This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52014DC0033
COMMUNICATION FROM THE COMMISSION TO THE EUROPEAN PARLIAMENT, THE COUNCIL, THE EUROPEAN ECONOMIC AND SOCIAL COMMITTEE AND THE COMMITTEE OF THE REGIONS Addressing the consequences of disenfranchisement of Union citizens exercising their right to free movement
KOMUNIKAZZJONI TAL-KUMMISSJONI LILL-PARLAMENT EWROPEW, LILL-KUNSILL, LILL-KUMITAT EKONOMIKU U SOĊJALI EWROPEW U LILL-KUMITAT TAR-REĠJUNI Li tindirizza l-konsegwenzi tat-tneħħija tad-drittijiet għall-vot taċ-ċittadini tal-Unjoni li jeżerċitaw id-dritt tagħhom għal moviment liberu
KOMUNIKAZZJONI TAL-KUMMISSJONI LILL-PARLAMENT EWROPEW, LILL-KUNSILL, LILL-KUMITAT EKONOMIKU U SOĊJALI EWROPEW U LILL-KUMITAT TAR-REĠJUNI Li tindirizza l-konsegwenzi tat-tneħħija tad-drittijiet għall-vot taċ-ċittadini tal-Unjoni li jeżerċitaw id-dritt tagħhom għal moviment liberu
/* COM/2014/033 final */
KOMUNIKAZZJONI TAL-KUMMISSJONI LILL-PARLAMENT EWROPEW, LILL-KUNSILL, LILL-KUMITAT EKONOMIKU U SOĊJALI EWROPEW U LILL-KUMITAT TAR-REĠJUNI Li tindirizza l-konsegwenzi tat-tneħħija tad-drittijiet għall-vot taċ-ċittadini tal-Unjoni li jeżerċitaw id-dritt tagħhom għal moviment liberu /* COM/2014/033 final */
1. Introduzzjoni Il-possibbiltà għaċ-ċittadini
li jesprimu r-rieda politika tagħhom billi jeżerċitaw id-dritt
tagħhom għall-vot, li huwa wieħed mid-drittijiet politiċi
fundamentali taċ-ċittadinanza, hija parti min-nisġa
tad-demokrazija stess. L-Unjoni Ewropea nnifisha hija bbażata fuq il-valur
tar-rispett għad-demokrazija[1].
Kull cittadin għandu d-dritt li jipparteċipa fil-ħajja
demokratika tal-Unjoni[2].
Il-Kummissjoni tqis bħala prijorità li tħeġġeġ
il-parteċipazzjoni taċ-ċittadini tal-UE fil-ħajja demokratika
tal-Unjoni[3].
Id-drittijiet politiċi taċ-ċittadini tal-UE kienu prominenti
matul is-Sena Ewropea taċ-Ċittadini 2013, iddedikata
għall-promozzjoni ta' dibattitu u s-sensibilizzazzjoni dwar id-drittijiet
u r-responsabbiltajiet li jiġu maċ-ċittadinanza tal-UE. Wieħed mill-ostakli li jħabbtu
wiċċhom miegħu ċ-ċittadini tal-UE minn ċerti
Stati Membri bħala atturi politiċi fl-Unjoni, identifikat fir-Rapport
tal-2010 dwar iċ-Ċittadinanza tal-UE[4],
hija li jitilfu d-dritt li jivvutaw (“jitneħħielhom id-dritt għall-vot”)
fl-elezzjonijiet nazzjonali tal-pajjiż ta' oriġini tagħhom
ladarba jkunu residenti f'pajjiż ieħor għal ċertu perjodu
ta’ żmien, anke meta jkunu residenti fi Stat Membru ieħor. Bħala
konsegwenza, dawn iċ-ċittadini ma jkunux jistgħu
jipparteċipaw fl-elezzjonijiet nazzjonali, la fl-Istat Membru ta’
oriġini u lanqas fl-Istat Membru ta’ residenza. Skont l-Artikolu 4(2) tat-TUE, l-Unjoni
għandha tirrispetta l-identità nazzjonali tal-Istati Membri, inerenti
fl-istrutturi politiċi u kostituzzjonali, fundamentali tagħhom.
Għalhekk, hija kwistjoni għal kull Stat Membru, filwaqt li jiġi
rispettat il-valur tar-rispett għad-demokrazija, komuni għall-Istati
Membri kollha, li jiddeċiedi huwa biss dwar il-kompożizzjoni tal-elettorat
għall-elezzjonijiet nazzjonali tiegħu. Madankollu, irid jitqies li l-politiki
nazzjonali li jwasslu għat-tneħħija tad-dritt għall-vot
liċ-ċittadini jistgħu jitqiesu li jillimitaw it-tgawdija
tad-drittijiet marbuta maċ-ċittadinanza tal-UE, bħad-dritt
tal-libertà ta' moviment u ta' residenza fl-UE, li huwa dritt fundamentali ta’
kull ċittadin tal-UE. Dan imur
kontra l-premessa kostituttiva taċ-ċittadinanza tal-UE,
jiġifieri li din tiżdied maċ-ċittadinanza nazzjonali u li
hija mfassla biex tagħti drittijiet addizzjonali liċ-ċittadini
tal-UE, filwaqt li f’dan il-każ l-eżerċizzju tad-dritt
tal-moviment liberu jista’ jwassal għal telf ta’ dritt ta’
parteċipazzjoni politika. Politiki bħal dawn imorru kontra x-xejra
globali kurrenti li ċittadini mhux residenti jitħallew jivvutaw.[5] Barra minn hekk,
iċ-ċittadini tal-UE residenti fi Stat Membru ieħor jistgħu
jżommu rabtiet mill-qrib matul ħajjithom mal-pajjiż ta'
oriġini tagħhom u jkomplu jiġu direttament milquta minn atti
adottati mil-leġiżlatura hemmhekk (pereżempju ħlas ta'
taxxi, drittijet għall-pensjoni). B’mod partikulari,
l-aċċess mifrux għal xandiriet televiżivi bejn il-fruntieri[6] u d-disponibbiltà
tal-internet u teknoloġiji ta’ komunikazzjoni mobbli oħra
bbażati fuq l-internet, inkluża l-midja soċjali, jagħmluha
aktar faċli minn qatt qabel li wieħed jibqa' f'kuntatt mal-politika
lokali barra mill-pajjiż u li jieħu sehem fl-iżviluppi
soċjali u politiċi hemmhekk. Il-petizzjonijiet rikorrenti, il-mistoqsijiet
mill-Membri tal-Parlament Ewropew u l-korrispondenza mill-pubbliku
ġenerali jiżvelaw li ċ-ċittadini tal-UE huma
kkonċernati b’dak li huma jqisu bħala nuqqas fid-drittijiet
politiċi tagħhom. Ġeneralment, l-Ewropej jaħsbu li
ċ-ċittadini tal-UE ma għandhomx jitilfu d-dritt tagħhom li
jivvutaw fl-elezzjonijiet nazzjonali fil-pajjiż ta' nazzjonalità
tagħhom sempliċement minħabba li jkunu marru jgħixu
f’pajjiż ieħor tal-UE[7]. Għal dawn ir-raġunijiet, —
fir-Rapport dwar iċ-Ċittadinanza tal-2010 — il-Kummissjoni
ħabbret li se tniedi diskussjoni biex tidentifika l-għażliet
politiċi biex tevita li ċ-ċittadini tal-UE jitilfu d-drittijiet
politiċi tagħhom minħabba li jeżerċitaw id-dritt
tagħhom għal moviment liberu (l-azzjoni 20). Bħala segwitu, il-Kummissjoni kitbet lil
ċerti Stati Membri, u spjegat il-fehmiet tagħha dwar l-impatt
negattiv fuq id-drittijiet tal-UE li jirriżulta mit-tneħħija
tad-drittijiet għall-vot u staqsiet għall-kontribuzzjonijiet
tagħhom għal riflessjoni komuni dwar is-suġġett.
It-tweġibiet ipprovdew kjarifiki dwar il-liġijiet u l-politiki
kurrenti u dwar dibattiti fil-livell nazzjonali. Fid-19 ta’ Frar 2013,
il-Parlament Ewropew u l-Kummissjoni flimkien organizzaw smigħ
konġunt dwar iċ-ċittadinanza tal-UE. Il-parteċipanti,
fosthom iċ-ċittadini affettwati tal-UE, ir-rappreżentanti tas-soċjetà
ċivili, il-Membri tal-Parlament Ewropew u l-esperti enfasizzaw
il-ħtieġa li jiġu vvalutati mill-ġdid il-politika
eżistenti li jneħħu d-drittijiet għall-vot
liċ-ċittadini — u l-ġustifikazzjonijiet li huma bbażati
fuqhom — fid-dawl tal-iżviluppi kurrenti lejn parteċipazzjoni
demokratika aktar inklużiva fl-UE. Fir-Rapport dwar iċ-Ċittadinanza
tal-UE tal-2013 "Ċittadini tal-UE: id-drittijiet tagħkom,
il-futur tagħkom"[8]
il-Kummissjoni enfasizzat li l-parteċipazzjoni sħiħa
taċ-ċittadini tal-UE fil-ħajja demokratika tal-UE fil-livelli
kollha hija l-essenza taċ-ċittadinanza tal-Unjoni. Għaldaqstant,
hija ħabbret li kienet se tipproponi modi kostruttivi biex tippermetti
liċ-ċittadini tal-UE li jgħixu fi Stat Membru ieħor sabiex
jipparteċipaw b’mod sħiħ fil-ħajja demokratika tal-UE billi
jżommu d-dritt tagħhom li jivvutaw fl-elezzjonijiet nazzjonali
fil-pajjiż ta’ oriġini tagħhom (l-azzjoni 12). Din il-Komunikazzjoni tagħti effett lil
dan l-impenn. Hija tibbaża fuq ir-riżultat ta’ dibattiti kontinwi
fil-livell nazzjonali u tal-UE, li jinvolvu s-soċjetà ċivili, l-akkademiċi
u ċ-ċittadini tal-UE infushom. Hija għandha l-għan li
tissuġġerixxi modi kostruttivi biex issaħħaħ id-dritt
taċ-ċittadini tal-UE li jipparteċipaw f'ħajja demokratika
tal-Unjoni u d-dritt tagħhom għal moviment liberu, billi tillimita
l-konsegwenzi fuq il-politiki, miżuri u prattiki amministrattivi
nazzjonali ta’ tneħħija tad-drittijiet għall-vot, li
għandhom jiġu esplorati f’kooperazzjoni mal-Istati Membri. Din
il-Komunikazzjoni hija akkumpanjata minn Rakkomandazzjoni li tipproponi
soluzzjonijiet inklużivi u proporzjonali għal dan l-għan. 2. Is-Sitwazzjoni Attwali
fl-Istati Membri Ħafna
mill-Istati Membri għandhom regoli li jċaħħdu
liċ-ċittadini mid-drittijiet għall-vot tagħhom għal
raġunijiet ta’ kundanni kriminali għal offiżi serji jew
għal raġunijiet ta’ telf ta’ kapaċità ġuridika marbutin ma’
problemi ta’ saħħa mentali u persuni b’diżabilitajiet
intellettwali. Skont l-informazzjoni disponibbli
għall-Kummissjoni, f'ħames Stati Membri r-reġimi legali li huma
attwalment applikabbli jistgħu jwasslu għal sitwazzjoni fejn
iċ-ċittadini tal-Unjoni residenti fi Stati Membri oħrajn
jistgħu jitilfu d-dritt tagħhom għall-vot sempliċiment fuq
il-bażi li huma ilhom residenti barra mill-pajjiż għal ċertu
perjodu ta’ żmien.[9]
Il-karatteristiċi ewlenin ta' dawn ir-reġimi jistgħu jitqassru
kif ġej: Fid-Danimarka, iċ-ċittadini
Daniżi li jħallu l-pajjiż jitħallew jibqgħu
fir-reġistru elettorali jekk huma jirreġistraw l-intenzjoni
tagħhom li jirritornaw fi żmien sentejn[10] — regola li
tirrifletti r-rekwiżit minqux fil-Kostituzzjoni ta’ residenza permanenti
bħala prekundizzjoni għal votazzjoni fl-elezzjonijiet nazzjonali.[11] Xi votanti[12] jitqiesu li
għandhom residenza permanenti fid-Danimarka irrispettivament minn jekk
jgħixux barra mill-pajjiż. Bl-istess mod, iċ-ċittadini Irlandiżi
li jitilqu mill-Irlanda huma permessi li jibqgħu fir-reġistru
elettorali biss jekk huma jirreġistraw l-intenzjoni tagħhom li
jirritornaw fi żmien 18-il xahar[13].
Madankollu, fil-kuntest tal-pjan tagħha għal riforma kostituzzjonali,
fl-2013 il-Konvenzjoni Kostituzzjonali tal-Irlanda eżaminat il-kwistjoni
li tneħħi din il-limitazzjoni u ssuġġeriet, fir-rapport
tagħha sottomess lill-Gvern Irlandiż
fil-25 ta’ Novembru 2013[14],
li tagħti liċ-ċittadini Irlandiżi d-dritt għall-vot
fl-ambaxxati Irlandiżi għall-elezzjonijiet presidenzjali
mingħajr din il-limitazzjoni. Il-Gvern Irlandiż huwa mistenni li
jippubblika t-tweġiba tiegħu għar-rapport f’Marzu 2014. Iċ-ċittadini Ċiprijotti jitilfu
d-dritt tagħhom li jivvutaw fl-elezzjonijiet nazzjonali jekk ma jkunux residenti
f’Ċipru matul is-sitt xhur immedjatament qabel dawn l-elezzjonijiet,
sakemm ma jkunux residenti barra minn pajjiżhom għax ikunu qed
jistudjaw jew jaħdmu temporanjament hemm, jew għal raġunijiet
ta’ saħħa[15]. Skont il-Kostituzzjoni Maltija,
iċ-ċittadini Maltin jitilfu d-dritt tagħhom li jivvutaw jekk ma
jkunux residenti hemmhekk għal perjodu ta’ mill-inqas sitt xhur f’perjodu
ta’ tmintax-il xahar immedjatament qabel ir-reġistrazzjoni tagħhom li
jivvutaw fl-elezzjonijiet nazzjonali[16]. Iċ-ċittadini Brittaniċi jitilfu
d-dritt li jivvutaw fl-elezzjonijiet parlamentari tar-Renju Unit jekk ma jkunux
ġew irreġistrati biex jivvutaw b'indirizz fir-Renju Unit f'xi
ħin fil-15-il sena preċedenti[17].
Matul dawn l-aħħar snin, il-gvernijiet u l-parlamenti
suċċessivi qiesu li, fil-prinċipju, din ir-restrizzjoni hija
meħtieġa u ġustifikata. Din ir-restrizzjoni kienet ikkontestata
quddiem il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem, li, skont
il-ġurisprudenza preċedenti, ma ħassitx li kien kuntrarju
għall-Artikolu 3 tal-Protokoll Nru 1 tal-Konvenzjoni Ewropea
dwar id-Drittijiet tal-Bniedem[18].
Il-kompatibbiltà ta' din ir-regola għadha ma ġietx stabbilita
mill-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea[19]. Ftit Stati Membri jimponu ċerti
kundizzjonijiet oħrajn biex iżommu d-dritt li jivvutaw
fl-elezzjonijiet nazzjonali. Iċ-ċittadini
Ġermaniżi residenti barra mill-pajjiż huma eliġibbli li
jivvutaw fl-elezzjonijiet nazzjonali sakemm dawn jissodisfaw waħda
mill-kunidizzjonijiet li ġejjin: i) li kienu residenti fil-Ġermanja għal
perjodu mhux interrott ta' mill-inqas tliet xhur wara li jkunu għalqu
l-erbatax-il sena u dan il-perjodu ma jmurx lura aktar minn 25 sena; jew
ii) li jkunu familjari, personalment u direttament, mas-sitwazzjoni politika
fil-Ġermanja u jkunu affettwati minnha[20]. Il-liġi Awstrijaka[21] teħtieġ
liċ-ċittadini li japplikaw qabel ma jħallu l-pajjiż sabiex
jibqgħu rreġistrati fir-reġistru elettorali u biex iġeddu
din l-applikazzjoni kull għaxar snin, — tiġdid li jista’ jsir b’mezzi
elettroniċi. L-awtoritajiet huma obbligati li jagħmlu
liċ-ċittadini li jgħixu barra mill-pajjiż konxji
mit-tneħħija tagħhom mir-reġistru elettorali u
jiżguraw il-pubbliċità dwar id-dritt taċ-ċittadini barra
mill-pajjiż biex jirreġistraw fir-reġistru.
3. Il-Perspettiva tal-Kunsill
tal-Ewropa L-Istati għandhom id-dritt sovran li
jiddeterminaw, b’konformità man-normi internazzjonali li huma marbutin bihom,
il-kundizzjonijiet għall-eżerċizzju miċ-ċittadini
tagħhom tad-dritt għall-vot fl-elezzjonijiet nazzjonali, inklużi
l-kundizzjonijiet li jeħtieġu residenza fil-pajjiż. Il-Qorti
Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem ivvalutat tali kundizzjonijiet ta’ residenza
fid-dawl tal-Artikolu 3 tal-Protokoll Nru 1 għall-Konvenzjoni
Ewropea dwar id-Drittijiet tal-Bniedem[22]
u aċċettat, fil-każijiet kollha li eżaminat s’issa, li
fil-prinċipju, mhumiex restrizzjoni arbitrarja tad-dritt għall-vot[23]. Il-Qorti elenkat
il-fatturi li jistgħu jiġġustifikaw dawn il-kundizzjonijiet:[24] ·
is-suppożizzjoni li ċittadin li mhuwiex
residenti huwa inqas direttament jew kontinwament ikkonċernat bil-problemi
ta' kuljum tal-pajjiż u għandu anqas għarfien minnhom; ·
li ma jkunx prattikabbli għall-kandidati li
jippreżentaw il-kwistjonijiet liċ-ċittadini barra minn
pajjiżhom u li dawn tal-aħħar ma għandhom l-ebda influwenza
fuq l-għażla tal-kandidati jew fuq il-formulazzjoni tal-programmi
elettorali tagħhom; ·
ir-rabta mill-qrib bejn id-dritt għall-vot
fl-elezzjonijiet parlamentari u li jiġu affettwati direttament mill-atti
ta’ korpi politiċi eletti; u ·
it-tħassib leġittimu li tiġi
llimitata l-influwenza fl-elezzjonijiet ta’ ċittadini li jgħixu barra
mill-pajjiż fuq kwistjonijiet li, avolja huma fundamentali, primarjament
jaffettwaw persuni li jgħixu fil-pajjiż. Madankollu, dawn il-ġustifikazzjonijiet
għandhom jitqiesu kontra l-prinċipji li jsaħħu
l-parteċipazzjoni politika. Kif rikonoxxut mill-Qorti Ewropea
tad-Drittijiet tal-Bniedem, "Id-dritt għall-vot mhuwiex
privileġġ. Fis-seklu 21, is-suppożizzjoni fi Stat
demokratiku trid issir favur l-inklużjoni [...] Kwalunkwe tbegħid
ġenerali, awtomatiku u indiskriminat mill-prinċipju tal-vot
universali għandi r-riskju li jimmina l-validità demokratika
tal-leġiżlatura eletta b'dan il-mod u l-liġijiet li
tippromulga.”[25] Skont il-Kummissjoni Ewropea
għad-Demokrazija permezz tad-Dritt (il-Kummissjoni ta’ Venezja), fejn hemm
limitu ta’ żmien stabbilit għaż-żamma tad-dritt
għall-vot wara li ċittadin jemigra, huwa preferibbli li s-sitwazzjoni
tiġi "kkunsidrata mill-ġdid” mal-iskadenza tal-perjodu minfolk
ma d-dritt għall-vot purament u sempliċement jintilef. L-Istati
jistgħu jpoġġu ċerti restrizzjonijiet formali fuq
id-drittijiet għall-vot taċ-ċittadini residenti barra
mill-pajjiż, bħar-rekwiżit li jirreġistraw fuq
reġistru elettorali, li normalment jibqa’ validu biss għal perjodu
limitat. Dan jippermetti l-esklużjoni ta' persuni bla ebda rabtiet
mal-pajjiż ta' oriġini filwaqt li jirrispetta l-prinċipju
tal-proporzjonalità[26]. Barra minn hekk, il-Qorti Ewropea
tad-Drittijiet tal-Bniedem enfasizzat l-eżistenza ta’ xejra kurrenti li
ċ-ċittadini li mhumiex residenti jitħallew jivvutaw. Hi u
tirrevedi l-liġijiet tal-Istati li huma membri tal-Kunsill tal-Ewropa,
il-Qorti sabet li “l-qawmien ta' teknoloġiji ġodda u trasport
orħos ippermetta li l-migranti jżommu livell ogħla ta’ kuntatt
mal-Istat ta' nazzjonalità tagħhom milli kien ikun possibbli għal
ħafna migranti erbgħin, anke tletin, sena ilu. Dan wassal għal
għadd ta' Stati […] li jemendaw il-leġiżlazzjoni tagħhom
biex jippermettu għall-ewwel darba lil dawk li mhumiex residenti li jivvutaw
fl-elezzjonijiet nazzjonali." Għaldaqstant, hija kkonkludiet li hemm
xejra ċara favur il-permess għall-vot għaċ-ċittadini
li mhumiex residenti, anke jekk għadu ma jeżisti l-ebda
approċċ Ewropew komuni[27]. 4. Il-Kuntest tal-UE Kif il-Qorti tal-Ġustizzja
ddeċidiet, meta kwistjoni taqa’ fil-kompetenza tal-Istati Membri –
bħad-definizzjoni tal-għamla tal-elettorat għall-elezzjonijiet
nazzjonali – l-Istati Membri xorta jridu jeżerċitaw dik il-kompetenza
skont il-liġi tal-UE, b’mod partikolari d-dispożizzjonijiet tat-Trattat
dwar id-dritt ta’ kull ċittadin tal-UE li jiċċaqlaq u jgħix
liberament fit-territorju tal-Istati Membri, u għaldaqstant jevita kull
diskriminazzjoni ċara jew moħbija fuq il-bażi tan-nazzjonalità[28]. F’dan ir-rigward, il-Qorti, pereżempju,
irrikonoxxiet, fir-rigward tal-elezzjonijiet Ewropej, li kriterju marbut
mar-residenza fil-prinċipju mhuwiex xieraq biex jiddetermina min
għandu d-dritt li jivvota u li joħroġ bħala kandidat,
filwaqt li għamlitha ċara li dan il-kriterju ma għandux
jirriżulta fi ksur tal-prinċipji ġenerali tal-liġi tal-UE,
b’mod partikulari l-prinċipju ta’ nondiskriminazzjoni[29]. Il-leġiżlazzjonijiet nazzjonali dwar
il-kompożizzjoni tal-elettorat għall-elezzjonijiet huma differenti.
Billi, bħalissa, l-ebda Stat Membru ma għandu politika ġenerali
li tagħti liċ-ċittadini ta’ Stati Membri oħrajn residenti
fit-territorju tiegħu d-dritt li jivvutaw fl-elezzjonijiet nazzjonali[30],
iċ-ċittadini tal-UE li jitneħħielhom id-dritt
għall-vot normalment jispiċċaw mingħajr dritt li jivvutaw
fl-elezzjonijiet nazzjonali f'kull Stat Membru. Madankollu, billi l-Unjoni
għadha ma użatx il-possibbiltà tal-Artikolu 25 tat-TFUE li
tikkumplimenta l-lista ta' drittijiet li jgawdu minhom iċ-ċittadini
tal-Unjoni, il-liġi tal-UE ma tistax tiggarantixxi lil ċittadin tal-UE
li trasferiment tar-residenza tiegħu lejn Stat Membru ieħor se tkun
kompletament newtrali fir-rigward tad-dritt tiegħu li jivvota
fl-elezzjonijiet nazzjonali.[31]
Madankollu, din is-sitwazzjoni tista’
tirriżulta fi tfixkil mit-tgawdija sħiħa tad-drittijiet u
l-benefiċċji li ġġibilhom iċ-ċittadinanza tal-UE
fil-ħajja tagħhom ta’ kuljum. L-ewwel nett, is-sitwazzjoni attwali tista'
tinħass inkompatibbli mal-premessa kostituttiva taċ-ċittadinanza
tal-UE. Skont l-Artikolu 20 tat-TFUE, l-istatus
taċ-ċittadinanza tal-Unjoni jiżdied
maċ-ċittadinanza nazzjonali u mhux jissostitwixxiha. Id-drittijiet
ewlenin marbuta maċ-ċittadinanza tal-UE għandhom jingħataw
liċ-ċittadini tal-UE flimkien ma' dawk li ġejjin
miċ-ċittadinanza nazzjonali tagħhom. Wieħed ma għandux
jistenna li l-eżerċizzju tad-drittijiet marbut
maċ-ċittadinanza tal-Unjoni jirriżulta mit-telf tad-dritt
għall-vot fl-elezzjonijiet nazzjonali, li huwa ġeneralment marbut
maċ-ċittadinanza nazzjonali. It-tieni, politiki nazzjonali
tat-tneħħija tad-drittijiet għall-vot jistgħu jinfluwenzaw
il-mod kif iċ-ċittadini tal-UE jeżerċitaw id-dritt
tagħhom li jiċċaqalqu u jgħixu liberament fit-territorju
tal-Istati Membri. Pereżempju, dawn iċ-ċittadini
jistgħu jqisu li ma jiddikjarawx iċ-ċaqliq tagħhom
lill-awtoritajiet amministrattivi sabiex jiżguraw li ma jitilfux
id-drittijiet politiċi tagħhom fil-pajjiż ta' oriġini
tagħhom. It-tielet, il-politiki
tat-tneħħija tad-drittijiet għall-vot iwasslu għal nuqqas
fid-drittijiet politiċi taċ-ċittadini tal-UE kkonċernati li
huwa inkonsistenti mal-isforzi biex tiġi promossa l-parteċipazzjoni
taċ-ċittadini fil-ħajja demokratika tal-Unjoni. Għalkemm iċ-ċittadini tal-UE li
jitneħħewlhom id-drittijiet għall-vot iżommu d-dritt li
jeleġġu l-membri tal-Parlament Ewropew, dawn ma għandhomx
id-dritt li jipparteċipaw fil-proċessi nazzjonali li jwasslu
għall-kompożizzjoni tal-gvernijiet nazzjonali, li l-Membri
tagħhom jiffurmaw il-Kunsill, il-koleġiżlatur l-ieħor
tal-Unjoni, u dan huwa inkonsistenti mal-isforzi biex jittejbu
l-kundizzjonijiet għall-involviment taċ-ċittadini fl-isfera
pubblika nazzjonali u Ewropea. Għal dawn ir-raġunijiet,
il-Kummissjoni ssuġġeriet xi għażliet li jikkontribwixxu
għat-tnaqqis tar-riskju ta' tneħħija tad-drittijiet
għall-vot taċ-ċittadini tal-UE li sempliċiment jagħmlu
użu mid-dritt tagħhom għal moviment liberu. Dawn l-għażliet huma mingħajr
preġudizzju għar-rwol tal-Kummissjoni bħala l-gwardjana
tat-Trattati u għar-regoli tat-Trattat dwar id-dritt għall-moviment
liberu taċ-ċittadini tal-UE, kif interpretati mill-Qorti
tal-Ġustizzja. 5. Għażliet
biex jiġu indirizzati l-konsegwenzi tat-tneħħija tad-drittijiet
għall-vot 5.1. Għażliet
mhux xierqa minn perspettiva tal-UE Waħda mill-għażliet imressqa
f’dawn l-aħħar snin biex tirrimedja t-telf tad-drittijiet
politiċi fil-pajjiż ta’ oriġini hija n-naturalizzazzjoni
fil-pajjiż ta’ residenza, li twassal għall-akkwist tad-drittijiet
politiċi hemmhekk. Madankollu, il-promozzjoni tan-naturalizzazzjoni
fil-pajjiż ospitanti bħala mezz biex jiżdiedu d-drittijiet
politiċi tikkontradixxi r-rwol taċ-ċittadinanza tal-UE
bħala l-mezz primarju għall-promozzjoni tar-rispett
għall-identità nazzjonali u d-diversità, u tiżgura l-ugwaljanza
tat-trattament irrispettivament min-nazzjonalità. Barra minn hekk, din
l-għażla ma tikkunsidrax il-kumplessità tal-mobilità fl-UE.
L-individwi jistgħu jgħixu f’diversi pajjiżi għal perjodi
itwal jew iqsar— eventwalment anke jirritornaw lejn il-pajjiż ta'
oriġini tagħhom. Huma ma jistgħux ikunu mistennija jakkwistaw
nazzjonalitajiet multipli jew suċċessivi biex iżommu
d-drittijiet politiċi biss. Għażla oħra, notevolment
promossa mill-akademiċi[32],
tkun li jitwaqqaf djalogu strutturat jew metodu miftuħ ta' koordinazzjoni
biex l-Istati Membri jitħeġġu jiżguraw ir-rikonoxximent
reċiproku — fuq bażi bilaterali jew multilaterali — tad-drittijiet
għall-vot għaċ-ċittadini tagħhom li jgħixu fi
Stati Membri oħrajn (speċjalment pajjiżi tal-viċinat jew
dawk li jkollhom rabtiet b'saħħithom magħhom). Madankollu, dan
l-approċċ jirriżulta fi frammentazzjoni u drittijiet
għall-vot asimetriċi għaċ-ċittadini tal-UE madwar l-UE[33]. 5.2. Soluzzjonijiet
xierqa fil-qafas tal-UE 5.2.1. Soluzzjonijiet proporzjonati
ta' terminu qasir Ir-regoli li bħalissa huma applikabbli
f'ċerti Stati Membri huma bbażati fuq il-preżunzjoni li li tkun
residenti barra mill-pajjiż għal tul ta' żmien partikulari
jfisser li l-konnessjoni mal-proċess politiku fil-pajjiż ta'
oriġini tagħhom tkun intilfet. Madankollu, din il-preżunzjoni
mhijiex korretta f’kull każ individwali. Għaldaqstant, jista’ jkun
xieraq li ċ-ċittadini b'riskju li jitneħħielhom id-dritt
għall-vot jinagħataw il-possibbiltà li juru l-interess kontinwu
tagħhom fil-ħajja politika fl-Istat Membru li tiegħu huma
ċittadini. Illum jeżistu possibbiltajiet għal
ċittadini tal-UE sabiex jibqgħu konnessi mal-ħajja politika
fil-pajjiż ta’ oriġini tagħhom u x-xejriet kurrenti huma lejn
aktar strateġiji inklużivi għall-parteċipazzjoni politika.
Flimkien mal-importanza ewlenija tad-dritt għall-moviment liberu fl-UE,
din turi li għandhom jitpoġġew fis-seħħ soluzzjonijiet
proporzjonati ta' terminu qasir. Dawn għandhom jagħtu s-setgħa
liċ-ċittadini tal-UE biex jiddeċiedu huma stess
is-saħħa tar-rabtiet li jżommu mal-pajjiż ta’ oriġini. Fir-rigward ta’ kriterji xierqa li jagħtu
evidenza ta’ dawn ir-rabtiet, azzjoni pożittiva min-naħa
tal-individwi bħall-applikazzjoni tagħhom li jibqgħu
reġistrati fir-reġistru elettorali għandha titqies
biżżejjed għal dan l-għan – u jidher li tkun l-aktar
soluzzjoni sempliċi u l-anqas waħda skomda
għaċ-ċittadini stess. L-Istati
Membri li jillimitaw id-drittijiet taċ-ċittadini tagħhom li
jivvutaw fl-elezzjonijiet nazzjonali fuq il-bażi esklużiva ta'
kundizzjoni ta’ residenza għandhom jippermettu liċ-ċittadini
tagħhom li jużaw id-dritt tagħhom ta’ moviment liberu u ta’
residenza fl-Unjoni Ewropea li jżommu d-dritt tagħhom li jivvutaw
jekk juru interess kontinwu fil-ħajja politika fl-Istat Membru li
tiegħu huma ċittadini, inkluż permezz ta’ applikazzjoni biex
jibqgħu rreġistrati fir-reġistru elettorali. Il-possibbiltà li ċ-ċittadini
jintalbu applikazzjoni biex jibqgħu reġistrati fir-reġistru
elettorali għandha tkun mingħajr preġudizzju
għall-possibbiltà li l-Istati Membri jitolbu liċ-ċittadini tagħhom
li jġeddu dawn l-applikazzjonijiet f'intervalli xierqa, b'hekk
jikkonfermaw il-persistenza ta' dan l-interess.[34] F'każijiet
fejn l-Istati Membri jippermettu liċ-ċittadini tagħhom residenti
fi Stat Membru ieħor li jżommu d-dritt tagħhom li jivvutaw
fl-elezzjonijiet nazzjonali permezz ta’ applikazzjoni biex jibqgħu
rreġistrati fir-reġistru elettorali, dawn l-Istati Membri
jistgħu jwaqqfu arranġamenti proporzjonati ta’ akkumpanjament,
bħal applikazzjoni mill-ġdid f’intervalli xierqa. Biex jiġi mminimizzat il-piż
għal ċittadini barra minn pajjiżhom, is-sottomissjoni
tal-applikazzjonijiet tagħhom li jirreġistraw jew li jibqgħu
reġistrati fir-reġistri elettorali għandha tkun possibbli
permezz ta’ mezzi elettroniċi. L-Istati
Membri li jippermettu liċ-ċittadini tagħhom residenti fi Stat
Membru ieħor li jżommu d-dritt tagħhom li jivvutaw
fl-elezzjonijiet nazzjonali permezz ta’ applikazzjoni jew ta’ applikazzjoni
mill-ġdid biex jibqgħu rreġistrati fir-reġistru elettorali
għandhom jiżguraw li l-applikazzjonijiet rilevanti kollha jistgħu
jiġu sottomessi b'mod elettroniku. Fl-aħħar nett, huwa importanti li
tiġi żgurata informazzjoni xierqa dwar iċ-ċittadini li
jiċċaqalqu lejn jew li huma residenti fi Stat Membru ieħor dwar
il-kundizzjonijiet biex iżommu d-drittijiet tal-vot tagħhom. Din
l-informazzjoni tista’ tkun disponibbli f’fuljetti, xandiriet u informazzjoni
mmirata minn konsulati, ambaxxati u organizzazzjonijiet ta’ espatrijati. L-Istati
Membri li jipprovdu għat-telf tad-dritt għall-vot fl-elezzjonijiet
nazzjonali miċ-ċittadini tagħhom residenti fi Stat Membru
ieħor għandhom jinfurmawhom b’mezzi xierqa u b'mod f'waqtu dwar
il-kundizzjonijiet u l-arranġamenti prattiċi biex iżommu d-dritt
tagħhom li jivvutaw fl-elezzjonijiet nazzjonali. Viżjoni
ta' terminu itwal Din ir-riflessjoni dwar it-tisħiħ
tal-parteċipazzjoni politika taċ-ċittadini tal-UE billi
jiġu trattati l-konsegwenzi tat-tneħħija tad-drittijiet
għall-vot ma għandhiex tipprevjeni riflessjoni ta' terminu itwal dwar
kif jiġi rimedjat in-nuqqas fil-parteċipazzjoni għaċ-ċittadini
tal-UE li jgħixu fi Stat Membru ieħor fir-rigward tal-livell
nazzjonali u, fejn rilevanti, dak reġjonali. Fil-fatt, l-għoti
tad-drittijiet għall-vot fil-pajjiż ospitanti hija ppreżentata
f’dibattiti kurrenti anke bħala kontribut lejn it-titjib tal-parteċipazzjoni
politika ta’ ċittadini tal-UE li tneħħewlhom id-drittijiet
għall-vot li jispiċċaw mingħajr dritt li jivvutaw
fl-elezzjonijiet nazzjonali f'kull parti tal-UE. B’mod ċar, din hija kwistjoni ħafna
usa', — waħda li tikkontribwixxi biex jingħata effett sħiħ
lid-dritt ta’ kull ċittadin li jipparteċipa fil-ħajja
demokratika tal-Unjoni, tagħti lok lil ċittadini mobbli tal-UE biex
jintegraw aħjar fil-pajjiż ospitanti tagħhom u
ssaħħaħ iċ-ċittadinanza tal-UE. Kif imħabbar fir-Rapport tal-2013 dwar
iċ-Ċittadinanza tal-UE, huwa xieraq li tiġi eżaminata din
il-kwistjoni fil-kuntest tar-riflessjonijiet usa’ li jmiss dwar il-futur
tal-UE. 6. Konklużjoni Meta wieħed iqis id-djalogu politiku dwar
it-tneħħija tad-drittijiet għall-vot mal-partijiet interessati
rilevanti kollha, l-atturi istituzzjonali u s-soċjetà ċivili u
b’reazzjoni għall-aspettattivi taċ-ċittadini tal-UE infushom,
kif intqal fil-konsultazzjonijiet pubbliċi u d-Djalogi
maċ-ċittadini dwar il-futur tal-UE, il-Kummissjoni qed
tissuġġerixxi soluzzjonijiet xierqa. Ir-raġunament tal-politiki
kurrenti tat-tneħħija tad-drittijiet għall-vot għandu
jiġi vvalutat mill-ġdid fid-dawl tar-realtajiet
soċjoekonomiċi u teknoloġiċi, l-istat preżenti ta’
integrazzjoni Ewropea u x-xejriet kurrenti lejn parteċipazzjoni politika
inklużiva. Ir-rwol fundamentali taċ-ċittadinanza tal-UE huwa ta’
rilevanza f’dan ir-rigward biex jippermetti li ċ-ċittadini jiġu
trattati bħala membri ugwali u vvalutati tal-komunità, kemm
fil-pajjiż ta' oriġini tagħhom kif ukoll fil-pajjiż ta’
residenza tagħhom. Din il-Komunikazzjoni tidentifika
soluzzjonijiet kostruttivi possibbli li hija tissuġġerixxi
lill-Istati Membri kkonċernati biex jesplorawhom. Fir-Rakkomandazzjoni li
takkumpanjaha, il-Kummissjoni tipproponi approċċi inklużivi u
proporzjonati lejn id-drittijiet politiċi taċ-ċittadini li
jeżerċitaw id-drittijiet ta’ moviment liberu tagħhom, fuq
il-bażi tal-premessa li dawn iċ-ċittadini għandu jkollhom
is-setgħa li jiddeterminaw huma stess jekk iżommux interess qawwi
fil-ħajja politika tal-pajjiż ta' oriġini tagħhom. Il-Kummissjoni se tivvaluta l-iżviluppi
lejn l-indirizzar tal-konsegwenzi tat-tneħħija tad-drittijiet
għall-vot taċ-ċittadini tal-UE li jeżerċitaw id-dritt
tagħhom għal moviment liberu meta jirrappurtaw dwar il-progress lejn
iċ-ċittadinanza effettiva tal-UE. [1] L-Artikolu 2
tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea (TUE). [2] L-Artikolu 10(3)
tat-TUE. [3] Komunikazzjoni tal-Kummissjoni "Tħejjija
għall-Elezzjonijiet Ewropej tal-2014: aktar titjib fit-twettiq demokratiku
u effiċjenti tagħhom" tat-12 ta' Marzu 2013
(COM(2013) 126) u Rakkomandazzjoni dwar "It-tisħiħ
tal-kondotta demokratika u effiċjenti tal-elezzjonijiet tal-Parlament
Ewropew" tat-12 ta' Marzu 2013 (C(2013) 1303). [4] COM(2010)603. [5] Is-Sentenza tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem
tas-7 ta' Mejju 2013 fil-kawża Shindler v. ir-Renju
Unit, il-paragrafi 110 u 115. [6] Iffaċilitata bid-Direttiva 2010/13/UE
tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-10 ta’ Marzu 2010 dwar
il-koordinazzjoni ta’ ċerti dispożizzjonijiet stabbiliti
bil-liġi, b’regolament jew b’azzjoni amministrattiva fi Stati Membri dwar
il-forniment ta’ servizzi tal-midja awdjoviżiva (Direttiva dwar
is-Servizzi tal-Midja awdjoviżiva), [7] Kważi żewġ terzi (65 %) tal-Ewropej
iqisu mhux ġustifikat li ċ-ċittadini tal-UE residenti
f’pajjiż tal-UE li mhux il-pajjiż ta' oriġini tagħhom
jitilfu d-drittijiet għall-vot fl-elezzjonijiet nazzjonali:
L-istħarriġ tal-Ewrobarometru 2012 nru 364 dwar
"Id-drittijiet elettorali", http://ec.europa.eu/public_opinion/flash/fl_364_en.pdf. Din kienet il-fehma ta' proporzjon similment għoli ta’ dawk li
wieġbu (62 %) għal konsultazzjoni pubblika onlajn dwar
iċ-ċittadinanza tal-UE: Konsultazzjoni Pubblika tal-2012
"Ċittadini tal-UE — id-drittijiet tagħkom, il-futur
tagħkom", http://ec.europa.eu/justice/citizen/files/report_eucitizenship_consultation_en.pdf. [8] COM(2013) 269. [9] Ċipru, id-Danimarka, l-Irlanda, Malta u r-Renju
Unit. [10] L-Artikolu 2(3) tal-Kapitolu I, il-Parti I,
tal-Att dwar l-Elezzjonijiet Parlamentari Nru 271
tat-13 ta’ Mejju 1987, kif emendat l-aħħar fl-2009. [11] Il-paragrafu 29 tal-Parti IV tal-Att
Kostituzzjonali tal-5 ta’ Ġunju 1953. [12] Prinċipalment diplomatiċi, impjegati ta’
aġenziji pubbliċi jew kumpaniji privati, jew organizzazzjonijiet
internazzjonali jew organizzazzjonijiet Daniżi għall-għajnuna,
studenti li jistudjaw barra mill-pajjiż, jew persuni li jgħixu barra
mill-pajjiż għal raġunijiet ta’ saħħa. [13] L-Artikolu 11(3) lit a) tal-Parti II
tal-Att Elettorali Nru 23 tal-1992. [14] Il-Ħames Rapport sottomess lil Oireachtas huwa
disponibbli fuq https://www.constitution.ie/Default.aspx [15] L-Artikolu 5 tal-Att 72/1979 u
l-Artikolu 11 tal-Att 40/1980, kif emendat l-aħħar
bl-Att 4(i)/2003). [16] Il-paragrafu 57 tal-Kostituzzjoni, kif emendat
bl-Att LVIII.1974.23. [17] It-Taqsima 1(3) lit c) tal-Att dwar
ir-Rappreżentazzjoni tal-Poplu tal-1985, kif emendat mill-Att dwar
il-Partiti Politiċi u r-Referendum tal-2000. [18] Il-kawża Shindler, iċċitata hawn
fuq. [19] Din ir-regola ġiet ikkontestata
miċ-ċittadini quddiem il-qrati nazzjonali: dawn il-kontestazzjonijiet
kienu bla suċċess. Madankollu, s'issa, ma ġiet indirizzata
l-ebda mistoqsija preliminari lill-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea. [20] L-Artikolu 1, il-21 Att li jemenda l-Att dwar
l-Elezzjonijiet Federali tas-27 ta’ April 2013, il-Gazzetta
tal-Liġi Federali I p. 962. Din il-liġi ġiet adottata
wara sentenza tal-Qorti Kostituzzjonali Ġermaniża li, wara li
vvalutat il-liġi nazzjonali applikabbli qabel, kienet iddeċidiet li
l-uniku kriterju preċedenti ta’ soġġorn ta’ tliet xhur fi
kwalunkwe żmien fil-Ġermanja bħala kundizzjoni għal
ċittadini mhux residenti li jżommu d-dritt għall-vot ma kienx
xieraq, fih innifsu, biex juri li l-persuni kkonċernati huma familjari
mas-sitwazzjoni politika nazzjonali u affettwati minnha. Minflok, il-Qorti
kienet għamlet enfasi, b’mod partikulari, fuq jekk il-persuni kinux
familjari mas-sistema politika mhux biss permezz ta’ informazzjoni miksuba
permezz ta’ midja moderna iżda anke b'mod dirett, pereżempju permezz
ta' sħubija ma' assoċjazzjonijiet jew partiti, u fuq jekk l-Istat
setax jimponi dazji fuqhom; Is-Sentenza tal-4 ta’ Lulju 2012 (2
BvC 1/11 u 2 BvC 2/11, il-paragrafi 44, 45, 47, 50, 52, 56. [21] L-Artikoli 2(3) u 2a(1) tal-Att dwar ir-Reġistru
Elettorali 1973. [22] L-Artikolu 3 tal-Protokoll Nru 1 jagħti
d-dritt għal elezzjonijiet ħielsa billi jimponi fuq il-partijiet
kontraenti obbligu li “jżommu elezzjonijiet liberi f’intervalli xierqa
b’votazzjoni sigrieta, taħt kundizzjonijiet li jiżguraw l-espressjoni
libera tal-opinjoni tal-poplu fl-għażla tal-leġislatura". [23] L-aktar riċentement fil-Kawża Shindler,
iċċitata hawn fuq. [24] Ara b’mod partikulari s-sentenza
tas-7 ta’ Settembru 1999, Hilbe v Liechtenstein, u
l-Kawża Shindler, iċċitata hawn fuq, il-para. 105 [25] Il-kawża Shindler, iċċitata hawn
fuq, il-para. 103 [26] Ir-Rapport dwar il-Votazzjoni Barra mill-Pajjiż,
l-24 ta’ Ġunju 2011 (CDL-AD (2011) 022), il-paragrafi 72 u
76. [27] Il-kawża Shindler, iċċitata hawn
fuq, il-paragrafi 110, 115. [28] Il-Kawża C-403/03, Schempp, il-para. 19. [29] Il-Kawża C-300/04, Eman and Sevinger,
il-paragrafi 55 u 61. [30] L-uniċi eċċezzjonijiet huma l-possibbiltà
għaċ-ċittadini Irlandiżi u għaċ-ċittadini
ta’ Ċipru u ta' Malta (meqjsuin bħala "Ċittadini
kwalifikanti tal-Commonwealth”) li jivvutaw fl-elezzjonijiet parlamentari
nazzjonali fir-Renju Unit u l-possibbiltà għaċ-ċittadini
tar-Renju Unit li jivvutaw fl-elezzjonijiet parlamentari nazzjonali fl-Irlanda. [31] Skont l-Artikolu 25 (2) tat-TFUE, il-Kunsill, li
jaġixxi b'mod unanimu skont proċedura leġiżlattiva
speċjali u wara li jikseb il-kunsens tal-Parlament Ewropew, jista' jadotta
dispożizzjonijiet biex isaħħaħ jew biex iżid
id-drittijiet li jgawdu minnhom iċ-ċittadini tal-Unjoni skont
l-Artikolu 20 (2) tat-TFUE. Dawn id-dispożizzjonijiet
jidħlu fis-seħħ wara l-approvazzjoni tagħhom mill-Istati
Membri skont ir-rekwiżiti kostituzzjonali rispettivi tagħhom. [32] J. Shaw, E.U. citizenship and
political rights in an evolving European Union, Fordham L. Rev., Vol.
75 2549, 2567 (2007). [33] Iċ-ċittadini ta’ Stati Membri li
jneħħu d-drittijiet għall-vot jistgħu jakkwistaw id-dritt
għall-vot f’xi Stati Membri oħrajn jew kollha kemm huma, imma ma jkun
hemm l-ebda garanzija ta’ tali dritt għaċ-ċittadini
tat-23 Stat Membru li ma jneħħux id-drittijiet għall-vot. [34] Din hija s-sistema fl-Awstrija, fejn tali applikazzjoni
mill-ġdid hija meħtieġa kull għaxar snin.