3.Prijorità 3: Żieda fil-pressjoni fuq swieq kriminali
4.2.4.Prijorità 4: It-tisħiħ tal-kooperazzjoni internazzjonali
5.Azzjonijiet speċifiċi għax-xlokk tal-Ewropa u l-kooperazzjoni tagħha mal-UE
5.1.It-tfassil tal-attivitajiet għar-reġjun
5.2.Governanza modernizzata biex jiġi żgurat twettiq effiċjenti
5.2.1.L-issodisfar tal-ħtiġijiet ta’ finanzjament biex jiġu indirizzati l-isfidi
5.2.2.Tmexxija olistika biex jiġu implimentati l-attivitajiet tax-xlokk tal-Ewropa
6.Konklużjonijiet
1.Introduzzjoni
Kmieni f’Lulju 2020, il-Europol, Franza u n-Netherlands ħabbru r-riżultati ta’ investigazzjoni konġunta transkonfinali kbira kontra netwerk kriminali kbir li wassal għas-sekwestru ta’ għexieren ta’ armi tan-nar awtomatiċi fin-Netherlands. Waqt irvellijiet f’Dijon (Franza) fl-aħħar ta’ Ġunju, żgħażagħ bi kburija ffilmjaw ruħhom b’armi ta’ attakk u pistoli. Fl-istess ħin, operazzjoni tal-pulizija fi Spanja żarmat netwerk kbir ta’ traffikar ta’ armi tan-nar, bil-qbid ta’ 730 arma u 21 arrest fil-pajjiż kollu. Dawn huma kollha eżempji tar-realtà tat-theddida tal-armi tan-nar illeċiti. Attivisti tal-lemin estrem qegħdin dejjem aktar fiċ-ċentru tal-attenzjoni għall-akkumulazzjoni tal-armi. Dan juri kif l-armi tan-nar jistgħu jżidu l-periklu kkawżat minn kriminalità serja u organizzata, inkluż it-terroriżmu. Huwa stmat li fl-2017, 35 miljun arma tan-nar illeċita kienu proprjetà ta’ persuni ċivili fl-UE (56 % tat-total stmat tal-armi tan-nar). Skont dawk l-istimi, l-armi tan-nar illeċiti jissuperaw l-armi tan-nar miżmuma legalment fi tnax-il Stat Membru tal-UE.
Bħala żona mingħajr fruntieri interni, l-UE kellha rwol attiv kontra din it-theddida. Hija saħħet b’mod partikolari leġiżlazzjoni dwar l-armi tan-nar biex jiġi evitat li l-armi jaqgħu f’idejn ħżiena. L-organizzazzjonijiet kriminali attivi fl-UE jiksbu prinċipalment armi tan-nar permezz ta’ konverżjoni illeċita ta’ armi li ma jikkaġunawx il-mewt u permezz tat-traffikar: jew permezz ta’ trasferimenti illeċiti bejn l-Istati Membri tal-UE jew permezz tal-kuntrabandu minn barra l-Unjoni Ewropea (l-aktar mix-xlokk tal-Ewropa). Matul l-aħħar snin, l-UE appoġġat l-iżvilupp ta’ koordinazzjoni b’saħħitha tal-infurzar tal-liġi f’dan il-qasam.
Jifdal ħafna sfidi, b’sett ġdid ta’ azzjonijiet li jkunu meħtieġa biex iżommu l-pass ma’ dawk l-isfidi, kif kien identifikat b’mod partikolari mill-Evalwazzjoni tal-Kummissjoni tal-pjan ta’ azzjoni 2015-2019 dwar it-traffikar tal-armi tan-nar bejn l-UE u r-reġjun tax-Xlokk tal-Ewropa. L-Unjoni Ewropea kif ukoll is-sħab tagħha, b’mod partikolari fix-Xlokk tal-Ewropa, iridu jirrispondu għal dawk l-isfidi billi jagħmlu t-traffikar tal-armi tan-nar prijorità tas-sigurtà tematikament trasversali. Minħabba n-natura komprensiva u multidixxiplinari tat-theddida, pjan ta’ azzjoni unifikat biss jista’ jipprovdi qafas koerenti għall-kooperazzjoni biex tiġi intensifikata l-kooperazzjoni internazzjonali skont il-ħtiġijiet, ir-rekwiżiti u l-indikaturi tal-prestazzjoni speċifiċi.
Il-Kummissjoni għalhekk tipproponi pjan ta’ azzjoni uniku kemm għall-UE kif ukoll għas-sħab tax-xlokk tal-Ewropa (il-Balkani tal-Punent, il-Moldova u l-Ukrajna) madwar erba’ prijoritajiet speċifiċi biex jiġu indirizzati l-lakuni legali li jifdal u l-inkonsistenzi fil-kontrolli tal-armi tan-nar li jxekklu l-kooperazzjoni tal-pulizija. Dan il-pjan ta’ azzjoni se jiddefinixxi attivitajiet għal ħsieb komuni u triq ’il quddiem komuni dwar kif għandha tiġi indirizzata t-theddida tal-armi tan-nar illeċiti.
2.Il-kwistjoni
Fl-2019 l-Europol innota li l-konklużjonijiet tal-Valutazzjoni ta’ Theddid mill-Kriminalità Serja u Organizzata (SOCTA) tal-2017 jibqgħu validi u li l-proliferazzjoni u d-disponibbiltà tal-armi tan-nar illeċiti fl-Istati Membri tal-UE jżidu r-riskju tal-użu tagħhom f’attakki terroristiċi u l-kriminalità organizzata. Madankollu, huwa ddikjara li “bidliet fil-modi operandi, fir-rotot u fiż-żoni ġeografiċi affettwati minn xi attivitajiet kriminali jistgħu jindikaw xi żviluppi fit-tul u bidliet li jaffettwaw il-kriminalità”. It-traffikar, id-distribuzzjoni u l-użu illeċiti tal-armi tan-nar “jibqgħu theddida kbira”. B’mod partikolari, “żdied il-bejgħ ta’ armi tan-nar diżattivati, riattivati u kkonvertiti.”
L-armi tan-nar illeċiti huma aċċessibbli aktar faċilment onlajn (b’mod partikolari fuq id-dark web) u l-kummerċ tagħhom qed isir dejjem aktar minn kriminali individwali flimkien ma’ gruppi ta’ kriminalità organizzata. Il-biċċa l-kbira tal-armi tan-nar illeċiti huma pistoli u azzarini (34 % u 27 % tas-sekwestri, rispettivament).
Studju reċenti identifika 23 inċident ta’ sparar fuq il-massa li seħħew fl-ispazju (semi)pubbliku fl-Ewropa fil-perjodu 2009-2018, li ħallew 341 persuna mejta. Fl-2015, l-Europol irreġistrat 57 inċident terroristiku li fihom intużat arma tan-nar.
Fl-2017, intużaw l-armi tan-nar f’41 % mill-attakki terroristiċi kollha, żieda żgħira meta mqabbla mal-2016 (38 %).
Il-ħidma reċenti ta’ każijiet tal-Eurojust tikkonferma li armi tan-nar illeċiti ġew użati f’attakki terroristiċi f’diversi okkażjonijiet u li n-netwerks tat-traffikar interaġixxew ma’ terroristi individwali jew ma’ organizzazzjonijiet terroristiċi. Il-koordinazzjoni ta’ investigazzjonijiet transkonfinali mill-Eurojust wasslet għas-sekwestru ta’ armi tan-nar illeċiti f’diversi każijiet.
Dawn it-tendenzi huma ġeneralment ikkonfermati mill-aħħar data miġbura mill-Uffiċċju tan-Nazzjonijiet Uniti kontra d-Droga u l-Kriminalità (UNODC): fl-UE bejn l-2016 u l-2017, is-snieter kienu jammontaw fuq medja għal 30 % tas-sekwestri, segwiti mill-pistoli (22 %), l-azzarini (15 %) u r-rivolvers (8 %), filwaqt li s-submitraljatriċi u l-mitraljatriċi kienu jikkostitwixxu l-maġġoranza tal-armi tan-nar sekwestrati l-oħra (2 %). Fl-Ewropa kollha kemm hi, is-sekwestri jidhru li huma mqassma b’mod aktar indaqs bejn il-pistoli (35 %), l-azzarini (27 %) u s-snieter (22 %). L-Ewropa titqies bħala wieħed mill-punti tat-tluq ewlenin għall-flussi illeċiti, iżda dawk il-flussi jibqgħu l-aktar fil-kontinent. Barra minn hekk, it-tipi ta’ armi ssekwestrati jinkludu proporzjon sinifikanti ta’ armi li mhumiex armi tan-nar (bħall-armi li jisparaw in bjank u tal-gass), li jissottolinja t-theddida tal-konverżjoni ta’ dawn l-armi f’armi tan-nar illeċiti.
L-Europol u l-awtoritajiet tal-infurzar tal-liġi jenfasizzaw li l-gruppi illegali tal-muturi jittraffikaw l-armi tan-nar madwar l-UE. Ħafna mill-gruppi tal-kriminalità organizzata attivi fit-traffikar tal-armi tan-nar huma polikriminali u huma involuti wkoll fit-traffikar tad-drogi, fil-kriminalità organizzata tal-proprjetà, fit-traffikar tal-migranti, fil-ħasil tal-flus u fil-kriminalità vjolenti. F’xi Stati Membri (bħall-Iżvezja u d-Danimarka) kien hemm żieda notevoli fil-livelli ta’ omiċidju u delitti vjolenti oħra, akkumpanjati minn żieda rrappurtata fl-użu ta’ armi potenzjalment letali bħall-armi tan-nar, is-skieken u l-isplussivi. Fl-Iżvezja, fl-2017 seħħew 40 mewta li kienu ġejjin mill-użu ta’ pistoli, 33,3 % aktar mis-sena ta’ qabel.
Diversi rapporti dwar il-valutazzjoni tat-theddid mill-Europol ikkonfermaw li l-Balkani tal-Punent jibqgħu fost ir-reġjuni fornituri ewlenin tat-traffikar lejn l-UE, u semmew il-ħtieġa li jiżdied il-fluss ta’ informazzjoni u intelligence bejn l-UE u l-Balkani tal-Punent. It-theddida li tinsab għaddejja f’dan ir-reġjun kienet ikkonfermata minn diversi studji, li l-aktar wieħed reċenti minnhom jenfasizza li l-armi li ntużaw f’attakki terroristiċi fl-UE “nkisbu permezz tas-swieq lokali tal-armi tan-nar illeċiti u nstabu li joriġinaw mill-Balkani”. Dan l-istess istudju identifika wkoll lill-Balkani “bħala l-fornituri ewlenin tal-armi tan-nar illeċiti fl-Ewropa” u tkellem dwar “ir-rabta bejn il-Balkani u l-armi ħfief li jintużaw fl-Istati Membri tal-UE f’diversi tipi ta’ attività kriminali”. Dan ġie kkonfermat mill-aħħar Studju Globali tal-UNODC dwar l-Armi tan-Nar, skont liema l-Balkani tal-Punent jibqgħu sors ta’ armi tan-nar illeċiti, b’mod partikolari l-azzarini tal-assalt, minħabba differenzi sinifikanti fil-prezzijiet mal-Ewropa tal-Punent.
Il-kooperazzjoni fl-infurzar tal-liġi intra-UE u internazzjonali toffri potenzjal kbir għal titjib. L-oqfsa legali u d-definizzjonijiet nazzjonali jibqgħu diverġenti, li jimpedixxi approċċi konġunti, u xorta jistgħu jiġu sfruttati mill-kriminali. B’mod partikolari, l-Istati Membri għadhom ’il bogħod milli jittrasponu u jimplimentaw bis-sħiħ id-Direttiva dwar l-Armi tan-Nar. Fl-24 ta’ Lulju 2019, il-Kummissjoni bagħtet 20 opinjoni motivata lill-Istati Membri li ma kinux innotifikaw it-traspożizzjoni sħiħa tad-Direttiva. Minbarra dan, f’Diċembru 2017, il-Kummissjoni ppubblikat evalwazzjoni tal-applikazzjoni tar-Regolament (UE) Nru 258/2012 dwar l-importazzjoni, l-esportazzjoni u t-tranżitu ta’ armi tan-nar ċivili, li identifikat lakuni minħabba nuqqas ta’ implimentazzjoni omoġenja. F’April 2018 din kienet segwita minn Rakkomandazzjoni li titlob li jissaħħu r-regoli tal-UE biex jittejbu t-traċċabbiltà u s-sigurtà tal-proċeduri ta’ kontroll tal-esportazzjoni u tal-importazzjoni tal-armi tan-nar u l-kooperazzjoni bejn l-awtoritajiet fil-ġlieda kontra t-traffikar tal-armi tan-nar.
Minkejja l-isforzi, b’mod partikolari l-Istudju Globali tal-UNODC dwar l-Armi tan-Nar iffinanzjat mill-Kummissjoni, l-istampa tal-intelligence għadha mhix konsistenti minħabba n-nuqqas ta’ data komprensiva u komparabbli dwar is-sekwestru tal-armi tan-nar madwar il-kontinent. L-iskambju ta’ informazzjoni għal finijiet ta’ intelligence u ta’ tfassil ta’ profili huwa limitat minn limitazzjonijiet imposti mil-liġi nazzjonali biex tiġi kondiviża l-informazzjoni (kif ukoll data mhux personali bħal data ballistika) barra minn investigazzjoni speċifika. Il-problema hija intensifikata minn nuqqas ta’ komunikazzjoni u koordinazzjoni bejn amministrazzjonijiet differenti, fi ħdan il-pajjiżi u fil-livell transnazzjonali. 20 Stat Membru tal-UE u 4 sħab tal-Balkani tal-Punent għandhom stabbilita forma ta’ Punt Fokali dwar l-Armi tan-Nar. Madankollu, dawn ġeneralment ma jiġux ipprovduti bil-kompetenzi xierqa (għall-kontroll amministrattiv, il-ġbir tad-data tal-infurzar tal-liġi, l-aċċess għal bażijiet tad-data, l-intraċċar, il-kooperazzjoni internazzjonali u l-forensika) u l-persunal irrakkomandat mill-gwida tal-aħjar prattika żviluppata mill-esperti nazzjonali fil-qasam tal-armi tan-nar.
Barra minn hekk, it-traffikar tal-armi tan-nar mhuwiex ikkriminalizzat b’mod ugwali: mhux it-trasferiment transfruntier mhux awtorizzat kollu tal-armi jikkwalifika bħala traffikar, f’kontradizzjoni mal-Protokoll tan-Nazzjonijiet Uniti dwar l-Armi tan-Nar. Dan xi kultant iwassal għal nuqqas ta’ infurzar u sanzjonijiet. Huwa jillimita wkoll il-konfiska tar-rikavati mill-kriminalità ġġenerati mit-traffikar tal-armi tan-nar. Approċċi nazzjonali differenti jipprevjenu operazzjonijiet transfruntiera konġunti bħal kunsinni kkontrollati.
B’mod partikolari fix-xlokk tal-Ewropa, għad hemm bżonn ta’ ħidma importanti biex l-amministrazzjonijiet nazzjonali jilħqu l-ogħla standards u jiżguraw kontroll effiċjenti tal-armi tan-nar. Il-ħtiġijiet ivarjaw b’mod partikolari mit-twaqqif ta’ bażijiet ta’ data nazzjonali, kapaċitajiet ballistiċi biex jiżguraw il-kundizzjonijiet tal-ħażniet u kampanji ta’ ċedimenti volontarji. F’termini ta’ governanza, ir-rapport ta’ evalwazzjoni tal-Kummissjoni tal-Pjan ta’ Azzjoni 2015-2019 innota li “Il-kooperazzjoni bejn l-UE u r-reġjun tal-Ewropa tax-Xlokk għadha diffiċli minħabba l-eżistenza ta’ għadd kbir ta’ partijiet ikkonċernati, li mhux dejjem ikunu kkoordinati,”, “duplikazzjoni mhux meħtieġa tal-laqgħat” u “nuqqas ta’ approċċ baġitarju integrat u komprensiv fil-livell tal-UE”.
Qed jitfaċċaw ukoll tendenzi ġodda fl-UE u fost il-ġirien Ewropej, li spiss jiffaċċjaw sfidi simili. Dawn it-tendenzi jinkludu bidliet fit-tekniki tal-konverżjoni biex l-armi għall-isparar in bjank jew tal-gass u tal-allarm jinbidlu f’armi tan-nar u metodi ġodda ta’ ħabi. Il-kriminali jippruvaw ukoll jevadu l-leġiżlazzjoni billi jibdlu l-kanna ta’ armi b’kalibru Flobert disponibbli faċilment (armi ta’ kalibru żgħir b’qawwa baxxa ddisinjati għal sparar tat-tip “living-room”). It-titjib teknoloġiku fl-istampar 3D fil-futur jista’ jiffaċilita l-manifattura illeċita tal-armi tan-nar. Qed jitfaċċaw mudelli ġodda ta’ distribuzzjoni, inkluż it-traffikar ta’ partijiet tal-armi tan-nar permezz ta’ servizz veloċi tal-konsenja tal-pakketti u dak postali, li b’mod partikolari rriżultaw f’bidla minn esportazzjonijiet ta’ armi ta’ konflitt tradizzjonali mill-Balkani tal-Punent għal importazzjonijiet ta’ armi ġodda mill-Ewropa tal-Punent lejn il-Balkani jew ta’ komponenti essenzjali mhux immarkati mill-Istati Uniti. Il-kunflitti armati fil-viċinat tal-Lvant tal-UE joħolqu wkoll sorsi potenzjali ta’ armi illeċiti fl-UE.
Il-kunflitti armati mtawla b’riperkussjonijiet reġjonali wiesgħa fil-Lvant Nofsani u fl-Afrika ta’ Fuq (MENA) ikomplu jiġu stimulati mid-devjazzjoni u t-traffikar tal-armi tan-nar. It-traffikar tal-armi tan-nar f’dan ir-reġjun huwa ffaċilitat minn raġunijiet differenti, inklużi ħażniet mhux assigurati tajjeb u d-devjazzjoni ta’ armi tan-nar legali li joriġinaw ukoll mill-produzzjoni leċita u l-esportazzjoni awtorizzata tal-Istati Membri tal-UE. Fl-Afrika, it-traffikar tal-armi tan-nar jikkontribwixxi għall-instabbiltà tar-reġjun.
3.Inizjattivi tal-UE
L-UE ilha tidentifika t-traffikar tal-armi tan-nar bħala theddida kbira għaċ-ċittadini. Dan wassal lill-Kummissjoni biex tiddefinixxi politika speċifika biex tindirizza din il-kwistjoni fil-Komunikazzjoni tal-2013 dwar l-Armi tan-Nar u fl-Aġenda Ewropea dwar is-Sigurtà tal-2015. Fl-2014, l-Istati Membri pproduċew l-ewwel pjan ta’ azzjoni operazzjonali dwar il-kriminalità bħala parti mill-Pjattaforma Multidixxiplinari Ewropea Kontra t-Theddid Kriminali (EMPACT Firearms) fil-kuntest taċ-Ċiklu ta’ Politika tal-UE 2014-2018, taħt it-taqsima dwar l-“Armi tan-nar”.
L-UE ilha mill-2002 tipprovdi għajnuna lill-Balkani tal-Punent permezz ta’ għadd konsekuttiv ta’ Deċiżjonijiet tal-Kunsill PESK li jipprovdu finanzjament għal proġetti għall-kontroll ta’ armi ħfief b’valur ta’ kważi EUR 30 miljun. L-attivitajiet koperti inkludew għadd kbir ta’ oqsma, li jikkontribwixxu għat-tisħiħ tal-kontroll tal-armi żgħar u għall-ġlieda u l-prevenzjoni tat-traffikar tal-armi. L-aħħar Deċiżjoni tal-Kunsill tal-PESK, li tirrappreżenta ammont bla preċedent ta’ EUR 11,8 miljun, kienet proposta mir-Rappreżentant Għoli u adottata mill-Kunsill f’Diċembru 2019 u hija valida għal erba’ snin. Is-sieħeb ewlieni ta’ implimentazzjoni għall-UE tal-assistenza pprovduta lir-reġjun kien iċ-Ċentru tax-Xlokk u tal-Lvant tal-Ewropa għall-Kontroll tal-Armi Ħfief u ta’ Kalibru Żgħir (SEESAC). Hija applikat approċċ reġjonali komprensiv għall-kontroll tal-armi tan-nar fir-reġjun, inkluż it-titjib fl-immarkar, it-traċċar u ż-żamma ta’ rekords; infurzar tal-liġi mtejjeb; sigurtà fiżika mtejba u ġestjoni tal-ħażniet imtejba; is-sensibilizzazzjoni u l-politika dwar il-ġeneri; u t-trasparenza tal-esportazzjonijiet tal-armi. Dan l-appoġġ sostnut fit-tul għall-Balkani tal-Punent ikkontribwixxa għall-bini ta’ fiduċja fost l-awtoritajiet nazzjonali tar-reġjun u għen biex tissaħħaħ il-kooperazzjoni reġjonali.
F’Diċembru 2014, l-UE u s-sħab tagħha tal-Balkani tal-Punent approvaw pjan ta’ azzjoni dwar it-traffikar illeċitu tal-armi tan-nar bejn l-UE u r-reġjun tax-xlokk tal-Ewropa għall-2015-2019.
Wara l-attakki terroristiċi ta’ Pariġi, f’Novembru 2015 il-Kummissjoni pproponiet li tkompli ssaħħaħ il-qafas legali tal-UE biex jingħalqu diversi lakuni, u dan wassal għal reviżjoni tad-“Direttiva dwar l-Armi tan-nar”. Fl-istess ħin, il-Kummissjoni ppubblikat “Pjan ta’ azzjoni tal-UE ġdid kontra t-traffikar u l-użu illeċiti ta’ armi tan-nar u splussivi”.
Fl-2018, il-Komunikazzjoni Konġunta tal-Kummissjoni u r-Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta’ Sigurtà dwar “Elementi lejn Strateġija tal-UE kontra l-Armi tan-Nar, Armi Ħfief u ta’ Kalibru Żgħir illeċiti u l-Munizzjoni tagħhom” ġiet approvata mill-Kunsill, filwaqt li nbidlet fi Strateġija tal-UE kompluta.
Ir-rieda tal-awtoritajiet tal-Balkani tal-Punent li jindirizzaw b’mod konġunt il-lakuni li kien jifdal permezz ta’ approċċ reġjonali ġiet artikolata dan l-aħħar permezz tal-iżvilupp tal-Pjan Direzzjonali għal soluzzjoni sostenibbli għall-pussess illeċitu, l-użu ħażin u t-traffikar tal-SALW u l-munizzjon tagħhom (minn hawn ’il quddiem il-Pjan Direzzjonali Reġjonali) adottat fis-Summit ta’ Londra tal-proċess ta’ Berlin fl-10 ta’ Lulju 2018. Din l-inizjattiva aktar tard irċeviet appoġġ finanzjarju mill-UE permezz ta’ Deċiżjoni tal-Kunsill tad-19 ta’ Novembru 2018.
L-iżvilupp ta’ azzjonijiet bejn l-UE u pajjiżi mhux tal-UE fil-qasam tal-aspetti tal-infurzar tal-liġi tal-ġlieda kontra t-traffikar tal-armi tan-nar ġie żviluppat prinċipalment permezz ta’ EMPACT Firearms. Dan iffoka fuq l-iżvilupp ta’ kapaċitajiet nazzjonali kontra t-traffikar tal-armi tan-nar, fuq l-iżvilupp ta’ skambju operazzjonali ta’ informazzjoni mal-Istati Membri u mal-Europol u ta’ operazzjonijiet ta’ kontroll konġunt.
Il-Kummissjoni, permezz tal-Fond għas-Sigurtà Interna - il-Pulizija, appoġġat u ppromwoviet finanzjarjament diversi studji bħall-programmi ta’ riċerka EFFECT, FIRE u SAFTE, biex ittejjeb l-għarfien dwar it-traffikar illeċitu ta’ armi tan-nar li jkopri inter alia t-traffikar onlajn u d-devjazzjoni tal-kummerċ legali. Il-Kummissjoni ffinanzjat il-Programm Globali tal-UNODC dwar l-Armi tan-nar biex tiġbor u tanalizza informazzjoni u data kwantitattivi u kwalitattivi dwar it-traffikar tal-armi tan-nar.
Il-Kummissjoni, permezz tal-Istrument li jikkontribwixxi għall-Istabbiltà u l-Paċi (Instrument contributing to Stability and Peace, IcSP), iffinanzjat ukoll il-ħidma tal-Programm Globali tal-UNODC dwar l-Armi tan-Nar lejn l-implimentazzjoni tal-Konvenzjoni tan-NU Kontra l-Kriminalità Organizzata Transnazzjonali u l-Protokoll tagħha dwar l-Armi tan-Nar f’pajjiżi sħab. L-INTERPOL bl-istess mod irċeviet appoġġ finanzjarju għall-ħolqien u l-iżvilupp tas-Sistema ta’ Ġestjoni tar-Reġistrar u t-Traċċar ta’ Armi Illeċiti (iARMS) tagħha.
Il-Kummissjoni u l-Kunsill kienu wkoll qed jappoġġaw il-ġbir volontarju ta’ armi tan-nar illeċiti, il-qerda ta’ armi u munizzjon żejda, is-sigurtà fiżika u l-ġestjoni tal-ħażniet, l-iżvilupp tal-kapaċità għall-immarkar, iż-żamma ta’ rekords u t-traċċar, l-iżvilupp tal-kapaċità għall-kontroll tal-esportazzjoni tal-armi, u l-appoġġ għall-monitoraġġ tal-embargos u t-traċċar ta’ armi ddevjati.
4.Pjan ta’ azzjoni ġdid tal-UE 2020-2025
4.1.L-istabbiliment ta’ indikaturi u rappurtar
Il-pjanijiet ta’ azzjoni preċedenti ma ikinux jinkludu indikaturi xierqa, u dan ikkomplika l-valutazzjoni tal-implimentazzjoni tagħhom. Fl-2018, l-imsieħba tal-Balkani tal-Punent u diversi Stati Membri tal-UE żviluppaw indikaturi utli fil-kuntest tal-Pjan Direzzjonali reġjonali. Dawn l-indikaturi, li ġew żviluppati mill-awtoritajiet fil-Balkani tal-Punent bl-appoġġ tas-SEESAC, ġew imfaħħra mill-partijiet ikkonċernati kollha involuti.
Il-Kummissjoni tipproponi li jintużaw indikaturi simili għall-evalwazzjoni u l-monitoraġġ tal-effiċjenza tal-pjan ta’ azzjoni l-ġdid għall-ġlieda kontra t-traffikar tal-armi tan-nar, bi ġbir sistematiku ta’ data dwar il-kriminalità u l-ġustizzja kriminali madwar l-aġenziji tal-infurzar tal-liġi (il-pulizija, id-dwana, il-prosekuturi u s-servizzi tal-qorti). Fost l-oħrajn, dawk l-indikaturi jinkludu l-konformità mal-leġiżlazzjoni tal-UE, l-għadd ta’ sekwestri, l-għadd ta’ prosekuzzjonijiet u kundanni għat-traffikar tal-armi tan-nar, l-għadd ta’ liċenzji tal-esportazzjoni u kontrolli ta’ wara l-vjeġġi, l-għadd ta’ Punti Fokali dwar l-Armi tan-Nar stabbiliti, l-għadd ta’ armi ċeduti, legalizzati, deattivati jew meqruda (ara l-Anness 4 għal aktar dettalji). Fejn rilevanti, l-indikaturi korrispondenti huma msemmija hawn taħt wara kull azzjoni.
Kull sena l-Kummissjoni Ewropea se titlob lill-Istati Membri tal-UE u lis-sħab tax-xlokk tal-Ewropa, f’konformità mad-Deċiżjoni tal-Kunsill (CFSP) 2018/1788, biex jipprovdu data relatata mal-indikaturi tal-prestazzjoni, flimkien ma’ evidenza konkreta (pereżempju l-qerda), meta jkun rilevanti, sabiex ikun hemm evalwazzjoni aġġornata tal-attivitajiet annwali. Il-Kummissjoni se tappoġġa lill-awtoritajiet kompetenti billi tiżviluppa metodoloġija u gwida ċara għal dan ir-rappurtar, f’kooperazzjoni mill-qrib mal-EMPACT Firearms.
4.2.Prijoritajiet ġenerali
4.2.1.Prijorità 1: Is-salvagwardja tas-suq leċitu u l-limitazzjoni tad-devjazzjoni
Il-Kummissjoni Ewropea se ssaħħaħ l-impenn tagħha biex tiżgura li d-Direttiva dwar l-Armi tan-nar u l-atti delegati u ta’ implimentazzjoni korrispondenti tagħha jiġu trasposti b’mod korrett u infurzati b’mod effettiv mill-Istati Membri kollha. Hija se tibqa’ tuża s-setgħat kollha mogħtija mit-Trattat għal dak il-għan. L-implimentazzjoni tad-Direttiva dwar l-Armi tan-nar mill-Istati Membri hija prijorità. Il-Kummissjoni tħeġġeġ lis-sħab tax-xlokk tal-Ewropa biex japprossimaw bis-sħiħ il-leġiżlazzjoni tagħhom dwar il-kontrolli legali mal-istandards tal-UE u dawk internazzjonali. [Azzjoni 1.1 – KPI 1] Sabiex tgħin lill-Istati Membri u lis-sħab tax-xlokk tal-Ewropa, il-Kummissjoni se tiżviluppa mal-Europol tabella ta’ referenza tal-armi tan-nar fil-livell tal-UE li tippermetti klassifikazzjoni faċli tal-armi tan-nar skont il-kategoriji tal-UE. [Azzjoni 1.2]
Kif meħtieġ mid-Direttiva dwar l-Armi tan-Nar, kmieni fl-2021 il-Kummissjoni se tippubblika rapport dwar l-applikazzjoni tagħha. B’dan il-mod, din se teżamina modi ta’ kif għandu jiġi indirizzat bl-aħjar mod it-theddid emerġenti u futur, b’mod partikolari dwar l-armi tan-nar “Flobert” u l-istampar 3D tal-armi tan-nar. [Azzjoni 1.3]
Il-Kummissjoni se twettaq valutazzjoni tal-impatt fir-rigward tal-leġiżlazzjoni tal-UE dwar il-kontrolli fuq l-importazzjonijiet u l-esportazzjonijiet ta’ armi tan-nar ċivili, [Azzjoni 1.4 – KPI 6] b’mod partikolari biex teżamina modi biex ittejjeb it-traċċabbiltà (marki armonizzati tal-importazzjoni), għall-iskambju ta’ informazzjoni bejn l-awtoritajiet nazzjonali biex tiġi evitata l-evażjoni tal-projbizzjonijiet fuq l-esportazzjoni, u biex tiżdied is-sigurtà tal-proċeduri ta’ kontroll fuq l-esportazzjoni u l-importazzjoni tal-armi tan-nar (aktar ċarezza fil-proċeduri ssimplifikati). Hija se teżamina kif għandha tiġi żgurata l-konsistenza bejn ir-Regolament Nru 258/2012 u d-Direttiva dwar l-Armi tan-nar, pereżempju biex jiġu indirizzati aħjar l-importazzjonijiet ta’ armi tal-allarm u tas-sinjal li jistgħu jinbidlu faċilment, jew biex jiġu applikati kontrolli tal-esportazzjoni għall-armi kollha rregolati mid-Direttiva. Sabiex jiġi żgurat infurzar robust tar-regoli tagħha, il-Kummissjoni għandha wkoll l-intenzjoni li tagħmel applikabbli s-sistema ta’ protezzjoni tal-informatur stabbilita bid-Direttiva (UE) 2019/1937 għal persuni li jirrappurtaw ksur tar-Regolament Nru 258/2012 kif emendat.
Fl-aħħar nett, biex tappoġġa l-implimentazzjoni tal-konvenzjonijiet internazzjonali rilevanti tan-NU,
il-Kummissjoni se ssaħħaħ il-kapaċità tal-pajjiżi sħab biex jimplimentaw kontrolli effettivi tal-armi tan-nar u żżid l-impenn tagħha biex tikkonverġi lejn l-ogħla standards biex jiġi żgurat traċċar effiċjenti u biex jiġi evitat li l-armi tan-nar jidħlu fis-swieq illeċiti. [Azzjoni 1.5 – KPI 1]
4.2.2.Prijorità 2: Il-bini ta’ stampa ta’ intelligence aħjar
Il-Kummissjoni ttenni r-rakkomandazzjoni tagħha lill-Istati Membri biex sistematikament jikkontribwixxu għas-Sistema ta’ Informazzjoni ta’ Schengen b’informazzjoni dwar armi tan-nar mitlufa u misruqa, kif ukoll armi mibjugħa li huma suxxettibbli għal konverżjoni faċli f’armi tan-nar, u jikkonsultawha meta jissekwestraw arma. [Azzjoni 2.1 – KPI 9.8] Il-Kummissjoni se tipprovdi l-appoġġ tagħha għal inizjattivi li jippermettu tiftix u/jew dħul simultanji mill-awtoritajiet nazzjonali kemm fis-Sistema ta’ Informazzjoni ta’ Schengen kif ukoll fl-iARMS tal-INTERPOL, u tħeġġeġ lill-Istati Membri jwieġbu għas-sejħa tal-INTERPOL għal voluntiera biex jittestjaw il-karatteristiċi l-ġodda. [Azzjoni 2.2 – KPI 9.6] Huwa kruċjali li l-intelligence operazzjonali u strateġika kollha u l-informazzjoni relatata mar-riskju, rilevanti għad-dwana, ikunu mgħoddija awtomatikament lis-Sistema Komuni ta’ Ġestjoni tar-Riskji Doganali (CRMS). [Azzjoni 2.3 – KPI 9.9] L-Istati Membri u s-sħab tax-xlokk tal-Ewropa jenħtieġ li jirreġistraw b’mod sistematiku armi tan-nar misruqa u mitlufa fl-iARMS. [Azzjoni 2.4 - KPI 9.6]
Filwaqt li tibni fuq il-proġett implimentat mill-UNODC, il-Kummissjoni se tieħu azzjoni biex tistabbilixxi ġbir sistematiku u armonizzat ta’ data dwar is-sekwestru tal-armi tan-nar, [Azzjoni 2.5 – KPI 4] u tippubblika statistika annwali kif isir biex jiġi analizzat il-qbid tad-droga. Dan jipprovdi informazzjoni utli lill-awtoritajiet tal-infurzar tal-liġi, b’mod partikolari biex jgħinhom jidentifikaw tendenzi ġodda ta’ traffikar u jistabbilixxu profili ta’ riskju raffinati. Biex tagħmel dan, u abbażi tax-xogħol ta’ tħejjija mwettaq minn diversi atturi bħall-Europol, il-Frontex, l-UNODC, l-EMPACT Firearms u s-sħab tax-xlokk tal-Ewropa, il-Kummissjoni se tipproponi formola komuni għar-rappurtar tas-sekwestri. Il-Kummissjoni, f’kooperazzjoni mal-Europol, se tesplora jekk huwiex fattibbli li tintroduċi fil-livell tal-UE għodda biex jiġu segwiti f’ħin reali inċidenti relatati mal-armi tan-nar u tiġi żviluppata stampa aġġornata b’mod permanenti. [Azzjoni 2.6 – KPI 10] Meta tagħmel dan, hija se tispira ruħha mill-proġett FIRE 2017 iffinanzjat mill-UE u mill-Pjattaforma għall-Monitoraġġ ta’ Vjolenza bl-Armi li tkopri x-xlokk tal-Ewropa.
It-traffikar tal-armi tan-nar jista’ jsir ukoll fis-swieq tad-dark web. Il-Kummissjoni se timplimenta l-azzjoni preparatorja proposta mill-Parlament Ewropew dwar il-monitoraġġ bla waqfien tad-darknet. [Azzjoni 2.7] Barra minn hekk, fil-qafas taċ-Ċiklu ta’ Politika tal-UE, il-Europol se tkompli tgħin lill-Istati Membri fil-ġbir tal-informazzjoni u fil-bini ta’ stampa ta’ intelligence soda dwar l-użu tad-darknet għall-kummerċ illeċitu tal-armi tan-nar.
4.2.3.Prijorità 3: Żieda fil-pressjoni fuq swieq kriminali
Il-Kummissjoni tħeġġeġ lill-Istati Membri u lis-sħab tax-xlokk tal-Ewropa biex ilestu l-istabbiliment ta’ Punti Fokali dwar l-Armi tan-nar b’persunal sħiħ u mħarreġ sew f’kull ġuriżdizzjoni, kif irrakkomandat mill-Gwida tal-aħjar prattika tal-esperti nazzjonali. [Azzjoni 3.1 – KPI 7.1] Dawn il-punti fokali jenħtieġ li jkunu assoċjati sistematikament ukoll mal-implimentazzjoni tal-Programm ta’ Azzjoni tan-NU dwar Armi Ħfief u ta’ Kalibru Żgħir u tal-Istrument Internazzjonali tat-Traċċar. Sabiex tiġi ffaċilitata l-kooperazzjoni fil-livell tal-UE u fil-livell internazzjonali, il-Kummissjoni se tippubblika tabella ta’ valutazzjoni ta’ dawk il-punti fokali, li tistabbilixxi b’mod ċar id-dettalji ta’ kuntatt u l-kompetenzi tagħhom. [Azzjoni 3.2 – KPI 7.1]
Il-Kummissjoni tistieden lill-Istati Membri kollha li għadhom ma għamlux dan biex jirratifikaw il-Protokoll tan-Nazzjonijiet Uniti dwar l-Armi tan-nar, li jiffaċilita u jsaħħaħ il-kooperazzjoni sabiex jiġu evitati, miġġielda u eliminati l-manifattura u t-traffikar illeċiti tal-armi tan-nar. [Azzjoni 3.3 – KPI 1.5] Il-Kummissjoni se tibda wkoll konsultazzjoni mal-partijiet ikkonċernati biex teżamina jekk jeżistux lakuni fil-qafas leġiżlattiv u tivvaluta l-ħtieġa li jiġu stabbiliti standards komuni tal-liġi kriminali dwar it-traffikar tal-armi tan-nar u l-manifattura illeċita, skont l-Artikolu 83 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea. [Azzjoni 3.4 – KPIs 1.5 u 8] F’dan il-kuntest, il-Kummissjoni se teżamina l-fattibbiltà tar-regoli abilitanti tal-kooperazzjoni tal-pulizija biex jiġi żgurat traċċar aktar sistematiku tal-armi maqbuda, biex tiġi skambjata l-intelligence barra minn investigazzjonijiet speċifiċi, tiġi kondiviża data ballistika b’mod aktar faċli u sistematiku, jew jitwettqu kunsinni kkontrollati.
Il-Kummissjoni tistieden lill-Istati Membri u lis-sħab tax-xlokk tal-Ewropa biex itejbu l-kooperazzjoni fost l-awtoritajiet tal-infurzar tal-liġi (id-dwana, il-pulizija u l-gwardji tal-fruntieri), iżda wkoll mal-prosekuturi u l-ispeċjalisti forensiċi, biex jindirizzaw is-sorsi u r-rotot prinċipali ta’ armi tan-nar illeċiti, b’ispirazzjoni min-Network ta’ Esperti tal-Armi tan-Nar tal-Ewropa tax-Xlokk. [Azzjoni 3.5 – KPI 3] Huma jenħtieġ li jiżviluppaw b’mod drammatiku l-għarfien espert tal-awtoritajiet tal-infurzar tal-liġi tagħhom dwar it-theddida tal-armi tan-nar, il-qafas legali u l-għodda ta’ kooperazzjoni internazzjonali tiegħu, b’mod partikolari billi jagħmlu użu aħjar mill-opportunitajiet ta’ taħriġ offruti mis-CEPOL, u jiżviluppaw taħriġ kaskata biex itejbu l-valur miżjud tiegħu. [Azzjoni 3.6 – KPI 7.2]
Il-Kummissjoni tistieden lill-Europol, lill-Istati Membri u lis-sħab tax-xlokk tal-Ewropa biex iżommu fokus fuq każijiet ta’ armi tan-nar fil-qafas ta’ operazzjonijiet u azzjonijiet ta’ pattulji ċibernetiċi kontra swieq tad-dark web billi jikkoordinaw mill-qrib il-Jum ta’ Azzjoni Konġunta tal-Pattulji Ċibernetiċi u investigazzjonijiet tad-dark web mat-tim tad-dark web tal-Europol. [Azzjoni 3.7 – KPI 9.4]
Il-Kummissjoni se ttejjeb ukoll il-kooperazzjoni bejn l-infurzar tal-liġi u l-operaturi tal-konsenja tal-pakketti u tal-posta, biex tiżgura sorveljanza aktar stretta tal-vjeġġi li jkun fihom l-armi tan-nar jew il-komponenti tagħhom. B’mod partikolari se teżamina sa liema punt l-intelliġenza artifiċjali tista’ tintuża biex tidentifika b’mod partikolari permezz ta’ skennjar bir-raġġi X partijiet ta’ armi moħbija fil-massa ta’ kunsinni żgħar. [Azzjoni 3.8] Din se tipproponi wkoll memorandum ta’ qbil fil-livell tal-UE bejn l-operaturi tal-konsenja tal-pakketti u l-awtoritajiet tal-pulizija u tad-dwana, biex ittejjeb il-komunikazzjoni tad-data relatata mal-armi tan-nar u mal-partijiet tal-armi tan-nar u l-mod kif jistgħu jappoġġaw lil xulxin, abbażi tal-aħjar prattiki diġà implimentati fil-livell nazzjonali. [Azzjoni 3.9] Dan se joħloq kundizzjonijiet ekwi, filwaqt li jevita l-istabbiliment ta’ xi operaturi fejn il-kontrolli huma inqas stretti.
4.2.4.Prijorità 4: It-tisħiħ tal-kooperazzjoni internazzjonali
Il-kooperazzjoni bejn l-UE u s-sħab mhux tal-UE għandha bżonn tissaħħaħ f’konformità mal-prijoritajiet stabbiliti fl-Istrateġija tal-UE tal-2018 kontra l-Armi tan-nar, Armi Ħfief u ta’ Kalibru Żgħir illeċiti u l-Munizzjon tagħhom.
Il-kooperazzjoni ma’ pajjiżi fl-Afrika ta’ Fuq u fil-Lvant Nofsani għandha bżonn tissaħħaħ b’mod partikolari.
Il-kooperazzjoni mat-Tuneżija, mal-Libanu u mal-Ġordan jenħtieġ li tiġi approfondita fit-traċċar tal-armi u t-titjib tal-kontroll tal-armi. Il-Kummissjoni se taħdem mill-qrib mar-Rappreżentant Għoli u tistieden lill-Istati Membri biex jimpenjaw aktar persunal għal assistenza teknika fil-pajjiżi fl-Afrika ta’ Fuq u fil-Lvant Nofsani. [Azzjoni 4.1] It-Turkija, li hija meqjusa bħala pajjiż ta’ oriġini ta’ bosta armi tal-gass u tal-allarm li jistgħu jinbidlu faċilment, u għalhekk armi illeċiti, jenħtieġ li tkun ukoll punt fokali ewlieni tal-kooperazzjoni. [Azzjoni 4.2]. Fl-Afrika, b’mod partikolari fir-reġjun tas-Saħel, se jkunu inkoraġġiti sigurtà fiżika u ġestjoni tal-ħażniet, żamma ta’ reġistri u kontroll tal-armi aħjar. [Azzjoni 4.3] L-iskambji ta’ prattiki tajba max-xlokk tal-Ewropa diġà jinsabu għaddejjin.
Meta jitqies ir-riskju għoli tat-traffikar tal-armi tan-nar fix-xlokk tal-Ewropa (li tinftiehem bħala li tkopri sħab mhux tal-UE tal-Balkani tal-Punent, l-Ukrajna u l-Moldova), l-ispeċifiċitajiet marbuta mal-kuntest ġeopolitiku tagħha, l-għadd għoli u t-tip ta’ atturi nazzjonali u internazzjonali involuti, u l-instabbiltà attwali fl-Ewropa tal-Lvant, ir-Rapport ta’ Evalwazzjoni tal-pjan ta’ azzjoni 2015-2019 wera l-ħtieġa għal pjan ta’ azzjoni ġdid. Dan tal-aħħar kien irrakkomandat ukoll mid-delegati tas-sħab kollha li attendew għat-tielet laqgħa tal-Kumitat Konġunt bejn l-Esperti tal-Unjoni Ewropea tal-Armi tan-nar u l-Esperti tax-Xlokk tal-Ewropa li saret fi Brussell fl-24 ta’ Settembru 2018. Ir-Rapport ta’ evalwazzjoni enfasizza wkoll il-ħtieġa li l-Ukrajna u l-Moldova jiġu involuti f’kooperazzjoni ta’ qafas koerenti usa’ kontra theddid komuni kkawżat mit-traffikar illeċitu tal-armi tan-nar fir-reġjun kollu. Dan iwieġeb ukoll għas-sejħa tal-Kunsill biex l-Ukrajna tiġi involuta fil-Pjanijiet ta’ Azzjoni Operazzjonali rilevanti taċ-Ċiklu ta’ Politika tal-UE għall-kriminalità internazzjonali organizzata u serja.
Fir-rigward tal-Ukrajna, il-Pjan ta’ Azzjoni jenħtieġ li jqis l-appoġġ tal-UE
għall-isforzi tal-Ukrajna biex tiġġieled it-traffikar illeċitu tal-armi, tal-munizzjon u tal-isplussivi, f’kooperazzjoni mal-OSKE u s-SEEAC. Il-Kummissjoni tappoġġa, permezz ta’ finanzjament mill-UE, attivitajiet integrati tal-ġesjoni tal-fruntieri u kontra t-traffikar, inkluż permezz tal-Missjoni Ewropea ta’ Assistenza fil-Fruntieri għall-Moldova u l-Ukrajna. Il-ħidma ta’ Conflict Armament Research fl-Ukrajna appoġġata bid-Deċiżjoni tal-Kunsill (PESK) 2017/2283 għadha għaddejja.
Għalhekk, bħala parti minn dan il-Pjan ta’ Azzjoni, il-Kummissjoni tipproponi azzjonijiet u governanza dettaljati speċifiċi għall-Ewropa tax-Xlokk (ara t-taqsima 5 hawn taħt) li għandhom jitmexxew ’il quddiem f’kooperazzjoni mill-qrib mar-Rappreżentant Għoli u f’konsultazzjoni mas-sħab.
5.Azzjonijiet speċifiċi għax-xlokk tal-Ewropa u l-kooperazzjoni tagħha mal-UE
5.1.It-tfassil tal-attivitajiet għar-reġjun
Kif imsemmi fit-taqsima 2, l-evalwazzjoni tal-pjan ta’ azzjoni 2015-2019 ta’ bejn l-UE u x-xlokk tal-Ewropa uriet li ż-żewġ naħat qed jiffaċċjaw sfidi komuni u li kooperazzjoni reġjonali aktar profonda hija essenzjali biex tiġi miġġielda aħjar id-dimensjoni tranżnazzjonali tat-traffikar illeċitu tal-armi tan-nar madwar ir-reġjun.
Il-ħidma mwettqa fl-2018 biex jiġi żviluppat il-Pjan Direzzjonali reġjonali , appoġġata minn Franza u l-Ġermanja, irriżultat minn approċċ konsenswali u parteċipattiv tas-sħab kollha tal-Balkani tal-Punent. Din identifikat bosta għanijiet u miri rilevanti, li jkunu rilevanti fi pjan ta’ azzjoni. Abbażi ta’ dan, fl-Anness 3, il-Kummissjoni qed tipproponi sett ta’ attivitajiet speċifiċi, li jintegraw il-Pjan Direzzjonali, f’konformità mad-Deċiżjoni tal-Kunsill li tiffinanzja l-implimentazzjoni tiegħu.
Il-ġuriżdizzjonijiet kollha tar-reġjun jiffaċċaw sfidi simili. Madankollu, mhux is-sħab kollha se jilħqu l-objettivi tagħhom bl-istess pass u l-istadji differenti ta’ progress se jitolbu ambizzjonijiet differenti. Fil-waqt it-tajjeb, dawk l-azzjonijiet jenħtieġ li jinkludu wkoll b’mod xieraq lill-Ukraina u lill-Moldova. Il-Kummissjoni, f’kooperazzjoni mar-Rappreżentant Għoli, se taħdem flimkien ma’ dawn iż-żewġ pajjiżi biex tiddiskuti modi u mezzi biex tintegrahom fil-qafas ġenerali.
L-azzjonijiet speċifiċi għax-xlokk tal-Ewropa ġew definiti mill-awtoritajiet tal-Balkani tal-Punent permezz tal-iżvilupp u l-adozzjoni tal-Pjan Direzzjonali reġjonali, li huwa anness mad-Deċiżjoni tal-Kunsill (PESK) 1788/2018. Filwaqt li jwassal biex jintlaħaq l-għan globali tal-Pjan ta’ Azzjoni - il-ġlieda kontra t-traffikar illeċitu ta’ armi tan-nar u munizzjon, huwa jiffoka fuq tliet fergħat ewlenin, u jipprovdi aktar ċarezza u struttura mill-Pjan ta’ Azzjoni 2015-2019, b’mod partikolari biex jiġu indirizzati l-lakuni legali u inkonsistenzi li fadal fil-kontroll tal-armi tan-nar li jfixklu l-kooperazzjoni tal-pulizija u dik ġudizzjarja:
·L-armonizzazzjoni tal-ambjent legali, l-immodernizzar tal-istruttura amministrattiva u l-iffaċilitar tal-bini tal-kapaċitajiet;
·Iż-żieda fis-sigurtà tal-ħażniet u t-tnaqqis tal-ħażniet;
·Li l-attivitajiet tal-infurzar tal-liġi jsiru aktar effiċjenti billi tiġi ffaċilitata l-kooperazzjoni operattiva, l-iskambju tal-informazzjoni, u l-kooperazzjoni dwar l-analiżi ballistika.
5.2.Governanza modernizzata biex jiġi żgurat twettiq effiċjenti
Sabiex iwettqu bis-sħiħ dawk l-attivitajiet, is-sħab kollha jeħtieġ li jitgħallmu mil-lezzjonijiet tal-passat, b’mod partikolari billi jistabbilixxu tip ġdid ta’ governanza li tevita d-duplikazzjonijiet jew in-nuqqas ta’ koordinazzjoni.
5.2.1.L-issodisfar tal-ħtiġijiet ta’ finanzjament biex jiġu indirizzati l-isfidi
Il-Kummissjoni timpenja ruħha li tapprofondixxi l-ħidma tagħha mas-sħab tax-xlokk tal-Ewropa u talloka riżorsi finanzjarji ddedikati biex dawn jinġiebu f’konformità mal-istandards meħtieġa. Minbarra l-EUR 11,8-il miljun mogħtija mill-Kunsill f’Diċembru 2019, il-Kummissjoni bi ħsiebha timmobilizza u talloka mezzi disponibbli tal-Fond għas-Sigurtà Interna u l-Istrument għall-assistenza ta’ Qabel l-Adeżjoni biex jiġu indirizzati l-aktar sfidi urġenti. Fil-kuntest tan-negozjati tal-qafas finanzjarju pluriennali, il-Kummissjoni tistieden lill-Istati Membri biex jirreaġixxu għall-ħtiġijiet billi jaqblu dwar soluzzjonijiet baġitarji ambizzjużi u jimmobilizzaw l-esperti nazzjonali tagħhom fuq il-post.
Il-Kummissjoni, flimkien mar-Rappreżentant Għoli se tlaqqa’ kumitat ta’ tmexxija ta’ msieħba implimentaturi u donaturi ewlenin li jinkludi rappreżentanti tal-Istati Membri, tas-Servizz Ewropew għall-Azzjoni Esterna, tal-Aġenziji rilevanti tan-Nazzjonijiet Uniti (il-UNDP u l-UNODC) u tan-NATO. L-ambizzjoni ta’ dan il-kumitat ta’ tmexxija tkun li tiġi żgurata l-koordinazzjoni globali strateġika tad-donaturi, inklużi dawk li mhumiex parti mill-bord ta’ tmexxija tal-Fond Fiduċjarju b’Bosta Msieħba tan-Nazzjonijiet Uniti għall-implimentazzjoni tal-Pjan Direzzjonali. Fi djalogu mal-gvernijiet tar-reġjun, il-Kummissjoni se tipproponi Memorandum ta’ qbil bejn dawk il-parteċipanti, li għandu l-għan li jilħaq deċiżjonijiet konġunti tal-proġetti li għandhom jiġu ffinanzjati. B’rispett sħiħ għall-awtonomija legali tad-donaturi, u b’rispett sħiħ għall-proċeduri ta’ teħid ta’ deċiżjonijiet applikabbli taħt it-Trattati, tali memorandum jista’ jistabbilixxi kif il-kumitat se jiżviluppa ppjanar baġitarju reġjonali u nazzjonali u jirċievi rappurtar finanzjarju kkonsolidat tal-attivitajiet u l-istrumenti rilevanti kollha. Dan jipprovdi lid-donaturi u lill-partijiet interessati kollha viżjoni komprensiva aġġornata tal-attivitajiet ippjanati jew implimentati, kif ukoll l-ispiża tagħhom. Sabiex jiġu żgurati sinerġiji ta’ sforzi u kollegament effettiv mas-SEESAC, se tissaħħaħ il-koordinazzjoni tad-donaturi fil-livell lokali, u se tiġi żgurata funzjoni ta’ koordinazzjoni, b’mod partikolari billi jinħatar koordinatur reġjonali tal-armi tan-nar, li jaħdem f’waħda mid-delegazzjonijiet tal-UE fix-Xlokk tal-Ewropa, bħad-delegazzjoni tal-UE f’Belgrad.
5.2.2.Tmexxija olistika biex jiġu implimentati l-attivitajiet tax-xlokk tal-Ewropa
Il-Kummissjoni tipproponi li tissimplifika l-ħidma tal-korpi eżistenti biex ittejjeb il-koordinazzjoni. Il-gwida politika jenħtieġ li tkompli tingħata mill-Kunsill fl-UE, kif ukoll mil-laqgħat ministerjali tal-Ġustizzja u l-Affarijiet Interni u, kif ikun xieraq, tal-Affarijiet Barranin u oħrajn bejn l-UE u s-sħab tax-xlokk tal-Ewropa.
Sabiex tiġi żgurata t-tmexxija strateġika reġjonali tal-attivitajiet, il-korpi interministerjali nazzjonali kollha li jlaqqgħu l-istituzzjonijiet kollha rilevanti għall-kontroll tal-armi ħfief (Kummissjonijiet għall-armi ħfief) jenħtieġ li jkomplu jiltaqgħu, bil-preżenza tar-rappreżentanti tal-UE. Kif inhi issa l-prattika, laqgħat ta’ koordinazzjoni tal-Pjan Direzzjonali jiġu organizzati flimkien magħhom u jiffaċilitaw l-eżami tal-progress fl-implimentazzjoni tal-Pjan Direzzjonali u l-kondiviżjoni tal-lezzjonijiet meħuda u jiddiskutu kif jingħalqu l-lakuni li fadal.
Fil-livell reġjonali tal-infurzar tal-liġi, ikun xieraq ukoll li tiġi ssimplifikata l-panoplija tal-korpi eżistenti. Il-Kummissjoni tissuġġerixxi li laqgħat konġunti bejn esperti tal-UE u tax-xlokk tal-Ewropa jsiru fil-qafas tal-EMPACT Firearms, fejn is-sħab tal-Balkani tal-Punent huma diġà mistiedna.
Fil-livelli kollha, il-Kummissjoni tistieden lill-awtoritajiet biex jibagħtu parteċipanti fdati b’mandat ċar biex jiddikjaraw pożizzjoni u jieħdu impenji jew jipprovdu kontribut dwar ir-riżultati possibbli.
Fl-aħħar nett, fir-rigward tal-ġestjoni amministrattiva, sa mill-2002, l-SEESAC iffaċilita b’mod partikolari l-proċessi tal-kummissjonijiet ta’ armi żgħar, tan-netwerk ta’ esperti tal-armi tan-nar tax-xlokk tal-Ewropa, u l-koordinazzjoni tal-Pjan Direzzjonali reġjonali. Huwa pprovda assistenza teknika sostanzjali lis-sħab tar-reġjun, li hija mfaħħra mill-partijiet ikkonċernati kollha fil-prattika. Dan il-proċess jenħtieġ li jitkompla, f’konformità mad-Deċiżjonijiet tal-Kunsill tal-UE (PESK) 2013/710, 2016/2356, 2018/1788 u 2019/2111, fi spirtu ta’ trasparenza fir-rigward tal-ġestjoni baġitarja kumplessiva permezz tal-kumitat ta’ tmexxija tad-donaturi. B’mod partikolari, l-ippjanar tal-laqgħat, id-dokumenti baġitarji u ta’ rappurtar jenħtieġ li jiġu ppreżentati f’konformità mal-approċċ integrat, wara konsultazzjoni mal-Kummissjoni.
Il-Kummissjoni tagħti l-akbar importanza lill-gwida u l-appoġġ lis-sħab lejn l-ilħuq tad-diversi impenji u l-użu tal-indikaturi biex jitkejlu r-riżultati, bħar-rappurtar biannwali tal-progress fl-implimentazzjoni tal-Pjan Direzzjonali reġjonali lis-SEESAC u l-evalwazzjoni intermedja ppjanata tal-implimentazzjoni tal-Pjan Direzzjonali reġjonali skont id-Deċiżjoni tal-Kunsill (PESK) 2018/1788. Għalhekk, din se tuża l-ingranaġġ kollu tal-proċess ta’ adeżjoni biex tiddiskuti u timmonitorja l-passi meħuda fid-dawl tal-implimentazzjoni tal-pjan ta’ azzjoni. Dan ifisser li l-laqgħat tas-Sottokumitat għall-Ġustizzja u l-Affarijiet Interni, kif ukoll ir-rapporti annwali tal-pajjiżi se jintużaw biex jingħata rendikont tal-progress li jkun sar. In-negozjati tal-adeżjoni fil-Kapitolu 24 – Ġustizzja, libertà u sigurtà, se jintużaw biex jgħinu jintlaħqu l-objettivi tal-pjan ta’ azzjoni. Fir-rigward tal-pajjiżi li mhumiex involuti fit-tkabbir, se jiġi diskuss aġġornament tal-progress fil-kuntest tas-Sottokumitati għall-Ġustizzja u l-Affarijiet Interni, il-Pjattaformi tal-Istat tad-Dritt jew fora oħra eżistenti.
6.Konklużjonijiet
Il-ġlieda kontra l-aċċess illeċitu għall-armi tan-nar trid tkun prijorità ta’ sigurtà intertematika għall-Unjoni Ewropea, għall-Istati Membri tagħha u għas-sħab tagħha. Din tinstiga nuqqas ta’ sigurtà fiżika individwali u żżid ir-riskju ta’ vjolenza domestika li tista’ teskala f’omiċidju, jew li l-armi tan-nar jistgħu jintużaw biex jitwettaq suwiċidju. Hija tgħin biex jiġu indirizzati forom oħra ta’ attivitajiet kriminali, bħat-terroriżmu, it-traffikar illeċitu tad-drogi, it-traffikar tal-bnedmin, il-kuntrabandu tal-migranti, il-piraterija marittima, il-falsifikazzjoni, il-kriminalità ambjentali, jew il-kriminalità organizzata tal-proprjetà. Il-Kummissjoni tistieden lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill, lill-Istati Membri u lis-sħab tax-xlokk tal-Ewropa biex jirrikonoxxu bis-sħiħ il-ħtieġa li jiżdiedu l-azzjonijiet f’dan il-qasam fil-livell nazzjonali, fil-livell tal-UE u permezz tal-kooperazzjoni internazzjonali.
Il-Kummissjoni temmen li l-karattru komprensiv u multidixxiplinari ta’ dan il-pjan ta’ azzjoni jista’ jipprovdi qafas operazzjonali koerenti għall-UE u għall-Istati Membri tagħha fil-fruntieri tal-UE, u proposti għal kooperazzjoni u assistenza fil-ġlieda kontra t-traffikar tal-armi tan-nar fix-xlokk tal-Ewropa u magħha.
B’mod partikolari, il-Kummissjoni tappella lill-istituzzjonijiet kollha tal-UE, lill-awtoritajiet tal-infurzar tal-liġi u lill-partijiet ikkonċernati, kemm fl-UE kif ukoll fix-xlokk tal-Ewropa, biex jirrispondu għall-isfidi msemmija f’dan il-pjan ta’ azzjoni. Il-Kummissjoni tappella lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill biex japprovaw dan il-Pjan ta’ Azzjoni u jappoġġaw u jisfruttaw il-potenzjal sħiħ ta’ kull prijorità strateġika.