(1)

L-aċċess għall-materja prima huwa essenzjali għall-ekonomija tal-Unjoni u għall-funzjonament tas-suq intern. Hemm sett ta’ materja prima mhux tal-enerġija u mhux agrikola li jitqiesu bħala kritiċi minħabba l-importanza ekonomika kbira tagħha u l-esponiment tagħha għal riskju tal-provvista kbir, spiss ikkawżat minn konċentrazzjoni qawwija ta’ provvista minn ftit pajjiżi terzi. Minħabba r-rwol ewlieni ta’ ħafna mill-materja prima kritika ta’ dan it-tip fit-twettiq tat-tranżizzjoni ekoloġika u dik diġitali u fid-dawl tal-użu tagħha għall-applikazzjonijiet tad-difiża u tal-ajruspazju d-domanda x’aktarx se tiżdied b’mod esponenzjali fid-deċennji li ġejjin. Fl-istess ħin, ir-riskju ta’ tfixkil fil-provvista qed jiżdied fil-kuntest ta’ żieda fit-tensjonijiet ġeopolitiċi u fil-kompetizzjoni għar-riżorsi. Barra minn hekk, jekk ma tiġix immaniġġjata kif xieraq, iż-żieda fid-domanda għall-materja prima kritika tista’ tikkawża impatti fuq l-ambjent u impatti soċjali negattivi.

(2)

Minħabba l-kumplessità u l-karattru tranżnazzjonali tal-ktajjen tal-valur tal-materja prima kritika, jekk il-miżuri nazzjonali maħsuba biex jiżguraw provvista sigura u sostenibbli ta’ materja prima kritika ma jkunux ikkoordinati, hemm ir-riskju li dawn jikkompromettu l-funzjonament tas-suq intern. Il-materja prima kritika spiss tiġi estratta f’pajjiżi jew f’reġjuni speċifiċi, skont id-distribuzzjoni ġeografika tar-riżervi rilevanti, tiġi ttrasportata għal ipproċessar ulterjuri xi mkien ieħor u mbagħad tinbiegħ fis-suq intern biex tintuża fi prodotti rilevanti. Fl-istadju tal-ipproċessar, il-materja prima kritika spiss tiġi importata u esportata diversi drabi fis-suq intern qabel ma tintuża f’applikazzjoni finali. B’mod simili, ir-riċiklaġġ ta’ tmiem il-ħajja ta’ prodotti rilevanti bil-ħsieb li tiġi rkuprata l-materja prima kritika jista’ jseħħ f’pajjiż jew reġjun differenti minn dak fejn jinġabar l-iskart, u l-materja prima sekondarja li tirriżulta x’aktarx li tiġi esportata mill-ġdid għall-ipproċessar u użu ulterjuri. Barra minn hekk, il-materja prima kritika tkun meħtieġa fil-bidu ta’ bosta ktajjen tal-valur industrijali u spiss tkun input indispensabbli għal sett wiesa’ ta’ setturi strateġiċi, fosthom l-enerġija rinnovabbli, l-industrija diġitali, u s-setturi ajruspazjali u tad-difiża. Għalhekk, din taqdi rwol essenzjali bħala bażi tal-attivitajiet ekonomiċi fis-suq intern, u tfixkil fil-provvista jista’ jkollu impatt transfruntier sinifikanti bejn l-Istati Membri.

(3)

F’dan l-isfond, hemm ir-riskju li azzjonijiet mill-Istati Membri li ma jkunux ikkoordinati jfixklu l-kompetizzjoni u jifframmentaw is-suq intern, pereżempju billi jimponu regolamentazzjoni diverġenti fuq operaturi tas-suq, jipprovdu livelli differenti ta’ aċċess għall-monitoraġġ tar-riskju tal-provvista, jipprovdu livelli differenti ta’ appoġġ għall-proġetti nazzjonali, jew joħolqu ostakli għall-kummerċ transfruntier bejn l-Istati Membri ta’ materja prima kritika jew oġġetti relatati u b’hekk joħolqu ostakli għall-funzjonament tajjeb tas-suq intern. Barra minn hekk, l-azzjonijiet individwali tal-Istati Membri jistgħu ma jkunux biżżejjed biex jipprevjenu b’mod effettiv li jseħħ tfixkil fil-provvista tal-materja prima kritika jew jistgħu jkunu inqas effiċjenti biex jinkiseb dak l-għan.

(4)

Biex jiġi ssalvagwardjat il-funzjonament tas-suq intern, għalhekk jenħtieġ li jinħoloq qafas komuni tal-Unjoni biex jiġi żgurat aċċess għal provvista sigura u sostenibbli tal-materja prima kritika u biex jiġu ssalvagwardjati r-reżiljenza ekonomika u l-awtonomija strateġika miftuħa tal-Unjoni.

(5)

L-ewwel, dak il-qafas jenħtieġ li jiddefinixxi l-materja prima kritika li titqies strateġika u kritika u jsaħħaħ ir-reżiljenza tal-ktajjen tal-provvista għal dik il-materja prima fl-Unjoni, inkluż billi jidentifika u jappoġġa ċerti proġetti ta’ materja prima u jirrikonoxxihom bħala proġetti strateġiċi (Proġetti Strateġiċi) u billi jitwettqu sforzi biex jiġu inċentivati l-progress teknoloġiku u l-effiċjenza fl-użu tar-riżorsi sabiex tiġi mmoderata ż-żieda mistennija fil-konsum tal-Unjoni tal-materja prima kritika. It-tieni, jeħtieġ li jiġu pprovduti għal miżuri li jirrinforzaw il-kapaċità tal-Unjoni li timmonitorja u timmitiga r-riskji tal-provvista eżistenti u futuri. It-tielet, jenħtieġ li l-qafas ikun fih miżuri li jżidu ċ-ċirkolarità u s-sostenibbiltà tal-materja prima kritika kkonsmata fl-Unjoni.

(6)

Sabiex ikun żgurat li l-miżuri stabbiliti f’dan ir-Regolament jiffukaw fuq l-aktar materja prima rilevanti, jenħtieġ li jiġu stabbiliti lista tal-materja prima strateġika u lista tal-materja prima kritika. Dawk il-listi jenħtieġ li jkunu bbażati fuq metodoloġiji ċari, l-applikazzjoni li dwarha l-Kummissjoni jenħtieġ li tikkomunika b’mod miftuħ u trasparenti. Dawk il-listi jenħtieġ li jservu wkoll biex jiggwidaw u jikkoordinaw l-isforzi tal-Istati Membri favur it-twettiq tal-għanijiet ta’ dan ir-Regolament. Jenħtieġ li l-lista tal-materja prima strateġika jkun fiha materja prima li tkun ta’ importanza strateġika kbira għall-funzjonament tas-suq intern, filwaqt li jitqies l-użu tagħha fit-teknoloġiji strateġiċi li fuqhom huma bbażati t-tranżizzjoni ekoloġika u dik diġitali jew għall-applikazzjonijiet tad-difiża jew ajruspazjali, li huma kkaratterizzati minn diskrepanza potenzjalment sinifikanti bejn il-provvista globali u d-domanda projettata, u li għalihom żieda fil-produzzjoni hija relattivament diffiċli, pereżempju minħabba ż-żminijiet twal meħtieġa għal proġetti ġodda li jżidu l-kapaċità tal-provvista. Biex jitqiesu l-bidliet teknoloġiċi u ekonomiċi possibbli, jenħtieġ li l-lista tal-materja prima strateġika tiġi rieżaminata b’mod perjodiku u, jekk ikun meħtieġ, tiġi aġġornata. Biex jiġi żgurat li l-isforzi biex jiżdiedu l-kapaċitajiet tal-Unjoni tul il-katina tal-valur, jirrinforzaw il-kapaċità tal-Unjoni li timmonitorja u timmitiga r-riskji tal-provvista u żżid id-diversifikazzjoni tal-provvista jkunu ffukati fuq il-materja prima li jeħtiġuhom l-aktar, jenħtieġ li ċerti miżuri rilevanti japplikaw biss għal-lista tal-materja prima strateġika. L-Istati Membri jenħtieġ li ma jiġux imwaqqfa milli joħolqu listi addizzjonali abbażi tal-ħtiġijiet nazzjonali speċifiċi tagħhom jew milli jieħdu miżuri xierqa fuq livell nazzjonali.

(7)

Jenħtieġ li l-lista tal-materja prima kritika tinkludi l-materja prima strateġika kollha kif ukoll kwalunkwe materja prima oħra ta’ importanza kbira għall-ekonomija ġenerali tal-Unjoni u li għaliha hemm riskju kbir ta’ tfixkil fil-provvista li x’aktarx ifixkel il-kompetizzjoni u jifframmenta s-suq intern. Minbarra t-teknoloġiji strateġiċi, setturi oħra jistgħu jiġu esposti wkoll għal riskji tal-provvista kbar fil-futur. Biex jitqiesu l-bidliet teknoloġiċi u ekonomiċi possibbli, jenħtieġ li l-Kummissjoni, fil-kontinwazzjoni tal-prattika attwali, minn żmien għal żmien twettaq valutazzjoni abbażi ta’ data għall-produzzjoni, il-kummerċ, l-applikazzjonijiet, ir-riċiklaġġ, u s-sostituzzjoni għal firxa wiesgħa ta’ materja prima biex taġġorna l-listi tal-materja prima strateġika u kritika biex jiġu riflessi l-evoluzzjoni fl-importanza ekonomika u r-riskju tal-provvista assoċjati ma’ dik il-materja prima fis-suq intern. Jenħtieġ li l-lista tal-materja prima kritika tinkludi dik il-materja prima li tilħaq jew taqbeż il-limiti kemm għall-importanza ekonomika kif ukoll għar-riskju tal-provvista, mingħajr ma tikklassifika l-materja prima rilevanti f’termini ta’ kritikalità. Jenħtieġ li dik il-valutazzjoni tkun ibbażata fuq medja tal-aħħar data disponibbli fuq perjodu ta’ ħames snin. Jenħtieġ li l-miżuri relatati mal-punt ta’ kuntatt uniku, l-ippjanar, l-esplorazzjoni, il-monitoraġġ, iċ-ċirkolarità, u s-sostenibbiltà li huma previsti f’dan ir-Regolament japplikaw għall-materja prima kritika kollha.

(8)

Il-listi tal-materja prima kritika u tal-materja prima strateġika jenħtieġ li jużaw deżinjazzjonijiet stabbiliti għall-materja prima elenkata. Għal-lista tal-materja prima strateġika, jenħtieġ li d-deżinjazzjonijiet jirreferu, meta xieraq, għall-grad li għalih trid tiġi rfinata materja prima sabiex tintuża għall-manifattura ta’ teknoloġiji strateġiċi. Ir-referenzi għall-materja prima strateġika u kritika jenħtieġ li jinftiehmu li jirreferu għall-katina tal-valur kollha ta’ dik il-materja prima, inkluż fil-forma mhux ipproċessata tagħha u fl-istadji kollha tal-ipproċessar li jwasslu, fejn applikabbli, għall-grad speċifikat. Jenħtieġ li ssir kjarifika eċċezzjonali għall-katina tal-valur tal-aluminju, li ssemmi l-bauxite, l-aktar mineral importanti tiegħu, u l-alumina, il-forma intermedja tiegħu fl-ipproċessar, flimkien mal-aluminju. Il-materja prima strateġika u kritika huma, f’ħafna każijiet, estratti, ipproċessati jew irriċiklati bħala prodotti sekondarji ta’ proċessi ewlenin oħra ta’ estrazzjoni, ipproċessar u riċiklaġġ. Għalhekk, in-natura ta’ prodott sekondarju tal-materja prima jenħtieġ li ma taffettwax l-inklużjoni tagħha fil-lista jew il-kopertura tagħha mid-dispożizzjonijiet rilevanti ta’ dan ir-Regolament.

(9)

Biex tiġi appoġġata l-implimentazzjoni ta’ kompiti relatati mal-iżvilupp ta’ Proġetti Strateġiċi u l-finanzjament, il-programmi tal-esplorazzjoni, il-kapaċitajiet ta’ monitoraġġ jew l-istokkijiet strateġiċi tagħhom u biex il-Kummissjoni tingħata pariri xierqa, jenħtieġ li jiġi stabbilit Bord Ewropew għall-Materja Prima Kritika (il-“Bord”). Jenħtieġ li l-Bord ikun magħmul minn rappreżentanti tal-Istati Membri u mill-Kummissjoni, filwaqt li jkun jista’ jiżgura l-parteċipazzjoni ta’ partijiet oħra bħala osservaturi, b’mod partikolari l-Parlament Ewropew. Biex jiġi żviluppat l-għarfien espert meħtieġ għall-implimentazzjoni ta’ ċerti kompiti, il-Bord jenħtieġ li jistabbilixxi sottogruppi permanenti dwar il-finanzjament, l-aċċettazzjoni pubblika, l-esplorazzjoni, il-monitoraġġ u l-istokkijiet strateġiċi kif ukoll wieħed dwar iċ-ċirkolarità, l-effiċjenza fl-użu tar-riżorsi u s-sostituzzjoni, li jenħtieġ li jaġixxu bħala network billi jiġbru flimkien lill-awtoritajiet nazzjonali rilevanti u, fejn meħtieġ, jikkonsultaw lill-industrija, lill-akkademja, lis-soċjetà ċivili u lil partijiet ikkonċernati rilevanti oħra. Jenħtieġ li l-pariri u l-opinjonijiet tal-Bord ma jkunux vinkolanti u n-nuqqas ta’ tali parir jew opinjoni jenħtieġ li ma jipprevjenix lill-Kummissjoni milli twettaq il-kompiti tagħha skont dan ir-Regolament.

(10)

Jeħtieġ li jiġu stabbiliti miżuri xierqa biex jiġi stabbilit approċċ komuni għall-Proġetti Strateġiċi fl-Unjoni attivi fl-estrazzjoni, l-ipproċessar jew ir-riċiklaġġ ta’ materja prima strateġika jew li jikkontribwixxu għall-produzzjoni ta’ materjali sostituti rilevanti. Dawk il-Proġetti Strateġiċi, flimkien mal-isforzi tal-Istati Membri, jenħtieġ li jikkontribwixxu għal żieda fil-kapaċitajiet biex tiġi żgurata provvista sigura ta’ materja prima strateġika. Miżuri oħra, b’mod partikolari dwar l-esplorazzjoni jew iċ-ċirkolarità, huma maħsuba biex jikkontribwixxu wkoll biex jirrinforzaw l-istadji differenti tal-katina tal-valur.

(11)

Biex jitnaqqas ir-riskju dejjem jikber fl-Unjoni ta’ interruzzjonijiet fil-provvista li x’aktarx ifixklu l-kompetizzjoni u jifframmentaw is-suq intern, jenħtieġ li l-Kummissjoni u l-Istati Membri jsaħħu l-kapaċità fl-istadji differenti tal-katina tal-valur tal-materja prima strateġika, sabiex jikkontribwixxu għall-kisba tal-parametri referenzjarji relatati mal-kapaċitajiet tal-Unjoni u d-diversifikazzjoni tal-provvista. Tali parametri referenzjarji jenħtieġ li jgħinu biex jiggwidaw sforzi biex jissaħħu l-kapaċitajiet tal-Unjoni tul l-istadji kollha tal-katina tal-valur tal-materja prima strateġika, fosthom l-estrazzjoni, l-ipproċessar u r-riċiklaġġ, u biex tiżdied id-diversifikazzjoni ta’ provvisti esterni ta’ materja prima strateġika. Jenħtieġ li l-għan ikun li jiżdiedu l-kapaċitajiet għal kull materja prima strateġika f’kull stadju tal-katina tal-valur, filwaqt li jitfittex li jinkisbu parametri referenzjarji tal-kapaċità ġenerali fil-livell tal-Unjoni għall-estrazzjoni, l-ipproċessar u r-riċiklaġġ tal-materja prima strateġika. L-ewwel, jenħtieġ li l-Unjoni żżid l-użu tar-riżorsi ġeoloġiċi tagħha stess ta’ materja prima strateġika u ssaħħaħ il-kapaċità biex tkun tista’ twettaq l-estrazzjoni tal-materja prima meħtieġa għall-produzzjoni ta’ mill-inqas 10 % tal-konsum tal-materja prima strateġika tal-Unjoni. B’kont meħud tal-fatt li l-kapaċità tal-estrazzjoni tiddependi ħafna fuq id-disponibbiltà tar-riżorsi ġeoloġiċi tal-Unjoni, il-kisba ta’ dak il-parametru referenzjarju tiddependi fuq tali disponibbiltà. It-tieni, biex tinbena katina tal-valur sħiħa u tiġi evitata kwalunkwe restrizzjoni fl-istadji intermedji, jenħtieġ li l-kapaċità tal-ipproċessar tal-Unjoni tiżdied ukoll u jenħtieġ li l-Unjoni tkun tista’ tipproduċi mill-inqas 40 % tal-konsum annwali tagħha tal-materja prima strateġika. It-tielet, fid-deċennji li ġejjin, hu mistenni li sehem dejjem akbar mill-konsum tal-Unjoni tal-materja prima strateġika jkun jista’ jiġi kopert minn materja prima sekondarja, u dan itejjeb kemm is-sigurtà kif ukoll is-sostenibbiltà tal-provvista tal-materja prima tal-Unjoni. Għalhekk, jenħtieġ li l-kapaċità tar-riċiklaġġ tal-Unjoni tkun tista’ tipproduċi mill-inqas 25 % tal-konsum annwali tal-Unjoni ta’ materja prima strateġika u jenħtieġ li l-Unjoni tkun kapaċi tirriċikla żieda sinifikanti fl-ammonti ta’ kull materja prima strateġika mill-iskart.Għall-flussi tal-iskart u għall-materja prima strateġika li għalihom hemm biżżejjed informazzjoni disponibbli biex tiġi stmata l-kapaċità tar-riċiklaġġ tal-Unjoni bħala sehem tal-materja prima strateġika li tkun tinsab f’dawk il-flussi tal-iskart, jenħtieġ li jiġi stabbilit parametru referenzjarju addizzjonali bbażat fuq l-iskart. L-isforzi ta’ akkumpanjament biex tittejjeb l-effiċjenza fl-użu tar-riżorsi permezz tar-riċerka u l-innovazzjoni, is-sostituzzjoni, is-sensibilizzazzjoni u miżuri rilevanti oħra se jiffaċilitaw ukoll il-kisba ta’ dawk il-parametri referenzjarji. Dawk il-parametri referenzjarji jirreferu għall-perjodu taż-żmien sal-2030, f’konformità mal-miri tal-Unjoni dwar il-klima u l-enerġija stabbiliti skont ir-Regolament (UE) 2021/1119 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (3) u l-miri diġitali skont id-Deċiżjoni (UE) 2022/2481 tal-Parlament Ewropea u tal-Kunsill (4), li jiffurmaw il-bażi tagħhom. Barra minn hekk, l-impjiegi ta’ kwalità, inkluż l-iżvilupp tal-ħiliet u t-tranżizzjonijiet minn impjieg għall-ieħor, se jindirizzaw ir-riskji fis-suq tax-xogħol settorjali u jgħinu biex tiġi żgurata l-kompetittività tal-Unjoni. Il-Kummissjoni u l-Istati Membri jenħtieġ li jinċentivaw ukoll il-progress teknoloġiku u l-effiċjenza fl-użu tar-riżorsi sabiex jimmoderaw iż-żieda mistennija fil-konsum tal-Unjoni tal-materja prima kritika għal livell taħt projezzjonijiet ta’ referenza xierqa. Fil-kuntest tat-tħejjija tal-miżuri ta’ implimentazzjoni skont id-Direttiva 2009/125/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (5), jenħtieġ li l-Kummissjoni tqis il-kontribut possibbli tar-rekwiżiti tal-ekodisinn għall-kisba tal-prijoritajiet tal-Unjoni stabbiliti f’dan ir-Regolament.

(12)

Għal xi materja prima, l-Unjoni tiddependi kważi għalkollox fuq pajjiż wieħed għall-provvista tagħha. Tali dipendenzi joħolqu riskju kbir ta’ tfixkil fil-provvista li x’aktarx ser ifixkel il-kompetizzjoni u jifframmenta s-suq intern. Biex jiġi limitat dan ir-riskju potenzjali u tiżdied ir-reżiljenza ekonomika tal-Unjoni, jenħtieġ li jitwettqu sforzi biex ikun żgurat li, sal-2030, l-Unjoni ma tkunx dipendenti fuq pajjiż terz wieħed għal aktar minn 65 % tal-provvista tagħha ta’ kwalunkwe materja prima strateġika, mhux ipproċessata u fi kwalunkwe stadju tal-ipproċessar, filwaqt li madankollu tingħata kunsiderazzjoni speċjali lill-pajjiżi li magħhom l-Unjoni stabbiliet sħubija strateġika (Sħubija Strateġika), ftehim ta’ kummerċ ħieles jew forom oħra ta’ kooperazzjoni li jkopru l-materja prima, peress li jipprovdu aktar assigurazzjonijiet fir-rigward tar-riskji tal-provvista.

(13)

Biex ikun żgurat li l-parametri referenzjarji jintlaħqu fil-ħin, jenħtieġ li l-Kummissjoni, bl-għajnuna tal-Bord, issegwi u tirrapporta l-progress lejn l-ilħiq tal-parametri referenzjarji u lejn l-ilħiq tal-moderazzjoni tad-domanda. Fejn il-progress irrapportat lejn l-ilħiq tal-parametri referenzjarji u lejn l-ilħiq tal-moderazzjoni tad-domanda jkun ġeneralment insuffiċjenti, jenħtieġ li l-Kummissjoni tivvaluta l-fattibbiltà u l-proporzjonalità ta’ miżuri addizzjonali. Nuqqas ta’ progress fuq sett uniku biss jew fuq sett żgħir biss ta’ materja prima strateġika, fil-prinċipju jenħtieġ li ma jagħtix lok għall-ħtieġa ta’ sforzi addizzjonali mill-Unjoni.

(14)

Jenħtieġ li l-Kummissjoni, bl-appoġġ tal-Bord, tidentifika proġetti fl-Unjoni li huma maħsuba biex jibdew jew jespandu l-estrazzjoni, l-ipproċessar jew ir-riċiklaġġ tal-materja prima strateġika, jew il-produzzjoni u ż-żieda ta’ materjali li jistgħu jissostitwixxu materja prima strateġika f’teknoloġiji strateġiċi, bl-għan li tirrikonoxxi tali proġetti bħala Proġetti Strateġiċi. L-appoġġ effettiv għall-Proġetti Strateġiċi għandu l-potenzjal li jtejjeb l-aċċess għall-materja prima strateġika għas-setturi downstream li joħloq opportunitajiet ekonomiċi tul il-katina tal-valur, inkluż għall-intrapriżi żgħar u ta’ daqs medju (SMEs), u li jikkontribwixxi għall-ħolqien tal-impjiegi. Għalhekk, biex jiġi żgurat l-iżvilupp ta’ Proġetti Strateġiċi fl-Unjoni kollha, jenħtieġ li tali proġetti jibbenefikaw minn proċeduri għall-għoti tal-permessi simplifikati u prevedibbli u appoġġ biex jiksbu aċċess għall-finanzjament. Tali miżuri jistgħu wkoll jispiraw titjib fi proċeduri oħra għall-għoti tal-permessi u fl-aċċess għal finanzjament għal proġetti relatati ma’ materja kritika jew materja prima oħra. Biex l-appoġġ ikun iffukat u jiġi żgurat il-valur miżjud tagħhom, jenħtieġ li l-proġetti, qabel ma jirċievu tali appoġġ, jiġu vvalutati skont sett ta’ kriterji. Il-proġetti tal-materja prima fejn il-materja prima strateġika tkun prodott sekondarju, inkluż mir-ruttam ferruż, jenħtieġ li jkunu eliġibbli wkoll għal tali appoġġ, jekk jissodisfaw il-kriterji rilevanti kollha. Sabiex jiġu rikonoxxuti bħala Proġetti Strateġiċi, il-proġetti jenħtieġ li jsaħħu s-sigurtà tal-provvista tal-Unjoni għall-materja prima strateġika. Jenħtieġ ukoll li l-proġetti juru biżżejjed fattibbiltà teknika, inkluż il-volum mistenni tal-materja prima strateġika jew tal-materjali sostituti li bih iżidu l-kapaċità tal-Unjoni, bl-esklużjoni ta’ materjali prodotti għal finijiet ta’ riċerka; jiġu implimentati b’mod sostenibbli ambjentalment u soċjalment; u jipprovdu wkoll benefiċċji transfruntiera lil hinn mill-Istat Membru kkonċernat, inklużi effetti konsegwenzjali aktar ’l isfel fil-katina tal-valur. Meta l-Kummissjoni tivvaluta li dawk il-kriterji jkunu ġew issodisfati, jenħtieġ li tippubblika r-rikonoxximent bħala Proġett Strateġiku permezz ta’ deċiżjoni. Peress li huwa essenzjali li r-rikonoxximent isir malajr sabiex is-sigurtà tal-provvista tal-Unjoni tiġi appoġġata b’mod effettiv, jenħtieġ li l-proċess tal-valutazzjoni jibqa’ ħafif u ma jkunx peżanti żżejjed.

(15)

Meta jiġi vvalutat jekk proġett f’pajjiż terz jew f’pajjiż jew territorju ekstra-Ewropej (PTEE) jikkontribwixxi għas-sigurtà tal-provvista tal-Unjoni, l-istatus ta’ PTEEs skont il-liġi tal-Unjoni jenħtieġ li jitqies b’mod partikolari. Il-PTEEs jistgħu jikkontribwixxu għall-aċċess sikur tal-Unjoni għal provvista sostenibbli ta’ materja prima strateġika u kritika, b’mod partikolari fil-qafas ta’ sħubijiet strateġiċi.

(16)

Jenħtieġ li l-Kummissjoni, bl-appoġġ tal-Bord, tidentifika Proġetti Strateġiċi f’pajjiżi terzi jew f’PTEEs li huma maħsuba biex jibdew jew jespandu l-estrazzjoni, l-ipproċessar jew ir-riċiklaġġ ta’ materja prima strateġika, jew il-produzzjoni ta’ materjali li jistgħu jissostitwixxu materja prima strateġika fit-teknoloġiji strateġiċi. Biex ikun żgurat li tali Proġetti Strateġiċi jiġu implimentati b’mod effettiv, jenħtieġ li dawn jibbenifikaw minn aċċess aħjar għall-finanzjament, pereżempju permezz ta’ aċċess għall-mekkaniżmi tat-tneħħija tar-riskji għall-investiment. Biex ikun żgurat il-valur miżjud tagħhom, il-proġetti jenħtieġ li jiġu vvalutati skont sett ta’ kriterji. Bħall-Proġetti Strateġiċi fl-Unjoni, il-Proġetti Strateġiċi f’pajjiżi terzi jenħtieġ li jsaħħu s-sigurtà tal-provvista tal-Unjoni tal-materja prima strateġika, u jenħtieġ li juru biżżejjed fattibbiltà teknika. Iż-żewġ tipi ta’ Proġetti Strateġiċi fl-Unjoni u Proġetti Strateġiċi f’pajjiżi terzi jew f’PTEEs, jenħtieġ li jikkonformaw mal-istess livell ta’ sostenibbiltà soċjali u ambjentali. Biex isir Proġett Strateġiku f’suq emerġenti jew f’ekonomija li qed tiżviluppa, proġett jenħtieġ li jkollu benefiċċju reċiproku għall-Unjoni u għall-pajjiż terz involut u jżid il-valur f’dak il-pajjiż, filwaqt li titqies ukoll il-konsistenza tiegħu mal-politika kummerċjali komuni tal-Unjoni. Tali valur jista’ jiġi dderivat minn kontribut ta’ proġett għal aktar minn stadju wieħed tal-katina tal-valur kif ukoll bil-ħolqien ta’ benefiċċji ekonomiċi u soċjali usa’ permezz tal-proġett, inkluż il-ħolqien tal-impjiegi f’konformità mal-istandards internazzjonali. Meta l-Kummissjoni tivvaluta li dawk il-kriterji jkunu ġew issodisfati, jenħtieġ li tippubblika r-rikonoxximent bħala Proġett Strateġiku permezz ta’ deċiżjoni.

(17)

Sabiex tiġi żgurata s-sostenibbiltà taż-żieda fil-produzzjoni tal-materja prima kritika, il-proġetti ġodda tal-materja prima kritika jenħtieġ li jiġu ppjanati u implimentati b’mod sostenibbli filwaqt li jkopru l-aspetti kollha tas-sostenibbiltà enfasizzati fil-pubblikazzjoni tal-Kummissjoni tal-11 ta’ Settembru 2021, intitolata “Il-prinċipji tal-UE għall-materja prima sostenibbli”, inkluż li jiġi żgurat il-ħarsien ambjentali, il-prevenzjoni u l-minimizzazzjoni ta’ impatti negattivi mil-lat soċjali permezz tal-użu ta’ prattiki soċjalment sostenibbli, inkluż ir-rispett għad-drittijiet tal-bniedem bħad-drittijiet tan-nisa, u prattiki kummerċjali trasparenti. Il-proġetti jenħtieġ li jiżguraw ukoll impenn bona fide kif ukoll konsultazzjonijiet komprensivi u ekwitabbli tal-partijiet ikkonċernati rilevanti bħall-komunitajiet lokali u l-popli indiġeni. Jenħtieġ li r-rispett tad-drittijiet tal-bniedem jingħata attenzjoni speċjali meta proġett ikun jinvolvi risistemazzjoni potenzjali. Biex il-promoturi tal-proġetti jiġu pprovduti b’mod ċar u effiċjenti kif jikkonformaw ma’ dan il-kriterju, il-konformità mal-liġi rilevanti tal-Unjoni jew dik nazzjonali, mal-istandards, il-linji gwida u l-prinċipji internazzjonali, kif rilevanti, jew il-parteċipazzjoni fi skema ta’ ċertifikazzjoni rikonoxxuta skont dan ir-Regolament jenħtieġ li titqies li hija biżżejjed.

(18)

F’konformità mal-prinċipju ta’ prekawzjoni, jenħtieġ li l-Kummissjoni ma tirrikonoxxix proġetti għall-estrazzjoni minerarja minn fond il-baħar bħala Proġetti Strateġiċi qabel l-effetti tal-estrazzjoni minerarja minn fond il-baħar fuq l-ambjent tal-baħar, il-bijodiversità u l-attivitajiet tal-bniedem ma jkunu ġew rriċerkati biżżejjed, ir-riskji jkunu ġew mifhuma u t-teknoloġiji u l-prattiki operazzjonali jkunu kapaċi li juru li l-ambjent ma ssirlux ħsara serja.

(19)

Kwalunkwe promotur tal-proġett tal-materja prima strateġika jenħtieġ li jkun jista’ jitlob lill-Kummissjoni r-rikonoxximent tal-proġett tiegħu bħala Proġett Strateġiku. L-applikazzjoni jenħtieġ li tinkludi dokumenti u evidenza rilevanti relatati mal-kriterji. Biex jiġu vvalutati aħjar il-vijabbiltà soċjali, ambjentali u ekonomika, il-fattibbiltà tal-proġett kif ukoll il-livell ta’ fiduċja fl-estimi, il-promotur tal-proġett jenħtieġ li jipprovdi wkoll klassifikazzjoni tal-proġett skont il-Klassifikazzjoni Qafas tan-Nazzjonijiet Uniti għar-Riżorsi. Biex tkun tista’ ssir validazzjoni oġġettiva ta’ dik il-klassifikazzjoni, jenħtieġ li l-promotur tal-proġett jappoġġjaha b’evidenza rilevanti. Ma’ applikazzjoni, jenħtieġ li tinhemeż ukoll skeda taż-żmien għall-proġett, sabiex jiġi stmat meta l-proġett ikun jista’ jikkontribwixxi għall-parametri referenzjarji tal-kapaċità domestika jew għad-diversifikazzjoni. Billi l-aċċettazzjoni pubblika tal-proġetti tal-estrazzjoni minerarja hija kruċjali għall-implimentazzjoni effettiva tagħhom, jenħtieġ li l-promotur tal-proġett jipprovdi wkoll pjan li jkun fih miżuri li jiffaċilitaw l-aċċettazzjoni pubblika. Jenħtieġ li s-sħab soċjali, is-soċjetà ċivili u korpi oħra ta’ sorveljanza jingħataw attenzjoni speċjali. Il-promotur tal-proġett jenħtieġ li jipprovdi wkoll pjan kummerċjali li jipprovdi informazzjoni dwar il-vijabbiltà finanzjarja tal-proġett u li jagħti ħarsa ġenerali lejn il-finanzjament, l-istruttura tas-sjieda u l-ftehimiet off-take diġà ggarantiti kif ukoll estimi għall-ħolqien potenzjali ta’ impjiegi u għall-ħtiġijiet tal-proġett f’termini ta’ forza tax-xogħol bil-ħiliet meħtieġa, inkluż it-titjib tal-ħiliet u t-taħriġ mill-ġdid. Sabiex jiġi armonizzat il-proċess tal-applikazzjoni, jenħtieġ li l-Kummissjoni tipprovdi mudell uniku għall-applikazzjonijiet.

(20)

Jenħtieġ li applikazzjonijiet relatati ma proġetti bil-potenzjal li jaffettwaw lill-popli indiġeni jinkludu pjan li jkun fih miżuri ddedikati għal konsultazzjoni sinifikanti tal-popli indiġeni affettwati, il-prevenzjoni u l-minimizzazzjoni tal-impatti negattivi fuq dawk il-popli indiġeni, u, meta xieraq, kumpens ġust. Jekk dawk il-kunċetti jiġu indirizzati mil-liġi nazzjonali applikabbli għall-proġett, il-pjan jista’, minflok, jiddeskrivi dawk il-miżuri. Għal proġetti f’pajjiżi terzi li jinvolvu l-estrazzjoni li mhumiex koperti mid-Direttiva 2006/21/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (6), il-promotur tal-proġett jenħtieġ li jipprovdi wkoll pjan biex itejjeb l-istat ambjentali tas-siti affettwati wara tmiem l-estrazzjoni. Jekk il-proġett ikun jinsab f’żona protetta, il-promotur tal-proġett jenħtieġ li jivvaluta postijiet alternattivi teknikament xierqa u jiddeskrivihom fi pjan, fejn jinkludi għaliex ma jitqisux li huma xierqa bħala post għall-proġett.

(21)

Biex tistruttura l-proċess, jenħtieġ li l-Kummissjoni torganizza sejħa miftuħa b’dati limitu regolari, li jikkorrispondu għad-dati tal-laqgħat tal-Bord, għall-promoturi tal-proġetti biex japplikaw għar-rikonoxximent tal-proġetti tagħhom bħala Proġetti Strateġiċi. Sabiex tiġi pprovduta ċarezza għall-promoturi tal-proġetti fir-rigward tal-applikazzjonijiet tagħhom għall-Proġetti Strateġiċi, il-Kummissjoni jenħtieġ li tikkonforma mal-iskadenza meta tiddeċiedi tirrikonoxxix proġett bħala wieħed strateġiku. Sabiex takkomoda każijiet partikolarment kumplessi jew għadd għoli ta’ applikazzjonijiet f’data limitu waħda, il-Kummissjoni jenħtieġ li tkun tista’ testendi dik l-iskadenza darba. Jenħtieġ li tikkondividi l-valutazzjoni tagħha mal-Bord qabel il-laqgħa tiegħu u jenħtieġ li tqis l-opinjoni tal-Bord meta tiddeċiedi tirrikonoxxix Proġett Strateġiku.

(22)

Peress li hemm bżonn il-kooperazzjoni tal-Istat Membru li fit-territorju tiegħu jkun se jiġi implimentat Proġett Strateġiku sabiex tiġi żgurata l-implimentazzjoni effettiva tiegħu, dak l-Istat Membru jenħtieġ li jkollu d-dritt li joġġezzjona għalih u b’hekk jipprevjeni li proġett ikun rikonoxxut bħala Proġett Strateġiku kontra r-rieda ta’ dak l-Istat Membru. Jekk jagħmel hekk, l-Istat Membru rilevanti jenħtieġ li jipprovdi raġuni għar-rifjut tiegħ,u filwaqt li jirreferi għall-kriterji stabbiliti f’dan ir-Regolament. B’mod simili, jenħtieġ li l-Unjoni ma tirrikonoxxix proġett bħala Proġett Strateġiku meta se jiġi implimentat minn pajjiż terz kontra r-rieda tal-gvern tiegħu u għalhekk jenħtieġ li toqgħod lura milli tagħmel dan meta gvern ta’ pajjiż terz joġġezzjona.

(23)

Biex jiġi evitat l-użu ħażin tal-istatus tal-Proġett Strateġiku, jenħtieġ li l-Kummissjoni tkun intitolata li tirtira r-rikonoxximent tagħha ta’ Proġett Strateġiku billi tagħti raġunijiet għal dan wara li tikkonsulta l-Bord u l-promotur tal-proġett responsabbli jekk il-Proġett Strateġiku ma jibqax jissodisfa l-kundizzjonijiet jew jekk ir-rikonoxximent kien ibbażat fuq applikazzjoni li kien fiha informazzjoni żbaljata rilevanti għall-valutazzjoni tal-kriterji tal-għażla. Sabiex jiġu attirati investimenti fit-tul u tiġi żgurata l-prevedibbiltà legali, fil-każ ta’ aġġornamenti tal-lista tal-materja prima strateġika f’anness, Proġett Strateġiku jenħtieġ li jżomm l-istatus tiegħu għal perjodu raġonevoli wara l-irtirar.

(24)

Fid-dawl tal-importanza tagħhom biex jiżguraw is-sigurtà tal-provvista tal-materja prima u jissalvagwardjaw il-funzjonament tas-suq intern, il-Proġetti Strateġiċi jenħtieġ li jitqiesu li huma fl-interess pubbliku. L-iżgurar tas-sigurtà tal-provvista tal-materja prima strateġika huwa ta’ importanza kruċjali għas-suċċess tat-tranżizzjoni ekoloġika u dik diġitali, u għar-reżiljenza tas-setturi tad-difiża u ajruspazjali. Biex jikkontribwixxu għas-sigurtà tal-provvista tal-materja prima strateġika fl-Unjoni, jenħtieġ li l-Istati Membri jkunu jistgħu jipprevedu appoġġ fil-proċessi nazzjonali tal-għoti tal-permessi biex jitħaffef it-twettiq tal-Proġetti Strateġiċi f’konformità mal-liġi tal-Unjoni.

(25)

Il-proċess nazzjonali tal-għoti tal-permessi jiżgura li l-proġetti tal-materja prima kritika jkunu sikuri, siguri u konformi mar-rekwiżiti ambjentali, soċjali u tas-sikurezza. Il-liġi ambjentali tal-Unjoni tistabbilixxi kundizzjonijiet komuni għall-kontenut tal-proċess nazzjonali tal-għoti tal-permessi, u b’hekk tiżgura livell għoli ta’ ħarsien ambjentali u tippermetti l-isfruttament sostenibbli tal-potenzjal tal-Unjoni tul il-katina tal-valur tal-materja prima. Għalhekk, ir-rikonoxximent bħala Proġett Strateġiku, jenħtieġ li dan ikun mingħajr preġudizzju għal kwalunkwe kundizzjoni tal-għoti ta’ permessi applikabbli għall-proġetti rilevanti, inkluż dawk stabbiliti fid-Direttiva 2011/92/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (7), fid-Direttiva tal-Kunsill 92/43/KEE (8), fid-Direttiva 2000/60/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (9), fid-Direttiva 2010/75/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (10), fid-Direttiva 2004/35/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (11), fid-Direttiva 2009/147/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (12), u fid-Direttiva 2006/21/KE.

(26)

Fl-istess ħin, l-imprevedibbiltà, il-kumplessità u, xi drabi, it-tul eċċessiv tal-proċessi nazzjonali tal-għoti ta’ permessi jikkompromettu s-sigurtà tal-investiment meħtieġa għall-iżvilupp effettiv tal-proġetti tal-materja prima strateġika. L-istruttura u t-tul ta’ proċess tal-għoti ta’ permessi għall-proġetti rilevanti jistgħu jvarjaw ħafna wkoll bejn l-Istati Membri. Għalhekk, sabiex tkun żgurata u mħaffa l-implimentazzjoni effettiva tagħhom, l-Istati Membri jenħtieġ li japplikaw proċessi tal-għoti ta’ permessi simplifikati u prevedibbli għall-Proġetti Strateġiċi. Għal dak il-għan, il-Proġetti Strateġiċi jenħtieġ li, jingħataw status ta’ prijorità fil-livell nazzjonali biex ikun żgurat immaniġġjar amministrattiv rapidu u immaniġġjar urġenti fil-proċeduri ġudizzjarji u ta’ soluzzjoni ta’ tilwim kollha relatati magħhom. Dan ir-Regolament jenħtieġ li ma jipprevjenix lill-awtoritajiet kompetenti milli jissimplifikaw l-għoti ta’ permessi għal proġetti fuq il-katina tal-valur tal-materja prima kritika li ma jkunux Proġetti Strateġiċi.

(27)

Minħabba r-rwol tagħhom li jiżguraw is-sigurtà tal-provvista tal-Unjoni għall-materja prima strateġika, u l-kontribut tagħhom għall-awtonomija strateġika miftuħa tal-Unjoni u t-tranżizzjoni ekoloġika u dik diġitali, jenħtieġ li l-awtorità għall-għoti tal-permessi responsabbli tqis li l-Proġetti Strateġiċi huma fl-interess pubbliku. Jenħtieġ li jkun possibbli li jawtorizzaw il-Proġetti Strateġiċi li jkollhom impatt negattiv fuq l-ambjent, sa fejn dawn jaqgħu fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttivi 2000/60/KE, 92/43/KEE jew 2009/147/KE jew atti leġiżlattivi tal-Unjoni rigward ir-restawr ta’ ekosistemi terrestri, kostali u tal-ilma ħelu meta l-awtorità għall-għoti tal-permessi responsabbli tikkonkludi, abbażi tal-valutazzjoni każ b’każ tagħha, li l-interess pubbliku moqdi mill-proġett jisboq dawk l-impatti, dment li jiġu ssodisfati l-kundizzjonijiet rilevanti kollha stabbiliti f’dawk l-atti legali. Il-valutazzjoni każ b’każ jenħtieġ li tqis b’mod xieraq l-ispeċifiċità ġeoloġika tas-siti tal-estrazzjoni, li tillimita d-deċiżjonijiet dwar il-post minħabba n-nuqqas ta’ postijiet alternattivi għal tali siti.

(28)

Biex titnaqqas il-kumplessità u jiżdiedu l-effiċjenza u t-trasparenza fil-proċess tal-għoti ta’ permessi, il-promoturi ta’ proġetti li jkunu proġetti tal-materja prima kritika jenħtieġ li jkunu jistgħu jinteraġixxu ma’ punt ta’ kuntatt uniku, li jkun responsabbli għall-iffaċilitar u l-koordinazzjoni tal-proċess kollu tal-għoti ta’ permessi. Għal dak il-għan, jenħtieġ li l-Istati Membri jistabbilixxu jew jiddeżinjaw punt ta’ kuntatt wieħed jew aktar, filwaqt li jiżguraw li l-promoturi tal-proġetti jkollhom jinteraġixxu biss ma’ punt ta’ kuntatt uniku. Jenħtieġ li jkunu l-Istati Membri li jiddeċiedu jekk punt ta’ kuntatt uniku jkunx ukoll awtorità li tieħu deċiżjonijiet ta’ għoti ta’ permessi. Biex jiżguraw l-implimentazzjoni effettiva tar-responsabbiltajiet tagħhom, l-Istati Membri jenħtieġ li jipprovdu lill-punti ta’ kuntatt uniku tagħhom bil-persunal u bir-riżorsi suffiċjenti. Barra minn hekk, il-promotur ta’ proġett jenħtieġ li jkollu l-possibbiltà li jikkuntattja unità amministrattiva rilevanti fi ħdan il-punt ta’ kuntatt uniku, biex jiġi żgurat li jkollu kuntatt aċċessibbli.

(29)

Jenħtieġ li l-Istati Membri jkunu jistgħu, fid-dawl tal-organizzazzjoni interna tagħhom, jagħżlu jekk jistabbilux jew jiddeżinjawx il-punti ta’ kuntatt uniku tagħhom f’livell lokali, reġjonali jew nazzjonali, jew f’kwalunkwe livell amministrattiv rilevanti ieħor. Barra minn hekk, l-Istati Membri jenħtieġ li jkunu jistgħu, fil-livell amministrattiv li jkunu għażlu, li jistabbilixxu jew jiddeżinjaw punti ta’ kuntatt uniku differenti li jiffukaw biss fuq proġetti tal-materja prima kritika relatati ma’ stadju speċifiku tal-katina tal-valur, jiġifieri l-estrazzjoni, l-ipproċessar jew ir-riċiklaġġ. Fl-istess ħin, il-promoturi tal-proġetti jenħtieġ li jkunu jistgħu jidentifikaw faċilment il-punt ta’ kuntatt uniku li jkun responsabbli għall-proġett tagħhom. Għal dak il-għan, jenħtieġ li l-Istati Membri jiżguraw li, fiż-żona ġeografika li tikkorrispondi għal-livell amministrattiv li fih ikunu għażlu li jistabbilixxu jew jiddeżinjaw il-punt ta’ kuntatt uniku tagħhom, ma jkunx hemm aktar minn wieħed tali punt ta’ kuntatt uniku responsabbli għal kull stadju rilevanti tal-katina tal-valur. Peress li ħafna proġetti tal-materja prima kritika jkopru aktar minn stadju wieħed tal-katina tal-valur, jenħtieġ li l-Istati Membri, sabiex tiġi evitata l-konfużjoni, jiżguraw li jiġi ddeżinjat punt ta’ kuntatt uniku għal tali proġetti mingħajr dewmien.

(30)

Biex tiġi żgurata ċ-ċarezza dwar l-istatus tal-għoti tal-permessi tal-Proġetti Strateġiċi u tiġi limitata l-effettività ta’ litigazzjoni abbużiva potenzjali, filwaqt li ma jiġix kompromess rieżami ġudizzjarju effettiv, l-Istati Membri jenħtieġ li jiżguraw li kwalunkwe tilwima dwar il-proċess tal-għoti tal-permessi għall-Proġetti Strateġiċi tissolva mingħajr dewmien. Għal dak il-għan, l-Istati Membri jenħtieġ li jiżguraw li l-applikanti u l-promoturi tal-proġetti jkollhom aċċess għal proċeduri sempliċi tas-soluzzjoni ta’ tilwim u li l-Proġetti Strateġiċi huma soġġetti għall-immaniġġjar urġenti fil-proċeduri ġudizzjarji u tas-soluzzjoni ta’ tilwim kollha relatati mal-proġetti, meta l-liġi nazzjonali tkun tipprevedi tali proċeduri ta’ urġenza, u sal-limitu possibbli.

(31)

Sabiex iċ-ċittadini u n-negozji jkunu jistgħu jgawdu direttament l-benefiċċji tas-suq intern mingħajr ma jġarrbu piż amministrattiv addizzjonali bla bżonn, ir-Regolament (UE) 2018/1724 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (13), li stabbilixxa l-Gateway Diġitali Unika, jipprevedi regoli ġenerali għall-provvista online ta’ informazzjoni, ta’ proċeduri u ta’ servizzi tal-assistenza rilevanti għall-funzjonament tas-suq intern. Ir-rekwiżiti ta’ informazzjoni u l-proċeduri koperti minn dan ir-Regolament jenħtieġ li jikkonformaw mar-rekwiżiti tar-Regolament (UE) 2018/1724. B’mod partikolari, jenħtieġ li jiġi żgurat li l-promoturi tal-proġetti li jkunu Proġett Strateġiku jkunu jistgħu jaċċessaw u jlestu kwalunkwe proċedura relatata mal-proċess tal-għoti tal-permessi kompletament online, f’konformità mal-Artikolu 6(1) u l-Anness II tar-Regolament (UE) 2018/1724.

(32)

Biex il-promoturi tal-proġetti u investituri oħra jiġu pprovduti bis-sigurtà u ċ-ċarezza meħtieġa biex jiżdied l-iżvilupp ta’ Proġetti Strateġiċi, l-Istati Membri jenħtieġ li jiżguraw li l-proċess tal-għoti tal-permessi relatat ma’ tali proġetti ma jaqbiżx il-limiti taż-żmien stabbiliti minn qabel. Għall-Proġetti Strateġiċi li jinvolvu biss l-ipproċessar jew ir-riċiklaġġ, it-tul tal-proċess tal-għoti tal-permessi jenħtieġ li ma jaqbiżx 15-il xahar. Madankollu, għall-Proġetti Strateġiċi li jinvolvu l-estrazzjoni, it-tul tal-proċess tal-għoti tal-permessi, meta jitqiesu l-kumplessità u l-firxa tal-impatti potenzjali involuti, jenħtieġ li ma jaqbiżx 27 xahar. Madankollu, it-tħejjija tar-rapport ta’ valutazzjoni tal-impatt fuq l-ambjent skont id-Direttiva 2011/92/UE hija responsabbiltà tal-promotur tal-proġett u jenħtieġ li ma tkunx parti minn skedi taż-żmien li l-Istati Membri jkunu marbuta bihom. Għal dak il-għan, il-punt ta’ kuntatt uniku jenħtieġ li jinnotifika d-data sa meta l-promotur tal-proġett jenħtieġ li jissottometti r-rapport ta’ valutazzjoni tal-impatt fuq l-ambjent, u kwalunkwe perjodu bejn dik id-data notifikata u s-sottomissjoni proprja tar-rapport jenħtieġ li ma jingħaddx mal-iskeda taż-żmien. Jenħtieġ li japplika l-istess prinċipju meta, wara l-konsultazzjonijiet meħtieġa, il-punt ta’ kuntatt uniku jinnotifika lill-promotur tal-proġett dwar l-opportunità li jissottometti informazzjoni addizzjonali biex jitlesta r-rapport ta’ valutazzjoni tal-impatt fuq l-ambjent. Barra minn hekk, f’każijiet eċċezzjonali relatati man-natura, il-kumplessità, il-post jew id-daqs tal-proġett propost, jenħtieġ li l-Istati Membri jkunu jistgħu jestendu l-limiti taż-żmien. Tali każijiet eċċezzjonali jistgħu jinkludu ċirkostanzi mhux previsti li jagħtu lok għall-ħtieġa li jiżdiedu jew jitlestew valutazzjonijiet ambjentali relatati mal-proġett.

(33)

Jenħtieġ li l-Istati Membri jiżguraw li l-awtoritajiet responsabbli jkollhom riżorsi u persunal suffiċjenti biex jippermettu lil dawk l-awtoritajiet jiksbu b’mod effettiv il-limiti taż-żmien imposti fuqhom. Permezz tal-Istrument ta’ Appoġġ Tekniku, stabbilit fl-ambitu tar-Regolament (UE) 2021/240 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (14), jenħtieġ li l-Kummissjoni tappoġġa lill-Istati Membri, fuq talba tagħhom, fit-tfassil, fl-iżvilupp u fl-implimentazzjoni ta’ riformi, inkluż it-tisħiħ tal-kapaċità amministrattiva relatata mal-proċess tal-għoti ta’ permessi nazzjonali, bħall-punt ta’ kuntatt uniku.

(34)

Il-valutazzjonijiet u l-awtorizzazzjonijiet ambjentali meħtieġa skont il-liġi tal-Unjoni, inkluż b’rabta mal-ilma, il-ħamrija, il-ħabitats u l-għasafar, huma parti integrali mill-proċess tal-għoti tal-permessi għal proġett tal-materja prima u huma salvagwardja essenzjali biex jiġi żgurat li l-impatti negattivi fuq l-ambjent jiġu evitati jew minimizzati. Madankollu, sabiex ikun żgurat li l-proċess tal-għoti tal-permessi għall-Proġetti Strateġiċi jkun prevedibbli u f’waqtu, jenħtieġ li jitwettaq kwalunkwe potenzjal għas-simplifikazzjoni tal-valutazzjonijiet u tal-awtorizzazzjonijiet meħtieġa mingħajr ma jitbaxxa l-livell tal-ħarsien ambjentali jew il-kwalità tal-valutazzjonijiet. Għal dak il-għan, jenħtieġ li l-valutazzjonijiet meħtieġa jiġu raggruppati permezz ta’ proċedura konġunta jew koordinata biex tiġi evitata kwalunkwe duplikazzjoni bla bżonn. Barra minn hekk, jenħtieġ li l-promoturi tal-proġetti u l-awtoritajiet responsabbli jaqblu b’mod espliċitu dwar l-ambitu tal-valutazzjoni raggruppata qabel ma tiġi implimentata biex tiġi evitata l-ħtieġa għal azzjoni ta’ segwitu bla bżonn. Fl-aħħar nett, jenħtieġ li l-promoturi tal-proġetti jkunu jistgħu jinteraġixxu ma’ awtorità unika għall-finijiet ta’ dik il-proċedura konġunta jew ikkoordinata.

(35)

Il-kunflitti dwar l-użu tal-art jistgħu joħolqu ostakli għall-varar tal-proġetti tal-materja prima kritika. Pjanijiet imfassla tajjeb, inklużi pjanijiet ġeografiċi u t-tqassim f’żoni, li jqisu l-potenzjal għall-implimentazzjoni tal-proġetti tal-materja prima kritika u li jiġu vvalutati l-impatti potenzjali tagħhom fuq l-ambjent, għandhom il-potenzjal li jgħinu fil-bilanċ bejn il-beni pubbliċi u l-interessi pubbliċi, filwaqt li jnaqqsu r-riskju ta’ kunflitt u jaċċelleraw il-varar sostenibbli tal-proġetti tal-materja prima kritika fl-Unjoni. Għalhekk, meta jiżviluppaw il-pjanijiet rilevanti, l-awtoritajiet nazzjonali, reġjonali u lokali responsabbli jenħtieġ li jikkunsidraw li jinkludu dispożizzjonijiet għall-proġetti tal-materja prima kritika. Dan huwa mingħajr preġudizzju għar-rekwiżiti eżistenti għall-valutazzjoni tal-impatti potenzjali ta’ tali pjanijiet fuq l-ambjent u għall-kwalità meħtieġa ta’ tali valutazzjonijiet.

(36)

Fl-Unjoni, il-proġetti tal-materja prima kritika spiss jiffaċċjaw diffikultajiet bl-aċċess għall-finanzjament. Is-swieq tal-materja prima kritika spiss ikunu karatterizzati minn volatilità kbira tal-prezzijiet, żminijiet twal tat-tħejjija, konċentrazzjoni qawwija u opaċità. Barra minn hekk, il-finanzjament għas-settur jirrikjedi livell għoli ta’ għarfien espert li ħafna drabi jkun nieqes fost l-istituzzjonijiet finanzjarji. Biex jingħelbu dawk il-fatturi u jingħata kontribut li jiżgura provvista stabbli u affidabbli tal-materja prima strateġika, l-Istati Membri u l-Kummissjoni jenħtieġ li jgħinu bl-aċċess għall-finanzjament u b’appoġġ amministrattiv.

(37)

Katina tal-valur Ewropea b’saħħitha hija meħtieġa biex tiġi żgurata s-sigurtà tal-provvista sabiex jiġi ssalvagwardjat il-funzjonament tas-suq intern, u kapaċitajiet dejjem jiżdiedu jistgħu jinkisbu biss b’mezzi finanzjarji adegwati, li parti minnhom tista’ tiġi minn fondi tal-Unjoni eżistenti. Il-proġetti tal-materja prima kritika, inklużi l-Proġetti Strateġiċi, jistgħu jkunu eliġibbli għall-appoġġ minn tali fondi jekk jiġu ssodisfati r-rekwiżiti tal-programmi rilevanti, pereżempju b’rabta mal-post ġeografiku, l-ambjent jew il-kontribut tagħhom għall-innovazzjoni. Il-fondi rilevanti jinkludu programmi tal-politika ta’ koeżjoni, bħall-Fond Ewropew għall-Iżvilupp Reġjonali stabbilit fir-Regolament (UE) 2021/1058 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (15), li l-allokazzjoni tiegħu ta’ għotja għall-promozzjoni tal-koeżjoni reġjonali tista’ tippermetti lill-SMEs jiżviluppaw proġetti innovattivi, pereżempju marbuta mat-tnaqqis tal-konsum tal-enerġija fl-ipproċessar tal-materja prima. Il-Fond għal Tranżizzjoni Ġusta stabbilit fir-Regolament (UE) 2021/1056 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (16) jista’ jintuża wkoll biex jappoġġa tali tip ta’ proġetti sal-punt li dawn jikkontribwixxu għat-tnaqqis tal-kostijiet soċjali u ekonomiċi li ġġib magħha t-tranżizzjoni ekoloġika.Barra minn hekk, il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza stabbilita fir-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (17), b’mod partikolari l-Kapitolu RePowerEU tagħha li jiffoka fuq is-sigurtà tal-enerġija u d-diversifikazzjoni tal-provvista tal-enerġija, tista’ tiġi mobilizzata biex tappoġġa proġetti involuti, pereżempju, fir-riċiklaġġ jew fl-irkupru tal-materja prima. Il-Fond għall-Innovazzjoni stabbilit fid-Direttiva 2003/87/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (18), li l-objettiv tiegħu huwa, b’mod partikolari, li jixpruna teknoloġiji nodfa u innovattivi lejn is-suq, jista’ jipprovdi għotjiet, fost l-oħrajn, biex jippermettu l-iżvilupp tal-kapaċità tar-riċiklaġġ tal-materja prima relatata ma’ teknoloġiji b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju. Barra minn hekk, InvestEU stabbilit fir-Regolament (UE) 2021/523 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (19) huwa l-programm ewlieni tal-Unjoni biex tingħata spinta lill-investiment, speċjalment fit-tranżizzjoni ekoloġika u dik diġitali, billi jipprovdi finanzjament u assistenza teknika. Permezz tal-użu ta’ mekkaniżmi ta’ taħlit, InvestEU jikkontribwixxi għall-inklużjoni ta’ kapital pubbliku u privat addizzjonali. Il-Kummissjoni se taħdem mas-sħab tal-implimentazzjoni ta’ InvestEU biex iżżid l-appoġġ għall-proġetti rilevanti u l-investiment fihom, f’konformità mal-objettivi komuni stabbiliti fir-Regolament (UE) 2021/523 u f’dan ir-Regolament. Fl-aħħar nett, il-proġetti f’pajjiżi terzi li jikkontribwixxu għad-diversifikazzjoni tal-provvista tal-Unjoni jistgħu jiġu appoġġati permezz ta’ fondi rilevanti, bħall-Istrument ta’ Viċinat, ta’ Kooperazzjoni għall-Iżvilupp u ta’ Kooperazzjoni Internazzjonali, u l-Fond Ewropew għall-Iżvilupp Sostenibbli Plus stabbilit fir-Regolament (UE) 2021/947 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (20).

(38)

Biex jingħelbu l-limitazzjonijiet tal-isforzi tal-investimenti pubbliċi u privati li attwalment spiss ikunu frammentati, u jiġu ffaċilitati l-integrazzjoni u r-redditu fuq l-investiment, jenħtieġ li l-Kummissjoni, l-Istati Membri u l-banek promozzjonali jikkoordinaw aħjar u joħolqu sinerġiji bejn il-programmi eżistenti tal-finanzjament fil-livell tal-Unjoni u dak nazzjonali, kif ukoll jiżguraw koordinazzjoni u kollaborazzjoni aħjar mal-industrija u mal-partijiet ikkonċernati ewlenin tas-settur privat. Għal dak il-għan, jenħtieġ li jiġi stabbilit sottogrupp tal-Bord apposta biex ilaqqa’ flimkien lill-esperti mill-Istati Membri u l-Kummissjoni kif ukoll istituzzjonijiet finanzjarji pubbliċi rilevanti. Dan is-sottogrupp jenħtieġ li jiddiskuti l-ħtiġijiet ta’ finanzjament individwali tal-Proġetti Strateġiċi u l-possibbiltajiet ta’ finanzjament eżistenti tagħhom biex il-promoturi tal-proġetti jiġu pprovduti b’suġġeriment dwar kif l-aħjar li jaċċessaw il-possibbiltajiet ta’ finanzjament eżistenti. Meta jiddiskuti u jagħmel rakkomandazzjonijiet għall-finanzjament ta’ Proġetti Strateġiċi f’pajjiżi terzi, il-Bord jenħtieġ li jqis b’mod partikolari l-istrateġija dwar il-Gateway Globali, stabbilita fil-komunikazzjoni tal-Kummissjoni u r-Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta’ Sigurtà tal-1 ta’ Diċembru 2021, imsemmija “Il-Gateway Globali”.

(39)

L-investiment privat minn kumpaniji, investituri finanzjarji u off-takers huwa essenzjali. Meta l-investiment privat waħdu ma jkunx suffiċjenti, l-implimentazzjoni effettiva tal-proġetti tul il-katina tal-valur tal-materja prima kritika jaf tkun teħtieġ l-appoġġ pubbliku, pereżempju fil-forma ta’ garanziji, self jew investimenti tal-ekwità u tal-kważi ekwità. Dak l-appoġġ pubbliku jista’ jikkostitwixxi għajnuna mill-Istat. Tali għajnuna mill-Istat jenħtieġ li jkollha effett ta’ inċentiv u tkun neċessarja, xierqa u proporzjonata. Il-linji gwida eżistenti dwar l-għajnuna mill-Istat, li dan l-aħħar saritilhom reviżjoni dettaljata skont l-objettivi tat-tranżizzjoni doppja, jipprovdu biżżejjed possibbiltajiet biex jiġu appoġġati l-investimenti tul il-katina tal-valur tal-materja prima kritika soġġetti għal ċerti kundizzjonijiet.

(40)

L-appoġġ pubbliku jintuża biex ċerti fallimenti tas-suq jew sitwazzjonijiet ta’ investimenti subottimali speċifiċi identifikati jiġu indirizzati b’mod proporzjonat, u l-azzjonijiet jenħtieġ li la jidduplikaw jew jeskludu l-finanzjament privat u lanqas ma jgħawġu l-kompetizzjoni fis-suq intern. L-azzjonijiet jenħtieġ ukoll li jkollhom valur miżjud ċar għall-Unjoni.

(41)

Il-prezzijiet volatili ta’ diversi tipi ta’ materja prima strateġika, aggravati b’mezzi limitati biex jiġu ħħeġġjati fi swieq forward, joħolqu ostaklu kemm għall-promoturi tal-proġetti biex jiżguraw il-finanzjament għall-proġetti tal-materja prima strateġika, kif ukoll għall-konsumaturi downstream li jkunu qed jippruvaw jiżguraw prezzijiet stabbli u prevedibbli għal inputs ewlenin. Bi sforz biex tonqos l-inċertezza dwar il-prezzijiet futuri tal-materja prima strateġika u b’hekk jiġi limitat ir-riskju tal-provvista biex jiġi ssalvagwardjat il-funzjonament tas-suq intern, jeħtieġ li jiġi previst l-istabbiliment ta’ sistema li tippermetti kemm lill-off-takers interessati kif ukoll lill-promoturi ta’ Proġetti Strateġiċi jindikaw l-offerti tagħhom tax-xiri jew tal-bejgħ u li dawn jitlaqqgħu jekk l-offerti rispettivi tagħhom jkunu potenzjalment kompatibbli.

(42)

L-għarfien eżistenti u l-immappjar tal-okkorrenzi tal-materja prima tal-Unjoni kienu ġew żviluppati fi żmien meta l-iżgurar tal-provvista tal-materja prima kritika għall-iżvilupp ta’ teknoloġiji strateġiċi ma kienx prijorità. Nuqqas ta’ informazzjoni ġeoloġika aġġornata dwar il-materja prima kritika fl-Unjoni jista’ jikkomprometti l-iżvilupp ta’ proġetti tal-estrazzjoni, u b’hekk idgħajjef l-isforzi biex jitnaqqas ir-riskju tal-provvista u jiġi ssalvagwardjat il-funzjonament tas-suq intern. Biex tinkiseb u tiġi aġġornata l-informazzjoni dwar l-okkorrenzi tal-materja prima kritika, l-Istati Membri jenħtieġ li, meta rilevanti abbażi tal-kundizzjonijiet ġeoloġiċi, ifasslu programmi nazzjonali ta’ mmappjar għall-esplorazzjoni ġenerali tal-materja prima kritika u l-minerali ewlenin li flimkien magħhom tiġi estratta. Dan jenħtieġ li jinkludi miżuri bħall-immappjar ġeoloġiku, kampanji ġeokimiċi, stħarriġ ġeoxjentifiku kif ukoll l-ipproċessar mill-ġdid tas-settijiet tad-data ġeoxjentifiċi eżistenti. Dan iżid il-probabbiltà li jiġu lokalizzati depożiti ġodda, u konsegwentement dan suppost li jistimula l-investimenti fl-esplorazzjoni. Il-programmi ta’ esplorazzjoni jenħtieġ li jikkunsidraw ukoll li jużaw tekniki ġodda ta’ esplorazzjoni li jippermettu l-identifikazzjoni ta’ okkorrenzi aktar fil-fond mit-tekniki konvenzjonali. Biex jiġi ffaċilitat l-iżvilupp tal-proġetti tal-estrazzjoni, l-Istati Membri jenħtieġ li jagħmlu ċertu informazzjoni bażika miksuba matul il-programm nazzjonali tal-esplorazzjoni rispettiv tagħhom disponibbli għall-pubbliku, meta xieraq bl-użu tal-qafas tal-Infrastruttura għall-Informazzjoni Ġeografika stabbilita bid-Direttiva 2007/2/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (21), filwaqt li jipprovdu informazzjoni aktar dettaljata meta jintalbu jagħmlu dan. Jenħtieġ li l-Kummissjoni tkun tista’ toħroġ linji gwida biex tippromwovi format armonizzat tal-programmi tal-esplorazzjoni.

(43)

Id-data u s-servizzi spazjali derivati mill-osservazzjoni tad-dinja jistgħu jappoġġaw l-isforzi favur ktajjen tal-valur tal-materja prima kritika sostenibbli billi jipprovdu fluss kontinwu ta’ informazzjoni, li jaf tkun utli għal attivitajiet bħall-monitoraġġ u l-immaniġġjar taż-żoni tal-estrazzjoni minerarja, il-valutazzjoni tal-impatt fuq l-ambjent u dak soċjoekonomiku, jew l-esplorazzjoni tar-riżorsi minerali. Peress li l-osservazzjoni tad-dinja tista’ tipprovdi wkoll data dwar żoni remoti u inaċċessibbli, din jenħtieġ li titqies, sal-limitu possibbli, mill-Istati Membri meta jfasslu u jimplimentaw il-programmi nazzjonali tal-esplorazzjoni tagħhom.

(44)

Għalkemm ir-rinforzar tal-katina tal-valur tal-materja prima kritika tal-Unjoni huwa meħtieġ biex tiġi żgurata żieda fis-sigurtà tal-provvista, il-ktajjen tal-provvista tal-materja prima kritika se jibqgħu globali u esposti għal fatturi esterni. Eventi reċenti jew li għadhom għaddejjin bħalissa, fosthom il-kriżi tal-COVID-19 u l-aggressjoni militari mhux provokata u mhux ġustifikata kontra l-Ukrajna ħarġu fid-dieher il-vulnerabbiltà għat-tfixkil ta’ wħud mill-ktajjen tal-provvista tal-Unjoni. Sabiex jiġi żgurat li l-industriji Ewropej u tal-Istati Membri jkunu jistgħu jantiċipaw it-tfixkil fil-provvista u jkunu ppreparati jifilħu għall-konsegwenzi tagħhom, jenħtieġ li jiġu żviluppati miżuri li jsaħħu l-kapaċità tal-monitoraġġ, jikkoordinaw l-istokkijiet strateġiċi u jirrinforzaw it-tħejjija tal-kumpaniji.

(45)

L-Istati Membri ma għandhomx l-istess kapaċità għal dak li għandu x’jaqsam ma’ għarfien u antiċipazzjoni tar-riskji, u mhux l-Istati Membri kollha żviluppaw strutturi apposta li jimmonitorjaw il-ktajjen tal-provvista tal-materja prima kritika u jistgħu jinfurmaw lill-kumpaniji dwar ir-riskji potenzjali ta’ tfixkil fil-provvista. Bl-istess mod, għalkemm xi kumpaniji investew fil-monitoraġġ tal-ktajjen tal-provvista tagħhom, oħrajn huma neqsin mill-kapaċità biex jagħmlu dan. Għalhekk, fid-dawl tad-dimensjoni globali tal-ktajjen tal-provvista tal-materja prima kritika kif ukoll minħabba l-kumplessità tagħhom, il-Kummissjoni jenħtieġ li tiżviluppa dashboard apposta għall-monitoraġġ li tivvaluta r-riskji tal-provvista tal-materja prima kritika u tiżgura d-disponibbiltà tal-informazzjoni miġbura għall-awtoritajiet pubbliċi u għall-atturi privati, u b’hekk iżżid is-sinerġiji fost l-Istati Membri. Biex ikun żgurat li l-ktajjen tal-valur tal-Unjoni jkunu ppreparati biżżejjed kontra t-tfixkil potenzjali fil-provvista li x’aktarx jgħawweġ il-kompetizzjoni u jifframmenta s-suq intern, bħat-tfixkil ikkawżat mill-kunflitti ġeopolitiċi, il-Kummissjoni jenħtieġ li twettaq testijiet tal-istress li jivvalutaw il-vulnerabbiltà tal-ktajjen tal-provvista tal-materja prima strateġika u l-esponiment tagħhom għar-riskji tal-provvista. L-Istati Membri jenħtieġ li jikkontribwixxu għal dan l-eżerċizzju billi, meta possibbli, iwettqu tali testijiet tal-istress permezz tal-korpi nazzjonali tal-provvista u tal-informazzjoni tagħhom li jkopru l-materja prima kritika. Il-Bord jenħtieġ li jiżgura l-koordinazzjoni tal-implimentazzjoni tat-testijiet tal-istress mill-Kummissjoni u mill-Istati Membri. Meta l-ebda Stat Membru ma jkollu l-kapaċità biex iwettaq test tal-istress meħtieġ fuq materja prima strateġika partikolari, il-Kummissjoni jenħtieġ li twettqu hija stess. Il-Kummissjoni jenħtieġ li tissuġġerixxi wkoll strateġiji potenzjali li l-awtoritajiet pubbliċi u l-atturi privati jkunu jistgħu jadottaw biex jimmitigaw ir-riskji tal-provvista, bħat-tisħiħ ta’ stokkijiet strateġiċi jew aktar diversifikazzjoni tal-provvista tagħhom. Għall-fini tal-ġbir tal-informazzjoni meħtieġa biex jitwettqu l-miżuri tal-monitoraġġ u tat-testijiet tal-istress, il-Kummissjoni jenħtieġ li tikkoordina mas-sottogrupp permanenti rilevanti tal-Bord u l-Istati Membri jenħtieġ li jidentifikaw u jimmonitorjaw l-operaturi tas-suq ewlenin.

(46)

L-istokkijiet strateġiċi huma għodda importanti biex jiġi mmitigat it-tfixkil fil-provvista, b’mod partikolari għall-materja prima kritika. Għalkemm l-istrument għall-emerġenzi fis-suq uniku kif propost mill-Kummissjoni jkun jippermetti l-iżvilupp possibbli ta’ tali stokkijiet strateġiċi fil-każ tal-attivazzjoni tal-modalità ta’ viġilanza tas-suq uniku, l-Istati Membri u l-kumpaniji ma għandhomx obbligi li jsaħħu l-istokkijiet strateġiċi tagħhom qabel tfixkil fil-provvista. Barra minn hekk, ma hemm l-ebda mekkaniżmu ta’ koordinazzjoni madwar l-Unjoni li jippermetti l-iżvilupp ta’ valutazzjoni komuni u ta’ analiżi ta’ duplikazzjonijiet u sinerġiji potenzjali. Għalhekk, bħala l-ewwel pass, u filwaqt li jitqies in-nuqqas attwali ta’ informazzjoni rilevanti, l-Istati Membri jenħtieġ li jipprovdu lill-Kummissjoni b’informazzjoni dwar stokkijiet strateġiċi potenzjali, u jekk ikun hemm minnhom, jekk humiex operati minn awtoritajiet pubbliċi jew minn operaturi ekonomiċi f’isem l-Istati Membri. Tali informazzjoni jenħtieġ li tkun tinkludi l-livelli ta’ stokk strateġiku disponibbli għal kull materja prima strateġika fuq livell aggregat, il-prospettiva tal-livelli tal-istokk strateġiku, u r-regoli u l-proċeduri applikabbli għal dak l-istokk strateġiku. Kwalunkwe talba jenħtieġ li tkun proporzjonata, tqis il-kost u l-isforz meħtieġ biex id-data ssir disponibbli kif ukoll l-impatt tagħha fuq is-sigurtà nazzjonali, u jenħtieġ li tistabbilixxi skadenzi xierqa għall-għoti tal-informazzjoni mitluba.Jenħtieġ li l-Istat Membri jkunu jistgħu jżidu l-informazzjoni dwar l-istokkijiet strateġiċi tal-operaturi ekonomiċi mal-analiżi, għalkemm mhux soġġett għal talba għall-informazzjoni. Il-Kummissjoni jenħtieġ li tittratta d-data b’mod sigur, u tippubblika biss informazzjoni fuq livell aggregat. Bħala t-tieni pass, abbażi tal-informazzjoni miksuba, il-Kummissjoni jenħtieġ li tiżviluppa abbozz ta’ parametru referenzjarju għal dak li suppost jitqies bħala livell sikur ta’ stokkijiet strateġiċi tal-Unjoni, filwaqt li tqis il-konsum annwali totali tal-Unjoni tal-materja prima strateġika kkonċernata. Abbażi ta’ paragun bejn l-istokkijiet strateġiċi eżistenti u l-livelli ġenerali tal-istokkijiet strateġiċi ta’ materja prima strateġika madwar l-Unjoni, il-Bord, li jaġixxi bi qbil mal-Kummissjoni, imbagħad jenħtieġ li jkun jista’ joħroġ opinjonijiet mhux vinkolanti lill-Istati Membri dwar kif iżidu l-konverġenzi, u biex iħeġġiġhom isaħħu l-istokkijiet strateġiċi tagħhom. Meta jagħmel hekk, il-Bord jenħtieġ li jikkunsidra l-ħtieġa li jinżammu inċentivi għall-iżvilupp ta’ stokkijiet strateġiċi minn operaturi privati jew pubbliċi li jużaw il-materja prima strateġika.

(47)

Biex titrawwem aktar koordinazzjoni, il-Kummissjoni jenħtieġ li tiżgura l-konsultazzjoni meħtieġa tal-Istati Membri qabel il-parteċipazzjoni fil-fora internazzjonali fejn jistgħu jiġu diskussi tali stokkijiet strateġiċi, b’mod partikolari permezz tas-sottogrupp permanenti tal-Bord apposta għal hekk. B’mod simili, biex tiżdied il-komplementarjetà bejn dan ir-Regolament u strumenti orizzontali jew speċifiċi għas-suġġett oħra, il-Kummissjoni jenħtieġ li tiżgura li l-informazzjoni miġbura u aggregata tingħadda lill-mekkaniżmi ta’ viġilanza jew ta’ governanza tal-kriżijiet, bħall-grupp konsultattiv propost tal-istrument għall-emerġenzi fis-suq uniku, il-Bord Ewropew dwar is-Semikondutturi stabbilit fir-Regolament (UE) 2023/1781 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (22), il-Bord tal-HERA stabbilit permezz tad-Deċiżjoni tal-Kummissjoni 2021/C 393 I/02 (23) jew il-Bord għall-Kriżi tas-Saħħa stabbilit skont ir-Regolament tal-Kunsill (UE) 2022/2372 (24).

(48)

Biex ikun żgurat li jkunu ppreparati biżżejjed biex jiffaċċjaw tfixkil fil-provvista, il-kumpaniji l-kbar li jimmanifatturaw teknoloġiji strateġiċi fl-Unjoni bl-użu ta’ materja prima strateġika jenħtieġ li jwettqu valutazzjoni tar-riskju tal-ktajjen tal-provvista tagħhom. Dan se jiżgura li dawn iqisu r-riskji tal-provvista tal-materja prima strateġika u, fejn meħtieġ, jiżviluppaw strateġiji xierqa ta’ mitigazzjoni biex ikunu ppreparati aħjar f’każ ta’ tfixkil fil-provvista. Tali kumpaniji kbar jenħtieġ li, bħala parti minn dik il-valutazzjoni tar-riskju, jimmappjaw l-oriġini tal-materja prima strateġika tagħhom, janalizzaw il-fatturi li jistgħu jaffettwaw il-provvista tagħhom u jivvalutaw il-vulnerabbiltajiet tagħhom għat-tfixkil fil-provvista. F’każ li jiġu individwati vulnerabbiltajiet, il-kumpaniji l-kbar identifikati jenħtieġ li jagħmlu sforzi biex jimmitigawhom. Dik il-valutazzjoni tar-riskju jenħtieġ li tkun ibbażata fuq data miksuba mill-kumpaniji mingħand il-fornituri tagħhom u, jekk tali data ma tkunx disponibbli, jenħtieġ li tkun ibbażata, sal-limitu possibbli, fuq data li tkun disponibbli għall-pubbliku jew li tiġi ppubblikata mill-Kummissjoni. Jenħtieġ li l-Istati Membri jkunu jistgħu jirrikjedu li dak ir-rapport dwar il-valutazzjoni tar-riskju jiġi trażmess lill-bord tad-diretturi tal-kumpaniji. Sabiex titqies il-ħtieġa li jiġu protetti s-sigrieti kummerċjali u tan-negozju u biex jiġi limitat l-esponiment tal-vulnerabbiltajiet tal-kumpaniji, jenħtieġ li dak ir-rapport ma jsirx pubbliku. Dawk il-miżuri jenħtieġ li jwasslu biex il-kostijiet ta’ tfixkil fil-provvista potenzjali jingħataw aktar kunsiderazzjoni, mingħajr ma jiġu preskritti strateġiji ta’ mitigazzjoni definiti.

(49)

Ħafna swieq għall-materja prima strateġika mhumiex trasparenti għalkollox u huma konċentrati fuq in-naħa tal-provvista, u dan iżid is-saħħa tan-negozjar tal-bejjiegħa u jżid il-prezzijiet għax-xerrejja. Biex tgħin fit-traħħis tal-prezzijiet għall-impriżi stabbiliti fl-Unjoni, il-Kummissjoni jenħtieġ li tistabbilixxi sistema li tkun kapaċi twettaq aggregazzjoni tad-domanda tax-xerrejja interessati. Sabiex jiġi evitat impatt sproporzjonat fuq il-kompetizzjoni fis-suq intern, jenħtieġ li l-Kummissjoni, f’konsultazzjoni mal-Bord, twettaq valutazzjoni dwar l-impatt tas-sistema fuq is-suq għal kull materja prima strateġika miżjuda mas-sistema. Meta tiżviluppa tali sistema, il-Kummissjoni jenħtieġ li tqis l-esperjenza miksuba fi sforzi simili, b’mod partikolari fir-rigward tax-xiri konġunt tal-gass kif stabbilit skont ir-Regolament tal-Kunsill (UE) 2022/2576 (25). Il-miżuri kollha skont dak il-mekkaniżmu jenħtieġ li jkunu kompatibbli mal-liġi tal-kompetizzjoni tal-Unjoni.

(50)

Id-dispożizzjonijiet dwar il-monitoraġġ u l-istokkijiet strateġiċi inklużi f’dan ir-Regolament ma jinvolvux l-armonizzazzjoni tal-liġijiet u r-regolamenti nazzjonali u ma jissostitwux il-mekkaniżmi eżistenti. L-inċentivi tal-monitoraġġ u t-tħejjija għar-riskji jenħtieġ li jkunu konformi mal-liġi tal-Unjoni. Atti leġiżlattivi tal-Unjoni bħall-proposta tal-istrument għall-emerġenzi fis-suq uniku, li hija maħsuba biex tantiċipa, timmitiga u tirrispondi għall-kriżijiet li jaffettwaw il-funzjonament tas-suq intern jew ir-Regolament (UE) 2022/2372 jistgħu japplikaw għall-materja prima strateġika u kritika f’każ ta’ kriżi jew theddida sal-punt li dik il-materja prima tkun fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ tali atti leġiżlattivi. Il-komplementarjetà u l-koerenza bejn dan ir-Regolament u l-istrumenti ta’ kriżi tal-Unjoni jenħtieġ li jiġu żgurati mill-Kummissjoni permezz tal-iskambju ta’ informazzjoni bejn il-korpi konsultattivi u ta’ governanza rilevanti stabbiliti minn dawk l-atti leġiżlattivi.

(51)

Il-biċċa l-kbira tal-materja prima kritika hija metalli, li fil-prinċipju jistgħu jiġu riċiklati għal dejjem, għalkemm soġġetti għal kwalità li xi drabi tiddeterjora. Dan joffri l-potenzjal li nersqu lejn ekonomija tassew ċirkolari fil-kuntest tat-tranżizzjoni ekoloġika filwaqt li tiżdied id-disponibbiltà ta’ materja prima kritika li b’hekk tikkontribwixxi biex tiġi żgurata s-sigurtà tal-provvista. Wara l-fażi inizjali ta’ tkabbir rapidu fid-domanda għall-materja prima kritika għal teknoloġiji ġodda, fejn l-estrazzjoni primarja u l-ipproċessar xorta se jkunu jikkostitwixxu s-sors predominanti, ir-riċiklaġġ jenħtieġ li dejjem aktar inaqqas il-ħtieġa ta’ estrazzjoni primarja u l-impatti assoċjati magħha. Dan jenħtieġ li jsir filwaqt li jinżamm livell għoli ta’ kapaċità ta’ riċiklaġġ tal-Unjoni permezz ta’ suq b’saħħtu għall-materja prima kritika sekondarja. Illum il-ġurnata, madankollu, ir-rati tar-riċiklaġġ tal-biċċa l-kbira tal-materja prima kritika huma baxxi, fejn flussi ta’ skart bħal batteriji, tagħmir elettriku u elettroniku u vetturi jiġu ttrasportati għal pajjiżi terzi għar-riċiklaġġ. Is-sistemi u t-teknoloġiji tar-riċiklaġġ spiss ma jkunux adattati għall-ispeċifiċitajiet ta’ dik il-materja prima. L-innovazzjoni taqdi rwol importanti fit-tnaqqis tal-ħtieġa ta’ materja prima kritika, fit-tnaqqis tar-riskji ta’ nuqqas ta’ provvista u fl-iżvilupp ta’ teknoloġiji tar-riċiklaġġ biex il-materja prima kritika tiġi estratta b’mod xieraq u sikur mill-iskart. Għalhekk jeħtieġ tittieħed azzjoni fil-pront li tindirizza l-fatturi differenti li jżommu lura l-potenzjal taċ-ċirkolarità.

(52)

L-Istati Membri għad għandhom kompetenzi importanti fil-qasam taċ-ċirkolarità, pereżempju fil-qasam tas-sistemi tal-ġbir u tat-trattament tal-iskart. Jenħtieġ li dawk il-kompetenzi jintużaw biex jiżdiedu r-rati tal-ġbir u tar-riċiklaġġ tal-flussi tal-iskart b’potenzjal għoli ta’ rkupru ta’ materja prima kritika, inkluż l-iskart elettroniku, billi jintużaw pereżempju inċentivi finanzjarji bħal skontijiet, għotjiet monetarji jew sistemi ta’ rifużjoni tad-depożitu filwaqt li tiġi ppreservata l-integrità tas-suq intern. Bil-ħsieb li jiżdied l-użu ta’ materja prima kritika sekondarja, dan jista’ jinkludi wkoll tariffi differenzjati tar-responsabbiltà tal-produttur, dment li tali tariffi jeżistu fil-liġi nazzjonali, għall-benefiċċju ta’ prodotti li jkun fihom sehem akbar ta’ materja prima kritika sekondarja rkuprata minn skart riċiklat skont l-istandards ambjentali stabbiliti fil-liġi tal-Unjoni. Tali materja prima kritika sekondarja rkuprata mill-iskart jenħtieġ li tinkludi l-irkupru mwettaq skont standards ta’ pajjiż terz li joffru protezzjoni ekwivalenti għal dik offruta mill-istandards tal-Unjoni. L-awtoritajiet tal-Istati Membri jenħtieġ ukoll li jagħmlu differenza bħala xerrejja tal-materja prima kritika u tal-prodotti li jkun fihom din il-materja prima kritika, u l-programmi nazzjonali tar-riċerka u tal-innovazzjoni jenħtieġ li jipprovdu riżorsi sinifikanti biex jiżdiedu l-istat tal-għarfien u t-teknoloġija għaċ-ċirkolarità tal-materja prima kritika kif ukoll l-effiċjenza tal-materjali. Fl-aħħar nett, l-Istati Membri jenħtieġ li jippromwovu l-irkupru tal-materja prima kritika mill-iskart tal-estrazzjoni billi jtejbu d-disponibbiltà tal-informazzjoni u jindirizzaw l-ostakli legali, ekonomiċi u tekniċi. Soluzzjoni possibbli li l-Istati Membri jenħtieġ li jeżaminaw hija mekkaniżmi tal-kondiviżjoni tar-riskju bejn l-operaturi u l-Istat Membru biex jiġi promoss l-irkupru minn faċilitajiet tal-iskart magħluqa. Il-Bord jenħtieġ li jiffaċilita wkoll l-iskambju tal-aħjar prattiki bejn l-Istati Membri, dwar it-tfassil u l-implimentazzjoni tal-programmi nazzjonali tagħhom.

(53)

L-Unjoni għandha legat ta’ estrazzjoni tal-materja prima f’ħafna mir-reġjuni tagħha, u għalhekk għandha ammonti sostanzjali ta’ skart tal-estrazzjoni f’faċilitajiet magħluqa li, peress li l-importanza ekonomika tagħhom żdiedet biss dan l-aħħar, b’mod ġenerali qatt ma ġew analizzati għall-potenzjal tagħhom fir-rigward tal-materja prima kritika. L-irkupru tal-materja prima kritika mill-faċilitajiet tal-iskart tal-estrazzjoni għandu l-potenzjal li jżid l-kapaċità tal-Unjoni filwaqt li joħloq valur ekonomiku u impjiegi fir-reġjuni storiċi tal-estrazzjoni minerarja, li spiss huma affettwati mid-deindustrijalizzazzjoni u minn tnaqqis fl-utilità tagħhom. In-nuqqas ta’ attenzjoni għall-kontenut tal-materja prima kritika, u l-informazzjoni dwar dan il-kontenut, speċjalment fil-faċilitajiet tal-iskart magħluqa, huwa ostaklu ewlieni għal użu akbar tal-potenzjal b’rabta mal-materja prima kritika fl-iskart tal-estrazzjoni.

(54)

L-irkupru tal-materja prima kritika mill-faċilitajiet tal-iskart tal-estrazzjoni jenħtieġ li jkun parti mill-valorizzazzjoni tal-faċilitajiet tal-iskart rilevanti. Id-Direttiva 2006/21/KE tistabbilixxi rekwiżiti għoljin b’rabta mal-ħarsien ambjentali u tas-saħħa tal-bniedem għall-immaniġġjar tal-iskart tal-industrija tal-estrazzjoni. Filwaqt li dawk ir-rekwiżiti għoljin jenħtieġ li jinżammu, huwa xieraq li jiġu stabbiliti miżuri addizzjonali biex jiġi massimizzat l-irkupru tal-materja prima kritika mill-iskart tal-estrazzjoni.

(55)

L-operaturi eżistenti kif ukoll dawk ġodda tal-faċilitajiet tal-iskart tal-estrazzjoni jenħtieġ li jwettqu studju preliminari ta’ valutazzjoni ekonomika rigward l-irkupru tal-materja prima kritika mill-iskart tal-estrazzjoni preżenti fis-sit u minn tali skart li jkun qed jiġi ġġenerat. Skont il-ġerarkija tal-iskart stabbilita fid-Direttiva 2008/98/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (26), jenħtieġ li tingħata prijorità lill-prevenzjoni tal-ġenerazzjoni tal-iskart li jkun fih materja prima kritika, billi tiġi estratta l-materja prima kritika mill-volum estratt qabel ma dan isir skart. Fl-elaborazzjoni ta’ dan l-istudju, l-operaturi jenħtieġ li jiġbru l-informazzjoni meħtieġa, inkluż il-konċentrazzjonijiet u l-kwantitajiet tal-materja prima kritika fl-iskart tal-estrazzjoni, u jwettqu valutazzjoni ta’ diversi alternattivi fir-rigward tal-proċessi, l-operazzjonijiet jew l-arranġamenti kummerċjali li jistgħu jippermettu rkupru ekonomikament vijabbli tal-materja prima kritika. Dan l-obbligu jiżdied mal-obbligi stipulati fid-Direttiva 2006/21/KE u l-miżuri nazzjonali li jittrasponu dik id-Direttiva u huwa applikabbli direttament. Waqt l-implimentazzjoni tiegħu, l-operaturi u l-awtoritajiet kompetenti jenħtieġ li jippruvaw jimminimizzaw il-piż amministrattiv u jintegraw il-proċeduri sal-limitu possibbli.

(56)

Biex jiġi indirizzat in-nuqqas attwali ta’ informazzjoni dwar il-potenzjal b’rabta mal-materja prima kritika tal-faċilitajiet magħluqa tal-iskart tal-estrazzjoni, l-Istati Membri jenħtieġ li jfasslu bażi tad-data li jkun fiha l-informazzjoni kollha rilevanti għall-promozzjoni tal-irkupru, b’mod partikolari l-kwantitajiet u l-konċentrazzjonijiet tal-materja prima kritika fil-faċilità tal-iskart tal-estrazzjoni, skont ir-regoli tal-kompetizzjoni tal-Unjoni. L-informazzjoni jenħtieġ li ssir disponibbli għall-pubbliku u f’format diġitali u faċli għall-utent, biex ikun hemm aċċess għal informazzjoni teknika u aktar dettaljata. Biex jiżdied l-aċċess għall-informazzjoni f’format faċli għall-utent, l-Istati Membri jenħtieġ li, pereżempju, jipprovdu punt ta’ kuntatt biex ikunu jistgħu jsiru skambji aktar profondi mal-iżviluppaturi potenzjali ta’ proġetti tal-irkupru tal-materja prima kritika. Il-bażi tad-data jenħtieġ li tkun imfassla b’tali mod li tippermetti lill-promoturi potenzjali tal-proġetti jidentifikaw faċilment il-faċilitajiet b’potenzjal għoli ta’ rkupru ekonomikament vijabbli. Biex jiffukaw ir-riżorsi limitati, l-Istati Membri jenħtieġ li jsegwu approċċ fi stadji fil-ġbir tal-informazzjoni, u l-passi tal-ġbir tal-informazzjoni li huma aktar impenjattivi jwettquhom biss għall-aktar faċilitajiet promettenti. L-attivitajiet tal-ġbir tal-informazzjoni jenħtieġ li jkollhom l-għan li jipprovdu informazzjoni eżatta u rappreżentattiva dwar il-faċilitajiet tal-iskart tal-estrazzjoni u jiksbu l-aħjar indikazzjoni possibbli tal-potenzjal tal-irkupru tal-materja prima kritika.

(57)

Il-kalamiti permanenti huma inkorporati f’varjetà wiesgħa ta’ prodotti, fosthom it-turbini eoliċi u l-vetturi elettriċi li huma l-aktar applikazzjonijiet importanti u li qed jikbru malajr iżda wkoll prodotti oħra, inklużi apparati tal-immaġnijiet bir-reżonanza manjetika, robots industrijali, mezzi tat-trasport ħfief, ġeneraturi tat-tkessiħ, pompi tas-sħana, muturi elettriċi, pompi elettriċi industrijali, magni tal-ħasil awtomatiċi, magni tat-tnixxif tal-ħwejjeġ, microwaves, vacuum cleaners u magni tal-ħasil tal-platti li jkun fihom ammonti sinifikanti li jaqbel li jiġu rkuprati. Jenħtieġ li muturi elettriċi jkunu koperti wkoll meta jkunu inklużi fi prodotti oħra. Il-biċċa l-kbira tal-kalamiti permanenti, b’mod partikolari t-tipi l-aktar performanti, fihom materja prima kritika, bħan-neodimju, il-praseodimju, id-disprożju u t-terbju, il-boron, is-samarju, in-nikil jew il-kobalt. Ir-riċiklaġġ tagħhom huwa possibbli iżda llum il-ġurnata dan qed isir fl-Unjoni fuq skala żgħira biss jew fil-kuntest ta’ proġetti tar-riċerka. Għalhekk jenħtieġ li l-kalamiti permanenti jkunu prodott ta’ prijorità biex tiżdied iċ-ċirkolarità, u b’hekk jitrawwem suq sekondarju għall-kalamiti permanenti u tiġi żgurata s-sigurtà tal-provvista tal-materja prima kritika.

(58)

Prekundizzjoni għar-riċiklaġġ effettiv ta’ kalamiti permanenti hija li r-riċiklaturi jkollhom aċċess għall-informazzjoni meħtieġa dwar l-ammont, it-tip u l-kompożizzjoni kimika tal-kalamiti permanenti fi prodott, il-post fejn ikunu jinsabu u l-kisja, il-kolol u l-addittivi użati, kif ukoll informazzjoni dwar kif il-kalamiti permanenti jistgħu jitneħħew mill-prodott b’mod sikur. Barra minn hekk, biex jiġi żgurat argument ekonomiku favur ir-riċiklaġġ tal-kalamiti permanenti, il-kalamiti permanenti inkorporati fi prodotti mqiegħda fis-suq tal-Unjoni jenħtieġ li, maż-żmien, ikun fihom ammont dejjem akbar ta’ materja prima riċiklata. Filwaqt li tiġi pprovduta trasparenza dwar il-kontenut riċiklat fl-ewwel stadju, jenħtieġ li jiġi stabbilit kontenut minimu riċiklat wara valutazzjoni apposta fil-livell xieraq u l-impatti probabbli.

(59)

Il-materja prima kritika mibjugħa fis-suq tal-Unjoni spiss tiġi ċċertifikata fir-rigward tas-sostenibbiltà tal-produzzjoni u tal-katina tal-provvista tagħha. Iċ-ċertifikazzjoni tista’ tinkiseb fil-kuntest ta’ firxa wiesgħa ta’ skemi taċ-ċertifikazzjoni pubbliċi u privati disponibbli b’ambiti u strettezzi varji, u dan joħloq il-potenzjal għal konfużjoni rigward in-natura u l-veraċità tal-asserzjonijiet magħmula dwar is-sostenibbiltà relattiva tal-materja prima kritika mqiegħda fis-suq tal-Unjoni abbażi ta’ tali ċertifikazzjoni. Il-Kummissjoni jenħtieġ li jkollha s-setgħa li tadotta atti ta’ implimentazzjoni li jirrikonoxxu l-iskemi taċ-ċertifikazzjoni li jenħtieġ li jitqiesu li huma affidabbli, filwaqt li tiġi pprovduta bażi komuni għall-awtoritajiet rilevanti u għall-parteċipanti fis-suq biex jivvalutaw is-sostenibbiltà tal-materja prima kritika. Ir-rikonoxximent jenħtieġ li jingħata biss lill-iskemi taċ-ċertifikazzjoni li jkun fihom dispożizzjonijiet għal verifika indipendenti minn parti terza u monitoraġġ tal-konformità. Fir-rigward tal-ħarsien ambjentali, l-iskemi taċ-ċertifikazzjonijiet jenħtieġ li jkopru r-riskji relatati, pereżempju, mal-arja, mal-ilma, mal-ħamrija, mal-bijodiversità u mal-immaniġġjar tal-iskart. Ir-rekwiżiti dwar id-dimensjonijiet kollha tas-sostenibbiltà jenħtieġ li jiżguraw livell għoli ta’ protezzjoni soċjali u ambjentali u jenħtieġ li jkunu konsistenti mal-liġi tal-Unjoni jew mal-istrumenti internazzjonali elenkati f’anness. Biex ikunu żgurati proċeduri effiċjenti, jenħtieġ li l-promoturi tal-proġetti ta’ proġetti li japplikaw biex jiġu rikonoxxuti bħala Proġetti Strateġiċi jitħallew jistrieħu fuq il-parteċipazzjoni fi skema ta’ ċertifikazzjoni rikonoxxuta bħala evidenza rilevanti biex juru li l-proġett tagħhom huwa implimentat b’mod sostenibbli, u b’hekk ikunu qed jikkontribwixxu għal provvista sikura u sostenibbli ta’ materja prima kritika. Meta jużaw dik l-alternattiva, jenħtieġ li l-iskemi ta’ ċertifikazzjoni rikonoxxuti jkopru d-dimensjonijiet kollha tas-sostenibbiltà. Fir-rikonoxximent ta’ tali skemi taċ-ċertifikazzjoni, jenħtieġ li l-Kummissjoni tqis l-esperjenza miksuba fil-valutazzjoni tal-iskemi taċ-ċertifikazzjoni fil-kuntest ta’ atti leġiżlattivi oħra tal-Unjoni, b’mod partikolari fir-rigward tal-valutazzjoni ta’ skemi simili fil-kuntest tar-Regolamenti (UE) 2017/821 (27) u (UE) 2023/1542 (28) tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill.

(60)

Il-produzzjoni tal-materja prima kritika fi stadji differenti tal-katina tal-valur tikkawża impatti fuq l-ambjent, kemm fuq il-klima, kif ukoll fuq l-ilma, il-ħamrija, il-fawna jew il-flora. Biex tiġi limitata tali ħsara u tiġi inċentivata l-produzzjoni ta’ materja prima kritika aktar sostenibbli, il-Kummissjoni jenħtieġ li jkollha s-setgħa li tiżviluppa sistema għall-kalkolu tal-impronta ambjentali tal-materja prima kritika, inkluż proċess ta’ verifika, biex tiżgura li l-materja prima kritika mqiegħda fis-suq tal-Unjoni turi pubblikament l-informazzjoni dwar tali impronta u tiġi ffaċilitata ċ-ċirkolarità tal-materja prima kritika. Is-sistema jenħtieġ li tkun ibbażata fuq il-kunsiderazzjoni ta’ metodi ta’ valutazzjoni xjentifikament sodi u standards internazzjonali rilevanti fil-qasam tal-valutazzjoni taċ-ċiklu tal-ħajja. Ir-rekwiżit li tiġi ddikjarata l-impronta ambjentali ta’ materja prima kiritka jenħtieġ li japplika biss meta jkun ġie konkluż, abbażi ta’ valutazzjoni apposta, li dan jikkontribwixxi għall-objettivi klimatiċi u ambjentali tal-Unjoni billi jiffaċilita l-akkwist tal-materja prima kritika b’impronta ambjentali aktar baxxa u ma jaffettwax b’mod sproporzjonat il-flussi kummerċjali u l-kostijiet ekonomiċi. Meta jkunu ġew adottati r-regoli tal-kalkolu rilevanti, il-Kummissjoni jenħtieġ li tiżviluppa klassijiet tal-prestazzjoni għall-materja prima kritika, u b’hekk tippermetti lix-xerrejja potenzjali jqabblu faċilment l-impronta ambjentali relattiva tal-materja prima kritikadisponibbli u filwaqt li s-suq jitmexxa lejn materja prima aktar sostenibbli. Il-bejjiegħa tal-materja prima kritika jenħtieġ li jiżguraw li d-dikjarazzjoni tal-impronta ambjentali tkun disponibbli għall-klijenti tagħhom. It-trasparenza dwar l-impronta relattiva tal-materja prima kritika mqiegħda fis-suq tal-Unjoni jaf tippermetti wkoll politiki oħra fil-livell tal-Unjoni u dak nazzjonali, bħal inċentivi jew kriterji għall-akkwist pubbliku ekoloġiku, li jrawmu l-produzzjoni tal-materja prima kritika b’impatti aktar baxxi fuq l-ambjent.

(61)

Il-metodi tal-impronta ambjentali stabbiliti fir-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2021/2279 (29) jikkostitwixxu bażi rilevanti għall-iżvilupp tar-regoli tal-kalkolu rilevanti. Dawn jiddependu fuq metodi tal-valutazzjoni xjentifikament sodi li jqisu l-iżviluppi fil-livell internazzjonali u jkopru l-impatti fuq l-ambjent, inkluż it-tibdil fil-klima u l-impatti relatati mal-ilma, l-arja, il-ħamrija, ir-riżorsi, l-użu tal-art u t-tossiċità.

(62)

Jenħtieġ li l-konformità tal-prodotti jew tal-materja prima kritika mar-rekwiżiti biex itejbu ċ-ċirkolarità tal-kalamiti permanenti u fuq id-dikjarazzjoni tal-impronta ambjentali tal-materja prima kritika tiġi vvalutata mill-manifattur responsabbli qabel ma jitqiegħdu fis-suq u jenħtieġ li dawk ir-rekwiżiti jiġu infurzati b’mod effettiv mill-awtoritajiet nazzjonali kompetenti. Id-dispożizzjonijiet dwar il-konformità u s-sorveljanza tas-suq stabbiliti skont ir-Regolament (UE) 2019/1020 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (30) u d-Direttiva 2009/125/KE tfasslu biex jindirizzaw dik l-isfida u għalhekk jenħtieġ li japplikaw ukoll għal dawk ir-rekwiżiti. Għalhekk, jenħtieġ li l-Kummissjoni jkollha s-setgħa li tadotta atti delegati biex tissupplimenta dan ir-Regolament biex tiżgura li dawk id-dispożizzjonijiet japplikaw meta rilevanti fil-kuntest ta’ dan ir-Regolament. Biex jiġi żgurat ukoll li l-oqfsa regolatorji eżistenti jintużaw b’mod ottimali, jenħtieġ li l-konformità tal-prodotti li huma soġġetti għall-approvazzjoni tat-tip skont ir-Regolament (UE) 2018/858 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (31) jew ir-Regolament (UE) Nru 168/2013 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (32), jenħtieġ li tiġi infurzata permezz tas-sistema eżistenti tal-approvazzjoni tat-tip.

(63)

Skont l-Artikolu 10(1) tar-Regolament (UE) Nru 1025/2012 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (33), il-Kummissjoni jenħtieġ li titlob lil organizzazzjoni Ewropea waħda jew aktar tal-istandardizzazzjoni biex tabbozza standards Ewropej li jappoġġaw l-objettivi ta’ dan ir-Regolament.

(64)

L-Unjoni kkonkludiet Sħubijiet Strateġiċi li jkopru l-materja prima ma’ pajjiżi terzi sabiex timplimenta l-Pjan ta’ Azzjoni tal-2020 dwar il-Materja Prima Kritika. Biex tiġi ddiversifikata l-provvista, dawn l-isforzi jenħtieġ li jissoktaw. Biex jiġi żviluppat u żgurat qafas koerenti għall-konklużjoni tas-Sħubijiet Strateġiċi futuri, l-Istati Membri u l-Kummissjoni, bħala parti mill-interazzjoni tagħhom fuq il-Bord, jenħtieġ li jiddiskutu, fost l-oħrajn, dwar jekk is-sħubijiet eżistenti jilħqux l-għanijiet maħsuba, il-prijoritizzazzjoni tal-pajjiżi terzi għal sħubijiet ġodda, il-kontenut ta’ tali sħubijiet, u l-konsistenza u s-sinerġiji potenzjali tagħhom mal-kooperazzjoni bilaterali tal-Istati Membri mal-pajjiżi terzi rilevanti. Dan jenħtieġ li jsir mingħajr preġudizzju għall-prerogattivi tal-Kunsill f’konformità mat-Trattati. Il-Kummissjoni jenħtieġ li tfittex sħubijiet ta’ benefiċċju reċiproku ma’ ekonomiji tas-suq u ma’ ekonomiji li qed jiżviluppaw emerġenti, b’koerenza mal-istrateġija tagħha dwar il-Gateway Globali, li jikkontribwixxu għad-diversifikazzjoni tal-katina tal-provvista tal-materja prima tagħha kif ukoll iżidu l-valur tal-produzzjoni f’dawn il-pajjiżi.

(65)

Il-Proġetti Strateġiċi f’pajjiżi terzi, b’mod partikolari fejn ma teżisti l-ebda Sħubija Strateġika, jistgħu jkunu partikolarment riskjużi għall-investituri u spiss ikunu jiddependu ħafna fuq l-appoġġ politiku fil-pajjiż terz. Din il-kwistjoni tista’ tittaffa permezz ta’ kondiviżjoni akbar tar-riskji bejn l-impriżi interessati, li jaġixxu fl-interess strateġiku tal-Unjoni. Għalhekk, jenħtieġ li jingħata wkoll appoġġ biex in-negozji, inkluż meta jaġixxu bħala konsorzji, mingħajr preġudizzju għall-applikazzjoni tal-Artikolu 101 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (TFUE), ikunu jistgħu jaċċessaw swieq f’pajjiżi terzi li mhumiex koperti minn Sħubija Strateġika jew ftehim ta’ kummerċ ħieles. Tali appoġġ jaf jinkludi network ta’ appoġġ ipprovdut biex jgħinhom jistabbilixxu kuntatt fil-pajjiż terz rilevanti u jiġbru informazzjoni dwar iċ-ċirkostanzi lokali u reġjonali.

(66)

In-nuqqas ta’ progress lejn l-ilħiq tal-objettivi u l-parametri referenzjarji tal-kapaċità u tad-diversifikazzjoni stabiliti f’dan ir-Regolament, jista’ jindika l-bżonn li jiġu adottati miżuri addizzjonali. Għalhekk, il-Kummissjoni jenħtieġ li timmonitorja l-progress lejn l-ilħiq ta’ dawk l-objettivi u parametri referenzjarji.

(67)

Biex il-piż amministrattiv fuq l-Istati Membri jinżamm għal minimu, jenħtieġ li jiġu ssimplifikati l-obbligi differenti tar-rappurtar, u l-Kummissjoni jenħtieġ li tiżviluppa mudell biex l-Istati Membri jkunu jistgħu jissodisfaw l-obbligi tar-rappurtar tagħhom dwar il-proġetti, l-esplorazzjoni, il-monitoraġġ jew l-istokkijiet strateġiċi f’dokument uniku ppubblikat b’mod regolari, li jista’ jkun kunfidenzjali jew ristrett.

(68)

Sabiex tiġi żgurata kooperazzjoni ta’ fiduċja u kostruttiva tal-awtoritajiet kompetenti fil-livell tal-Unjoni u dak nazzjonali, il-partijiet kollha involuti fl-applikazzjoni ta’ dan ir-Regolament jenħtieġ li jirrispettaw il-kunfidenzjalità tal-informazzjoni u tad-data li jiksbu waqt il-qadi ta’ dmirijiethom. Il-Kummissjoni u l-awtoritajiet nazzjonali kompetenti, l-uffiċjali tagħhom, l-impjegati u persuni oħra li jaħdmu taħt is-superviżjoni ta’ dawk l-awtoritajiet kif ukoll l-uffiċjali u l-impjegati taċ-ċivil ta’ awtoritajiet oħra tal-Istati Membri jenħtieġ li ma jiddivulgaw l-ebda informazzjoni miksuba jew skambjata minnhom skont dan ir-Regolament meta tali informazzjoni hija koperta mill-obbligu tas-segretezza professjonali. Dan jenħtieġ li japplika wkoll għall-Bord. Id-data miġbura skont dan ir-Regolament jenħtieġ li tiġi ttrattata u maħżuna f’ambjent sigur.

(69)

Jenħtieġ li tiġi delegata lill-Kummissjoni s-setgħa li tadotta atti skont l-Artikolu 290 tat-TFUE sabiex taġġorna l-listi ta’ materja prima strateġika u kritika, tipprovdi għal punti referenzjarji tal-kapaċità ta’ riċiklaġġ tal-Unjoni abbażi ta’ materja prima strateġika disponibbli fl-iskart, tadatta l-elementi u l-evidenza li għandhom jitqiesu meta jiġi vvalutat it-twettiq tal-kriterji ta’ rikonoxximent għal Proġetti Strateġiċi, tistabbilixxi ishma minimi għan-neodimju, disprożju, praseodimju, terbju, boron, samarju, nikil u kobalt irkuprati mill-iskart ta’ wara l-konsum li jenħtieġ li jkun preżenti fil-kalamita permanenti inkorporata f’ċerti prodotti, tistabbilixxi regoli għall-kalkolu u l-verifika tal-impronta ambjentali ta’ materja prima kritika differenti u tistabbilixxi klassijiet ta’ prestazzjoni tal-impronta ambjentali għal materja prima kritika differenti. Huwa partikolarment importanti li l-Kummissjoni twettaq konsultazzjonijiet xierqa matul ix-xogħol tagħha ta’ tħejjija, ukoll fil-livell ta’ esperti, u li dawk il-konsultazzjonijiet jiġu mwettqa f’konformità mal-prinċipji stipulati fil-Ftehim Interistituzzjonali tat-13 ta’ April 2016 dwar it-Tfassil Aħjar tal-Liġijiet (34). B’mod partikolari, biex tiġi żgurata parteċipazzjoni ugwali fit-tħejjija ta’ atti delegati, il-Parlament Ewropew u l-Kunsill jirċievu d-dokumenti kollha fl-istess ħin li jirċevuhom l-esperti tal-Istati Membri, u l-esperti tagħhom ikollhom aċċess sistematiku għal-laqgħat tal-gruppi tal-esperti tal-Kummissjoni li jittrattaw it-tħejjija ta’ atti delegati.

(70)

Sabiex ikunu żgurati kundizzjonijiet uniformi għall-implimentazzjoni ta’ dan ir-Regolament, jenħtieġ li jingħataw setgħat ta’ implimentazzjoni lill-Kummissjoni rigward: (a) l-ispeċifikazzjoni tal-mudelli li jridu jintużaw għall-applikazzjonijiet għar-rikonoxximent tal-Proġetti Strateġiċi, ir-rapporti tal-progress relatati mal-Proġetti Strateġiċi, il-programmi nazzjonali tal-esplorazzjoni, u r-rappurtar tal-Istati Membri relatat mal-esplorazzjoni, il-monitoraġġ, l-istokkijiet strateġiċi u ċ-ċirkolarità; (b) l-ispeċifikazzjoni ta’ liema prodotti, komponenti u flussi tal-iskart għandhom jitqiesu li għandhom potenzjal rilevanti ta’ rkupru ta’ materja prima kritika; u (c) id-determinazzjoni tal-kriterji u l-applikazzjoni tagħhom għar-rikonoxximent ta’ skemi relatati mas-sostenibbiltà tal-materja prima kritika. Jenħtieġ li dawk is-setgħat ikunu eżerċitati f’konformità mar-Regolament (UE) Nru 182/2011 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (35).

(71)

Biex jiġi żgurat li l-obbligi stabbiliti f’dan ir-Regolament jiġu rrispettati, jenħtieġ li l-Istati Membri jipprovdu għal penali li jiġu imposti fuq impriżi li ma jikkonformawx mal-obbligi tagħhom, inklużi dawk dwar it-tħejjija għar-riskju, ir-rappurtar dwar il-proġetti u l-informazzjoni dwar ir-riċiklabbiltà. Għalhekk, fil-liġi nazzjonali, l-Istati Membri jeħtieġ jistipulaw penali effettivi, proporzjonati u dissważivi għan-nuqqas ta’ konformità ma’ dan ir-Regolament. Jeħtieġ ukoll li l-Istati Membri jiżguraw li l-promoturi tal-proġetti jkollhom aċċess, fejn rilevanti, għal rieżami amministrattiv jew ġudizzjarju f’konformità mal-liġi nazzjonali.

(72)

Il-Kummissjoni jenħtieġ li twettaq evalwazzjoni ta’ dan ir-Regolament. Skont il-paragrafu 22 tal-Ftehim Interistituzzjonali dwar it-Tfassil Aħjar tal-Liġijiet, dik l-evalwazzjoni jenħtieġ li tkun ibbażata fuq il-ħames kriterji tal-effiċjenza, tal-effettività, tar-rilevanza, tal-koerenza u tal-valur miżjud tal-Unjoni u jenħtieġ li tipprovdi l-bażi għal valutazzjonijiet tal-impatt ta’ miżuri oħra possibbli. Il-Kummissjoni jenħtieġ li tissottometti rapport lill-Parlament Ewropew, lill-Kunsill u lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew, dwar l-implimentazzjoni ta’ dan ir-Regolament u l-progress lejn il-kisba tal-objettivi tiegħu, inklużi l-parametri referenzjarji tal-kapaċità u tad-diversifikazzjoni. Ir-rapport, abbażi tal-implimentazzjoni tal-miżuri relatati mat-trasparenza tal-impronta ambjentali tal-materja prima kritika, jenħtieġ li jivvaluta wkoll l-adegwatezza tal-istabbiliment ta’ limiti massimi relatati mal-impronta ambjentali. Jenħtieġ li l-Kummissjoni tevalwa wkoll il-ħtieġa għal parametri referenzjarji mmirati lejn l-2040 u l-2050 u għal materja prima strateġika individwali, il-konsistenza bejn dan ir-Regolament u l-liġi ambjentali tal-Unjoni, b’mod partikolari fir-rigward tal-istatus ta’ prijorità tal-proġetti strateġiċi, l-impatt tas-sistema ta’ xiri konġunt stabbilita skont dan ir-Regolament dwar il-kompetizzjoni fis-suq intern u l-adegwatezza li jiġu stabbiliti aktar miżuri biex jiżdiedu l-ġbir, is-separazzjoni u l-ipproċessar tal-iskart, b’mod partikolari għal dak li għandu x’jaqsam ma’ ruttam tal-metall.

(73)

Sal-punt li kwalunkwe miżura minn dawk previsti minn dan ir-Regolament tikkostitwixxi għajnuna mill-Istat, id-dispożizzjonijiet li jikkonċernaw tali miżuri huma mingħajr preġudizzju għall-applikazzjoni tal-Artikoli 107 u 108 TFUE.

(74)

Minħabba li l-objettivi ta’ dan ir-Regolament, jiġifieri li jitjieb il-funzjonament tas-suq intern billi jiġi stabbilit qafas li jiżgura l-aċċess tal-Unjoni għal provvista sigura, reżiljenti u sostenibbli tal-materja prima kritika, inkluż bit-trawwim tal-effiċjenza u ċ-ċirkolarità tul il-katina tal-valur, ma jistgħux jinkisbu b’mod suffiċjenti mill-Istati Membri iżda jistgħu pjuttost, minħabba l-iskala u l-effetti tagħhom, jinkisbu aħjar fil-livell tal-Unjoni, l-Unjoni tista’ tadotta miżuri, f’konformità mal-prinċipju ta’ sussidjarjetà kif stabbilit fl-Artikolu 5 tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea. F’konformità mal-prinċipju ta’ proporzjonalità kif stabbilit f’dak l-Artikolu, dan ir-Regolament ma jmurx lil hinn minn dak li huwa meħtieġ sabiex jinkisbu dawk l-objettivi,