IL-KUMMISSJONI EWROPEA

Brussell, 25.9.2017

JOIN(2017) 36 final

2017/0236(NLE)

Proposta Konġunta għal

DEĊIŻJONI TAL-KUNSILL

dwar l-iffirmar, f'isem l-Unjoni Ewropea, u l-applikazzjoni proviżorja tal-Ftehim ta’ Sħubija Komprensiv u Msaħħaħ bejn l-Unjoni Ewropea u l-Komunità Ewropea tal-Enerġija Atomika u l-Istati Membri tagħhom, fuq naħa, u r-Repubblika tal-Armenja, fuq in-naħa l-oħra

MEMORANDUM TA’ SPJEGAZZJONI

1.KUNTEST TAL-PROPOSTA

Il-proposta mehmuża tikkostitwixxi l-istrument legali għall-iffirmar tal-Ftehim ta' Sħubija Komprensiv u Msaħħaħ bejn l-Unjoni Ewropea u l-Komunità Ewropea tal-Enerġija Atomika u l-Istati Membri tagħhom, fuq naħa, u r-Repubblika tal-Armenja, fuq in-naħa l-oħra (minn hawn 'il quddiem imsejjaħ il-"Ftehim").

Ir-relazzjonijiet bejn l-Unjoni Ewropea (UE) u r-Repubblika tal-Armenja (l-Armenja) attwalment huma bbażati fuq il-Ftehim ta' Sħubija u Kooperazzjoni bejn il-Komunitajiet Ewropej u l-Istati Membri tagħhom, fuq naħa, u r-Repubblika tal-Armenja, fuq in-naħa l-oħra, li daħal fis-seħħ fl-1 ta' Lulju 1999 għal perjodu inizjali ta' għaxar snin u li ġie mġedded awtomatikament.

Fid-29 ta’ Settembru 2015, il-Kunsill adotta Deċiżjoni li tawtorizza lill-Kummissjoni Ewropea u lir-Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta’ Sigurtà jinnegozjaw Ftehim Qafas bejn l-UE u l-Armenja. In-negozjati għall-Ftehim bdew fis-7 ta' Diċembru 2015. It-test tal-Ftehim ġie inizjalat fil-21 ta’ Marzu 2017.

Il-Kunsill inżamm infurmat f'kull stadju tan-negozjati. Huwa ġie kkonsultat fil-Grupp ta' Ħidma dwar l-Ewropa tal-Lvant u l-Asja Ċentrali u fil-Kumitat tal-Politika Kummerċjali. Il-Parlament Ewropew ġie infurmat fil-pront u bis-sħiħ matul in-negozjati.

Il-Kummissjoni u r-Rappreżentant Għoli iqisu li l-objettivi stabbiliti mill-Kunsill fid-direttivi ta' negozjati tiegħu ġew issodisfati u li l-abbozz tal-Ftehim jista' jiġi ppreżentat għall-iffirmar.

2.ELEMENTI LEGALI TAL-PROPOSTA

2.1 L-għan u l-kontenut tal-ftehim

Il-Ftehim il-ġdid, li jkopri l-kwistjonijiet tal-kompetenza u tal-interessi tal-UE, għandu kamp ta' applikazzjoni ġenerali li jirrifletti l-firxa wiesa' ta' kooperazzjoni eżistenti fl-oqsma ekonomiċi, kummerċjali u politiċi, kif ukoll fil-politiki settorjali. Huwa jkompli jiżviluppa dawn l-oqsma, u b'hekk jipprovdi bażi fit-tul għall-iżvilupp ulterjuri tar-relazzjonijiet bejn l-UE u l-Armenja. Billi jsaħħaħ id-djalogu politiku u jtejjeb il-kooperazzjoni f'firxa wiesgħa ta' oqsma, il-Ftehim jipprovdi l-bażi għal relazzjoni bilaterali iktar effettiva mal-Armenja.

Dan il-Ftehim jinkludi l-klawsoli politiċi standard tal-UE dwar id-drittijiet tal-bniedem, il-qrati kriminali internazzjonali, l-armi ta' qerda massiva, armi żgħar u armamenti ħfief u l-ġlieda kontra t-terroriżmu. Huwa jinkludi wkoll dispożizzjonijiet dwar il-kooperazzjoni f'oqsma bħat-trasport, l-enerġija, is-saħħa, l-ambjent, it-tibdil fil-klima, it-tassazzjoni, l-edukazzjoni u l-kultura, l-impjieg u l-affarijiet soċjali, l-attività bankarja u l-assigurazzjoni, il-politika industrijali, l-agrikoltura u l-iżvilupp rurali, it-turiżmu, ir-riċerka u l-innovazzjoni u l-estrazzjoni minerarja. Barra minn hekk, huwa jkopri l-kooperazzjoni legali, l-istat tad-dritt, il-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus u l-finanzjament tat-terroriżmu u l-ġlieda kontra l-kriminalità organizzata u l-korruzzjoni.

Titlu fil-Ftehim huwa ddedikat għal kwistjonijiet sostanzjali fir-rigward tal-kummerċ u jintroduċi impenji importanti f'diversi oqsma tal-politika kummerċjali. Dawn l-impenji se jtejbu l-kundizzjonijiet għall-kummerċ bilaterali bejn l-UE u l-Armenja, filwaqt li jikkunsidraw bis-sħiħ l-obbligi tal-Armenja bħala membru tal-Unjoni Ekonomika Ewrasjatika. Huma se jiżguraw ambjent regolatorju aħjar għall-operaturi ekonomiċi f'oqsma bħall-kummerċ tal-oġġetti u tas-servizzi, it-twaqqif u l-ġestjoni ta' kumpaniji, il-movimenti ta' kapital, l-akkwist pubbliku, id-drittijiet ta' proprjetà intellettwali, l-iżvilupp sostenibbli u l-kompetizzjoni.

2.2.    Il-bażi ġuridika għad-deċiżjoni proposta

L-Artikolu 218(5) tat-TFUE jipprevedi l-adozzjoni ta' deċiżjoni li tawtorizza l-iffirmar ta' ftehim. Barra minn hekk, it-tieni subparagrafu tal-Artikolu 218(8) tat-TFUE jipprevedi li l-Kunsill jaġixxi b'mod unanimu meta l-ftehim ikopri qasam li fih tkun meħtieġa l-unanimità għall-adozzjoni ta' att tal-Unjoni.

Fir-rigward ta’ miżura li tipprova tilħaq fl-istess ħin diversi objettivi jew li għandha diversi komponenti li huma marbuta b’mod li ma jistgħux jinfirdu minn xulxin, mingħajr ma wieħed ikun anċillari għall-ieħor, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li, meta dispożizzjonijiet differenti tat-Trattat KE jkunu applikabbli, tali miżura għandha tkun fondata, b’mod eċċezzjonali, fuq il-bażijiet legali korrispondenti differenti, sakemm il-proċeduri stabbiliti għal kull bażi legali ma jkunux inkompatibbli ma' xulxin (il-Kawża C-490/10 ll-Parlament vs Il-Kunsill, ECLI: EU:C:2012:525, paragrafu 46).

Il-Ftehim isegwi l-objettivi u jinkludi komponenti fl-oqsma tal-Politika Estera u ta' Sigurtà Komuni (PESK), il-Politika Kummerċjali Komuni u l-kooperazzjoni għall-iżvilupp. Dawn l-aspetti tal-Ftehim huma marbuta b'mod li ma jistgħux jinfirdu minn xulxin u mingħajr ma wieħed ikun anċillari għall-ieħor.

Il-Politika Estera u ta' Sigurtà Komuni hija qasam li għalih hija meħtieġa l-unanimità għall-adozzjoni ta' att tal-Unjoni Ewropea.

Għaldaqstant, jenħtieġ li l-bażi ġuridika tad-deċiżjoni proposta tkun tinkludi l-Artikolu 37 tat-TUE, l-Artikolu 207 tat-TFUE u l-Artikolu 209 tat-TFUE moqrija flimkien mal-Artikolu 218(5) tat-TFUE u t-tieni subparagrafu tal-Artikolu 218(8) tat-TFUE. Mhux meħtieġa dispożizzjonijiet addizzjonali bħala bażi ġuridika (ara l-Kawża C-377/12 Il-Kummissjoni vs Il-Kunsill, ECLI: EU: C 2014: 1903.

Wara li vvalutaw it-test tal-Ftehim, il-Kummissjoni u r-Rappreżentant Għoli huma tal-fehma li l-Ftehim ma jkopri ebda qasam li jaqa' taħt il-kompetenza esklużiva tal-Istati Membri u li kieku kien jiġġustifika, f'termini ġuridiċi, l-użu ta' ftehim imħallat. Madankollu, peress li d-direttivi ta' negozjati inħarġu bil-għan ta' ftehim imħallat, it-test tal-Ftehim ġie inizjalat bħala tali u konsegwenza ta' dan, ġie propost hawnhekk għall-iffirmar u l-konklużjoni bħala ftehim imħallat bejn l-Unjoni Ewropea u l-Komunità Ewropea tal-Enerġija Atomika u l-Istati Membri tagħhom, fuq naħa, u r-Repubblika tal-Armenja, fuq in-naħa l-oħra.

2.3.    Il-ħtieġa tad-deċiżjoni proposta

L-Artikolu 216 tat-TFUE jipprevedi li l-Unjoni Ewropea tista' tikkonkludi ftehim ma' pajjiż terz wieħed jew aktar meta t-Trattati jipprovdu għal dan jew meta l-konklużjoni ta' ftehim tkun meħtieġa sabiex jinkiseb, fil-qafas tal-politika tal-Unjoni, wieħed mill-objettivi imsemmija mit-Trattati, jew inkella tkun prevista f'att tal-Unjoni legalment vinkolanti jew inkella x'aktarx tolqot regoli komuni jew tbiddel il-kamp tal-applikazzjoni tagħhom.

It-Trattati jipprevedu l-konklużjoni ta' ftehimiet bħal dan, jiġifieri fl-Artikoli 37 tat-TUE, 207 tat-TFUE u 209 tat-TFUE. Barra minn hekk, il-konklużjoni tal-Ftehim hija meħtieġa għall-fini li jinkisbu, fil-qafas tal-politiki tal-UE, l-objettivi msemmija fit-Trattati, inklużi t-tisħiħ tad-drittijiet tal-bniedem, in-nonproliferazzjoni tal-armi ta' qerda massiva, il-ġlieda kontra t-terroriżmu, il-ġlieda kontra l-korruzzjoni u l-kriminalità organizzata, il-kummerċ, il-migrazzjoni, l-ambjent, l-enerġija, it-tibdil fil-klima, it-trasport, ix-xjenza u t-teknoloġija, l-impjiegi u l-affarijiet soċjali, l-edukazzjoni, l-agrikoltura.

Il-Ftehim irid jiġi ffirmat qabel ma jista' jiġi konkluż f’isem l-Unjoni Ewropea.

2017/0236 (NLE)

Proposta Konġunta għal

DEĊIŻJONI TAL-KUNSILL

dwar l-iffirmar, f'isem l-Unjoni Ewropea, u l-applikazzjoni proviżorja tal-Ftehim ta’ Sħubija Komprensiv u Msaħħaħ bejn l-Unjoni Ewropea u l-Komunità Ewropea tal-Enerġija Atomika u l-Istati Membri tagħhom, fuq naħa, u r-Repubblika tal-Armenja, fuq in-naħa l-oħra

IL-KUNSILL TAL-UNJONI EWROPEA,

Wara li kkunsidra t-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea, b’mod partikolari l-Artikolu 37 tiegħu,

Wara li kkunsidra t-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, u b’mod partikolari l-Artikoli 207 u 209, flimkien mal-Artikolu 218(5) u t-tieni paragrafu tal-Artikolu 218(8), tiegħu,

Wara li kkunsidra l-proposta mill-Kummissjoni Ewropea u r-Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà,

Billi:

(1)Fid-29 ta' Settembru 2015, il-Kunsill awtorizza lill-Kummissjoni u lir-Rappreżentant Għoli biex jiftħu n-negozjati mar-Repubblika tal-Armenja dwar Ftehim Qafas.

(2)Dawn in-negozjati ġew iffinalizzati b'suċċess u l-Ftehim ta' Sħubija Komprensiv u Msaħħaħ bejn l-Unjoni Ewropea u l-Komunità Ewropea tal-Enerġija Atomika u l-Istati Membri tagħhom, fuq naħa waħda, u r-Repubblika tal-Armenja fuq in-naħa l-oħra, minn hawn 'il quddiem imsejjaħ "il-Ftehim", ġie inizjalat fil-21 ta' Marzu 2017.

(3)L-Artikolu 385 tal-Ftehim jipprevedi l-applikazzjoni proviżorja tiegħu.

(4)Jenħtieġ li l-Ftehim jiġi ffirmat f'isem l-Unjoni u jiġi applikat fuq bażi proviżorja, soġġett għat-twettiq tal-proċeduri meħtieġa għall-konklużjoni tiegħu f'data aktar tard,

ADOTTA DIN ID-DEĊIŻJONI:

Artikolu 1

1. L-iffirmar tal-Ftehim ta' Sħubija Komprensiv u Msaħħaħ bejn l-Unjoni Ewropea u l-Komunità Ewropea tal-Enerġija Atomika u l-Istati Membri tagħhom, fuq naħa, u r-Repubblika tal-Armenja, fuq in-naħa l-oħra huwa b’dan awtorizzat f’isem l-Unjoni, soġġett għall-konklużjoni tal-imsemmi Ftehim.

2. It-test tal-Ftehim li għandu jiġi ffirmat huwa mehmuż ma’ din id-Deċiżjoni.

Artikolu 2

Is-Segretarjat Ġenerali tal-Kunsill għandu jistabbilixxi l-istrument ta' setgħat sħaħ biex jiffirma l-Ftehim, soġġett għall-konklużjoni tiegħu, għall-persuna/persuni indikati min-negozjaturi tal-Ftehim.

Artikolu 3

1. Skont l-Artikolu 385 tal-Ftehim u soġġett għan-notifiki previsti fih, il-Ftehim għandu jiġi applikat b'mod proviżorju fl-intier tiegħu bejn l-Unjoni u r-Repubblika tal-Armenja, sakemm jidħol fis-seħħ.

2. Id-data li minnha l-Ftehim għandu japplika b'mod proviżorju għandha tiġi ppubblikata f'Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea mis-Segretarjat Ġenerali tal-Kunsill.

Artikolu 4

1. Għall-finijiet tal-Artikolu 240 tal-Ftehim, kwalunkwe emenda għall-Ftehim permezz ta' deċiżjonijiet meħuda mis-Sottokumitat dwar l-Indikazzjonijiet Ġeografiċi għandha tiġi approvata mill-Kummissjoni f'isem l-Unjoni. Meta l-partijiet interessati ma jistgħux jilħqu ftehim wara oġġezzjonijiet li jikkonċernaw indikazzjoni ġeografika, il-Kummissjoni għandha tadotta tali pożizzjoni abbażi tal-proċedura stabbilita fl-Artikolu 57 tar-Regolament tal-Kunsill (UE) Nru 1151/2012 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-21 ta' Novembru 2012 dwar skemi tal-kwalità għal prodotti agrikoli u oġġetti tal-ikel 1 .

2. Għall-fini tal-Artikolu 270(2), l-ewwel sentenza tal-Ftehim, il-Kummissjoni hija awtorizzata biex tapprova l-pożizzjoni tal-Unjoni fir-rigward tal-emendi tal-Anness XI tal-Ftehim.

Għall-fini tal-Artikolu 270(2), it-tieni sentenza tal-Ftehim, il-Kummissjoni hija awtorizzata li tqajjem oġġezzjonijiet għal modifika jew rettifika tal-Anness XI proposta mir-Repubblika tal-Armenja.

Artikolu 5

Il-Ftehim ma għandux jiġi interpretat bħala li jagħti xi drittijiet jew jimponi xi obbligi li jistgħu jiġu invokati direttament quddiem il-qrati u t-tribunali tal-Unjoni jew tal-Istati Membri.

Artikolu 6

Din id-Deċiżjoni għandha tidħol fis-seħħ fil-jum tal-adozzjoni tagħha.

Magħmul fi Brussell,

(1) ĠU L 343, 14.12.2012, p.1.

IL-KUMMISSJONI EWROPEA

Brussell, 25.9.2017

JOIN(2017) 36 final

ANNESS

tal-

Proposta Konġunta għal Deċiżjoni tal-Kunsill

dwar l-iffirmar, f'isem l-Unjoni Ewropea, u l-applikazzjoni proviżorja tal-Ftehim ta’ Sħubija Komprensiv u Msaħħaħ bejn l-Unjoni Ewropea u l-Komunità Ewropea tal-Enerġija Atomika u l-Istati Membri tagħhom, fuq naħa, u r-Repubblika tal-Armenja, fuq in-naħa l-oħra

FTEHIM TA’ SĦUBIJA KOMPRENSIV U MSAĦĦAĦ

BEJN L-UNJONI EWROPEA

U L-KOMUNITÀ EWROPEA TAL-ENERĠIJA ATOMIKA

U L-ISTATI MEMBRI TAGĦHOM, MINN NAĦA WAĦDA,

U R-REPUBBLIKA TAL-ARMENJA, MIN-NAĦA L-OĦRA

PREAMBOLU

IR-RENJU TAL-BELĠJU,

IR-REPUBBLIKA TAL-BULGARIJA,

IR-REPUBBLIKA ĊEKA,

IR-RENJU TAD-DANIMARKA,

IR-REPUBBLIKA FEDERALI TAL-ĠERMANJA,

IR-REPUBBLIKA TAL-ESTONJA,

L-IRLANDA,

IR-REPUBBLIKA ELLENIKA,

IR-RENJU TA’ SPANJA,

IR-REPUBBLIKA FRANĊIŻA,

IR-REPUBBLIKA TAL-KROAZJA,

IR-REPUBBLIKA TALJANA,

IR-REPUBBLIKA TA’ ĊIPRU,

IR-REPUBBLIKA TAL-LATVJA,

IR-REPUBBLIKA TAL-LITWANJA,

IL-GRAN DUKAT TAL-LUSSEMBURGU,

L-UNGERIJA,

IR-REPUBBLIKA TA' MALTA,

IR-RENJU TAN-NETHERLANDS,

IR-REPUBBLIKA TAL-AWSTRIJA,

IR-REPUBBLIKA TAL-POLONJA,

IR-REPUBBLIKA PORTUGIŻA,

IR-RUMANIJA,

IR-REPUBBLIKA TAS-SLOVENJA,

IR-REPUBBLIKA SLOVAKKA,

IR-REPUBBLIKA TAL-FINLANDJA,

IR-RENJU TAL-IŻVEZJA,

IR-RENJU UNIT TAL-GRAN BRITTANJA U L-IRLANDA TA' FUQ,

Il-partijiet Kontraenti għat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea, it-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea u t-Trattat li jistabbilixxi l-Komunità Ewropea tal-Enerġija Atomika, minn hawn ‘il quddiem imsejħa l-”Istati Membri”,

L-UNJONI EWROPEA, u

Il-KOMUNITÀ EWROPEA TAL-ENERĠIJA ATOMIKA, minn hawn 'il quddiem imsejħa “Euratom”

   minn naħa, u

IR-REPUBBLIKA TAL-ARMENJA

   min-naħa l-oħra,

minn hawn ’il quddiem imsejħa flimkien bħala "il-Partijiet",

F’KUNSIDERAZZJONI TAR-rabtiet b’saħħithom bejn il-Partijiet u l-valuri kondiviżi, kif ukoll ix-xewqa tagħhom li jsaħħu r-rabtiet stabbiliti fil-passat permezz tal-Ftehim ta’ Sħubija u Kooperazzjoni u biex jippromwovu kooperazzjoni mill-qrib u intensiva bbażata fuq sħubija ugwali fi ħdan il-qafas tal-Politika Ewropea tal-Viċinat (PEV) u s-Sħubija tal-Lvant kif ukoll fi ħdan dan il-Ftehim;

WARA LI GĦARFU l-kontribuzzjoni tal-Pjan ta' Azzjoni tal-PEV konġunt bejn l-UE u l-Armenja, inklużi dispożizzjonijiet introduttorji, u l-importanza tal-prijoritajiet ta’ sħubija fit-tisħiħ tar-relazzjonijiet bejn l-Unjoni Ewropea u r-Repubblika tal-Armenja u sabiex jgħinu biex jimxi ‘l quddiem il-proċess tar-riforma u l-approssimazzjoni, kif imsemmi minn hawn ’il quddiem, fir-Repubblika tal-Armenja, biex b’hekk jikkontribwixxu għal kooperazzjoni politika u ekonomika msaħħa;

IMPENJATI li jkomplu jsaħħu r-rispett għal-libertajiet fundamentali, id-drittijiet tal-bniedem, inklużi d-drittijiet tal-persuni li jagħmlu parti minn minoranzi, il-prinċipji demokratiċi, l-istat tad-dritt kif ukoll il-governanza tajba;

FILWAQT li jirrikonoxxu li r-riformi interni lejn it-tisħiħ tad-demokrazija u l-ekonomija tas-suq, minn naħa waħda, u r-riżoluzzjoni sostenibbli tal-kunflitti, min-naħa l-oħra, huma marbuta. Għalhekk, proċessi ta’ riforma demokratika sostenibbli fir-Repubblika tal-Armenja sem jgħinu fil-bini tal-fiduċja u l-istabbiltà fir-reġjun kollu;

IMPENJATI li jkomplu jippromwovu l-iżvilupp politiku, soċjoekonomiku u istituzzjonali tar-Repubblika tal-Armenja permezz ta’, pereżempju, l-iżvilupp tas-soċjetà ċivili, il-bini tal-istituzzjonijiet, ir-riforma tal-amministrazzjoni pubblika u tas-servizz ċivili, il-ġlieda kontra l-korruzzjoni, il-kummerċ u kooperazzjoni ekonomika msaħħa, inkluża l-governanza tajba fil-qasam tat-taxxa, it-tnaqqis tal-faqar, u firxa wiesgħa ta’ kooperazzjoni f’oqsma ta’ interess komuni, inkluż fil-qasam tal-ġustizzja, il-libertà u s-sigurtà;

IMPENJATI għall-implimentazzjoni sħiħa tal-għanijiet, il-prinċipji u d-dispożizzjonijiet tal-Karta tan-Nazzjonijiet Uniti, id-Dikjarazzjoni Universali tan-Nazzjonijiet Uniti tal-1948, il-Konvenzjoni Ewropea għall-Protezzjoni tad-Drittijiet tal-Bniedem u l-Libertajiet Fundamentali tal-1950 (“il-Konvenzjoni Ewropea dwar id-Drittijiet tal-Bniedem”) u l-Att Finali ta’ Ħelsinki tal-1975 tal-Konferenza dwar is-Sigurtà u l-Kooperazzjoni fl-Ewropa (l-Att Finali ta’ Ħelsinki tal-OSKE);

WARA LI FAKKRU r-rieda tagħhom li jsaħħu l-paċi u s-sigurtà internazzjonali kif ukoll jimpenjaw ruħhom fil-multilateraliżmu effettiv u s-soluzzjoni paċifika għat-tilwim fi ħdan il-formati miftiehma, b'mod partikolari billi jikkooperaw għal dan l-għan fil-qafas tan-Nazzjonijiet Uniti (NU) u l-Organizzazzjoni għas-Sigurtà u l-Kooperazzjoni fl-Ewropa (OSKE);

F'IMPENN lejn l-obbligi internazzjonali fil-ġlieda kontra l-proliferazzjoni tal-armi ta’ qerda massiva (“AQMs”) u l-mezzi ta’ fornitura tagħhom u għall-kooperazzjoni dwar id-diżarm u n-nonproliferazzjoni, kif ukoll is-sigurtà u s-sikurezza nukleari;

WARA LI GĦARFU l-importanza tal-parteċipazzjoni attiva tar-Repubblika tal-Armenja f'formati ta' kooperazzjoni reġjonali, inkluż dawk appoġġati mill-Unjoni Ewropea; wara li għarfu l-importanza li r-Repubblika tal-Armenja tagħti għall-parteċipazzjoni f’organizzazzjonijiet internazzjonali u formati ta’ kooperazzjoni eżistenti tagħha u l-obbligi li jirriżultaw minnhom;

F'XEWQA li jkomplu jiżviluppaw id-djalogu politiku regolari dwar kwistjonijiet bilaterali u internazzjonali ta’ intererss reċiproku, inklużi aspetti reġjonali, fil-kunsiderazzjoni tal-politika estera u ta’ sigurtà komuni, inkluż il-politika ta’ sigurtà u ta’ difiża komuni, tal-Unjoni Ewropea u l-politiki relevanti tar-Repubblika tal-Armenja; wara li għarfu l-importanza li r-Repubblika tal-Armenja tagħti għall-parteċipazzjoni f’organizzazzjonijiet internazzjonali u formati ta’ kooperazzjoni eżistenti tagħha u l-obbligi li jirriżultaw minnhom;

WARA LI GĦARFU l-importanza tal-impenn tar-Repubblika tal-Armenja lejn soluzzjoni paċifika u dejjiema tal-kunflitt fin-Nagorno-Karabakh, u l-ħtieġa li tinkiseb soluzzjoni mill-iktar fis possibbli, fi ħdan il-qafas tan-negozjati mmexxija mill-kopresidenti tal-Grupp OSKE Minsk; wara li għarfu wkoll il-ħtieġa li dik is-soluzzjoni tinkiseb fuq il-bażi tal-għanijiet u l-prinċipji mħaddna fil-Karta tan-NU u l-Att Finali ta’ Ħelsinki tal-OSKE, b’mod partikolari dawk li jirrigwardaw l-evitar tat-theddid jew l-użu tal-forza, l-integrità territorjali tal-Istati, u d-drittijiet ugwali u awtodeterminazzjoni tal-popli u riflessi fid-dikjarazzjonijiet kollha maħruġa fi ħdan il-qafas tal-mill-kopresidenza tal-Grupp OSKE Minsk mis-16-il Kunsill Ministerjali tal-OSKE tal-2008; filwaqt li jinnutaw ukoll l-impenn dikjarat tal-Unjoni Ewropea li tappoġġja dan il-proċess ta' riżoluzzjoni;

F’IMPENN li jipprevjenu u jiġġieldu l-korruzzjoni, il-kriminalità organizzata u li jżidu l-kooperazzjoni fil-ġlieda kontra t-terroriżmu;

F'IMPENN biex iżidu d-djalogu u l-kooperazzjoni tagħhom dwar il-mobbilità, il-migrazzjoni, l-ażil u l-ġestjoni tal-fruntieri b’approċċ komprensiv li jagħti attenzjoni għall-migrazzjoni legali u għal kooperazzjoni mmirata biex tittratta l-migrazzjoni illegali u t-traffikar tal-bnedmin kif ukoll l-implimentazzjoni effiċjenti tal-ftehim ta’ riammissjoni;

FILWAQT LI JIKKONFERMAW MILL-ĠDID li l-mobbiltà msaħħa taċ-ċittadini tal-Partijiet f’ambjent sikur u ġestit sew tibqa’ għan ewlieni u f’kunsiderazzjoni fi żmien debitu tal-ftuħ ta’ djalogu dwar il-viżi mar-Repubblika tal-Armenja, sakemm il-kundizzjonijiet għal mobilità ġestita tajjeb u sikura, inkluż l-implimentazzjoni effettiva ta’ ftehimiet ta’ faċilitazzjoni u ta’ riammissjoni bejn il-Partijiet, huma fis-seħħ;

F’IMPENN lejn il-prinċipji tal-ekonomija tas-suq ħieles u wara li kkonfermaw ir-rieda tal-Unjoni Ewropea li tikkontribwixxi għar-riformi ekonomiċi fir-Repubblika tal-Armenja;

WARA LI GĦARFU r-rieda tal-Partijiet li japprofondixxu l-kooperazzjoni ekonomika, inkluż f’oqsma relatati mal-kummerċ, f’konformità mad-drittijiet u l-obbligi li jirriżultaw mis-sħubija tal-Partijiet mal-Organizzazzjoni Dinjija tal-Kummerċ (WTO) u permezz tal-applikazzjoni trasparenti u nondiskriminatorja ta’ dawn id-drittijiet u l-obbligi;

KONVINTI li dan il-Ftehim se joħloq klima ġdida għar-relazzjonijiet ekonomiċi bejn il-Partijiet, u fuq kollox għall-iżvilupp tal-kummerċ u l-investiment, u se jistimola l-kompetizzjoni, fatturi li huma kruċjali għar-ristrutturar ekonomiku u l-modernizzazzjoni;

F’IMPENN lejn ir-rispett tal-prinċipji ta’ żvilupp sostenibbli;

F’IMPENN lejn l-iżgurar tal-protezzjoni ambjentali, inkluż kooperazzjoni transfruntiera u l-implimentazzjoni ta’ ftehimiet internazzjonali multilaterali;;

F’IMPENN li jsaħħu s-sigurtà u s-sikurezza tal-provvista tal-enerġija, jiffaċilitaw l-iżvilupp ta’ infrastruttura xierqa, iżidu l-integrazzjoni tas-suq u l-approssimazzjoni regolatorja mal-elementi ewlenin tal-acquis tal-UE msemmija minn hawn ’il quddiem, inkluż fost l-oħrajn, billi jippromwovu l-effiċjenza tal-enerġija u l-użu ta’ sorsi ta’ enerġija rinnovabbli, filwaqt li jieħdu in kunsiderazzjoni l-impenji tar-Repubblika tal-Armenja għall-prinċipji ta’ trattament ugwali ta’ pajjiżi fornituri tal-enerġija, il-pajjiżi ta’ tranżitu tal-enerġija kif ukoll il-pajjiżi konsumaturi;

F’IMPENN għal livelli għolja ta’ sikurezza nukleari u sigurtà nukleari, kif imsemmi minn hawn ’il quddiem;

FILWAQT LI JIRRIKONOXXU l-ħtieġa għal kooperazzjoni mtejba fil-qasam tal-enerġija, u l-impenn tal-Partijiet li jimplimentaw id-dispożizzjonijiet tat-Trattat dwar il-Karta tal-Enerġija;

LESTI li jtejbu l-livell tas-sikurezza tas-saħħa pubblika u l-protezzjoni tas-saħħa tal-bniedem, jirrispettaw il-prinċipji tal-iżvilupp sostenibbli u t-tkabbir ekonomiku;

F'IMPENN għat-tisħiħ tal-kuntatti fuq livell personali, inkluż permezz ta’ kooperazzjoni u skambji fl-oqsma tax-xjenza u t-teknoloġija, l-edukazzjoni u l-kultura, iż-żgħażagħ u l-isport;

F’IMPENN li jippromwovu kooperazzjoni transkonfinali u interreġjonali;

WARA LI GĦARFU l-impenn tar-Repubblika tal-Armenja li progressivament tapprossima l-leġiżlazzjoni tagħha fis-setturi relevanti ma’ dik tal-Unjoni Ewropea, biex timplimentaha b’mod effettiv bħala parti minn riforma usa’ tagħha u tiżviluppa l-kapaċità amministrattiva u istituzzjonali tagħha safejn meħtieġ biex issaħħaħ dan il-Ftehim, u wara li għarfu l-appoġġ sostnut tal-Unjoni Ewropea, f’konformità mal-istrumenti kollha disponibbli ta’ kooperazzjoni, inkluż għajnuna teknika, finanzjarja u ekonomika f’konnessjoni ma’ dak l-impenn, li jirrifletti l-pass tar-riforma u l-ħtiġijiet ekonomiċi tar-Repubblika tal-Armenja;

FILWAQT LI JINNUTAW li, jekk il-Partijiet jiddeċiedu, fi ħdan il-qafas ta’ dan il-Ftehim, li jidħlu f’arranġamenti speċifiċi fl-ispazju ta’ libertà, sigurtà u ġustizzja konklużi mill-Unjoni Ewropea skont it-titolu V tat-Tielet Parti tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, id-dispożizzjonijiet ta’ tali ftehimiet futuri ma jkunux vinkolanti għar-Renju Unit u/jew l-Irlanda sakemm l-Unjoni Ewropea, simultanjament mar-Renju Unit u/jew l-Irlanda fir-rigward tar-relazzjonijiet bilaterali preċedenti rispettivi tagħhom, ma jinnotifikawx lir-Repubblika tal-Armenja li r-Renju Unit u/jew l-Irlanda sar/saru vinkolati minn tali ftehimiet skont il-Protokoll Nru 21 dwar il-pożizzjoni tar-Renju Unit u l-Irlanda fir-rigward tal-qasam tal-libertà, is-sigurtà u l-ġustizzja, annessi mat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea u t-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea. Bl-istess mod, kull miżura interna sussegwenti tal-Unjoni Ewropea li tiġi addottata skont it-Titolu V tat-Tielet Parti tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea sabiex jiġi implimentat dan il-Ftehim ma tkunx torbot lir-Renju Unit u/jew lill-Irlanda ħlief jekk ikunu nnotifikaw ix-xewqa tagħhom li jieħdu sehem jew jaċċettaw tali miżuri bi qbil mal-Protokoll Nru 21; jinnotaw ukoll li tali ftehimiet futuri jew tali miżuri interni sussegwenti tal-Unjoni Ewropea jkunu jaqgħu taħt il-Protokoll Nru 22 dwar il-pożizzjoni tad-Danimarka, anness mal-imsemmija Trattati,

FTIEHMU KIF ĠEJ:

TITOLU I

GĦANIJIET U PRINĊIPJI ĠENERALI

ARTIKOLU 1

Għanijiet

L-għanijiet ta’ dan il-Ftehim huma:

(a)    li jsaħħaħ is-sħubija politika u ekonomika komprensiva u l-kooperazzjoni bejn il-Partijiet, abbażi ta’ valuri komuni u rabtiet mill-qrib, inkluż billi tiżdied il-parteċipazzjoni tar-Repubblika tal-Armenja fil-politiki, il-programmi u l-aġenziji tal-Unjoni Ewropea;

(b)    li jsaħħaħ il-qafas għal djalogu politiku fl-oqsma kollha ta' interess reċiproku, filwaqt li jippromwovi l-iżvilupp ta' relazzjonijiet politiċi fil-qrib bejn il-Partijiet;

(c)    li jikkontribwixxi għat-tisħiħ tad-demokrazija u għall-istabbiltà politika, ekonomika u istituzzjonali fir-Repubblika tal-Armenja;

(d)    li jippromwovi, jippreserva u jsaħħaħ il-paċi u l-istabbiltà fil-livelli reġjonali u internazzjonali, inkluż permezz ta' sforz konġunt biex jiġu eliminati s-sorsi ta' tensjoni, tissaħħaħ is-sigurtà bejn il-fruntieri, u jiġu promossi l-kooperazzjoni transfruntiera u r-relazzjonijiet tajba mal-viċinat;

(e)    li jtejjeb il-kooperazzjoni fil-qasam tal-libertà, is-sigurtà u l-ġustizzja, bil-għan li jissaħħaħ l-istat tad-dritt u r-rispett għad-drittijiet tal-bniedem u l-libertajiet fundamentali;

(f)    li jsaħħaħ il-mobilità u l-kuntatti bejn in-nies;

(g)    li jappoġġa l-isforzi tar-Repubblika tal-Armenja biex tiżviluppa l-potenzjal ekonomiku tagħha permezz ta' kooperazzjoni internazzjonali, anki permezz tal-approssimazzjoni tal-leġiżlazzjoni tagħha ma' dik tal-acquis tal-UE msemmija minn hawn ‘l quddiem;

(h)    li jistabilixxi kooperazzjoni kummerċjali msaħħa li tippermetti għal kooperazzjoni regolatorja sostnuta fl-oqsma relevanti, f’konformità mad-drittijiet u l-obbligi li jirriżultaw mis-sħubija mad-WTO; kif ukoll

(i)    li jistabbilixxi l-kundizzjonijiet għall-kooperazzjoni dejjem iktar mill-qrib f'oqsma oħra ta' interess reċiproku.

ARTIKOLU 2

Il-Prinċipji Ġenerali

1.    Ir-rispett għall-prinċipji demokratiċi, l-istat tad-dritt, id-drittijiet tal-bniedem u l-libertajiet fundamentali, kif stabbiliti b’mod partikolari fil-Karta tan-NU, l-Att Finali ta’ Ħelsinki tal-OSKE u fil-Karta ta’ Pariġi għal Ewropa Ġdida tal-1990, kif ukoll strumenti tad-drittijiet tal-bniedem relevanti oħra bħalma huma d-Dikjarazzjoni Universali tan-NU dwar id-Drittijiet tal-Bniedem u l-Konvenzjoni Ewropea dwar id-Drittijiet tal-Bniedem, għandhom jiffurmaw il-bażi tal-politiki domestiċi u esterni tal-Partijiet u jikkostitwixxi element essenzjali ta’ dan il-Ftehim.

2.    Il-Partijiet itennu l-impenn tagħhom għall-prinċipji ta' ekonomija tas-suq ħieles, l-iżvilupp sostenibbli, il-kooperazzjoni reġjonali u l-multilateriżmu effettiv.

3.    Il-Partijiet jirriaffermaw ir-rispett tagħhom lejn il-prinċipji tal-governanza tajba, kif ukoll l-obbligi internazzjonali tagħhom, b'mod partikolari taħt in-NU, il-Kunsill tal-Ewropa u l-OSKE.

4.    Il-Partijiet jimpenjaw ruħhom fil-ġlieda kontra l-korruzzjoni, il-ġlieda kontra l-forom differenti ta’ kriminalità transnazzjonali organizzata u t-terroriżmu, il-promozzjoni ta’ żvilupp sostenibbli, il-multilateraliżmu effettiv u l-ġlieda kontra l-proliferazzjoni tal-AQM u s-sistemi ta’ kunsinna tagħhom, inkluż permezz tal-Inizjattiva dwar iċĊentri ta’ Eċċellenza Kimiċi, Bijoloġiċi, Radjoloġiċi u Nukleari tal-UE. Dan l-impenn jikkostitwixxi fattur ewlieni fl-iżvilupp tar-relazzjonijiet u l-kooperazzjoni bejn il-Partijiet u b'hekk jikkontribwixxi għall-paċi u l-istabbiltà reġjonali.

TITOLU II

DJALOGU U RIFORMA POLITIĊI;
KOOPERAZZJONI FIL-QASAM TAL-POLITIKA ESTERA U TA' SIGURTÀ

ARTIKOLU 3

L-Għanijiet tad-Djalogu Politiku

1.    Id-djalogu politiku dwar l-oqsma kollha ta' interess reċiproku, inkluż kwistjonijiet ta’ politika estera u ta' sigurtà kif ukoll ir-riforma domestika, għandu jiġi żviluppat u msaħħaħ iktar bejn il-Partijiet. Tali djalogu se jżid l-effikaċja tal-kooperazzjoni tal-kooperazzjoni politika fuq il-politika estera u kwistjonijiet ta’ sigurtà, filwaqt li jirrikonoxxi l-importanza li r-Repubblika tal-Armenja tagħti għall-parteċipazzjoni f’organizzazzjonijiet internazzjonali u formati ta’ kooperazzjoni u l-obbligi eżistenti li joħorġu minnhom.

2.    L-għanijiet tad-djalogu politiku għandhom ikunu:

(a)    l-iżvilupp ulterjuri u t-tisħiħ tad-djalogu politiku dwar l-oqsma kollha ta’ interess reċiproku;

(b)    It-tisħiħ tas-sħubija politika u ż-żieda tal-effettività tal-kooperazzjoni fil-qasam tal-politika estera u ta’ sigurtà;

(c)    il-promozzjoni tal-istabbiltà u s-sigurtà internazzjonali abbażi ta' multilateraliżmu effettiv;

(d)    it-tisħiħ tal-kooperazzjoni u tad-djalogu bejn il-Partijiet dwar is-sigurtà internazzjonali u l-ġestjoni tal-kriżi, b'mod partikolari sabiex jiġu indirizzati l-isfidi globali u reġjonali u t-theddid relatat;

(e)    It-tisħiħ tal-kooperazzjoni fil-ġlieda kontra l-proliferazzjoni tal-AQM u s-sistemi ta’ kunsinna tagħhom;

(f)    it-trawwim ta' kooperazzjoni orjentata lejn ir-riżultati u prattika bejn il-Partijiet biex jinkisbu l-paċi, is-sigurtà u l-istabbiltà fuq il-kontinent Ewropew;

(g)    it-tisħiħ tar-rispett għall-prinċipji demokratiċi, l-istat tad-dritt, il-governanza tajba, u d-drittijiet tal-bniedem u l-libertajiet fundamentali, inkluż il-libertà tal-midja u d-drittijiet tal-persuni li jappartjenu għall-minoranzi, u l-kontribut għall-konsolidazzjoni tar-riformi politiċi domestiċi;

(h)    l-iżvilupp ta’ djalogu u l-approfondiment tal-kooperazzjoni bejn il-Partijiet fil-qasam tas-sigurtà u d-difiża;

(i)    il-promozzjoni tar-riżoluzzjoni paċifika tal-kunflitti;

(j)    il-promozzjoni tal-għanijiet u l-prinċipji tan-NU kif minquxa fil-Karta tan-NU u l-prinċipji li jiggwidaw ir-relazzjonijiet bejn l-istati parteċipanti kif stipulat fl-Att Finali ta’ Ħelsinki tal-OSKE; kif ukoll

(k)    il-promozzjoni tal-kooperazzjoni reġjonali, l-iżvilupp ta’ relazzjonijiet tajba ta’ viċinat u t-tisħiħ tas-sigurtà reġjonali, inkluż billi jittieħdu passi lejn il-ftuħ tal-fruntieri għall-promozzjoni tal-kummerċ reġjonali u l-moviment transfruntier.

ARTIKOLU 4

Ir-riforma domestika

Il-Partijiet għandhom jikkooperaw fl-oqsma li ġejjin:

(a)    l-iżvilupp, il-konsolidazzjoni u ż-żieda tal-istabbiltà u l-effikaċja tal-istituzzjonijiet demokratiċi u l-istat tad-dritt;

(b)    l-iżgurar tar-rispett tad-drittijiet tal-bniedem u tal-libertajiet fundamentali;

(c)    il-progress ulterjuri dwar riforma ġudizzjarja u legali, sabiex jiġu żgurati l-indipendenza, il-kwalità u l-effiċjenza tal-ġudikatura, il-prosekuzzjoni u l-infurzar tal-liġi;

(d)    it-tisħiħ tal-kapaċità amministrattiva u li tiġi ggarantita l-imparzjalità u l-effettività tal-korpi tal-infurzar;

(e)    it-tkomplija tar-riforma tal-amministrazzjoni pubblika u l-iżvilupp ta’ servizz ċivili responsabbli, effiċjenti, trasparenti u professjonali; kif ukoll

(f)    fl-iżgurar tal-effettività fil-ġlieda kontra l-korruzzjoni, b’mod partikolari fid-dawl tat-titjib tal-kooperazzjoni internazzjonali fil-ġlieda kontra l-korruzzjoni, u biex tiġi żgurata implimentazzjoni effettiva tal-istrumenti ġuridiċi internazzjonali relevanti, bħall-Konvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti Kontra l-Korruzzjoni tal-2003.

ARTIKOLU 5

Politika estera u ta' sigurtà

1.    Il-Partijiet għandhom jintensifikaw id-djalogu u l-kooperazzjoni tagħhom fil-qasam tal-politika estera u ta’ sigurtà, inkluża l-politika ta’ sigurtà u ta’ difiża komuni, fir-rikonoxximent tal-importanza li r-Repubblika tal-Armenja tagħti lill-parteċipazzjoni tagħha f’organizzazzjonijiet internazzjonali u formati ta’ kooperazzjoni kif ukoll l-obbligi eżistenti tagħha li joħorġu minnhom, u għandhom jindirizzaw kwistjonijiet partikolari ta’ prevenzjoni ta’ kunflitt u ġestjoni tal-kriżijiet, tnaqqis tar-riskju, ċibersigurtà, riforma tas-settur tas-sigurtà, stabbiltà reġjonali, diżarm, nonproliferazzjoni, kontroll tal-armi u l-kontroll tal-esportazzjoni. Il-kooperazzjoni għandha tkun ibbażata fuq valuri komuni u interessi reċiproċi, u għandha tkun immirata lejn iż-żieda ta’ effikaċja, bl-użu ta' fora bilaterali, internazzjonali u reġjonali, b’mod partikolari l-OSKE.

2.    Il-Partijiet jaffermaw mill-ġdid l-impenn tagħhom għall-prinċipji u l-istandards tal-liġi internazzjonali, inklużi dawk minquxa fil-Karta tan-NU u fl-Att Finali ta’ Ħelsinki tal-OSKE, u l-impenn tagħhom għall-promozzjoni ta’ dawk il-prinċipji fir-relazzjonijiet bilaterali u multilaterali tagħhom.

ARTIKOLU 6

Delitti serji ta' tħassib internazzjonali u l-Qorti Kriminali Internazzjonali

1.    Il-Partijiet jirriaffermaw li l-iktar reati serji ta’ tħassib għall-komunità internazzjonali b’mod ġenerali ma jistgħux ma jiġux puniti u li l-prosekuzzjoni effettiva tagħhom trid tiġi żgurata billi jittieħdu miżuri fuq livell nazzjonali u internazzjonali, inkluż fil-livell tal-Qorti Kriminali Internazzjonali.

2.    Il-Partijiet iqisu li l-istabbiliment u l-funzjonament effettiv tal-Qorti Kriminali Internazzjonali jikkostitwixxu żvilupp importanti għall-paċi u għall-ġustizzja internazzjonali. Il-Partijiet għandhom jimmiraw li jtejbu l-kooperazzjoni fil-promozzjoni tal-paċi u l-ġustizzja internazzjonali billi jirratifikaw u jimplimentaw l-Istatut ta’ Ruma tal-Qorti Kriminali Internazzjonali u l-istrumenti relatati tiegħu, filwaqt li jieħdu inkunsiderazzjoni l-oqfsa legali u kostituzzjonali tagħhom.

3.    Il-Partijiet jaqblu li jikkooperaw mill-qrib sabiex jipprevjenu l-ġenoċidju, il-krimini kontra l-umanità u d-delitti tal-gwerra permezz tal-użu xieraq ta’ oqfsa bilaterali u multilaterali.

ARTIKOLU 7

Prevenzjoni ta' kunflitti u ġestjoni tal-kriżijiet

Il-Partijiet għandhom itejbu l-kooperazzjoni prattika fil-prevenzjoni tal-kunflitti u l-ġestjoni tal-kriżijiet, b'mod partikolari bil-ħsieb tal-parteċipazzjoni possibbli tar-Repubblika tal-Armenja f'operazzjonijiet ta' ġestjoni tal-kriżijiet ċivili u militari mmexxija mill-UE kif ukoll eżerċizzji u taħriġ relevanti, fuq bażi ta' każ b'każ.

ARTIKOLU 8

Stabbiltà reġjonali u l-promozzjoni tar-riżoluzzjoni paċifika tal-kunflitti

1.    Il-Partijiet għandhom jintensifikaw l-isforzi konġunti tagħhom biex itejbu l-kundizzjonijiet għal iktar kooperazzjoni reġjonali billi jippromwovu l-fruntieri miftuħa għall-moviment transfruntier, relazzjonijiet tajba mal-viċinat u l-iżvilupp demokratiku, biex b’hekk jikkontribwixxu għall-istabbiltà u s-sigurtà, u għandhom jaħdmu lejn riżoluzzjoni paċifika ta’ kunflitti.

2.    L-isforzi msemmija fil-paragrafu 1 għandhom isegwu prinċipji kondiviżi ta’ żamma tal-paċi internazzjonali u s-sigurtà kif imnaqqxa fil-Karta tan-NU, l-Att Finali ta’ Ħelsinki tal-OSKE u dokumenti multilaterali oħra relevanti li magħhom il-Partijiet allinjaw ruħhom. Il-Partijiet jenfasizzaw l-importanza ta’ formati eżistenti maqbula għar-riżoluzzjoni paċifika ta’ konflitti.

3.    Il-Partijiet jenfasizzaw li l-kontroll tal-armi u l-miżuri ta’ bini ta’ fiduċja u s-sigurtà huma ta’ importanza kbira għas-sigurtà, il-prevedibbiltà u l-istabbiltà fl-Ewropa.

ARTIKOLU 9

Armi ta’ qerda massiva, nonproliferazzjoni u diżarm

1.    Il-Partijiet jikkunsidraw li l-proliferazzjoni ta’ AQM u l-mezzi tal-kunsinna tagħhom, kemm għand atturi statali kif ukoll mhux statali, bħal terroristi u gruppi kriminali oħra, jirrappreżentaw waħda mill-iktar theddidiet serji għall-paċi u l-istabbiltà internazzjonali. Il-Partijiet għalhekk jaqblu li jikkooperaw u jikkontribwixxu għall-ġlieda kontra l-proliferazzjoni tal-AQM u l-mezzi tal-konsenja tagħhom permezz ta' konformità sħiħa u l-implimentazzjoni nazzjonali tal-obbligi eżistenti tagħhom taħt it-trattati u l-ftehimiet internazzjonali dwar id-diżarm u n-nonproliferazzjoni, kif ukoll obbligi internazzjonali relevanti oħra. Il-Partijiet jaqblu li din id-dispożizzjoni tikkostitwixxi element importanti ta’ dan il-Ftehim.

2.    Il-Partijiet jaqblu li jikkooperaw u jikkontribwixxu fil-ġlieda kontra l-proliferazzjoni tal-AQM u s-sistemi ta' kunsinna tagħhom.

(a)    jieħdu passi sabiex jiffirmaw, jirratifikaw jew jaderixxu ma', skont il-każ, u jimplimentaw b’mod sħiħ, l-istrumenti internazzjonali l-oħra kollha li huma relevanti; kif ukoll

(b)    jiżviluppaw ulterjorment sistema effettiva ta’ kontrolli ta’ esportazzjoni nazzjonali, inkluż kontrolli fuq l-esportazzjoni ta’ oġġetti relatati mal-AQM kif ukoll kontrolli fuq l-użu finali tal-AQM fuq teknoloġiji b’użu doppju.

3.    Il-Partijiet jaqblu li jistabbilixxu djalogu politiku regolari li għandu jakkumpanja u jikkonsolida l-elementi msemmija f’dan l-Artikolu.

ARTIKOLU 10

L-armi żgħar u ħfief u l-kontroll tal-esportazzjoni ta’ armi konvenzjonali

1.    Il-Partijiet jirrikonoxxu li l-manifattura u t-traffikar illegali ta’ armi ħfief u ta’ kalibru żgħir (SALW), inkluż il-munizzjon, u l-akkumulazzjoni eċċessiva, il-ġestjoni ħażina, il-ħażniet mhux adegwatament protetti u t-tixrid bla kontroll tagħhom ikomplu joħolqu theddida serja għall-paċi u għas-sigurtà internazzjonali.

2.    Il-Partijiet jaqblu li jsegwu u jimplimentaw bis-sħiħ l-obbligi rispettivi tagħhom li jindirizzaw il-kummerċ illegali tal-SALW, inkluż il-munizzjon tagħhom, skont il-ftehimiet internazzjonali eżistenti u r-riżoluzzjonijiet Kunsill tas-Sigurtà tan-NU li huma partijiet għalihom, kif ukoll l-impenji tagħhom fil-qafas ta' strumenti internazzjonali oħra li huma applikabbli għal dak il-qasam, bħal pereżempju l-Programm ta' Azzjoni tan-NU biex jipprevjeni, jikkombatti u jeradika l-kummerċ illegali tal-SALW fl-aspetti kollha tagħhom.

3.    Il-Partijiet għandhom jimpenjaw ruħhom li jikkoperaw u jiżguraw il-koordinazzjoni, il-kumplimentarjetà u s-sinerġija fl-isforzi tagħhom biex jiffaċċaw il-kummerċ illegali tal-SALW, inkluż il-munizzjon tagħhom u l-qerda ta' ħażniet eċċessivi, fil-livell globali, reġjonali, subreġjonali u, kif xieraq, nazzjonali.

4.    Barra minn hekk, il-Partijiet jaqblu li jkomplu jikkooperaw fil-qasam tal-kontroll tal-esportazzjonijiet tal-armi konvenzjonali, fid-dawl tal-Pożizzjoni Komuni tal-Kunsill 2008/944/PESK tat-8 ta' Diċembru 2008 li tiddefinixxi regoli komuni li jirregolaw il-kontroll ta' esportazzjonijiet ta' teknoloġija u tagħmir militari 1 u l-leġiżlazzjoni nazzjonali relevanti tar-Repubblika tal-Armenja.

5.    Il-Partijiet jaqblu li jistabbilixxu djalogu politiku regolari li għandu jakkumpanja u jikkonsolida l-elementi msemmija f’dan l-Artikolu.

ARTIKOLU 11

Ġlieda kontra t-terroriżmu

1.    Il-Partijiet jirriaffermaw l-importanza tal-ġlieda kontra u l-prevenzjoni tat-terroriżmu u jaqblu li jaħdmu flimkien f’livell bilaterali, reġjonali u internazzjonali għall-prevenzjoni tat-terroriżmu u l-ġlieda kontrih fil-forom u l-manifestazzjonijiet kollha tiegħu.

2.    Il-Partijiet jaqblu li huwa essenzjali li l-ġlieda kontra t-terroriżmu trid titwettaq b’rispett sħiħ għall-istat tad-dritt u b’konformità sħiħa mal-liġi internazzjonali inklużi l-liġi internazzjonali dwar id-drittijiet tal-bniedem, il-liġi internazzjonali dwar ir-refuġjati u l-liġi umanitarja internazzjonali, il-prinċipji tal-Karta tan-NU, u l-istrumenti internazzjonali kollha relatati mal-ġlieda kontra t-terroriżmu.

3.    Il-Partijiet jaffermaw l-importanza tar-ratifika universali u tal-implimentazzjoni sħiħa tal-konvenzjonijiet u l-protokolli kollha tan-NU relatati mal-ġlieda kontra t-terroriżmu. Il-Partijiet jaqblu li jkomplu jippromwovu d-djalogu dwar l-abbozz ta’ Konvenzjoni Komprensiva dwar it-Terroriżmu Internazzjonali u li jikkooperaw fl-implimentazzjoni tal-Istrateġija Globali tan-NU Kontra t-Terroriżmu, kif ukoll ir-riżoluzzjonijiet kollha relevanti tal-Kunsill tas-Sigurtà tan-NU u konvenzjonijiet tal-Kunsill tal-Ewropa. Il-Partijiet jaqblu wkoll li jikkooperaw biex jippromwovu konsensus internazzjonali dwar il-prevenzjoni ta’ u l-ġlieda kontra t-terroriżmu.

TITOLU III

ĠUSTIZZJA, LIBERTÀ U SIGURTÀ

ARTIKOLU 12

L-Istat tad-dritt u r-rispett tad-drittijiet tal-bniedem u tal-libertajiet fundamentali

1.    Fil-kooperazzjoni tagħhom fil-qasam tal-libertà, is-sigurtà u l-ġustizzja l-Partijiet għandhom jagħtu importanza partikolari għall-konsolidazzjoni tal-istat tad-dritt, inkluż l-indipendenza tal-ġudikatura, l-aċċess għall-ġustizzja, u d-dritt għal proċess ġust kif stipulat fil-Konvenzjoni Ewropea dwar il-Drittijiet tal-Bniedem, salvagwardji proċedurali fi kwistjonijiet kriminali u drittijiet tal-vittmi.

2.    Il-Partijiet għandhom jikkooperaw bis-sħiħ fejn jidħol l-iffunzjonar effettiv tal-istituzzjonijiet fl-oqsma tal-infurzar tal-liġi, il-ġlieda kontra l-korruzzjoni u l-amministrazzjoni tal-ġustizzja.

3.    Ir-rispett tad-drittijiet tal-bniedem, in-nondiskriminazzjoni u l-libertajiet fundamentali għandu jiggwida l-kooperazzjoni kollha fil-libertà, is-sigurtà u l-ġustizzja.

ARTIKOLU 13

Il-protezzjoni tad-data personali

Il-Partijiet jaqblu li jikkooperaw sabiex jiżguraw livell għoli ta' protezzjoni tad-data personali skont l-Unjoni Ewropea, il-Kunsill tal-Ewropa u l-istandards u l-istrumenti ġuridiċi internazzjonali.

ARTIKOLU 14

Il-kooperazzjoni fil-migrazzjoni, l-ażil u l-ġestjoni tal-fruntieri

1.    Il-Partijiet jirriaffermaw l-importanza tal-ġestjoni konġunta tal-flussi migratorji bejn it-territorji tagħhom u għandhom jistabbilixxu djalogu komprensiv fuq il-kwistjonijiet kollha relatati mal-migrazzjoni, inkluż il-migrazzjoni legali, il-protezzjoni internazzjonali u l-ġlieda kontra l-migrazzjoni illegali, il-kuntrabandu u t-traffikar tal-bnedmin.

2.    Il-kooperazzjoni se tkun ibbażata fuq valutazzjoni tal-ħtiġijiet speċifiċi li titwettaq b'konsultazzjoni reċiproka bejn il-Partijiet u li tiġi implimentata skont il-leġiżlazzjoni relevanti tagħhom li jkun hemm fis-seħħ. B'mod partikolari, din se tiffoka fuq:

(a)    l-indirizzar tal-kawżi ewlenin tal-migrazzjoni;

(b)    l-iżvilupp u l-implimentazzjoni tal-leġiżlazzjoni nazzjonali u l-prattiki dwar il-protezzjoni internazzjonali, bil-ħsieb li jiġu ssodisfati d-dispożizzjonijiet tal-Konvenzjoni ta' Ġinevra rigward l-Istatus tar-Refuġjati tal-1951 u l-Protokoll tagħha rigward l-Istatus tar-Refuġjati tal-1967, u tal-istrumenti internazzjonali relevanti oħra, bħalma hi l-Konvenzjoni Ewropea dwar il-Protezzjoni tad-Drittijiet tal-Bniedem u tal-Libertajiet Fundamentali tal-1950, u biex jiġi żgurat ir-rispett lejn il-prinċipju ta' “non-refoulment”;

(c)    ir-regoli u d-drittijiet tad-dħul u l-istat tal-persuni li jkunu ammessi, it-trattament ġust u l-integrazzjoni ta’ persuni mhux ċittadini li jkunu qed jgħixu legalment f’pajjiż, l-edukazzjoni u t-taħriġ u miżuri kontra r-razziżmu u l-ksenofobija;

(d)    l-istabbiliment ta' politika effettiva u preventiva kontra l-immigrazzjoni illegali, il-kutrabandu ta' migranti u t-traffikar tal-bnedmin, inkluż il-kwistjoni ta' kif ikunu miġġielda n-netwerks ta' kuntrabandisti u traffikanti u kif jiġu protetti l-vittmi ta' dan it-traffikar fil-qafas tal-istrumenti internazzjonali relevanti;

(e)    kwistjonijiet bħalma huma l-organizzazzjoni, it-taħriġ, l-aħjar prattiċi u miżuri operazzjonali oħra fl-oqsma tal-ġestjoni tal-migrazzjoni, is-sigurtà tad-dokumenti, il-politika tal-viża, u l-ġestjoni tal-fruntieri u sistemi ta’ informazzjoni tal-migrazzjoni;

3.    Il-kooperazzjoni tista' wkoll tiffaċilita l-migrazzjoni ċirkolari għall-benefiċċju tal-iżvilupp.

ARTIKOLU 15

Moviment tal-persuni u r-riammissjoni

1.    Il-Partijiet li huma marbuta b’dawn il-Ftehimiet għandhom jiżguraw l-implimentazzjoni sħiħa ta’:

(a)    l-Ftehim bejn l-Unjoni Ewropea u r-Repubblika tal-Armenja dwar ir-riammissjoni ta' persuni li jirrisjedu mingħajr awtorizzazzjoni (“il-Ftehim dwar ir-Riammissjoni”) daħal fis-seħħ fl-1 ta' Jannar 2014; kif ukoll

(b)    Il-Ftehim bejn l-Unjoni Ewropea u r-Repubblika tal-Armenja dwar il-faċilitazzjoni tal-ħruġ ta' viżi (“il-Ftehim dwar il-Faċilitazzjoni tal-Visa”), li daħal fis-seħħ fl-1 ta' Jannar 2014.

2.    Il-Partijiet għandhom ikomplu jippromwovu l-mobilità taċ-ċittadini permezz tal-Ftehim dwar il-Faċilitazzjoni tal-Viża u jikkunsidraw eventwalment il-ftuħ ta’ djalogu dwar il-liberalizzazzjoni tal-viża sakemm il-kundizzjonijiet għal mobbiltà ġestita sew u sigura jkunu f’posthom. Għandhom jkooperaw fil-ġlieda kontra l-migrazzjoni irregolari, inkluż permezz tal-implimentazzjoni tal-Ftehim ta’ Riammissjoni, kif ukoll il-promozzjoni ta’ politika ta’ ġestjoni tal-fruntieri kif ukoll oqfsa legali u operazzjonali.

ARTIKOLU 16

Ġlieda kontra l-kriminalità organizzata u l-korruzzjoni

1.    Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jikkumbattu u jipprevjenu attivitajiet kriminali u illegali, b'mod partikolari l-attivitajiet transnazzjonali, organizzati jew mhumiex, bħalma huma:

(a)    kutrabandu ta' migranti u traffikar ta' bnedmin;

(b)    kutrabandu u traffikar tal-armi tan-nar fosthom is-SALW;

(c)    Kutrabandu u traffikar ta’ drogi illeċiti;

(d)    kuntrabandu u traffikar tal-prodotti;

(e)    attivitajiet ekonomiċi u finanzjarji illegali bħall-iffalsifikar, il-frodi fiskali u l-frodi fl-akkwist pubbliku;

(f)    miżapproprijazzjoni fi proġetti ffinanzjati minn donaturi internazzjonali;

(g)    korruzzjoni attiva u passiva, kemm fis-settur privat kif ukoll f'dak pubbliku;

(h)    iffalsifikar ta’ dokumenti u l-preżentazzjoni ta' dikjarazzjonijiet foloz; kif ukoll

(i)    ċiberkriminalità.

2.    Il-Partijiet għandhom isaħħu l-kooperazzjoni bilaterali, reġjonali u internazzjonali fost il-korpi tal-infurzar tal-liġi, inkluż l-iżvilupp possibbli tal-kooperazzjoni bejn l-Aġenzija tal-Unjoni Ewropea għall-Kooperazzjoni fl-Infurzar tal-Liġi (Europol) u l-awtoritajiet relevanti tar-Repubblika tal-Armenja. Il-Partijiet huma impenjati li jimplimentaw b’mod effettiv l-istandards internazzjonali relevanti, b’mod partikolari dawk minquxa fil-Konvenzjoni tan-NU kontra l-Kriminalità Organizzata Transnazzjonali tal-2000 u t-tliet Protokolli tagħha. Il-Partijiet għandhom jikkooperaw fil-prevenzjoni u l-ġlieda kontra l-korruzzjoni f’konformità mal-Konvenzjoni tan-NU Kontra l-Korruzzjoni tal-2003, ir-rakkomandazzjonijiet tal-Grupp ta’ Stati kontra l-Korruzzjoni (GRECO) u l-OECD, it-trasparenza f’dak li għandu x’jaqsam ma’ dikjarazzjoni tal-assi, il-protezzjoni tal-informaturi, u l-iżvelar tal-informazzjoni dwar benefiċjarji aħħarija ta’ entitajiet ġuridiċi.

ARTIKOLU 17

Drogi illegali

1.    Fi ħdan is-setgħat u l-kompetenzi rispettivi tagħhom, il-Partijiet għandhom jikkoperaw għall-iżgurar ta' approċċ bbilanċjat u integrat fir-rigward tal-prevenzjoni u l-ġlieda kontra d-drogi illegali kif ukoll sustanzi psikoattivi ġodda. Il-politiki u l-azzjonijiet dwar id-drogi għandhom ikunu mmirati lejn it-tisħiħ tal-istrutturi għall-prevenzjoni u l-ġlieda kontra d-drogi illegali, it-tnaqqas tal-provvista, it-traffikar u d-domanda ta’ drogi illegali, u l-iffaċċjar tal-konsegwenzi fuq is-saħħa u dawk soċjali tal-abbuż mid-drogi, bl-intenzjoni li titnaqqas il-ħsara, kif ukoll li jkun hemm prevenzjoni iktar effettiva tad-devjazzjoni tal-prekursuri kimiċi użati għall-manifattura illegali tad-drogi narkotiċi u s-sustanzi psikotropiċi jew psikoattivi.

2.    Il-Partijiet għandhom jiftiehmu dwar il-metodi neċessarji ta' kooperazzjoni għall-ksib ta' dawk l-objettivi msemmija fil-paragrafu 1. Azzjonijiet għandhom ikunu bbażati fuq prinċipji miftiehma b’mod komuni stipulati fil-konvenzjonijiet internazzjonali relevanti, u għandhom ikunu mmirati lejn l-implimentazzjoni tar-rakkomandazzjonijiet stabbiliti fid-Dokument ta’ Eżitu tas-Sessjoni Speċjali tal-Assemblea Ġenerali tan-NU dwar il-problema globali tad-drogi li saret f’April 2016.

ARTIKOLU 18

Ħasil tal-flus u finanzjament tat-terroriżmu

1.    Il-Partijiet għandhom jikkooperaw sabiex jostakolaw l-użu tas-sistemi finanzjarji u non-finanzjarji relevanti tagħhom għall-ħasil ta' redditu minn attivitajiet kriminali in ġenerali u partikolarment reati b'rabta mad-drogi, kif ukoll għall-finijiet tal-finanzjament tat-terroriżmu. Dik il-kooperazzjoni testendi għall-irkupru tal-assi jew il-fondi li jkunu ġejjin mill-qligħ mill-kriminalità.

2.    Il-kooperazzjoni f'dan il-qasam għandha tippermetti l-iskambju tal-informazzjoni relevanti fi ħdan il-qafas tal-leġiżlazzjoni rispettivi u strumenti internazzjonali relevanti tal-Partijiet kif ukoll l-adozzjoni ta’ standards xierqa għall-prevenzjoni ta', u l-ġlieda kontra, il-ħasil tal-flus u l-finanzjament tat-terroriżmu, liema standards ikunu ekwivalenti għal dawk adottati minn entitajiet internazzjonali relevanti li jaħdmu f’dan il-qasam, bħalma huma t-Task Force ta’ Azzjoni Finanzjarja dwar il-Ħasil tal-Flus.

ARTIKOLU 19

Kooperazzjoni fil-ġlieda kontra t-terroriżmu

1.    F’konformità mal-prinċipji li fuqhom hija msejsa l-ġlieda kontra t-terroriżmu kif stabbiliti fl-Artikolu 11, il-Partijiet jirriaffermaw l-importanza ta’ approċċ tal-infurzar tal-liġi u ġudizzjarju fil-ġlieda kontra t-terroriżmu u jaqblu li jikkooperaw fil-prevenzjoni u t-trażżin tat-terroriżmu b’mod partikolari billi:

(a)    jiskambjaw informazzjoni dwar individwi u gruppi terroristiċi u n-netwerks ta’ appoġġ tagħhom, skont il-liġi internazzjonali u nazzjonali, b’mod partikolari fejn jidħlu l-protezzjoni tad-data u l-protezzjoni tal-privatezza;

(b)    jiskambjaw l-esperjenza fir-rigward tal-prevenzjoni u t-trażżin tat-terroriżmu, il-mezzi u l-metodi u l-aspetti tekniċi tagħhom, kif ukoll fit-taħriġ, skont il-liġi applikabbli;

(c)    jiskambjaw fehmiet dwar ir-radikalizzazzjoniu r-reklutaġġ, kif ukoll modi biex jiġu miġġielda r-radikalizzazzjoni u jippromwovu r-riabilitazzjoni;

(d)    jiskambjaw opinjonijiet u esperjenzi dwar il-moviment transfruntier u l-ivvjaġġar ta’ terroristi suspettati kif ukoll theddid terroristiku;

(e)    jikkondividu bejniethom l-aħjar prattiċi fir-rigward tal-protezzjoni tad-drittijiet tal-bniedem fil-ġlieda kontra t-terroriżmu, b’mod partikulari fir-rigward tal-proċedimenti kriminali;

(f)    jiżguraw il-kriminalizzazzjoni ta’ reati terroristiċi; kif ukoll

(g)    jieħdu miżuri kontra t-theddida ta' terroriżmu kimiku, bijoloġiku, radjoloġiku u nukleari u jwettqu dawk il-miżuri neċessarji għall-prevenzjoni tal-akkwist, it-trasferiment u l-użu għal skopijiet terroristiċi ta' materjali kimiċi, bijoloġiċi, radjoloġiċi u nukleari kif ukoll biex jipprevjenu atti illegali kontra faċilitajiet kimiċi, bijoloġiċi, radjoloġiċi u nukleari ta' riskju għoli.

2.    Il-kooperazzjoni għandha tkun ibbażata fuq il-valutazzjonijiet relevanti disponibbli u mwettqa permezz ta’ konsultazzjoni bejn il-Partijiet.

ARTIKOLU 20

Kooperazzjoni Ġuridika

1.    Il-Partijiet jaqblu li jiżviluppaw kooperazzjoni ġudizzjarja fi kwistjonijiet ċivili u kummerċjali fir-rigward tan-negozjar, ir-ratifika u l-implimentazzjoni ta’ konvenzjonijiet multilaterali dwar il-kooperazzjoni ġudizzjarja ċivili, u b'mod partikolari, il-Konvenzjonijiet tal-Konferenza tal-Aja dwar il-Liġi Internazzjonali Privata fl-oqsma tal-kooperazzjoni legali internazzjonali u l-litigazzjoni kif ukoll il-protezzjoni tat-tfal.

2.    Fir-rigward tal-kooperazzjoni ġudizzjarja fi kwistjonijiet kriminali, il-Partijiet għandhom ifittxu li jtejbu l-kooperazzjoni dwar l-għajnuna legali reċiproka abbażi ta' ftehimiet multilaterali relevanti. Tali kooperazzjoni għandha tinkludi, fejn xieraq, l-adeżjoni ma', u l-implimentazzjoni tal-istrumenti internazzjonali relevanti tan-NU u tal-Kunsill tal-Ewropa kif ukoll kooperazzjoni eqreb bejn il-Eurojust u l-awtoritajiet tar-Repubblika tal-Armenja.

ARTIKOLU 21

Protezzjoni konsulari

Ir-Repubblika tal-Armenja taqbel li l-awtoritajiet diplomatiċi u konsulari ta’ kwalunkwe Stat Membru tal-UE rappreżentat għandhom jipprovdu protezzjoni lil kwalunkwe ċittadin ta’ Stat Membru li ma għandux rappreżentanza permanenti fir-Repubblika tal-Armenja, li huma effettivament f’pożizzjoni li jipprovdu protezzjoni konsulari f’każ partikolari, bl-istess kundizzjonijiet bħal lil ċittadini ta’ dak l-Istat Membru.

TITOLU IV

KOOPERAZZJONI EKONOMIKA

KAPITOLU 1

DJALOGU EKONOMIKU

ARTIKOLU 22

1.    L-Unjoni Ewropea u r-Repubblika tal-Armenja għandhom jiffaċilitaw il-proċess ta’ riforma ekonomika billi jtejbu l-fehim tal-elementi fundamentali tal-ekonomiji rispettivi tagħhom u l-formulazzjoni u l-implimentazzjoni tal-politiki ekonomiċi.

2.    Ir-Repubblika tal-Armenja għandha tieħu passi ulterjuri biex tiżviluppa ekonomija tas-suq li taħdem sew u li gradwalment tqarreb ir-regolamenti ekonomiċi u finanzjarji tagħha u l-politiki għal dawk tal-Unjoni Ewropea, kif xieraq. L-Unjoni Ewropea se tappoġġa lir-Repubblika tal-Armenja fl-iżgurar ta’ politiki makroekonomiċi sodi, inluż indipendenza tal-bank ċentrali u stabbiltà fil-prezzijiet, finanzi pubbliċi sodi, u reġim ta’ rata tal-kambju u l-bilanċ tal-pagamenti sostenibbli.

ARTIKOLU 23

Għal dak l-għan, il-Partijiet jaqblu li jkollhom djalogu ekonomiku regolari mmirat lejn li:

(a)    jiskambjaw informazzjoni dwar ix-xejriet u l-politiki makroekonomiċi, kif ukoll dwar ir-riformi strutturali, inklużi strateġiji għall-iżvilupp ekonomiku;

(b)    jiskambjaw għarfien espert u l-aħjar prattiki f’oqsma bħalma huma l-finanzi pubbliċi, l-oqfsa ta’ politika monetarja u l-kambju, il-politika tas-settur finanzjarju u l-istatistika ekonomika;

(c)    jiskambjaw informazzjoni u esperjenzi fl-integrazzjoni ekonomika reġjonali, inkluż il-funzjonament tal-unjoni ekonomika u monetarja Ewropea;

(d)    janalizzaw l-istatus tal-kooperazzjoni bilaterali fl-oqsma tal-ekonomija, finanzjarji u tal-istatistika.

ARTIKOLU 24

Is-Settur pubbliku, kontroll intern u arranġamenti ta’ awditjar

Il-Partijiet għandhom jikkooperaw fl-oqsma tal-kontroll ta’ kontroll pubbliku intern u awditjar estern, bl-oġġettivi li ġejjin:

(a)    żvilupp u implimentazzjoni ulterjuri tas-sistema ta’ kontroll intern pubbliku f’konformità mal-prinċipju tar-responsabbilizzazzjoni maniġerjali, u li tinkludi funzjoni ta’ awditjar intern indipendenti għas-settur pubbliku kollu fir-Repubblika tal-Armenja, permezz tal-armonizzazzjoni ma' standards internazzjonali, oqfsa u linji gwida ġeneralment aċċettati ma’ prattiki tajba tal-Unjoni Ewropea, fuq il-bażi tal-programm ta’ riforma tal-kontroll finanzjarju intern pubbliku approvata mill-Gvern tar-Repubblika tal-Armenja;

(b)    żvilupp ta’ sistema ta’ spezzjoni finanzjarja adegwata fir-Repubblika tal-Armenja biex tikkumplimenta iżda mhux tiddupplika, il-funzjoni ta’ awditu intern;

(c)    l-appoġġ tal-unità ċentrali ta’ armonizzazzjoni għal kontroll finanzjarju intern pubbliku fir-Repubblika tal-Armenja u t-tisħiħ tal-abbiltà tagħha biex tidderieġi l-proċess ta’ riforma;

(d)    it-tisħiħ ulterjuri tal-Kamra tal-Kontroll bħala l-istituzzjoni suprema tar-Repubblika tal-Armenja, b’mod partikolari f’termini tal-indipendenza finanzjarja, organizzattiva u operattiva skont standards tal-awditjar estern aċċettati internazzjonalment (INTOSAI); kif ukoll

(e)    Il-provvediment tal-iskambju tal-informazzjoni, tal-esperjenza u ta’ prattika tajba.

KAPITOLU 2

TASSAZZJONI

ARTIKOLU 25

Il-Partijiet għandhom jikkooperaw sabiex itejbu l-governanza tajba fil-qasam tat-taxxa, bil-ħsieb li jtejbu iktar ir-relazzjonijiet ekonomiċi, il-kummerċ, l-investiment u l-kompetizzjoni ġusta.

ARTIKOLU 26

B'referenza għall-Artikolu 25 ta’ dan il-Ftehim, il-Partijiet jirrikonoxxu u jimpenjaw ruħhom li jimplimentaw il-prinċipji ta’ governanza tajba fil-qasam tat-taxxa, jiġifieri l-prinċipji ta’ trasparenza, skambju ta’ informazzjoni u kompetizzjoni ġusta tat-taxxa, kif huma marbuta li jagħmlu l-Istati Membri fil-livell tal-Unjoni Ewropea. F’dan is-sens, mingħajr preġudizzju għall-kompetenzi tal-Unjoni Ewropea u tal-Istati Membri, il-Partijiet għandhom itejbu l-kooperazzjoni internazzjonali fil-qasam tat-taxxa, jiffaċilitaw il-ġbir ta’ dħul mit-taxxa, u jiżviluppaw miżuri għall-implimentazzjoni effettiva ta’ dawk il-prinċipji ta’ governanza tajba.

ARTIKOLU 27

Il-Partijiet għandhom itejbu u jsaħħu l-kooperazzjoni tagħhom immirata lejn it-titjib u l-iżvilupp tas-sistema tat-taxxa u l-amministrazzjoni tar-Repubblika tal-Armenja, inkluż it-titjib tal-kapaċità tal-ġbir u ta’ kontroll, l-iżgurar tal-ġbir effettiv tat-taxxa u t-tisħiħ tal-ġlieda kontra l-frodi tat-taxxa u l-evażjoni tat-taxxa. Il-Partijiet ma għandhomx jiddiskriminaw bejn prodotti importati u prodotti domestiċi simili, f’konformità mal-Artikoli I u III tal-Ftehim Ġenerali dwar it-Tariffi u l-Kummerċ 1994 (“GATT 1994”). Il-Partijiet għandhom jistinkaw biex itejbu l-kooperazzjoni u l-kondiviżjoni tal-esperjenzi fil-ġlieda kontra l-frodi tat-taxxa u l-evitar tat-taxxa, b’mod partikolari l-frodi “karusell”, kif ukoll f’dak li għandu x’jaqsam ma’ pprezzar ta’ trasferiment u kwistjonijiet ta’ regolamentazzjoni anti-offshore.

ARTIKOLU 28

Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw il-kooperazzjoni tagħhom u jarmonizzaw il-politika fil-ġlieda kontra l-frodi u l-kuntrabandu ta' prodotti suġġetti għas-sisa. Il-kooperazzjoni għandha tinvolvi l-iskambju ta’ informazzjoni. B’dan il-għan, il-Partijiet għandhom ifittxu li jsaħħu l-kooperazzjoni tagħhom fil-kuntest reġjunali u skont il-Qafas tal-Konvenzjoni tal-Organizzazzjoni Dinjija dwar il-Kontroll tat-Tabakk tal-2003.

ARTIKOLU 29

Għandu jsir djalogu regolari dwar il-kwistjonijiet koperti f'dan il-Kapitolu.

KAPITOLU 3

STATISTIKA

ARTIKOLU 30

Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw u jsaħħu l-kooperazzjoni tagħhom dwar kwistjonijiet ta' statistika, u b'hekk jikkontribwixxu għall-objettiv fuq perjodu fit-tul li jipprovdu fil-ħin, data statistika komparabbli u kredibbli fil-livell internazzjonali. Huwa mistenni li sistema statistika nazzjonali sostenibbli, effiċjenti u professjonalment indipendenti għandha tipproduċi informazzjoni relevanti għaċ-ċittadini, għan-negozji u għal dawk li jieħdu d-deċiżjonijiet fl-Unjoni Eworpea u fir-Repubblika tal-Armenja, li tippermettilhom jieħdu deċiżjonijiet infurmati fuq dik il-bażi. Is-sistema nazzjonali tal-istatistika għandha tirrispetta l-Prinċipji Fundamentali tal-Istatistika Uffiċjali tan-NU, billi tqis l-acquis tal-UE fil-qasam tal-istatistika, inkluż il-Kodiċi ta' Prattika tal-Istatistika Ewropea, sabiex il-produzzjoni nazzjonali tal-statistika tkun allinjata man-normi u l-standards Ewropej.

ARTIKOLU 31

Il-kooperazzjoni fil-qasam tal-istatistika għandha tkun immirata lejn:

(a)    it-tisħiħ ulterjuri tal-kapaċità tas-sistema nazzjonali tal-istatistika, inkluż il-bażi ġuridika, il-produzzjoni ta' data u metadata adegwati, il-politika ta' tixrid u l-faċilità tal-użu, filwaqt li jitqiesu gruppi varji ta' utenti, inklużi s-setturi pubbliċi u privati, il-komunità akkademika u s-soċjetà b’mod ġenerali;

(b)    l-allinjament progressiv tas-sistema tal-istatistika tar-Repubblika tal-Armenja mal-istandards u l-prattiki tas-Sistema Ewropea tal-Istatistika;

(c)    l-irfinar tal-provvista ta' data lill-Unjoni Ewropea, filwaqt li titqies l-applikazzjoni tal-metodoloġiji internazzjonali u Ewropej relevanti, inkluż il-klassifikazzjonijiet;

(d)    it-titjib tal-kapaċità professjonali u ta' ġestjoni tal-persunal nazzjonali tal-istatistika biex tiġi ffaċilita l-applikazzjoni tal-istandards statistiċi tal-Unjoni Ewropea u biex ikun hemm kontribut għall-iżvilupp tas-sistema tal-istatistika tar-Repubblika tal-Armenja;

(e)    l-iskambju ta’ esperjenza dwar l-iżvilupp tal-għarfien statistiku; kif ukoll

(f)    il-promozzjoni ta’ assigurazzjoni u ġestjoni tal-kwalità fil-proċessi tal-produzzjoni u disseminazzjoni kollha tal-istatistika.

ARTIKOLU 32

Il-Partijiet għandhom jikkooperaw fil-qafas tas-Sistema Statistika Ewropea, fejn l-Eurostat huwa l-uffiċċju tal-istatistika tal-Unjoni Ewropea. Din il-kooperazzjoni għandha tiżgura l-indipendenza professjonali tal-uffiċċju tal-istatistika u l-applikazzjoni tal-prinċipji tal-Kodiċi ta’ prattika tal-istatistika Ewropea kif ukoll fokus fuq l-oqsma ta’:

(a)    l-istatistika demografika, inklużi ċensimenti u l-istatistika soċjali;

(b)    l-istatistika agrikola, inkluż iċ-ċensimenti agrikoli;

(c)    l-istatistika tan-negozju, inkluż ir-reġistri kummerċjali u l-użu ta’ sorsi amministrattivi għal għanijiet ta’ statistika;

(d)    l-istatistika makroekonomika, inkluż il-kontijiet nazzjonali, l-istatistika tal-kummerċ barrani, l-istatistika dwar il-bilanċ tal-pagamenti u l-istatistika tal-investimenti diretti barranin;

(e)    l-istatistika dwar l-enerġija, inkluż il-bilanċi;

(f)    l-istatistika dwar l-ambjent;

(g)    l-istatistika reġjonali; kif ukoll

(h)    l-attivitajiet orizzontali, inkluż l-assigurazzjoni u l-ġestjoni tal-kwalità, il-klassifiki tal-istatistika, it-taħriġ, it-tixrid u l-użu ta' teknoloġiji moderni tal-informazzjoni.

ARTIKOLU 33

Il-Partijiet, fost l-oħrajn, għandhom jiskambjaw informazzjoni u għarfien espert, u għandhom jiżviluppaw il-kooperazzjoni tagħhom, filwaqt li jqisu l-esperjenza akkumulata fir-riforma tas-sistema statistika mnedija fil-qafas ta' diversi programmi ta' assistenza. L-isforzi għandhom jiġu mmirati lejn iktar allinjament mal-acquis tal-UE fl-istatistika, fuq il-bażi tal-istrateġija nazzjonali għall-iżvilupp tas-sistema tal-istatistika tar-Repubblika tal-Armenja, filwaqt li jitqies l-iżvilupp tas-Sistema Statistika Ewropea. L-enfasi fil-proċess tal-produzzjoni tad-data statistika għandu jkun fuq l-użu ulterjuri ta' dokumenti amministrattivi u s-simplifikazzjoni ta' stħarriġ statistiku, filwaqt li titqies il-ħtieġa li jitnaqqas il-piż tar-rispons. Id-data prodotta għandha tkun relevanti għat-tfassil u l-monitoraġġ tal-politiki fl-oqsma ewlenin tal-ħajja soċjali u ekonomika.

ARTIKOLU 34

Għandu jsir djalogu regolari dwar il-kwistjonijiet koperti f'dan il-Kapitolu. Sa fejn ikun possibbli, l-attivitajiet li jsiru fi ħdan is-Sistema Ewropea tal-Istatistika, inkluż it-taħriġ, għandhom ikunu miftuħa għall-parteċipazzjoni tar-Repubblika tal-Armenja.

ARTIKOLU 35

L-approssimazzjoni gradwali tal-leġiżlazzjoni tar-Repubblika tal-Armenja ma’ dik tal-acquis tal-UE fl-istatistika għandha titwettaq f’konformità mal-Kompendju tar-Rekwiżiti Statistiċi aġġornat kull sena kif prodott minn Eurostat, li jitqies mill-Partijiet bħala anness ma' dan il-Ftehim.

TITOLU V

POLITIKI OĦRA TA' KOOPERAZZJONI

KAPITOLU 1

TRASPORT

ARTIKOLU 36

Il-Partijiet għandhom:

(a)    jespandu u jsaħħu l-kooperazzjoni tat-trasport tagħhom biex jikkontribwixxu għall-iżvilupp ta’ sistemi ta’ trasport sostenibbli;

(b)    jippromwovu operazzjonijiet tat-trasport effiċjenti u siguri kif ukoll l-intermodalità u l-interoperabbiltà tas-sistemi ta’ trasport; kif ukoll

(c)    ifittxu li jtejbu l-konnessjonijiet ewlenin tat-trasport bejn it-territorji tagħhom.

ARTIKOLU 37

Il-kooperazzjoni għandha tkopri l-oqsma li ġejjin:

(a)    l-iżvilupp ta’ politika tat-trasport nazzjonali sostenibbli li tkopri l-mezzi kollha tat-trasport, b’mod partikolari bil-ħsieb li jiġu żgurati sistemi ta’ trasport favur l-ambjent, effiċjenti u siguri u l-promozzjoni tal-integrazzjoni ta’ kunsiderazzjonijiet tat-trasport f'oqsma oħra ta’ politika;

(b)    l-iżvilupp ta' strateġiji settorjali fid-dawl tal-politika nazzjonali dwar it-trasport (inkluż rekwiżiti ġuridiċi għat-titjib tal-apparat tekniku u tal-flotot tat-trasport biex jissodisfaw l-ogħla standards internazzjonali) tat-triq, bil-ferrovija, fuq passaġġi interni tal-ilma, marittima, l-avjazzjoni u l-intermodalità, inklużi l-iskedi u l-passi importanti għall-implimentazzjoni, ir-responsabbiltajiet amministrattivi u l-pjanijiet tal-iffinanzjar;

(c)    it-titjib tal-politika tal-infrastruttura sabiex jiġu identifikati u evalwati aħjar il-proġetti infrastrutturali fid-diversi mezzi tat-trasport;

(d)     l-iżvilupp ta' strateġiji ta' finanzjament li jiffukaw fuq il-manutenzjoni, il-limiti tal-kapaċità u l-infrastruttura tal-ħolqa nieqsa kif ukoll l-attivazzjoni u l-promozzjoni tal-parteċipazzjoni tas-settur privat fil-proġetti tat-trasport.

(e)    l-adeżjoni ma' organizzazzjonijiet u ftehimiet internazzjonali relevanti tat-trasportli li jinkludu proċeduri biex tiġi żgurata l-implimentazzjoni stretta u l-infurzar effettiv ta’ ftehimiet u konvenzjonijiet internazzjonali tat-trasport;

(f)    kooperazzjoni u l-iskambju ta’ informazzjoni għall-iżvilupp u t-titjib tat-teknoloġiji fit-trasport, bħal sistemi ta’ trasport intelliġenti; kif ukoll

(g)    il-promozzjoni tal-użu ta' sistemi intelliġenti tat-trasport u t-teknoloġija tal-informatika fil-ġestjoni u t-tħaddim tal-mezzi kollha tat-trasport kif ukoll l-appoġġ tal-intermodalità u l-kooperazzjoni fl-użu ta' sistemi spazjali u applikazzjonijiet kummerċjali fil-faċilitazzjoni tat-trasport.

ARTIKOLU 38

1.    Il-kooperazzjoni għandha timmira wkoll lejn it-titjib tal-moviment ta' passiġġieri u oġġetti, iż-żieda tal-fluwidità tal-flussi tat-trasport bejn ir-Repubblika tal-Armenja, l-Unjoni Ewropea u pajjiżi terzi fir-reġjun, billi tiftaħ fruntieri permezz ta’ moviment transkonfinali billi tneħħi ostakli amministrattivi, tekniċi u oħrajn, ittejjeb il-ħidma tan-netwerks tat-trasport eżistenti u tiżviluppa l-infrastruttura b'mod partikolari fuq l-assi prinċipali li jgħaqqdu l-Partijiet.

2.    Il-kooperazzjoni għandha tinkludi azzjonijiet biex jiffaċilitaw il-qsim tal-fruntieri, billi jittieħed kont tal-ispeċifiċitajiet ta’ pajjiżi mdawrin bl-art kif imsemmija fl-istrumenti internazzjonali relevanti.

3.    Il-kooperazzjoni għandha tinkludi l-iskambju ta’ informazzjoni u attivitajiet konġunti:

(a)    fil-livell reġjonali, b’mod partikolari filwaqt li jitqies il-progress li nkiseb taħt arranġamenti ta’ kooperazzjoni reġjonali għat-trasport bħal pereżempju l-Kuritur ta’ Trasport Ewropa-Kawkasu-Asja (TRACECA) u inizjattivi oħra tat-trasport fil-livell internazzjonali, inkluż fir-rigward ta’ organizzazzjonijiet tat-trasport internazzjonali u ftehim u ftehimiet u konvenzjonijiet internazzjonali ratifikati mill-Partijiet; kif ukoll

(b)    fil-qafas tad-diversi aġenziji tat-trasport tal-Unjoni Ewropea, kif ukoll fi ħdan is-Sħubija tal-Lvant.

ARTIKOLU 39

1.    Bil-għan li jkun żgurat żvilupp koordinat u liberalizzazzjoni progressiva tat-trasport bl-ajru bejn il-Partijiet adattat għall-ħtiġijiet kummerċjali reċiproċi tagħhom, il-kundizzjonijiet tal-aċċess tas-suq reċiproku fit-trasport bl-ajru jenħtieġ li jiġu indirizzati skont il-Ftehim dwar l-Ispazju Komuni għall-Avjazzjoni bejn l-Unjoni Ewropea u r-Repubblika tal-Armenja.

2.    Qabel il-konklużjoni taz-Żona ta' Avjazzjoni Komuni Ewropea, il-Partijiet ma għandhom jieħdu l-ebda miżura jew azzjoni li huma iktar restrittivi jew diskriminatorji meta mqabbla mas-sitwazzjoni eżistenti qabel id-dħul fis-seħħ ta' dan il-Ftehim.

ARTIKOLU 40

Se jsir djalogu regolari dwar il-kwistjonijiet koperti f'dan il-Kapitolu.

ARTIKOLU 41

1.    Ir-Repubblika tal-Armenja għandha twettaq l-approssimazzjoni tal-leġiżlazzjoni tagħha mal-atti tal-Unjoni Ewropea u l-istrumenti internazzjonali msemmija fl-Anness I skont id-dispożizzjonijiet ta' dan l-Anness.

2.    L-approssimazzjoni regolatorja tista’ sseħħ ukoll permezz ta’ ftehimiet settorjali.

KAPITOLU 2

KOOPERAZZJONI FL-ENERĠIJA, INKLUŻA S-SIGURTÀ NUKLEARI

ARTIKOLU 42

1.    Il-Partijiet għandhom jikkooperaw dwar kwistjonijiet li jirrigwardaw l-enerġija fuq il-bażi tal-prinċipji ta' sħubija, interess reċiproku, trasparenza u prevedibbiltà. Il-kooperazzjoni għandha timmira lejn armonizzazzjoni regolatorja fl-oqsma tas-settur tal-enerġija msemmija minn hawn ’il quddiem, filwaqt li titqies il-ħtieġa li jiġi żgurat l-aċċess għal enerġija sikura, favur l-ambjent u affordabbli.

2.    Din il-kooperazzjoni għandha tinkludi, fost l-oħrajn, l-oqsma li ġejjin:

(a)    strateġiji u politiki dwar l-enerġija, inkluż għall-promozzjoni tas-sigurtà tal-enerġija u d-diversifikazzjoni tal-provvisti tal-enerġija u l-ġenerazzjoni tal-elettriku;

(b)    it-tisħiħ tas-sigurtà tal-enerġija, inkluż billi tiġi stimolata d-diversifikazzjoni tas-sorsi tal-enerġija u r-rotot;

(c)    l-iżvilupp ta’ swieq tal-enerġija kompetittivi;

(d)    il-promozzjoni tal-użu ta’ sorsi tal-enerġija rinnovabbli, effiċjenza enerġetika u l-iffrankar tal-enerġija;

(e)    il-promozzjoni tal-kooperazzjoni reġjonali fil-qasam tal-enerġija u l-integrazzjoni tas-swieq reġjonali;

(f)    il-promozzjoni ta’ oqfsa regolatorji komuni li jiffaċilitaw il-kummerċ fi prodotti taż-żejt, l-elettriku u potenzjalment komoditajiet oħrajn tal-enerġija, kif ukoll kundizzjonijiet indaqs f’termini ta’ sikurezza nukleari, li jimmiraw għal livell għoli ta’ sikurezza u sigurtà;

(g)    is-settur nukleari ċivili, filwaqt li jitqiesu l-ispeċifiċitajiet tar-Repubblika tal-Armenja u b’enfażi partikolari fuq livelli għolja ta’ sikurezza nukleari, abbażi tal-istandards tal-Aġenzija Internazzjonali tal-Enerġija Atomika (IAEA) u standards u prattiki tal-Unjoni Ewropea msemmija minn hawn ’il quddiem, kuf ukoll fuq livelli għoljin ta’ sigurtà nukleari, abbażi tal-linji gwida u l-prattiki internazzjonali. Il-kooperazzjoni f’dan il-qasam tinkludi:

(i)    l-iskambju ta’ teknoloġiji, l-aħjar prattiki u taħriġ fl-oqsma tas-sikurezza, is-sigurtà u l-ġestjoni tal-iskart sabiex ikun żgurat l-operat sigur tal-impjanti tal-enerġija nukleari;

(ii)    l-għeluq u d-dekummissjonar sikur tal-Impjant tal-Enerġija Nukleari ta’ Medzamor u l-adozzjoni bikrija ta’ pjan direzzjonali/pjan ta’ azzjoni għal dan l-għan, filwaqt li titqies il-ħtieġa għas-sostituzzjoni tiegħu b’kapaċità ġdida sabiex tiġi żgurata sigurtà tal-enerġija u l-kundizzjonijiet għall-iżvilupp sostenibbli tar-Repubblika tal-Armenja;

(h)    politiki tal-ipprezzar, tranżitu u t-trasport, b’mod partikolari minn sistema bbażata fuq l-ispiża għat-trażmissjoni tar-riżorsi tal-enerġija, jekk u meta jkun xieraq, u preċiżjonijiet ulterjuri rigward l-aċċess għal idrokarburi, kif xieraq;

(i)    il-promozzjoni ta’ aspetti regolatorji li jirriflettu l-prinċipji ewlenin ta’ regolamentazzjoni tas-suq u aċċess mhux diskriminatorju għal netwerks u infrastrutturi tal-enerġija b’tariffi kompetittivi, trasparenti u effettiv f’sens ta’ nfiq, kif ukoll sorveljanza adegwata u indipendenti;

(j)    il-kooperazzjoni xjentifika u teknika u l-iskambju ta’ informazzjoni għall-iżvilupp u t-titjib ta’ teknoloġiji fil-produzzjoni tal-enerġija, it-trasport, il-provvista u l-użu aħħari tal-enerġija b’attenzjoni partikolari lejn it-teknoloġiji li huma effiċjenti fl-enerġija u li ma jagħmlux ħsara lill-ambjent.

ARTIKOLU 43

Se jsir djalogu regolari dwar il-kwistjonijiet koperti f'dan il-Kapitolu.

ARTIKOLU 44

Ir-Repubblika tal-Armenja għandha twettaq l-approssimazzjoni tal-leġiżlazzjoni tagħha mal-istrumenti msemmija fl-Anness II ta' dan il-Ftehim, skont id-dispożizzjonijiet ta' dan l-Anness.

KAPITOLU 3

AMBJENT

ARTIKOLU 45

Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw u jsaħħu l-kooperazzjoni tagħhom dwar kwistjonijiet ambjentali, biex b'hekk ikun hemm kontribut għall-objettiv fit-tul tal-iżvilupp sostenibbli u l-ekonomija ekoloġika. Huwa mistenni li protezzjoni ambjentali msaħħa ġġib benefiċċji għal ċittadini u negozji fl-Unjoni Ewropea u fir-Repubblika tal-Armenja, inkluż permezz ta’ saħħa pubblika mtejba, riżorsi naturali preservati, u iktar effiċjenza ekonomika u embjentali, kif ukoll permezz tal-użu ta’ teknoloġiji moderni, iktar nodfa, li jikkontribwixxu għal xejriet ta’ produzzjoni iktar sostenibbli. Il-kooperazzjoni għandha titwettaq waqt li jitqiesu l-interessi tal-Partijiet fuq il-bażi ta' ugwaljanza u benefiċċju reċiproku kif ukoll waqt li titqies l-interdipendenza eżistenti bejn il-Partijiet fil-qasam tal-protezzjoni tal-ambjent, u l-ftehimiet multilaterali f'dak il-qasam.

ARTIKOLU 46

1.    Il-kooperazzjoni għandha timmira lejn il-preservazzjoni, il-protezzjoni, it-titjib u r-rijabilitazzjoni tal-kwalità tal-ambjent, il-ħarsien tas-saħħa umana, l-użu sostenibbli tar-riżorsi naturali u l-promozzjoni ta' miżuri fil-livell internazzjonali sabiex jiġu trattati l-problemi ambjentali reġjonali jew globali, inkluż fl-oqsma ta':

(a)    il-governanza ambjentali u l-kwistjonijiet orizzontali, inkluż l-ippjanar strateġiku, il-valutazzjoni tal-impatt ambjentali u l-valutazzjoni strateġika ambjentali, l-edukazzjoni u t-taħriġ, il-monitoraġġ u s-sistemi ta’ informazzjoni ambjentali, l-ispezzjoni u l-infurzar, ir-responsabbiltà ambjentali, il-ġlieda kontra reati ambjentali, il-kooperazzjoni transkonfinali, l-aċċess pubbliku għall-informazzjoni ambjentali, il-proċessi tat-teħid tad-deċiżjonijiet u l-proċeduri ta' rieżami amministrattivi u ġudizzjarji;

(b)    il-kwalità tal-arja;

(c)    il-kwalità tal-ilma u l-ġestjoni tar-riżorsi, inkluż il-ġestjoni tar-riskju tal-għargħar, l-iskarsezza tal-ilma u l-perjodi ta' nixfa;

(d)    it-trattament tal-iskart;

(e)    il-protezzjoni tan-natura, fosthom il-forestrija u l-konservazzjoni tad-diversità bijoloġika;

(f)    it-tniġġis industrijali u perikli industrijali;

(g)    l-immaniġġjar tal-kimiki.

2.    Il-kooperazzjoni għandha timmira wkoll lejn l-integrazzjoni tal-ambjent f’oqsma tal-politika oħra minbarra l-politika tal-ambjent.

ARTIKOLU 47

Il-Partijiet għandhom, fost l-oħrajn:

(a)    jiskambjaw informazzjoni u kompetenzi;

(b)    jikkooperaw fuq livell reġjonali u internazzjonali, b’mod speċjali fir-rigward ta’ ftehimiet ambjentali multilaterali rratifikati mill-Partijiet; kif ukoll

(c)    jikkooperaw fil-qafas tal-aġenziji relevanti, kif xieraq.

ARTIKOLU 48

Il-kooperazzjoni reċiproka għandha tkopri, fost l-oħrajn, l-objettivi li ġejjin:

(a)    l-iżvilupp ta’ strateġija ambjentali nazzjonali għar-Repubblika tal-Armenja, li tkopri:

(i)    riformi istituzzjonali ppjanati (bi skedi taż-żmien) biex jiżguraw l-implimentazzjoni u l-infurzar tal-leġiżlazzjoni ambjentali;

(ii)    it-tqassim tal-kompetenzi għall-amministrazzjoni tal-ambjent fuq livelli nazzjonali, reġjonali u muniċipali;

(iii)    il-proċeduri għat-teħid tad-deċiżjonijiet u l-implimentazzjoni ta’ deċiżjonijiet;

(iv)    il-proċeduri għall-promozzjoni tal-integrazzjoni tal-ambjent f'oqsma oħra ta’ politika;

(v)    il-promozzjoni ta’ miżuri dwar l-ekonomija ekoloġika u l-ekoinnovazzjoni, l-identifikazzjoni tar-riżorsi umani u finanzjarji meħtieġa u mekkaniżmu ta’ rieżami; kif ukoll

(b)    l-iżvilupp ta’ strateġiji settorjali speċifiċi għar-Repubblika tal-Armenja (inkluż skedi definiti b’mod ċar u stadji għall-implimentazzjoni tar-responsabbiltajiet amministrattivi kif ukoll strateġiji ta’ finanzjament għal investimenti fl-infrastruttura u t-teknoloġija) fuq:

(i) il-kwalità tal-arja;

(ii) il-kwalità tal-ilma u l-ġestjoni tar-riżorsi;

(iii) iii) l-immaniġġjar tal-iskart;

(iv) il-biodiversità, il-konservazzjoni tan-natura u l-forestrija;

(v) it-tniġġis industrijali u perikli industrijali; kif ukoll

(vi) kimiċi.

ARTIKOLU 49

Se jsir djalogu regolari dwar il-kwistjonijiet koperti f'dan il-Kapitolu.

ARTIKOLU 50

Ir-Repubblika tal-Armenja għandha twettaq l-approssimazzjoni tal-leġiżlazzjoni tagħha mal-atti tal-Unjoni Ewropea u l-istrumenti internazzjonali msemmija fl-Anness III f’konformità mad-dispożizzjonijiet ta' dan l-Anness.

KAPITOLU 4

AZZJONI KLIMATIKA

ARTIKOLU 51

Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw u jsaħħu l-kooperazzjoni tagħhom biex jiġġieldu t-tibdil fil-klima. Il-kooperazzjoni għandha titwettaq b'kunsiderazzjoni tal-interessi tal-Partijiet fuq il-bażi tal-ugwaljanza u l-benefiċċju reċiproku, kif ukoll b'kunsiderazzjoni tal-interdipendenza eżistenti bejn l-impenji bilaterali u multilaterali fil-qasam.

ARTIKOLU 52

Il-koperazzjoni għandha tippromwovi miżuri fil-livell domestiku, reġjonali u internazzjonali, inkluż fl-oqsma ta':

(a)    il-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima;

(b)    l-adattament għat-tibdil fil-klima;

(c)    mekkaniżmi tas-suq u mhux tas-suq biex jiġi indirizzat it-tibdil fil-klima;

(d)    ir-riċerka u l-iżvilupp, id-dimostrazzjoni, it-tħaddim, it-trasferiment u d-diffużjoni ta' teknoloġiji ġodda, innovattivi, siguri u sostenibbli ta' adattament b'livell baxx ta' karbonju;

(e)    l-integrazzjoni ta’ kunsiderazzjonijiet klimatiċi fil-politiki ġenerali u speċifiċi għas-settur; kif ukoll

(f)    is-sensibilizzazzjoni, l-edukazzjoni u t-taħriġ.

ARTIKOLU 53

1.    Il-Partijiet għandhom, fost l-oħrajn:

(a)    jiskambjaw informazzjoni u kompetenzi;

(b)    jimplimentaw attivitajiet ta' riċerka konġunti u jiskambjaw informazzjoni fuq teknoloġiji ambjentali sodi u iktar nodfa;

(c)    l-implimentazzjoni ta’ attivitajiet konġunti fil-livell reġjonali u internazzjonali, inkluż fir-rigward ta’ ftehimiet ambjentali multilaterali rratifikati mill-Partijiet, bħall-Konvenzjoni Qafas tan-Nazzjonijiet Uniti dwar it-Tibdil fil-Klima tal-1992 (UNFCCC) u l-Ftehim ta’ Pariġi tal-2015, u attivitajiet konġunti fil-qafas ta’ aġenziji relevanti, kif xieraq.

2.    Il-Partijiet għandhom jagħtu importanza speċjali lill-kwistjonijiet transfruntiera u l-kooperazzjoni reġjonali.

ARTIKOLU 54

Il-kooperazzjoni reċiproka għandha tkopri, fost l-oħrajn, l-objettivi li ġejjin:

(a)    miżuri biex jiġi implimentat il-Ftehim ta’ Pariġi tal-2015 skont il-prinċipji stipulati f’dan il-Ftehim;

(b)    miżuri li jtejbu l-kapaċità biex tieħu azzjoni klimatika effettiva;

(c)    l-iżvilupp ta’ strateġija globali tal-klima u pjan ta' azzjoni għall-mitigazzjoni fit-tul tat-tibdil fil-kliam u l-adattament għalih;

(d)    l-iżvilupp ta’ valutazzjonijiet ta’ vulnerabbiltà u adattament;

(e)    l-iżvilupp ta’ pjan ta’ żvilupp b’livell baxx ta’ karbonju;

(f)    l-iżvilupp u l–implimentazzjoni ta’ miżuri għat-tul biex jitnaqqas it-tibdil fil-klima billi jiġu indirizzati l-emissjonijiet ta’ gassijiet serra;

(g)    miżuri sabiex issir tħejjija għall-kummerċ tal-karbonju;    

(h)    miżuri għall-promozzjoni tat-trasferiment ta’ teknoloġija;

(i)    miżuri għall-integrazzjoni tal-kunsiderazzjonijiet klimatiċi fil-politiki settorjali; kif ukoll

(j)    miżuri relatati mas-sustanzi li jnaqqsu s-saff tal-ożonu u l-gassijiet fluworurati.

ARTIKOLU 55

Se jsir djalogu regolari dwar il-kwistjonijiet koperti f'dan il-Kapitolu.

ARTIKOLU 56

Ir-Repubblika tal-Armenja għandha twettaq l-approssimazzjoni tal-leġiżlazzjoni tagħha mal-atti tal-Unjoni Ewropea u l-istrumenti msemmija fl-Anness IV ta' dan il-Ftehim, skont id-dispożizzjonijiet ta' dan l-Anness.

KAPITOLU 5

POLITIKA INDUSTRIJALI U TAL-IMPRIŻI

ARTIKOLU 57

Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw u jsaħħu l-kooperazzjoni tagħhom dwar il-politika industrijali u tal-intrapriżi, u b'hekk jittejjeb l-ambjent kummerċjali għall-operaturi ekonomiċi kollha, iżda b'enfasi partikolari fuq l-impriżi żgħar u medji (SMEs). Il-kooperazzjoni msaħħa għandha ttejjeb il-qafas amministrattiv u regolatorju kemm għan-negozi tal-Unjoni Ewropea u n-negozji tar-Repubblika tal-Armenja li joperaw fl-Unjoni Ewropea u fir-Repubblika tal-Armenja, u għandha tkun bbażata fuq l-politiki industrijali u tal-SMEs tal-Unjoni Ewropea, filwaqt li jitqiesu l-prinċipji u l-prattiki rikonoxxuti internazzjonalment f'dan il-qasam.

ARTIKOLU 58

Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex:

(a)    jimplimentaw strateġiji għall-iżvilupp tal-SMEs, ibbażati fuq il-prinċipji tas-“Small Business Act” għall-Ewropa, u jimmonitorjaw il-proċess tal-implimentazzjoni permezz ta' rappurtar u djalogu regolari. Din il-kooperazzjoni se tinkludi wkoll enfażi fuq il-mikrointrapriżi u intrapriżi artiġanali, li huma importanti ħafna għall-ekonomiji tal-Unjoni Ewropea u tar-Repubblika tal-Armenja;

(b)    joħolqu qafas ta' kundizzjonijiet aħjar permezz tal-iskambju ta' informazzjoni u prattika tajba, u b'hekk jikkontribwixxu għal kompetittività mtejba. Din il-kooperazzjoni se tinkludi l-ġestjoni ta’ bidliet strutturali (ristrutturazzjoni) u kwistjonijiet dwar l-ambjent u l-enerġija, bħall-effiċjenza tal-enerġija u l-produzzjoni iktar nadifa;

(c)    tissimplifika u tirrazzjonalizza regolamenti u prattika regolatorja, b'enfażi speċifika fuq l-iskambju ta' prattika tajba dwar tekniċi regolatorji, inklużi l-prinċipji tal-Unjoni Ewropea;

(d)    jinkoraġġixxu l-iżvilupp tal-politika tal-innovazzjoni, permezz ta’ skambju ta’ informazzjoni u prattiki tajba dwar il-kummerċjalizzazzjoni ta’ riċerka u żvilupp (inkluż strumenti ta’ appoġġ għal negozji ġodda bbażati fuq it-teknoloġija), l-iżvilupp tal-clusters u l-aċċess għall-finanzjament;

(e)    iħeġġu iktar kuntatti bejn in-negozji tal-Unjoni Ewropea u n-negozji tar-Repubblika tal-Armenja u bejn dawk in-negozji u l-awtoritajiet tal-Unjoni Ewropea u tar-Repubblika tal-Armenja;

(f)    jappoġġaw l-istabbiliment ta’ attivitajiet ta’ promozzjoni tal-esportazzjoni fir-Repubblika tal-Armenja;

(g)    jippromwovu ambjent tan-negozju iktar favorevoli, bil-għan li jissaħħu l-potenzjal għat-tkabbir u l-opportunitajiet tal-investiment; kif ukoll

(h)    jiffaċilitaw il-modernizzazzjoni u r-ristrutturar tal-industrija fl-Unjoni Ewropea u r-Repubblika tal-Armenja f'ċerti setturi.

ARTIKOLU 59

Se jsir djalogu regolari dwar il-kwistjonijiet koperti f'dan il-Kapitolu. Dan id-djalogu se jinvolvi wkoll rappreżentanti tan-negozji tal-Unjoni Ewropea u n-negozji tar-Repubblika tal-Armenja.

KAPITOLU 6

IL-LIĠI TAL-KUMPANIJI, IL-KONTABBILTÀ U L-AWDITJAR U L-GOVERNANZA KORPORATTIVA

ARTIKOLU 60

1.    Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza ta' sett ta' regoli u prattiki effettivi fl-oqsma tal-liġi tal-kumpanniji u l-governanza korporattiva, kif ukoll fil-kontabbiltà u l-awditjar, ġewwa ekonomija tas-suq li tiffunzjona b'ambjent ta' negozju prevedibbli u trasparenti, u jissottolinjaw l-importanza tal-promozzjoni ta' konverġenza regolatorja f'dawn l-oqsma.

2.    Il-Partijiet għandhom jikkoperaw dwar dan li ġej:

(a)    l-iskambju tal-aħjar prattiki biex jiġu żgurati d-disponibbiltà u l-aċċess għall-informazzjoni rigward l-organizzazzjoni u r-rappreżentazzjoni ta' kumpanniji reġistrati b'mod trasparenti u aċċessibbli faċilment;

(b)    l-iżvilupp ulterjuri tal-politika tal-governanza korporattiva f'konformità ma' standards internazzjonali u b'mod partikolari tal-OECD;

(c)    l-implimentazzjoni u l-applikazzjoni konsistenti tal-Istandards Internazzjonali tar-Rappurtar Finanzjarju (IFRS) għall-kontijiet konsolidati ta' kumpanniji elenkati;

(d)    ir-regolamentazzjoni u s-sorveljanza tal-professjonijiet tal-awdituri u l-kontabilisti;

(e)    l-istandards internazzjonali tal-awditjar u l-Kodiċi ta' Etika tal-Federazzjoni Internazzjonali tal-Kontabilisti (IFAC), bl-għan li jittejjeb il-livell professjonali tal-awdituri permezz tal-osservanza ta' standards u ta' normi etiċi minn organizzazzjonijiet professjonali, organizzazzjonijiet tal-awditjar u tal-awdituri.

KAPITOLU 7

KOOPERAZZJONI FIL-QASAM BANKARJU, TAL-ASSIGURAZZJONI U SERVIZZI FINANZJARJI OĦRAJN

ARTIKOLU 61

Il-Partijiet jaqblu dwar l-importanza ta' leġiżlazzjoni u prattiki effettivi u li jikkooperaw fil-qasam tas-servizzi finanzjarji bl-objettivi li:

(a)    jtejbu r-regolamentazzjoni tas-servizzi finanzjarji;

(b)    jiżguraw il-protezzjoni effettiva u xierqa għall-investituri u l-konsumaturi tas-servizzi finanzjarji;

(c)    jikkontribwixxu lejn l-istabbiltà u l-integrità tas-sistema finanzjarja globali;

(d)    jippromwovu kooperazzjoni bejn l-atturi differenti tas-sistema finanzjarja, inklużi regolaturi u kontrolluri;

(e)    jippromwovu superviżjoni indipendenti u effettiva.

KAPITOLU 8

KOOPERAZZJONI FIL-QASAM TAS-SOĊJETÀ TAL-INFORMAZZJONI

ARTIKOLU 62

Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-kooperazzjoni dwar l-iżvilupp tas-soċjetà tal-informazzjoni għall-benefiċċju taċ-ċittadini u n-negozji permezz tad-disponibbiltà wiesgħa tat-teknoloġiji tal-informazzjoni u l-komunikazzjoni (ICT) u permezz ta' kwalità aħjar ta' servizzi bi prezzijiet li l-konsumaturi jifilħu jħallsu. Din il-kooperazzjoni jenħtieġ li timmira li tiffaċilita l-aċċess għas-swieq tal-komunikazzjonijiet elettroniċi, tinkoraġġixxi l-kompetizzjoni u l-investiment fis-settur.

ARTIKOLU 63

Il-kooperazzjoni għandha tkopri, fost l-oħrajn, is-suġġetti li ġejjin:

(a)    l-iskambju tal-informazzjoni u l-aħjar prattika dwar l-implimentazzjoni ta' strateġiji nazzjonali tas-Soċjetà tal-Informazzjoni, inkluż, fost l-oħrajn, inizjattivi bl-għan li jippromwovu l-aċċess għall-broadband, it-titjib tas-sigurtà tan-netwerk u l-iżvilupp tas-servizzi pubbliċi onlajn;

(b)    l-iskambju ta’ informazzjoni, l-aħjar prattiki u l-esperjenza biex jippromwovu l-iżvilupp ta’ qafas regolatorju komprensiv għall-komunikazzjonijiet elettroniċi, u b’mod partikolari li jsaħħu l-kapaċità amministrattiva tar-regolatur nazzjonali indipendenti, irawmu użu aħjar tar-riżorsi tal-ispettru u jippromwovu l-interoperabbiltà tan-netwerks fir-Repubblika tal-Armenja u mal-Unjoni Ewropea.

ARTIKOLU 64

Il-Partijiet għandhom iħeġġu l-kooperazzjoni bejn ir-regolaturi tal-Unjoni Ewropea u l-awtoritajiet regolatorji nazzjonali tar-Repubblika tal-Armenja fil-qasam tal-komunikazzjoni elettronika.

ARTIKOLU 65

Ir-Repubblika tal-Armenja għandha twettaq l-approssimazzjoni tal-leġiżlazzjoni tagħha mal-atti tal-Unjoni Ewropea u l-istrumenti msemmija fl-Anness V ta' dan il-Ftehim, skont id-dispożizzjonijiet ta' dan l-Anness.

KAPITOLU 9

TURIŻMU

ARTIKOLU 66

Il-Partijiet għandhom jikkoperaw fil-qasam tat-turiżmu bl-għan li jissaħħaħ l-iżvilupp ta' industrija tat-turiżmu kompetittiva u sostenibbli bħala waħda li tiġġenera t-tkabbir ekonomiku, l-għoti ta' setgħa, l-impjiegi u l-kambju.

ARTIKOLU 67

Il-kooperazzjoni fil-livell bilaterali, reġjonali u Ewropew għandha tkun ibbażata fuq il-prinċipji li ġejjin:

(a)    ir-rispett tal-integrità u l-interessi tal-komunitajiet lokali, b’mod partikolari f'żoni rurali;

(b)    l-importanza tal-wirt kulturali; kif ukoll

(c)    l-interazzjoni pożittiva bejn it-turiżmu u l-preservazzjoni ambjentali.

ARTIKOLU 68

Il-kooperazzjoni għandha tiffoka fuq l-aspetti li ġejjin:

(a)    l-iskambju ta' informazzjoni, l-aħjar prattiki, l-esperjenza u l-kompetenzi, inkluż dwar it-teknoloġiji innovattivi;

(b)    l-istabbiliment ta’ sħubija strateġika bejn interessi pubbliċi, privati u dawk tal-Komunità sabiex jiġi żgurat l-iżvilupp sostenibbli tat-turiżmu;

(c)    il-promozzjoni u l-iżvilupp tal-prodotti u s-swieq tat-turiżmu, l-infrastruttura, ir-riżorsi umani u l-istrutturi istituzzjonali kif ukoll l-identifikazzjoni u l-eliminazzjoni tal-ostakli għas-servizzi tal-ivvjaġġar;

(d)    l-iżvilupp u l-implimentazzjoni ta' politiki u strateġiji effiċjenti inklużi aspetti legali, amministrattivi u finanzjarji xierqa;

(e)    it-taħriġ fit-turiżmu u l-bini tal-kapaċitajiet sabiex jitjiebu l-istandards tas-servizzi; kif ukoll

(f)    l-iżvilupp u l-promozzjoni tat-turiżmu bbażat fil-komunità.

ARTIKOLU 69

Se jsir djalogu regolari dwar il-kwistjonijiet koperti f'dan il-Kapitolu.

KAPITOLU 10

AGRIKOLTURA U ŻVILUPP RURALI

ARTIKOLU 70

Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jippromwovu l-iżvilupp agrikolu u rurali, b'mod partikolari permezz ta' konverġenza gradwali tal-politiki u l-leġiżlazzjoni.

ARTIKOLU 71

Il-kooperazzjoni bejn il-Partijiet fil-qasam tal-agrikoltura u l-iżvilupp rurali għandha tkopri, fost l-oħrajn, l-oqsma li ġejjin:

(a)    il-faċilitazzjoni tal-fehim reċiproku tal-politiki dwar l-iżvilupp agrikolu u rurali;

(b)    it-titjib tal-kapaċitajiet amministrattivi fil-livell ċentrali u lokali fl-ippjanar, l-evalwazzjoni u l-implimentazzjoni tal-politiki f'konformità mal-leġiżlazzjoni u l-aħjar prattiki tal-Unjoni Ewropea:

(c)    il-promozzjoni tal-modernizzazzjoni u s-sostenibbiltà tal-produzzjoni agrikola;

(d)    l-iskambju tal-għarfien u l-aħjar prattiki fir-rigward tal-politiki tal-iżvilupp rurali għall-promozzjoni tal-benessri ekonomiku tal-komunitajiet rurali;

(e)    it-titjib tal-kompetittività tas-settur agrikolu u l-effiċjenza u t-trasparenza tas-swieq;

(f)    il-promozzjoni ta' politiki ta' kwalità u l-mekkaniżmi ta' kontroll tagħhom, b'mod partikolari l-indikazzjonijiet ġeografiċi u l-biedja organika;

(g)    it-tixrid tal-għarfien u l-promozzjoni ta' servizzi ta' estensjoni għall-produtturi agrikoli; kif ukoll

(h)    it-titjib tal-armonizzazzjoni ta' kwistjonijiet koperti fil-qafas tal-organizzazzjonijiet internazzjonali li tagħhom il-Partijiet huma membri.

KAPITOLU 11

SAJD U POLITIKI MARITTIMI

ARTIKOLU 72

Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw u jsaħħu l-kooperazzjoni tagħhom dwar kwistjonijiet ta’ interess reċiproku li jkopru l-governanza marittima u tas-sajd, u b'hekk jiżviluppaw kooperazzjoni bilaterali u multilaterali eqreb fis-settur tas-sajd.

ARTIKOLU 73

Il-Partijiet għandhom jieħdu l-azzjonijiet konġunti, jiskambjaw informazzjoni u jagħtu appoġġ lil xulxin sabiex jippromwovu:

(a)    sajd responsabbli u ġestjoni tas-sajd konsistenti mal-prinċipji tal-iżvilupp sostenibbli, sabiex jiġu kkonservati l-istokkijiet tal-ħut u l-ekosistemi fi stat b'saħħtu; kif ukoll

(b)    il-kooperazzjoni permezz ta’ organizzazzjonijiet multilaterali u internazzjonali relevanti responsabbli għall-ġestjoni u l-konservazzjoni ta’ riżorsi akwatiċi ħajjin, b’mod partikolari billi jissaħħu l-istrumenti internazzjonali xierqa ta’ monitoraġġ u l-istrumenti ta’ infurzar tal-liġi.

ARTIKOLU 74

Il-Partijiet għandhom jappoġġjaw inizjattivi, bħal pereżempju l-iskambju reċiproku tal-esperjenza u l-provvista ta' appoġġ, sabiex jiżguraw l-implimentazzjoni ta' politika tas-sajd sostenibbli, li tkopri:

(a)    il-ġestjoni tar-riżorsi tas-sajd u tal-akkwakultura;

(b)    l-ispezzjoni u l-kontroll tal-attivitajiet tas-sajd;

(c)    il-ġbir ta' data dwar il-qbid, il-ħatt, dik bijoloġika u dik ekonomika;

(d)    it-titjib tal-effiċjenza tas-swieq, b'mod partikolari bil-promozzjoni tal-organizzazzjonijiet tal-produtturi, billi tingħata informazzjoni lill-konsumaturi, u permezz ta’ standards ta’ kummerċjalizzazzjoni u traċċabbiltà;

(e)    l-iżvilupp sostenibbli ta’ żoni b’xatt ta’ lag jew li jinkludu għadajjar jew estwarju ta’ xmara u b’livell sinifikanti ta’ impjieg fis-settur tas-sajd; kif ukoll

(f)    skambju istituzzjonali tal-esperjenza dwar leġiżlazzjoni ta’ akwakultura sostenibbli u l-implimentazzjoni prattika tagħha f’baċiri naturali u lagi artifiċjali.

ARTIKOLU 75

Meta titqies il-kooperazzjoni tagħhom fl-oqsma tas-sajd, tat-trasport, tal-ambjent u politiki oħrajn relatati mal-baħar, il-Partijiet għandhom jikkooperaw ukoll u jagħtu appoġġ reċiproku, meta jkun xieraq, fuq kwistjonijiet marittimi, b'mod partikolari billi jappoġġaw b'mod attiv approċċ integrat lejn l-affarijiet marittimi u governanza tajba fil-fora reġjonali u internazzjonali relevanti.

KAPITOLU 12

ESTRAZZJONI

ARTIKOLU 76

Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw u jsaħħu l-kooperazzjoni tagħhom fl-oqsma tal-industriji tal-mijieri u l-produzzjoni tal-materja prima, bil-ħsieb li jiġi promoss l-għarfien reċiproku, jitjieb l-ambjent tan-negozju, tiġi skambjata l-informazzjoni u jkun hemm kooperazzjoni dwar kwistjonijiet mhux tal-enerġija, li jirrigwardaw b'mod partikolari l-minjieri ta' minerali metalliċi u minerali industrijali.

ARTIKOLU 77

Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex:

(a)    l-iskambju ta' informazzjoni dwar l-iżviluppi fis-setturi tagħhom tal-minjieri u l-materja prima;

(b)    l-iskambju ta' informazzjoni dwar kwistjonijiet relatati mal-kummerċ tal-materja prima, bl-għan li jippromwovu l-iskambji bilaterali;

(c)    l-iskambju ta’ informazzjoni u tal-aħjar prattiki fir-rigward tal-aspetti tal-iżvilupp sostenibbli tal-industriji tal-minjieri; kif ukoll

(d)    l-iskambju ta' informazzjoni u tal-aħjar prattiki fir-rigward tat-taħriġ, il-ħiliet u s-sikurezza fl-industriji tal-minjieri.

KAPITOLU 13

KOOPERAZZJONI FIR-RIĊERKA U L-INNOVAZZJONI

ARTIKOLU 78

Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-kooperazzjoni fl-oqsma kollha tar-riċerka xjentifika ċivili u l-iżvilupp teknoloġiku u l-innovazzjoni fuq il-bażi ta' benefiċċju reċiproku u suġġett għal protezzjoni adegwata u effettiva tad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali.

ARTIKOLU 79

Kooperazzjoni msemmija fl-Artikolu 78 għandha tkopri:

(a)    id-djalogu politiku u l-iskambju ta' informazzjoni xjentifika u teknoloġika;

(b)    il-faċilitazzjoni ta' aċċess adegwat għall-programmi rispettivi tal-Partijiet;

(c)    inizjattivi biex jiżdiedu l-kapaċitajiet ta' riċerka u l-parteċipazzjoni tal-entitajiet ta' riċerka tar-Repubblika tal-Armenja fil-programm qafas tar-riċerka tal-Unjoni Ewropea;

(d)    il-promozzjoni ta' proġetti konġunti għar-riċerka fl-oqsma kollha tar-riċerka u l-innovazzjoni;

(e)    l-attivitajiet ta' taħriġ u l-programmi ta' mobbiltà għax-xjenzati, ir-riċerkaturi u persunal ieħor tar-riċerka involut f'attivitajiet tar-riċerka u l-innovazzjoni fuq iż-żewġ naħat;

(f)    il-faċilitazzjoni, fil-qafas tal-leġiżlazzjoni applikabbli, tal-moviment ħieles tal-ħaddiema fir-riċerka li jipparteċipaw fl-attivitajiet koperti minn dan il-Ftehim u l-moviment transfruntier tal-oġġetti maħsuba għall-użu f’attivitajiet bħal dawn; kif ukoll

(g)    forom oħra ta' kooperazzjoni fir-riċerka u l-innovazzjoni abbażi ta' ftehim reċiproku.

ARTIKOLU 80

Fit-twettiq ta’ dan it-tip ta’ attivitajiet ta' kooperazzjoni, jenħtieġ li jinstabu sinerġiji ma' attivitajiet iffinanzjati miċ-Ċentru Internazzjonali tax-Xjenza u t-Teknoloġija (ISTC) u attivitajiet oħra mwettqa fil-qafas tal-kooperazzjoni finanzjarja bejn l-Unjoni Ewropea u r-Repubblika tal-Amenja kif stipulat fil-Kapitolu 1 tat-Titolu VII.

KAPITOLU 14

IL-PROTEZZJONI TAL-KONSUMATURI

ARTIKOLU 81

Il-Partijiet għandhom jikkooperaw sabiex jiżguraw livell għoli ta’ ħarsien tal-konsumatur u li tintlaħaq il-kompatibbiltà bejn is-sistemi tagħhom tal-protezzjoni tal-konsumatur.

ARTIKOLU 82

Fejn xieraq, il-kooperazzjoni tista’ tinkludi::

(a)    il-mira ta’ approssimazzjoni tal-leġiżlazzjoni tal-konsumatur tar-Repubblika tal-Armenja ma’ dik tal-Unjoni Ewropea, filwaqt li jiġu evitati l-ostakli għall-kummerċ;

(b)    promozzjoni tal-iskambju ta’ informazzjoni dwar is-sistemi tal-protezzjoni tal-konsumatur, inkluż il-leġiżlazzjoni tal-konsumatur u l-infurzar tagħha, is-sikurezza tal-prodotti tal-konsumatur, is-sistemi tal-iskambju ta’ informazzjoni, l-edukazzjoni/sensibilizzazzjoni u t-tħeġġiġ tal-konsumaturi, u r-rimedju għall-konsumatur;

(c)    attivitajiet ta' taħriġ għall-uffiċjali amministrattivi u rappreżentanti oħra tal-interessi tal-konsumatur; kif ukoll

(d)    l-inkoraġġiment tal-iżvilupp ta’ assoċjazzjonijiet tal-konsumatur indipendenti u kuntratti bejn rappreżentanti tal-konsumatur.

ARTIKOLU 83

Ir-Repubblika tal-Armenja għandha twettaq l-approssimazzjoni tal-leġiżlazzjoni tagħha mal-atti tal-Unjoni Ewropea u l-istrumenti internazzjonali msemmija fl-Anness VI f’konformità mad-dispożizzjonijiet ta' dan l-Anness.

KAPITOLU 15

IMPJIEGI, POLITIKA SOĊJALI U OPPORTUNITAJIET INDAQS

ARTIKOLU 84

Il-Partijiet għandhom isaħħu d-djalogu u l-kooperazzjoni tagħhom fil-promozzjoni tal-Aġenda tax-Xogħol Deċenti tal-Organizzazzjoni Internazzjonali tax-Xogħol (ILO), il-politika tal-impjiegi, is-saħħa u s-sigurtà fuq il-post tax-xogħol, id-djalogu soċjali, il-protezzjoni soċjali, l-inklużjoni soċjali, l-ugwaljanza bejn is-sessi u l-ġlieda kontra d-diskriminazzjoni, u b'hekk jikkontribwixxu għall-promozzjoni ta' iktar impjiegi u impjiegi aħjar, it-tnaqqis tal-faqar, it-titjib tal-koeżjoni soċjali, l-iżvilupp sostenibbli u kwalità ta' ħajja aħjar.

ARTIKOLU 85

Il-kooperazzjoni, ibbażata fuq l-iskambju ta' informazzjoni u l-aħjar prattiki, tista' tkopri għadd ta' kwistjonijiet li jridu jiġu identifikati fost l-oqsma li ġejjin:

(a)    it-tnaqqis tal-faqar u t-tisħiħ tal-koeżjoni soċjali;

(b)    politika tax-xogħol, li timmira għal iktar impjiegi u impjiegi aħjar b’kundizzjonijiet tax-xogħol deċenti, inkluż bil-għan li jitnaqqsu l-ekonomija informali u l-impjiegi informali;

(c)    il-promozzjoni ta' miżuri attivi fis-suq tax-xogħol u servizzi tal-impjiegi effiċjenti biex jiġu modernizzati s-swieq tax-xogħol u biex jiġu adattati l-ħtiġijiet tas-suq tax-xogħol;

(d)    it-trawwim ta' swieq tax-xogħol iktar inklużivi u sistemi tas-sikurezza soċjali li jintegraw lill-persuni żvantaġġjati, inkluż il-persuni b'diżabbilitajiet u l-persuni minn gruppi ta' minoranza;

(e)    opportunitajiet indaqs u antidiskriminazzjoni, li jimmiraw li jsaħħu l-ugwaljanza bejn il-ġeneri u li jiżguraw opportunitajiet indaqs bejn in-nisa u l-irġiel, kif ukoll li jiġġieldu d-diskriminazzjoni bbażata fuq is-sess, ir-razza jew l-oriġini etnika, ir-reliġjon jew it-twemmin, id-diżabbiltà, l-età jew l-orjentazzjoni sesswali;

(f)    politika soċjali, li timmira li ttejjeb il-livell ta’ protezzjoni soċjali u timmodernizza s-sistemi tal-protezzjoni soċjali, f’termini ta’ kwalità, aċċessibbiltà u sostenibbiltà finanzjarja;

(g)    tisħiħ tal-parteċipazzjoni tas-sħab soċjali u l-promozzjoni tad-djalogu soċjali, inkluż permezz tat-tisħiħ tal-kapaċità tal-partijiet interessati relevanti kollha;

(h)    il-promozzjoni tas-saħħa u s-sigurtà fuq il-post tax-xogħol. kif ukoll

(i)    il-promozzjoni tar-responsabbiltà soċjali korporattiva.

ARTIKOLU 86

Il-Partijiet għandhom jinkoraġġixxu l-involviment tal-partijiet interessati kollha relevanti, inkluż l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u b'mod partikolari s-sħab soċjali, fir-riformi u l-iżvilupp politiċi fir-Repubblika tal-Armenja u fil-kooperazzjoni bejn il-Partijiet taħt dan il-Ftehim.

ARTIKOLU 87

Jeħtieġ li l-Partijiet għandhom jimmiraw li jqawwu l-kooperazzjoni dwar kwistjonijiet tal-impjiegi u tal-politika soċjali fil-fora u fl-organizzazzjonijiet reġjonali relevanti kollha, dawk multilaterali u internazzjonali.

ARTIKOLU 88

Il-Partijiet għandhom jippromwovu r-responsabbiltà u kontabbiltà soċjali korporattiva u jħeġġu prattiki ta' negozju responsabbli, bħal dawk promossi mill-Linji Gwida tal-OECD għal Impriżi Multinazzjonali, l-Impatt Globali tan-NU, id-dikjarazzjoni tripartitika tal-prinċipji tal-ILO dwar l-intrapriżi multinazzjonali u l-politika soċjali, u l-ISO 26000.

ARTIKOLU 89

Għandu jsir djalogu regolari dwar il-kwistjonijiet koperti f'dan il-Kapitolu.

ARTIKOLU 90

Ir-Repubblika tal-Armenja għandha twettaq l-approssimazzjoni tal-leġiżlazzjoni tagħha mal-atti tal-Unjoni Ewropea u l-istrumenti internazzjonali msemmija fl-Anness VII f’konformità mad-dispożizzjonijiet ta' dan l-Anness.

KAPITOLU 16

KOOPERAZZJONI FIL-QASAM TAS-SAĦĦA

ARTIKOLU 91

Il-Partijiet għandhom jaqblu li jiżviluppaw il-kooperazzjoni tagħhom fil-qasam tas-saħħa pubblika biex jgħollu l-livell tas-sikurezza tas-saħħa pubblika u l-protezzjoni tas-saħħa tal-bniedem, f’konformità mal-valuri u l-prinċipji komuni tas-saħħa bħala prekundizzjoni għall-iżvilupp sostenibbli u t-tkabbir ekonomiku.

ARTIKOLU 92

Il-kooperazzjoni għandha tindirizza l-prevenzjoni u l-kontroll ta' mard li jittieħed u mard li ma jitteħidx, inkluż permezz tal-iskambju ta' informazzjoni dwar is-saħħa, il-promozzjoni ta' approċċ fejn is-saħħa titqies fit-tfassil tal-politiki kollha, il-kooperazzjoni ma' organizzazzjonijiet internazzjonali, b'mod partikolari l-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa, u bil-promozzjoni tal-implimentazzjoni ta' ftehimiet internazzjonali dwar is-saħħa, bħall-Konvenzjoni Qafas tal-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa dwar il-Kontroll tat-Tabakk tal-2003 u r-Regolamenti Internazzjonali dwar is-Saħħa.

KAPITOLU 17

EDUKAZZJONI, TAĦRIĠ U ŻGĦAŻAGĦ

ARTIKOLU 93

Il-Parijiet għandhom jikkollaboraw fil-qasam tal-edukazzjoni u t-taħriġ biex jintensifikaw il-kooperazzjoni u d-djalogu bil-għan li japprossimaw is-sistemi edukattivi u ta’ taħriġ fir-Repubblika tal-Armenja mal-politiki u prattiki tal-Unjoni Ewropea. Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jippromwovu t-tagħlim tul il-ħajja u jinkoraġġixxu l-kooperazzjoni u t-trasparenza fil-livelli kollha tal-edukazzjoni u t-taħriġ, b'attenzjoni partikolari fuq l-edukazzjoni vokazzjonali u superjuri.

ARTIKOLU 94

Il-kooperazzjoni fil-qasam tal-edukazzjoni u t-taħriġ għandha tiffoka fost l-oħrajn fuq l-oqsma li ġejjin:

(a)    il-promozzjoni tat-tagħlim tul il-ħajja, li huwa kruċjali għat-tkabbir u l-impjiegi u jista' jippermetti liċ-ċittadini jipparteċipaw b'mod sħiħ fis-soċjetà;

(b)    l-immodernizzar tas-sistemi tal-edukazzjoni u t-taħriġ, inkluż is-sistemi ta’ taħriġ għall-uffiċjali tas-servizz pubbli, u li jtejjeb il-kwalità, ir-relevanza u l-aċċess tul il-katina tal-edukazzjoni kollha mill-edukazzjoni u l-kura bikrija tat-tfal sal-edukazzjoni terzjarja;

(c)    il-promozzjoni tal-konverġenza u riformi koordinati fl-edukazzjoni għolja f’konformità mal-Aġenda tal-Unjoni Ewropea għal Edukazzjoni Għolja u ż-Żona Ewropea għal Edukazzjoni Għolja (il-Proċess ta’ Bolonja);

(d)    it-tisħiħ tal-kooperazzjoni akkademika internazzjonali, iż-żieda tal-parteċipazzjoni fi programmi ta’ kooperazzjoni tal-Unjoni Ewropea u t-titjib tal-mobilità tal-istudenti u l-għalliema;

(e)    tħeġġiġ tat-tagħlim tal-lingwi barranin;

(f)    l-iżvilupp ta’ qafas nazzjonali tal-kwalifiki biex itejjeb it-trasparenza u r-rikonoxximent tal-kwalifiki u l-kompetenzi fi ħdan il-komunità tan-Netwerk Ewropew ta’ Ċentri ta’ Informazzjoni u ċ-Ċentri ta’ Informazzjoni Nazzjonali tar-Rikonoxximent Akkademiku (ENIC-NARIC) allinjata mal-Qafas Ewropew tal-Kwalifiki;

(g)    it-tisħiħ tal-kooperazzjoni biex jiġu żviluppati iktar l-edukazzjoni u t-taħriġ vokazzjonali, filwaqt li jittieħed kont tal-prattika tajba fl-Unjoni Ewropea; kif ukoll

(h)    it-tisħiħ tal-fehim u l-għarfien dwar il-proċess tal-integrazzjoni Ewropea, id-djalogu akkademiku dwar ir-relazzjonijiet tas-Sħubija bejn UE-Lvant, u l-parteċipazzjoni fi programmi relevanti tal-Unjoni Ewropea, inkluż fil-qasam tas-servizz ċivili.

ARTIKOLU 95

Il-Partijiet jaqblu li jaħdmu flimkien fil-qasam taż-żgħażagħ biex:

(a)    isaħħu l-kooperazzjoni u l-iskambji fl-oqsma tal-politika taż-żgħażagħ u tal-edukazzjoni mhux formali għaż-żgħażagħ u għall-ħaddiema fil-qasam taż-żgħażagħ;

(b)    jiffaċilitaw il-parteċipazzjoni attiva taż-żgħażagħ kollha fis-soċjetà;

(c)    jappoġġjaw il-mobilità għaż-żgħażagħ u ħaddiema żgħażagħ bħala mezz biex jippromwovu d-djalogu interkulturali u l-akkwist ta’ għarfien, ħiliet u kompetenzi lil hinn mis-sistemi edukattivi formali, inkluż permezz tal-volontarjat; kif ukoll

(d)    jippromwovu l-kooperazzjoni bejn l-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ biex jappoġġaw is-soċjetà ċivili.

KAPITOLU 18

KOOPERAZZJONI FIL-QASAM KULTURALI

ARTIKOLU 96

Il-Partijiet jinkoraġġixxu l-kooperazzjoni kulturali skont il-prinċipji mħaddna fil-Konvenzjoni tal-Organizzazzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti għall-Edukazzjoni, ix-Xjenza u l-Kultura (UNESCO) dwar il-Protezzjoni u l-Promozzjoni tad-Diversità tal-Espressjonijiet Kulturali tal-2005. Il-Partijiet se jfittxu djalogu politiku regolari f'oqsma ta' interess reċiproku, inkluż l-iżvilupp tal-industriji kulturali fl-Unjoni Ewropea u r-Repubblika tal-Armenja. Il-kooperazzjoni bejn il-Partijiet se trawwem id-djalogu interkulturali, inkluż permezz tal-parteċipazzjoni tas-settur tal-kultura u s-soċjetà ċivili tal-Unjoni Ewropea u r-Repubblika tal-Armenja.

ARTIKOLU 97

Il-kooperazzjoni għandha tiffoka, fost l-oħrajn, fuq:

(a)    kooperazzjoni kulturali u skambji kulturali;

(b)    mobbilità tal-arti u l-artisti u t-tisħiħ tal-kapaċità tas-settur kulturali;

(c)    djalogu interkulturali;

(d)    djalogu ta’ politika kulturali;

(e)    il-Programm Ewropa Kreattiva; kif ukoll

(f)    il-kooperazzjoni f’fora internazzjonali bħall-UNESCO u l-Kunsill tal-Ewropa sabiex tiġi żviluppata d-diversità kulturali u jiġi preservat u valorizzat il-wirt kulturali u storiku.

KAPITOLU 19

KOOPERAZZJONI FL-OQSMA AWDJOVIŻIVI U TAL-MIDJA

ARTIKOLU 98

Il-Partijiet se jippromwovu l-kooperazzjoni fil-qasam awdjoviżiv. Il-kooperazzjoni għandha ssaħħaħ l-industriji awdjoviżivi fl-Unjoni Ewropea u r-Repubblika tal-Armenja, b’mod partikolari permezz ta’ taħriġ ta’ professjonisti u skambju ta’ informazzjoni.

ARTIKOLU 99

1.    Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw djalogu regolari fir-rigward tal-qasam tal-politiki awdjoviżivi u tal-midja u jikkooperaw sabiex tissaħħaħ l-indipendenza u l-professjonalità tal-midja kif ukoll rabtiet mal-midja tal-Unjoni Ewropea skont l-istandards Ewropej relevanti, inklużi l-istandards tal-Kunsill tal-Ewropa u l-Konvenzjoni tal-UNESCO dwar il-Protezzjoni u l-Promozzjoni tad-Diversità tal-Espressjonijiet Kulturali tal-2005.

2.    Il-kooperazzjoni tista’ tinkludi, fost l-oħrajn, il-kwistjoni tat-taħriġ tal-ġurnalisti u ta’ professjonisti oħra tal-medja, kif ukoll appoġġ għall-midja.

ARTIKOLU 100

Il-kooperazzjoni għandha tiffoka, fost l-oħrajn, fuq:

(a)    djalogu dwar il-politiki awdjoviżivi u tal-midja;

(b)    kooperazzjoni f'fora internazzjonali (bħall-UNESCO u d-WTO); kif ukoll

(c)    kooperazzjoni fil-qasam awdjoviżiv u tal-midja inkluż kooperazzjoni fil-qasam taċ-ċinema.

KAPITOLU 20

KOOPERAZZJONI FIl-QASAM TAL-ISPORT U L-ATTIVITÀ FIŻIKA

ARTIKOLU 101

Il-Partijiet għandhom iħeġġu l-kooperazzjoni fil-qasam tal-isport u l-attività fiżika permezz tal-iskambju ta' informazzjoni u prattiki tajba sabiex jippromwovu stil ta' ħajja tajjeb għas-saħħa, governanza tajba kif ukoll valuri soċjali u edukazzjonali tal-isport fil-ġlieda kontra theddid għall-isport bħad-doping, xiri tal-logħob, razziżmu, u vjolenza fi ħdan l-Unjoni Ewropea u r-Repubblika tal-Armenja.

KAPITOLU 21

KOOPERAZZJONI TAS-SOĊJETÀ ĊIVILI

ARTIKOLU 102

Il-Partijiet għandhom jistabbilixxu djalogu dwar il-kooperazzjoni mas-soċjetà ċivili, bl-objettivi li ġejjin:

(a)    biex jissaħħu l-kuntatti u jsir skambju ta' informazzjoni u esperjenza bejn is-setturi kollha tas-soċjetà ċivili fl-Unjoni Ewropea u fir-Repubblika tal-Armenja;

(b)    biex jiġu żgurati għarfien u ftehim aħjar tar-Repubblika tal-Armenja, inkluż l-istorja u l-kultura tagħha, fl-Unjoni Ewropea u b’mod partikolari fost l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili ibbażati fl-Istati Membri, u b’hekk ikun hemm kuxjenza aħjar dwar l-opportunitajiet u l-isfidi għal relazzjonijiet futuri; kif ukoll

(c)    biex jiġu żgurati għarfien u fehim aħjar tal-Unjoni Ewropea fir-Repubblika tal-Armenja u b'mod partikolari fost l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili tar-Repubblika tal-Armenja, b'attenzjoni mhux esklużiva fuq il-valuri li fuqhom hija bbażata l-Unjoni Ewropea, il-politiki tagħha u l-funzjonament tagħha.

ARTIKOLU 103

1.    Il-Partijiet għandhom jippromwovu djalogu u kooperazzjoni bejn il-partijiet interessati tas-soċjetà ċivili miż-żewġ naħat bħala parti integrali tar-relazzjonijiet bejn l-Unjoni Ewropea u r-Repubblika tal-Armenja.

2.    L-għanijiet ta' tali djalogu u tali kooperazzjoni huma:

(a)    li jiġi żgurat l-involviment tas-soċjetà ċivili fir-relazzjonijiet bejn l-Unjoni Ewropea u r-Repubblika tal-Armenja;

(b)    li tissaħħaħ il-parteċipazzjoni tas-soċjetà ċivili fil-proċess tat-teħid ta' deċiżjonijiet pubbliċi, b'mod partikolari billi jiġi stabbilit djalogu miftuħ, trasparenti u regolari bejn, minn naħa, l-istituzzjonijiet pubbliċi u, min-naħa l-oħra, l-assoċjazzjonijiet rappreżentattivi u s-soċjetà ċivili;

(c)    li jiffaċilita l-proċess tal-ħolqien tal-istituzzjonijiet u l-konsolidazzjoni ta’ organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili f’diversi modi, fost l-oħrajn: l-appoġġ għall-avukatura, netwerking informali u formali, żjarat reċiproċi u gruppi ta' ħidma, b'mod partikolari bil-ħsieb li jitjieb il-qafas legali għas-soċjetà ċivili; kif ukoll

(d)    li r-rappreżentanti tas-soċjetà ċivili minn kull naħa jkunu jistgħu jsiru midħla tal-proċessi ta' konsultazzjoni u ta' djalogu bejn is-sħab ċivili u soċjali fuq in-naħa l-oħra, b'mod partikolari bl-għan li jkun hemm iktar integrazzjoni tas-soċjetà ċivili fil-proċess tat-tfassil tal-politika pubblika fir-Repubblika tal-Armenja.

ARTIKOLU 104

Se jsir djalogu regolari bejn il-Partijiet dwar il-kwistjonijiet koperti f'dan il-Kapitolu.

KAPITOLU 22

ŻVILUPP REĠJONALI, KOOPERAZZJONI FIL-LIVELL
TRANSFRUNTIER U REĠJONALI

ARTIKOLU 105

1.    Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-fehim reċiproku u l-kooperazzjoni bilaterali fil-qasam tal-politika reġjonali tal-iżvilupp, inkluż metodi ta' formulazzjoni u implimentazzjoni ta' politiki reġjonali, governanza u sħubija fuq diversi livelli, b'enfażi speċjali fuq l-iżvilupp ta' żoni żvantaġġati u l-kooperazzjoni territorjali, biex b'hekk jistabbilixxu mezzi ta' komunikazzjoni u jqawwu l-iskambju tal-informazzjoni u l-esperjenza bejn l-awtoritajiet nazzjonali, reġjonali u lokali, l-atturi soċjoekonomiċi u s-soċjetà ċivili.

2.    B'mod partikolari, il-Partijiet għandhom jikkooperaw bl-għan li jallinjaw il-prattika tar-Repubblika tal-Armenja mal-prinċipji li ġejjin:

(a)    tissaħħaħ il-governanza fuq diversi livelli fejn taffettwa kemm il-livell ċentrali, reġjonali u lokali b’enfażi speċjali fuq modi li jsaħħu l-involviment ta’ partijiet interessati reġjonali u lokali;

(b)    il-konsolidazzjoni tas-sħubija bejn il-partijiet kollha involuti fl-iżvilupp reġjonali; kif ukoll

(c)    il-kofinanzjament permezz tal-kontribut finanzjarju mill-Partijiet involuti fl-implimentazzjoni ta' programmi u proġetti ta' żvilupp reġjonali.

ARTIKOLU 106

1.    Il-Partijiet għandhom jappoġġaw u jsaħħu l-involviment tal-awtoritajiet fil-livell lokali u dak reġjonali f'kooperazzjoni transkonfinali u dik reġjonali u l-istrutturi maniġerjali relatati, biex isaħħu l-kooperazzjoni permezz tat-twaqqif ta’ qafas leġiżlattiv li jippermetti s-sostenn u l-iżvilupp ta’ miżuri ta’ bini ta’ kapaċità u għall-promozzjoni ta’ netwerks ekonomiċi u ta’ negozju transkonfinali u reġjonali.

2.    Il-Partijiet se jikkooperaw biex jikkonsolidaw il-kapaċitajiet istituzzjonali u operazzjonali tal-istituzzjonijiet tar-Repubblika tal-Armenja fl-oqsma tal-iżvilupp reġjonali u l-ippjanar tal-użu tal-art permezz ta', fost l-oħrajn:

(a)    titjib tal-koordinazzjoni interistituzzjonali b’mod partikolari tal-mekkaniżmu ta’ interazzjoni vertikali u orizzontali tal-amministrazzjoni ċentrali u lokali fil-proċess tal-iżvilupp u l-implimentazzjoni tal-politiki reġjonali;

(b)    żvilupp tal-kapaċità tal-awtoritajiet reġjonali u lokali biex jippromwovu l-kooperazzjoni transfruntiera, filwaqt li jittieħed kont tar-regolamenti u l-prettiki tal-Unjoni Ewropea; kif ukoll

(c)    kondiviżjoni tal-għarfien, l-informazzjoni u l-aħjar prassi għall-politiki tal-iżvilupp reġjonali li jippromwov u l-benesseri ekonomiku għall-komunitajiet lokali u l-iżvilupp uniformi tar-reġjuni.

ARTIKOLU 107

1.    Il-Partijiet għandhom isaħħu u jinkoraġġixxu l-iżvilupp ta’ kooperazzjoni transfrutniera f’oqsma oħra koperti minn dan il-Ftehim bħal, fost l-oħrajn, it-trasport, l-enerġija, l-ambjent, in-netwerks tal-komunikazzjoni, il-kultura, l-edukazzjoni, it-turiżmu u s-saħħa.

2.    Il-Partijiet għandhom jintensifikaw il-kooperazzjoni bejn ir-reġjuni tagħhom fil-forma ta' programmi transnazzjonali u interreġjonali, jinkoraġixxu l-parteċipazzjoni tar-reġjuni tar-Repubblika tal-Armenja fl-istrutturi u l-organizzazzjonijiet reġjonali Ewropej u jippromwovu l-iżvilupp ekonomiku u istituzzjonali tagħhom billi jimplimentaw proġetti ta' interess komuni.

3.    L-attivitajiet imsemmija fil-paragrafu 2 se jitwettqu fil-kuntest ta':

(a)    it-tkomplija tal-kooperazzjoni territorjali mar-reġjuni Ewropej (inkluż permezz ta' programmi ta' kooperazzjoni transnazzjonali u transfruntiera);

(b)    il-kooperazzjoni fil-qafas tas-Sħubija tal-Lvant, mal-korpi tal-Unjoni Ewropea, inkluż il-Kumitat tar-Reġjuni u l-parteċipazzjoni f’diversi proġetti u inizjattivi reġjonali Ewropej; kif ukoll

(c)    il-kooperazzjoni ma’, fost l-oħrajn, il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE), u n-Netwerk Ewropew għall-Osservazzjoni tal-Ippjanar tal-Ispazji (ESPON).

ARTIKOLU 108

Se jsir djalogu regolari dwar il-kwistjonijiet koperti f'dan il-Kapitolu.

KAPITOLU 23

PROTEZZJONI ĊIVILI

ARTIKOLU 109

Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw u jsaħħu l-kooperazzjoni tagħhom fid-diżastri naturali u dawk ikkawżati mill-bniedem. Il-kooperazzjoni għandha titwettaq b'kunsiderazzjoni tal-interessi tal-Partijiet fuq il-bażi tal-ugwaljanza u l-benefiċċju reċiproku, kif ukoll b'kunsiderazzjoni tal-interdipendenza eżistenti bejn il-Partijiet u l-attivitajiet multilaterali fil-qasam.

ARTIKOLU 110

Il-kooperazzjoni għandu jkollha l-għan li ttejjeb il-prevenzjoni, it-tħejjija u r-reazzjoni għad-diżastri naturali u dawk ikkawżati mill-bniedem.

ARTIKOLU 111

Il-Partijiet, fost l-oħrajn, għandhom jiskambjaw l-informazzjoni u l-kompetenza esperta u jimplimentaw attivitajiet konġunti fuq bażi bilaterali u/jew fil-qafas ta’ programmi multilaterali. Il-kooperazzjoni tista’ ssir, fost l-oħrajn, permezz tal-implimentazzjoni ta’ ftehimiet speċifiċi u/jew arranġamenti amministrattivi f’dan il-qasam, konklużi bejn il-Partijiet fil-qasam tal-protezzjoni ċivili. Il-Partijiet jistgħu jiddeċiedu flimkien dwar linji gwida speċifiċi u/jew pjanijiet ta’ ħidma għall-attivitajiet previsti jew ippjanati skont dan il-Ftehim.

ARTIKOLU 112

Il-kooperazzjoni tista’ tkopri l-għanijiet li ġejjin:

(a)    l-iskambju u l-aġġornament regolari tad-dettalji ta' kuntatt sabiex tkun żgurata l-kontinwità tad-djalogu u sabiex ikunu jistgħu jikkuntattjaw lil xulxin fuq bażi ta’ 24 siegħa;

(b)    il-faċilitazzjoni tal-għajnuna reċiproka f’każ ta’ emerġenzi kbar, kif xieraq u skont id-disponibbiltà ta’ riżorsi suffiċjenti;

(c)    l-iskambju fuq bażi ta' 24 siegħa ta' twissijiet bikrin u informazzjoni aġġornata dwar emerġenzi fuq skala kbira li jaffettwaw lill-Unjoni Ewropea jew lir-Repubblika tal-Armenja, inkluż it-talbiet u l-offerti ta' assistenza;

(d)    l-iskambju ta’ informazzjoni dwar l-għoti ta’ għajnuna mill-Partijiet lil pajjiżi terzi għal emerġenzi meta jiġi attivat il-Mekkaniżmu tal-UE għall-Protezzjoni Ċivili;

(e)    il-kooperazzjoni fir-rigward ta’ appoġġ għal stat ospitanti meta tintalab jew tingħata għajnuna;

(f)    skambju tal-aħjar prattiki u linji gwida fil-qasam tal-prevenzjoni tad-diżastri, it-tħejjija u r-reazzjoni;

(g)    Il-kooperazzjoni dwar it-tnaqqis tar-riskju tad-diżastri billi jiġu indirizzati, fost l-oħrajn: rabtiet istituzzjonali u l-attivitajiet favur; informazzjoni, edukazzjoni u komunikazzjoni; l-aħjar prattiki bil-għan li timpedixxi jew timmitiga l-impatt ta’ perikli naturali;

(h)    il-kooperazzjoni għal titjib tal-bażi tal-għarfien dwar id-diżastri u dwar il-valutazzjoni tal-perikli u r-riskji għall-immaniġġjar tad-diżastri;

(i)    il-kooperazzjoni fir-rigard tal-valutazzjoni tal-impatt tad-diżastri fuq l-ambjent u s-saħħa pubblika;

(j)    l-istedina ta' esperti għal gruppi ta' ħidma u simpożja tekniċi speċifiċi dwar kwistjonijiet relatati mal-protezzjoni ċivili;

(k)    jiġu mistiedna, fuq bażi ta’ każ b'każ, osservaturi għal eżerċizzji u taħriġ speċifiċi organizzati mill-Unjoni Ewropea u/jew mir-Repubblika tal-Armenja; kif ukoll

(l)    il-kooperazzjoni fuq l-użu l-iktar effettiv tal-kapaċitajiet tal-protezzjoni ċivili disponibbli.

TITOLU VI

KUMMERĊ U KWISTJONIJIET RELATATI MAL-KUMMERĊ

KAPITOLU 1

KUMMERĊ TA' PRODOTTI

ARTIKOLU 113

Trattament tan-nazzjon l-iktar iffavorit

1.    Kull Parti għandha tagħti t-trattament tan-nazzjon l-iktar favorit għall-oġġetti tal-Parti l-oħra f’konformità mal-Artikolu I tal-Ftehim Generali dwar it-Tariffi u l-Kummerċ 1994 (“GATT 1994”) li huwa parti mill-Anness 1A tal-Ftehim ta’ Marrakesh li waqqaf l-Organizzazzjoni Dinjija tal-Kummerċ, magħmul fil-15 ta’ April 1994 (il-“Ftehim tad-WTO”), inklużi n-noti interpretattivi tiegħu, li huma inkorporati fi u magħmula parti minn dan il-Ftehim, mutatis mutandis.

2.    Il-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu ma japplikax fir-rigward ta’ trattament preferenzjali mogħti minn xi waħda mill-Partijiet lill-prodotti ta’ pajjiż ieħor skont il-GATT 1994.

ARTIKOLU 114

It-Trattament Nazzjonali

Kull Parti għandha tagħti trattament nazzjonali lill-prodotti tal-Parti l-oħra skont l-Artikolu III tal-GATT tal-1994, inklużi n-noti interpretattivi tiegħu, li huma inkorporati f'dan it-Trattat u magħmula parti minnu, mutatis mutandis.

ARTIKOLU 115

Dazji u imposti tal-importazzjoni

Kull Parti għandha tapplika dazji jew imposti f’konformità mal-obbligi tagħha stabbiliti skont il-Ftehim WTO.

ARTIKOLU 116

Dazjifuq l-esportazzjoni, taxxi jew ħlasijiet oħrajn

L-ebda Parti m’għandha tadotta jew iżżomm xi dazji, taxxi jew ħlasijiet oħra imposti fuq, jew in konnessjoni ma’, l-esportazzjoni ta’ merkanzija destinata għat-territorju tal-Parti l-oħra li jkunu ogħla minn dawk imposti fuq prodotti simili destinati għas-suq domestiku.

ARTIKOLU 117

Ir-Restrizzjonijiet fuq l-Importazzjonijiet u l-Esportazzjonijiet

1.    L-ebda Parti ma tista’ tadotta jew iżżomm xi projbizzjoni jew restrizzjoni ħlief dazji, taxxi jew imposti oħra, kemm jekk magħmula effettivi permezz ta’ kwoti, liċenzji ta’ importazzjoni jew ta’ esportazzjoni jew miżuri oħrajn, fuq l-importazzjoni ta’ xi prodott tal-Parti l-oħra kif ukoll jekk magħmula fuq l-esportazzjoni jew il-bejgħ għall-esportazzjoni ta’ xi prodott destinat għat-territorju tal-Parti l-oħra, skont l-Artikolu XI tal-GATT 1994 u n-noti interpretattivi tiegħu. Għal dan il-għan, l-Artikolu XI tal-GATT 1994 u n-noti interpretattivi tiegħu huma inkorporati fi u magħmula parti minn dan il-Ftehim, mutatis mutandis.

2.    Il-Partijiet għandhom jiskambjaw informazzjoni u prattiki tajba fir-rigward ta’ kontrolli tal-esportazzjoni fuq oġġetti b’użu doppju bil-għan li tiġi promossa l-konverġenza tal-kontrolli tal-esportazzjoni tal-Unjoni Ewropea u tar-Repubblika tal-Armenja.

ARTIKOLU 118

Prodotti rimanufatturati

1.    Il-Partijiet għandhom jagħtu lil oġġetti manifatturati mill-ġdid l-istess trattament bħal dak mogħti lil prodotti simili ġodda. Parti tista’ tirrikjedi tikkettjar speċifiku ta’ prodotti manifatturati mill-ġdid sabiex jiġi evitat it-tqarriq tal-konsumaturi.

2.    Għal iktar ċertezza, l-Artikolu 117(1) japplika għal projbizzjonijiet u restrizzjonijiet fuq oġġetti manifatturati mill-ġdid.

3.    F’konformità mal-obbligi skont dan il-Ftehim u l-Ftehimiet tal-WTO, Parti tista’ titlob li prodotti manifatturati mill-ġdid:

(a)    jiġu identifikati bħala tali għal distribuzzjoni jew bejgħ fit-territorju tagħha; kif ukoll

(b)    jissodisfa r-rekwiżiti tekniċi applikabbli kollha li japplikaw għal merkanzija ekwivalenti f’kundizzjoni ġdida.

4.    Jekk Parti tadotta jew iżżomm projbizzjonijiet jew restrizzjonijiet fuq merkanzija użata, m’għandhiex tapplika dawk il-miżuri għal oġġetti manifatturati mill-ġdid.

5.    Għall-finijiet ta’ dan l-Artikolu, prodott manifatturat mill-ġdid ifisser prodott li:

(a)    huwa għal kollox jew parzjalment magħmul minn partijiet miksuba minn oġġetti li jkunu ntużaw qabel, u;

(b)    għandu l-istess karatteristiċi ta’ prestazzjoni u kundizzjonijiet ta’ prodott ġdid oriġinali u jingħata l-istess garanzija bħala l-prodott il-ġdid.

ARTIKOLU 119

Ammissjoni temporanja tal-prodotti

Kull Parti għandha teżenta lill-Parti l-oħra mill-imposti ta' importazzjoni u mid-dazji fuq il-prodotti ammessi temporanjament, fil-każijiet u skont il-proċeduri stipulati minn xi ftehimiet internazzjonali oħra dwar id-dħul temporanju ta' prodotti li jorbtu. Din l-eżenzjoni għandha tiġi applikata skont il-liġijiet u r-regolamenti ta’ kull Parti.

ARTIKOLU 120

It-tranżitu

Il-Partijiet jaqblu li l-prinċipju tal-libertà tat-transitu huwa kundizzjoni essenzali biex jintlaħqu l-għanijiet ta' dan il-Ftehim. F'dan ir-rigward, kull waħda mill-Partijiet għandha tipprovdi għall-libertà tat-transitu mit-territorju tagħha tal-prodotti kkunsinnati minn jew li huma destinati għat-territorju doganali tal-Parti l-oħra skont l-Artikolu V tal-GATT 1994, inklużi n-noti interpretattivi tiegħu, li huma inkorporati f'dan il-Ftehim u magħmula parti minnu, mutatis mutandis.

ARTIKOLU 121

Difiża tan-negozju

1.    Xejn f'dan il-Ftehim ma għandu jaffettwa d-drittijiet u l-obbligi tal-Partijiet li jaqgħu taħt:

(a)    L-Artikolu XIX tal-GATT 1994 u l-Ftehim dwar is-Salvagwardji, li jinsab fl-Anness 1A tal-Ftehim WTO;

(b)    L-Artikolu 5 tal-Ftehim dwar l-Agrikoltura, li jinsab fl-Anness 1A tal-Ftehim tad-WTO dwar dispożizzjonijiet speċjali ta’ salvagwardja; kif ukoll

(c)    L-Artikolu VI tal-GATT tal-1994, il-Ftehim dwar l-Implimentazzjoni tal-Artikolu VI tal-Ftehim Ġenerali dwar it-Tariffi u l-Kummerċ tal-994, li jinsab fl-Anness 1A tal-Ftehim tad-WTO, u l-Ftehim dwar is-Sussidji u l-Miżuri Kumpensatorji, li jinsab fl-Anness 1A tal-Ftehim tad-WTO.

2.    Id-drittijiet u l-obbligi eżistenti msemmija fil-paragrafu 1, u l-miżuri li jirriżultaw minnu, m’għandhomx ikunu suġġetti għad-dispożizzjonijiet ta’ soluzzjoni tat-tilwim ta’ dan il-Ftehim.

ARTIKOLU 122

Eċċezzjonijiet

1.    Il-Partijiet jaffermaw li d-drittijiet u l-obbligi eżistenti tagħhom skont l-Artikolu XX tal-GATT 1994 u n-noti interpretattivi tiegħu għandhom japplikaw għall-kummerċ fi prodotti koperti minn dan il-Ftehim. Għal dan il-għan, l-Artikolu XX tal-GATT 1994 u n-noti interpretattivi tiegħu huma inkorporati fi u magħmula parti minn dan il-Ftehim, mutatis mutandis.

2.    Il-Partijiet jifhmu li qabel ma jieħdu xi miżura prevista fis-sottoparagrafi (i) u (j) tal-Artikolu XX tal-GATT 1994, il-Parti li tkun beħsiebha tieħu l-miżuri għandha tipprovdi lill-Parti l-oħra l-informazzjoni kollha relevanti, bl-iskop li tinstab soluzzjoni aċċettabbli għall-Partijiet. Il-Partijiet jistgħu jiftiehmu fuq kwalunkwe mezz li jkun meħtieġ sabiex itemmu d-diffikultajiet. Jekk ma jintlaħaq l-ebda ftehim fi żmien 30 jum li tiġi pprovduta tali informazzjoni, il-Parti tista' tapplika miżuri skont dan l-Artikolu dwar il-prodott ikkonċernat. Meta ċirkustanzi eċċezzjonali u kritiċi jkunu jeħtieġu azzjoni immedjata u jagħmlu informazzjoni jew eżami minn qabel impossibbli, il-Parti li tkun beħsiebha tieħu l-miżuri tista' tapplika minnufih il-miżuri ta' prekawzjoni neċessarji sabiex tiġi indirizzata s-sitwazzjoni u għandha tgħarraf immedjatament lill-Parti l-oħra dwarhom.

KAPITOLU 2

DWANA

ARTIKOLU 123

Il-Kooperazzjoni Doganali

1.    Il-Partijiet għandhom isaħħu l-kooperazzjoni fil-qasam doganali biex jiffaċilitaw il-kummerċ, jiżguraw ambjent tal-kummerċ trasparenti, jiffaċilitaw il-kummerċ, isaħħu s-sigurtà tal-katina tal-provvista, jippromwovu s-sikurezza tal-konsumaturi, iwaqqfu l-flussi ta' prodotti li jiksru d-drittijiet ta' proprjetà intellettwali u jiġġieldu l-kuntrabandu u l-frodi.

2.    Sabiex jiġu implimentati l-objettivi msemmija fil-paragrafu 1 u fil-limiti tar-riżorsi disponibbli, il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex, fost l-oħrajn:

(a)    itejbu l-leġiżlazzjoni doganali, ir-regolamenti, prattiki u deċiżjonijiet vinkolanti u jissimplifikaw il-proċeduri doganali, f’konformità mal-konvenzjonijiet u l-istandards internazzjonali applikabbli fil-qasam doganali u l-faċilitazzjoni tal-kummerċ, inklużi dawk żviluppati mill-Organizzazzjoni Dinjija tal-Kummerċ, l-Organizzazzjoni Dinjija Doganali, b’mod partikolari l-Konvenzjoni Internazzjonali dwar is-Simplifikazzjoni u l-Armonizzazzjoni tal-Proċeduri Doganali, kif emendata (Konvenzjoni Riveduta ta’ Kyoto”), u b’kont meħud tal-istrumenti u l-aħjar prattiki żviluppati mill-Unjoni Ewropea, inkluż blueprints doganali;

(b)    jistabbilixxu sistemi doganali moderni, inklużi teknoloġiji ta' approvazzjoni doganali moderni, dispożizzjonijiet għal operaturi ekonomiċi awtorizzati, analiżi u kontrolli awtomatizzati bbażati fuq ir-riskju, proċeduri ssimplifikati għar-rilaxx tal-merkanzija, kontrolli a posteriori, valutazzjoni doganali trasparenti, u dispożizzjonijiet għas-sħubiji bejn id-dwana u n-negozji;

(c)    jinkoraġġixxu l-ogħla standards ta’ integrità fil-qasam tad-dwana, b’mod partikolari fil-fruntieri, permezz tal-applikazzjoni ta’ miżuri li jirriflettu l-prinċipji stabbiliti fid-Dikjarazzjoni tal-Kunsill għall-Kooperazzjoni Doganali dwar Governanza Tajba u l-Integrità tad-Dwana kif rivedut l-aħħar f’Ġunju 2003 (id-Dikjarazzjoni Reveduta ta’ Arusha tal-Organizzazzjoni Dinjija Doganali);

(d)    jiskambjaw l-aħjar prattiki kif ukoll jipprovdu taħriġ u appoġġ tekniku għall-ippjanar u l-bini tal-kapaċità u biex jiżguraw li l-ogħla standards ta' integrità;

(e)    jiskambjaw, fejn xieraq, informazzjoni u data relevanti suġġett għar-rispett tar-rekwiżiti legali ta’ kull Parti dwar il-kunfidenzjalità tad-data sensittiva u l-protezzjoni tad-data personali;

(f)    jimpenjaw, fejn ikun relevanti u xieraq, f’azzjonijiet doganali kkoordinati bejn l-awtoritajiet doganali kkoordinati bejn l-awtoritajiet doganali tal-Partijiet;

(g)    jistabbilixxu, fejn ikun relevanti u xieraq, ir-rikonoxximent reċiproku ta' programmi tal-operaturi ekonomiċi awtorizzati u kontrolli doganali, inklużi miżuri ta' faċilitazzjoni tal-kummerċ ekwivalenti;

(h)    isegwu, fejn relevanti u xieraq, possibiltajiet għall-interkonnessjoni ta' sistemi ta' tranżitu doganali rispettivi; kif ukoll

(i)    titjieb l-implimentazzjoni ta’ obbligi relatati mad-dwana fir-relazzjonijiet kummerċjali bejn l-Unjoni Ewropea u r-Repubblika tal-Armenja, inkluża l-kooperazzjoni dwar l-oriġini ta’ prodotti.

ARTIKOLU 124

Assistenza Amministrattiva Reċiproka

Mingħajr preġudizzju għall-forom oħra ta' kooperazzjoni previsti f'dan il-Ftehim, b'mod partikolari fl-Artikolu 123 ta' dan il-Ftehim, il-Partijiet għandhom jipprovdu lil xulxin b'għajnuna amministrattiva reċiproka fi kwistjonijiet doganali skont id-dispożizzjonijiet tal-Protokoll dwar l-Għajnuna Amministrattiva Reċiproka fi Kwistjonijiet Doganali għal dan il-Ftehim.

ARTIKOLU 125

Valutazzjoni tad-dwana

1.    Il-Partijiet għandhom japplikaw id-dispożizzjonijiet tal-Ftehim dwar l-Implimentazzjoni tal-Artikolu VII tal-GATT 1994, inklużi kwalunkwe emendi sussegwenti, il-valur doganali tal-merkanzija fil-kummerċ bejn il-Partijiet. Dawk id-dispożizzjonijiet huma b'dan inkorporati f'dan il-Ftehim u magħmula parti minnu, mutatis mutandis.

2.    Il-Partijiet għandhom jikkoperaw bil-għan li jilħqu approċċ komuni għal kwistjonijiet relatati ma' valutazzjoni doganali.

ARTIKOLU 126

Sottokumitat Doganali

1.    Is-Sottokumitat Doganali huwa b’dan stabbilit.

2.    Is-Sottokumitat Doganali għandu jinkludi konsultazzjonijiet u monitoraġġ regolari tal-implimentazzjoni u l-amministrazzjoni ta' dan il-Kapitolu, inkluż il-materji ta' kooperazzjoni doganali, il-faċilitazzjoni tal-kummerċ, il-kooperazzjoni u l-ġestjoni doganali transfruntiera, l-għajnuna teknika relatata mad-dwana, ir-regoli ta' oriġini, kif ukoll it-tisħiħ tad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali, kuf ukoll l-għajnuna amministrattiva reċiproka fi kwistjonijiet doganali.

3.    Is-Sottokumitat Doganali għandu, fost l-oħrajn:

(a)    jara li jkun hemm funzjonament xieraq ta' dan il-Kapitolu u tal-Protokoll dwar l-Assistenza Amministrattiva Reċiproka f'Materji Doganali għal dan il-Ftehim;

(b)    jaddotta arranġamenti, miżuri u deċiżjonijiet prattiċi biex ikun implimentat dan il-Kapitolu u l-Protokoll dwar Għajnuna Amministrattiva Reċiproka dwar Kwistjonijiet Doganali għal dan il-Ftehim, inkluż dwar l-iskambju ta' informazzjoni u data, ir-rikonoxximent reċiproku tal-kontrolli doganali u l-programmi ta' sħubija fil-kummerċ, u l-benefiċċji maqbula b'mod reċiproku;

(c)    jiskambjaw opinjonijiet dwar kwalunkwe punt ta' interess komuni, inkluż miżuri futuri u r-riżorsi meħtieġa għall-implimentazzjoni u l-applikazzjoni tagħhom; kif ukoll

(d)    jagħmlu rakkomandazzjonijiet għall-Kumitat ta’ Sħubija, fejn xieraq.

KAPITOLU 3

OSTAKOLI TEKNIĊI GĦALL-KUMMERĊ

ARTIKOLU 127

Għan

L-objettiv ta’ dan il-Kapitolu huwa li jiffaċilita l-kummerċ ta’ merkanzija bejn il-Partijiet, billi jipprovdi qafas biex jipprevjeni, jidentifika u jelimina ostakoli żejda għall-kummerċ fl-ambitu tal-Ftehim dwar l-Ostakoli Tekniċi għall-Kummerċ, li jinsab fl-Anness 1A tal-Ftehim tad-WTO (il-“Ftehim TBT”).

ARTIKOLU 128

Kamp ta' applikazzjoni u definizzjonijiet

1.    Dan il-Kapitolu japplika għat-tħejjija, l-adozzjoni u l-applikazzjoni ta’ standards minn kull Parti, regolamenti tekniċi u proċeduri għall-evalwazzjoni tal-konformità, kif definiti fil-Ftehim dwar it-TBT li jistgħu jaffettwaw il-kummerċ fi prodotti bejn il-Partijiet.

2.    Minkejja dak li hemm fil-pargrafu 1, dan il-Kapitolu ma japplikax għall-miżuri sanitarji u fitosanitarji kif definiti fl-Aness A għall-Ftehim dwar l-Applikazzjoni ta’ Miżuri Sanitarji u Fitosanitarji, li jinsab fl-Anness 1A tal-Ftehim tad-WTO (il-"Ftehim SPS"), u lanqas għall-ispeċifikazzjonijiet tax-xri preparati mill-awtoritajiet pubbliċi għar-rekwiżiti proprji ta’ produzzjoni jew konsum.

3.    Għall-finijiet ta’ dan il-Kapitolu, għandhom japplikaw id-definizzjonijiet tal-Anness 1 tal-Ftehim dwar it-TBT.

ARTIKOLU 129

Il-Ftehim TBT

Il-partijiet jaffermaw id-drittijiet u l-obbligi eżistenti tagħhom fir-rigward ta' xulxin skont il-Ftehim TBT, li huwa b'dan inkorporat f'dan il-Ftehim u magħmul parti minnu.

ARTIKOLU 130

Kooperazzjoni fil-qasam tal-ostakoli tekniċi għall-kummerċ

1.    Il-Partijiet għandhom isaħħu l-kooperazzjoni tagħhom fir-rigward tar-regolamenti tekniċi, l-istandards, il-metroloġija, is-sorveljanza tas-suq, l-akkreditazzjoni u l-proċeduri għall-valutazzjoni tal-konformità bl-għan li jżiedu l-fehim reċiproku tas-sistemi rispettivi tagħhom u jiffaċilitaw l-aċċess għas-swieq rispettivi tagħhom. Għal dak l-għan, il-Partijiet għandhom ifittxu li jidentifikaw u jiżviluppaw mekkaniżmi ta’ kooperazzjoni regolatorja u inizjattivi xierqa għal kwistjonijiet jew setturi partikolari, li jistgħu jinkludu, iżda mhumiex limitati għal:

(a)    jiskambjaw informazzjoni u esperjenzi dwar it-tħejjija u l-applikazzjoni tar-regolamenti tekniċi rispettivi tagħhom u ta’ proċeduri ta’ valutazzjoni tal-konformità;

(b)    jaħdmu lejn il-possibbiltà ta’ konverżjoni jew allinjament tar-regolamenti tekniċi u l-proċeduri għall-evalwazzjoni tal-konformità;

(c)    jinkoraġġixxu kooperazzjoni bejn il-korpi rispettivi tagħhom responsabbli għall-metroloġija, l-istandardizzazzjoni, il-valutazzjoni tal-konformità u l-akkreditazzjoni; kif ukoll

(d)    l-iskambju ta' informazzjoni dwar żviluppi f’fora reġjonali u multilaterali relatati mal-istandards, ir-regolamenti tekniċi u l-proċeduri għall-evalwazzjoni tal-konformità u l-akkreditazzjoni.

2.    Bil-għan li jiġi promoss il-kummerċ reċiproku, il-Partijiet għandhom:

(a)    inaqqsu d-differenzi li jeżistu bejniethom fl-oqsma tar-regolamenti tekniċi, il-metroloġija legali, l-istandardizzazzjoni, is-sorveljanza tas-suq, l-akkreditazzjoni, u l-proċeduri ta’ valutazzjoni tal-konformità, inkluż billi jħeġġu l-użu ta’ strumenti maqbula internazzjonalment f'dawk l-oqsma;

(b)    jippromwovu, f’konformità mar-regoli internazzjonali, l-użu ta’ akkreditazzjoni biex tappoġġ il-valutazzjoni tal-kompetenza teknika ta’ korpi ta’ valutazzjoni ta’ konformità u l-attivitajiet tagħhom; kif ukoll

(c)    jippromwovu l-parteċipazzjoni u, fejn possibbli, is-sħubija tar-Repubblika tal-Armenja u l-korpi relevanti tagħha fl-organizzazzjonijiet Ewropej li l-attività tagħhom hija relatata ma’ standards, valutazzjoni tal-konformità, metroloġija u akkreditazzjoni u funzjonijiet relatati.

3.    Il-Partijiet għandhom jagħmlu ħilithom biex jistabbilixxu u jżommu proċess li permezz tiegħu l-approssimazzjoni gradwali tar-regolamenti tekniċi, l-istandards u l-proċeduri ta’ evalwazzjoni ta’ konformità tar-Repubblika tal-Armenja lejn dawk tal-Unjoni Ewropea tista’ tinkiseb.

4.    Għal oqsma li fihom inkiseb l-allinjament, il-Partijiet jistgħu jikkunsidraw in-negozjar ta' ftehimiet dwar il-valutazzjoni tal-konformità u l-aċċettazzjoni ta' prodotti industrijali.

ARTIKOLU 131

L-Immarkar u t-Tikkettar

1.    Bla ħsara għall-Artikolu 129 ta' dan il-Ftehim, u fir-rigward tar-regolamenti tekniċi relatati mar-rekwiżiti tat-tikkettar u l-immarkar, il-Partijiet jaffermaw mill-ġdid il-prinċipji tal-Kapitolu 2.2 tal-Ftehim TBT li tali rekwiżiti mhumiex preparati, adottati jew applikati bil-ħsieb li joħolqu ostakoli mhux neċessarji għall-kummerċ internazzjonali, jew li jkollhom tali effett. Għal dak l-għan, tali rekwiżiti ta' tikkettar u mmarkar ma għandhomx ikunu iktar ta' restrizzjoni ta' kummerċ milli hu meħtieġ biex jintlaħaq objettiv leġittimu, filwaqt li jitqiesu r-riskji li jinħolqu jekk dan ma jseħħx. Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-użu ta’ rekwiżiti ta’ mmarkar armonizzati fuq livell internazzjonali. Fejn xieraq, il-Partijiet għandhom jagħmlu ħilithom biex jaċċettaw tikketti li jistgħu jinqalgħu jew mhux permanenti.

2.    B’mod partikolari, fir-rigward tar-rekwiżiti obbligatorji tal-ittikkettar jew immarkar, il-Partijiet għandhom:

(a)    jagħmlu ħilithom biex jimminimizzaw il-rekwiżiti rispettivi tagħhom għall-immarkar jew it-tikkettar, għajr kif meħtieġ għall-protezzjoni tas-saħħa, tas-sigurtà jew tal-ambjent, jew għal finijiet raġonevoli oħra ta' politika pubblika;

(b)    iżommu d-dritt li jeħtieġu li l-informazzjoni fuq it-tikketta jew il-marka tkun b'lingwa speċifikata minn Parti.

ARTIKOLU 132

Trasparenza

1.    Mingħajr preġudizzju għall-Kapitolu 12, kull Parti għandha tiżgura li l-proċeduri tagħha għall-iżvilupp ta’ regolamenti tekniċi u proċeduri ta’ valutazzjoni tal-konformità jippermettu li ssir konsultazzjoni pubblika mal-partijiet interessati fi stadju bikri xieraq meta l-kummenti li jirriżultaw mill-konsultazzjoni pubblika jkunu għadhom jistgħu jiddaħħlu u jitqiesu, ħlief meta dan ma jkunx possibbli minħabba emerġenza jew theddida ta' emerġenza relatati mas-sikurezza, is-saħħa, il-ħarsien tal-ambjent jew is-sigurtà nazzjonali.

2.    Skont l-Artikolu 2.9 tal-Ftehim dwar l-OTK, kull Parti għandha tikkonċedi perjodu għall-kummenti fi stadju bikri xieraq wara n-notifika ta’ regolamenti tekniċi proposti jew proċeduri ta’ valutazzjoni tal-konformità. Fejn proċess ta’ konsultazzjoni dwar proposti ta’ regolamenti tekniċi jew proċeduri ta’ valutazzjoni tal-konformità huwa miftuħ għall-pubbliku, kull Parti għandha tippermetti lill-Parti l-oħra, jew lil persuni fiżiċi jew ġuridiċi tal-Parti l-oħra, biex jieħdu sehem f’konsultazzjonijiet pubbliċi b’termini li mhumiex inqas favorevoli minn dawk mogħtija lill-persuni fiżiċi jew ġuridiċi tagħha stess.

3.    Kull Parti għandha tassigura li r-regolamenti tekniċi adottati u l-proċeduri ta' valutazzjoni tal-konformità jkunu disponibbli pubblikament.

KAPITOLU 4

KWISTJONIJIET SANITARJI U FITOSANITARJI

ARTIKOLU 133

Għan

L-għan ta’ dan il-Kapitolu huwa li jistabbilixxi prinċipji applikabbli għal miżuri sanitarji u fitosanitarji (“miżuri SPS”) fil-kummerċ bejn il-Partijiet, kif ukoll il-kooperazzjoni fil-benessri tal-annimali. Dawn il-prinċipji għandhom jiġu applikati mill-Partijiet b’mod li jiffaċilita l-kummerċ filwaqt li jżommu l-livell ta’ kull Parti rigward il-protezzjoni tal-ħajja jew fir-rigward tas-saħħa tal-bniedem, l-annimali u l-pjanti.

ARTIKOLU 134

L-Obbligi Multilaterali

Il-Partijiet jaffermaw id-drittijiet u l-obbligi tagħhom skont il-Ftehim SPS.

ARTIKOLU 135

Prinċipji

1.    Il-Partijiet għandhom jiżguraw li jiġu żviluppati u applikati miżuri SPS fuq il-bażi tal-prinċipji ta’ proporzjonalità, ta’ trasparenza, ta’ nondiskriminazzjoni, u ta’ ġustifikazzjoni xjentifika b’kont meħud ta’ standards internazzjonali bħal dawk stabbiliti mill-Konvenzjoni Internazzjonali għall-Protezzjoni tal-Pjanti ta’ 1951 (“IPPC”), l-Organizzazzjoni Dinjija għas-Saħħa tal-Annimali (“OIE”) u l-Kummissjoni Codex Alimentarius (“Codex”).

2.    Kull Parti għandha tiżgura li l-miżuri SPS tagħha ma jiddiskriminawx b'mod arbitrarju jew mhux iġġustifikat bejn it-territorju tagħha stess u t-territorju tal-Parti l-oħra sa fejn jipprevalu kundizzjonijiet identiċi jew simili. Il-miżuri SPS ma għandhomx jiġu applikati b'manjiera li tkun tikkostitwixxi restrizzjoni moħbija fuq il-kummerċ.

3.    Kull Parti għandha tiżgura li l-miżuri, il-proċeduri u kontrolli SPS jiġu implimentati.

4.    Kull Parti għandha twieġeb għal talba għal informazzjoni riċevuta minn awtorità kompetenti tal-Parti l-oħra sa mhux iktar tard minn xahrejn minn meta jirċievu t-talba u b’mod mhux inqas favorevoli għall-prodotti importati milli għal prodotti simili domestiċi.

ARTIKOLU 136

Rekwiżiti għall-Importazzjoni

1.    Ir-rekwiżiti għall-importazzjoni tal-Parti importatriċi għandhom ikunu applikabbli għat-territorju kollu tal-Parti esportatriċi, suġġett għall-Artikolu 137.

2.    Ir-rekwiżiti għall-importazzjoni stabbiliti fiċ-ċertifikati għandhom ikunu bbażati fuq il-prinċipji tal-Codex, tal-OIE u tal-IPPC, sakemm ir-rekwiżiti għall-importazzjoni huma appoġġati minn valutazzjoni tar-riskju msejsa fuq ix-xjenza mwettqa skont id-dispożizzjonijiet tal-Ftehim SPS.

3.    Ir-rekwiżiti stabbiliti f’permessi ta’ importazzjoni m’għandhomx ikun fihom kundizzjonijiet sanitarji u veterinarji iktar stretti mill-kundizzjonijiet stipulati fiċ-ċertifikati msemmija fil-paragrafu 2.

ARTIKOLU 137

Miżuri marbuta mas-saħħa tal-annimali u tal-pjanti

1.    Il-Partijiet għandhom jirrikonoxxu l-kunċett ta’ żoni ħielsa mill-mard u minn organiżmi ta' ħsara u żoni bi prevalenza baxxa ta’ mard jew organiżmi ta' ħsara, skont il-Ftehim SPS u l-istandards, il-linji gwida u r-rakkomandazzjonijiet relevanti ta' Codex, tal-OIE u tal-IPPC.

2.    Meta jiddeterminaw żoni ħielsa mill-mard u minn organiżmi ta' ħsara u żoni bi prevalenza baxxa ta’ mard jew organiżmi ta' ħsara, il-Partijiet għandhom jikkunsidraw fatturi bħal-lokalità ġeografika, l-ekosistemi, is-sorveljanza epidemjoloġika u l-effikaċja tal-kontrolli sanitarji jew fitosanitarji f’dawn iż-żoni.

ARTIKOLU 138

Spezzjonijiet u Verifiki

Il-Parti li timporta tista’ twettaq fuq spejjeż tagħha stess spezzjonijiet u awditi fit-territorju tal-Parti esportatriċi biex tevalwa s-sistemi ta’ spezzjoni u ta’ ċertifikazzjoni ta’ din tal-aħħar. Dawk l-ispezzjonijiet u l-awditi għandhom isiru skont l-istandards internazzjonali relevanti, il-linji gwida u r-rakkomandazzjonijiet.

ARTIKOLU 139

Skambju ta' informazzjoni u kooperazzjoni

1.    Il-Partijiet għandhom jiddiskutu u jiskambjaw l-informazzjoni dwar il-miżuri SPS eżistenti u l-miżuri dwar it-trattament xieraq tal-annimaliu dwar l-iżvilupp u l-implimentazzjoni tagħhom. Tali diskussjonijiet u skambji ta’ informazzjoni għandhom jieħdu kont tal-Ftehim SPS u l-istandards, il-linji gwida u rakkomandazzjonijiet relevanti ta’ Codex, OIE u l-IIMF, kif ikun xieraq.

2.    Il-Partijiet għandhom jikkooperaw dwar is-saħħa tal-annimali, il-benessri tal-annimali u s-saħħa tal-pjanti permezz tal-iskambju ta’ informazzjoni, il-kompetenzi u l-esperjenzi bl-għan li tinbena l-kapaċità f’dawk l-oqsma.

3.    Il-Partijiet għandhom, fuq talba minn waħda mill-Partijiet, jistabbilixxu djalogu f’waqtu dwar il-kwistjonijiet SPS biex jiġu kkunsidrati kwistjonijiet relatati ma’ kwistjonijiet SPS u kwistjonijiet urġenti oħra koperti minn dan il-Kapitolu. Il-Kumitat ta’ Sħubija jista’ jadotta regoli ta’ proċedura għat-twettiq ta’ dawn id-djalogi.

4.    Il-Partijiet għandhom jaħtru u jaġġornaw regolarment punti ta' kuntatt għall-komunikazzjoni dwar kwistjonijiet koperti minn dan il-Kapitolu.

ARTIKOLU 140

Trasparenza

Kull Parti għandha:

(a)    ifittxu t-trasparenza fir-rigward tal-miżuri SPS applikabbli għall-kummerċ u, b’mod partikolari, mar-rekwiżiti applikati għall-importazzjonijiet SPS tal-Parti l-oħra;

(b)    jikkomunikaw, fuq talba tal-Parti l-oħra, u fi żmien xahrejn mid-data ta’ dik it-talba, ir-rekwiżiti SPS li japplikaw għall-importazzjoni ta’ prodotti speċifiċi, inkluż jekk il-valutazzjoni tar-riskji tkunx meħtieġa; kif ukoll

(c)    tgħarraf lill-Parti l-oħra dwar kwalunkwe ksur serju jew sinifikanti għas-saħħa tal-pubbliku, l-annimali jew il-pjanti, inkluża kwalunkwe emerġenza tal-ikel tar-riskju. Din in-notifika għandha ssir bil-miktub, fi żmien jumejn tax-xogħol mid-data li fiha dak ir-riskju jiġi żvelat.

KAPITOLU 5

NEGOZJAR F'SERVIZZI, STABBILIMENT U KUMMERĊ ELETTRONIKU

TAQSIMA A
DISPOŻIZZJONIJIET ĠENERALI

ARTIKOLU 141

Objettiv, kamp ta' applikazzjoni u kopertura

1.    Il-Partijiet, waqt li jaffermaw mill-ġdid l-impenji rispettivi tagħhom skont il-Ftehim tad-WTO, b'dan jistabbilixxu l-arranġamenti meħtieġa għal-liberalizzazzjoni progressiva reċiproka tal-istabbiliment u l-kummerċ fis-servizzi u għall-kooperazzjoni fil-kummerċ elettroniku.

2.    Xejn f'dan il-Kapitolu ma għandu jinftiehem li jimponi xi obbligu fuq il-Partijiet fir-rigward tal-akkwist pubbliku mill-gvern suġġett għad-dispożizzjonijiet tal-Kapitolu 8.

3.    Dan il-Kapitolu ma japplikax għal sussidji mogħtija minn Parti li huma suġġetti għall-Kapitolu 10.

4.    B’mod konsistenti ma’ dan il-Kapitolu, kull Parti tirriżerva d-dritt li tirregola u tintroduċi regolamenti ġodda sabiex ikunu sodisfatti l-objettivi leġittimi tal-politika.

5.    Dan il-Kapitolu ma għandux japplika għal miżuri li jaffettwaw persuni fiżiċi li jkunu qed ifittxu aċċess għas-suq tax-xogħol ta' Parti, u lanqas ma japplika għal miżuri dwar iċ-ċittadinanza, ir-residenza jew l-impjieg fuq bażi permanenti.

6.    Xejn f’dan il-Kapitolu ma għandu jimpedixxi Parti milli tapplika miżuri sabiex tirregola d-dħul ta’ persuni fiżiċi, jew is-soġġorn temporanju tagħhom, fit-territorju tagħha, inklużi dawk il-miżuri li jkunu meħtieġa sabiex iħarsu l-integrità, u jassiguraw il-moviment ordinat ta’ persuni fiżiċi bejn il-fruntieri tagħha, bil-kundizzjoni li tali miżuri ma jkunux applikati b’mod li jħassru jew idgħajfu il-benefiċċji li jingħataw lil xi waħda mill-Partijiet skont it-termini ta’ impenn speċifiku f’dan il-Kapitolu u l-AnnessI ta' dan il-Ftehim.

ARTIKOLU 142

Definizzjonijiet

Għall-finijiet ta’ dan il-Kapitolu:

(a)    “miżura” tfisser kull miżura li tittieħed minn Parti, kemm jekk fil-forma ta' liġi, regolament, regola, proċedura, deċiżjoni, azzjoni amministrattiva, jew kull forma oħra;

(b)    “miżuri adottati jew miżmuma minn Parti” tfisser miżuri meħuda minn:

(i)    gvernijiet u awtoritajiet ċentrali, reġjunali jew lokali ta' Parti; kif ukoll

(ii)    korpi mhux governattivi ta' Parti fl-eżerċizzju ta' setgħat delegati minn gvernijiet jew awtoritajiet ċentrali, reġjonali jew lokali ta' dik il-Parti;

(c)    “persuna fiżika ta' Parti” tfisser persuna bin-nazzjonalità ta' Stat Membru f’konformità mal-leġiżlazzjoni tagħha jew persuna bin-nazzjonalità tar-Repubblika tal-Armenja skont il-leġiżlazzjoni rispettiva;

(d)    “persuna ġuridika” tfisser kull entità legali debitament kostitwita jew organizzata b'xi mod ieħor skont il-liġi applikabbli, kemm jekk tkun għal skopijiet ta' profitt kif ukoll għal skopijiet oħra, u kemm jekk tkun korporazzjoni, fiduċjarja, sħubija, impriża konġunta, sjieda esklussiva jew assoċjazzjoni;

(e)    “persuna ġuridika ta’ Parti”tfisser persuna ġuridika, stabbilita f’konformità mal-liġi ta’ Stat Membru tal-Unjoni Ewropea jew tal-Armenja rispettivament, u li jkollha l-uffiċċju rreġistrat, l-amministrazzjoni ċentrali jew il-post prinċipali tan-negozju tagħha fit-territorju li għalih japplika it-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, jew fit-territorju tal-Armenja rispettivament.

persuna ġuridika jkollha biss l-uffiċju reġistrat tagħha jew l-amministrazzjoni ċentrali fit-territorju li għalih japplika t-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea jew fit-territorju tar-Repubblika tal-Armenja, rispettivament, ma għandhiex tiġi kkunsidrata bħala persuna ġuridika tal-Unjoni Ewropea jew persuna ġuridika tar-Repubblika tal-Armenja, rispettivament, ħlief jekk l-operazzjonijiet tagħha jkollhom rabta reali u kontinwa mal-ekonomija tal-Unjoni Ewropea u tar-Repubblika tal-Armenja, rispettivament;

(f)    minkejja l-paragrafu preċedenti, il-kumpaniji tat-trasport bil-baħar stabbiliti barra mill-Unjoni jew mir-Repubblika tal-Armenja u kkontrollati minn ċittadini ta' Stat Membru jew tar-Repubblika tal-Armena, rispettivament, għandhom ikunu wkoll benefiċjarji tad-dispożizzjonijiet ta' dan il-Ftehim jekk il-bastimenti tagħhom ikunu rreġistrati skont il-leġiżlazzjoni rispettiva tagħhom f'dak l-Istat Membru jew fir-Repubblika tal-Armenja u jtajru l-bandiera ta' Stat Membru jew tar-Repubblika tal-Armenja;

(g)    "sussidjarju ta’ persuna ġuridika ta’ Parti" tfisser persuna ġuridika li tkun effettivament ikkontrollata minn persuna ġuridika oħra ta’ dik il-Parti 2 ;

(h)    “fergħa” ta' persuna ġuridika tfisser post tan-negozju li ma għandux personalità ġuridika li jagħti x'jifhem li mhuwiex permanenti, bħall-estensjoni ta' kumpanija prinċipali, u li għandu struttura ta' ġestjoni u li huwa mgħammar materjalment sabiex jinnegozja l-kummerċ ma' terzi persuni, biex dawn tal-aħħar, minkejja li jafu li jekk ikun meħtieġ, ikun hemm rabta ġuridika mal-kumpanija prinċipali, li l-uffiċċju prinċipali tiegħu jinsab barra mil-pajjiż, ma għandhomx għalfejn jindirizzaw direttament lit-tali kumpanijaprinċipali iżda jistgħu jmexxu n-negozju minn dak il-post tan-negozju li jikkostitwixxi l-estensjoni;

(i)    “stabbiliment” tfisser:

(i)    fir-rigward tal-persuni ġuridiċi tal-Unjoni jew tar-Repubblika tal-Armenja, id-dritt li jibdew u jsegwu attivitajiet ekonomiċi billi jwaqqfu, inkluż permezz tal-akkwist ta', persuna ġuridika u/jew biex joħolqu fergħa jew uffiċċju rappreżentativ fl-Unjoni Ewropea jew fir-Repubblika tal-Armenja rispettivament;

(ii)    fir-rigward ta’ persuni fiżiċi ta’ Parti, persuni fiżiċi li jibdew u joperaw attivitajiet ekonomiċi bħala persuni li jaħdmu għal rashom (self-employed), u li jistabbilixxu impriżi, partikolarment kumpaniji, li huma jikkontrollaw b'mod effettiv;

(j)    “attivitajiet ekonomiċi” tinkuldi attivitajiet ta’ karattru industrijali, kummerċjali u professjonali u attivitajiet ta’ nies tas-sengħa u ma tinkludix attivitajiet imwettqa fl-eżerċizzju tal-awtorità governattiva;

(k)    “operazzjonijiet” tfisser it-twettiq ta’ attivitajiet ekonomiċi;

(l)    "servizzi" tinkludi kull servizz fi kwalunkwe settur ħlief is-servizzi pprovduti fl-eżerċizzju ta' awtorità governattiva;

(m)    “servizzi u attivitajiet oħra mwettqa fl-eżerċizzju tal-awtorità governattiva” tfisser servizzi jew attivitajiet li la huma mwettqa fuq bażi kummerċjali u lanqas f'kompetizzjoni ma' operatur ekonomiku wieħed jew iktar;

(n)    "forniment transkonfinali ta’ servizzi” tfisser il-forniment ta’ servizz:

(i)    mit-territorju ta’ Parti għat-territorju tal-Parti l-oħra; jew

(ii)    fit-territorju ta’ Parti lill-konsumatur tas-servizz tal-Parti l-oħra;

(o)    “fornituri ta’ servizz” ta' Parti tfisser kwalunkwe persuna fiżika jew ġuridika ta' Parti li tipprovdi jew tfittex li tipprovdi servizz;

(p)    “imprenditur” tfiser kull persuna fiżika jew ġuridika ta' Parti li tfittex li twettaq jew fil-fatt twettaq attività ekonomika billi twaqqaf stabbiliment;

TAQSIMA B

L-ISTABBILIMENT

ARTIKOLU 143

Kamp ta’ Applikazzjoni

Din it-Taqsima tapplika għall-miżuri adottati jew miżmuma mill-Partijiet li jaffettwaw l-istabbiliment fir-rigward tal-attivitajiet ekonomiċi kollha, bl-eċċezzjoni ta':

(a)    it-tħaffir fil-minjieri, il-manifattura u l-ipproċessar 3 ta' materjali nukleari;

(b)    produzzjoni jew kummerċ fl-armi, fil-munizzjoni jew f'materjal tal-gwerra;

(c)    servizzi awdjoviżivi;

(d)    il-kabotaġġ marittimu nazzjonali 4 , u

(e)    is-servizzi tat-trasport bl-ajru domestiċi u internazzjonali 5 , sew jekk skedati kif ukoll jekk mhuxskedati, u s-servizzi direttament marbuta mal-eżerċizzju tad-drittijiet tat-traffiku, ħlief:

(i)    is-servizzi tat-tiswija u tal-manutenzjoni tal-inġenji tal-ajru li matulhom inġenju tal-ajru jiġi rtirat mis-servizz;

(ii)    il-bejgħ u l-kummerċjalizzazzjoni ta’ servizzi ta’ trasport bl-ajru;

(iii)    servizzi ta' sistema kompjuterizzata ta' prenotazzjoni (CRS);

(iv)    prodotti tal-groundhandling; kif ukoll

(v)    servizzi ta' operazzjoni tal-ajruport.

ARTIKOLU 144

Trattament nazzjonali u trattament tan-nazzjon l-iktar iffavorit

1.    Suġġett għar-riżervi elenkati fl-Anness VIII-E, mad-dħul fis-seħħ ta' dan il-Ftehim, ir-Repubblika tal-Armenja għandha tagħti:

(a)    trattament xejn inqas favorevoli, fir-rigward tal-istabbiliment ta’ sussidjarju, fergħat u uffiċċji rappreżentattivi ta’ persuni ġuridiċi tal-Unjoni Ewropea, minn dak mogħti lill-persuni ġuridiċi, fergħat u uffiċċji rappreżentattivi proprji jew lil persuni ġuridiċi, fergħat u uffiċċji rappreżentattivi ta’ pajjiżi terzi, skont liema wieħed minnhom huwa l-aħjar trattament; kif ukoll

(b)    fejn għandu x'jaqsam mat-tħaddim ta' sussidjarji, fergħat u uffiċċji rappreżentattivi ta' persuni fiżiċi jew ġuridiċi tal-Unjoni Ewropea fir-Repubblika tal-Armenja, ladarba jkunu stabbiliti, trattament xejn inqas favorevoli minn dak mogħti lill-persuni ġuridiċi tagħha stess, il-fergħat u l-uffiċċji rappreżentattivi tagħhom, jew għal sussidjarji, fergħat u uffiċċji rappreżentattivi ta' persuni ġuridiċi ta' kwalunkwe pajjiż terz, skont liema jkun l-aħjar. 6

2.    Suġġett għar-riservi elenkati fl-Anness VIII-A, mad-dħul fis-seħħ ta' dan il-Ftehim, l-Unjoni Ewropea għandha tagħti:

(a)    trattament xejn inqas favorevoli, fir-rigward tal-istabbiliment ta’ sussidjarju, fergħat u uffiċċji rappreżentattivi ta’ persuni ġuridiċi tar-Repubblika tal-Armenja, minn dak mogħti mill-Parti tal-Unjoni Ewropea lil persuni ġuridiċi, fergħat u uffiċċji rappreżentattivi proprji jew lil persuni ġuridiċi, fergħat u uffiċċji rappreżentattivi ta’ pajjiżi terzi, skont liema wieħed minnhom huwa l-aħjar trattament kif ukoll

(b)    fir-rigward tat-tħaddim ta' sussidjarji, fergħat u uffiċċji rappreżentattivi ta' persuni fiżiċi jew ġuridiċi tar-Repubblika tal-Armenja fl-Unjoni Ewropea, ladarba jkunu stabbiliti, trattament xejn inqas favorevoli, minn dak mogħti lill-persuni ġuridiċi, fergħat, u uffiċċji rappreżentattivi proprji; jew lil persuni ġuridiċi, fergħat u uffiċċji rappreżentattivi ta' kwalunkwe pajjiż terz, liema minnhom ikun l-aħjar 7 ;

3.    Suġġett għar-riservi elenkati fl-Annessi VIII-A u VIII-E, il-Partijiet m’għandhom jadottaw l-ebda miżuri ġodda li jintroduċu diskriminazzjoni fir-rigward tal-istabbiliment ta' persuni ġuridiċi tal-Parti l-oħra fuq it-territorju tagħhom jew fir-rigward tat-tħaddim tagħhom, ladarba stabbiliti, meta mqabbla mal-persuni ġuridiċi tagħhom.

ARTIKOLU 145

Rieżami

Bil-ħsieb li jkunu liberalizzati progressivament il-kundizzjonijiet ta’ stabbiliment, il-Kumitat ta’ Sħubija, meta jiltaqa’ fil-konfigurazzjoni tal-kummerċ, għandha regolarment tirrevedi l-qafas legali 8 u l-ambjent għal stabbiliment.

ARTIKOLU 146

Ftehimiet oħra

Xejn f'dan il-Kapitolu ma għandu jinftiehem li jillimita d-drittijiet tal-intraprendituri tal-Partijiet li jibbenefikaw minn kwalunkwe trattament iktar favorevoli previst fi kwalunkwe ftehim internazzjonali eżistenti jew futur relatat mal-investiment li għalih ikunu partijiet Stat Membru u r-Repubblika tal-Armenja.

ARTIKOLU 147

Standard ta' trattament għal fergħat u uffiċċji rappreżentattivi

1.    Id-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 144 ma jipprekludux l-applikazzjoni minn Parti ta' miżuri partikolari li jikkonċernaw l-istabbiliment u t-tħaddim fit-territorju tagħha ta' fergħat u uffiċċji rappreżentattivi ta' persuni ġuridiċi ta' Parti oħra li mhumiex inkorporati fit-territorju tal-ewwel Parti jekk dawk il-miżuri huma ġustifikati minn differenzi ġuridiċi jew tekniċi bejn dawn il-fergħat u uffiċċji rappreżentattivi meta mqabbla ma' fergħat u uffiċċji rappreżentattivi ta' persuni ġuridiċi inkorporati fit-territorju tal-ewwel Parti, fir-rigward tas-servizzi finanzjarji, għal raġunijiet ta' prudenza.

2.    Id-differenza fit-trattament ma għandhiex tmur lil hinn minn dak strettament neċessarju bħala riżultat ta' dawn id-differenzi ġuridiċi jew tekniċi jew, fir-rigward tas-servizzi finanzjarji, għal raġunijiet ta' prudenza.

TAQSIMA C

FORNIMENT TRANSKONFINALI TA’ SERVIZZI

ARTIKOLU 148

Kamp ta’ Applikazzjoni

Din it-Taqsima tapplika għal miżuri tal-Partijiet li jaffettwaw il-forniment transkonfinali tas-setturi tas-servizzi kollha bl-eċċezzjoni ta’:

(a)    servizzi awdjoviżivi;

(b)    il-kabotaġġ marittimu nazzjonali 9 ; kif ukoll

(c)    is-servizzi tat-trasport bl-ajru domestiċi u internazzjonali 10 , sew jekk skedati kif ukoll jekk mhux skedati, u s-servizzi direttament marbuta mal-eżerċizzju tad-drittijiet tat-traffiku, ħlief:

(i)    is-servizzi tat-tiswija u tal-manutenzjoni tal-inġenji tal-ajru li matulhom inġenju tal-ajru jiġi rtirat mis-servizz;

(ii)    il-bejgħ u l-kummerċjalizzazzjoni ta’ servizzi ta’ trasport bl-ajru;

(iii)    servizzi ta' sistema kompjuterizzata ta' prenotazzjoni (CRS);

(iv)    servizzi tal-groundhandling; kif ukoll

(v)    servizzi ta' operazzjoni tal-ajruport.

ARTIKOLU 149

L-aċċess għas-suq

1.    Rigward l-aċċess għas-swieq permezz tal-provvista transfruntiera tas-servizzi, kull Parti għandha tagħti lis-servizzi u lill-fornituri tas-servizzi tal-Parti l-oħra trattament mhux inqas favorevoli minn dak previst fl-impenji speċifiċi inklużi fl-Annessi VIII-B u VIII-F.

2.    Fis-setturi fejn ikunu meħuda impenji dwar l-aċċess għas-suq, kull Parti m’għandhiex tadotta jew iżżomm fuq il-bażi ta’ sottodiviżjoni reġjonali jew fuq il-bażi tat-territorju sħiħ tagħha, sakemm ma jkunx speċifikat mod ieħor fl-Anness VIII-B u VIII-F, dawn il-miżuri:

(a)    limitazzjonijiet fuq in-numru ta’ fornituri tas-servizz, sew jekk ikunu fil-forma ta’ kwoti numeriċi, monopolji, li ma jinkludux il-fornituri ta’ servizzi jew ir-rekwiżit ta’ test tal-ħtiġijiet ekonomiċi;

(b)    limitazzjonijiet fuq il-valur totali ta’ tranżazzjonijiet ta’ servizzi jew assi fil-forma ta’ kwoti numeriċi jew ir-rekwiżit ta’ test tal-ħtiġijiet ekonomiċi, jew jew

(c)    limitazzjonijiet fuq in-numru totali ta' operazzjonijiet ta' servizz jew fuq il-kwantità totali ta' produzzjoni ta' servizz imfissra f'termini tal-unitajiet numeriċi magħżula fil-forma ta' kwoti jew ir-rekwiżit ta' test tal-ħtiġijiet ekonomiċi.

ARTIKOLU 150

It-Trattament Nazzjonali

1.    Fis-setturi fejn l-impenji dwar l-aċċess għas-suq ikunu stabbiliti fl-Anness VIII-B u VIII-F, u suġġetti għal kwalunkwe kundizzjoni jew kwalifika stipulata fih, kull Parti għandha tagħti lis-servizzi u lill-fornituri tas-servizzi tal-Parti l-oħra, fir-rigward tal-miżuri kollha li jaffettwaw il-forniment transkonfinali ta’ servizzi, trattament mhux inqas favorevoli minn dak li tagħti lis-servizzi u lill-fornituri tas-servizzi simili tagħha stess.

2.    Parti tista’ tissodisfa r-rekwiżit tal-paragrafu 1 billi tagħti lis-servizzi u lill-fornituri ta’ servizzi tal-Parti l-oħra, trattament li jew huwa formalment l-istess jew trattament formalment differenti għal dak li tagħti lis-servizzi u lill-fornituri tas-servizzi simili tagħha stess.

3.    Trattament formalment identiku u trattament formalment differenti għandhom jiġu kkunsidrati bħala inqas favorevoli fil-każ li jimmodifikaw il-kundizzjonijiet ta' kompetizzjoni favur servizzi jew fornituri ta' servizzi tal-Parti meta pparagunat mas-servizzi jew il-fornituri tas-servizzi tal-Parti l-oħra.

4.    L-impenji speċifiċi meħuda skont dan l-Artikolu ma għandhomx jiġu interpretati b’mod li jirrikjedu kwalunkwe Parti li tikkumpensa għal kwalunkwe żvantaġġ kompetittiv inerenti li jirriżulta mill-karattru barrani tas-servizzi jew il-fornituri ta’ servizzi relevanti.

ARTIKOLU 151

Il-Listi tal-Impenji

1.    Is-setturi liberalizzati minn kull waħda mill-Partijiet skont dan il-Kapitolu u, permezz ta' riżervi, il-limitazzjonijiet tal-aċċess għas-suq u t-trattament nazzjonali applikabbli għas-servizzi u għall-fornituri ta' servizzi tal-Parti l-oħra f'dawk is-setturi huma stabbiliti fil-listi ta' impenji inklużi fl-Annessi VIII-B u VIII-F.

2.    Mingħajr ħsara għad-drittijiet u l-obbligi tal-Partijiet kif jeżistu jew kif jistgħu jinqalgħu skont il-Konvenzjoni Ewropea dwar it-Televiżjoni Transkonfinali tal-1989 u l-Konvezjoni Ewropea dwar il-Koproduzzjoni Ċinematografika tal-1992, il-listi tal-impenji fl-Annessi VIII-B u l-Anness VIII-F ma jinkludux impenji fuq servizzi awdjoviżivi.

ARTIKOLU 152

Rieżami

Minħabba l-liberalizzazzjoni progressiva tal-provvista transfruntiera ta' servizzi bejn il-Partijiet, il-Kumitat ta' Sħubija, fil-konfigurazzjoni tal-Kummerċ, għandu jirrevedi regolarment il-lista ta' impenji msemmija fl-Artikolu 149 sa 151. Dan ir-rieżami għandu jqis, fost l-oħrajn, il-proċess ta' approssimazzjoni gradwali, imsemmi fl-Artikoli 169, 180, u 192, u l-impatt tiegħu fuq l-eliminazzjoni tal-ostakli li jkun għad baqa' fuq il-provvista transfruntiera ta' servizzi bejn il-Partijiet.

TAQSIMA D

PREŻENZA TEMPORANJA TA' PERSUNI FIŻIĊI GĦAL FINIJIET TA' NEGOZJU

ARTIKOLU 153

Kamp ta' applikazzjoni u definizzjonijiet

1.    Din it-Taqsima tapplika għal miżuri tal-Partijiet li jirrigwardaw id-dħul u s-soġġorn temporanju fit-territorji tagħhom, ta' persunal ewlieni, apprentisti gradwati u bejjiegħa kummerċjali, fornituri ta' servizzi kuntrattwali u professjonisti indipendenti, mingħajr preġudizzju għall-Artikolu 141, il-paragrafu 5.

Għall-għanijiet ta’ din it-Taqsima:

(a)    “persunal ewlieni" tfisser persuni fiżiċi li huma impjegati fi ħdan persuna ġuridika ta’ xi Parti li ma tkunx organizzazzjoni mingħajr skop ta' qligħ 11 , u li jkunu responsabbli għall-istabbiliment jew il-kontroll xieraq, l-amministrazzjoni u l-operat xieraq ta’ stabbiliment u li huma jew “viżitaturi kummerċjali għal finijiet ta’ stabbiliment” jew “ħaddiema bi trasferiment intrażjendali” ;

(b)    “viżitaturi kummerċjali għal finijiet ta’ stabbiliment” tfisser persuni fiżiċi li jaħdmu f’pożizzjoni għolja li jkunu responsabbli għat-twaqqif ta’ stabbiliment, li ma joffrux jew jipprovdux servizzi jew ma huma involuti fl-ebda attività ekonomika mhux meħtieġa għal skopijiet ta’ stabbiliment u li ma jirċevux remunerazzjoni minn sors li jkun jinsab fil-Parti ospitanti;

(c)    “ħaddiema bi trasferiment intrażjendali” tfisser persuni fiżiċi li jkunu ġew impjegati minn persuna ġuridika ta’ Parti jew kienu sħab fiha għal mill-inqas sena, li jiġu trasferiti temporanjament għal stabbiliment li jista jkun sussidjarju, fergħa jew kumpanija prinċipali tal-intrapriża/persuna ġuridika fit-territorju tal-Parti l-oħra u li huma jew “maniġers” jew “speċjalisti”;

(d)    “maniġers” tfisser persuni fiżiċi li jaħdmu f'kariga għolja fi ħdan persuna ġuridika, li primarjament jidderieġu l-ġestjoni tal-istabbilimnet, filwaqt li jirċievu sorveljanza jew direzzjoni ġenerali prinċipalment mill-bord tad-diretturi jew mill-azzjonisti tan-negozju jew l-ekwivalenti tagħhom, inklużi tal-inqas:

(i)    dawk li jmexxu l-istabbiliment jew id-dipartiment jew is-sottodiviżjoni tiegħu;

(ii)    dawk li jissorveljaw u jikkontrollaw ix-xogħol ta’ impjegati superviżorji, professjonali jew maniġerjali oħra; kif ukoll

(iii)    dawk li għandhom personalment l-awtorità li jirreklutaw u jkeċċu jew li jirrakkomandaw ir-reklutaġġ, it-tkeċċija jew azzjonijiet oħra relatati mal-persunal;

(e)    “speċjalisti” tfisser persuni fiżiċi li jaħdmu fi ħdan persuna ġuridika ta’ Parti li jkollhom għarfien mhux komuni essenzjali għall-produzzjoni, it-tagħmir tar-riċerka, it-tekniki, il-proċessi, il-proċeduri jew it-tmexxija tal-istabbiliment.

fil-valutazzjoni ta’ għarfien bħal dan, għandu jiġi kkunsidrat mhux biss l-għarfien speċifiku għall-istabbiliment, iżda wkoll jekk il-persuna jkollhiex livell għoli ta' kwalifiki, inkluż esperjenza professjonali adegwata li jirreferu għal tip ta' xogħol jew kummerċ li jirrikjedi għarfien tekniku speċifiku, inkluża s-sħubija ta’ professjoni akkreditata;

(f)    "apprendisti gradwati" tfisser persuni fiżiċi li jkunu ġew impjegati minn persuna ġuridika ta’ waħda mill-Partijiet, jew ta' xi fergħa minnha, għal mill-anqas sena, li jkollhom grad universitarju u li jkunu trasferiti temporanjament għal stabbiliment tal-persuna ġuridika fit-territorju tal-Parti l-oħra għal skopijiet ta’ żvilupp tal-karriera jew biex jiksbu taħriġ dwar tekniki jew metodi tan-negozju 12 ;

(g)    “bejjiegħa tan-negozju” 13 tfisser persuni fiżiċi li jkunu rappreżentanti ta’ fornitur ta’ servizzi jew merkanzija ta’ Parti li jkunu qegħdin ifittxu dħul u soġġorn temporanju fit-territorju tal-Parti l-oħra sabiex jinnegozjaw il-bejgħ ta’ servizzi jew merkanzija, jew jidħlu fi ftehimiet biex ibigħu servizzi jew prodotti għal dak il-fornitur, li ma jinvolvux ruħhom f’bejgħ dirett lill-pubbliku ġenerali, li ma jirċevux remunerazzjoni minn sors li jkun jinsab fil-Parti ospitanti, u li ma huma konċessjonraji;

(h)    “fornituri ta’ servizzi kuntrattwali” tfisser persuni fiżiċi impjegati minn persuna ġuridika ta’ Parti li ma tkunx hija stess aġenzija ta' allokazzjoni u ta' forniment ta' persunal, u lanqas ma taġixxi permezz ta' aġenzija bħal din, li ma jkollhiex stabbiliment fit-territorju tal-Parti l-oħra u li tkun ikkonkludiet kuntratt bona fide biex tipprovdi servizzi ma’ konsumatur finali fil-Parti tal-aħħar li jeħtieġ il-preżenza fuq bażi temporanja tal-impjegati tagħha f’dik il-Parti sabiex tkun tista’ twettaq il-kuntratt għall-forniment ta’ servizzi 14 ;

(i)    “professjonisti indipendenti” tfisser persuni fiżiċi involuti fil-forniment ta’ servizz u stabbiliti bħala impjegati għal rashom fit-territorju ta’ Parti li ma jkollhom l-ebda stabbiliment fit-territorju tal-Parti l-oħra u li jkunu kkonkludew kuntratt bona fide (għajr permezz ta' aġenzija ta' servizzi ta' allokazzjoni u forniment ta' persunal) biex jipprovdu servizzi ma’ konsumatur finali fil-Parti tal-aħħar li jeħtieġ il-preżenza tagħhom fuq bażi temporanja f’dik il-parti sabiex twettaq il-kuntratt għall-forniment ta’ servizzi 15 ;

(j)    “kwalifiki” tfisser diplomi, ċertifikati u evidenza oħra (ta’ kwalifika formali) maħruġa minn awtorità maħtura skont dispożizzjonijiet leġiżlattivi, regolatorji jew amministrattivi u li jiċċertifikaw it-tkomplija b’suċċess ta’ taħriġ professjonali.

ARTIKOLU 154

Il-Persunal Ewlieni u l-Apprendisti Gradwati

1.    Għal kull settur liberalizzat skont it-Taqsima B u suġġett għal kwalunkwe riżerva elenkata fl-Anness VIII-C, kull Parti għandha tippermetti investituri tal-Parti l-oħra jittrasferixxu għall-istabbiliment tagħhom persuni fiżiċi ta’ dik il-Parti l-oħra, bil-kundizzjoni li tali impjegati jkunu persunal ewlieni jew apprendisti gradwati kif definiti fl-Artikolu 153. Id-dħul u s-soġġorn temporanju ta' persunal ewlieni u ta' apprentisti gradwati għandhom ikunu għal perjodu ta' mhux iktar minn tliet snin għal ħaddiema bi trasferiment intrażjendali, 90 jum fi kwalunkwe perjodu ta' 12-il xahar għal viżitaturi għall-fini ta' negozju, u sena għall-apprentisti gradwati.

2.    Għal kull settur liberalizzat skont it-Taqsima B, il-miżuri Parti m’għandhiex iżżomm jew tadotta, jew fuq bażi ta’ suddiviżjoni reġjonali jew fuq bażi tat-territorju kollu tagħha, sakemm ma jkunx speċifikat mod ieħor fl-Anness VIII-C, huma definiti bħala limiti fuq in-numru totali ta' persuni fiżiċi li investitur jista' jimpjega bħala persunal ewlieni u apprentisti lawrejati f'settur speċifiku fil-forma ta’ kwoti numeriċi jew rekwiżit ta' valutazzjoni tal-bżonnijiet ekonomiċi u bħala limiti diskriminatorji.

ARTIKOLU 155

Bejjiegħa tan-negozju

Għal kull settur liberalizzat skont it-Taqsima B jew C u suġġett għal kwalunkwe riżerva elenkata fl-Anness VIII-C, kull Parti għandha tippermetti d-dħul u s-soġġorn temporanju ta’ bejjiegħa ta’ servizzi kummerċjali għal perjodu massimu ta’ 90 jum fi kwalunkwe perjodu ta’ 12-il xahar.

ARTIKOLU 156

Fornituri ta' servizz kuntrattwali

1.    Il-Partijiet jaffermaw mill-ġdid l-obbligi rispettivi tagħhom li joħorġu mill-impenji tagħhom skont il-Ftehim Ġenerali dwar il-Kummerċ fis-Servizzi tad-WTO fir-rigward tad-dħul u s-soġġorn temporanju ta' fornituri ta' servizzi kuntrattwali.

2.    Skont l-Annessi VIII-D u VIII-G, kull Parti għandha tippermetti l-provvista ta' servizzi fit-territorju tagħha minn fornituri ta' servizzi kuntrattwali tal-Parti l-oħra, suġġetti għal dawn il-kundizzjonijiet:

(a)    il-persuni fiżiċi huma involuti fil-provvista ta' servizz fuq bażi temporanja bħala impjegati ta' persuna ġuridika, li kisbet kuntratt ta' servizz li ma jaqbiżx it-12-il xahar;

(b)    il-persuni fiżiċi li jidħlu fil-Parti l-oħra li joffru servizzi bħala impjegati tal-persuna ġuridika li qed tipprovdi s-servizzi għal mill-inqas is-sena immedjatament qabel id-data meta tressqet applikazzjoni għad-dħul fil-Parti l-oħra, u, barra minn hekk, ikollhom, fid-data meta titressaq applikazzjoni għad-dħul fil-Parti l-oħra, mill-inqas tliet snin ta’ esperjenza professjonali 16 fis-settur tal-attività li hija s-suġġett tal-kuntratt;

(c)    il-persuni fiżiċi li jidħlu fil-Parti l-oħra jkollhom:

(i)    lawrea universitarja jew kwalifika li turi għarfien ta’ livell ekwivalenti 17 ; kif ukoll

(ii)    il-kwalifiki professjonali meħtieġa biex tkun eżerċitata attività skont il-liġijiet u r-regolamenti jew miżuri oħra tal-Parti fejn huwa fornut is-servizz;

(d)    il-persuni fiżiċi ma jirċevux remunerazzjoni għall-provvista ta' servizzi fit-territorju tal-Parti l-oħra għajr remunerazzjoni mħallsa mill-persuna ġuridika li timpjega l-persuna fiżika;

(e)    id-dħul u s-soġġorn temporanju ta' persuni fiżiċi fil-Parti kkonċernata jkunu għal perjodu kumulattiv ta' mhux iktar minn sitt xhur jew, fil-każ tal-Lussemburgu, ta' 25 ġimgħa fi kwalunkwe perjodu ta' 12-il xahar jew sakemm idum il-kuntratt, skont liema minnhom ikun l-inqas;

(f)    l-aċċess mogħti skont dan l-Artikolu huwa relatat biss mal-attività tas-servizz li hija s-suġġett tal-kuntratt u ma jagħtix jedd biex ikun eżerċitat it-titolu professjonali tal-Parti fejn ikun provdut is-servizz. kif ukoll

(g)    in-numru ta' persuni koperti mill-kuntratt tas-servizz ma jkunx ikbar milli jkun meħtieġ sabiex ikun sodisfatt il-kuntratt, f’konformità mal-liġijiet u r-regolamenti jew miżuri oħra tal-Parti fejn ikun provdut is-servizz.

ARTIKOLU 157

Il-Professjonisti Indipendenti

Skont l-Annessi VIII-D u VIII-G, il-Partijiet għandhom jippermettu l-provvista ta' servizzi fit-territorju tagħhom minn professjonisti indipendenti tal-Parti l-oħra, suġġetti għal dawn il-kundizzjonijiet:

(a)    il-persuni fiżiċi jiġu impjegati fil-forniment ta' servizz fuq bażi temporanja bħala persuni li jaħdmu għal rashom stabbiliti fil-Parti l-oħra u jridu jkunu kisbu kuntratt ta' servizz għal perjodu li ma jaqbiżx it-12-il xahar.

(b)    il-persuni fiżiċi li jidħlu fil-Parti l-oħra jridu jkollhom, fid-data meta titressaq applikazzjoni għad-dħul fil-Parti l-oħra, mill-inqas sitt snin ta' esperjenza professjonali fis-settur tal-attività li hija s-suġġett tal-kuntratt;

(c)    il-persuni fiżiċi li jidħlu fil-Parti l-oħra jkollhom:

(i)        lawrea universitarja jew kwalifika li turi għarfien ta’ livell ekwivalenti 18 ; kif ukoll

(ii)        il-kwalifiki professjonali meħtieġa biex tkun eżerċitata attività skont il-liġijiet u r-regolamenti jew miżuri oħra tal-Parti fejn huwa provdut is-servizz;

(d)    id-dħul u s-soġġorn temporanju ta' persuni fiżiċi fil-Parti kkonċernata jkunu għal perjodu kumulattiv ta' mhux iktar minn sitt xhur jew, fil-każ tal-Lussemburgu, ta' 25 ġimgħa fi kwalunkwe perjodu ta' 12-il xahar jew sakemm idum il-kuntratt, skont liema minnhom ikun l-inqas; kif ukoll

(e)    l-aċċess mogħti skont id-dispożizzjonijiet ta' dan l-Artikolu huwa relatat biss mal-attività tas-servizz li hija s-suġġett tal-kuntratt u ma jagħtix jedd biex ikun eżerċitat it-titolu professjonali tal-Parti fejn ikun ipprovdut is-servizz.

TAQSIMA E

QAFAS REGOLATORJU

SUBTAQSIMA I

REGOLAMENTAZZJONI INTERNA

ARTIKOLU 158

Kamp ta' applikazzjoni u definizzjonijiet

1.    Din it-Taqsima tapplika għal miżuri tal-Partijiet marbuta ma' rekwiżiti u proċeduri tal-liċenzjar jew rekwiżiti u proċeduri ta' kwalifika li jaffettwaw:

(a)    il-provvista transfruntiera ta' servizzi;

(b)    l-istabbiliment fit-territorju tagħhom ta’ persuni fiżiċi u ġuridiċi ta’ Parti; kif ukoll

(c)    is-soġġorn temporanju fit-territorju tagħhom ta’ kategoriji ta’ persuni fiżiċi msemmija fl-Artikolu 153.

2.    Fil-każ tal-provvista transfruntiera ta' servizzi, din it-Taqsima tapplika biss għal setturi li għalihom il-Parti ħadet impenji speċifiċi u sal-punt li dawk l-impenji speċifiċi japplikaw. Fil-każ ta’ stabbiliment, din it-Taqsima ma tapplikax għal setturi sal-punt li riżerva hija elenkata fl-Annessi VIII-A u VIII-E. Fil-każ ta’ soġġorn temporanju ta’ persuni fiżiċi, din it-Taqsima ma tapplikax għal setturi sal-punt li riserva hija elenkata fl-Annessi VIII-C, VIII-D u VIII-G.

3.    Din it-Taqsima ma tapplikax għal miżuri sal-punt li dawn jikkostitwixxu limitazzjonijiet suġġetti għal skedar.

4.    Għall-finijiet ta’ din it-Taqsima:

(a)    “rekwiżiti ta' liċenzjar” tfisser rekwiżiti sostantivi, għajr rekwiżiti ta' kwalifiki, li magħhom persuna fiżika jew persuna ġuridika tkun meħtieġa tikkonforma sabiex tikseb, temenda jew iġġedded l-awtorizzazzjoni biex twettaq l-attivitajiet kif definiti fil-paragrafu 1);

(b)    “proċeduri ta' liċenzjar” tfisser regoli amministrattivi jew proċedurali li persuna fiżika jew ġuridika, li tkun qiegħda tfittex awtorizzazzjoni sabiex twettaq l-attivitajiet imsemmija fil-paragrafu 1, inkluż l-emenda jew it-tiġdid ta’ liċenzja, hija meħtieġa tissodisfa sabiex turi l-konformità mar-rekwiżiti għal-liċenzjar;

(c)    “rekwiżiti ta' kwalifika” tfisser rekwiżiti sostantivi marbuta mal-kompetenza ta' persuna fiżika li tipprovdi servizz, u li huma meħtieġa li jintwerew bil-għan li tinkiseb l-awtorizzazzjoni biex jiġi pprovdut servizz;

(d)    “proċeduri ta’ kwalifika” tfisser ir-regoli amministrattivi jew proċedurali li persuna fiżika tkun trid tosserva sabiex turi konformità mar-rekwiżiti ta’ kwalifika, bil-għan li tinkiseb l-awtorizzazzjoni li tforni servizz; kif ukoll

(e)    “awtorità kompetenti” tfisser kull gvern, awtorità jew korp mhux governattiv ċentrali, reġjonali jew lokali fl-eżerċizzju ta’ setgħat iddelegati minn gvernijiet jew awtoritajiet ċentrali jew reġjonali jew lokali, li tieħu deċiżjoni dwar l-awtorizzazzjoni biex jiġi fornut servizz, inkluż permezz ta' stabbiliment jew dwar l-awtorizzazzjoni biex isir stabbiliment f’attività ekonomika għajr servizzi.

ARTIKOLU 159

Il-Kundizzjonijiet għal-Liċenzjar u l-Kwalifika

1.    Kull Parti għandha tiżgura li miżuri marbuta mar-rekwiżiti u l-proċeduri ta' liċenzjar, kif ukoll r-rekwiżiti u l-proċeduri ta' kwalifika huma bbażati fuq kriterji li jżommu lill-awtoritajiet kompetenti milli jeżerċitaw is-setgħa tagħhom ta' valutazzjoni b'mod arbitrarju.

2.    Il-kriterji msemmija fil-paragrafu 1 għandhom ikunu:

(a)    proporzjonati għal objettiv ta' politika pubblika;

(b)    ċari u mingħajr ambigwità;

(c)    oġġettivi;

(d)    stabbiliti minn qabel;

(e)    magħmulin disponibbli għal pubbliku minn qabel; kif ukoll

(f)    trasparenti u aċċessibbli.

3.    Għandha tingħata awtorizzazzjoni jew liċenzja hekk kif jiġi stabbilit, fid-dawl ta’ analiżi xierqa, li jkunu ġew issodisfati l-kundizzjonijiet biex tinkiseb awtorizzazzjoni jew liċenzja.

4.    Kull Parti għandha żżomm jew tistabbilixxi tribunali ġudizzjarji, tal-arbitraġġ jew amministrattivi jew proċeduri li, fuq talba ta' intraprenditur jew ta' fornitur ta' servizz affettwat, jipprovdu għal rieżami fil-pront u, fejn ikun ġustifikat, rimedji xierqa għal, deċiżjonijiet amministrattivi li jaffettwaw l-istabbiliment, il-provvista transfruntiera ta' servizzi jew il-preżenza temporanja ta' persuni fiżiċi għal skopijiet ta' negozju. Fejn dawn il-proċeduri ma jkunux indipendenti mill-aġenzija fdata bid-deċiżjoni amministrattiva kkonċernata, kull Parti għandha tiżgura li l-proċeduri fil-fatt jipprovdu għal rieżami oġġettiv u imparzjali.

5.    Fejn in-numru ta' liċenzji disponibbli għal attività partikolari hu limitat minħabba n-nuqqas ta' riżorsi naturali disponibbli jew in-nuqqas ta' kapaċità teknika, kull Parti għandha tapplika proċedura ta' għażla għal kandidati potenzjali li tipprovdi garanziji sħaħ ta' imparzjalità u trasparenza, inkluż, b'mod partikolari, reklamar adegwat dwar it-tnedija, il-kondotta u t-tlestija tal-proċedura.

6.    Suġġett għar-rekwiżiti speċifikati f’dan l-Artikolu, kull Parti tista’ tqis objettivi leġittimi meta tistabbilixxi r-regoli għal proċedura ta’ għażla, inkluż kunsiderazzjonijiet ta’ saħħa, sigurta, il-protezzjoni tal-ambjent u l-preservazzjoni tal-wirt kulturali.

ARTIKOLU 160

Il-Proċeduri tal-Liċenzjar u tal-Kwalifika

1.    Il-proċeduri u l-formalitajiet ta' liċenzjar u kwalifika għandhom ikunu ċari, ikunu disponibbli għall-pubbliku minn qabel u jkunu tali li jipprovdu lill-applikanti b'garanzija li l-applikazzjoni tagħhom tkun indirizzata b'mod oġġettiv u imparzjali.

2.    Il-proċeduri u l-formalitajiet ta' liċenzjar u kwalifika għandhom ikunu sempliċi kemm jista' jkun u ma għadhomx jikkomplikaw jew idewmu l-provvista tas-servizz mingħajr bżonn. Kwalunkwe miżati tal-liċenzji 19 li l-applikanti jistgħu jġarrbu b'riżultat tal-applikazzjoni tagħhom għandhom ikunu raġonevoli u proporzjonati mal-kost tal-proċeduri tal-awtorizzazzjoni inkwistjoni.

3.    Kull Parti għandha tiżgura li l-proċeduri użati mill-awtorità kompetenti, u d-deċiżjonijiet ta' din tal-aħħar fil-proċess ta' liċenzjar jew ta’ awtorizzazzjoni jkunu imparzjali fir-rigward tal-applikanti kollha. L-awtorità kompetenti għandha tilħaq id-deċiżjoni tagħha b'mod indipendenti u ma għandha tkun responsabbli lejn l-ebda fornitur tas-servizzi li għalih hija meħtieġa liċenzja jew awtorizzazzjoni.

4.    Fejn jeżistu perjodi ta' żmien speċifiċi għall-applikazzjonijiet, applikant għandu jingħata perjodu ta' żmien raġonevoli biex jippreżenta applikazzjoni. L-awtorità kompetenti għandha tagħti bidu għall-ipproċessar ta' applikazzjoni mingħajr dewmien żejjed. Fejn possibbli, jl-applikazzjonijiet għandhom jiġu aċċettati f'format elettroniku skont l-istess kundizzjonijiet ta' awtentiċità bħall-preżentazzjonijiet bil-karti.

5.    Kull Parti għandha tiżgura li l-ipproċessar ta' applikazzjoni, inkluż meta tintlaħaq deċiżjoni finali, jintemm fi żmien raġonevoli mis-sottomissjoni ta' applikazzjoni kompluta. Kull Parti għandha tagħmel ħilitha biex tistabbilixxi perjodu ta' żmien normali għall-ipproċessar ta’ applikazzjoni.

6.    L-awtorità kompetenti għandha tinforma lill-applikant f’perjodu ta’ żmien raġonevoli wara li tkun irċeviet applikazzjoni li hi tikkunsidra mhux kompluta, tipprovdi l-opportunità li jiġu kkoreġuti n-nuqqasijiet u, sa fejn huwa fattibbli, biex tidentifika l-informazzjoni addizzjonali meħtieġa biex timtela l-applikazzjoni.

7.    Il-kopji awtentikati għandhom jiġu aċċettati, fejn possibbli, minflok id-dokumenti oriġinali.

8.    L-awtorità kompetenti għandha tinforma lill-applikant bil-miktub u mingħajr dewmien żejjed jekk applikazzjoni tiġi rrifjutata. Fil-prinċipju, l-applikant, fuq talba, għandu jkun informat ukoll bir-raġunijiet għar-rifjut tal-applikazzjoni u dwar il-perjodu ta' żmien li għandu biex jappella kontra d-deċiżjoni.

9.    Kull Parti għandha tiżgura li liċenzja jew awtorizzazzjoni, ladarba tingħata, tidħol fis-seħħ mingħajr dewmien żejjed bi qbil mat-termini u l-kundizzjonijiet speċifikati fiha.

SUBTAQSIMA II

DISPOŻIZZJONIJIET TA' APPLIKAZZJONI ĠENERALI

ARTIKOLU 161

Ir-Rikonoxximent Reċiproku

1.    Xejn f'dan il-Kapitolu ma għandu jimpedixxi lil xi Parti milli teħtieġ li l-persuni fiżiċi jkollhom il-kwalifiki u/jew l-esperjenza professjonali neċessarja speċifikata fit-territorju fejn jiġi pprovdut is-servizz, għas-settur tal-attività kkonċernat.

2.    Kull waħda mill-Partijiet għandha tinkoraġġixxi lill-korpi professjonali relevanti fit-territorju rispettiv tagħhom biex jipprovdu rakkomandazzjonijiet dwar rikonoxximent reċiproku lill-Kumitat ta' Sħubija, li jiltaqa’ fil-konfigurazzjoni tal-kummerċ tiegħu, għall-iskop tas-sodisfar, b'mod sħiħ jew in parti, mill-investituri u l-fornituri tas-servizzi, tal-kriterji applikati minn kull Parti għall-awtorizzazzjoni, il-liċenzjar, l-operazzjoni u ċ-ċertifikar tal-imprendituri u l-fornituri tas-servizzi u, b'mod partikolari, is-servizzi professjonali.

3.    Malli tasal rakkomandazzjoni kif imsemmija fil-paragrafu 2, il-Kumitat ta’ Sħubija li jiltaqa’ fil-kunfigurazzjoni tal-kummerċ, fi żmien raġonevoli, għandu jeżamina dik ir-rakkomandazzjoni bil-ħsieb li jistabbilixxi jekk hijiex konsistenti ma’ dan il-Ftehim, u fuq il-bażi tal-informazzjoni li jkun hemm, jivvaluta b’mod partikolari:

(a)    il-punt sa fejn l-istandards u l-kriterji applikati minn kull Parti għall-awtorizzazzjoni, il-liċenzjar, it-tħaddim u ċ-ċertifikazzjoni tal-fornituri tas-servizzi u l-intraprendituri qed jikkonverġu; kif ukoll

(b)    il-valur ekonomiku potenzjali ta’ ftehim dwar ir-rikonoxximent reċiproku tal-kwalifiki u l-esperjenza professjonali.

4.    Meta r-rekwiżiti speċifikati fil-paragrafu 3 jiġu sodisfatti, il-Kumitat ta’ Sħubija li jiltaqa’ fil-konfigurazzjoni tal-kummerċ tiegħu, għandu jistabbilixxi l-passi meħtieġa biex jinnegozja ftehim dwar ir-rikonoxximent reċiproku u minn hawn ‘l quddiem, jirrakkomanda li l-awtoritajiet kompetenti tal-Partijiet ivaraw in-negozjati.

5.    Kwalunkwe ftehim bħal dan għandu jkun konformi mad-dispożizzjonijiet relevanti tal-Ftehim tad-WTO u, b’mod partikolari, l-Artikolu VII tal-Ftehim Ġenerali dwar il-Kummerċ fis-Servizzi li jinsab fl-Anness 1B tal-Ftehim tad-WTO (GATS).

ARTIKOLU 162

It-Trasparenza u l-Iżvelar tal-Informazzjoni Kunfidenzjali

1.    Kull Parti għandha twieġeb fil-pront għat-talbiet kollha mill-Parti l-oħra għal informazzjoni speċifika dwar xi waħda mill-miżuri tagħha ta' applikazzjoni ġenerali jew dwar ftehimiet internazzjonali li jappartjenu għal dan il-Ftehim jew jaffettwawh. Kull Parti għandha tistabbilixxi wkoll ċentru ta’ informazzjoni wieħed jew iktar sabiex jipprovdu, fuq talba, informazzjoni speċifika dwar dawk il-kwistjonijiet lil intraprendituri u lil fornituri ta’ servizzi tal-Parti l-oħra. Il-Partijiet għandhom jinnotifikaw lil xulxin dwar il-postijiet ta’ informazzjoni fi żmien tliet xhur wara d-dħul fis-seħħ ta’ dan il-Ftehim. Il-punti ta' informazzjoni mhumiex meħtieġa jkunu depożitarji ta' liġijiet u regolamenti.

2.    Xejn f’dan il-Ftehim ma għandu jobbliga li xi Parti tipprovdi informazzjoni kunfidenzjali, li l-iżvelar tagħha jista’ jxekkel l-infurzar tal-liġi, jew li jkun kuntrarju mod ieħor għall-interess pubbliku, jew li jippreġudika l-interessi kummerċjali leġittimi ta’ impriżi partikolari, pubbliċi jew privati.

Subtaqsima III

SERVIZZI TAL-KOMPJUTER

ARTIKOLU 163

Fehim dwar is-Servizzi tal-Kompjuter

1.    Fil-liberalizzazzjoni tal-kummerċ fis-servizzi tal-kompjuter skont it-Taqsimiet B, C u D, il-Partijiet għandhom jikkonformaw mal-paragrafi 2 sa 4.

2.    Il-Klassifika Ċentrali tal-Prodotti (CPC 20 ) 84, li huwa l-kodiċi tan-Nazzjonijiet Uniti li jintuża biex jiddeskrivi servizzi tal-kompjuter u servizzi relatati, ikopri l-funzjonijiet bażiċi li jintużaw sabiex ikunu pprovduti s-servizzi tal-kompjuter u s-servizzi relatati kollha: programmi tal-kompjuter definiti bħala s-settijiet ta’ struzzjonijiet meħtieġa sabiex il-kompjuters jitħaddmu u jikkomunikaw (inklużi l-iżvilupp u l-implimentazzjoni tagħhom), għall-ipproċessar u l-ħżin tad-data, u s-servizzi relatati, bħal servizzi ta’ konsultazzjoni u taħriġ għall-persunal ta’ klijenti. L-iżviluppi teknoloġiċi wasslu għal żieda fl-offerta ta' dawk is-servizzi bħala grupp jew pakkett ta' servizzi relatati li jistgħu jinkludu dawk il-funzjonijiet kollha jew xi wħud minnhom. Pereżempju, servizzi bħal web hosting jew domain hosting, servizzi ta' estrazzjoni tad-dejta (data mining) u grid computing jikkonsistu f'taħlita ta' funzjonijiet bażiċi ta' servizzi tal-kompjuter.

3.    Is-servizzi tal-informatika u s-servizzi relatati, irrispettivament minn jekk jiġux pprovduti permezz ta’ netwerk jew le, inkluż l-Internet, jinkludu s-servizzi kollha li jipprovdu:

(a)    konsulenza, strateġija, analiżi, ippjanar, speċifikazzjoni, tfassil, żvilupp, installazzjoni, implimentazzjoni, integrazzjoni, ittestjar, debugging, aġġornar, appoġġ, assistenza teknika jew ġestjoni ta’ jew għall-kompjuters jew għas-sistemi tal-kompjuter;

(b)    programmi tal-kompjuter definiti bħala s-settijiet ta’ struzzjonijiet meħtieġa sabiex il-kompjuters jitħaddmu u jikkomunikaw (minnhom infushom), kif ukoll il-konsultazzjoni, l-istrateġija, l-analiżi, l-ippjanar, l-ispeċifikazzjoni, id-disinn, l-iżvilupp, l-installazzjoni, l-implimentazzjoni, l-integrazzjoni, l-ittestjar, id-debugging, l-aġġornament, l-adattament, il-manutenzjoni, l-appoġġ, l-assistenza teknika, il-ġestjoni jew l-użu ta’ jew għall-programmi tal-kompjuter;

(c)    ipproċessar ta' data, ħażna ta' data, żamma ta' data jew servizzi ta' bażi tad-data;

(d)    servizzi ta’ manutenzjoni u tiswija għal makkinarju u tagħmir tal-uffiċċju, fosthom il-kompjuters; jew,

(e)    jew servizzi ta’ taħriġ għall-persunal tal-klijenti, b’rabta ma’ programmi tal-kompjuter, kompjuters jew sistemi tal-kompjuter, u li ma jkunux ikklassifikati xi mkien ieħor.

4.    Il-kompjuters u s-servizzi relatati jippermettu l-forniment ta’ servizzi oħra bħal dawk bankarji b’mezzi kemm elettroniċi kif ukoll oħrajn. F’każijiet bħal dawn huwa importanti li ssir distinzjoni bejn is-servizz ta’ awtorizzazzjoni, bħal pereżempju web-hosting jew hosting ta’ applikazzjonijiet) u l-kontenut jew is-servizz ċentrali, bħal dawk bankarji, li qed tiġi pprovduta b’mod elettroniku. F'każijiet bħal dawn, il-kontenut jew is-servizz ċentrali mhux kopert mis-CPC 84.

Subtaqsima IV

SERVIZZI POSTALI 21

ARTIKOLU 164

Kamp ta' applikazzjoni u definizzjonijiet

1.    Din is-Subtaqsima tistabbilixxi l-prinċipji tal-qafas regolatorju għal kull servizz postali.

2.    Għall-finijiet ta’ din is-Subtaqsima u tat-Taqsimiet B, C u D:

(a)    “liċenzja” tfisser awtorizzazzjoni, mogħtija lil fornitur individwali minn awtorità regolatorja, li tkun meħtieġa qabel titwettaq attività ta’ provvediment ta’ servizz partikolari; kif ukoll

(b)    “servizz universali” tfisser id-dispożizzjoni permanenti ta' sett minimu ta’ servizz postali ta' kwalità speċifika fuq il-punti kollha tat-territorju ta' Parti.

ARTIKOLU 165

Il-prevenzjoni ta’ prattiki li jikkawżaw id-distorsjoni tas-suq

Kull Parti għandha tiżgura li fornitur ta’ servizzi postali suġġetti għall-obbligu ta’ servizz universali jew ta’ monopolju postali ma jinvolvux ruħhom fi prattiki li joħolqu distorsjoni bħal:

(a)    l-użu ta’ dħul provenjenti mill-provvisti ta’ tali servizz li jissussidjaw b'mod inkroċjat il-provvista ta’ servizz ta’ kunsinna espressa jew għal kwalunkwe servizz ta’ konsenja mhux universali; kif ukoll

(b)    b’mod mhux ġustifikat u tiddiferenzja fost il-klijenti bħan-negozji, spedituri jew konsolidaturi ta’ volum kbir ta’ posta rigward tariffi jew termini u kundizzjonijiet oħra għall-provvista ta’ servizz suġġett għal obbligu ta’ servizz universali jew ta’ monopolju postali.

ARTIKOLU 166

Servizz universali

1.    Kull Parti għandha d-dritt li tiddefinixxi t-tip ta' obbligu universali tas-servizz li tixtieq li żżomm. Obbligi tali ma jitqiesux antikompetittivi minnhom infushom, sakemm jiġu amministrati b'mod trasparenti, mhux diskriminatorju u kompetittivament newtrali u ma jxekklux iktar milli huwa meħtieġ għax-xorta ta' servizz universali definit mill-Parti.

2.    Tariffi għas-servizz universali għandhom ikunu affordabbli biex jissodisfaw il-ħtiġijiet tal-utenti.

ARTIKOLU 167

Liċenzji

1.    Jenħtieġ li kull Parti tagħmel ħilitha biex tieħu post kwalunkwe liċenzja għal servizzi li ma jkunux koperti mill-ambitu ta’ servizz universali b’sempliċi reġistrazzjoni.

2.    Fejn tkun meħtieġa liċenzja:

(a)    it-termini u l-kundizzjonijiet tal-liċenzji, li ma għandhomx ikunu iktar ta’ piż milli neċessarju biex jilħqu l-għan tagħhom, għandhom ikunu pubblikament disponibbli;

(b)    Ir-raġunijiet għaċ-ċaħda ta’ liċenzja għandhom jiġu mgħarrfa lill-applikant b'talba. kif ukoll

(c)    kull Parti għandha tipprovdi għal proċedura ta’ appell permezz ta’ korp indipendenti li għandha tkun trasparenti, mhux diskriminatorja u bbażata fuq kriterji oġġettivi.

ARTIKOLU 168

L-indipendenza tal-korp regolatorju

Il-korp regolatorju għandu jkun legalment separat minn kwalunkwe fornitur ta’ servizzi postali u ta’ kurrier u mhumiex responsabbli lejn l-ebda fornitur ta’ tali servizzi. Id-deċiżjonijiet tal-korp regolatorju u l-proċeduri li jintużaw minnu għandhom ikunu imparzjali fir-rigward tal-parteċipanti kollha tas-suq.

ARTIKOLU 169

L-approssimazzjoni gradwali

Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza tal-approssimazzjoni gradwali tal-leġiżlazzjoni tar-Repubblika tal-Armenja dwar is-servizzi postali għal dik tal-Unjoni Ewropea.

"SUBTAQSIMA V

NETWERKS U SERVIZZI TAL-KOMUNIKAZZJONI ELETTRONIKA

ARTIKOLU 170

Kamp ta' applikazzjoni u definizzjonijiet

1.    Din is-Subtaqsima tistabbilixxi l-prinċipji tal-qafas regolatorju għal netwerks u servizzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi, liberalizzati skont it-Taqsimiet B, C u D.

2.    Għall-finijiet ta' din is-Subtaqsima:

(a)    “netwerk ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi” tfisser sistemi ta’ trażmissjoni u, fejn applikabbli, tagħmir ta’ switching jew routing jew riżorsi oħra, inklużi elementi tan-netwerk li mhumiex attivi, li jippermettu t-twassil ta’ sinjali permezz ta’ wajer, radju, mezzi ottiċi jew mezzi elettromanjetiċi oħra;

(b)    “servizzi ta' komunikazzjoni elettronika” tfisser is-servizzi kollha li jikkonsistu kollha kemm humajew parti kbira minnhom fit-twassil ta' sinjali fuq netwerks ta' komunikazzjoni elettronika, inklużi servizzi ta' telekomunikazzjoni u servizzi tat-trażmissjoni fin-netwerks użati għax-xandir; Dawk is-servizzi jeskludu s-servizzi li jipprovdu jew jeżerċitaw kontroll editorjali fuq il-kontenut trażmess bl-użu ta' netwerks u servizzi ta' komunikazzjoni elettronika;

(c)    “servizzi ta’ trasport tat-telekomunikazzjoni pubblika” jfissru kwalunkwe servizz ta’ telekomunikazzjoni li Parti tkun teħtieġ, b’mod espliċitu jew effettivament, li jiġi offrut lill-pubbliku b’mod ġenerali;

(d)    “netwerk pubbliku ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi” ifisser netwerk ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi użat b’mod sħiħ jew ewlieni għall-provvediment ta’ servizzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi disponibbli għll-pubbliku li jappoġġjaw it-trasferimrnt ta’ informazzjoni bejn punti ta’ terminazzjoni tan-netwerk;

(e)    “servizzi ta’ telekomunikazzjonijiet pubbliċi” tfisser kull servizz ta’ trasport tat-telekomunikazzjonijiet meħtieġ, espliċitament jew effettivament, minn Parti li jiġi offrut lill-pubbliku b’mod ġenerali li dawn is-servizzi jistgħu jinkludu fost l-oħrajn, telegrafija, telefon, telex, u trażmissjoni ta’ data li jinvolvu tipikament it-trażmissjoni fil-ħin reali ta’ informazzjoni mogħtija mill-klijenti bejn żewġ punti jew iżjed mingħajr kwalunkwe bdil minn tarf sa tarf fil-forma jew il-kontenut tal-informazzjoni tal-klijent;

(f)    “awtorità regolatorja” fis-settur tal-komunikazzjoni elettronika tfisser il-korp jew il-korpi li ġew inkarigati bir-regolamentazzjoni tat-telekomunikazzjoni elettronika msemmija f'din is-Subtaqsima;

(g)    “faċilitajiet essenzjali” tfisser faċilitajiet ta' netwerk pubbliku ta’ komunikazzjoni elettronica u servizz li

(i)    jiġu offruti esklussivament jew prinċipalment minn fornitur uniku jew numru limitat ta’ fornituri; kif ukoll

(ii)    ma jistgħux b'mod prattiku jiġu ekonomikament jew teknikament sostitwiti sabiex jiġi pprovdut servizz.

(h)    “faċilitajiet assoċjati” tfisser dawk is-servizzi assoċjati, l-infrastrutturi fiżiċi u faċilitajiet jew elementi oħra assoċjati ma’ network tal-komunikazzjoni elettronika jew servizz li jagħmlu possibbli jew jissapportjaw il-provvista ta’ servizzi permezz ta’ dak in-network jew servizz jew li għandhom il-potenzjal li jagħmlu dan, u jinkludu, fost l-oħrajn, bini jew dħul għal bini, sistemi ta’ wajers tal-bini, antenni, torrijiet u kostruzzjonijiet oħra ta’ appoġġ, tubi, kondjuwits, toqob tal-ispezzjonar u kaxxi tat-triq;

(i)    ‘fornitur ewlieni 22 ' fis-settur tal-komunikazzjoni elettronika huwa fornitur li jkollu l-ħila li materjalment jaffettwa t-termini ta’ parteċipazzjoni b'konsiderazzjoni tal-prezz u l-provvista, fis-suq relevanti għas-servizzi ta’ telekomunikazzjoni minħabba l-kontroll fuq il-faċilitajiet essenzjali jew minħabba l-użu tal-pożizzjoni tiegħu fis-suq;

(j)    “aċċess” tfisser it-tagħmil disponibbli ta’ faċilitajiet jew servizzi għal fornitur ieħor taħt kundizzjonijiet iddefiniti, għall-għan tal-forniment ta’ servizzi ta’ komunikazzjoni elettronika u jkopri fost l-oħrajn l-aċċess għal:

(i)    elementi ta' netwerk u faċilitajiet assoċjati, li jista' jinvolvi l-konnessjoni ta' tagħmir, b'mezzi fissi jew mhux fissi, b'mod partikolari dan jinkludi aċċess mal-linja lokali u għal faċilitajiet u servizzi meħtieġa għall-forniment ta' servizzi fuq il-linja lokali;

(ii)    aċċess għal infrastruttura fiżika, inklużi bini, kanali u arbli;

(iii)    sistemi ta' software relevanti, inklużi sistemi ta' appoġġ operazzjonali;

(iv)    sistemi ta' informazzjoni jew bażijiet tad-data għall-ordnijiet minn qabel, forniment, ordnijiet, talbiet ta' manutenzjoni u tiswija, u fatturar;

(v)    traduzzjoni ta' numri jew għal sistemi li joffru funzjonalità ekwivalenti;

(vi)    aċċess għal netwerks fissi u mobbli, partikolarment għar-roaming; kif ukoll

(vii)    servizzi ta' netwerks virtwali;

(k)    “interkonnessjoni” tfisser il-konnessjoni fiżika u loġika ta’ netwerks pubbliċi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi użati mill-istess fornitur jew fornituri differenti sabiex jippermettu lill-utenti ta’ fornitur wieħed li jikkomunikaw ma’ utenti tal-istess fornitur jew ieħor, jew biex ikollhom aċċess għal servizzi provduti minn fornitur ieħor, is-servizzi li jistgħu jiġu fornuti mill-partijiet involuti jew minn partijiet oħra li jkollhom aċċess għan-network;

(l)    “servizz universali” tfisser is-sett minimu ta' servizzi ta' kwalità speċifika li jitpoġġew għad-dispożizzjoni tal-utenti kollha fit-territorju ta' Parti irrispettivament mill-post ġeografiku tagħhom u bi prezz affordabbli; l-ambitu u l-implimentazzjoni huma deċiżi minn kull Parti;

(m)    “portabbiltà tan-numri” tfisser il-ħila tal-utenti finali tas-servizzi ta’ trasport tal-komunikazzjoni elettronika pubblika li jżommu, fl-istess post, l-istess numri tat-telefon mingħajr indeboliment tal-kwalità, l-affidabbiltà jew il-konvenjenza meta jaqilbu bejn l-istess kategorija ta’ fornituri ta’ servizzi ta’ trasport tal-komunikazzjoni elettronika pubblika.

ARTIKOLU 171

L-Awtorità Regolatorja

1.    Kull Parti għandha tiżgura li l-awtoritajiet regolatorji għan-netwerks u s-servizzi ta’ komunikazzjoni elettronika huma legalment distinti u funzjonalment indipendenti minn kwalunkwe fornitur ta' netwerks ta’ komunikazzjoni elettronika, servizzi ta' komunikazzjoni elettronika jew tagħmir ta’ komunikazzjoni elettronika.

2.    Parti li żżomm sjieda jew kontroll tal-fornituri ta’ netwerks ta' komunikazzjoni elettronika jew servizzi għandha tiżgura s-separazzjoni strutturali effettiva tal-funzjoni regolatorja mill-attivitajiet assoċjati mal-proprjetà jew kontroll. L-awtorità regolatorja għandha taġixxi b’mod indipendenti, u m’għandhiex tfittex jew taċċetta struzzjonijiet minn ebda korp fir-rigward tal-eżerċitar ta’ dawn il-kompiti assenjati lilha taħt il-liġi domestika.

3.    Kull Parti għandha tiżgura li l-awtoritajiet regolatorji tagħhom għandhom setgħat suffiċjenti biex jirregolaw is-settur, u jkollhom ir-riżorsi umani u finanzjarji xierqa biex iwettqu d-dmirijiet assenjati lilhom. Huma biss l-entitajiet tal-appell imsemmi fil-paragrafu 7 li għandhom ikollhom is-setgħa li jissospendu jew idawru deċiżjonijiet mill-awtoritajiet regolatorji.

Il-kompiti assenjati lil awtorità regolatorja għandhom isiru pubbliċi f’forma li tkun faċilment aċċessibbli u ċara, b'mod partikolari fejn dawk il-kompiti jiġu assenjati lil iżjed minn korp wieħed. Kull Parti għandha tiżgura li l-awtoritajiet regolatorji tagħha jkollhom baġit annwali separat. Il-baġits għandhom ikunu ppubblikati.

4.    Id-deċiżjonijiet ta’ u l-proċeduri li jintużaw mir-regolaturi għandhom ikunu imparzjali rigward il-parteċipanti kollha tas-suq.

5.    Is-setgħat tal-awtoritajiet regolatorji għandhom ikunu eżerċitati b’mod trasparenti u f’waqtu.

6.    L-awtoritajiet regolatorji għandhom ikollhom is-setgħa li jiżguraw li l-fornituri ta’ netwerks u servizzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi jipprovduhom, minnufih, fuq talba, bl-informazzjoni kollha, inkluża informazzjoni finanzjarja, li hija meħtieġa sabiex tippermetti lill-awtoritajiet regolatorji jwettqu l-kompiti tagħhom skont din is-Subtaqsima. L-informazzjoni mitluba għandha tkun raġonevolment proporzjonata mat-twettiq tal-kompiti tal-awtoritajiet regolatorji u trattata skont ir-rekwiżiti tal-kunfidenzjalità.

7.    Kwalunkwe utent jew fornitur affettwat mid-deċiżjoni ta’ awtorità regolatorja għandu jkollu dritt li jappella kontra dik id-deċiżjoni quddiem entità tal-appell li tkun indipendenti mill-partijiet involuti. Din l-entità, li tista’ tkun qorti, għandu jkollha l-kompetenza xierqa biex twettaq il-funzjonijiet tagħha b’mod effettiv. Il-merti tal-każ għandhom jiġu kkunsidrati kif xieraq u mekkaniżmu ta’ appell għandu jkun effettiv. Għal dak li jirrigwarda l-korpi responsabbli mill-proċeduri ta’ reviżjoni li ma humiex ta’ natura ġudizzjarja, kull Parti għandha tiżgura li raġunijiet bil-miktub għad-deċiżjonijiet tagħhom għandhom dejjem jingħataw u li dawk id-deċiżjonijiet għandhom ukoll ikunu suġġetti għal reviżjoni minn awtorità ġuridika imparzjali u indipendenti. Id-deċiżjonijiet li jieħdu l-korpi tal-appell għandhom ikunu infurzati b'mod effettiv. Sakemm ikun magħruf l-eżitu tal-appell, id-deċiżjoni tal-awtorità regolatorja nazzjonali għandha tibqa’ tgħodd, sakemm ma jkunux ingħataw miżuri interim skont il-liġi domestika.

8.    Kull Parti għandha tiżgura li l-kap ta’ awtorità regolatorja nazzjonali, jew fejn applikabbli, il-membri tal-korp kolleġġjali li jissodisfaw dik il-funzjoni fi ħdan awtorità regolatorja jew is-sostituti tagħhom ikunu jistgħu jitkeċċew biss jekk ma jissodisfawx iktar il-kundizzjonijiet mitluba għat-twettiq ta’ dmirijiethom li jkunu stabbiliti minn qabel fil-liġi nazzjonali. Kwalunkwe tali deċiżjoni ta’ tkeċċija għandha ssir pubblika fiż-żmien tat-tkeċċija. Il-kap imkeċċi tal-awtorità regolatorja nazzjonali, jew fejn applikabbli l-membri tal-korp kolleġġjali li jkopri dik il-funzjoni, għandhom jirċievu dikjarazzjoni ta’ raġunijiet u għandu jkollhom id-dritt jitolbu l-pubblikazzjoni tagħha, jekk din ma tkunx ser issir, f’liema każ hija għandha tiġi pubblikata.

ARTIKOLU 172

Awtorizzazzjoni biex jiġu pprovduti netwerks u servizzi ta' komunikazzjoni elettronika

1.    Kull Parti għandha tawtorizza l-forniment ta’ networks jew servizzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi, fejn ikun possibbli, b’notifika sempliċi. Wara n-notifika, il-fornitur tas-servizz ikkonċernat ma għandux ikun meħtieġ li jikseb deċiżjoni espliċita jew kwalunkwe att amministrattiv ieħor mill-awtorità regolatorja nazzjonali qabel ma teżerċita d-drittijiet li joħorġu mill-awtorizzazzjoni. Id-drittijiet u l-obbligi li jirriżultaw minn tali awtorizzazzjoni għandhom ikunu disponibbli għall-pubbliku f’format aċċessibbli. L-obbligi jenħtieġ li jkunu proporzjonati għas-servizz inkwistjoni.

2.    Fejn meħtieġ, Parti tista’ titlob liċenzja għad-dritt ta’ użu ta’ frekwenzi tar-radju u numri sabiex:

(a)    tkun evitata l-interferenza li tagħmel il-ħsara;

(b)    tkun żgurata l-kwalità teknika tas-servizz;

(c)    ikun issalvagwardjat l-użu effiċjenti tal-ispettru; jew

(d)    jintlaħqu għanijiet oħra ta’ interess ġenerali.

3.    Fejn Parti tkun teħtieġ liċenzja għandha:

(a)    il-kriterji kollha għall-ħruġ ta’ liċenzja u l-perjodu ta’ żmien normalment meħtieġ sabiex tintlaħaq deċiżjoni rigward applikazzjoni għal liċenzja;

(b)    tgħarraf lill-applikant, wara talba, ir-raġunijiet għaċ-ċaħda ta’ liċenzja bil-miktub;

(c)    tipprovdu lill-applikant il-possibbiltà li jfittex rikors quddiem korp ta’ appell f’każijiet fejn liċenzja ġiet miċħuda.

4.    Kwalunkwe spejjeż amministrattivi għandhom jiġu imposti fuq il-fornituri b’mod oġġettiv, trasparenti, proporzjonat, u li jnaqqas il-kost. Kwalunkwe spiża amministrattiva imposta minn Parti fuq il-fornituri li jipprovdu servizz jew network taħt awtorizzazzjoni msemmija fil-paragrafu 1 jew liċenzja skont il-paragrafu 2 għandhom ikunu limitati għall-ispejjeż amministrattivi attwali li normalment isiru fl-immaniġġjar, il-kontroll u l-infurzar tal-awtorizzazzjoni u liċenzji applikabbli. Spejjeż amministrattivi bħal dawn jistgħu jinkludu spejjeż għall-kooperazzjoni internazzjonali, armonizzazzjoni u standardizzazzjoni, analiżi tas-suq, il-monitoraġġ tal-konformità u ta’ kontroll oħra tas-suq, kif ukoll ħidma regolatorja li tinvolvi l-preparazzjoni u l-infurzar ta’ leġiżlazzjoni u deċiżjonijiet amministrattivi, bħal deċiżjonijiet dwar l-aċċess u l-interkonnessjoni.

Spejjeż amministrattivi msemmija fl-ewwel subparagrafu ma jinkludux pagamenti għall-irkant, it-tfigħ ta’ offerti jew mezzi oħra mhux diskriminatorji għall-għoti ta’ konċessjonijiet, jew kontribuzzjonijiet ordnati għall-forniment ta’ servizz universali.

ARTIKOLU 173

Ir-Riżorsi Skarsi

1.    L-allokazzjoni u l-għoti ta’ drittijiet għall-użu ta’ riżorsi skarsi, inkluż l-ispettru tar-radju, in-numri u d-drittijiet ta’ passaġġ, għandha titwettaq b’mod oġġettiv, f’waqtu, miftuħ, trasparenti, nondiskriminatorju u proporzjonat. Kull Parti għandha tibbaża l-proċeduri tagħha fuq kriterji oġġettivi, trasparenti, nondiskriminatorji u proporzjonati.

2.    L-istat preżenti tal-bnadi ta' frekwenzi allokati għandu jkun magħmul disponibbli għall-pubbliku, iżda m'hemmx bżonn ta' identifikazzjoni dettaljata tal-frekwenzi allokati għal użu governattiv speċifiku.

3.    Kull Parti żżomm id-dritt li tistabbilixxi u tapplika miżuri ta’ ġestjoni tal-ispettru u l-frekwenza li jista’ jkollha l-effett li tillimita n-numru ta’ fornituri ta’ servizzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi, dment li tagħmel dan b’mod konsistenti ma’ dan il-Ftehim. Dan id-dritt jinkludi l-abbiltà li talloka meded ta’ frekwenzi filwaqt li jitqiesu l-ħtiġiet attwali u futuri u d-disponibbiltà tal-ispettru. Miżuri tal-allokazzjoni u l-għoti ta’ ġestjoni tal-ispettru u l-frekwenza ta’ Parti mhumiex ikkunsidrati bħala miżuri li huma, per se, inkonsistenti mal-Artikoli 144, 149 u 150.

ARTIKOLU 174

L-Aċċess u l-Interkonnessjoni

1.    Fil-prinċipju, l-aċċess u l-interkonnessjoni għandhom jkunu miftiehma fuq il-bażi ta' negozjar kummerċjali bejn il-fornituri tas-servizzi kkonċernati.

2.    Kull waħda mill-Partijiet għandha tiżgura li kwalunkwe fornituri ta’ servizzi tal-komunikazzjoni elettronika għandu jkollhom dritt u, meta jintalbu minn fornitur ieħor, l-obbligu, li jinnegozjaw interkonnessjoni ma’ xulxin għall-għan li jfornu netwerks u servizzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi. L-ebda Parti ma għandha żżomm kwalunkwe miżuri legali jew amministrattivi li jobbligaw lill-fornituri li jingħataw aċċess jew interkonnessjoni biex joffru termini u kundizzjonijiet differenti lil fornituri differenti għal servizzi ekwivalenti jew jimponu obbligi li mhumiex relatati mas-servizzi provduti.

3.    Kull Parti għandha tiżgura li l-fornituri tas-servizzi li jiksbu informazzjoni mingħand fornitur ieħor waqt il-proċess tan-negozjar tal-aċċess jew arranġamenti dwar l-interkonnessjoni, jistgħu jużaw dik l-informazzjoni biss għall-iskop li għalih tkun ingħatat u jirrispettaw dejjem il-kunfidenzjalità tal-informazzjoni mibgħuta jew miżmuma.

4.    Kull Parti għandha tiżgura li fornitur ewlieni fit-territorju tagħha jagħti aċċess għal faċilitajiet essenzjali tiegħu, inklużi, fost l-oħrajn, l-elementi tan-netwerk, faċilitajiet assoċjati u servizzi anċillari, lill-fornituri ta’ servizzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi fuq termini u kundizzjonijiet raġonevoli u nondiskriminatorji 23 .

5.    Għal servizzi pubbliċi tat-telekomunikazzjoni, interkonnessjoni ma’ fornitur ewlieni għandha tkun żgurata fi kwalunkwe punt teknikament fattibbli fin-netwerk. Tali interkonnessjoni għandha tiġi pprovduta:

(a)    taħt termini nondiskriminatorji, kundizzjonijiet (inklużi standards, speċifikazzjonijiet tekniċi, kwalità u manutenzjoni) u rati u ta’ kwalità mhux inqas favorevoli minn dik ipprovduta għal servizzi simili proprji ta’ tali fornitur maġġuri, jew għal servizzi simili ta’ fornituri mhux affiljati jew għall-kumpaniji sussidjarji tiegħu jew għal affiljati oħrajn;

(b)    b'mod f'waqtu, skont termini, kundizzjonijiet (inklużi standards u speċifikazzjonijiet tekniċi) u rati orjentati lejn l-ispiża li huma trasparenti, raġjonevoli, u li jqiesu l-prattikabbiltà ekonomika, u biżżejjed sfużi sabiex il-fornitur ma jeħtieġlux iħallas għal komponenti jew faċilitajiet tan-network li mhumiex meħtieġa sabiex jiġi pprovdut is-servizz; kif ukoll

(c)    meta tintalab, f'punti miżjuda mal-punti ta' terminazzjoni tan-netwerk offruti lill-maġġoranza tal-utenti, suġġetti għal ħlasijiet li jirriflettu l-prezz għall-bini tal-faċilitajiet addizzjonali meħtieġa.

6.    Kull Parti għandha tiżgura li l-proċeduri applikabbli għal interkonnessjoni ma’ fornitur ewlieni għandhom isiru disponibbli pubblikament u li l-fornituri jagħmlu pubblikament disponibbli l-ftehimiet ta’ interkonnessjoni tagħhom jew, fejn ikun xieraq, l-offerti ta’ interkonnessjoni tagħhom ta’ referenza.

ARTIKOLU 175

Salvagwardji kompetittivi fuq fornituri prinċipali

Kull Parti għandha tintroduċi jew iżomm miżuri xierqa sabiex timpedixxi lill-fornituri milli, waħedhom jew flimkien, ikunu fornitur ewlieni, u milli jinvolvu ruħhom fi jew ikomplu jwettqu prattiki antikompetittivi. Dawn il-prattiki antikompetittivi għandhom jinkludu b’mod partikolari:

(a)    l-involviment f'sussidjar trażversali antikompetittiv;

(b)    l-użu ta’ informazzjoni miksuba mingħand il-kompetituri b’riżultati antikompetittivi; kif ukoll

(c)    li ma titpoġġiex fil-ħin għad-dispożizzjoni ta’ fornituri oħra ta’ servizz, informazzjoni teknika dwar il-faċilitajiet essenzjali u informazzjoni kummerċjalment relevanti li huma jkollhom bżonn sabiex jipprovdu s-servizzi.

ARTIKOLU 176

Servizz universali

1.    Kull waħda mill-Partijiet għandha d-dritt li tiddefinixxi t-tip ta’ obbligi ta’ servizz universali li tixtieq li jkollha.

2.    Fihom infushom dawn l-obbligi ma għandhomx jitqiesu antikompetittivi, sakemm jiġu amministrati b'mod proporzjonat, trasparenti, oġġettiv u nondiskriminatorju. L-amministrazzjoni ta’ dawn l-obbligi għandha tkun newtrali wkoll fir-rigward tal-kompetizzjoni u ma għandhiex tkun ta’ piż iktar milli meħtieġ għat-tip ta’ servizz universali definit mill-Parti.

3.    Il-fornituri kollha ta’ netwerks jew servizzi ta’ komunikazzjoni elettronika jenħtieġ li jkunu eliġibbli biex jipprovdu servizz universali. Il-ħatra ta’ fornitur ta’ servizz universali għandha ssir permezz ta' mekkaniżmu effiċjenti, trasparenti oġġettiv u nondiskriminatorju. Fejn neċessarju, kull Parti għandha tivvaluta jekk il-provvista ta' servizz universali tirrappreżentax piż li mhux ġust fuq l-organizzazzjoni maħtura biex jipprovdu servizz universali. Fejn ikun iġġustifikat fuq il-bażi ta' tali kalkolu, u filwaqt li jitqies il-benefiċċju għas-suq, jekk ikun hemm, dovut lil organizzazzjoni li toffri servizz universali, l-awtoritajiet regolatorji għandhom jiddeterminaw jekk ikunx meħtieġ mekkaniżmu biex jikkumpensa lill-fornitur ikkonċernat jew biex jinqasam il-kost nett tal-obbligi tas-servizz universali.

ARTIKOLU 177

Portabbiltà tan-numru

Kull Parti għandha tiżgura li l-fornituri ta’ servizzi ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi aċċessibbli pubbliċi jipprovdu għall-portabbiltà tan-numri b’termini u kundizzjonijiet raġonevoli.

ARTIKOLU 178

Il-kunfidenzjalità tal-informazzjoni

Kull Parti għandha tiżgura l-kunfidenzjalità tad-data tal-komunikazzjoni elettronika u tad-data tat-traffiku relatat permezz ta’ netwerk pubblika ta’ komunikazzjoni elettronika u servizzi ta’ komunikazzjoni elettronika pubblikament disponibbli mingħajr ma tillimita l-kummerċ fis-servizzi.

ARTIKOLU 179

Riżoluzzjoni ta’ tilwim ta’ komunikazzjonijiet elettroniċi

1.    Kull Parti għandha tiżgura li fil-każ ta' tilwim bejn il-fornituri ta' netwerks jew servizzi ta' komunikazzjoni elettronika f'konnessjoni mad-drittijiet u l-obbligi msemmija f'din is-Subtaqsima, l-awtorità regolatorja kkonċernata, fuq talba ta' Parti jew oħra, għandha toħroġ deċiżjoni vinkolanti biex issolvi t-tilwima fl-iqsar żmien possibbli u fi kwalunkwe każ fi żmien erba' xhur.

2.    Meta tali tilwima tikkonċerna l-provvista transfruntiera tas-servizzi, l-awtoritajiet regolatorji nazzjonali kkonċernati għandhom jikkoordinaw l-isforzi tagħhom sabiex tinstab soluzzjoni għat-tilwima.

3.    Id-deċiżjoni tal-awtorità regolatorja għandha tkun disponibbli għall-pubbliku, wara li jkunu kkunsidrati r-rekwiżiti ta' kunfidenzjalità tan-negozju. Il-partijiet ikkonċernati għandhom jingħataw dikjarazzjoni sħiħa tar-raġunijiet li fuqhom tkun ibbażata u għandu jkollhom id-dritt li jappellaw minn dik id-deċiżjoni, skont l-Artikolu 172(7).

4.    Il-proċedura msemmija f’dan l-Artikolu ma għandhiex tipprekludi lil xi waħda mill-partijiet milli ġġib azzjoni quddiem il-qrati.

ARTIKOLU 180

L-approssimazzjoni gradwali

Il-partijiet jirrikonoxxu l-importanza tal-approssimazzjoni gradwali tal-leġiżlazzjoni tar-Repubblika tal-Armenja fuq networks ta’ komunikazzjoni elettronika għal dik tal-Unjoni Ewropea.

SUBTAQSIMA VI

SERVIZZI FINANZJARJI

ARTIKOLU 181

Kamp ta' applikazzjoni u definizzjonijiet

1.    Din is-Subtaqsima tapplika għal miżuri li jaffetwaw il-provista ta’ servizzi finanzjarji, fejn is-servizzi finanzjarji huma liberalizzati skont it-Taqsimiet B, C u D.

2.    Għall-finijiet ta’ dan il-Kapitolu, “servizzi finanzjarji” tfisser kull servizz ta’ natura finanzjarja li jingħata minn fornitur ta’ servizzi finanzjarji ta’ Parti. Is-servizzi finanzjarji jinkludu l-assigurazzjoni u servizzi relatati mal-assigurazzjoni kif ukoll servizzi bankarji u servizzi finanzjarji oħra.

3.    Assigurazzjoni u servizzi relatati mal-assigurazzjoni kif imsemmi fil-paragrafu 2 jinkludi:

(a)    assigurazzjoni diretta (inkluża l-koassigurazzjoni):

(i)    fuq il-ħajja; kif ukoll

(ii)    mhux fuq il-ħajja;

(b)    assigurazzjoni mill-ġdid u retroċessjoni;

(c)    Inter-medjazzjoni assikurattiva, bħal senserija u aġenzija; kif ukoll

(d)    servizzi awżiljarji għall-assigurazzjoni, bħal konsultazzjoni, evalwazzjoni attwarja, valutazzjoni tar-riskju u servizzi ta’ riżoluzzjoni tal-pretensjoni;

4.    Servizzi bankarji u servizzi finanzjarji oħra (eskluża l-assigurazzjoni u servizzi relatati mal-assigurazzjoni) kif imsemmi fil-paragrafu 2 jinkludu:

(a)    Aċċettazzjoni ta’ depożiti u fondi oħrajn ripagabbli mill-pubbliku

(b)    is-self tat-tipi kollha, inkluż il-kreditu lill-konsumaturi, il-kreditu fuq l-ipoteka, il-fatturazzjoni u l-finanzjament ta' tranżazzjonijiet kummerċjali;

(c)    lokazzjoni finanzjarja;

(d)    is-servizzi kollha ta' pagament u ta' trażmissjoni ta' flus, inkluż il-kards tal-kreditu u tad-debitu, charge cards, travellers cheques u bonifiċi bankarji;

(e)    il-garanziji u l-impenji;

(f)    negozju proprju jew f’isem klijenti, sew jekk fil-borża, suq barra l-borża, u sew jekk mod ieħor, f’li ġej:

(i)    strumenti tas-suq tal-flus (inklużi ċekkijiet, kontijiet, ċertifikati ta’ depożiti);

(ii)    il-kambju f'valuta barranija;

(iii)    prodotti derivattivi li jinkludu, iżda mhumiex limitati għal, kuntratti tal-futuri u opzjonijiet

(iv)    strumenti tar-rati tal-kambju u tar-rati tal-imgħax, inklużi prodotti bħal swaps u ftehimiet tar-rata forward

(v)    it-titoli trasferibbli; kif ukoll

(iv)    strumenti oħra negozjabbli u assi finanzjarji, inklużi ingotti tad-deheb

(g)    Parteċipazzjoni fil-ħruġ ta’ kull tip ta’ titoli ta’ sigurtà, inkluż is-sottoskrizzjoni u l-pjazzament bħala aġent (kemm jekk pubblikament u kemm jekk b’mod privat) u l-forniment ta’ servizzi relatati ma' tali ħruġ

(h)    senserija ta' flus;

(i)    l-amministrazzjoni ta' assi, bħall-amministrazzjoni ta' flus kontanti jew ta' portafoll, il-forom kollha ta' amministrazzjoni ta' investiment kollettiv, amministrazzjoni ta' fondi għall-pensjoni, servizzi ta' kustodja, depożitarji u fiduċjarji;

(j)    is-servizzi ta' likwidazzjoni u kumpens għal assi finanzjarji, inklużi titoli ta' sigurtà, prodotti derivattivi, u strumenti oħra negozjabbli;

(k)    il-forniment u t-trasferiment ta’ tagħrif finanzjarju, u l-ipproċessar ta’ data finanzjarja u softwer relatat; kif ukoll

(l)    servizzi ta’ pariri, intermedjazzjoni u servizzi finanzjarji awżiljari oħra dwar l-attivitajiet kollha mniżżla f'dan il-paragrafu, inklużi r-referenzi u l-analiżi ta’ kreditu, riċerka u pariri dwar l-investiment u l-portfolio, pariri dwar l-akkwist u dwar ristrutturazzjoni u strateġija tal-kumpaniji.

5.    Għall-finijiet ta' din is-Subtaqsima:

(a)    “fornitur ta’ servizzi finanzjarji” jfisser kwalunkwe persuna fiżika jew persuna ġuridika ta’ Parti li tfittex li tipprovdi jew tipprovdi servizzi finanzjarji u ma tinkludix entità pubblika.

(b)    “entità pubblika” tfisser:

(i)    gvern, bank ċentrali jew awtorità monetarja ta’ Parti jew entità proprjetà ta’ jew ikkontrollata minn Parti, li tkun involuta prinċipalment fit-twettiq ta’ funzjonijiet governattivi jew attivitajiet għal skopijiet governattivi, li ma tinkludix entità involuta prinċipalment fil-forniment ta’ servizzi finanzjarji fuq termini kummerċjali; jew

(ii)    entità privata, li twettaq funzjonijiet li normalment jitwettqu minn bank ċentrali jew awtorità monetarja, meta tkun qiegħda teżerċita dawk il-funzjonijiet.

(c)    "servizz finanzjarju ġdid" tfisser servizz ta’ natura finanzjarja, fosthom servizzi marbuta ma’ prodotti eżistenti u prodotti ġodda jew il-mod li bih jitwassal prodott, li ma jkunx ipprovdut minn xi fornitur ta’ servizz finanzjarju fit-territorju ta’ waħda mill-Partijiet iżda li jiġi fornut fit-territorju tal-Parti l-oħra.

ARTIKOLU 182

Il-konċessjoni prudenzjali

1.    Xejn f’dan il-Ftehim m’għandu jimpedixxi lil Parti milli tadotta jew iżżomm miżuri għal raġunijiet prudenzjali, fosthom:

(a)    il-protezzjoni ta’ investituri, depożituri, detenturi ta’ polza jew persuni li lihom ikun dovut obbligu ta’ fiduċja mill-fornitur ta’ servizz finanzjarju;

(b)    jiżguraw l-integrità u l-istabbiltà tas-sistema finanzjarja tagħhom.

2.    Dawk il-miżuri ma għandhomx ikunu iktar ta’ piż milli neċessarju biex jilħqu l-għan tagħhom.

3.    L-ebda parti ta' dan il-Ftehim ma għandha tinftiehem li tirrikjedi lil Parti sabiex tikxef informazzjoni b'rabta ma' l-affarijiet u l-kontijiet ta' konsumaturi individwali jew kwalunkwe informazzjoni kunfidenzjali jew ta' propjetà fil-pussess ta' entitajiet pubbliċi.

ARTIKOLU 183

Regolamentazzjoni effikaċi u trasparenti

1.    Kull Parti għandha tagħmel mill-aħjar li tista’ sabiex tipprovdi bil-quddiem lill-persuni interessati kollha kwalunkwe miżura ta’ applikazzjoni ġenerali li l-Parti tipproponi li tadotta sabiex tagħti l-opportunità lil persuni bħal dawn li jikkummentaw dwar il-miżura. Tali miżura proposta għandha tkun ipprovduta:

(a)    permezz ta' pubblikazzjoni uffiċjali; jew

(b)    f'forma oħra miktuba jew elettronika.

2.    Kull Parti għandha tagħmel disponibbli lill-persuni interessati r-rekwiżiti tagħha għat-tlestija ta’ applikazzjonijiet relatati mal-forniment ta’ servizzi finanzjarji.

Fuq talba ta' applikant, il-Parti kkonċernata għandha tinforma lill-applikant dwar l-istatus tal-applikazzjoni tiegħu. Jekk il-Parti jkollha bżonn informazzjoni addizzjonali mingħand l-applikant, hija għandha tinforma lill-applikant mingħajr dewmien bla bżonn.

3.    Kull waħda mill-Partijiet għandha tagħmel l-almu tagħha kollu biex tara li fit-territorju tagħha jiġu implimentati u applikati l-istandards li dwarhom hemm qbil internazzjonali għar-regolazzjoni u s-superviżjoni fis-settur tas-servizzi finanzjarji u fil-ġlieda kontra l-evazjoni u l-iskartar tat-taxxa. Tali standards maqbula internazzjonalment huma, fost l-oħrajn:

(a)    “il-Prinċipju Fundamentali għal Superviżjoni Bankarja Effettiva” tal-Kumitat ta’ Basel;

(b)    “il-Prinċipji Ewlenin tal-Assigurazzjoni” tal-Assoċjazzjoni Internazzjonali tas-Superviżuri tal-Assigurazzjoni;

(c)    “L-Għanijiet u l-Prinċipji tar-Regolament dwar it-Titoli” tal-Organizzazzjoni Internazzjonali tal-Kummissjonijiet tat-Titoli;

(d)    “il-Ftehim tal-OECD dwar l-iskambju ta’ informazzjoni dwar kwistjonijiet tat-taxxa”;

(e)    “id-Dikjarazzjoni tal-G20 dwar it-Trasparenza u l-Iskambju ta' Informazzjoni għal Skopijiet ta' Taxxa”; kif ukoll

(f)     “Erbgħin Rakkomandazzjoni dwar Ħasil tal-Flus” u “Disa’ Rakkomandazzjonijiet Speċjali dwar l-Iffinanzjar tat-Terroriżmu” tat-Task Force ta’ Azzjoni Finanzjarja.

4.    Il-partijiet jieħdu nota tal-“Għaxar Prinċipji Ewlenin dwar l-Iskambju ta’ Informazzjoni”, promulgati mill-Ministri tal-Finanzi tan-Nazzjonijiet tal-G7, u għandhom jagħmlu l-aħjar sforzi tagħhom biex japplikaw dawn il-prinċipji bejniethom.

ARTIKOLU 184

Is-servizzi finanzjarji ġodda

Kull Parti għandha tippermetti li fornitur ta' servizzi finanzjarji tal-Parti l-oħra jipprovdi servizz finanzjarju ġdid ta' tip simili għal dawk is-servizzi li l-Parti kieku tippermetti li l-fornituri tas-servizzi finanzjarji proprji tagħha jipprovdu skont il-liġi domestika tagħha f'ċirkostanzi simili. Parti tista' tiddetermina l-forma ġuridika li permezz tagħha s-servizz jista' jkun ipprovdut u tista' teħtieġ awtorizzazzjoni għall-għoti ta' servizz. Fejn tali awtorizzazzjoni tkun meħtieġa, għandha tittieħed deċiżjoni f'perjodu raġonevoli ta' żmien u l-awtorizzazzjoni tista' tiġi rrifjutata biss għal raġunijiet ta' prudenza.

ARTIKOLU 185

Ipproċessar tad-data

1.    Kull Parti għandha tippermetti lil fornitur ta' servizzi finanzjarji tal-Parti l-oħra jittrasferixxi informazzjoni f'forma elettronika jew f'forma oħra, kemm fit-territorju tagħha kif ukoll barra mit-territorju tagħha, għall-ipproċessar tad-dejta meta dan l-ipproċessar huwa meħtieġ fil-proċess ordinarju tal-kummerċ ta' dan il-fornitur ta' servizzi finanzjarji.

2.    Xejn fil-paragrafu ma jirrestrinġi d-dritt ta’ Parti li tipproteġi d-data personali u l-privatezza, sakemm dritt bħal dan ma jkunx użat biex jinkiser dan il-Ftehim.

3.    Kull Parti għandha tadotta jew iżżomm salvagwardji adegwati għall-ħarsien tal-privatezza u d-drittijiet fundamentali, u l-libertà tal-individwi, b’mod partikolari rigward it-trasferiment tad-data personali.

ARTIKOLU 186

L-Eċċezzjonijiet Speċifiċi

1.    Xejn f'dan il-Kapitolu ma għandu jinftiehem li jimpedixxi Parti, inklużi l-entitajiet pubbliċi tagħha, milli twettaq jew tipprovdi b'mod esklużiv fit-territorju tagħha attivitajiet jew servizzi li jiffurmaw parti minn pjan pubbliku tal-irtirar jew sistema statutorja tas-sigurtà soċjali, ħlief meta dawk l-attivitajiet jistgħu jitwettqu, kif previst fir-regolament domestiku tal-Parti, minn fornituri ta' servizzi finanzjarji f'kompetizzjoni ma' entitajiet pubbliċi jew istituzzjonijiet privati.

2.    Xejn f'dan il-Ftehim ma japplika għal attivitajiet imwettqa minn bank ċentrali jew awtorità monetarja jew minn kwalunkwe entità pubblika oħra sabiex jitwettqu politiki monetarji jew ta' rati tal-kambju.